Y Dinesydd Cymreig

ARAITH Y CAISKR. Yinosod ar Germani Heddychol. J Dywed afaoddiad o IJerne foj araitl, draddodwyd gan y Caiser tra ar yimveliad a ffrynt y Sonrme yn cael ei thrafod vn Berlin. Yn ystod yr araith dywedodd Gymrodyr! Dylech fod yn faich o gael ymladd yn cibyn y Prvdeinwyr, gan y golyga eich had yn ymladd a chenedl Kydd wedi penderfynu dinistrio Germani. "Ovn y rhyfp) yr oedd v Prvdeinwyr ers blvnyddoedd wedi adeiladii rhvw gyd, vveithrediad rhwng gwledydd eraili Iwrop, y rhai pan roddwyd arwydfl iddynt, a ym. osododd arnom, y genedl fwyaf hedd- ychol yn y bvd. Arweiniodd y Prydein- wvr ni i gredu mai cyfeillion i ni oeddynt, tra mewn gwirionedd yr oeddynt yn cyn- llunio ffyrdd i'n llwyr ddinistrio. "Gwerin J'rydain ddygodd y rhyfel hon oddiamgylei). ar yn awr mae'r ymosodaid Prydeinig yn bwriadu cyrraedd tiriogaeth- an Germanaidd, i'n trefi a'n pentrefydd, er perygl ir f-wr i'n gwragedd a'n plant. (I-Ni 'In ddyledswydd arnoch i Avneud eich goreu i atal y gweithrediadau hyn, er mwyn profi fod Germani yn anr><d;_ fygol. Gwna hyn y gelyn j erfyn am dermau heddwch, y rhai fydd yn anrhvd- eddus a buddiol i Germani." Fel llawer araith arall o'i eiddo, nid ydyw hon ond pentwr o gelwyddau i'r milwyr. Amser a ddengys pwy sydd yn anorchfvgol. —

PE'R ELAI AMERICA I RYFEL. Dywe.d rdroddiad o Efrog Newydd pe'r elai America i ryfel, y byddai ganddi 21,000.000 o ddynion mewn oedran miL wrol at ei gwasanaeth. Dywedir fod 2.052,000 obonynt yn negroaid, a 50,000 yn Indiaid. ,eo..

BYD LLAFUR. (Gan BRUTUS.) SUT I GAEL BWYD RHAD, Dyna destun erthygl Syr Chio^a Money, A.S., yn yr "Everyman," yr wythnos o'r blaen. Mae'n dweyd pethan ciyfion, fel nrfer, ac o'i .safbwynt ef y maont yn anatebadvvy. Swm a sylwfdd ei erthygl dvw mai y ffordd i ga >< bv yd yn rliad ydyw cenedlaetholi y divvydian- nau a gwn^.id i ffwrdd a' r canoJwr. Oymer ddwy engraifft at egluro hynny, scf cynyrchwyr te Ceylon, ac olew a bras- | der Gorllewin Affrig. Dywed y buasai FJywodraeth Ceylon yn gweithredu drwy Fwrdd Masnach lieu Ddirprwyaeth with gymeryd llyv.odraeth holl blanhigfeydd Ceylon, nc HhyeJ¡ fod pawb a gynyrchaTit y te yn cael eu talu'n dda, ac yna yn trosglwyddo yr holl gynnyrch, neu yi- hyn fo'n angenrhcidiol, i Lundain, lie y dylai gael ei drin gan gorff tebyg yn gweithredu yn llwyr a hoilol or buddiannau Ilyw- odraeth a'r bobl; yna gellid ei dros- glwyddo i'r gweithwyr gan nodi y pris gwerthol a'i drethu, fel y byddo y Wlad- wriaeth, y gwerthwr, a'r prvnwr ar en mantais. Dyma'r polisi gynygir ganddo hefyd gyda'r olew a'r brasder, a dywed y buasai'n fendith anrhaethol i'n gwtad.

EISIAU RHYWBETH. Mae'n debyg v ceir llawer yn tuchan wrth awgrymiadau mor vsgleifiol a'r rhai ndlOd; ond rhaid cael rhywbeth yn ein gwlad i beri chwildroad. Nid oes reswm at yr anghyfartalrwydd sydd yn bod hoddyw. Dyma rhvw ychydig wedi medru mynd yn "millionaires" ar y rhyfel, ac era ill o weithwyr a meistrj yn gwneud amser da, tra y ceir miloedd o ddvnion a nierched goriest w('{'¡j en gwasgu i'r clawdd. Os mai y canohvyr, yn ol dadl Syr J eo Chiozza Money, sy'n gyf- rifol am y pi-isiiii licliel am fwyd ac os y daw Cenedlaetholiad y diwydiannau i synuidycanolwrat-hoibwydynrhatach, wel Cenedlaetholi popetli am dani, ac aed y canohn i bIe mynno. Y mae hanes y rhyfel iion yzidfli C-i hun yn ddigon erch; ond y mae darllen am haerllug- rwydd dynion yn gallu marebovar gefnau pobi gyffrooin, drwy eu llwgu a'u starho, i feddu cyfwtli, y peth mwyaf gwrthun ac annuwiol y gwyddom am dano. Os dylai rhywun gael ei drans. portio am ei oes, y sawl a fedrodd wneud ei fiortiwn adeg rhyfel ydyw hwnnw.

