Y Dinesydd Cymreig

CYHUDDO TAFARNWRAIG. I I Talu am Rad-ddiodi. I Dydd lan, gerbron llys ynadol aibtn iiig yng Nghacrnarfon (y Maer \n liyw- yddu), .'yhuddwyd Mrs C. E, Richards, Britannia Inn, o ganiatau dlJd dlFodl yn ei thy. Cyhuddwyd Evan Jones, Waen fawr, o rad-ddiodi, a. chyhuddwyd John Jones, Dwyran, o yfed diod y talwyd am dano gan ddyn arall. Dywedodd y Maer fod y Fainc yn ys- tyried ei bod yn dra phwysig fod yr holl (ideddfau yn dwyn cysylltiad ac amddi- ffyniad y Goron yn cael eu cadw'n fanwl, ond rhaid i'r Fainc gymeryd amgylchiad- au yi- achos i ystyriaeth, ac fod y trosedd wedi ei gyflawni gan cneth ieuanc ,yr hon mae'n amlwg na wyddai ei bod yn gwneud dim allan o'i le. Yr oedd y drwydded- wraig a'r ddau ddyn yn cael eu dirwyo i 10s yr un yn cynmvys y costau.

DYDD MAWRTH. CYDWYBOD OND AFLAN. Gofynodd Mr Morrell i'r Is-Ysgrifea- nydd Rhyfcl a oedd wedi cael adroddiad am y cyhuddiadau o gamdriniaeth dder- byniwyd vn ei byil Lance-Corpl. Barker ac eraill yn l'rees Heatlt Camp, ger Whit- church, ar yi, 17eg cynfisol; a allai ddweyd beth ydoedd natur yr ymhohadau wnaed; a gwcstiynuwyd y dynion eu hun- ain; a gymerod rliywun tuallan i'r fyddin ran yn yr ymchwiliad. Mr Tenuant: Derbyniais adroddiad otldiivrtli ? Swyddog Cyffrodinol lywyddai v Western Command, a dywed na welodd yr un gwrthwynebydd cydwvbodol yu cael ei gam-drin. Bu Lance-Corporal Barker hraidd vn (liWTn gydag un gwrthwyneb- vdd cydwvbodol, end caiodd ei brofocio Vn ar»v -anddo, gan iddo wrt-hod ymolehi !In dim arall. Rboddwyd gorchymyn nad oes neb MI y dyfodol i orfodi milwyr i UT add ha u i orchyiuy-nion, ond maent i'w lianfon i sefyll eu pra-wf o flaen llys milwrol. CYFLENWAD BACWN. Gofynodd Mr W. Thome i Llywydd I Bwrdd Masuach a oedd yn gwybod na fuasai'r American Meat Trust yn cania- tau i dundli o faewn adael dociau Llun- ¡ dain, fte o ganlyniad fod tunelli ohono yn difetha a gymerai gnmrau i rwystro liyn ? Mr Harvouvt: Mae'r oyflenwad bacwn sydd yn 401-wedd yn noc-iau Llundam yn awr yn fwy nag arfcrol. ond ar ol yni- holiad iiianwl, canfyddaf nad oes sylfaen i'r svlwodnu yn y cwestnvn. 690.000 0 GERMANIAID MARW. J Gofvnodd Mr Oiuhwaite i'r lsAsgnt- ennydd ith-vfel a allai ddweyd beth yd- oedd nifer y Gennaniaid laddwyd CT dechren y rbyfel, ac hrfyd faint ° fech- i gyn yn Gormani gvrliaeddai 18 oed bob I I)Iwyddyn ?i t 1,11 ol y i- i i(,sti-aii colled- Air Tenant-. Yn o? y rhpstran colled- ?,n Germ-maidd ?yhoeddwyd. t)addwyd ?0?68 o G?r?naniatd i fyny i Mai :U Coficr mai'r rhif swyddogol Germanaidd y(lyw livii. .Rlilf y bechgyn rliwng 17 a 18 oüJ yn Germani ydoedd: Rhagfyr 1, 191-3. 6ï-LtH); Rhagfyr 1, 1915, 691,274.

