Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
.DAN Y GROES
DAN Y GROES MELYNTION TEULU ADWYIR CLAWDD. PERNOD L. Gilbert yn y Carchar. Chwerthin yn iach am ben Gilbert yr t)edd Y iii"-yiifl-lf ttiii"l ,ai-ti,ef, a thybiai pawb fod rhyw chwilan yn ei ben. Dyna oedd y sgwrs ar v ci oesffvrdd, ac yn llofft yr ystabl, a mvnych y clywid y dynioTi yn ei wawdio. Ond ni fynai yr hen Domos Wiiias i neb ei sathru yn ei glyw ef, a bu yn helynt garw rhyngddo ef a'r Person un diwrnod, pan darawodd y naill a'r Hall ar eu gilydd ar y groesffordd. Hylo, Tomos Williams, ebai y Person, tydi hi'n liaf iawn heddyw. Ydi'n wir y mae hi yn ofnatsan o deg, welwch chi. Beth da chi yn i feddwl o'r rhyfal yina, Tomos? Does gen i feddwl yn y byd ohoni hi, nag oes wir i ehi. AN- el. mi ryda ni yn dechra rhoi cocos iddun nhw rwan, Tomos. Twn i cidim byd am hynny chwaith. Mae'n anodd ar cebust duall pwu BU yn cael eu euro. Tyda chi ddim yn meddwl fod y Germans yn ein euro ni, ai yduch, Tomos P Ddeudis i ddim mo hvnu. Deud ddaru mi i bod hi yn anodd gwubod pwu Bu'n curo, ac y mae hi'n anodd deud hefud. Sut fellu, deudwoh, Tomos? Ond tydi'r Germans yn deud mae nhw su'n enill, a nina yn heio deud mai ni su'n enill. Pwu su'n deud y gwir, dyna su ai-na i -j'sio'i wiiborl. Ond y ni debig iawn, Tomos. Mi ddylia chi dduall hynu. Pam ni, deudweh ? Does bosib gen i eieh bod yn coelio riw daela. fel y Germans yna su'n Hofruddio ein pobol ni mewn gwaed oer, ac yn gwneud i'w plant i gid fund yn filwyr. Toes ganddun nhw ddim mymrun o ris- peot nac arirhydadd yn perthun iddun nhw. Yda ohi yn mund i goelio pobol felna. Ffoi ohono chi, Tomos. Dyn a'ch cato chi, tydw i ddim am goel- io y naill ochor mwu na'r llall, rhiw hanar dwsin o un a chwech o'l' llall rydw i yn i gwelad nhw. Mae'r Germans yn lladd ein pobol ni fel bwustfilod rheibus, yn union fel roeddan nina yn Sowth Affrica; a nina yn lladd yn rispectabyl. Llofruddio ydi y ddau, achos tydi bowud o ddim gwerth gan yr un ochor mwu na'u giludd. Ond ar y Germans y mae'r bai i gid, Tomos. Choelis i fawr, mae yna gimin o fai arno nina yn y pen draw, tasa ni yn gwubod y ewbwl. Rhiw hanar y stori yda ni wedi ei gael eto. Mi cawn i hi i gid ryw ddiwr- iiod, ac mi gewch chi glowad petha go ry- fadd yr adag hono. Twt lol, nonsans ydi peth felna, Tomos. Peidiwoh chi a mund i ganu yn rhy fuan rwaa. Tyda ni yn mund run fath ? n mun d run fath a'r Germans yn union. Sbiwch be mae nhw wedi ei neud hefo bachgian Adwy'r Clawdd. Serfio fo'n reit, Tomos. Pam na fasa fo'n mund run fath a phawb arall, yn He tieio a gweiddi? O. mi roeddwn i'n meddwl ein bod ni vn buw mewn gwlad rydd, ac fod gan bob dyn hawl j iwsio ei synwyr i hunan. Ond nid synwyr ydi cwffio yn erbvn y gyfrath, 1 omos. Mi ddylia pob dyn ifanc neud be mae'r awdurdoda yn i ddeud. Diar mi, o ble cawso chi yr athrawiath yna, deudweh? Yda chi wedi rhoi gora i ddarllan ych Beibl? Yda chi wedi ang- hofio hanas Danial a'r llancia ar wastad- add Dura? Fuo chi rioed am dro gida Paul a Silas, Petr ac loan ? Yda chi wedi anghofio hanas y Mistar, tybad? Ddaru y bobol yma blygu i'r awdurdoda, tybad? A beth am yr Ardderchog lu y merthyron ? Be ydw i'n son, yn tydw i'n cofio chi yn prygethu ar Paul a Silas yn y carchar ymhell cyn i'r rhyfal yma ddwad i'n blino, ac yr oeddych yn canmol y ddau am sefyll yn erbun yr awdurdoda yr adag honno a dyma yr hogia yma, rhai fel Gilbert, mab Adwy'r C'lawdd, yn gneud yr un gwaith a hwy, ac eto yr yda chi am I a,,i I)eufldii nhw i gid. Tydi ü ddim yr un peth, Tomos, achos v wlad mewn perig rwan. 