Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
DAN Y GROES
DAN Y GROES NELYNTION TEULU ADWY'R CLAWOD. PFXXOD XXXiX. Cynllwynion Cenfigen,. rr> -ira yr oedd hadi yn brecwesta un bore yn yr ysbyiy daethpwvd a dati lythyr iddo, 8c wedi eu dariien newidiodd ei wedd drwyddo draw a sylwodd y nyrs arnu, a cheisicxld gael allan y dirgelwc-h. Beth sy'n bod, syr, gofynai y nyrs, a ydydi wcdi cael nowydd drwg heddyw Tydi o ddim yn newydd cia. iawn, ehai Sadi; mao rhyw be th o'i le yn rhywle. Oes rhywbeth alian o'i le gartref, gof- Ynai y nyrs. Neu a fedraf wneud l'hyw- heth i'eh cysuro? Xid y w yn heiynt y gall nob j'vnd i llJewn iddo ond fy hunan. diolch i ehi. ebai Sadi. Mi faswn i yn earn cael gweled Xyrs Jenkins cs oes modd yn y byd. Oes yn slwr. obai y nyrs, fc af i'w nhol hi yma yn awr. Thanciw mawr. ebai Sadi. Tra yr aeth y nyi's i'w chyrehu. coisiodd Sadi soldo y Problem fawr roddwyd o'j flaen yn y ddau lythyr, a darllenodd hwy drosodd yr ail waith. Ah, meddai, pe -buasai y rhai hyn yn genuine-mi fasantyn ^oj or. henwau priodol danynt. A ydynt disgwvl i mi gredu peth fel hyn am Dorothy? Tydu nhw ddim yn gwybod be Ydi cariad os ydynt yn gwneud hynny. kove is blind," so it is, but not always, ebai Sadi. Mae cariad yn ddall pan y j Inae dallineb yn fanteisiol iddo, ae un o'r fidegau hvnny yw heddyw i mi. Rhaid i till gan fy Hygaid a'm elustian i f-ymud- iadau a geirian y gelynion hyn, a'u cadw I} agored i'm hanwylyd. Tydw i ddim 'tIn goclio pob stori, ae-yn enwedig llyth. dienw. Tydi'r ddau yma fel pe yn Wrtneriaid a'u gilvdd, ydnn siwr. Mae ,tllnv yn anhcbyg o ran sgrifen, ond yr un I)en sy wedi bod yn eu meddwl mi gymra i fy ilw. Dorothy mown cariad hefo Cecil, a bGfOthy yn yr ysbyty yn tendio arno. I Choelia i ddim yr un o'r ddau. Stori gneud ydi'r Fwbl. Ar hyn daeth Nyrs Jenkins i rnewn, a golwg lied gynhyrfas arni. We] sn cbai sut yr ydych yn teimlo heddyw ? Itydw i'n gwclla yn dda, diolch i ehi, I ehai Sadi, ond y mao rhyw ddiefliaid yn treio fy nihoen: a'm difetlia. Towch da elii, ebai'r r,yv. Pwv all y -tnafon fod felly, deudwch ^i fasvrn i'n earn cael gwybod, elHli ga,di Dyma fi wedi cael dau lythyr di- 011 lv bora yma yn dcud fed Dorothy wedi ^yinei-yd eich lie ehi, ac fod Cecil a hithau h1 canlyn ei gilydd. Godiwch ehi > fath Nyrs Jenkins: Wei wir, mae'n anodd deyd, f- vi- ond tn.le dynion a merelied nior ddidryHt ryw- onid ydynt. fasa chi'n meddwl y basa Dorothy yn tn.viiet yn nyrs, gofynai Sadi ? Rown i'n elywed mai geneth bropar o Qnnrae3 gafodd fy He, ebai y nyrs. Felly, ebai Sadi. Glywsoch chi rhyw- beth am dani hi a Ceei!? We-I tlo, mi glywis fod y nyrs su yno ^di haner drvsu am dano 10. ac na chaifl Funud o lonudd ganddi