Y Dinesydd Cymreig

DYDD MERCHER. Unig Feibion Gweddwon. Gofynodd Mr Watt a oedd y llvthyr anfonwyd gan y Bwrdd Llywodraeth Lcol i'r Llysoedd Apel o dan y Ddeddf Filwrol yn awgrymu nad oedd unig feibion i wragedd gweddwon ag cedd" ynt yn dibynnu arnynt i gael eu rhyddltau; pa fodd vr oedd y mama 11, ar ol ymadawiad y meibion, i gnd moddion cynhaliaeth; ac a oedd hyn yn tybio na ell id rhyddhau y meibion hyn ar tir y byddai hynny yn achosi caledi. Dywedodd Mr Walter Long nad oedd yr esboniad yna i'w roddi ar y llythyr. Yr oedd y Llysoedd Apel i ymwneud a phob achos yn unol a'r ffeithiau ddygid gerbron. Nid oed J yna ddim yn y llythyr i gyfiawnhau y syniad na ivddheid y bechgyn hyn os profid fod yna achos o galedi. Cyflog Arglwydd Kitchener. Gofynodd Mr Hogge faint oedd swil-I yr arian ag oedd yr Ysgrifennydd Rhyfel yn eu derbvn? Dywedodd Mr Fosted fod y swm a delid o'r cyllid cyhoeddus i'r Ysgrif- ennydd Rhyfcl yn 6,140P yn y flwydd" yn fel Prif Ddirprwywr Aifft. iN. id oedd yn derbyn tii fel V sgrife:iny.i(j Rhyfel. Yr Anhebgorion. Mcwn atebiad i Mr M'Neill, dy- wedodd 1Ir lyloyd George fod Cynllun Derby yn trefnu ar y cyntaf fod dYll- ion ag oeddynt yn anhebgorol mewn amrywiol ftyidd i'r wlad i gael eu rhyddhau o wasanaeth milwdol. Yr oedd y Llysocdd Apel yn gwneud eu gwaith yn rhagorol. y rheswm fod cymaint yn cael eu hesguodi oedd fod yna gynxaint o ddynion yn y "starred classes." Yr oedd hyn wedi achosi pryder i'r Llywodraeth, ac yr oeddynt yn bwriadu edrych dros y rhestrau o'r dynion sydd yn hawlio eu hesgsu)di. Bydd iddynt- drefnu fod y dosharcn- iadau hyn yn cael eu lleihau. Milwyr Afiach. I Mewn acbiad i Mr Anderson, dy- wedodd Mr Tennant fod yna 2,770 o filwyr wedi eu gollwng o'r fyddin yn dioddef oddiwrth y darfodedigaetJ Yr oeddynt wedi caniatau pensiwn i 1,641, ond nid oedd dim wedi ei ddar- paru i'r gweddill. sef 1,129 o achosion. Aelod Newydd. I Cymerodd Syr Owen Philipps vi sedd fel aelod dros Gaerlleon. ar ym- ddiswyddiad Mr Yerburgh.

