Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
DAN Y GROES
DAN Y GROES HELYNTION TEULU ADWY'R CLAWDD. PENNOD XXXIII. Saili Wedi Mynd yn Sowldiwr. Cafodd Sadi ei ddymuniad o'r di* wedd, oblegid iddo un diwrnod fynd yn syth i'r dref ac ymuno a'r fyddin, a, daeth adref tranoeth yn ei wisg fil- wrol er boddhad mawr i'w dad; ond yr oedd edrych arno yn peri poen dir- fawr i'w fam. Edrychai merched yr ardal arno v? gydag' edmj'gedd anghyffredin, gan fod rhyw swyn anarferol iddynt mewn sowldiwr, a chredent fod cad cerddcd ochr yn ochr a dyn mtwn "khaki" yn anrhydedd arbennig. Ond nid felly y teimlai Dorothy. Yng ngwaelod ei chalon teimlai fod ei hanwylyd wedi colli 11a,wer o'i urddas wrth gymeryd y cam hwn, ac. un o'r pethau mwyaf etgas ganddi oedd gorfod cerdded allan gydag ef. Daeth y dyddi i Sadi symud, gan fod y fataliwn y perthnyai iddi yn gwcrsyllu rvwle yn Lloegr. Yr oedd Sadi yn dan cisiau cael mynd er cael profi ei cklur fcl inilwr. Siaradodd lawer y noson cyn mynd wrth Doro- thy am yr hyn fwriadai wneud dros ei wlad, ac y gobeithiai ddod yn ol ati hi wedi ennill bri ac anrhydedd yr arwr ar faes y gwaed. Ond er ei holl frwdfrydedd a'i sir- loldeb gwrandawi Dorothy amo yn oeraickl a dideimlad, ac eto nid oedd Sadi wedi sylwi fod dim yn wahanol arni. Derbyniai ei gusanau fel o'r blaen; ond nid oedd ei hatebion i'w gwcstiynau yn debyg, a phriodolai ef hynny i'r ffaith ei fod ef yn mynd i'w gndaei. Anwylyd, nieddai, peidiwch a phry- deru yn fy nghylch, beth bynnag ddaw ohonof, prun ai byw ai marw wnaf drwy yr ymdrech, gallwch fod ,yn dawel yn y ffaith i mi wneud fy than dros fy mrenin a'm gwlad. Felly'n wir, ebai Dorothy. Mae'n dda eich bod yn gallu meddwl fel yjia. Ydi, ydi, Dorothy annwyl, ebai Sadi, ni fuaswn yn gallu mynd o gwbl. int-ae bechgyn eraill yn mynd, pam nad af finnau? le, ie, ebai Dorothy, yn hollol sych. Mae'n debyg fod rhyw fath o reswm yn hynyna. Faswn i'n meddwl i fod o, ebai Sadi. Pwy reswm sy yna i fama a thada orfod gadael eu plant fund i golll eu bywydau, ac i mina aros adra ? Tydw i ddim am fynd i ddadla hefo chi rwan, Sadi, ebai Dorothy. Ryda chi wedi gneud yr hyn oeddych yn credu y dyliech ei neud; ond tybad Had oes gennych well rheswm na hyn- yna dros y cwrs? Ond tydi o'n ddigon, anwylyd, fas- wn i'n tybio. Beth arall ddisgwyl- iwch ei gael? Wei, wel, rwy'n synu atoch, ebai Dorothy. Yn ol eich dadl chi mi fuasech yn rhoi eich bysedd yn y tan, neu yn taflu eich hunan i'r mor pe buasai mama a thada a phlant pobol erill yn gneud. Tydi fod rhai eraill yn gneud ddim o angenrheidrwydd vn deud y dylia chi neud. Ond mi rydw i yn leicio gneud fy hunan hefyd, Dorothy. 0, mi wela i, Sadi, ebai Dorothy, mae hwnyna yn newiid petha. Dyna chi yn actio'r dyn rwan, faint bynnag f) synnwvr cyffredin su tu ol iddo. "\r&t web Dorothy, ebai Sadi, mi 'f J .J t'ydw i am roi fy ngore yn y gwaith, ac mi dreiaf ddod adra i roi anrhyd- edd ar fy anwylyd. Beth fydd hynny, Sadi? gofynai Dorothy. Wel, os daw'r cyfle, anwylyd, ebai Sadi, disgwyliaf gael fy ngwisgo gyjda'r V.C. neu ryw fedal arall. Felly'n wir, ebai Dorothy. Y V.C. ac nM gwasanaeth sydd yn eich Uygad-dynu, ai e. Y mae gormod