Y Dinesydd Cymreig

DYDO IAU. I CWRTH RYFELWYR DULYN. I Gwnaed cyfiawnder prysur a gwrthryfel- toyr Dulyn. Cafwyd tri o arweanwyr y rebelwyr, sef P. H. Pearse, T. J. Clark, a Thomas M'Donagh, yn euog gan lys mil. tvrol, a saethwyd hwy. Dedfrydwyd tri tlrall i dair blynedd o benyd wasanaeth. Hysbysodd Arglwydd French neithiwr fod pethau yn ddistaw yn yr Iwerddon. Yn ystod anerchiad yn Nhy' rCyffredin, hys- bysodd Mr Birrell, Ysgrifennydd yr twerddon, ei fod am ymddiswyddio. YMOSODIADAU AWYROL. I Dywedir fod chweeb, os nad mwy, o Zeppelins wedi cymeryd rhan yn yr ymos. odiad ar ein glannau nos Fawrth. Hys- byswyd am danynt gan ardaloedd mor bell oddiwrth eu gilydd a Rattray Head, yng ngogledd Aberdeen, a Norfolk. Gollyng- wyd tua cant o ffrwydbelenau, ond ni wnaed nemawr ddifrod ganddynt oddi- gerth mewn un lie. Yu y lie hwn niweid- iodd 16 o fFrwydbelenau ddeunaw o dai, ac achoswyd 36 o golledion ganddynt, naw ohonynt yn farwolaethau. Piynhawn ddoe ymddangosodd awyrlong i'r gelyn uwch- ben Deal, a gollyngw.vd chwech o ffrwyd- belen au ar orsaf y rlieilffordd, gan niweid- io un dyn yh ddifrifol. DINISTRIO ZEPPELIN. I Hysbysir yn swyddogol fod Zeppelin I L20 wedi ei thynnu i lawr ar y glanau NorWCi'aidd, a dinistriwyd hi yn llwvr. SWYDDOGOL PRYDEINIG. I Cvhoeddwyd a ganlyn gan y Pencadlys Prydemig yn Ffrainc neithiwr:— Nid oes ddim o bwys wedi cytneryd He yt1 ystod y 24 awr diweddaf, a bywiog. rwydd magnelyddol ydyw prif beth y ddwy ochr, gydag ychydig o fywiogrwydd mwn- faol. Darfu i ni ffrwydro tair mwnfa yn nwyreinbarth Souohez, a'r un adeg tan- belenasom ar ffosydd y gelyn yn y gymy- dogaeth. Ddoe cariodd ein hawyrwyr waith aruthrol. ymlaen, er gwaethaf y tyw- ydd anffafriol. Y FFRYNT RWSIAIDD. I A ganlyn ydyw adroddiad Petrograd tldoe:— Ymosodocld magnelwyr y gelyn ar Jacobstadlt a Dvinsk. Yn nwyreinbarth Voza a Overetsh, ceisiodd y gelyn adael eu ffosydd er mwyn ymosod ar y Rwsiaid, ond ataliwyd hwy. Gwnaed ychydig o gynnydd gan y Rwsiaid ger Camlas Oginsk. Ar ffrynt y Caucusus darfu i'r Rwsiaid feddiannu sabeoedd pwysig i'r gelyn, a syrthiodd amryw o garcharorion i'w dwylaw.