DYDD IAU. I Prydeiniaid yn Bwlgaria. I Gofynodd Mr Rupert Gwynne i'r I' Y sgrifennydd Tramor a oedd ef mewn safle i wneud unrhyw adroddiad ynglyn a thriiiiaetli carcharorion rhy- fel Prydeinig yn 3wlgaria, ac a oedd ef wcdi derbyn adroddiad oddiwrth y Llysgenad Americanaidd yn delio a hyn? Syr Edward Grey HysbYsodd y. Llysgenad Americanaidd ar y 17eg cynfisol fod y carctiarorion Prydeinig yn Bwlgaria i gael eu trosglwyddo i Philipopolis, ac fod y trefniadau pre- sennol yn hynod foddhaol. Mae meddyg Americanaidd yn gofalu am lanynt hefyd. Hybysodd hefyd fod Lua 60 nett 70 o garcharorion mewn wahanol ysbytai yn Sofia, a'u bod yn ad triniacth ragorol. Yn Tsvrci. I Hysbysodd Mr Tennant Mr Mac* naster fod y carcharorion Prydeinig yn Twrei yn cael eu carcharu yn Angora, ac fod rhai o glwyfedigion newn ysbytai yn Caergystenyn a Smyrna. Mae'r imvyafrif o'r llyth" rrau a'r parseli anfonir iddynt yn cael :-u derbyn ganddynt yn ddiogel. Plant ac Amasthyddiaeth. I Galwodd Mr Whitehousc sylw at y westiwn o ryddhau plant mewn oed- -an ysgol o waith amaethyddol ac o Idiwydiannau, a gofynodd am wybod- aeth ynglyn a faint sydd wedi eu rhyddhau. Ofnai na fyddant mor iach a'r genhedlaeth ddiwcddaf. Cyrnol Yorke: Mae'r cynllun o gau ysgolion yn yr haf yn Norway, er mwyn i blant gael myned 1 wcithio ar y ffermydd yn un da. lae yn lies i'w hiechyd, ac yn Uawer mwy add- ysgiadol i lawer ohonynt lia'r hyff- orddiant cyffredin gant yn yr ysgol- ion. Mr Herbert Lewis: Mae'r Senedd wedi rhoddi ystyriaeth fanwl i'r mater hwn. ac y mae'r Prif Weinidog wedi egluro y telerau o dan ba rai y ceir esgusodiad. }be'r Bwrdd Addysg wedi gwneud ei oreu. Nifer y plant mewn oedran vsgol sydd wedi eu tynnu o'r ysgolion tnvy yr holl wlad ydyw Bechgyn rhwug II a 12 oed, 143; genethod, i. Bechgyn rhwug 12 a 13 oed, 4,280; gcncthod, 13. Bechgyn rhwng 13 a 14 oed, 3,511; genethod, 78. Gohiriwyd y Ty am 9.15.

ARBED GOLEU DYDD. I IMae masnachwyr Middlesbrough wedi pasio penderfyniad yn crfyn ar ( i'r Llywodraeth basio Mesur Arbed Goleu Dyddi am y byddai i r a ddau yn I lleihau defnyddio y goleu arall a Ilei- < hau eyfletisterau yr awyrenau Ger- manaidd i wneud niwed.

