Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
A YW YN AGORIAD I RAGOR? I
A YW YN AGORIAD I RAGOR? I Buasai An clda gennym gredu fod hwn yn agoriad i ragor, oblegid y mae'n' lien bryd bellaell i'r wlad fod yn addfed i gen edlaetholdeb cyffredinol ar bethau rheid iol bywvd. Mae'n anfaddeuol o bechad ,tiriis fod yn bosibl i rhyw ychydig o ddyn. ion allu n archogacth ar wasgu a darn- lwgu miliynau i ymgyfoethogi ac ymfras hau. Llongau, rlieilfFyrdd, syndicates, a chwmniau, sy'n gyfrifol am y prisiau an- ferth sydd ar nwyddau heddvw. Pam ynte na chymer y Llywodraeth yr oil yn eu dwylo a'u gweithio er lies cyffredinol y wlad ? Onid yw yn hen bryd cael y Hong au, y rheilffyrdd, y pyllau glo, a'r melin- au blawd yn eiddo'r genodl ? Pe ceid hyn fe fyddai'n haws cael tipyn o hawdd- fyd yn y bwthyn, yn lie bod y gwenau i gyd yn y palas.
I ALLFORIAD LLECHI AM MAI
I ALLFORIAD LLECHI AM MAI Yn ystod mis Mai allforiwyd 329 tunell o lechi, gwerth 1,848p, o'r Ðeyrnas Gyf- unol i wahanol wledydd, a gwneir hyn i fyny fel a ganlyn 0 Lundain i Benrhyn Gobaitji Da, 8 tunell, gwerth 121p. 0 Lundain i Awstralia, 1 tunell, gwerth 21p. 0 Lcrpni i'r Gold Coast. 20 tunell, gwerth y3p. 0 Lerpwl i New South Wales, 273 tunell, gwerth 148p. 0 Lerpwl i New Zealand, 27 tunell, gwerth 127p. Ni fewnforiwyd unrhyw lechi i'r wlad lion yn ystod y mis.
lY FORD RYDD.
lY FORD RYDD. (Gan WENFFRWD). POllSI MASNACH YMERODROL. Dan lywyddiaeth Mr Steel-Maitland, A.S., mae pwyllgor ddewiswyd gan y Llywodraeth wedi bod yn ystyried beth ellir ei wJleud gyda chynyrchiad olew Prydeinig De Affrig. Mae'n gwestiwn pwysig, a gresyn na fuasid wedi edrych i mewn iddo yn gynt. Cyn y rbyfel yr oedd palmvydd De Affrig, y rhan fwyaf, a dweyd y lleiaf, dan reolaeth Germani, D .vna'r ffaith! Gwneid hynny a.r dir gynyrchwyd gan Brydain, ac a godwyd dan amddilfyniad Llywodraeth Ymerodrol Prydain, a chyda chost aruthrol a beichus i'r trothdalwyv yn y wlad lion. Na feior Germani oherwydd ein musgrellni ein hunain.
.-AGORIAD LLYGAID. -1
AGORIAD LLYGAID. -1 Wrth darro ein pennau yn y pared gyda'r afhvydd yr ydym ynddo deuwn i agor ein llygaid, ac i weled ein ffolineb. Cymerodd Germani fantais ar ein dall- ineb, a buom foddlon i dalu am newyddau wneid ganddvnt hwy o'n cynnyrch ni ein liunain. Y rhesAvm am ein pod yn fodd- Ion prynu margarine tramorol, meddai Syr Leo CLiozza :Money, A.S., ydoedd am ein bod yn rhy ddiog i'w wneud. Yn awr dyma'r Llywodraeth, dnvy y Pwyllgor hwn, yn bwriadu troi'j* dwr i'n melinau ein hunain, a chael yr olew i frashau ein pobl ein hunain. Bwriedir tolli yn dnvm bob allforiad ohono os yn myned i rywle heblaw deiliaid Prydeinig, gan ddisgwyl yr arweinia hyn i'r cynnyrch gael delio ag ef gan Brydeinwyr at wasanaeth deil- iaid Prydeinig, a thrwy hynnJ sefydlu ac eangu ein grym diwydiannol.