BETH SY'N RHWYSTRO CENEDL- AETHOLIAD? ijrallwn ddweyd ar ei ben nad yw lies y wlad na'r bob! ddim ynghalon y dyn na wel fod Cenedlaetholiad yn deilwng a theg. Mae'n amhosibl meddwl fod dim byrI lbi na'r hunan yn rhwystr lhag eT gael. Dyna'n sicr sydd wrth wraidd Y rhai sy'n ei byn Cenedlaetholi y Fasnach FeddwoI, hynny yw, y rhai nad ydynt yn ei gwrtliwynebu o safle'r dirwestvvr. Mae cvmaint o fuJd personol yn dod drwy werthiant y diodydd meddwol fel na ellir meddwl am golli y lies hwnnw er mwyn dynion ac Ymerodraeth. Mae'r un peth i'w gymhwyso at y glo, olew, te, cotwm, a diwydiannau oraill. Ceir dynion a inerched yn rhoi arian ynddynb a'r rhai hynny yn dodwy mor ddidrafferth nes y mae son nn ddfcidfachu yn peri gwith- ryfel. Yn ddiddadl rhaid i ni ddweyd mai "selfishness" sydd wrth wraidd y cwbl. Mae dyn yn rhy dueddol i edrych ar bopeth oddiar saffe. hunanol: Be ga i, dyna'r "sum total." Ac y mae gennym yn Senedd Prydain onnod o'r Be Gaiaid hyn, ydynt yno air allan oddiyno yn byw iddynt eu hunain, gan anghofio fod rhywun arall a'i ofynion yn galw am sylw. Dyma wreiddyn y drwg, hunan wedi ei feddwi a gwin arianganvch.

I EISIAU NEWID. I I Mae eisiau newid. Eithaf gwir, ond I I ncwid beth? Rhaid cael efengyl newydd i Senedd, (in gwlad; ond cyn y cawn hynny rhaid cael gwaed newydd hollol i fynd iddo. Os na byddo dyn wedi ei ail- eni yn drwyadl cyn mynd yno, i'r un fan y daw yn fnan iaw-n--mae rhyw wynt deifiol yn y Ty sy'n rhoi y diciau ar ¡ bawb elo vno. Ychydig o werinwyr sydd wedi medru dal y meinwynt deifiol hwn. 1 Yr hyn sydd eisiau ydyw cael dynion i'r Senedd allant anghofio eu hunaJn yn y crowd sy'n gwaeddi am waredigaeth o'r i tuallan. Dyna'r cyfnewidiad. [

1 PUM MILIWN 0 BELENAU. I Eu Tanio gan Brydeinwyr mewn I Pedair Wythnos. Dywed gohebvdd y Press Association sydd yn y maes wrth y Brif Swyddfa- Bry- deinig, fod y Prvdeinwyr yn ystod y ped- air wythnos o'r "push" wedi gvrru pum miIiwn o telenau gyda'u cvflegrau i'r ffrynt Germanaidd, .) .'cr--

