Y Dinesydd Cymreig

DIGON 0 AMSER. i Syrthiodd gweinidog Ysgotaidd, tra ar ei ffordd gartref un noson dywell, i dwll ar y ffordd. Yn mothu dod ohono ei hunan, dechreuodd waeddi yn uchel am gynorthwy; ao o'r diwedd daeth llafurwr gwledig ato. Dywedodd y gweinidog wrt-ho But y daeth i'r lie, a phwy ydoedd pryd yr atebodd y llafurwr ef: "Wei, wel, Did oes angen i chi fod mewn cymaint stwr. Ni bydd eich eisiau tan y &ul, ac nid yw heno ond nos Fercher." ————

CAREDIGRWYDD. f Dychwelodd Sampkins o faes y rhyfel i ganfod fod ei gajriad wedi bod. yn cerdded allan gydia dyn ifanc arall. Yn naturiol gofynodd iddi am eglurhad am ei mynycli rodiana i'r ddinu ,a rodiana. i'r ddinas gyda'r gwr bonheddig. "Wel, anwylyd," atebodd y ferch, "nid oedd ond caredigrwydd ar ei ran. Ni wnaeth ond mynd a mi i lawr i'r Llythyr- dy pob dydd er gweled a oeddyoh wedi eich Uadd!"

i YSPIWR GERMANAIDD. Barmon: Credaf fod yna yspiwr Ger- manaidd yn yr ystafell ysmygu, Mae'n bragio ei fod yn Ysgotyn, ac mae y ehwisci a aethum iddo chwarter awr yn ol heb ei gyffwr4d eto. Ani ddefnyddio plentyn i fegera anfon- Ivyå ThomR6 Connor, heb drigfod pa-rhaol, i garonar am fig yn Blackpool, a. rbwym. wyd ei wraig troeodd.

