Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
YR HEN FETHQDISTIAID . CALFINAIDD.…
YR HEN FETHQDISTIAID CALFINAIDD. (Gan y Parch D. R. GRIFFITHS, Penmaenmawr) Yn yr ysgrif hon, y drydedd, ym- drechwn osod ger bron ein darllcnwyr ddarlun-y darlun cywiraf posibl, neu yn cm cyrrac(ld,-sef ymdrechwn gyflwyno y darlun yn grynhoedig o'r ffynonellau safoii(il-"LNIethodistiaeth Cymru," "Drych yr Amseroedd" (Robert Jones, Rhosl-an, Eifionydd), a'r "Tadau Methodisiaidd" (J. Mor- gan Jones, Caerdydd), lieblaw llyfrau eraill a, thystiolaethau sydd lawn mor safonol a'r tn chynyrch ardderchog enwyd gennym yn awr; y mae y gwrthddrychau—yr Hen Drefnyddion Calfinaidd-yn haeddu mwy na thair ysgrif; ac, efallai, y bydd ysgrif neu erthygl arall yn dilyn honyma. Rhagymadrodd yn rhanol, oedd y ddwy ysgrif o'r blaen, yn cynnwys disgrifiad byr hynod fvr,—o am- gylchiadau allanol neu wladol y gwrthrvchau yn y flwyddyn, (lyweder 1832,-tlodi, anwybodaeth am y ffu- antus a'r diflanedig; iselder (?) yn y mwyafrif mawr o'r Hen Gorff yn "scale" (graddeg) cymdeithas; ynghyda dirmyg ac erledigaeth chwerw yn y De a'r Gogledd mewn ami i gymydogaeth? Anhawdd i ni heddyw sylv/eJdoli yr elfennau yma-tlodi, diffyg man- teision addysgol; a phrofiad o ddirmyg y dosbarth gyfrifid, ac a gyfrifir eto, y dosbarth uchaf—y dosbarth uchaf, fel awgrymwyd o'r blaen yn ein hym- driniacth a'r mater pwysig yma, ydyw heddyw y dosbarth isaf mewn gwir- ionedd; ac y mac yr un peth yn wir gyda golwg ar gyfoethogion neu fawr- ion tybiedig Cymru yn y cyfnodJ yr ydvm yn ysgrifennu am dano yn awr. Ond, un ochr yn unig, a hona yn ochr gymhariaethol ddibwys, dibwys iawn, ydyw hon y soniwn am dam yn ei pherthynas a chewri aelodol y Methodistiaid yn yr Hen Wlad-nid yw tvlodi, diffyg cyfleusterau addysg- ol, diffyg aur, neu lwch os mynweh; diffyg cydymdeimlad, yn cael ei am- lygu mewn yspryd cythreulig o erled- igaeth-ilid yw hyn oil, mewn gwir- lonedd, ond elfcnau dibwys-yr elfen- au oll-bwysig yn y fuchedd hon a'r fuchedd ddyfodol ydynt—nid y dar- fodedig, neu'r materol, ncn'r ffuantus —ond egwyddorion ysprydol, trag- wyddDl, a digyfnewid; a gwybyddcd heddyw y Cymro sydd yn ymgolli mewn newyddiaduron ynghylch y rhyfel erchyll, mai diflilicclig-ar ryw ystyr—ydyw y gweithrediadau o du bob cenedl sydd yn rliedeg i yddfau eu gilydd! Pa fodd y rhoddir cyfrif am y ffaith fod gwlad a wrandawodd ar Owen Thomas, Joseph Thomas, Carno; Ap Fychan, Ambrose, Cynddelw, a Join, Evans, Eglwysbach, am flynyddoed," meithion—am gcnhedlaeth gyda rha: o'r lichod--wedi v ma daw oddiwrth ei rhybuddion a'u hyfforddiadau gyda 1 golwg ar y byd anweledig a i sylwedd- nu: svlweclclall y Cymro, yn enwedig y Cymro Scisnig ym Clangor, Cacr- gybi, a Rhyl, er cngraifft, ydynt y "Dail\'  "Daily :Iail," ncn'r "'Dailv ?