DYDD GWENER I Y BRENIN A DULYN. I Dywed y Brenin mewn llythyr at lywydd y byddinoedd yn yr Iwerddon ei fod yn Ilongyfareh Cwnstabliaid Brenhinol yr Iwerddon ac Heddlu Dulyn am y gwaith rhagorol wnaed ganddynt yn ystod y gwrthryfel. Cafwyd corff arweinydd arall i'r rebelwyr, sef Orahilly, yn Dulyn, ac mewn swyddfa newyddiadur oedd y rebeJwyr wedi gymeryd, canfyddwyd cyrff 26 o'r Sinn Feiners. Mae'r Cadfridog Maxwell wedi gorchymyn holl aelodau cymdeithas y Sinn Feiners roddi eu harfau i fyny. t TEYRNGED KITCHENER. I Yn iNny r Arglwyddi ddoe, talodd Ar- glwydd Kitchener deyrnged uchel i wrol- (kb y Cadfridog lowushend a'l filwyr. uyiia ganddynt y boddionrwydd o wybod, iucatlai) eu bod ym marn eu cymrodyr WLJt ^t.iieud yr hyn oedd yn bosibl i wrth- selyii hyd y munud olaf, ac nad oedd y liaith eu bod wedi rhoddi eu huhain i tyny yn unrhyw sarhad arnynt. Dar- lienodd nodyn olaf y Cadfridog, a chyfeir- iocld at ymdrechion y fyddin gynorthwyol, gan ddweyd mai'r tywydd di-wg achosodd' ci haHwyddiant. I GERMANI A'R AMERICA. Mae Mr Gerard, Llysgennad America yn Berlin, wedi anion Nodyn i Washington yn dweyd ei fod yn disgwyl cael atebiad Geraiani ddoe. Disgwylir felly y bydd y Nodyn yn cyrraedd Washington yforu. FFRAINC A FFLANDERS. I Dan^oswyd ychydig o fywiogrwydd'gan y Gennaniaid yng ngorllewinbarth y Meuse. Darfu iddynt geisio meddiannu y ffosydd gollwyd ganddynt dydd Merch- er, ond ataliwyd hwy gan y magnelwyr Ffrengig. Cydweithiodd y magnelwyr Prydeinig a Ffrengig yn effeithiol yn Pli- ken. Ffrwydrodd y Pi-ydeinwyr a'r Ger, mania id amryw o fwnfeydd ar hyd ein llinell. YN Y BALKANS. Dywed adroddiad swyddogol o Athens fod y Cyngreirwyr wedi meddiannu Fiorina. Mae'r lie hwn yn Serbia, tua 5 milltir o'r cyffiniau, a tua 17 milltir i dde- ddwyrain Monastic. Y FFRYNT ITALAIDD. I A ganlyn ydyw adroddiad swyddbgol Rhufain ddoe:-Yng nghymydogaeth Tonale, ar ol darpariadau magnelyddol helaeth, ymosododd y gelyn dair gwaith ar safle yr Italiaid yn Castcllazo, ond atal- iwyd hwy dair gwaith, gan adael 30 o gar- charorion yn nwylaw yr Italiaid. Ymos- ododd y magnelwyr Italaidd yn Uwyddian- nus ar orsaf Galliano, Fort Dess, a Del- sommo. Gwnaed difrod mawr ganddynt. I BYWIOGRWYDD AWYROL. Bu awyrwyr y ddwy ochr yn hynod fyw- iog ar y ffrynt Italaidd. Gollyngodd awyrwyr y gelyn fFrwydbelenau ar Cam- monica, Dyffryn Ansier, Lower Isonzo, a dinasoedd Ravenna a Carria. Clwyfwyd ychydig ganddynt, ond ychydig ddifrod wnaed ar eiddo. SWYDDOGOL RWSIAIDD. Cylioeddar a ganlyn gan Petrograd ddoe:—Yn neheubarth Dvinsk. gollyngodd awyrwyr i'r gelyn fFrwydbelenau ar amryw fannau yn y lie, ond ni wnaed unrhyw ddifrod ganddynt. Ar ffrynt Caucasus, yng nghyfeiriad Baiburt, ataliwyd ymos- odiad Twrcaidd fFyrnig gan y Rwsiaid. Ataliwyd holl ymosodiadau y gelyn ar Erizin;ran ganddynt hefyd.