HYDD MERCHER. I Y GYDWYBOD ETU. I Gofynodd Cyrnol Yate i'r Prif NI ell"- dog a oedd y Llywodraeth yn bwriadu gwneud gwahauiaeth rhwng y rhai oedd- ynt wedi rlioddi atebiad i alwad eu gwlad a'r rhai I;:I wnaethant, drwy dynxi oddi- wrth y iliai alwant eu liunain yn wrtli- wyiiebwyr cydvvybodol, yr hawl i bleid- leisio. a phethau eraill a fwynheid gan y saw) a fyddo'n gwneud ei ddyledswydd i'r Wladwriaeth i Dvwedodd Mr Asquith y cymeryd cam- rau i orfodi dynion o'r fath i wneud eu dyledswydd. Nid oedid yn credu y gall- ent arfer yr awgrymiad roddid gan yr aclod anrliydeddus. Cyrnol Yate: Ouid yw yr aehxl gwir anrliydeddus yn credu y dylai y dynion livn gael 01 trin yn wahanol ? < 2Mi Asquith Yr wyi vu credu y dylent ael. Cyrnol ïate: A iydd i'r aeiod gwii all- rhydeddus gymoryd y camiau angen- rheidiol ? Mr Asq uth Yr ydym yn gwneud. PENSIWN YR HEN. I Gofynodd Mr G eorge Barnes i'r J'rif J Weinidog.a allai weled oi ffordd yn glir i ychwanegu at bensiwn yr hen yngvvyneb v prisiau uchel a chost byAV. a gwneud i r tretlii lleol dalu y gost ycliwanegol ? Mr Asqiitb Byddai yn rhaid cael dc-ddf i voddi effaith i awgrymiad yr aelod gwir anrhydeddus. Am resymau osodwyd gan y Canghellor ar Meliefin 26 nid yw y I.ivwodraeth yn foddlon fod achos wedi ei wnend dros gael y fath ddeddfwriaeth. Mr W. Thorne: A yw y aelod gwir anrhyded Ins yn gwybod fod gwrthodiad v Llywodraeth i roddi yr ycliwanegiad wedi codi gwrthwynebiadau drwy y wlad. "Pe byddai i'r Llywodraeth gytuno ag ef f) gawsent gymeradwyaeth gyffredinol. Mr Asquith: Gall hynny fod. ond yr ydym i ystyried o ble y daw yr arian (r-lywch, clywc li). Mr Thorne: Xi. fyddai ychwanegiad o. 20; 6c yr v.ythnos yn costio ond saith niiliwn o bunnau yn fwy yn y flwyddyn. Yn sicr. fe allwn gael hynny; nid yw ond swm bvchan. HAWLIAU GWLADWRIAETHOL I GYMERYD TIROEDD AC ADEILADAU. Dvv/edodd Dr Addison, with gynnyg ail-ddarlleniad Mestir Pwrcasiad Tir er Amddiffyniad y Wlad, fod llawer o arian y cvhoedd wedi eu gwario gan y Mollys, Swyddfa Rhvfel, a Gweinidog Arfau ar adeiladu huts, sheds, fFatrioedd, ac ystor- dai ar dir i bwrpas cysylltiol a'r rhvfel. VI" oedd vn rhaid gwneud hyn ar fyrder, Kan adael y pris a pliethau o'v fath hyd Q.m)!er pellach, Yr oedd y hwji yn ceisio cyfaiiod hynny drwy gael cyf- iawnder ar bob lu. Yt'edi llawer o siarad, ihanwyd y Ty, a cSiariwyd j v ail-ddarlleniad drwy 99 o bleidlcisiu yn crbyn 24. Darllcnvy-yd am yr air waith hefyd Mesur (Hlmyddhau) Priodi Deiliaid Pry- deinig.. Cytumvyd mewn i)\vyl!gor ar bender- t'viiiad (yjiidol yn awdurdorli treuliau dan v I I angu Yswiriant Diffyg Gwaith i'r Gweitliydd Arfau. Go'iiriwyd y Ty am bum munud i lWW.