'Run fath yn union ydi o. Tydi'r hogia yma yn sefull dro." yr hyn ag y mae nhw yn i gredu'n su'n iawn, ac fe ddylai gwnidog i Grist .sefull hefo nhw. Mae nhw yn debig iawn i'r Mistar a deud y Heia- yn ednlll lladd pobol y maent, ac j isio rhoi chwara tog i bawb fvw isio earn y gelyn a gneud brawd ohono y maent so nid i yrru fo o fodolath. Ond tydi hynyna ddim yn deg, Tomos. VYdwell chi mi fasa peidio cwffio hefo'r Germans yn golygu gadael i'r Germans ladd pobol Pvvdain, ac mi fasa hyny yn bechod mawr, cymeryd ein liadd a gadael i eraill gael eu lladd, a hyny ddim ond am i ni beidio en hamddiffyn. Mi wela i rwan be su geno chi. Tyda chi ddim yn sbio ar y matar yn iawn. Rhyw lygad dyn o'r byd su geno chi yn fibio arno. Yda chi yn meddwl fod marw vn terfynu bywyd? Faswn i'n meddwl deli bod, neu fasa chi ddim yn siarad fel- na. Welweh chi, with ladd pobol eriH ryda ni yn mwrdro, ac yna yn dod yn Hot I ruddion ond wi th adael i bobol erill ein lladd ni, os byddant greulonad a hyny, I iiwy fydd y llofrudion, a bydd ein gwaed arnynt. Tydi ein bywyd ni a leddir ddim yn darfod yn yr angau, yr nnig beth a wneir ydyw ein gyru i'r byd uweh yn gynt. a lnynd yno heb waed ar ein dwylo. Siarad bydol, llwfmidd, ydi meddwl am ein corff o flaen egwyddor a bywyd ysprydol y Mistar Mawr. Ryda :hi wedi meddwi ar egwuddor, Tomos. Rhaid i chi feddwl am rwbath gwell, neu mi fyddwch yn y carchar hefo Gilbert. Gadwch (hi lonudd i Gilbert, y mae o'n well sort na'ch hanar chi su'n buw yn lifra y Mistar tieb fedu ei ysbryd na duall ei genadwri T l. Tyda chi ddim yn deilwng o'r fath siwt, nag ydach wir. Medda chi, ynte Tomos. Pawb fendio ei fusnes i hun, ynte? Wei ia, dyna su'n iawn; ond piti na fasa pawb yn gneud, ac yn gadal llonudcl i bobol erill neud hefyd. Busnas pwu oedd rhoi Gilbert yn y carchar, tybad? Pam na fasa'r hogun yn cael aros yn He y dymunai? Nid ych busnas chi ydi cael gwubod hyny, Tomos. Fellu wir; wel peidiweh chitha a malu cimint yn i gulch a ynta. Mae Gilbert, a'r hogia su run fath ag o, vn ddynion rhy dda i gael eu maeddu gan eich siort chi. Aetli y Person oddiyno heb ddweyd gair yn ychwaneg a'i ben yn ei bIn; ond teim- lai yn chwyrn oherwydd y sgwrfa gafodd gan Tomos. Peth ofnadvvy ydyw cael ei sathru pan yn teimlo ei hunan mewn tipyn o safle, a bu i siarad Tomos gynyrchu casineb noillcuol yn y Person tuagato. Ni chvsgodd y noson honno heb gyn llunio moddion i dalu'r pwyth yn ol, a gwnaeth hynny mewn modd hynod dd; chellgar. Cod odd yn y bore a'r cynllun wedi tyfu'n addfed yn ei feddwl. TfIlg,. lie-clodd y cawsai Mr Richard Halifax, y tirfeddianwr, wybod am anheyrnga;well Tomos, ac os byddai modd yn y byd ci gael i'w daflu allan o'r fferm neu ynte godi yn ci rent. j Gvda'r bwriad hwn yn ei galon yr aoth at Mr Halifax i'r palas y bore liwnnw. Nid oedd y tirfeddianwr yn yr hwylian I goreu ond ni feiddiai ddangos llawer ar ei dymer wrth yr offeiriad. Yr hyn a.'i tafi I odd oddiar ei echel ydoedd llythvr a gafodd U o'r ffrvnt gan ei fab yn cwyno yn erbyn y I He, ac yn gobeithio cael dod adrci yn fuan. (I'w barhau). ————