PWY GAIFF Y BUDD UWCHAF? -1
PWY GAIFF Y BUDD UWCHAF? -1 A chaniatau y gellir caia allan y tramor- J w-vr, ac yn enwedig y Germaniaid, pwy y'n mund i gael y budd nnvyaf ? Nid ydym yn gweled fod y Llywodraeth yn bwriadu cymeryd y busnes niewn llaw a'i reoli'n Ymerodraethol. Os felly, gall fynd i law y cvfalafwyr gwancus, neu syndicates rheibus, fel na cheir nac olew, brasder, na margarine heb dalu yn ddrud i greu dividends iddynt hwy. Ni fydd deiliaid Prydain, ac yn enwedig y dos- barth gweithiol ronyn nes ymlaen os mai y speculators sy'n mund i gael rheoli y diwydiannau. Pam na. chymerir y cwbl drosodd gan y Llywodraeth, a'i weithio allan nid fel i>olisi ond fel diwydiant Ym- ei-odrol ? Gallesid felly ei weithio ei budd cyffredinol, ac yn ol Syr Chiozza Money, buasem yn cael margarine buddiol a maethlon am oddeutu 4c i 5c y pwyo I Gymaint o fendith fuasai liynny i bennaw tenluoedd llo y maE")' arian yn brin a', strumogau yn nifems yn gwaeddi am gyf- lenwad.
GWEISION Y RHEILFFYRDD. I
GWEISION Y RHEILFFYRDD. I Wrth drafod penderfyniad basiwyd yi-, unfrydol yng nghyfarfod blynyddol Undob Cenedlaethol Gweision y Rheilffyrdd o blaid eu cenedlaetholi, dywedodd Mr H. Knox y buasai hynny yn fudd cyffredinol. Pe ond cymeryd y cwestiwn o bris cludiad nwyddau yn unig fe welid y fantais. Yr oeddis yn cael mai y "freight" o Denmarc i Lundain ydoedd 12s 6c, ond o Kent i Lundain ir oedd y "freight" yn 25s. Mor anheg ydoedd hyn a'r amaethwyr. Mewn ccnedla-etholdeb y gorwedda y gobaitli, meddai ef, o gael diwrnod o wyth awr a gwell cyflogau. Yr oedd cenedlaetholi yn fwy o fudd i ddiwydiant yn gyffred'ool nac i weithwyr y rheilffyrdd, ebai Mr Hudson, A.S., a dylid ci gael.
£ 37 AM OEN. I
£ 37 AM OEN. I Mewn arwerthiant yn y Valley, dydd Mercher, sylweddolodd oen yn pwyso tua 30 pwys 37p. Dywedodd yr arwerthwr, Mr John Pritchard, Bangor, fod y ewm i gael ei drosghvyddo drosodd i Bwyllgor Ystafell-orffwys y Milwyr a'r Morwyr yngorsaf rheilffordd Caergybi,
ICHWARELYDDIAETH YM MAI.
CHWARELYDDIAETH YM MAI. A ganlyn ydyw adroddiad y "Labour Gazette" am chwarelyddiaeth yn ystod mis Mai:- Llechi.—Yr oedd y fasnaoh lechi yng Ngogledd Cymru yn well nag ydoedd fhvyddyn yn ol; yr oedd rhai chwarelau, fodd bynnag, yn gAveithio amser byr. Setts. -Parhaodd y fasnach yn dda yn Leicestesliire, ond ni eHir dweyd ei bod i fyny a'r hyn ydoedd yno flwyddyn yn ol. Yr oedd yn llawer gwaeth yng Nghernyw nag ydoedd y llynedd. Teiin. lwyd oddiwrth blinder llafur yn chwar- clau Aberdeen. Cerrig Calch. Yr oedd llafur yn ddigonol yn ardaloedd Weardale, Cleve- land, a Buxton. Ychydig gyfnewidiad welwyd yn y fasnach i'r hyn ydoedd flwyddyn yn ol. Os rhywbeth, yr oedd ychydig yn well yn Buxton. Settst-nin.Ai- y cyfan, yr oedd gwaith yn ddigonol yn Ysgotland. Cymedrol ydoedd yn Leicestershire, ac nid oedd i fyny a mis a bhvyddyn yn ol. Parhaodd yn ddistaw yn chwarelau Clee Hill. I
DAMWEINIAU ANGEUOL. I
DAMWEINIAU ANGEUOL. I Cyfanrif y gweithwvr, ar walian i for- wyr, hysbyswyd iddynt ga-el eu Iladd tra g.vda'u gorchwylion yn ystod y mis yd- oedd 248, cynnydd o ddeunaw ar fis yn ol, a 19 ar flwyddyn yn ol. Cyfanrif y dam- Aveiniau angeuol ar y rheilffordd ydoedd 33, o'u cym'haru a 30 yn Ebrill, a 36 ym Mai, 1915. Cyiucrodd 103 o ddamweiniau angeuol le mewn niwnfcydd, cynnydd o 19 ar fis yn ol, a t8 ar flwyddyn yn ol. Cymerocld un ddamwain iingeuol le inewn chwarel- au, o'u gymharu a 5 fis yn ol, a 2 flwydd- yn yn ol. Cyfanrif y damweiniau angeuol hysbys- wvd o dan Ddeddf v Ffatrioedd a'r Gwc-itlidai yni Mai ydoedd 108, cynnydd o 4 ar Kbrill, 1916; a 3 ar Fai, 1915. Cyfarfyddodd 153 o forwyr a damwein- iau angeuol, lleihad o 7 ar fis yn ol, a 384 ar flwyddyn yn ol.