o r el fen yna yn y byd yn siwr i chi. Mae llawer yn gwisgo siwt y milwr, aic yn mynd i'r rhyfel yn y rhagolwg o gael dyfod adref yn swn clychau clod ac anrhydedd yr ardaloedd. Nid milwyr mohonynt, ond doliau. Tyda chi ddim yn deud mai dol ydw i, anwylyd? gofynai Sadi. Amser a ddengys, atebodd hihau yn bur swta, Yr ydych heb eich profi eto. Mae'r tan yn dweyd ei stori ar bawb. Yda chi yn erbyn i mi fynd, Doro- thy. Rhyw swn felly rydw i yn i giywed yn eich siarad heno? Yn erbyn neu beidio, ebai Dorothy, yr ydych chi yn awr yn rhwym o fynd. Dywedaf wrthyeh pan ewch cofi weh fod yn ddyn, ac actiwch felly bob amser. Fe wnaf hynny, anwylyd, ebai Sadi, pe ond er eich mwyn chi. Pcidiwch a sbwylio pob gweithred, da chi, ebai Dorothy. Nid oes eisiau gwneud er mwyn neb na dim and y da ei hunan. Os y gellwch gadw'n ddyn fe ddaw bendithion hy-nnv 1 lifo at bawb yn naturiol, a byddaf finnau felly yn dod i mewn yn y pawb, mac'n debyg1. Dorothy, ebai Sadi, yn llawn cidd- lgedd, nid oes neb ddaw i mewn yn f\\y na chi. Yr ydych yn sefyll yn fy ngolwg am calon y cyntaf a'r itwchaf o bawb yn y hyd. Na, na, anwylyd^ rhaid i. chi gael y lie am- lycaf. Pwy ond y chi ddylai ei gael. Ha, ha, ebai Dorothy, yn sych a chyrhaeddgar, mae hi'n rhy ddiwedd- ar i chi fedru disgwyl i mi allu credu peth felna. Beth, ebai Sadi, a ydych yn ameu fy nghywirdeb, Dorothy? Toes dim eisiau ameu, Sadi, ebai Dorothy. Y fi ynte'r Brenin a'r wlad gafodd y lie blaenaf yn eich calon wrth fynd i'r siwt yna? Fc ddaru mi ofyn i chi be wnawn i vn gynta, ebai Sadi. Dywedais y gwnawn rhywbeth ofynech i mi; ond gwrthodasoch roddi'r gorchymyn, ac fe adawsoch i mi fy rhyddid i ddewis fel y mynwn. Do, do, ebai Dorothy, yr wyf yn deall hynny, ac yn parhau i'w roddi o hvd. Ond gyda'ch rhyddid pwy a ddewisasoch yn flaenaf, y fi ynte'r Brenin dyna'r atebiad garwn ei gael. Yr ydych yn rhy ddiweddar yn gofyn v cwstiwn, ebai Sadi. Pe Ijyddech wedi siarad fel hyn cynt fe wydclwn beth i'w wneud; ond yn awr nid oes dim am dani ond gwneud y goreu o'r siwt. 0, Dorothy, yr dych wedi fy rhoddi mewn cornel anifyr, ydych yn wir. Sut y gallaf \vynebu yr amgylchiadau yn awr ac yn gwybod fod fy anwylyd yn erbyn milwra ? Actiwch y dyn, ebai Dorothy, nid oes gennych ddim arall i'w wneud. Ond beth am danoch chi, anwylyd, gofynai gydag aiddgarwch. Fe fyddaf gyda chi drwy'r cwbl, ebai Dorothy. Gwn yn eithaf mai yn eich anwybodaeth y gwnaethoch yr oil. Mae eich calon yn iawn, ak honno sydd arnaf ei eisiau, a dis- gwyliaf y, daw'r pen i gydweithio ryw bryd. O. Dorothy annwyl, ebai Sadi, yr wyf y n'disgwyl y daw'r dydd yn fuan y cawn fod gi^da'n gilydd yn wr a gwraig dedwydd a chytun. Gobeithio wir, ebai Dorothy, byddai yn ofid calon i mi os na chawn. Prun bynnag am hynny, gadewch i ni fod yn ffyddlon a phur i'n gilydd am byth. Yn swn v geiriau hyfryd distawodd I y siarad, a bu'r ddau yn cofleidio eu gilydd mewn tawelwch, hyd nes y torwyd ar eu hyfrydwch gan lais Elizabeth yn gwaeddi dowch oddiyna v cnafon bach, y mae'r swper yn barod ers mcityn. a nhad yn flin o'i go eisiau i Sadi fod yno er mwyn i'r gwahoddedigion gael golwg arno. (I'w barhau)
BWRDD RHEOLI GWIRODYDD.