DYDD SAOWRN. FFAWO DWY ZEPPELIN. Hysbysir yn swyddogol fod dwy Kep- pelin arall wedi eu dinistrio. Gwna hyn y drydedd yr wtt,hnog hon, a'r Bedthfed y flwyddyn hon. Dygwyd y ddwy yma i lawr gan ein Llynges. Dinistriwyd y gyntaf tuallan i lannau. Schleswig gan H.M.S. Galatea a Phaeton, a'r llall gan ein llongau rhyfel tuallan i Salonika. Ni wyddis beth ddigwyddodd i ddwylaw y I gyntaf, ond ni aohubwyd yr un o ddwy- law yr olaf, 36 ohonynt mewn nifer. REBELWYR DULYN. I Hysbysir yn swyddogol yn Dulyn fod pedwar yn rhagor o rebelwyr, sef J. Plun- kett, E. Kelly, M. O'Hanrahan, a Wm. Pearse, wedi eu dedfrydu i farwolaeth, ac wedi eu saethu, Mae saith felly o arwein-1 wyr wedi eu dienyddio. Dedfrydwyd 16 o rebelwyr eraill i farwolaeth. Mewn 15 o achosion, newidiwyd y ddedfryd i ddeng mtynedd o henyd.wasanaeth, a'r llall i ivvfli mlynedd. Dedfrydwyd dau arall lwfyd i ddeng mlynedd o benyd-wasan- aoth. Cyhoeddodd y Swyddfa. Ryfel ddoe enwatt 6 o sv/yddogion laddwyd a 9 glwyf- wyd yn yr Iwerddon. Cyfanrif colledion ymysg swyddogion felly ydyw 42, sef 11 wedi eu lladd, >30 wedi eu clwyfo, ac un ar goll. FFRAINC A FFLANDERS. I Aflonyddodd tywydd drwg ar weithred- iadau ein gwyr traed ar y ffrynt goxllew- inol ddoe, ond bu y magnelwyr yn hynod fywiog. Yng ngogledd Hill 304 llwyddodd y gelyn i fyned i mewn i safleoedd > Ffrancod, ond gyrwyd, hwy allan trwy ad- ymosodiad. Hawlia y Germaniaid eu bod wedi cymeryd amryw o ffosydd ger Hau- court. Y FFRYNT RWSIAIDD. I Hysbysa. Petrograd am frwydro cyflegr. ol fFrynig yn y gbgledd ac ychydig b gyn- nydd ar Gamlas Oghinsk, lie y methodd ad-ymosodiadau y gelyn. Hyn hefyd fu cu hanes yng nghymydogaoth Rheilffordd Tarnopol. Yn y Caucusus, gorchfygwyd y Tyrciaid ger Baiburt, ac yn Erzingan gwnaed rhuthriad pn y Rwsiaid ar y ffos-

STORI'R 'TARA.' I LLYTHYR DIDDOROL. I Derbyniodd y Parch John Williams, Caergybi, lythyr diddorol oddiwrth Mr J. Davies Bryan, Alexandria, yr hwn fu yn gweinyddu cysur i tua 50 o'r carchaxorion ryddhawyd. A ganlyn yw ei lythyr:- Alexandria, Aiift, Ebrill oed, 1916. Anmvyl Mr Williams,—Cafodd Mi's Davies a minnau yr anrhydedd o weinydda yn ein cartref, Yr Hafod, ar dros banner cant o'r dlynion ryddhawyd yn ddiweddar o ddwylo y Senussi, yr oedd y mwy&frif ohonynt yn Gymry o Biroedd Mon ae Arfon. Ni allai yr awdurdodau iechydol ganiatau i rai ohonynt ddod o'r ysbyty, gan eu bod yn dioddef oddiwrth efFedthiau profiad ohwerw y dyddiau cynt. Edrych- ai y rhai ddaeth yma yn bur dda, er yn dioddef cryn wendid coirffoiol. Ni ellwoh ddirnad y cynnydd maent wedi ei wneud mewn pymthegnos, yr hyn ey'n dilyn gofal arbennig a bwyd da. Nid oedd swyddogion y llong yn bresennol, gan eu bod mewn ysbyty arall, ond yr wyf wedi en gweled hwythau o dro j di o, ac yn