CENADWRI MR LLOYD GEORGE I
CENADWRI MR LLOYD GEORGE I Buddugoliaeth yn y Golwg. I Anfonodd Mr Lloyd George y genadwri ganlynol i'r "Daily Post:— Mae dec'iireuad y di-ydedd flwyddyn o'r rhyfel yn agor o'n blaenau ragolygon nad oedd yn weladwy flwyddyn yn ol ond i'r eadaniaf ei ffydd. Yn Awst, 1915, pryde-ron d\\TYS feddian- ai y rhai wyddai am yr anhawsterau a'r defiiydd'au oedd at alwad y Cyngreirwyr t (-, 0 -v-l ewl-s v i'w goresgyn ynghylch cwrs y rhyfel y mis- oedd oedd o'u blaenau. Yn awr, y rhai sy'n gwvbod fwyaf sydd ip:af eu liofnau., Mae gennym ddeunydd buddugoliaeth mewn dynion a defnyddiau. Dengys hrwydr fawr Goi-ffennaf fod ein 's'lriogaetii. :t dweyd y Ileiaf, yn gvfartal ii i- goreu v gall ein gelynion eu meddian- nu, ac fod ein dynion yn well na'r goreu. allai ei roddi yn ei linell fnwdrol. Mac pob mis yn dangos cynilyad arfog- aeth a gweliiant yn pin dynion. Gadawer i'r genedl fod yn galonnogol. Mae ei hebyrth dros ddynoliaeth yn fawr, imd y mae ei cnvisanaeth i ddynoliaeth yn fwy.
El NEGES I FFRAINC. :
El NEGES I FFRAINC. Yn v "JcurrtaL mewn neges i Senator Chas. HUllJlJert, dywed Mr Lloyd George: Y mae yn awr ddeuddeng lUiR bron i'r diwrnod er pan dflywedais wi-tli Weinltlo. y C'ad-ddai par na fyddai j ni fvth feddwl am lieddwch tra yr ervs ar dir Ffrainc a Belgium tilwr Germanaidd heb fod yn gar- (' haror. Yr oedd pin gob-eithion yn fawr, ond ni wenodd ffawd arnom. Heddyw gallwn ddweyd ein bod yn gweledi ein nod yn diriacli o l vd, ohorwvdd ei fod yn dyfod yn ncs yn barlia: Y mae tynged arfau dwyrain a gorllewin yn troi o'n plaid, a hydd i ni sicrhau i Weriniaeth y fuddugol- iaeth fwyaf enillodd erioed.
WESLEAID CAERNARFON. I - I
WESLEAID CAERNARFON. I I ARHOLIAD SAFONNOL Y GYLCH- I DAITH AM 1916. A ganlyn ydyw enwau y rhai fu dan arholiad eleni, a'r marciau dderbyniasant. Yr arliolwyr oeddynt :-Mri AV. Griffith. ¡ Llanrug; R. Roberts, Penisa'nvaen; Howell Roberts, Llandwrog; Francis Old- field, Caernarfon. Mr W. Hughes, Bryn- llwyd, Saron, oedd y trysorydd, a Mr 0. T. Williams, Noddfa, Felinheli, yn ysgrifen- nydd. YSGOL EBENtZtH. I Safon I. Leonard Evans 100 Llywelyn Jones 100 John H. Jones 100 Edgar Jones 100 Nellie Evans 100 Willie Jones 92 Roily Williams 87 Eluned Davies 90 .R. Trevor Jones 100 Gcnaith Oldfield. 95 Mission Safon I. Maggie Coxley 100 Esther Harrington 92 Gladys Coxley 100 Hannah C. AVilliams 98 Emily Davies 75 Lena Rawles 75 Maggie L. Jones 75 Maggie A, Evans 75 Grace Harrington 100 John H. Ferley 100 Richard Owen 75 Willie Evans 100 AVillie Pepper 83 Griffith Roberts 75 Betty Owen 95 Jane Hanington. 95 Annie Williams 95 Rose Owen 100 Andrew Roberts. 100 I G. John Griffiths. 