YR HEN FETHODISTIAIO CALFINAIDD. (Gan y Parch D. R. GRIFFITHS, Penmaenmawr) Testun amserol a thra buddiol ydyw yr uchod nid yn unig i bob Trefnydd Calfinaidd, ond hefyd, vmhelLach, i bob Ymneilltuwr oddiwrth yr Eglwj^s Sefydledig yn yr Hen \Vla4.; canys, y mac yr hanes am flaenafiaid yr Hen Gorff parchus, vn cynnwys elfennau trylocw o wylxxlaeth, nerth, a chysur, cyhyd ag y pery yr iaith Gymraeg 1 fod yn iaith y Cymro-poed ddiiiesydd neu wladwr. Pell ydyln o faentumio fod Ymneill- tuwyr Cymreig y Dywysogaeth, hy., y cyrff crefyddol iieblaw y Methodist- iaid Calfinaidd, heb feddu hanes try- loew o wybodaeth, nerth, a diddanweh i'r oesoedd a ddel, gwyddom ein hunan am hanes y cewri o bregethwvr fel Christmas Evans gyda'r Bcdydd'- wyr, Edmund Jones, o Bont y Pwl, gyda'r Cynulleidafolwyn a llawer o'r Ymneilltuwyr Cymrcig yn amser Hywel Harris a Daniel Rowland yn y cyfnod cyntaf yn hanes yr Hen Gorff; a hv-sbys hefyd. i ni yw hanes y cyf- nod olynol gyda'r ddau cnwac1 parchus crybwylledig-nid oedd di- lynwyr y gwron Seisuig John Wesle b' wedi ymHurno yn cnwad yn y Dywys- ogacth hyd ar ol y ddau gyfnod blaen- af enwyd, ac fclly nid ydym wedi cnwi cynrychiolwyr iddynt gyda Christmas Evans ac Edmwnt Jones. Ond, yn bresennol, ein hamcan fydd mewn modd syiiil a dirodres roddi amlinelliad cywir, er yn fyr, o aelodau y Trefnyddion Calfinaidd odd- eutu So mfynedd yn ol yng N ghymru gwyddom y bydd disgrifiad felly yn ddiddorol i gorff darllenwyr y papur rhagorol yr yrnddoagys yr erthygl yma yn ei golofnau; a chwith gen- nym feddwl fod amgylchiadau y wlad, ar hyn o bryd, yn galw am sylw cy- nifer o ddyn ioll ieuainc dcallus ac ymroddcdig yn y gorlan Ymneilltuol. Cyfnod gwahanol iawn yng Nghym- ru i'r hyn ydyw heddyw ydoedd y cyfnod yr oedd yr Anfeidrol Fod wedi ) gwelec1 yn dda creu y miloedd Meth- odistiaid oeddynt yn trigianu Dc a Gogledd tua'rfIwyddyn 1S36—eddeu- tu ioeg o flwyddi ar ol Diwygiad mawr Beddgelert (1,920) -vr oedd effeithiau yr adfywiacl ofnadwy yma- y mwyaf ofnadwy. credwn, Y11 y brd Cristionogol ar ol y Pentecost-vii aros yn rymus trwy Gymru oil. a M3Tnwy hefyd. Teneu oedd y boblogaeth teneu ydyw- heddyw o'i gymharu a Belgium cyn y gyflafan ddiweddar—ond yn 1836 yr oedd Pryrlain oil, i raddau mwy neu lai, yn deneuach nag ydocdcl yn y flwyddyn 1800 dywreder; a hynny i'w briodoli i'r rhyfel fu yn anrheithio Iwrop am flyi-iyaldoedd yn amser Napoleon Buonaparte, y Corsican; ond, os teneu ydoedd Cymru Yl1 1836 o ran nifer meidrolion, y mae yn gysur troi yn ol i'r eyfn-xl 37«na yn yr ystyr uchaf i feidrolion, sef mewn ystyr ysprydol. Tlawd ydoedd Cymru mewn ystyr materol neu amgylchiado1 -bara neu 3-mborth, a nwyddau ang- enrheidiol creadur materol o gorff, yn hynod brinion, a thra costus i'w cyr- raedd. yn enwedig yn y trefydd a'r pentrefydd Gogleddol a Deheuol: yr oedd y Sais yn well allan na'r Cymro drwy fod mwy o alwad am weithwyr yn y dinasoedd tebyg i Lundain, Ips- wich, Gloucester, York, a Newcastle ar y Tyne; druan o'r Cymro, ei fod yn cael ei gaethiwo i fynyddoedd moelion Eryn, a bryniau Brychcin- iog; yn cael ei lindagu am ganrifoedd gan y Sais bostfawf, li.y., y tir ar- glv\yddi cribddeilgar; a'r corachod fyddai yn cyrchu i Gymru am hclwr- iaeth yn ei waw-dio, oddicithr pan y byddai angen y Cymro tlawd i'w tielpu i ddal. neu, yn hytrach, i saethu petris yn Sir Drefaldwyn, dyweder. Ond un ochr ydyw honynt yr )chr faterol a diflanedig i bethau-yr )chr, ysywaeth, y mae miloedd yng ghymru, uchel ei breintiau, wcdi ei :rawsosod fel y bwysicaf, fel yr lwgrymwyd 3-11 alluog ac amserol yn 7 "Dinesydd Cymreig" am yr wyth- 105 hon gan J. T. W.. Pistyll; y corfl j rr arian, yr ymborth, y wisg, a'r ty naterol i drigo ynddo'—dyma, yr el- enau pwysicaf o lawer yn y blaned Idiflanedig hon gan ddegau o filoedd ) Fonwysiaid. Arfonwyr, a thrigolion [yleyn, Eifioiiydd, Dillbych. Meirion- rdd, a siroedd eraill y Gogledd ynghyda swyddau y Deheudir! Darlun torcalonlis i'r eithfa-f ydyw y iarlun gyflwynir i'n sylw heddyw ,'inhob cyfeiriad-yn drefol, pentrefol, 1 gwIcdig-a bwriadwn aros o hyn i Miwedd yr ysgrif gyda'r darlun pre- ;ennol o Gymru;, ac, os yr Arglwydd li myn, tyflwynwn ddarlun holloi gyferbyniol i'r presennol yn ein hys- grif nesaf, sef pictiwr o Gymru dlawd, ond cyfoehog gwirioneddoL yn 1836 Wrth sylwi ar Gymru 3-11 1916 3-11 fanwl. fe dderbynia y portread am y Dywysogacth 80 mlynedd yn ol fvyy o werthfawrogiad, a hefyd, 111 obeith- iwn, fe gynnyrcha ddymuniad mewn gwir Gristionogion i gael Cymru i "drawsosod y mater a'r ysprydol; hynny yw, yn lie gosod y materol a'r amserol yn oruchaf ar Sul, gwyl, a gwaith. i osod yr ysprydol, yr anwel- edig. a'r trag\\yddol, ar yr orsedd, yn barhaus ac yn ddidor. Yr ydym YI1 gvfarwydd a Gogledd Cymru bellach er ys 40 mlynedd; .li.v., yr yclym yn hysbys fel prcgcthwr o'r Hen Gorff o'r 4 sir Ogleddol er ys 35 mlyn- edd a buom yn tramwyo Mcironydd, Maldwyn, a rliannau o Aberteifi y 5 mlynedd cyn hynn>—gwyddom gys- tal a'r un dyn am agwedd foesol a chrefyddol y rhannau yma ar hyd y blynyddoedd-a gofidus gennym orfod tystio na fu y Gogledd erioed o'r blaen yn fwy diweddi, didduw; a dilewyrch gyda phethau anweledig ac ysprydol! Nid Cymru Fu ydyw Cymru Hedd- yw gyda gol wg ar y ddiod feddwol, annuwioldeb, rhyfyg ansautaidd mewn cyfciriadau newyddion. bydol-- rwydd tan gochl crefydd. rhagrith eglwysig a dibroffes, ac amlygiadau clirion a diamwys o fod ar y llithrigfa i ddinistr a cholledigaeth yspryclol,- dim parch, ond ymysg ychydig o'r etholedigion, i'r Saboth, y pwlpud, a'r set fawr; fawr barch i dad neu fam dduwiol neu grefyddoL rhodres a sham yn rhygyngu lieolydd ein man dref- ydd fel Pwllheli. Bangor, a Rhyl; toracth o yspryd Moloch, ond ychydig iawn o yspryd yr Addfwyn Oen; tor- aeth o barchu pregethwyr mewn khaki (gweler -y gan gampus Yl1 y "Dinesydd" presennol ar "Ffwlbri"), ond yehydig arwyddion o barch i Gristion tlawd, gostv-ngedig, neu weithiwr gonc-st. cy(lwybcklol! "Cymru Wen!" Pa bryd y daw Cymru Ddu yn "Gymru Wen," tybed ? Ymaith a'r delwau—Bachus, Mol- och, Mammon, Gwener; a'u gos- gorddlu o drueiniaid yn cael eu llusgo fel caethion 1 Gehenna y byd tragwyddol Ymaith a balcliter- mursendod, a rhagrith Y dosbarth uchaf .a'r dosbarth canol (os gweddus son, hefyd, am ddosbarth isaf, yn gyf- erbyniol a dosbarth uchaf). Y dos- barth "uchaf" gredwn ydyw. mewn gwirionedd, y dosbarth "isaf" yn y brifdclinas a thnyy y dcyrnas brifddinas a thrwy y dxyrnas j