eu mysg aelod o'ch eglwye chwi, Mr W. Griffiths, a.c yr oeddwn yn falch o glywed eto ar bob Haw Gymraeg da Mon yn cael ei siarad, a gweled gwynebau eiriol y bech- gyn. Wedi te ac ychydig eiriau i-,roke- awol, gwahoddais hwy i ganu, a phedM. fynwyd ar yr hen don boblogaidd "Bryn. iau Caersalem." Gwelais yn syth mor gyfaddas oedd yr emyn i'r arogylohiad wedi y rhyddhad. Meddylier am danvut yn eanu y geiriau "Pryd hynny daw troion yr yrfa," a chododd eu lleisiau i'r uchfelion pan yn canu y gteiriau:— Cawn edrych ar stormydd ac ofnau, Ac angau dycihrynllyd a'r bedd, A ninnan'n ddiangol ()'U cyrraedd Yn nofio mewn cariad a hedd. Yr oeddwn yn un o'r cwmni Cymreig a ymwelodd a Bryn Calfaoria, pryd y can- wyd "Bryn Calf aria" ar y bryn tuallan i ddinas Jerusalem. Bydd i'r canu hwnnw a chanu heddyw aros fel y peth uwehaf mewn ysptydolia-eth a fwynheais erioed. Carwn fod yng Nghaergybi ar eu glan- iad ynghyfarfod croesawol yr eglwys. Y maent oil oddigerth un yn ennill nerth bob dydd. Drwg gennyf ddweyd am farwolaeth Tom Pritchard (Cemaee Bay) ddoe. Gweitliredwyd yn feddygol ddydd Gwener diweddaf ar H. 0. Hughes, ac y mae yn dod ymlaen yn rhagorol. Mae pob un o'r criw yn dal cymeriadau da, yn arbennig H. O. Hughes, "Yr arweinydd." Os yw unrhyw ddyn yn haeddu yr enw arweinydd y mae efe yn ei haeddu. Cyn- haliai gyfarfodydd gweddio, calonogai y gwan, a chysnrai y rlmi oeddynt yn marw. Mae'r bechgyn oil yn canniol ei weithred- oedd da a, charedig. Ni wn am ddim gwell nac enw da gan eich cymrodyr mewn amgylchiadau celyd. Cyfarfyddodd bon- eddiges un o'r bechgyn un dydd, a dy- wedodd, "Yr wyf yn sicr fod yna ddynion sy'n gweddio yn eich mysg." Ac ateb- wyd hi, "Yr ydym oil yn weddiwyr." Dy- wedodd hithau, "Yr wyf yn sicr y bu eich teuluoedd1 yn gweddio drosoch." Ac ateb odd yntau, "Anfonodd fy mam i ddweyd ei bod bob amser yn gweddio drosof," ac yr oedd y dagrau yn rowlio hyd ei ruddiau. .Rhaid i mi derfynu, gyda chofion atocli oil. ydd Tyrcaidd, a phidogwyd amryw o'r I gelyn. SUDDO DISTRYWYDD AWSTRIAIDD. I Dywed adroddiad Renter o Rhufain fod I pedair distrywydd Italaidd, ddydd Meroher, yn yr Upper Adriatic, wedi erlid deg o "torpedo boats" perthynol i'r gelyn, a darfu iddynt ffoi i Poli. Dydd Iau, yn y Lower Adriatic, sudd odd bad tanfcrawl Ffrengig ddistrywydd Awstri. aidd. SWYDDOGOL PRYDEINIG. I Derbyniwyd yr adroddiad canlynol o'r Pencadlys Prydeinig yn Ffraino ddoe-- Darfu i'r gelyn ffrwydro mwnfeydd neithiwr ger Neuville St. Vaast, ao un heddyw yn nwyreinbarth Albert, ond ni, wnaed unrhyw ddifrod ganddynt. Yng ngorllewinbarth Ypres, gyferbyn a Bul- luch, bu magnelwyr y ddwy ochr yn hynod fywiog. Ddoe, fel canlyniad i frwydro yn yr awyr, gyrwyd dwy awyrlong German- aidd tu ol i'r llinellau Germanaidd gen- nym. Dinistriwyd un ohonynt. Yn ystod y dydd coUwyd un o'n hawyrlongau ri ni, gan iddi ddiagyn i linellau y gelyn, + ————