BWRDD RHEOLI GWIRODYDD. I Ymweliad a Chaernarion. I I Dvdd Meiclver talcxld dirprwyaeth o'r hwrdd. uchod ymweliad a Chaer- narfon, i drafodaeth gyda chynrych- iolwyr o siroedd Caernarfon, Mon, a Dinbych, i cdrych a ydoedd yn bri- odol er llwyddiant y rhyfel i werth- iant a chyflcnwad gwirodydd gad ei reoli. Cynrychiofwyr y Bwrdd yd- oedd Syr George Newman, Mr Philip Snowden, A.S., a Mr E. Richard Cross, yn cael eu cynorthwyo gan Mri Eagles a Brooks fel ysgrifenyddioai. Mae y Bwrdd eisys wedi dod a chylchoedd eang dan gyfyngiad yn Lloegr, megis Llundain, y Midlands, Lancashire, a'r glannau goglcdd- ddwyreiniol, cylchbedd miHvrol a throsgludol eang yn yr un wlad, y mae poblogaeth y cylchoedd dan gyf- yngiad rywle tua 29,000,000. Y mae yna gyfyngiadau hefyd yng Nghymru, sef Sir Fflint, Sir Benfro, amgylch Caerdydd, Casnewydd, a, Barry Docks. Nid oedd y cyfarfod yn un cy- hoeddus, ond deallir fod teimlad cryf y fetiasai cyfyngiad yn llesol.
CYDWYBOD YNGOLEU Y TRI-I I…
CYDWYBOD YNGOLEU Y TRI- I I BUNAL. (Gan J. T. W., PistyU.), Pa beth yw cydwybod yngoleu Tri- bunal ? Ysiglyd iar crefydd yn dodwy wy meddal; A'r ffordd, medd Tribunal, i wiletid gyda honno Ei rhoi fcl "nicddalwy" i'r booth badell ffrio; Pa beth oedd cydwybod yn adeg y "Chwilys" "Pengrasdod," "Opiniwn, "Croes- dyniad" anhwylus; Artcithglwyd ro'ir rheiny i'w 'stwytho a'i of w-v Os na wna'r Tribunal, mae'n rhyfedd ofnadwy Yn erbyn y lluaws yr ai amser Chwti- lys, Ca'i enw teyrnfradwr, a- phopeth en- bydus; Bu Bunyan, wr truan, yn Bedford hir gyfnorl Am roi yn ei lusern ddwyf ganwyll cvdwjybod, Bodolaeth cydwylxKl prin, prin cai gydnabod, Ryw esgus ei gelwir, neii bensyfrdan- dod; Does dini ond niilwriaseth yn ddwyfol oleuni, Y shrapnel, a'r bidog, mae'r nef yn eu hoffi! Gwel wyr y Tribunals Gristnogion dysgedig, Cydwastad a'r Chwilys wrthorin yr ystyfnig, Wyr gredant yn sy-ml yn Iesu a'i "Bregeth" Goleuni'r Tribunals yw Rhyfel a'i choelcerth. Wel dyma yn ddiau y ddu ddamned- igacth,— Sarhau "Y Goleuni" a (iewis marwol" aeth Bydd geiriau'r tlawd Saer a fagwyd yn Nazareth Yn aros, tra Prydain Si mawtedd yn goelcerth; Ei ciriau ddibrisir a gw,ên diystyrwch Gan weision caeth rhyffel a'u troi yn dywyllwclx, Er hynny, ni pheidiant a goleu cyd- wybod, A genir rhai arwyr mewn celloedd pur ddinod; Daw geiriau yr lesu i fri ac ystyriaeth Ym mrawdle barn olaf, tra Prydain ysywaeth A'i bydol ogoniant 'run fath a'i myn- I yddoedd, Ar ffo yn dragwyddol o wydd Duw y nefoedd; Rhowch bob diystyrwch, os myuwch chwi, lysoedd, Y mae un a'ch barna, Gwir Arg'lWydd y Lluoedd. Pa Ie