hi, eù3i'r nyrs. Orlil fofiwcli chi, fcdra i ddim deud nai ]iv YCli ei- na faswn i ddim yn synu at hyny, oblegid yr oedd Cecil yn addoli ^orothy, ac fo wyddoch peth mor hawdd ??i troi merch hefo tipyn 0 niatcri. Nonsense, nonsense, ebai Sadi. Peid- ?'c'h a mcKn: Dorothy hefo Uathen pobol rilJ. os gwelwch yn dda. T'ydw i'n deud. nlq I Dorothy gafodd eich lie, na fedaj. Ileb ci dw-vii hi oddiarna i a dyna ben ar >r.atar. AIae'n dd.i gen i eich gweled yn sticio mar biir i'ch cariad, ebai y nyrs; ond gWyliwc11 rhag i elii gael eich siomi. Tydi Dorothy, mwy na fina, yn ddim ond carpen ° fereh, ac v mae amgylchiadau wedi prof tn drech na'r gora ohono ni. 'NTS Jenkins, ebai Sadi, tyda chi ddim nabod Dorothy yn ddigon da, neu bu 44ech yn Rynio'n wahanol. Mae ein C:tl'iad ni wedi e i selio gyda Bel dra- ^yddol, a fcdar na Duw, dyn, na diafol b1'i newid o. D'na i chi ben ar y mater. Gobeithio eich bod yn cleud y gwir, ebai Y"s Jenkims; ond y mae'n well i chi gy- rne'yd yn at,a rhag i chi gael eich twylIo. Toes ytia ddim lie i ryw EYUil4aU feloa Yrt fy nghalon i, nyrti tbai Sadi, Rh&s.  chi ? funud l"wan. Sut y cawMch ?? wyb? 8m yp hFn jaw ?M f Mae'n rhaid eich bod mewn cy/lyrddiad a rhywnn yn y lie. Un o'r nyrsus anfonodd ataf mown Uythyr, cbai nyrs, a hithau yn gwybod fod C-ccil a luinnau wedi mynd yn dipyn o firindiciu, a rhag ofn i mi gael fy nlnvyjJo ganddo anfonodd i'm rhybuddio. Dyna'r ell. Wcl, a oc-ddych yn earn gyda Cecil ,gof- ynai Sadi. Dim byd o'r fath, ebai y nyrs; ond viii- ddengys ei fod ef yn eeisio fy lighacl. )fae fy nghnjad H'm serch i ar un arall. A vdi hwnnw a chitha yn deall eicli gilydd gofynai Sadi. Mae arnaf ofn nad yw, ebai y nyrs ond fe ddylai crbyn hyn. Dcallodd Sadi yr awgrym, a chymerodd fantais ar y cyfle. Yn awr, Nyrs Jen- kins, ebai, gadewch i mi gael siarad yn biacn Trrthyeli, yr ydych yn gwario eich j hamser yn ofer hollol arnaf ii. Pe baech wrthi (I hyn livj eich hanadl olaf ni fyddai o unrhyw fudd, canys y mae fy llw i yn aros hyd yn oed pc byddai i Dorothy ei doyi. Chniff neb arall fy nghalon, mae unwaith yn ddigon i'w rhc-ddi drosodd, ac os caiff ei thaflu o'r fan -honno. ni bydd i mi oi go sod mewn unman arall. Tipyn yn ffol ynoch yw hyn. ebai y nyrs. Os twvllir chi gan Dorotliy. pam na chy- I merodi fi a toe];, pe tasa ond er mW-Il rr- --enve P A toes yna cllini byd mwy melus na hynny. Ah, Nvrs Jenkins, yr ydveh yn cani- gymeryd, ::j"t1\ diwcddaf a niwyaf costiis yn y byd. Revenge is sweet." syr, ebai y nyrs. a c.haw.