"GWRTHOD PROFFESWR. Yn Llys Apcl Glasfyn, ym Mhorth- j madog, gwnaed cais gan awdurdodau y coleg ar ran proffeswr ieuanc ym Mhrifysgol Cymru, ar y tir ei fod yn parotoi myfyrwyr. mwyafrif o'r rhai oeddynt ferched neu ddynion ag oedd- ynt wedi eu hesgusodi, am eu gradd- au. Pe gclwir arno i ymrestru, gall hynny fod yn anhwylustod i'r myfyr- wyr hyn. Dywedodd y proffeswr fod ganddo wrthwynebiad eydwybodol i ymuno a'r fyddin. DyTwedodd Mr Fowden Jones (cad- eirydd) pe buasai pawb fel efe y bu asai y Germaniaid yma ar unwaith. Y Proffeswr Pc buasai pawb o'r un farn ag ef ni buasai rhyfel yn bod. Yr wyf yn crbyn gwasanaeth milwr- ol. Dy wed a i ei fod yn gwneud gwaith pwysig yn y coleg yn parotoi yr oes sy'n codi ar gyfer eu graddau. Y Cadeirydd Pc deuai y German- iaid yma ac iddynt ein gorchfygu rhaid fydlai i bob un fod yn filwr. Dyna yr hyn yr ymladdwn yn ei erbyn. Ar bleidlais derfynol y Cadeiiydd, gwrthodwyrl y cais. Dywedodd ymhellach ei fod yn hyderu y byddai i Golegau Cymru. ar derfyniad y rl-iyfel, roddi y flaenoriaeth am swyddi fel athrawon i ddynion ag ocddynt wedi gwasanacthu cu gwlad yn y rhyfel.