I Y SENEDD. Î DYDD MERCHER. MESUR MILWROL NEWYDD. Dywedodd y Prif Weinidog, wrth ofyn am ganiatad i ddwyn Mesur Milwrol now- ydd gerbron, na fuasai yn eadw y Ty yn hwy na dau neu dri munud, gan ei fod bron yr un fath a'r un ddygwyd ymlaen gan Lywydd Bwrdd Llywodraeth Leol yr wythnos ddiweddaf, gydag ychydig o well- iantau. Cafodd ei fesnr ef ei feimiadu yn llym, nid oherwydd y pethau oedd ynddo, ond oherwydd y pethau nad oedd ynddo. Mae'r mesur hwn heddyw yn cynnwys y pethau hynny. Mae ei adran gyntaf yn eangu gorfodaeth i bob deiliad Pi-ydeinig gwryw, priod neu sengl, eydd rhwng 18 a 41 oed. Y dynion ddaw o dano ydyw y rhai deunaw oed yn barod, a'r gwyr priod sydd heb ardystio. Rhoddir mis o ras i bob un sydd heb gyrraedd ei ddexinaw inlwydd oed, a rhydd hyn gyf- leustra iddo ymuno yn wirfoddol, yn lie dod o dan y cynllun gorfodol. Y r wyf yn sicr y cytuna pawb fod hyn yn beth priodol i'w wneud, ac yn beth y manteisir 11awer arno. Mr Ronald M'Neill: Beth ydyw y man- teision ? Mr Asquith: Gallant ymuno yn wir- foddol cyn i'r mis ddod i ben. Mae'r ail adran yn dwyn dynion sydd wedi terfynu eu gwasanaeth i mewn. Mae'r trydydd adran yn galw y dynion sydd wedi gadael y fyddin yn ol, pa un a ydynt wedi priodi ai peidio. Rhoddir hawl hefyd i Gyngor y Fyddin adolygu tystysgrifau meddygol y rhai wrthodwyd ar ol Awst 14, 1915. Mae'r rheswm dros hyn yn un syml, gan fod saton eymwysder meddygol wedi ei eangu. Credaf y bydd amryw o'r dynion hyn yn faleh iddynt gael eu liadolygu. Mae'r pumed adran yn delio gyda thyst- ysgrifau rhyddhad, a'r cyfnod o ddau fis ddaperir o dan yr hen ddeddf. Mae'r mesur hefyd yn darparu ffurfiad ol-filwyr arbennig, i'r hon y gellir trosglwyddo, dynion ar ol ymuno. Mae'n ymddangos fixl y cwrs hwn yn un cwmwyø er budd oeendlaethol. Y bwriad ydyw fod i'r dyn. ion hyn gael cario eu gwaith arferol ymlaen, ond eu bod i fod JD barod aan wasanaeth miiwrol pe byddai angen yn codi. Fel y dywedais amryw weithiau o'r blaen, mae'n anhawdd dros ben cael llafur i ddiwydiannau pwysig. Credaf fod hyn yn fater o bwysigrwydd. Ceir gryn an- hawsder hefyd i gadw rhai o'r bataliwns i fyny, tra, mae eraill yn gor-lifo. Mae'r mesur am hJlmy yn awdurdodi tros- glwyddiad dynion o'r naill fataliwn i'r llall. Yr ydym yn bwriadu cymeryd ail- ddarlleniad y mesur yfory, pryd y ceir trafod yr holl fater yn ei amrywiol nod- weddion. Hyderaf y gwnaiff y Ty gan- iatau i'r mesur gael ei dawyn gerbron, ac y byddant yn ei dderbyn yn galonog. f styriai Mr Barnes fod gan y Llywod- raeth hawl i gael cydymdeimlad y wlad. Gwnaethant gamgymeriadau, ond ni ellid I eu hosgoi. Yr oedd y pethau hyn i'w priodoli i'r ffaith nad oeddym yn barod pan dorodd y rhyfel allan. Sicrhaodd y Prif Weinidog fod y mwyafrif o'r aelodau Llafur mewn llwyr gydymdeimlad ag ef. Credai fod y mesur yn deg rhwng dyn a dyn. Gwnaeth y dynion aeth allan ar ddechreu y rhyfel aberthau mawrion, ac yr oedd ef am i'r dynion sydd ar ol aberthu. Pe byddai y Ty a'r wlad wedi sylweddoli y dasg oedd raid wynebu, bu. asent wedi oymeryd yr un cwrs ddeunaw mis vn ol, ond nid oedd yn beio y Llyw- odraeth am beidio gwneud hyn, oherwydd efallai na fuasai wedi pleidleisio o'i blaid y pryd hwnnw. Yr oedd yn rhaid addysgu y wlad, a ehredai ef fod barn y wlad yn well na'r Llywodraeth. Crooai C3-rnol Chaloner mai'r mesur hwn ydoedd yr unig foddion i gyfarfod a'r safle bresennol. Heb amheuaeth, cymer- odd y Llywodraeth y cwrs priodol. Hy- derai ef na fuasai y Llywodraeth yn rhoddi ffordd ynglyn a, gwrthwynebwyr cydwybodol. Buasai ef yn hoffi gweled adran yn y mesur yn amddifadu dyn wrth- odai gyflawni dyledswyddau gwir ddines. ydd o holl havvliau dinesydd. Hyn fa- asai'r unig ffordd deg i ddelio gydayr gwrthwynebwyr cydwybodol. Ar 01 trafodaeth pellach, caniatawyd i'r mesur gael ei ddwyn gerbron, a darllen- wyd ef am y tro cyntaf. Gohiriwyd y Ty am ugain munud i I wyth. DYDD IAU. PLEIDLAIS, GORFODAETH. I Cymerodd y Llefarydd y gadair am ) hwaiter i dri. I Y MESUR GORFODOL. I Cynnygiodd Mr R. D. Rolt fod i'r Meaur Gwasanaeth JV £ ilwrol gael ei dynnu yn oil a dywedodd ei fod yn gwneud hyn am ddau reswm. Y cyntaf ydoedd ei fod yn goreangu ein hymdreeh filwrel, a'r ail ei fod yn hollol anghyfiawn tuagat yr unig- olyn. Yr oedd y pwynt cyntaf yn golygu adolyjiad yr hwll nut armerwyd gao yT I Ymerodraeth yn y rhyfel. Dylai fod gan y Ty fanylion llawn ar y pwynt hwn. Yn ddiweddar dywedodd Air Chui-chill nad oedd adeiladu llongau i'r Llyngee yn myned ymlaen u-tor foddhaol ag y dylai, ac nid ydwyf yn sier a ydyw Mr Balfour yn foddlon. Dylem gofio mae'r LIy-ngea ydyw'r prif beth yn y rhyfel hon. Heb- ddi hi ni allai 20,000,000 o ddynion yn Ffrainc achub y safle. Teimlir prinder llafur mewn amryw o ddiwydiannau. Ar y rheilffyrdd a'r dociau, gorweithir dyn- ion. Ni all neb ddweyd fod cynorthwyo ein Cvngieinvyr heddyw yn fwy pwysig nag ydoedd flwyddyn yn ol. Os ydym i gadw ein byddinoedd yn y maes, rhaid ydyw i ni gadw ein masnach i fynd. Eiliwyd y cynygiad gan Mr Lees Smith, o'r R.A.M.C. Cnedai ef nad oedd y Mesur ond rhyw