\7 c w s. DaiIN- "Daily Dispatch"—"Daily News," "Mail," neu "Dispatch," o ba le, atolwg? Wei, o Lundain neu Fan- ceillioli,-iiiae'li debv er-(Iv I' r atcbiad synedig at y fath ymofyniad, ym ddangosiadol ynfyd; ond, cwestiwn eithaf priodol, mewn gwirionedd, ydyw hwn—cwestiwn y byddai yn burion i ami i broffeswr crefvdd ei wrth fyned am bapur newydd ar fore Llun ar ol bod yn gwrandaw pre- gethau y Sul ydyw—O ba le y daeth y papur yma sydd ya fy Haw? J Nid o Lundain neu Lynlleifiad neu Fanccinion, mown gwirionedd, ai e? Tybcd liad o'r pwll diwaelod ei hunan, o Gehena ei hun; canys yn un peth, y mae sawyr y Fagddu Fawr ar erthyglau arweiniol y golygyddion Seisnig (gwahanol iawn i'r golygydd- ion Cymreig yn eu newyddiaduron yn y Gogledd a'r De) ac, yn ail, y mae yr egwyddorion wyntyllir yn y new- yddiaduron Sacsonaidd, hwnt 1 Glawdd Offa, yn egwyddorion inspired by His Satanic Majesty (ysprydoledig gan Ei Fawrhydi Satanaidd) ?ii baro d i Efallai födambcll un yn barod i wacddi-Pa le y mae yr Hen Fethod- istiaid Calfinaidd? Yr ydym wedi colli golwg arfiynt er ys rahi eiliadau, ymddangosiadol eto, yn unig, ydyw absenoldeb y saint yn 1832. Y mae ein llygaid—llygaid ein meddyliau— arnynt ar bob llinell wrth ysgrifennu yn awr-canys, er yn dlawdi; yn ddi- ddysg, neu yn amddifad o gyfleusder- au addysg--y mwyafrif mawr ohon- ynt—eto yr oeddynt yn cael eu porthi yn gyson ag "hen yd y wlacl"sof Gair Duw nid papurau fel y "Daily Sketch" neu'r "Daily Mirror" oedd defnyddiall neu ffynonell 00 cynhal- iad eneidiol ar eu taith i'r byd a ddaw nid newyddion yr Un Drwg am Zepps, a chreulonderau erchyll y Twrc a'r Almaenwr, oedd seigiau yr hen Fethodistiaid—gwyn ell byd. Nid oedd Pwllheli na Chaernarfon; nid oedd trefydd na phentrefydd Gog- ledd na De ein hannwyl wlad yn cael eu blino gan yr olygfa o fechgyn Cym- I reig, 15 oed, yn cyfarfod1 addolwyr ar Ddydd y Arglwydd1, gyda newyddion wedi eu harlwyo gan Saleson rheibus am arian, ond Dibris 0 Hawlau yr Hollalluog I Farnwr. I Nid oedd clychau llaeth yn tori eu I cwsg neu eu myfyrdodau santaidd- cwsg neu fyfyrdod) y pragethwrj neu'r blaenor neu'r aelodi eglwysig vn Llanbcris, Clwtybont, neu LJan- rug, dyweder: nid oedd miwsig (?) carnau ceffylau y llaethwyr yn taraw ar glustiau pobl Caernarfon yn 1832 wrth gyrchu i Dy yr Arglwydd: nid oedd yr un gwas 11a morwyn yn cael eu hamddifadu o'u Saboth i werthu llefrith yng Nghonwy, Penniaenmawr (Dwygyfylchi, yn hytrach) > na chy- mydogaethau Elanrwst neu Ddin- bych Gwyn eu byd, meddwn eto! Dim papurau ncwydd ar y Sul; dim clychau yn cyhoeddi cyfyngiad ar ryddid gwas I)Iaciior-ocdd ei hun yn prysuro yii gysurus crbyn 10 i'r Seiat Fawr; dim motor cars yn chwyrnellu trwy Ddyftryn Clwyd neu Ddyffryn Conwy, neu trwy Sir Fon, ar ddydd cysegredig yr Arglwydd; dim siop.au yn agored ar y Suliau yn Aberystwyth a threfydd eraill yn y De; dim dadwrddi yng nghylch y rhy- fel ofnadwy, sydd yn destun ym- ddiddan hyd yn oed swyddogion og- lwysig mewn tai capelydd ar y Saboth enu at yr hen Fethodistiaid rhagor yr anfantais o fyw yng Nghymru hedd- yw, hyd yma, mewn llawnder allanol; yn cael ein hamgylchvnu ag ysgolion clfenol a chanolraddol; ac yn rhydd oddiwrth erledigaeth Satanaidd yr Hen Fam, sydd yn brysur tynu ei thraed ati i farw wrth gofleidio corff marw, llygredig—Eglwys Rhufain Nid yr allanol, felly, sydd yn bwys- ig o gwhl, fel y dywed J. T. W., Pistyll, yn gywir ddigon yn y "Dines- ycM" ychydig ddyddiau yn ol nid y wisg- pa un bynnag ai dillad, addvsg neu annedd i fyw ynddo—ond yr WMQ; beth sydd wirioneddpl bnyysig i bob dyn a dynes ar y ddaiar heddyw, a phob amser, ydyw gwisgiad gan Dduw yr Yspryd Tragwyddol; porthiant gan Fara y Bywyd; a chartref anweled (I., yn cael ei barotoi gan Dad Anfeidrol ei ras!