97 Safon II, John Jones 75 I Richard Hughes 75 Reginald Williams 75 John Jones 75 AVillie Ellis. 75 Willie Jones 75 Safon III. Ditys May Jones 100 Megan Williams 100 Gwen Hughes. 100 Elsie M. Evans 100 Nellie Evans 100 Lizzie Bryan. 100 Rhianon Williams 100 Dilys Lloyd Davies 100 I Safon IV. Alfred Williams 100 William Uoyd Davies roo John Herbert Jones 100 Hughie Hughes 100 Wiliie Brigges 90 Dilys Margaret Jones 100 Nellie Griffiths 95 Olwen Griffiths 95 Katie Hughes 95 John Tecwyn Williams 100 Oassie Goodman Jones 95 Mission IV. Charlotte Coxley 86 Charlotte Harrington. 86 Cat he rine Jane Jones 86 Safon V. Eddie Williams. 100 Willie Hughes 100 ihonias Henry Parry. 95 Morfudd Davies 100 Katie Evans 95 ,kTHlie Hoberts 80 Arthur Jones 90 Dilys Oldfield. 100 Gwendoline'M. Parry. 90 Mission V. Mary Owe'n 100 Laura Ann Bee 90 Willie Griffith 100 David Evans 85 Fred Bee 90 Willie Prichard 85 Thomas Jones 85 I David Ferla 85 ¡ Safon VI. Lily Griffith. 100 Eirwen Williams 95 Biodwen Oldfield. 100 Katie Metcalfe 100 Bessie Jones. 100 John V. Morgan 100 John Williams (New Street) 100 Richie E. Jones 100 John Bryan Griffith, 100 Ellis Hughes 100 John Williams (37, Hendre St.) 100 George Thomas. 100 Beitie Roberts 100 Ll nve lyn G riffitl1 100 John Bryan 95 Richie 0. Jones 100 Robert Williams 90 Rohert D. Evans. 100 Safon VII. Lizzie Catherine Coxley 100 Ann Ellen Jones 100 Jane Ellen Williams 90 Safon Vill. Safon VIII. Maggie Mary Roberts 100 I Yr oreu trwy y Gvlchdaith yn Safon VIII. PENYGROES. Safon I. I Mair Aluna Parry 95 I Willie Lloyd Davies 75 Safon II. Louie Griffith. 90 Florence Armona Ap Harry 90 Hugh Davies 90 Safon III. Richard Davies D'J Safon V. Edward Davies Mattie Jones 90 .Lattle ones Sf"Ÿï" O I Hoberl T. Evans 1J0 Robert R. Roberts 100 Alary Ann Jones 1 100 Safon IX. Maggie Roberts CO Jane AVinifred Griffiths. GO Nellie Jones f0 TAL Y SARN. Safon III. Robert Owen Thomas 100 Joseph Denman. 100 Safon VII. Robert AV. Williams 100 LLANBERIS. Safon II. Grace Thomas 100 Nellie Jones 100 Mary Williams 100 SEION. Safon I, Arthur Ifor Davies 100 Mary Ann Hughes 100 Idris Hughes. 65 Myfanwy Davies 70 Safon IX. John 0. Jones 100 SARON. Safon I. Tolin Hugh Williams 85 Safon VI, Rosina W'illiams 100 FELINHELI. Safon I. Lilly Thomas 100 Harold Jones 100 Safon II. Eluned Jones 100 Safon III. Robert Idris Jones 100 Owen AVynne Evans 95 Safon V. Nicholas :Mathews. 75 Robert John AATilliams 80 If!fryn Hughes 90 Henry Humphreys 75 Thomas Glyn Prichard 95 John Owen Jones 95 Griffith Thomas 100 Safon VI. Madge Jones 95 Nellie Wynne Evaais 90 Safon VII. Laura Meiriona Jones 100 Nellie Jones. 100 Maggie Williams 100 Annie Maud Evans 100 Gwladys Jones Ion Alun Thomas. 100 Evan Humphreys 95 Wiiliam Rd. Jones 100 William Ifor Jones 85 Charlie Prichard 100 John Ed. Jones .100 ,J ack Evans. 70 Hiinipbreys 80 LLANDWROG. Safon I. Idris Rowlands 100 Tohn Owen 100 lane Jones 100 Safon II. Gwladys Pritchard 95 DPys Hughes. 100 Safon III. Sylvia- Grace Jones 100 Bertwyn Lloyd Hughes 100 AVilliam John Owen 100 Safon IV. Robert Thorman. 