DYDD IAU. YR IWERDDON. I Yn ateb i holiadau ynghylcli setlo'r E'?'erddo?, dvwedodd Mr Asquith y bydd- ai !jdo w:!?ud datganiad dydd Llun. HOEDL Y SENEDD. GoiyiiAvvd amiyw o gwestiynau parth hv.-yhau tymor y Senedd. ac yn delio gyda'r bieldlais Sencddol a chofrestriant. Ofnai Mr Asquith na allai v nend dat- ganiad yn eu cylch ar hyn o brvd: ond uyderai a!ln datgan penderfyniad y abinot yn ystod y dyddiau nesaf, ac nw, os dymunir, roddi cyfleustra i'r Ty drafod v mater. Syr E. Carson: A fydd hynny yr wyth- nos nesaf ? Hhoddodd y P?ij' V.cnudog amlygiad ]'ioeidod(I y P.?;3' cLiijdo, aiiil,giad CYFVNGU AR GWRW. I Cytunwyd i ddarllen am y drvde<1d J vaith v'.r Cvt ngu CynYrchind Cwrw, I MESUNAU ERAILL. Darlleu ivyd am y drydedd waith hefyd ivhan II. o Fesur Yswiriant Cenedlaethol (Gv.eitliwyr Arfau) a hefyd Fesur Nwy ;Safon v Callu Calorific). G WELL IA NT YN Y FFATRIOEDD. I Aeth y Ty yn Bwyllgor ar Fesur Hedd. tu, &c. (Darpariacthau Amrywiol). Derbyniodd yr Ysgrifennydd Cartrefol •.reiliaiit "Ir Wiles yn darpar fod yn achos heddwas [0'11 inarw tra yng ngwasanaeth v liynges lell y fyddin. o berthynas i'r liwn na to pcnsiwll na vliodd yn daladwy o gronieydd heddluol, fed gan awdurdod- an yr heddlu hawl i ddvchwelyd i'w ddj. bynyddiou yr ataliadau graddfaol wnaed o'i daliadau tugat bensiwn. Cytunwyd a'r gAvelliant. Ar adran i, vr hon sy'n rlioddi gallu i'r Ysgrifennydd Cartrefol i orchymyn cyf- logwyr i wneud trefniadau er budd gweithwyr yn y ffatrioedd, gnvrthwynebai Mr Whitehouse i'r ddai-pariaeth, am y byddai mewn rhai amgvlchiadau yn galw am i'r gw^itliwyr gyfranu tuagat y trefn- iadau drwy dynu oddiwrth eu cyflogau, a chynnygio Id dynu y ddarpariaeth lion o'r adran. Dywedotld yr YTsgrifennydd Cartrefol mai T adran lion oedd yr un bwysicaf yn y inesur, ac yr oedd yn esyndod iddo fod inor lleicd o sylw yn cael ei dalu iddi. Cynnwysai luvdau posiblderau mawrion yn y dyfotlol i wneud y fFatrioedd a'r gweitli- feydd yn lleoedd mwy gwareiddiedig. 0 dan yr adran yr oedd yr Ysgrifennydd Cartrefol yn cael hawl i orchymyn ar fod trefniadau yn cael eu gwneud at ddarparu prydau bwyd, cvflenwad dwfi i'w yfed, gwisgiad amddiffynol, ambulance a tiirefniadau'r cymorth cvntaf, eistedd- leoedd mewn gweithfeydd, lleoedd i ym- olchi, a threfniadau i arolygiaeth y gweitliAvy r. Yr oedd y cyflogwyr goreu eisys wedi gwneud llawer o'r darpariadau livn. Nid oeddys yn bwriadu fod y gwcithwyr i gyfranu yn y rhan fwyaf o achosion, ond gallai fod aeliosion--iiiegis daiparu baddonau neu sefydlu clybiau'r gweitlnyyr—yr hyn oedd yn eithaf priodol i'r gweithwyr gyfranu at y gost, ac os na .1 1 t i roddir yr hawl a'r gallu iddynt yn yl adran byddai y Swyddfa Gartrefol yn cael ei chyfyngu yn fawr at gario allan y gwelliannau. Datganodd Syr H. Cooper, Mr Gold- stone, a Mr Tyson Wilson wrthwynebiad cryf yn erbyn unrhyw gynnygiad fyddo yn golygu cymeryd oddiar gyflog y gweith- wvr drwy orlodaeth. Dvwedodd yr Ysgrifennydd Cartrefol y hyddai iddo wedi dywed yr hyn ddatgan- wvd ailystyried yr adran, ac yn y Safle Adroddol i'r mesur byddai iddo un ai ) ddodii gvvelliant neu adael allan y ddar- pariaeth parth cvfraniadau, neu ei gwneud yn hollol glir nad oedd yn myned uior belled a phrif gorff yr adran, ac nad oedd j'w roddi mewn gweithrediad 'ond pan fyddai y gweithwyr yn ei ddynvuno unrhyw amheuaeth y byddai bywyd un Tynwyd gwelliant yn ol. Ar adran 8, yr hon sy'n gwneud i ffwrdd ag ymchwiliadau i ddainweiniau gan lawfeddygon ii-Niyddedig, cynnygiodd yr Ysgrifennydd Cartrefol welliant yn darpar y bvddai yn ddyledswydd i'r llaw- føddyg trwyddedig i ymchwilio ac adrodd ar achosion a'r niwed achoswyd tnvy ddy lanwad nwyol neu ryw liylif ffroenol, neu unrhyw achos arall arbennig sy'n cael ei nodi yng ngliyfarwyddiadau yr Ysgrifen- nydd Cartrefol fel yn gofyn am ymchwil- lad. Dvwedodd Mr S. Walsh os yr oedd .yn:I/ unrhyw amlieuaeth y byddai bwydydd uu dyn mewn perygl drwy yr adran hon y dylai gael ei dynu yn ol ar hyn o bryd. Xi ofynwyd dim ar y tnater i gynrychiol- wvr llafur trefnedig—ni fu dan sylw y Blaid Lafur o gwbl—yr oedd awdurdod foesyl y Llywodraeth i fynd ymlaen gyda'r adran wedi diflanu yn llwyr. Ar adeg pan yr oedd un ran o dair o arolygwyr y ffati,lof-,dd Niedi mynd, pan yr oedd gwaith peryglus yn eynnyddu, a miloedd ar fil- oedd o weiihwyr dibrofiad yn cael eu dwyn i iiienii i weithfe-ydd, yr oedd cyn- n'giad o'r fath yn anamserol. Gallai Llywodraeth Gasgledig fod yn hurt, ac yr oedd felly yn yr achos Invn (cym.) [ Cynildeb! Os oedd a rnynt e-isiau cynilo, er Inlvyn y nefoedd gadawer iddynt gy- Jlilo ar rywbeth teilwng (cym.) Cytunwyd ar Avelliant yr Ysgrifennydd Cartrefol. Cariwyd- yr adran gyda 55 yn erb yn 23, a phasiwyd y mesur drwy'r pwyllgor.