I MARW PEL DROEDIWR CYM- I REIG. Cyrhaeddodd y ncwydd i Lanrwst I fod Clifford Williams, pel droediwr I idnabyddiis yng Ngogledd Cymru. wedi marw ar facs y frwydr.

Y GLOWYR CYMREIG. Hawl a Gwrth-hawl. I Gofynodd y glowyr Cymrcig am I godiad yn y safon cyflog presennol a'r meistri am ostyngiad. illao Arglwydd Muir Mackenzie y cadeirydd annibynol, wedi gwrthod y ddau gais, felly saif y safonau cyflog fel o'r blaen.

TYNU EI YMGEISIAETH YN OL. Mae Mr EdiA-ard PoNA-ell, Plasybryn, y Drefncwydd, oedd yr ymgeisYJd1 Rhyddfrydig mabwysicdig dros Ran- barth Altrincham, Sir GaCT, wedi tynu ei ymgcisiadh yn ol; olid mac'r Gym. deithas Ryddfrydig wedi erfyn arno ail-ystyricd ei ymddiswyddiad. Efe oedd yr ymgcisydcl Rhyddfrydig am sedd Croesoswiallt yn 1910, ond bu ei ymgeisiacth yn aflwyddiannus.

TOLLAU DIODYDD MEDDWOL. I fyny i Cliwefror 26 mae y tollau ar ddiodydd meddwol wedi cyrhaedd 55,420.000p, neu sjo.ooop yn fwy nag amcangyfrif Canghellor y Drysorfa am y flwyddyn i gyd, ac mac pnm wythnos eto i redeg.