mae Cymru a'i heuraidd gan- hwyllbren? A yw wedi 'i werthu i'r rhyieHvs tiiibeii Pa beth yw y ganwyll roir vnddi i losgi? l'. Ai sudd Olewydden y Nef wna oleuni ? Ai Petrol Gwladwriaeth, a'i hylosg elfennau, Er bdddio bydol wyr- a'u diras gal on- nau? Pa beth yw Ymneilltuaeth yn ymyl Deddf Gorfodaeth? Nid yw ond dynol ffwlbri ffol, Ailraddol i baganiaeth; Nid oes un Ymneilltuaeth 0 grefydd duw'r Wladwriaeth, Nid oedd ond degwm rannai'r ty Aeth hynny'n ddim ysywaeth! Peth bychan iawn oedd hynny. Rhaid talu am bregethu Tra bo yr het a'r goler wen Yn ddiben i'r holl ddysgu.
SENEDD »Y< I .PENTREF.
SENEDD »Y< PENTREF. NEU, I GWEITHOY WMFFRA TOMOS, Y CRYDD. GWRANDO DROS BOBOL ERILL. Sian Ifans Fuos ti'n gwrando ar ¡ brygethwr gwcll na'r dyn yna oedd gida ni Sul dweutha, Wmffra. Pie cawson nhw afal arno fo dwad. Roedd o'n werth i bwusa mewn arian myn dialan i: Wmffra: 0, mi roedida ti yn leicio'r prygethwr ai e Mae'n dda lawn gen i glwad, achos trwxlda. i y dacth o. 3-ma. Row 11 i wedi clwad ar ol Deio Sgwint i fod o yn fachgian garw gan yr hwntws yn y Deheudir. Sian Ifans: Rargian anwul hwntw ydi o? Town i ddim ymmeddwl y medra rheini gynyrchu dim byd da, nac oeddwn myn dialan i. Rown i'n credu'n wastad nad oedd) dynion y Sowth yn ddim gwell eu lliw na'u llun ria'r glo y mae nhw yn i dynu o'r ddaiar. Wmfir^. 1"n:1 lie rwyt ti'n cam- gymervd o hyd, Sian bach. Paid ti a harnu dim wTth be wut ti wedi glw ad, aros di bob amscr nes y cei di broii petha drwy welad a theimlo drosto dy hun. Sian Ifans. NITel myn gafr prygeth- wr da oedd y dyn yna, waeth gen i .tasa fo'n arab mwy 11a Sowthun, neu tasa fo'n Gymro o ran hynny. Mari: Yn tydi yr hwntws yn Gymry run fath a nina, Sian bach. Sian Ifans. Choelis i fawr, ond lnvntws ydi rhleini; a tydi hwntws ddim gwell na phaganiaid. Wil Ffowc Paid a moudro yn dy ben, Sian bach. Mae y Sowth wedi ac yn magu cystal os nad gwell dynion a Chymry ag a gafwyd yng Nghymru erioed. Ond fel mater o ffaith fag- wyd mo brygethwr y Sul nac yn y Gogledd na'r De. Un 0 hogia Cyrjiry Lloigar ydi o, ac y mae byw hefo'r Seuson ac ymysg gwahanol genhed- loedd wedi gneud lies ninwr iddo fo. Wmffra Wst ti be, mi roedd i Gym- raeg o'n dda iawn vnta, a chysidro o ble mac o'n dwad. Mi faswn i'n tyngu mai un o hogia Sir Gaeriiarfon oedd o yn ol i siarad. Braidd yn rhy hallt rown i yn i gael o. Tydw i ddim yn leicio'r bobol yma sydd yn rhuo ac yn dwrdio byth a heunydd. Alac isio tipyn bach o fel a menyn weithia i beri sirioldeb a hwyl yn y bobpl. Vian Hans: Rydh, ni yn cael digon o siwgwr a phregetha diniwad faswn i'n