Y CYFNEWIDFEYDD LLAFUR. ..--
Y CYFNEWIDFEYDD LLAFUR. Y cyfartaledd wythnosol o'r safleoedd hysbyswyd fel yn wag i'r gwahanol Gvf- newidfeydd Llafur am y pedair wythnos yn diweddu Mai 12fed, ydoedd 37,717. o'u evmharu a 38,734 y pum Avythnos blaenorol, a 36,055 y pedair wythnos yn diweddu Mai 14eg, 1915. Cyfartaledd wythnosol y rhai lanwyd am yr un cyfnod ydoedd 28,661, 29,507, a 25,016. ————
DILYN Y GYDWYBOD.'1
DILYN Y GYDWYBOD. '1 CWESTIYNAU YN Y SENEDD. Yn y Senedd dydd Iau gofynwyd cwes- tiynau ynglyn a thriniaeth gwrthwvneb- wyr cydwybodol. Gofynodd Mr Llewelyn Williams, Caerfyiddin, y cwestiwn can- I lynol, ac ni allodd Mr Tennant ei ateb:— "A wnaiff of chwilio i mewn i'r driniaetli gafodd lthel Davies, 4th R.W.F., yng ngliarchar milwrol y Wyddgrug, tra'n aros yno wedi ei ddedfrydti am wrthod, oherwyddi ei gydwybod, ufuddhau i orchy. mynion milwrol: yn ystod diwrnod cyntaf ei garchariad a gafodd ei gicio o gwmpas gan ddau neu dri o swyddogion am tua chwarter awr, ac yna handcyffiwyd ef am oriau; a roddwyd ciniaw iddo; a gafodd yr un driniaetli yr ail ddiwrnod, gyda'r ychwanegiad i fwd a clierrig gael eii llucliio drosto; a roddwyd ef mewn heirn hyd amser gwely; a gamdriniodd y ewydd- og ef y trydydd diwrnod gan archolli ei wyneb a thorri ei drwyn; tra yn y cyflwr hwn a ddarfu i ringyll geisio ei ddrilio ar ben ei hun; a ryddhawyd ef ar Fehefin 7; anfonwyd ef i Wersyll Whittington, ger Croesoswallt; a dôygwyd ef gerbron llys milwrol yr ail waith am wrthod ufudd- hau i orcliyinynion milwrol; pa ddedfryd gafodd, a beth fwriedir wneutl ag ef pan fydd y ddedfryd i ben."
Advertising
PEARS y sebon o swyn arbenig. Fel blodau y mae'n creu awyrgylch yn y cartref, sy'n hyfryd ac adgyfnerthol. Cyfaredd- odd Milady amser maith yn ol. Cyfaredda Milady heddyw eto. Am dros ganrif prynir PEARS oherwydd ei werth anghymarol i'r wynebpryd a'i gynildeb eithriadol mewn defnyddioldeb. Hvfctvvcb (3vntl6eb=i»efn^6iiiwcb Pears' Soap iaL ?????i Q0 ? ?kj?f???JT?? Anfonir adgynyrchiaul lliwiedig hardd a "BUBBLES" o ddarlun hynod gan Syr John E. Millais, P.R.A., y maint yn 28 j nod fed d wrth 19 mod fed d, yn rhydd oddiwrth hysbysebiaeth, dim ond anfon 1/- mewn stampb neu P.O. Pears, Ltd., New Oxford Street, London, W.O. „
TRINIAETH YN FFRAINC. I
TRINIAETH YN FFRAINC. I in 01 llythyrau o Ffrainc deallwn fod pedwar g\vrt-hwyiiebwr cydwybodol wedi eu deùfrydu i farwolaeth yn Boulogne dydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf. Aelod- auoeddynto'r Corfflu Gwrth-ymladdol a'u henwau ydoedd Preifats Martin, Scullard, Foister, a Ring. Cyhoeddwyd y ddedfryd gan swyddog, ond yn ddtAveddarach dy- wedodd fod y ddedfryd wedi ei newid j 10 mlynedd o benyd-wasanaeth. Yr oedd y tl-Ilioll I-Nn yn aelodau o'r parti cyntaf anfonwyd i Ffrainc ar Fai 8fed, a buont mewn carchar yn Harwich cyn myned drosodd. Maent wedi gwrthod ymgymer- yd ag unrliyw wasanaeth milwrol am ei fod yn groes i'w cydwybodau. Disgwylir y byddant yn cael eu hanfon drosodd i Loegr. Deallwn fod achosion y dynion hyn wedi eu divvn i sylw y Swyddfa Ryfel, ond i ddim pwrpas. Yr wythnos nesaf. bydd cwestiynau yn cael eu gofyn i'r Prif Weinidog ar y mater hwn gan Mr T. E. Harvev, A.S., Mr Arnold Rowntree, A.S., Mr P. Morrell, A.S., a Mr P. Snowden, A.S., a byddant yn gofyn am fanylion llawn. Ystyrir v pedwar dded- frydwydl fel aweinwyr.