90 Thomas Owen Prichard 90 Mariery Jones 100 Safon V. John R. Prichard 100 David Rowlands 95 Safon VII. Hugh Egbert Rowlands 80 Elizabeth Jones 95 Eirwen IJoyo Hughes. 95 Gertie Rowlands 95 Robert Owen Williams 80 1Glvri Jones 85 Safon VIII. Mary Emily Jones 90 Ncsta May Hughes 90 RHOSTRYFAN. Safon I. Bertie Owen 100 Safon II. John Trevor Roberts. 100 Nellie Owen 80 Safon III. Willie Roberts 100 Mary Owen 100 Safon IV. Mary Elizabeth Williams 100 J1 essie Owen. 80 Eunice Owen 80 Safon V. Willie Owen 90 Arthur Roberts. 80 Hugh E. Jones 95 Nellie Roberts 100 Lily Owen 100 Safon VI. Owen Jones Owen 75 Robert Alun Parry. 90 Safon VII. Robert -T. Roberts 95 Katie Roberts 95 Safon VIII. Jennie S. Williams 90 Biodwen Parry 95 Mary Catherine Jones 90 Enid Owen 75 John W. Jones 75 Robert H. Jones 75 Safon X. Katie Jones 90 Elizabeth Jones 90 PENISA'RWAEN. Safon 1. Margaret Roberts 100 G wily in Price 100 Safon III. Jennie Price .100 Safon IV. Richard Jones 90 Elizabeth Ellen Jones 95 Safon V. Owen Emyr Parry 100 Safon V I I I. John W. Parry. 95 LLANRUG. Safon III. Richard Arthur Rogers 100 Catherine Jane Williams 100 Mair Lloyd Hughes. 100 Katie Roberts 100 William Williams 100 Safon V. Clarina Rosina Williams 100 Teddy Roberts 100 Safon VII. Lilian Rogers 100 Norman Rogers 95 William Ellis Griffith 100 Safon VIII. Owen Rawson Williams 95 Safon IX. Owen Rawson Williams 100 Safon X. Lizzie Annie Parry 100 Evan Hugh Williams 100 Katie Lloyd Jones 90
CYFADDEFIAD Y CAISER.
CYFADDEFIAD Y CAISER. Nerth y Gelyn Heb ei Dorri. Dywed pellebr o Berlin fod y Caieel" wedi cyhoeddi y proclamasiwn dilynol i', galluoedd Germanaidd ar dir a mor:- Gymrodyr! Aeth ail flwyddyn rhyfel y byd heibio. Fel y llynedd, bu'n flwydd- yn lwyddianus i ni ad yr holl ffrynte. Darfu i chwi brofi fod gennych y Haw uchaf ar eich gelynion. Un peth rhaid i chwi gofio, nad ydvW nei-th ac ewyllys y gelyn wedi ei dorrL Rhaid i ni barhau yr ymgyrch er mwyn sic rhau diogelwch y Fam Wlad. Mae yna amseroedd celyd ymlaen. Mae'r holl galonau dynol yn aw^ddus am heddwoh, ond mae'r rhyfel yn parhau am mai cri rhyfel ei glynion ydyw, "Dinistrier Ger- mani. Os tywelltir rhagor o waed, ar y gelynion y gorlfwys y bai. Mae Germani yn anorchfvgol. Mae canlyniadau y brwydro bob dydd yn cadarnhau hyn. Gwyr Geirmanj eu bod yn ymladd am ei bodolaeth. Gwyr beth yw ei gallu, a dibyna ar Dduw am gymorth. Am hynny, ni all dim ysgwyd ei phenderfyn- iad. Cyn y terfynwn yr ymgyrch pre- sennol, bydd ein Ymerodraeth wedi ei diogelu rhag unrhyw ymosodiad yn 1 dyfodol. ———— ————
YSGYFARNOG DDRUD.
YSGYFARNOG DDRUD. Gwnaed dros 2,000p mewn arwerthiant Crocs Goch Amaethwyr yn yr Amwythig Vr wvthnos ddiweddaf. Gwerthwyd ac ail-wertlv.vyr ysgyfarnog roddwyd i fyny hyd nes o'r diwedd y sylweddolodd lOOp.
Advertising
Mister you're smoking too much Take Eclniondson's Ideal Toffee tld ease off. Edmondson's Ideal Toffee wont melt in your pocket. It wont get tIme. VOlt can't stop a bad tooth with sugar, but if your toffee is Edmond- son's "Ideal" you wont have bad teeth. That dark brown taste. Take it away with Edmondson's Ideal Toffee.