-ech chwerfchin am ei phen. Na, na, ebai Sadi, mae ewn y bradych- wr yn eich geirian, ac y ma0 arnaf ofn fod olion eich cynllwynion ar y llytliyrau hyn. A wyddorh chwi rywbeth am danynt, Nyrs ,Tenkiiis P Fi, cbai'r nTS, a'i gwvneb yn fflamgoeh gan wrid, sut y gal Urn j wyhod am dan. | ynt? Kid wyf ond gofyn y ewestiwn, ebai SaJt a di^gwyliaf i chwi fod yn onc'st wrth ei ateb. A ysgrifenasoeh un ohonyiit, neu y ddau neu a gawsoch gan rywun i neud hyny drostocli ? T?v Iii synu atoch yn meddwl v fath both am danai', ebai y nvrs. Pam fi mvry iia Fedr:-> i v. elad neb ond y chwi ynddynt, I ebai Sadi, a. rhaid i mi gael allan y peth hwn; nid ivy. yn eredu dim pydd yn y ddau lythyr, a byddaf yn mynd i'r vbvt. I a heddyw i editelii mewn i'r mater. Gnewch chi fel y mynv/cli^ ebai y nyrs, rwy'n siwr na ddeuwch o hyd i fy enw na'm cys.vlltiad a'r peth. G:ii-e;i oil i chi fydd liynny. ebai Sadi. Ar hyn dnoth y brif nyrs mewn i alw ar Nyrs ,Ten1.ins at ei gwaith. a bu orfod iddi fynd yn ddiocd. Dv wed odd Sadi wrth y brif nyrs fod yn rhaid iddo ga-o! mynd i'r hen ysbyty i wneud ymclnviliad i ry;v fater pwysig, ond y donai yn ol cv!> yr liMyr. Cafodd gan- iatad hwvdd, a bentliyg cerbyd nuKlar meddyg yr ysbyty i'w gludo yno. Yr oedd Nyrs Jenkins wedi ei ehyth- ) ruddo dr.vyddi gan amlieuon Sadi, ac ofnai y canlyniadau, gan y gwyddai yn eithaf da. pwy oedd wrth wnvdd^y ddau lythyr. Yr unig obaith oedd ganddi i d(bd yn rliydd oedd iddo fethu gwneud illan pwy a'u hnnfonodd, a hyderai v gallai weled rhywbeth allan o'i le fnasai I vn peri amhouaeth ynddo ar Dorothy a'i chysylltiad a. Cecil. Cvrliaeddodd Sadi yr ysbyty, a chafodd i y mwynhad mwyaf pan dderbyniwyd cf ] gan Dorothy, yr hon yn ffodus ddaoth i'r drws i'w dderbyn i mown. (I 'w barhau.)
- - J BLEIDDIAID YN ERYRI.…
J BLEIDDIAID YN ERYRI. Profiad Clnveru Aniaethvvr. jNTac'r deiaid ar | ceh ran mynyddoedd I'rvri wedi eu lladd i'i- f;tt',i i,ii,ddqii foi ital i),it- iiianil v by(-!(I y fi'einnvyr yn vpvnd allan lieb vnnau. Xoi- Lun diweddaf. fel yr oedd amaetlnvr o Cwm Penmaehno yn arolygu ei braidd, eanfyddodd rhyw anifail mawr tu ol i'r or; igiaa, ac yi oedd ei fcresenoldeb yno vn ereu eyffro ymvsg y praidd. Taniodd yr aniaothwr ato} a niweidiwyd ef yn ddifrifo1. Aeth ato, a neidiodd vr arvifail ato, ond methodd ei fare, a saethodd vr imaethwr ef yn farw. Ai- ol ei archwjJio j vr ocdd o r farn inai blaidd o faintioli mawr yd oedd. ac y mae persona-u eraill archwiliodd yr ysgerbwd o'r un farn ag Ff. Dydd Mawrth aeth amryw o amaeth- wyr lleol i cliwilio y mynvddoedd cylch- ynol, ond metliasant a chanfod ychwaneg o fleiddiaid. Crcdir fod yr anifail wedi dianc o rhyw arddangosfa bwystfilod gwylltionj a'i fod wedi ffoi i'r mynydd. oedd, lie yr oedd wedi pesgi ar ddefaid ac tv-yn. J 1II. i
[No title]
i Yn 5«tod un wythnos, anfonwyd 16,000 Q lvfrati a diylchgtwi i'r rnilwyr yn y gwMto) IfrjStl.