BACHU ORIAWR AUR. I
BACHU ORIAWR AUR. I Darfu i Preifat Charles Coleman, o'r South Wales Borderers, yr hwn i aros yng Nghaergvbi, tra'n pysgota ger yr Ad- miralty Pier, fachu oriawr aur. Wedi ei dorri ami yr oedd "Anrhegwyd i Samuel O'Connor gan wasanaethyddion y Mri Bunie a'i Gwmni, Limerick, ar achlysur ei ymadawiad o'r dref yn 1910." Can- fyddwyd ei gorff yn iiofio ym mhorthladd Caergybi mis Mai y llynedd, ac yn y cwest bwriwyd rheithfan o "Cafwyd wedi boddi." Dydd Gwener yr oedd Tywysog Cymru I yn 22 mlwydd oed, Mae ar hyn o bryd gyda'r Fyddin yn Ffrainc.
---CLWTYBONT.- - - . I
CLWTYBONT. I Llawfer.-Da gennym weled fod sain ysgrifen yn dod yn fwy i'r amlwg ac yn cael rnwy 0 sylw yn ein liardaloedd na'r amser a fu. Yr ydym yn dod i weled mai y goreu i ni ydyw symud ymlaen i ganlyn yr oes a. dilyn esiampl prif drefi y deyrnae. Pan fydd masnachwr eisiau bachgen neu eneth i wasanaethu fel clerc, un o'r cwes- tiynau fydd "A fedrweh ysgrifenu llawfer ac adysgrif^nnu ?" Os y gofynir y cwes- tiwn hwn i rai o ieuenctyd Eryri, byddant yn gallu ateb yn gadarnhaol yn y man. Cyfeirio yr ydym at lwyddiant dosbarth Mr W. Griffith, A.C.I., Tanhenffordd, Clwtybont. Yn ddiweddar fe gynhaliwyd arholiad rtrbennig mewn llawfer o dan nawdd Syr Isauc Pitman a'i Feibion, Bath. CVnrychiolid yr arhohvyr gan y Parch William Griffith, M.A., a Mi- Hugh 1 W. Roberts, Clwtybont, a dyma y rhai sydd wedi myned yn IINvyddiannus -Dm- barth Elfenol: Misses Gwyncth R. Jones, Capel Coch Road, Llinlieris Lizzie C. Thomas, Vaynol Cottages, eto; Nest Ro- berts, Turner Steet, eto; Annie M. Jones, Yaynol Terrace, eto; Lizzie Owen, Gors, Brynrefail; Mri Evan Ll. Williams, 29, Upper Snowdon Street, Llanberis; John T. Williams, Snowdon Street, eto; Robert Pritchard, Bryn Gro, Cwmvglo; David Williams, Gwylfa, eto; Idwal Lewis, Dein- iol Road, Fbenezer. Dosbarth Cyflawn: Misses Mary C. Roberts, Glasgoed Hall, Penisa'rwaen; Jennie Roberts, Caradog Place, Ebenezer; Jennie Griffith, Cefn- coed, eto; Mri David R. Williams, Bryn Deiniol, Galltfoel; Willie Jones, Penllyn, Cwmyglo; Llewelyn W. Williams, Vaynol Cottages, Llanberis; Harry Toleman, eto. Yn ychwanegol y mae y rhai canlynol V. Evans, Bryn Eithin, Penisa'rwaen. wedi myned yn llwyddiannus mewn arhol- iad gyda y typewriter: Misses Prissy Maud Roberts, Glanrhydfadog; Maggie L. Cyflymdra 50 gair y munud: Miss Maggie Evans, llvyn Eithin Terrace, Penisa'r- waen; Mary C. Roberts, Glasgoed Hall, eto. Liongy farcliiadau calonogol i Miss Prissie Maud ar ei hapwyntiad yn glero YI1 sAvyddfa Mri David Jones and Co., Manchester. Derbyniodd v rhai canlynol vvobrwyon, sef llvfrau masnachol rhodd- edig gan Mri Pitman and Son, Bath: Misses Maggie L. Evans a Mary C. Ro- berts Mri Evan Ll. Williams, 