tybio, ac y mae'n hen bryd i ryw- un ddcchra dcud y drefn wrtho ni. Wit Flowe: Eitha gwir, Sian, ryda ni yn cael ein suo i gysgu gan y gethwrs neis yma, nes ryda ni wedi mynd i feddwl ein bod yn gneud yn iawn. A munud y daw rhiwin i* ddeud y gwir fe gewch gl wad y gwnidog yn codi ar i draed ac yn ceisio smwddio petha, a rhoi mantell dros y drwg, a chyhoeddi tangnefedd. Dafydd: Dyna fel y mae fri yma, a tcx's dim ond isio rhoi cic i'r fanUll na ddaw y drwg i'r golwg ar unwaith. Wil Flowe: Yn hollol felly, Dafydd. Pe tasa'r gethwrs yn gwynebu'r drwg yn i wynab ac yn clirio y peth "there and then," dyna ddarfod am dairo. Ond wrth ei fantellu y mae'r drwg yn aros yn y gwersyll. Roeddwn i yn leicio prygethwT y Sul yn siort ora fy hunan. Y Sgwl: Yr oeddwn yn mwynhau y 'pregethau fy hunan, er nad oeddynt yn arddangos rhyw lawer o braffder meddyliol. Eto, yr oeddynt yn ym- arferol, ac yn cynnwys gwirioneddau pwysig ddylai gael ystyriaeth yr eglwysi. Sian Ifans: Dyna chi yn deud y gwir. Be ydi'r iws mund i falu am ryw byncia nad ydi naill hanar i'r gwrandawyr yn gwubod be andros fyddis yn ei drin. Son am ryw lojik ac efoliwsion a riw enfeironment, a twn i ar wynab deuar be mae run o'r tn gair yn i feddwl, tasa ryw ods am hynu. Dw i ddim yn meddwl y basa deall yr un ohonynt yn help i drcio achub fy enaid tlawd i. Y Sgwl: Hwyrach na fuasent, Sian Ifans, ond lhaid i chwl gofio fod yna rai eraill yn y gynulleidfa sy'n gweled fod deall y pethau hyn yn help i achub enaid cymdeithas, ac y mae hynny'n bwysig. i ni yn ogystal ag eneidiau yr unigolion. Ond dwedwch i mi be oedda chi yn ei hoffi yn y pregethwr y Sul yn fwyaf arbennig? Sian Ifans r Wel, y peth rown i'n leicio ynddo fo oedd i fod o'n tarro yr hoclan ar i phen bob tro. Toedd yna ddim pluan ar i dafod o. Mi gafodd Wil Rolant a Simon Huws slapia da, a dw i'n siwr i bod nhw yn 1 teimlo nhw hefyd. Wil Ffowc Robat Thomas a'i haid rown i yn feddwl oedd yn i chael hi dryma ganddo, ac mi gwelwn i wynab o yn mynd yn bob lliwia o. dan y. slapia roedd o yn 1 gael. Dafydd: Twn i ar y ddeuar fawr yma sut roedd teulu'r Wernol yn medru aros yn y set. Mi gymra i fy llw fod y gethwr wedi gneud i bry- getha i'w siwtio hwy yn unig. Chlowis i ddim gwell pilsio yn fy mowud- naddo mi gymra i fy llw. W mffra 0, mi wela i rwan, gWran- do dros bobol erill roedda chi, y cnafon bach. Yda chi ddim yn meddwl fod i brygetha fo ddim yn eicii ffitio chitha hefyd? Mi wn i gimin a hyn, mod i wedi cael amal i slap ganddo, a dw i'n gybeithio y gna nhw les 1 mi. Sian Ifans: Bcthio y gna nhw, Wmffra bach. Y