- .- -.....-..-..- -.- .___-:.._;-…
I NOD HEB ESBONIAD. I (Gan MYFYRFAB.) I CYFARPAR A'R EFENGYL. Hysbysir ni gan y Wasg ddarfod i Wemidog Cyfarpar gymcryd trosodd Swyddfa Cymdoithas Llcelaeniad yr Kfengvl. Mae lie i gwestiyno—Ai ei chy- t-i-osi)(i(i ki-iiii-fit iddo yn rhinwedd y | grod (hlariod i'r Kfengvl orocsi ei dydd; ai ei < hymeryd trosodd i hyrwyddo buddian- I naa y Gymdrltlias? Gallwn i'e<klwl am yr ola f. Oblegid aniomryd evii liyn Feibl a chwrw i'r un bobl, gan yr un llong, o'r un wlad. Eto gall fod rhai pob] yn rhy ddwl i adnabod yr Efengyl o dan y nawdd yma. Pa fodd ei hargyhoedder ? Ai trwy fwledi ? Os mai v cyntaf, byddai -yn gy- northwy i'r syml n'r annysgedig gael es- boniad ar y ''fFydd" newydd. A anfon- wyd swycldogion y Gymdeithas aHan tnvy eu cydsyniad? Pa fodd, os felly, y daeth- ant i roddi eu cydsyniad?
I YMDDIDDANION A MOESAU.I
YMDDIDDANION A MOESAU. Hwyrach y carai rhywrai adnabod cewri gorfodaeth a'n 'hanes. Dyma resLr i'ach Arglwydd Derby.—Yr Iiwn sydd yn diSy.n yn ffyddlon yn llwvbrau un arall 0'1' un enw, yr hwn a ddywedodd mai "(',>n!¡:H]aC'th y Blaid Geidwadol ydoedd :1 t.d llanw gweriniaotJi." Arghvydd Milner.-Yi- hwn a wrth. wynebodil fp.su)- o l'yddfreiniad gan "ddamnio y carilyniadau," i ddilyn ei ciriau clasurol! Arglwydd Bcrcsfcrd.—hwn a ym- esgusododd mewn etholiad am ymddvg- iad amheus rhai o'i ddilynwyr trwy ddwevd "fod yn rliaid iddo fvnd i fewn ]-hyws;it." Mr A. J. Balfour.-A ddywedodd "po un aj mewn awdnrdod ai peidio, y maid Fndebol f ydd. i lywcdraethn tynghed y Deyrn as T> rydei nig." Ac eto fe ddywed i-hywun fod viiid(li- ddanion dn" vn llvgru moesau cli -=- I
-Y TEYRNGARWCH NEWYDD.I
Y TEYRNGARWCH NEWYDD. I Isod welc nnwys pampidodyn wasgar- j wyd yn Armagh. Tonawr o<'d. 1014: "Rhybudd j'rrhai a ami!iiddhant. Os pa iha y Llywodraeth Brvdeinig i roddi Protestaniaid teyrngarol o dan sawdl U hu la in trwy wthio Ymreolaei.b annm, cyfrifivn ein hunain yn rhydd i ahv ar y ger.edl Brotestanaidd fwyaf, r-ef Germani, i ddod trosodd i'n cynorth- wyo." Fe fn Svr Edward Carson yn un ai air. Cafodd oddiwrth ei ffrind y Kaiser. Lwyddodd ef ddim i wneud fawr—ond i ddiane a'i groen, gan ddal wrth lvthyren ded<lf. A heddvw gofyna yr adyn am farn ar wrthryfelwyr diweddaraf Ivcerddon! All l hywim, hob fod yn y Llywotft-aeth. (s- bonio y ? 1
Y CRI GWAELAF. I