—————  t  ————— MYND I'R LLYS AR FAGLAU. Yr wythnos ddiw-eddaf ail v-maflodd Syr Samuel Evans ar ei waith yn y Llys Gwobnrv, wedi'r ddamwain a'i cyfarfu ym mis Rhagfyr diweddaf. Aeth i'r llys ar faglau. Ond bu'r Cymro hygIoclus yn gwrandaw7 achosion cyn hyn yn ei dy ei hun, pryd y gweithredodd fel ef ei hun trwy roi heibio wag seremoniau ac arwisgoedd y llys- a gweithredai pawb am y tro fel hwy eu hunain.

TOLL TRI MIS. Yn ystod y tri mis yn tcrfynu di- wedd Medi, 1915, 11 add wyd 283 ac au- afwyd 2,093 o bcrsonau mewn dam- weiniau ar y rheilffvrdd yn y Deyrnas Gyfunol. j

COST BYW. Yr amcangyfrif cyffredin o'r codiad ynghost byw yw 47 y cant; felly y mae bron yr haulier yn fwy nag v-d- oedd cyn i'r rhvfcl ddechreu. I

COUPON INSURANCE TICKET, Applicable only within the United Kingdom, GENERAL ACCIDENT, FIRE AND LIFE Assurance Corporation, Ltd, I Chief Offices- I GENERAL BUILDINGS, PERTH, SCOTLAND. GENERAL BUILDINGS, ALD. WYCH, LONDON, W.C. F. NORIE-MILLER, J.P., General Manager, To whom Notice of Claims under tit following conditions must be sent within seveia days of accident. .PI 00 ONE HUNDRED POUND* will be paid by the tborf Corporation to the Idgal personal royrc sentativee of any person who is killed lq an accident causing material damage tc the passenger train in which the rinrnwef was travelling aa a ticket bearing as paying passenger, or who shall have bow fatally injured thereby, should death to suit within one calendar month tfki such accident. Provided that the perlOlt so killed or inj ured had upon his or lbsi person or had left at home thia OOUIXM, with his or her usual signature, writtos prior to the accident, in the spaoe pm vided below, which, together with ill. giving of notice within seven days to thi above Corporation is the essence of Waï. contract. This Insurance only applies to persoan over 14 and under 65 years of age, fa subject to the conditions stated above md contained in the General Accident Ftps and Life Assurance Corporation Act, 1907, and holds good for current imm only, No person can recover under mora than one Coupon Ticket in respect of the same risk Signature This Coupon must not be cut out, but left intact in the "Dinesydd Cymreig" M that, being d&ted, forms the only evideme* ACROSTIC. ——— E DMONDSON'S Grand Toffee and Sweets are really quite the best, QECIDEDLY they're pure, all can rely, M ADE with greatest care, and long years, have stood the test, 0 F best ingredients only, they employ. NOTED for their "Value" and sold for miles around, DELIGHTING both the young as well as old, gWEETS that you can relish, all so good and sound, QNE quality "The Best" is only sold, NOURISHING the Toffee is Ideal," in more than name, & WITH Pennies children, both the weak and strongest C ALL they do for Edmondson's, the Toffee tnat's won fame, QBSERVE they jo, its best and lasts the longest. F. X M.