MEDDYGINIAETH NATUR. i Y mae yna feddyginiaeth ar gyfer bob math o afiechyd yn y deymas lysi-euol, ao nid oes nn amheuaeth nad dail cam yr ebol yw y llysieuyn ar gyfer pesweh ac j anhwyldefau y freet. Mae. Sudd Oail Carn yr Ebol mewn poteli Is 3c. ( Rheola Mr Lloyd George 3,465 o Befydl >j iadau at gynyrchu defnyddiau rhyfel, i

CYNGOR GWYRFAI. I ETHOL SWYDDOGION NEWYDD I Ymddiheurad i Mr David Thomas. I Bu. eyfariod o'r uchod ddydd Sadwrn yng Nghaernarfon. Ar gynnygiad y Cad- eiiyda pasivvyd pieidlais o gydymdeinilad "Yicia Mr W illiam Owen, riasynont, ar lanvolaefch ei chwaer, ja Mr Meiwyn Jones Talysam, ar farwolaeth ei dad. i'asiwyri liefyd i anion Uythyr o gjdymcLeimlad at Mr J. Watkin Thomas, Ai-olygydd y Ffyrdd, yn ei waeledd. Y Swyddogion Newydd. Ar gynnygiad Mr John JonesA Dolgyn- fydd, yn cael ei eilio gan Mr William Owen, Plasynbont, apwyutiwyd Mr J. I. Hughes, Ebenezer, yn gadeiiydd am .y flwyddyn ddyfodol. Apwyntiwyd Mr David Jones, Clynnog, yn ia-gadeirydd, ar gynnygiad Mr J. E. Williams, RH-JS. try fan, yn cael ei eilio ga,n Mr Heury Parry, Glan'rafon. Cynnygiodd Mr J. C. Lloyd Williams, Llanberis, fod i'r gwahanol bwyllgorau fod yr un fath a'r Uynedd. Cefnogwyd ef gan Mr Henry Pavry, Glan'rafon, a phasiwyd hynny. Apwyntiwyd y Mri J. B. Da vies, Llan- llyfni, ac O. T. Huglies, Ebenezer, i gyn- rychioli y Cyngor ar Bwyllgor Unedig Sir Gaernarfon. Gadael y Gadair. Wrth adael y gadair, dywedodd y cyn- gadeirydd (Mr J. B. Davies, Llanllyfni) fod y flwyddyn ddiweddaf wedi bod J n flwyddyn eitbriadol yn hanes y Cyngor a'r wlad, ond er hynny credai fod y peiriant ar y rheiiliau, ond nad oedd yn teithio mor gyflym ag oedd cyn y rhyfel. Pe buasem vvedi gweithio yn rheolaidd, yr wyf yn r meddwl y buasem wedi cario allan g) n- (luniau mawrion a phwysig, sef adeiladu tai, &c. Cofier mai wedi eu hoedi y mae'r pethau hyn, ao nid wedi eu rholdi o'r lieilldu. Cyfeiriodd at ddau orcbwyl pwysig Avnaed gan y Cyngor, sef caiio allan y cofrestru o dan Ddeddf Cofrestriad 1915, a ohael milwyi- o dan gyfundcfn Arglwydd Derby. Talodd wai-ogaeth uchel i'r Clerca Mr Price, Arolygydd lecn- ydol, am y gwaith mawr wnaoed ganddynt ynglyn a'r cofrestru, a sylwodd nad oedd gan neb le i gwyno am y modd y eamvyd y gwaith o dan gyfundrefn Derby allan gan y Cyngor. Diolchwyd i Mr Davies am ei waith rhagorol fel cadeirydd y flwyddyn ddi- weddaf. Ymddiheurad i Mr David Thomas, I Talysarn. Yn y Cyngor ddau fis yn 01 hj'sbyiodd y Clerc ei fod wedi dprbyn llythyr oddiwrth Gyngor Llafur Sir Gaernarfon yn pio- testio yn erbyn gwaith y Cyngor yn &wrtr>_ od rhoddi Uais i lafur i ddewis aeloJau ar V tribunal