Y CRI GWAELAF. Sef ydyw honno am hriniiau ( vnortlnvy i'r ysgolion a chyfyngu ar angenrhoidiau audy-;g. Wrth drooim Germani onid ood bosibl ysigo dyfodol addysg? A oes rhvv: berthynasau i'r "Huns" yn awyddus i nitlvro ar em hy.sgolion ? Hwyrat-h y cais rhywiln arnom i arafu, gan atgofTa i ni am eiriau gwr mor f ii-i- ac Arghvydd Melbourne ci drafod^ peth bjin i'w addysgn. petli blin yw dei-byn addysg." Ac c-to fe ddiweddodd Arglwydd Mel- bourne fel Prif Weinidog Prydain Fawr. Snt y cvrliaeddodd yno? A yw yn y geirian uchod yn chwerthin yn ei lawes. Fe ofynwyd i'w Arglwyddiaeth a oedd yn erbyn addvsg i'r werin. Dvna ddywed- (>,1<1:- "y mae gennyf ofn chtgnn hynny y dvddiau hyn. ond yr wyf yn orbvn add.viog gyhocddu.s." Felly ei hil o hyd. Oyfarfyddasant a chryn hrvrr e, hvyddiant. Nid y lleiaf (ael gan Weinidog Cyfarpar droi Sv»yddf.j- Cymdeiilias TJedaeniad yr j Kfongyl tros y drws.
IHEDDWCH PARHAUS.I
HEDDWCH PARHAUS. Dylai Mr Bamsay McDonald ddeall di- ben ac amean Cymdeithas Brawdoliaeth y Cymod a Ch^mdeithas Llywodraeth We- -n ol llais eread- I igaeth brwnistanaidd Northcliffe eu bod ya gymdeithasau peryglus yn gweithio tan sa.il moesoldcb cymdeithasol. Ond syl- tror:— "Apelia y gymdeithas," medd Mr McDonald, "at werin y wlad i gymeryd y camrau hynny a sicrha i Iwrob hedd- v.ch parhaol ac anatodwv. Ac eto cymerwyd dau wrthwynebwr cyd. wyboclol i ryfel i fyny y diwrnod o'r blaen wedi cyclio eu breichiau ynghyd gyda gef- ynau Y necliod mawr heddyw yw gwrthdystio i dwyll a tliracliwont, Ond ft Tw y wlad yn sylwrddpU }1§ nm yB oi CFtru P
- -.- - . YR HEN FETHODISTIAID…
YR HEN FETHODISTIAID CALFINAIDD. I (Gan y Parch D. R. GRII-FITI-IS, Pecmaenniawr) Yn Iresennol ni geislwn, yn ol ein haw- iii gei?s?ivii, vii ein ]law- uchod, gyflwyno darlun o'r ucliod—j ddrehren ni arhoswn am ychvdig fnmulan gyda chadernid y .«:iint yn 1832 yn y Do Goglrdd, gan gynnwys Mynwy- dynion santaidd Dun- oeddynt, yn llawn yspryd gvvaitli-^gwaith ysprydol a thragwyddol— a hynny oherwydd en bod oU yn gyfranog- ion o'r Yspryd Glán yn y Diwygiad an- ferthol ddeehrouocld yng nghwmwd Bedd- gelert yn y flwvddvn 1820—ac fe fedydd- iwyd ihiv/er olionynt, sef proffeswyr 1832, a'r Yspryd Dvvyfol y blynyddoedd yn dilyn 1820 hyd 1832 o ddynion oedd yr hen gewri yma o ran Qwyc'nwch meddwl- tebyg, ond yn ysprydol, i gorff y genedl Albatiaidd; cydnabyddir fod llLsgynyddion y Seotch, ymladdodd ar faes Bannockburn yn erbyn yr vmhonwr penbylaidd Toiwerih I. -Il fjcll;l gllda'i, gwyclnif, vii I'Qti(l.vflol -i chorfforol, yn Iwrop—nid anhebyg iddynt oedd y rhai drigent yn yr Hen WJad y cyfnod yr ysgrifenwn yn mvr am dano. -<f'rvr y stwr yn bresennol yn Lloegr yng nghyleh gwydnwrh y genedl