fath o "gamble," a'j fod yn fwy tueddol i wanhau ein tanysgrifiad i'r rhyfel na/i gryfhau. MaeJr Mesur yn peryglu y prif berthau angenrheidiol mewn rhyfel, a'r pethau, na eHid en cael ond gan y wlad hon yn unig, er mwyn ychwanegu at rif ein byddinoedd. Creda-i Mr Ronald M'Neill nad oedd prinder llafur at waith angeairheidiol, ao hyderai y buasai y Mesur yn cael ei basio gydag ond ychydig o wrthwynebiad. Dywedodd Mr Llewelyn Williams ei fod I am bleidleisio yn erbyn y Mesur, gan y credai nad oedd unrhyw angen milwrol yn 1 galw am dano. I < ARAITH GEORGE. Cafodd Mr Lloyd George dderbyniad croesaurus pan gododd i siarad. Dywed- odd nad oedd y rhai oedd yn gwrthwynebu y Mesur, yn ei farn ef, yn sylweddoli beth oeddynt yn ofyn i'r Ty wneud. Daw yr awdurdodau milwrol i lawr atom gan ddweyd, "Dynion yn unig wnaiff y gwa- I haniaeth rhwng conewest a buddugol- iaetb. Rhaid ydyw eu cael ar un waith, ond daw yr aelodau anrhydeddus ymlaen i ddweyd, "Apeliwn at y Ty i wrthod y cyngor hwn." Mae'n gyfrifoldeb difiifol, a dywedaf ar ran fy hun pe y dygid y gofyniad hwn ymlaen, gwell fuasai gen- nyf gael fy ngyru allan o'r blaid y perth. ynais iddi ar hyd fy oes, gwell fuasai gen- nyf gael fy ngyrru allan o fywyd cyhoedd- ug, na chael gwrthodiad ar fy nghydwybod (cym. uohel). Beth ydyw rliesymau Mr Holt droe wrthwynebu y Mesur? "Ni fydd geainych ddynion at long-saerniaeth as y dygwoh hwy ymaith." Pwy ddarfu ftwgrymu cymeryd adeiladwyr llongau i ffwrdd? Ni chymerir yr un ohonynt i ffwrdd, ac os oes dynion yn y fyddin heddyw all helpu i adeiladu llongau, gellir cu cael yn ol. Pa fudd ydyw siarad am long-saerniaeth ? Cred aelodau y Cyfrin Gyngor fod eisiau y Mesur. Gad- awer i'r aelod anrhydeddus ystyried y safle Dywed yr aelod anrhydeddus nad oes gan yr awdurdodau milwrol y gair olaf yn y mater hwn. Gwir bob gair, ond mae cyf- rifoldeb y rhai wrthodant hyn yn un mawr. Ystyriodd y Cyfrin Gyngor y gof- ynion, a daetbant yn unfrydol i'r pender. fyniad fod yn rhaid ei gael. Er mwyn gorchfygu y gelyn, rhaid cael mwy o ddynion na hwy. Mae Belgium, Serbia, I Montenegro, rhan o Ffrainc, Gwlad Pwyl, &'r Balkans ym meddiant v gelyn, ond ni 1 ellir eu gyrru allan ohonynt heb ragor o ddynion. Credaf y bydd y ffaith fod Pry- dain wedi gorfodi ei holl ddynion i wasan- aethu y newydd gwaethaf gafodd y Ger- maniaid erioed (cym.). Mae parodrwydd* Mr Holt i feimiadu y Llywodraeth yn fy eynnu i. Condemniwyd Syr Edward Car- son gan Mr Llewelyn Williams am feirn- iadu y Llywodraeth, ond yr un pryd ym- osododd yn ffyrnig ar Fesur o eiddo y Llywodraeth. Ar ol y cyfan i gyd, mae mwyafrif aeJodau y Ty a'r bobl tuallan i'r Ty yn ffafriol iddo. Ni ddarfu unrhyw wlad erioed oedd yn gwynebu perygl mil- j wilol beidio rhoddi i mewn i orfodaeth. Mae Ffrainc heddyw yn amddiffjpi ei hunan tnry orfodaeth. Mae'r Italiaid ar fedr gwneud yr un peth (cym.). Pan ddywed aelodau fod gorfodaeth yn groes i ryddid a gwir weriniaeth, maent yn siarad yn wrth_gyferbyniol i hanesiaeth a syn- nwyr cyffredin (cym.). Dywedwyd wrth- yf na cheir ond 200,000 o ddynion tnvy y Mesur. Yn bensonol, dywedaf fod hynyna. yn amcangj-frifiad rhy geidwadol o lawer. A chymeryd yn ganiataol ei fod yn wir, bet-h olygai? Golygai ddeg adran o wyr traed. Gallaf ddweyd wrthych fod yna 1,100,000 o wyr priod heb ardystio sydd mewn oed ran milwrol. Pan yn siarad am 200,000 o ddynion i amddiffyn ein Hym- erodraeth, mae arnaf eisiau i'r Germaniaid j wybod y gallwn gael ein. holl ddynion i'n hamddiffyn pe byddai angen am hynny (cym.). Gwyr ein Cyngi-eirwyr a'n gelyn- ion pan yr ydym yn siarad am 200,000 nad ydyw ein hadnoddau wedi gorffen (cym.). Dywedwyd pe y byddai i ni gymeryd yr unog foddion i ennill y rhyfel, y buasai helbul yn torri allan gvdalr Dosbarth Gweithiol. Ni ddarfu i mi gredu hyn erioed. A ydyw y dosbarth gweithiol yn llai teyragarol na'u hai-weinwyi-? Protestiaf yn erbyn y siarad hwn am y dosbarth gweithiol fel pe na byddant yn dda, i ddim yn y wlad, fel pe byddant rhyw amhleidwyr ainheus (chwerthin), y rhai y dylem eu gwylio rliag ofn iddynt droi yn elynion i ni. Ni fu unrhyw wahaniaeth yn y rhyfel hon rhwng un dosbarth ac un arall. Yr oedd- ynt oil yn barod i aherthu dros eu gwlad (cym.). A oes rhywun yn dychmygu y buasai y dosoarth gweithiol yn myned allan ar streic pe y dywedid wrthynt fod gorfodaeth yn angenrheidiol i ennill y rhyfel? Dim o gwbl. Mae'n wlad iddynt hwy fel ag i ninnau. Gwyr yr oil ohon- ynt fod hon yn frwydr am ryddid. Maent wedi aberthu mwy dros ryddid nag unrhyw ddosbarth arall, a buasai colli rhyddid yn fwy a galled iddynt na'r un dosbarth arall. Fe wyddant y buasai Prwsianyddiaeth yn fwy niweidiol iddynt na'r un dosbarth arall. Maent yn go- beithio, fel yr ydym i gyd yn gobeithio, mai hon fydd y rhyfel olaf. Nid oes yr un dosbarth a, mwy o ddiddordeb mewn heddwdl na/ r dosbarth gweithiol (cym. uchel). Ar ol trafodae,th bellach. ymranodd y Ty, a gorchfygwyd y gwelliant fel a gan- lyn:— 0 Blaid y Mesur 328 Yn ei erbyn 36 Mwyafrif 292 Caniatawyd yr ail ddarlleniad. Gohiriwyd y Ty am 11.15.