lleol. Fe gofir i Mr T. II. Griffith, Nebo, gynnyg fod i'r llythyr fyned i'r fasged, ac awgrymodd aelod arall y dylid rhoddi matsen dano. Fel can- lyniad i'r cynnygiad! hwn ymddangosodd erthygl yn y "Dinesydd" ar Mawri;h 8fed. Yr oedd Mr T. H. Grif- fith wedi beioi Mr David Thomas, Talysarn, am yr erthygl hon wrth rai o'i gyfeillion, ond yn y Cyngor dydd Sadwrn dywedodd ei fod yn ymddiheuro yn gyhoeddus i Mr Thomas. Yr oedd wedi ei hysbysu nad oedd a wiaelo Mr D. Thomas ddim a'r peth. Er hynny yr oedd yn ddrwg ganddo dros olygydd y newjddiadur hwnnw. Yr oedd of (y golygydd) wedi cymeryd tir llehel i I amddiffyn y gwrthwynebwyr cy(!wybo<lol, ond ar yr un pryd yr oedd wedi ariivnieJl y dylai ef (Mr Griffith) a'i gyd-aelodau gael eu lloiigi. Crcdai mai gwell fuasai iddo fyned i wyneb y gelyn nac argynvli i ddeiliaid y wlad hon gael eu llosgi. Derbyniodd Mr David Thomas yr ym- ddiheurad. Amrywiol. Hysbyaodd Mr G. H. Humphreys, cad- eirydd y Pwy llgor Ariannol, y bydd yn ofynol oodi treth o llo y bunt i gyfarfod y treuliau hyd ddiwedd Mawrth 1917, ond fod hyn yn ostyngiad o 2?c y bunt ar y dreth wnaed flwyddyn yn ol.

GARN, DOLBENMAEN. Y mac n dda gennym weled tod V Geninen" am Ehrill (yr hon sydd newydd ddyfod allan) yn cynnwys erthygl ragorol am y diweddar Baroh H. Eryri Jones, o'r lie hwn, wedi cael ei hysgrifenu gan y Parch T. Idwal Jones. Yn yr un rhifyn, hefyd, ceir englyn gwych er cof am y di- weddar Ddoctor 0. D. Williams, brawd Mr David Williams, y Ty Newydd.

ABERDARON. 1 Swyddogion. Apwyntiwyd Mr R W. j j Griffith, Hirwaen, yn gadeirydd y f yngur Plwyf, a Mr John Hughes, Fronoiaa yn i is-gadelrydd.

Y CADFRIDOG OWEN THOMAS. PROTESTIO YN. ERBYN EI SYMUD. Yng Nghyngor Sirol Mon, dydd lau, cynnygiodd Dr Thomas Jones benderfyn- iad yn protestio yn erbyn y bwriad o symud y Cadfridog Owen Thomas o Bare Kinmel. A oes gan Gyngor y Fyddin ddyn araU i gymeryd ei Ie" gofynodd, yr hwn fuasai yn parhau i apwyntio swyddog- ion Cymreig i lywyddu bataliwnau Cym- reig. Yr oedd y Cyngor yn falch o fod wedi cynyrchu yr unig gadfridog Cymreig yn y fyddin Brydeinig (clywch, clywch). Heb amheuaeth efe ydoedd1 y dyn priodol yn y lie priodol. Yr oedd wedi ennill ym- ddiriedaeth pob dosbarth yn ddiwahan, ac yr oedd Cymru wedi dod i edrych arno fel tad y fyddin Gymreig, yn ogystal a chad. fridog. Am hynny yr oedd Cymru yn awvd Ins i lynn wrtho fel y glynodd ef wrth Gymru. Pan gymerir maint Cymru i ystyriaeth, tanysgrifiodd fwy i'r fyddin nag unrhyw ran arall o'r wlad, a chredai ef mai achos Uwyddiant y fyddin Gymreig ydoedd fod ganddi swyddogion Cymreig yn ei harwain. Rhoddwyd sicrwydd i Gymru pan agorwyd y gyfundrefn ymrestru y byddai y Fyddin Gymreig newydd yn cael ei harwain gan swyddogion Cymreig. A ydyw y