Advertising
Dolenau Ynghadwen Rhyfeloedd PrydainGYNTAF No. II.—Ymgyrch Olaf Wellington" J Yn y dyddiau anffodus flaenorai f yl J | Waterloo, pan aethpwyd i mewn i ym- i^ml, • TO V gyrch olaf Wellington, yr oedd yna /) wflm I wthio mawr ar swyddogion i'r Hrynt, ? 9??. I ???????????? ?! ac nid golygia anghySredin oedd vl'' gweled swyddog yn galw mewn, siop i ?/?8? ????????B??//?? roi archeb am foes o Pears, y Sebon   a? f MB?? ?E/?  ymolchi a "Ddeallid fel yn cael ei M3T\ i nawddogi a'i ffafrio gan brif foneddwr Pe s- Soap Pan ymladdwyd Waterloo, yr oedd Pears wedi cael "ei arfer" am chwarter canrif. Yr adeg honno, fel heddyw, gwelodd llawer ohono ei ffordd i'r ffrynt. Yr unig wahaniaeth, gyda'r rhyfel fwyaf mewn hanes ar droed, mae gwasanaeth Pears yn fwy nag erioed. Does dim yn bywiogi'r croen yn fwy na Pears. Dyma'r sebon i'w yrru i'r ffrynt. Lleiaf ei Gost, a'r Hwyaf ei Bafhad. Anfonir adgynyrchiad lliwiedig hardd o "BUBBLES" o ddarlun liynod gan Syr John E. Millais, P.R.A., y inaint yn 28 modfedd wrth 19 modfedd, yn rhydd oddiwrth liysbysebiaoth, dim ond anfon He mewn stamps neu P.O. — Pears, Ltd., New Oxford Street, London, W.C.
LLYS APEL SIROL ARFON.
LLYS APEL SIROL ARFON. y DYFARNIADAU. I Eisteddodd y Ilys hwn ym Mhwll- heli ddydd Mawrth i ddelio gydag apeliadau yn erbyn dyfarniadau Tri- bunal Lleol Ll it-n. Amaethwyr yd- oedd mwyafrif o'r 55 apelwyr. Eisteddodd yng Nghaernarfon dydd lau i ddelio gyda'r gweddill o'r apcliadau yn erbyn dyfarniadau Gwyrfai. Y dyfarniadau oeddyiit:- Owen Parry, Tynyclwt, Bethel.- Mis. Griffith Wm. Hughes, Uanllyfni.— Gwrthodwvd yr apel. John Evans, Cromlechddu, Nant Peris. —Dau fis 01 Mawrth 30. Richard Jones, Tyddyn Gwynadl, Bethel. —Dau fis o Mawrth 30. H. Parry Owen, Goriian Wen, Dinorwig.—Dau fis. John G. Williams, Tvttfhos, Cvvm- yglo.—Pedwar mis. Gwrthodwyd esgusodi W. R. Jones, Ficerd'y, Clynnog.
CYNGOR CENEDLAETHOL A I GORFODAETH.…
CYNGOR CENEDLAETHOL A I GORFODAETH. j Mae'r Cyngor Cenedlaethol yn erbyn Gbrfodaeth yn ystyried y priod- oldeb o ddechreu ymgyrch mawr yn erbyn unrhyw ychwanegiad pellach o orfodaeth. Mae rhai cynhadleddau mawr wedi eu cynnal yn barod, a threfnir am rai eraill. Mae'r Cyngor I yn trefnu hefyd i fyned a rhai achos- ion fel prawf o'r tribunals apel i'r Tribunal Canolog, gan y crddir fod rhai acbosion heb gael chware teg ganddynt. Yn ddiddadl, bydd hyn yn fudiad ysblenydd.
BYDDIN ENNIG." * I
BYDDIN ENNIG." I Cyfanrif y cwnstabliaid arbennig yn y wlad hon ydyw 12416461 a dy wedir fod ar gyfartaledd 16,831 ohon- ynt aT ddyledswydd bob dydd.
MARW CANON STEWART. I
MARW CANON STEWART. I Dydd lau bu farw Canon Stewart, I rheithor, Lerpwl, yn 90 mlwydd oed. I
NEW ZEALAND A'R RHYFEL.