Sylweddoiodd y casgliadau yn Llundain ar Alexandra Day 25,126p.

Y BYWYD GWIR A'R GAU. I (Gan ARFONWR.) .1 Nid yw yr anrhvdedd o gael bod yn aelod o "Senedd y Pentre" wedi ei roddi i mi, ac ni oedwn yn bresennol pan ym- driniwyd a "reality" crefydd. Ond yr wyf ers wythnosau neu fisoedd wedi cy- chwyn ysgrifennu ar y pennawd uchcd, ac heb allu boddhau fy hun, lhoddais yr ysgrif heibio. Ni fu amser erioed ac y bu yn fwy priodol ganu yr emyn "Dyro afael ar y bywyd" a'r amser pan y maeein bech- gyn yn diflanu o'n golwg-bechgyn fu yn llonder ac yn hawddfyd ein dyddiau—yn diflanu megis mewn undydd unnos, y mae hiraeth yr tnaid yn dyheu am iyw fywyd ag iddo barhad. Y mae dagrau teuluoedd Cymrn, ie, a theuluoedd Ger- mani hefyd, yn disgyn fcl gwlith 8anct- aidd ar y ddaear. 0 alar dwys! 0 ruddfan enaid a hiraetli! Ie. "The mind will in its worst despair Still ponder o'er the past, On moments of delight that were Too beautiful to last. For memory is the only friend That grief can call its own." Byddaf yn edrych ar wvnebau iach a llygaid gloew bechgyn ein gwlad yn y wisg wladol. ac yn oeisio galw i'm meddwl "yieddod anghymarol wneuthur- iad y corff dvnol. Wele fwy o ryfeddod na tlieml Solomon yn ei holl ogoniant. Prif ryfeddod ein byd ni yw y corff dynol. Y mae gan bob bachgen rywbeth, gwen, neu ystum ymadrodd, neu ddireidi, ac a'i gwna yn annwyl. Ond y bywyd baclf, byr sydd gennym ni. Y mae yn cilio fel gwenol gwehydd. Ie, "Dyro afael ar y bywycl" "Adeilad gref, y graig yn sylfaen." Ansicr a lielbelus i gyfoethog a tldawd yw y bywyd bach sydd gennym yn awr. Ac er i ni gael milwyr i'n hanlddiffyn rhag gelynion, rhag y Germaniaid, er engraifft. y mae yna fil a myrdd o safn- au gwancus am reibio ein bywyd bach oddiarnom. Damwain ydyw byw. infai-w- olaeth sydd yn llywodraethu yn ein byd ni a digwyddiad yw i ddyn allu dianc rhag pob perygl i fyned yn 80 mlwydd oed. Siawns fawr yw gallu dal gafael ar fywyd mewn byd yn heidio o elynion, ceir motor, rheilffyrdd, mwngloddiau, chwarelau, mor, tan, mellt, &c. Nid yw y Germaniaid ond un allan o filoedd o beryglon bywyd. Waeth heb son am am- ddifEyn ein hun, waeth heb ddechren; mae y dasg yn rhy ddibendraw. ) 0 oes i oes, o ganrif i ganrif, cyfyd I athrawon a'n dysga am ryw fywyd ag idd6 barhad. Ganrifoedd cyn Crist, dacw Bwda yn India yn son am y bywyd liwn, a dywed mai y gwalianu sydd yn yn gwneud y bywyd dynol mor fyr a siomedig. Tra y mae y gangen yn y goeden y mae iddi wir fywyd; gwalianer hi a tliros amser yw parhad ei bywyd. Y bywyd bach sydd gennyni yn awr, hwn yw y bywvd tragwyddool tra. mewn cy- swllt a'r