sicrw\dd hwn yn parhau mewn grym, neu a ydym i'w ystyried fel "darn o bapur"? (clywch, clywch). A ydyw Cymru i anfon milwyr, a Lloegr ac Ys- gotland, efallai yr Iwerddon, i anfon SAvyddogion P Ofnaf nad ydyw Cyngor y Fyddin yn sylweddoli y pwysigrwydd o gael swyddogion Cymreig i lywyddu y Fyddin Gymreig. Gadawer i Gymrn ry- buddio y Llywodaeth cyn iddi fyhed yn rhy hwyr. Eiliwvd ef gan Mr iVKillop, a chredai y buasai y weith red yma o eiddo Cyngor y Fyddin yn ddinistmol i ymrestru yng Nghymru. Dylai y cwestiwn mor belled- ag yr oedd Cymru yn mynd gael ei a- meryd i fyny fel un o bwysigrwvdd cen- edlaethol. Wrtli gefnogi, dywedodd Mr J. H. Bur- ton ei fod yn methu derall pa.ham y bwr- iadodd Cyngor y Fyddin wneud y cyf- newidiad, yn cinvedig pan gymerir i ys- tyi-iaotli y gwaith da wnaed gan v Cad- fridog Owen Thomas i fturfio y Fyddin Gymreig. Credai ef ei fod wedi gwneud llawer i symud gwrthwynebiadau y Cymry i'r fvdrlin (clywch, clywoh). Ar ol trafodacth pellach, pasiwyd y pen. (let'fyniid, a gorchymynwyd flnfon copiau i'r Swyddfa Ryfel, ac hefyd1 i'r aelod Sen- eddol dros y sir, er mwyn dod a'r matef gerbron y Senedd a'r Blaid Gymreig.

PROS Y DWR. J (O'r "Drycfc.") MARWOLAETH CYMRAES BARCHUS. Mawrth lOfed, yn 145, W. 73rd Street, Chicago, bu farw Mrs Mary Roberts, a hi yn 59 mlwydd oed. CHaddwyd hi Mawrth 12od, ym mynwent Forest Home. Gen_ edigol o Fon ydoedd, ae yr O'e. yn un o deulu lluosog o blant. Mae dau frawd a | dwy chwaer iddi yno yn awr. MARW MUN 0 RHIWLAS. Mawrth lleg, bu farw Mrs Margaret W. JonejS, South Delta, Maryland, a hi yn 89 mlwydd oed. Claddwyd hi ym myn- went Slateville y dydd Mawrth dilynol. Gedy fab a merch ar ei hoi. Ganwyd hi yn Rhiwlas, ond yny flw.^xldyn 1852 ym- fudodd i'r An-ei-ica., a phriododd yno gyda Mr T. W. Jones, brodor o Fethesda, ond bu ef farw yn 1880.

MVVNWYR Y DE. Eisiau Codian Cyflogau. Dydd GNveiiej-, yng Nghaerdydd, cyn ha-liwyd tynhadledd arbennig gan y mwn, wyr i ystyried y cwestiwn o gyflogau a'r Mesur Gfwasanaeth Filwrol. Y cadeirydd ydoedd Mr James Wmstone, a daeth Mr W. Abraham, A.S., i lawr o Lundain i annercli y cy far fod ar y sefvllfa filwrol. Dywedodd Mr Winstone ei fod yn synu fod y perchenogion yn gofyn am ostyngiad1 o 76 y cant yn eu cyflogau, tra yr oedd prisiau y glo wedi mynd i fvnv ar bob M„ aw. 1" Haw. Panderfynodd gynhadledd drwy fwy- afrif mawr i dderbvn penderfyniad y Pwvllgor Gweitliiol ac i ofyn am ychwan- egiad o 15 y cant o gcdiad. Dywedwyd fod y saflo bresennol yn cyfiawnhau oodiad o 20 y cant. Cadarnhawyd y penderfyniad yn erbyn gwasanaeth orfodol, ac yn cynghori symud. iad i wneud i ffwrdd a'r mesur. Yn ol y ffigyrau diweddaraf mae cyfanrif colledion Pnvsia yn awr yn 2,518,264. Cynwvsa y rhestrau diweddaf 34,625 sawau.