NEW ZEALAND A'R RHYFEL. Yn Erbyn Gorfodaeth. Diaw y newydd o New Zealand yn hysbysu fod gwrthwynebiad cryf ar bob ffurf ar orfodaeth, ac yn hawlio trethu cyfoeth, a chad tal cvfartal i'r cyflog uchaf gaiff gweithwyr i'r milwyr a hawlir yn ychwanegol fod y Cyng- reirwyr i ddatgan telerau heddwrch fel camrau tuagat ddibenu y rhyfel. Dyna oedd y penderfyniadau y daeth- pwyd iddynt mewn cynhadledd lafur a threfniadau gwleidyddol gymhaliwyd yn Wellington, New Zealand. Dis- gritir y gyrihadledd fcl arddangosiad ardderchog o ) >enderfynolrwyd d nn frydol. -——— ————
TRYCHINEB AR Y RHEILFFORDD.…
TRYCHINEB AR Y RHEIL- FFORDD. Liadd Dau Filwr Clwyiedig. Bwriwyd rheithfarn o "Farwolaeth ddamweiniol yug Nghroesoswallt dydd Sadwrn, argorfI dau filwr gaf- odd eu lladd gan gefbydres nos lau. Bu y ddau trwy frwydrau Ypres a Loos, a chlwyfwyd hwy yn ddifrifol yno. Pan ddigwyddodd y trychineb, yr oedd yn dyiwyll iawn, ac yn lie myned dros y crossing, aeth y ddau d'dyn i fyny ar hyd y rheilffordd. ———— ————
MARW ARWEINYDD LLAFUR. I -1
MARW ARWEINYDD LLAFUR. I 1 Dydd Sadwrn, yn Preston, bu farw I Mr David Metcalf, ac efe yn 73 mlwydd oed. Efe sefydlodd Gyng- res Llafur y He, ac efe ydoedd trysor- ydd ac is-gadeirydd y mudiad pan fu farw. Er 1905 bu'n cynrychioli Ward Moor Brook ar Fwrdd Gwar- cheidwaid Preston, ac yr oedd bob amser am i'r tlawd gael chwareu teg. Yr oedd hefyd yn ysgrifennydd un o ganghenpau lleol y dwycliant peir- ianyddol.
RHOI YN OL.
RHOI YN OL. Mae Llywodraeth Japan wedi rhoddi yn ol i Rwsla dair o'r llongau rhyfel gymerodd yn ystod rhyfel Rwsia a Japan.
I Y TRIBUNALS.
Y TRIBUNALS. Y Cadeirydd a'r Gwyr Priod. I Y Dynion Sengl yn Gyntaf. t Ar ol trafod pa fodd oeddynt i ddelio a'r gwyr priod, dywedodd cadleirydd tribunal Maryport fod yr aelodaii o'r fam y dylai y Llywodraeth anfon dyii- ion sengl mewn "starred trades" 1'1' fyddin yn gyntaf cyn gahv y gwyr pnod i fyny. Yn y llys hwn apeliodd dau gigydd yn cadw siopau y drws nesaf i'w gilydd. Argymhellai y. cynrychiolydd milwTol y gallai un dyri ladd digoli o anifeiliaid i gyflenwi laryport, a gofynodd y cadeirydd i Ull ohonynt a fuasai yn rhoddi ei fas- nach drosodd i'w gymydog. Rhodd- wyd chwc mis ()I esgusawd i'r ddau.
IGOHIRIO CYNHADLEDD
I GOHIRIO CYNHADLEDD Undeb Clercod y Llythyrdy. Trwy balot penderfynodd Undeb Clercod a Phellebrywr i beidio cyn- nal cynhadledd v flwvddvn hon. Amheuir doethineb y gohiriad, am y gallai cirvii ddaioni ddod o'r cvfar- fvddiad dan yr amgylchiadau pre- sennol. .1.
YMGEISYDD SOSIALAIDD.
YMGEISYDD SOSIALAIDD. Llywyddiaeth yr Unol Daleithiau. Trwy bleidlais, Alien L. Benson ddewiswyd yn ymgeisydd y Blaid So- sialaidd Americanaidd am lywydd- iaeth yr Unol Daleithiau yn ethoUad Tachwedd. George R. Kirkpatrick fydd vr vmgeisydd Sosialaidd am yr j is-lywyddiaeth. Y mae'r ddau yn ysgrifenwyr ac areithwyr o fri.
COLLEDION MORWROL.-
COLLEDION MORWROL. Vn ol adroddiad y Bwrdd Masnach, collwyd 24 o longau hwyliau Pry- deinig yn ystod mis Mawrth. Ell tunelliad ydocddi 3,764 tunell; a choll- wyd 15 o fywydau gyda hwy. Sudid^- wvd 46 o agerlongau hefyd, o dunell- iad o 75,005 tunell. Collwyd 161 o fywydau gydia hwy.