Seisnig i ymladd yn erbyn, a gorchfvgu. yr Al- maensvyr diddnw: a haeckla'r olaf eu euro am eu crc-ulonderau yn Belgium—dvna syniad pob dyn o farn heddyw—ond i rueni fod y ddiod, ac anfoesoldeb miloedd O'! Prydeiinvyr—cydnabyddir y naiil a'r llall yn ddiweddar gan y WTasg Seisnig a Chvmreig, YSy waeth-ond, trueni. medd. wn, ydyw fod Bacchus yn sappio (dad. wreiddio) y gwydnwch oedd mor amlwg yn y Prydeiniwr yn amser yr Amddiffvnwr Oliver Cromwell! Ond, nid oedd y Mcthodistiaid 80 mlynedd yn ol yn cael I en gwanychu gan v ddiod, na ffurfiau eraill atgas ar beehod—i'r gwrthwyneb, vr oeddynt. fe! y soniwyd c'i- blaen, yn hob] Hawn o win melus -gwin melus yr Yspryd Olan nid oedd arwydd fod (iddilwoh, neu (ifu dyn oyfoethog, neu wraig dybiodig fone idig, yn cael dylanwad o gwbl ar eu meddyliau goleu, LJntaidJ. GweJwn engraifft o hynyna yn hanes Sieiscyn Pen. hydd, gerllaw Margam, Morgannwg — hanes <3 id dor ol am dano mewn llvfryn ,,vdd oto ar worth, ni grcdwn, gan Hughes a'i Feibion, Heol Fstyn, Gwrecsam^ wedi ei gyfansnddi gan yr anfarwo] Edward Matt lews, Ewenni. Bro Morgannwg. Yr oe hi eglwvs y Dyffi-yit, yr hon eglwy.s a flaenorid, ymysg eraill, gan ein "hewythr Shongcyn." fel y'i gelwid o barcli iddo. yn cael ei blino gan wraig gynhenus neu gwerylgar o'r enw Marv—yr hon, yn 01 John Morgan Jones, Caerdydd. yn yr ail gyfro) i'r gwaith safonal, "Y Tadau Methodislaidd," oedd "y feist-res am dafod drwg yn y r!>estr dai He yr oedd yn byw byddai niov.i rhyw helynt Ikmnydd a hyth." Cawsai Siengcyn. yn ol yr hanes, ei derfysgu gvraith gan ryw helynt berthvnol iddi; ac yr oedd rhyw ffrae ddi- frifol eynieryd lie ymhen amser. f),I.t1. Mari i'r seiat ddiiynol i'r ffraeo mor ■daleel a neb yno yn cael ei gythruddo yn eubyd wrtii sylwi ar y feuyw gee-rus yn torsyth- i'r addoldy, fe god odd Siengcyn c, ar ei draed, can odd oi ddwrn ca!ed. a eh an daraw i drocd ar v bloeddiodd, neu crochlefodd, Mari, cerdda i maes o'r seiat, v Jack y Lantern ufFernoI; waith arwain i-)bl i ddyry.sweh yr wyt v ffordd y cerddi." Nid oedd gan y ferch anynad ond cymeryd y traed mar fuan ag y medrai ac nAa(,Iii debyg i'r dmanes. a'r cglwys hefyd, gael iaehawdwriaeth ond nid iaehawdwriaeth yn yr un ystyr—fo gafodd Mari iaehawdwriaeth enaid anfar- wol drwy wydnwch, neu onestrwydd, f." mynwoli, yr lien fiawd galluog Siengcyn Pcnhvdd—ac fe gafodd yr eglwvs, am y tro, heddweh neu iaehawdwriaeth amserol —ac, y inhen amser. cafodd (lglw's y Dvff- ryn y fraint fawr o ddcrbyn ]a( hawdwr- ¡;et1; i 1i1"Wn tv