CLERIGWYR EISIAU CODIAD. Mao y clerigwyr sydd yn gwasauaethii mewn angladdau ym MyixWenfc Wands- worth wedi gofyn am ychwaneg o dal, ae mae Cyngor y Fwrdeisdref Ilonna wedi codi y prisiau i gyfarfod a'r gofyn. Mor rwydd y ca rhai d'osbarthiadau yr hyn a ofyn ant-, onide?

CYFADDEF. Mae dau o'r wyth person a ddaliwyd yn ddiweddar 'yn Efrog Newydd mewn cyslyltiad a'r ymgais i wneud ffrwydron ar fwrdd ageriong Germanaidd er chwythu i fyny agerlongau yn cludo defnyddiau rhy- fel i'r Cyngreirwyr, wedi cyfaddef, meddir.

SUDD IACHUSOL DAIL CARN YR EBOL gan Griffith Owen, Caernarfon, ydyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ac yn cilio poen y frest. I'w gael mewn poteli Is 2c yn y Siopau Druggist; gyda'r post, Is 6c. ACROSTIC. E: DMONDSON'S Grand Toffee and Sweets arc really quite the best, D ECIDEDLY they're pure, all can rely, M ADE with greatest care, and long years, have stood the test, OF best ingredients only, they employ. NOTED for their "Value" and sold for miles around, RELIGHTING both the young as well as old, QWEETS that you can relish, all so good and sound, ONE quality "The Best" is only sold, NOURISHING the Toffee is Ideal," in more than name, & WITH Pennies children, both the weak and strongest C ALL they do for Edmondson's, the Toflee mat's won fame, 0 BSERVE they jo, its best and lasts the longest. F X, M.