nynhoneH. Nid yw angau yn gwahanu. Nid yw angau ond cyfnewid- iad, ac y mae y corff yn cyfnewid yn bar- haus. Yr un peth yw bywyd ac angau. Nid yw angau ond y ffrwd yn ymuno a'r afon. 0 safbwynt Natur, nid oes angau; nid oes dim ond bywyd; megis nad oes nos o safbwynt yr haul. Rhywbeth rhyngom a'n gilydd yw y nos; felly angau. Nid yw ond y gorwel rhyngom a Ffrainc, lie y llecha y bechgyn yn y ffosydd. Nid yw yn bod ond i ni. Ni wrvr yr haul am dano. 0 safbwynt y byd hwnnw ag y trigai meddwl Syr Isaac Newton ynddo nid yw nos ac 'angau yn bod. Nid oes angau. Ond os nad oes angau y mae yna fywyd gau, a pha un ai yr ochr yma ynte yr ochr arall i'r gorwel yr ydym, gall ein bywyd fod yn un gau. Beth ydyw "reality" crefvdd? Maddeued aelodau y "Senedd" i mi am awgrymu fod y rliin- weddau y cyieiriant atynt fel arwyddnod y Cristion yn betb bach dibwys. Y drwg ar bwlpud C ymru yw eu bod wedi ym- ollwng i ddysgu ryw rinweddau bach, sut i ymddwyn yn weddus, fel pe tae, "man- ners," yn lie rlioddi egni bywyd yn y bobl. Nid rlieolau yw crefydd yr Iesu. Y gwaliiniaeth hanfodol rhwng crefydd yr Iesu a Phaganiaeth yw mai cymdeitbas ddynol yw nod Paganiaeth, ond cym deithas dragwyddol yw nod yr Iesu. Er mwyn cael cymdeithas ddynol y mn- rheolau yn ofynol. Hhaid cael v Ddeddf Foesol. \1 all yr anifail fod hyd yn nt d yn bagan, canys ni wyr am y ddedi foesol. (otier, magodd paganiaeth gewri o ddynion—dynion da odiaeth. iiiegis Plato, Socrates. Cato. Scripio, ite. A siarad yn gyffredinol paganaeth yw y grefydd ddysgir o bwlpudau Cymru. Gwell hynny na dim. Purion y dywed- odd Arglwydd Melbourne mai y gwrth. glawdd diweddaf i nvystro dyfodiad Crist- ionogaeth i'n gwlad yw Eglwys Loegr. Crefydd v Wladwriaeth yw, a chym- deithas ddynol yw y Wladwriaeth. "Nid yw fy mre;iliiniaetli i o'r byd liwn," ebe'r Iesu. Haws yw dweyd beth nad yw crefydd yr Iesu na dweyd beth yw. Un peth, mi gredaf, sydd yn arwvdd arbennig ohoni yw llawenydd. Llawen- ydd yw arwyddnod bywyd. Y pagan sydd yn ddifeus. Gall pawb gadw rheol. Ond y mae byw bywyd tragwyddol yn beth ag sydd yn gwneud i ddyn lithro a baglu yn -.ml fel aderyn yn deehren dysgu ehedeg. Y pagan sydd yn lan a thwl, ond am y Cristion y mae ei ddillad! a'i ddwylaw yn fudr ac yn fratiog fel gweithiwr wedi gwneud diwrnod o waith. Nid wyf yn sicr na fydd y gwir Gristion yn rhegi mwy. yn digio mwy, ac yn myned ar ei spri yn fwy ami na dynion eraill am fod yna fwy o fywyd ynddo na pliobl sy(M, er mwyn ymddangos i eraill, yn gwasgu eu liunain i gadw man reolau. Byivyd ffasiwn newydd holl yw bywyd y Cristion. Rhaid gadael mater y llawenydd.