addol¡a'd nH JIlher()M  Mary' j Gwelwn, ,nLh hynyma, fod cadernid vr i h.en Fethodistiaid yn y Do, a'r Gogledd, j hefd, canvs yr un Yspryd Tragwyddol oadd yn Hollbresenoli Ei Hun yng N'ghymru oil yr adeg difyr yma ar Gymiti (oddeutu IROO): gwelwn, meddwn, fod gwydn .vch eglwys, neu naenormM eglwys. yn elfen o iaehawdwriaeth anfarwol, ys- prydol, ar hyd y degau o flwyddi blagurol vma. trwy y Dywysogaeth. Sut na fyddai i'r enw a dau Ymneilltuol heddyw gymeryd dalen o lyfr Yrnneilltuwyr 1800- 1S60, di-wy esgymuno ambell i ddiafol neu yspryd aflan o'r eglwvsi yn y Gogledd a'r Da—fe fyddai hynny yn debyg o gael ei ganlyn gan fwriad am! j gythraul allan o'r sawl ddiarddelid fel Mary, o gapel y Dyff. ryn, ger Margam, ddegau o flwyddi yn ol; dilynid hyn gan fwy o dangnefedd allanoli a. chwanegid bcunydd at yp rg- i Iwrat o'i1 ffeai lir-wr drugaredd, yr Anfeidrol Dduw! Ond. heblaw cadernid cymeriad, yr oedd blaenaliaid yr Hen Gorff yn adna- byddus yn y blynyddcrdd 1735—1860, ac folly yn 1832, fel dynion awchus am wyb- od aeth naturiol ac ysprydol; gwir mai ych- 1 ydig oedd nifer y llyfrau Cymreig ooddynfc o werth i'r gwir Gristion Cymrci-z- nid oedd. fel-v sylwyd, y papur newydd yn cu cyrraedd fel heddyw; ac nid oedd ysgolion olfennol, neu uwchraddol, i'w cael fel I heddyw; h.y.. yr oedd ambell i ysgol ddvddiol yma ac new, ond athrawon gwnel- ion ddigon oeddynt. fel rheol: heblaw yr at lira won anfnnid ar gylch symndol irv.v rannau oV Dc a' Gogledd gan Madam Revan neu Lady Huntingdon—athraw o'r dos-harth olaf oedd y Parch Bobert Jones, Bhoslan, Eifionydd; bu cf yn R.huddlan (Banquet House), a rhai ardal- oedd yn Eifionydd,-hefycl fe fn amrai yn cymeryd ysgolion o'r fnvyddyn, dyweder 1806, yn Beddgeleit (Nantmor) Caeir. ynarfon (Efan Richardson, y pregethwr galluotr) Gwreesam (John Hughes, awdur "Methodistiaeth Cymru"). Eto, amlwg yw, mai prinion osdd yr offerynau i addysgu, spf dynion cymwys a llyfrau cyfaddas,—ond er y prinder yr oedd yr Ymneilltuwyr trwy Gymrn oil yn dra awchus 3m ddysg-dysg: fvdol a (lysg yg. prydol—eto, nid y daiarol ym mlaonaf a'r nefol yn ail, fel heddvw (er engraifft, athrofeydd yr Hen Gorff yn cael en hab- erthu ] yspryd Moloch heddyw); ond, gydü. blaenoriaid, pregetliwyr, ac aelodau eelwysig, y Methodistiaid o amser Hywel Harris hyd ymddangosiad David Saunders (173o-18Go) nid y diflanedig — addysg fyùol-oc-dd yn arwain en meddyliau ond Gvcbedent am ddysg olfennol, ddaiarol yn betlaf er mwyn ymgodymu a phroblem- an ysprydol yr Ysgrythvr Lan! Yr oedd