Sgwl. Dyna ydi'r drwg mawr yng Nghymru heddyw. Yr ydymi yn gwranclo'n pregethwyr ac yn gadael i'r wers fynd dros ei penau at eraill, neu yn eu cymeryd atom ac yn pwdu. Y ffaith am dani vdyw fod y pregethwyr yn ymwneud ag cgwyddorioll ac nid personau, ac y mae hyny yn rhwym o ffitio gwrandawyr pob cynulleidfav Nid oedd y pregethwr y Sul yn medd- wl am yr un ohonoch yn neilltuol, oherwydd yr oedd wedi pregethu y ddwy bregeth ugeiniau o weithiau mewn gwahanol fannau yn yr un geir- iau yn union cyn dyfod atom ni. Camgymeriad mawr ydyw gwrando dros bob! eraill yn sicr i chwi, a dyna pam yr ydym yn sefyll yn yr unfan yn lie gwella a mynd ymlacn. Edward Ifans Dyna'r gwir. Yr oedd gan y prygethwr y Sul wersi i ni gyd tasa ni yn ddigon call i gweld nhw a'u gneud. Y Sgwl Debyg iawn. Wmffra: Wel oedd siwr, mi roedd, ac mi fu'n ddigon call i fod yn fyr yn lie cadw pobol i rynil. Mi rydw ina am neud yr un peth heno hefo chitha, a rhoi pen arni hi rwan. Dowch allan da chi, a choficd pawb o hyn allan am wrando drosto'i hun a gadael i eraill yn llonydd. Dowch, dyma fi yn rlioi'r lamp allan. Nos dawch.
YNADLYSDEUDRAETH.
YNADLYSDEUDRAETH. A yw Overseer yn Anhebgorol? Dydd Iau, yn ynadlys Deudraeth, dywedodd Mr Jones Morris, y clerc, fod Mr Lew is Thomas wedi cael ei enwi gan festri Ffestiniog am ail- apwyntiad fel overseer i'r plwyf. Credai ei bod yn dleg iddo hysbysu yf ynadon fod Mr Thomas, yn Llys Apel Meirionydd yr wythnos ddiweddaf, yn ceisio esgusodiad o wasanaeth filwrol ar y tir ei fod yn overseer. Cania- taodd y llys hwnnw fis o esgusodiad. Nid oedd ef (Mr Morris) yn credu y gellid ystyried gwasanaeth Mr Tho- mas fel overseer yn anhebgorol. Cytunodd y fainc, ac apwyntiwyd Mr J. R. Davies, rheolwr cynorthwyol mewn chwarel, yn overseer yn He Mr Thomas.
¡STREIC Y CLYDE. I
STREIC Y CLYDE. Datganiad Mr Lloyd George. Dywedodd Mr Lloyd George ytl y Senedd ynglyn a strcic y Clyde fod yr arweinwvr Undebol yn rhydd oddiwrth bob cyfrifoldel). Gwrthod- odd y dynion ddilyn eu harweinwyr, a thorasant hob bargen wnaed gydas Dirprwywyr a Gwemidog y Muni- tions, a gwrthbdasant gyflwyno eu hawliau presennol i gyflafareddiad. Yr oeddynt yn strcicio ar delerau ychwanegol, ac nid am gadwraeth yi rhai a fwynheid yn awr.
GWYL BANC YCHWANEGOL.
GWYL BANC YCHWANEGOL. Proclamasiwn y Brenin. Cynhaliodd y Brenin gyfarfod ar bennig o'r Cyfrin Gyngor ddydd Iau yn Buckingham Palace. Arvvyddodld broclamasiwn yn gwneud Ebrill 22ain yn Wyl y Banc, a phroclamasiwn arall o berthynas i amryw bethau, atglud- iad y rhai y mae'r Llywodraeth wedi penderfynu eu gwahardd.