MARW MERCH 0 BONTNEWYDD. Torwyd Mrs Jones, Itacine, Wis., i lawr yngbanol ei dydctiau, cyn gorffen ohoni fagu ei phlant bychain. Bu raid iddi lii ru gadaol i eraili i ofalu am danynt. An- hawdd :»;• lawer adeg ydyw fsbonio troion o'r fath. Ganwvl AT r s J ones yn Bontnewydd • enwau ei ihieni ydynt y <li«'tddai' Mr- Thomas Jones (Xewborough gvnt) a Mrs Jonrs. 1. Beuno Terrace. Cluvefror 12. 1903. ymoiiododd gyda Thomas Jones, flynyddau yn fois.tr iloty Caernarfon. Daeth:n>t i'r wlad hon yn y fiwyddyn 1910, gan aros ychydig yn Chicago, yna daetli- ant i'r ddinas hon. Diau mai ychydig o gysnron bywyd a gnio^d wedi dvfod vr wlad yjn;i, gjrn na 1m ci Inechyd yn dda ac heb ic hyd ychydig o fwvniant a -allwn gael nie,.vii bvwyd. Ymdrechodd ein han wyl cltwaer yn galed i avisio wiagu ei phlant. a corfforol. Cafodd gysltni-l caled iawn y flwvddyn .'af y bu fyw, ac awyddai laivcr am gap! gwellhad er mwyn ei rhai annwyl, ond mynd lawr yn racldol yr ydcedd, a phan ddaeth j ddeall 11a oedd gwell'ad yn bosibl, fe ymdaAvelodd drefn. Yr oedd yn g.iu r'.v'! hynod o bryd- f er th, vn dawel a Mcdnais. Aberthodd law.-?r e:* V <-i phlant bychain, a diau y bydd gan > rhai nyi- ji gof annwyl am ell mam. Y Beibl a'r llvlr emynau vdoedd poh peth ganddi y misoedd olaf. ac ad- roddai ranau holaeth ohono wrth ei pher- thynasau a'r rhai fyddaj yn ymweled a hi. Yn sicr, yr oedd yn un c'r plant a chanddi bob siorwydd y cyrhaeddai y wynfa nefol yn ddiogel. (ysur mawr i'w pherthyn- asau vdoedd y proiiad uchel a feddai, a'r tawelweli a'r amynedd gyda pha un y dioddefodd ei ehystudd blin. Ymorffwys- ai ei henaid yn gyfan gwbl ar aberth Calfana, a thrwy haeddiant yr lesit v cafodd ei gollwng i'r wlad llc- na raid iddi ddioddef :n\vy. Bu farw Mai 19, gan ad- ael mewn galar ar ei hol ei phriod, tri o blant bychain, H. T., Eirwen, a Hugh O. Hefyd ei mam a dvvy chwaer. y rhai fu yn gweini gyda ffyddlondeb mawr ami yn vstod ei chystndd. Cvmerodd yr angladd Ie ddvdd Llun, Ma; 22. Cynhahwyd pyvasanaeth yn y ty, y Parch Owen O. Jones. West yn gweinvddu. Cladd Ivyd hi > n 3found Cemetery. Huned mewn hedd, a chaffed y perthynasau oil nerth i ddal y brofedigaeth, ac i ymddir- ietl yn fwy llwyr nag erioed yn eu Ceid- wad.

I MARW MUN 0 MEIRIONYDD. Chwith hlnnym wolod yr hen sefydlwyr yn cael eu cymeryd ymaith y naill ar ol y llall, fel erbyn hyn y maent wedi myned rn ychydig InCíVn nifer. Mae colli hen sefydlvvyr, thai fu yn ffyddlon a gweith- gar yn hanes yr eghvys Gvmreig, yn golled fawv, ac anawdd ydyw cael rhai i lenwi eu lie mewn defnyddioldeb. Gan- wyd Mrs Jenkins, Raeine, Wis., yn Gro- nant, Dvffrvr) Arududwy. Swydd Feirion- ydd, yn' y fhvyddyn 1833. Enwau ei rhieni vdoedd Richard a Catherine Ro- berts. Daerh i'r wlad lion yn gan sefydlu yn y ddinas hon, llle y treuliodd y g-.veddill o'i hoes oddigerth rhvw wyth mlynedd y bu yn byw yn Minneapolis, Minn. Bu farw ddydd LInn; Mehefin i), yn 83 nilwydd oed, a chladdwvd hi y dyd(I Gwener diivtiol yn Mound Cemetery. Cynhaliwyd gwasanaetli yn y capel Cym- reig, Pilyd y gweinyddwyd gan y Parch John E. Jones, South Side, Chicago.

UNIAD DAU 0 RHOSTRYFAN. lJongytar:-hwn Mr a MrS John Parry, VY. Xorth St., Ilion, X.Y., ar eu myned- iad i fyd y fodrwy. Brodor o Rhosgadfan yw John, ac y mae Jfrs Parry o'r un ar. dal. Unwyd hwy gan y Parch D. M. .1 Richards, Utica. Dymunwn iddynt hir oes a llwyddiant.

I PRIODI UN 0 LANDEGAI. 1 n ei dy ei hun, Mehefin 16, gan y Parch W. 0. Williams, Granville, N.Y., rhoddwyd y cwlwm priodasol ar Miss Maggie Rowlands, merch hynaf Ellis W. Rowlands, Farnmsville, a Richard J. Jones, o'r un lie, gynt o Fynydd Llan- ;i gai; Arfon. Y gwas a'r forwyn oedd l ed. E.ones, Proctor, Vt., brawd y /dt'ab, a iltrs W. Corning, Yonkers. N.Y., ryfnither y briodasferch. Gwnant en cartref yn Farnamsville. Jjlwydd iddynt.