29, Upper Snowdon Terrace, Llanberis, a John T. Williams, Snowdon Street, eto. Yr ydym yn hyderu na bydd i rhai ieuaino hyn laesu dwylaw, ond dal ymlaen a gweithio yn galetach nag erioed i gyr- l aedd carreg filltir eto ar eu gyrfa mewn cwrs masnachol. Onibai fod llawfer yn anhawdd ei dysgu a'i meistroli ni buasai yn werth yr hyn ydyw. Ac mewn cym- hariaeth, fel pob celfyddyd werthfawr arall, am ei bod yn gofyn ymdrech ac amynedd ar ran y disgybl. Ychydig yw nifer y rhai sydd yn foddlawn bwrw'r draul er gwella eu hunain mewn blynydd- oedd i ddod. Dymunwn longyfareli yr athraw a'r disgyblion y waith hon eto.
PRENTEG. !
PRENTEG. Doniol tubwnt yw ysgrif ein hathraw llengar, T. J. Cynfi, yn y "Geninen" am Orffennaf,
! LLANFACHRETH, MEIRION.
LLANFACHRETH, MEIRION. Llwyddiant.—Llawenydd mawr gennym ddeall am lwyddiant dwy o'r rhai fu yn sefyll y i- at holiad ynglyn a Chymanfa Ddir vvestol Gwynedd, sef Gladus a Mair Ro- berts, Nannau Lodge. Saif Mair yn ucliaf yng Ngogledd Cymru yn y dosbarth dan 18 oed. Y wobr ydyw medal arian a 10s mewn arian. Enillodd 85 o farciau. Enillodd Cwladus y 3edd wobr yn yr un dosbarth gyda 83 o farciau. Llongyf- archwn hwy yn galonnog ar eu safle an- hydeddus. Mae. rhan helaeth o'r clod am eu llwyddiant yn ddyledus i'r Parch J. Francis Griffith (M.C.), gweinidog, yr hwn a fu ati ddiwyd yn llafurio ynglyn a'r Gobeithlu yn ystod tymor y gaeaf. Di- ameu fod lhvyddiant ei ddisgyblion yn troi yn fwynhad iddo.
-LLANGEFNI.-
LLANGEFNI. Marw.—Dydd Mawrth diweddaf, ar ol cystudd blin, bu farw Mr Richard Jones, plastrwr, Church Street. Nid oes ond tair wythnos er pan gladdwyd ei dad. Gedy weddw ieuanc a dau o blant bach i alaru ar ei ol, gyda'r rhai y cydymdeim. Iwn.
TREFRIW.
TREFRIW. Yn y Deheudir. Bu y Parch Henry Jones yn yr Undeb Annibynol ar hyd yr wythnos ddiweddaf yn Brynaman. Yr oedd ef yn un c'r gweinidogion gymerai ran yn y cyfarfodydd. 0 Ysbyty.—Llawenydd gennym weled Mr George Williams, Uwch y Don, wedi dod gartref o ysbyty Lerpwl a golwg mor dda arno ar ol bod o dan weithred law- feddygol. Ein Milwyr.-Gwelsom y milwyr can- lynol adref am seibiant yr wythnoe ddi- weddaf :-Is-gapteniaid: W. Twigge Ellis, Tudor Ellis, a Cleaver Morris, Preifats Sam Williams, Cae Coch; Frank Edges, Trefor Ellis, a Richard Jones, Ty'r Bont. Marw Hen Gymeriad.-Dydd Mawrth, yn yr oedran teg o 82 mlwydd, bu farw Mr Henry Griffith, Llety. Treuliodd ran o'i oes yn yr America. Yr oedd yn gy- meriad cymoradwy gan bawb, ac yn aelod ffyddlon o gapel Ebenezer. Claddwyd ef dydd Sadwrn.
Advertising
SUDD IACHUSOL DAIL CARN YR EBOL gan Griffith Owen, Caernarfon, ydyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ac yn cilio poen y frest. I'w gael mewn poteli Is 2c yn y Siopau Druggist; gyda'r post, 18 60.