y Beibl Cymreig—Beibl Peter Williams (o feudigedig goffadwriaeth fel efengylydd di-droi vn-ol), a "Thaith y Pererin," gan John Bunyan. y Sais ysprydoledig—mor rsprvdoledig, ni gredwn, ag Efengyl loan a "Chanwyll y Cymry," gan y dnwio-l bersoll neu Ficer Pritehard. Llanymddyf- ri a Geiriadur dihafal y Parch Thomas Charles, o'r Ba!a- yr oodd y 4 llyfr vma vng nghyrraedd y doraeth o'r Ymneilltu- wyr o'r fhvvddyn, dyvreder 181.5 y Beibl a "Ch-ii;wyll y a gwaith Bunyan ymhell cyn hynny—ae. yn ol ein pyniad gostyngedig nid oes hafal i'r 4 llyfr yma. wedi eu cyfansoddi yn ystcd y 100 mlynedd diweddaf pian Sais chwyddedig o Byd- vehon, nag Albanwr gwyntog o athrofeydd uchel Edinburgh neu Aberdeen, er eng. raifft; nag Americnawr cydwybodol a galluog ddigon R.ni,1 lwn gonlyn yinlaen yn derfynol gyda'r maes diddorol yma yr wythnos tlrsf.
I TRETHI PORTHMADOG.
I TRETHI PORTHMADOG. Mae Cyn gor Trefol Porthmadog wedi codi treth o 2s 5c am y flwyddyn ddy- fodol. neu or yn 1 Ini na.'r llynedd.
CYNLLWYN DICHHLLGAR.
CYNLLWYN DICHHLLGAR. I Ei Ganfod mewn PryJ. Gwnarth y eareharorion Germanaidd sydd yngwrr.syll Dyff ryn A led, I.Iansan- nan, ymdreoli deg yr wythnos ddiweddaf i ddiane, ond canfvddwyd hwy trwy lwc yn unig. Y r oe-ddynt wcdi torri shafft wyt-h troedfedd o ddyfnder o dan ystordv y carchnr, ae yna wedi gwneud twnel pymtheg trocdhyld o hyd, pen yr hwn oedd tuallan i furian y gwersyll. Rhaid cu bod wedi ermen d rhai misoedd i gwbl- han hyn, gan na allai ond un dyn fyncd i mewrt i'r tnnel ar unwaith.
TERMAU HEDDWCH BERLIN.
TERMAU HEDDWCH BERLIN. Dim lavviidal i'w Dalu, Cyhoedd i v "New ork I rihuiie." dydtl Meroher, bellebr o W ashington, cynnv, ys yr hwn ddvwedir ydyw vtriv.au heddweit Geiiuani. Dywcd gohebydd y "Tri- bune" yn "Washington fdd ganddo yr awdurdod uchaf am yr adroddiad. Y terinau ydynt:— Blioddi y parfchaii macnt weeli feddianu yn Ffrait,,c i Belgium yn ol, ond dim iawndal i'w dalu. Sefydliad taleithiau bychain viig Ngwlad Pwy! a'r Balkans, yn rhydd oddi- wrth ddvianwad Rwsiaidd, ond nid o ang- enrheidiwydd o dan lywodraethiad Ger- mani. Y Trefedigaethau Germanaidd gymer. tvyd gan y Cyngreirwyr i'w rhoddi i gyd yn ol. Y Dardanelles i fod mewn "dwylaw cyf. eillgar. Xi ddywed y gohebydd fod y termau hyn yn gynnwysedig yn apel Germani i'r Pab i ymyryd i geisio cael heddweh, ond gallwn gymeryd yn ganiataol eu bod. Mae'n ajuhvg i'r Anisricaniaid Bad ydyW Germnni wedi sylwgddoli (otq beth ydyw tynier y Cyngittrwy, 0,$ ydyw yn iígwyr i'r t&rniau livtt pel tu ttafedj