i HUNIAD UN 0 FEDDGELERT. Wedi bod yn lied wael am rai misoedd, cymerwvd ymaith yr hen frawd Griffith T. Powell, Milwaukee. Wis., yn 66 mlwydd :>ed. Bu yn gwasanaethu fel yard clerc ar linell y Chicago, Milwaukee n St. Paul am dros chwarter canrif. Gan eu bod yn areddu yn agos i Wanwatosa, yr oedd ef a'i briod yn aelodau o'r eg- lwys Annibynol (Seisnig) yno dan weini- dogaeth y Faeh Howell D. Davies, ac yn ei angladd gwnaeth Mr Davies sylwadau pur pwrpasol ar fywyd a chvmeriad Mr Powell, a chynorthwyic] yn y gwasanaeth gan y Parch Henry K .Jones, gweinidog cglwys Milwaukee. Gedv weddw ac am- ryw berth vnasau agos yma i alaru ar ei ol. Ervs Mrs Powell yng nghai-tref ei merch. vtrs Jacob Davies, Mason St. Aed a'r gweddillion i'w claddu yn myn- went Jerusalem, Wales, Wis, Ganwyd a magwyd Mr Powell yn nhueddau Bedd- gelert, ond treuliodd ran o'i oes tua'r Dyffryn, Mei rionydd, a Phenvgroes. Llan- llyfni.

I MARW MERCH 0 BETHESDA. AVocli nir gytudd bu farw Miss Grace Jones, merch y diweddar Thomas T. Jones a'i Iriod, Blackman St., Milwau- kee, Wis. (Thomas Jones y Pant fel oedd fwyaf adnabyddus i bobl Bethesda), a )Irs Jones yn enedigol o Penymynydd, Mon. Dioddefodd Grace gvstudd maith am yn agos i flwyddyn, ac un caled yn yr wythnosau diweddaf hyn, ond dioddefodd yn dawel a divwgnach gan bwyso ar yr Hwn oedd yn garu, sef ei cheidwad Icsu Grist, a gafodd fyned ato yn ddiameu i fyw byth heb gur na phoen. Cafodd ei galw yn vr oedran cynar o 29 mlwydd. Gadawodd mewn galar a hiraeth fam weddw, tair chwaer, a brawd. Daeth torf fawr i'w hebrwng dy ei hir gartref pry- nhawn ddydd Mawrth, y 27ain. Cladd. wyd ei gweddillion gyda pharcli, a'r blod- au yn lliosog oddiwrth deulu a ffrindiau yn gorcniuldio yr arch, ac ym mynwent Hanover Oi e"n y gorffwysa ei hannwyl dad. Cafodd y fath ergyd pan fu efe farw yn sydyn, fel na fu byth yn teimlo yn dda ar ol hynny.

MARW GWR 0 FETTWSYCOED. Dydd lau, Mehefin 15, bu farw yr hen gvfaill Thomas O. Roberts, Wilkes-Barre, Pa., wedi ond ychydig ddyddiau o salwch dan y pneumonia. Yr oedd wedi mwyn- hau ieehyrd (a, ac yn lion fel cog bob am- sor, ac yn dilyn ei alwedigaeth fel gof gyda y Lehigh and Wilkes-Barre Coal Co. I Er yn 72 mlwydd oed, yr oedd yn weith- iwr caled, ar wedi bod felly ar hyd ei oes. Bu am rai biynyddau yn Milwaukee, Wis., I!e mae iddo Iu o gydnabod a chyfeiUioo, a rha. perthynasau yn fnv. Aeth yno at ei gefnder, Robert Owen, y gof, flvnvdd- au yn ol. Byddai wrth ei fodd pan gyf- a rfyddem ag ef yn son am Milwaukee, ac am yr amser yr arferem ganu a chys- tadlu. anwr tenor swynoI oedd Tom Roberts. Genedigol vdoedd o Bettwsy. coed. Daeth i'r wlad hon 45 mlynedd vn ol..Brvn'iawn Sul, y 18fed, daeth ilu mawr i dalti y gymwynas olaf i'r hen gy- meriad doniol a diddan. Gadawodd mewn galar dri o feibion, ac nn ferch, David, John, Arthur, a Jane. Gwasanaethwyd yn absenoideb ei weinidog, y Parcli R. R. Davies, gan y Parehn E. J. Morris, W. J. Day, a J. M. Pritchard.

ACROSTIC. B S Grand Tf fFoe and Sweets fire rcnllv Quite the best, D ECIDFDLY tlicy'rc pure, all can rely, MADE with ^icatcst care, and long years, have stood the test, 0 F best ingredients only, they employ. NOTED for their "Yalne" and sold for miles around, D ELIGHTrSC both, the young as well as old, ^WEF{TS that you can relish, all so good and sound, QNE quality "The Best" is only sold, NOURISHING the Toffee is Ideal," in more than name, &. WITH Pennies children, hoth the weak and strongest CALL they do for Iuhncnd^on^, the Toffee mat's won fame, 0 BSERVE tliej- .:10¡ its best and lasts the longest. F, X. M. i -.J/'