AMAETHYDDIAETH WEDI RHYFEL. Datganodd Arglwydd Selboume yr wythnos ddiweddaf fod y Prif Weinidog wedi gofyn iddo ei helpu i adsefydlu arn- aetliyddiaeth wedi y rhyfel. Y tri cliwestiwn i'w gwynebu ooodynt :-Cyn- nydd cynnyj chiad bwyd; tyfiant coed yn Lloegr, a chynnyddiad poblogaeth y rlian- nau gwdedig. Awgryrnai ef 'gyilog da a thai i amaethwyr amaethyddol, lliosogiad perchenogion allan o'r dosbarth gweith- iol, nioddau gwell o ffermio, a threinio perchenogion tirol y dyfodol sut i ffermio rhan o'u tir, ac i gymeryd rlian o ddifrif vn rheoleiddiad eu hystadiau.

MARW MAB CANON D. JONES. Bu yr Jsgapten D. LI. Jones, mab y diweddar Canon D. Jones, Penmaenmawr, farw o'i giwyfau. Addysgwyd ef yn Collet House. Rhyl, ac yr oedd yn Rhyd. yohen cyn ymuno a'r fyddin.

DIWEDD CADFRI DOG AWSTRIAIDD. Hysbysir fod y Cadfridog Awstriaidd Housmann wedi ei ladd yn y frwydr ddiweddar yii Trentino. -————- ————

MEDDYGINIAETH NATUR. Y mae. yna feddyginiaeth ar gyfer bob ma.th o afiechyd yn y deyrnas lysieuol, ac nid oes un amheuaeth nad dail earn yr ebol yw y llysieuyn ar gyfer peswch ac anhwylderau y frest. Mae Sudd Dail Carn yr Ebol mewn poteli Is 3e.

ACROSTIC. E DMONDSON'S Grand Toffee and Sweets are really quite the best, DECIDEDLY tlicy're pure, all can rely, M ADE with greatest care, and long years, have stood the test, o F best ingredients only, they employ.. NOTED for their "Value" and sold for miles around, DELIGHTING both the young as well as old, gWEETS that you can relish, all so good and sound, ONE quality "Tbe Best" is only sold, |SJ OURISHING the Toffee is Ideal," in more than name, & WITH Pennies children, both the weak and strongest C ALL they do for Edmondson's, the Toitee tnat's won fame, V BSERVE the* 10, Its best and lasts the longest. f. X. 1t!.