DYDD MAWRTH. I Rhenti Gwyr Priod. I Cofynodd Mr W. Roch i'r Prif Weillidog, gan y byxkl y gwyr priod sydd wedi ardystio o dan gyfundrefn Derby Yl1 cael eu galw i fyny yn t:l ? y yn fuan, a wriaiff ef ystyried yr angen- rheidrwydd o roddi "moratorium" iddynt yiiglyn a'u rhenti a cblyfrifol- deb era ill. Mr W. Long: Iac'r Llywodraeth yn rhoddi ystyriaeth fanwl i'r mater. Y mae'n amhosibl i wneud unrhyw hysbysiad ar hyn o bryd. 11r Roch: A allwch roddi unrhyw amcaniad pa bryd y. gwneir hysbys- iad? Mr Lang: Yr wyf yn gobeithio na phwysir arnaf i wneud unrhyw sylw- adau ar hyn o bryd. Hyderaf y gwneir hysbysiad yn fuan. Mr Aneurin Williams: A ydym i ddeall mai i wyr priod yn unig y rh'oddir "moratorium," ac na roddir hyn i dclynion sengl yn yr un safle? Mr Long: Ni ellir dvveyd ar hyn o bryd. Gwasanaeth Milwrol. Ar gynnygiad trydydd ddarlleniad Mcsur y Gronfa Gyfunol, Rhif i, galwodd Syr John Simon sylw at am- ryw achosion meibion gwragodd gweddwon y rhai oedd unig gynorth- wy cu mamau, a'r rhai wrthodvyd o dan y Mesur Gwasan- acth Alihvrol. Dywedodd fod y dy- famiadau hyn yn hollol groes i addewidion y Prif Weinidog. Yr oedd ef wedi sicrliau na fyddant hwy yn cad eu gorfodi i Ylugymeryd a gwasanaeth milwrol. Cyfeiriodd hefyd at ffurnen felyn y fyddin yn rhybuddio dynion i ymuno, a chwyn- odd nad ydj-w y Swyddfa Ryfel wedi hvsbysu beth ydyw safle wirioneddol dyn wedi ei wrthod, a galwodd sylw at hysbyslcn gyhoeddwyd ddydd t Llun yn dweyd y dylai dynion oedd yn hawlio esgusodiad ar y tir eu bod wedi cu gwrthod gan y meddyg, allu dangos tystysgrif. Nid ydyw hyn- yna yn iawn. Mae'n hen bryd i'r aw- durdodau milwrol ddysgu cynnwys y Ddeddf Seneddol, meddai, a buaswii yn hoffi gwybod a. ydyw yr hysbyslen wedi ei dynnu yn ol. ISIr Tennant: Calu-yd fy sylw at yr hysbyslen h'eddyw. ac mor bell ag yr wyf yn gwybod nid ydyw wedi ei dynnu yn ol. Syr J. Simon: Hyderaf y byddweh yn gofalu y gwneir hyn. Pwy sydd yn gyfrifol am dano? Mae'n dwyll- odrus hollol. Heddyw yr ydym yn dweyd wrth ddyuion ddywedwyd wythnos yn ol wrthynt na fyddant yn cael eu gorfodi os wedi eu gwrthod gan y meddyg. y byddant yn cad eu gorfodi os na fydd ganddynt dyst- ysgrif. Onid ffaith ydyw fod gor- chpnyn wedi ei anfon allan gan y Swyddfa Ryfel, sef na ddylid csgusodi neb bron. Efallai mai ymgais ydyw hyn i brofi ffigyrau Arglwydd Derby, ond mae'n y.mddangos fod pawb i gael eu cymeryd os bydd ganddynt ddwy goes a dwy fraich. 11Ir W. Long: Mae'n ddrwg gennyf am don araith Syr John Simon. Mae y dasg osodwvd ar y tribunals lleol yn un anhawdd dros ben. Y mae'n ddy- ledswydd arnynt sicrhau i'r wlad y dynion angenrheidiol i'w hamddiffyn. Os ydyw meibion gwragedd gweddw- on wedi cael anghyfiawnden dylent apdio i'r tribunal canolog. Mr Lough Nid gwaith cyntaf y tri- bunals ydwy sicrhau y dynion angen- rhcidiol i'r wlad. Eu gwaith ydyw gweinyddu yn deg y Mesur Seneddol. Yn lie gwneud hynny maent yn gweithredu fel swyddogion ymrestru. Dyledswydd y tribunals lleol ydyw caniatau esgusodion, ond maent yn gweithredu fel pe byddai yn ddyled- swydd arnynt eu gwrthod. Mr T. Healy Mae Syr J. Simon fel pe yn ymffrostio wrth son am gam- g^-meriadau y Swyddfa Ryfel. Efe ydyw un o'r Gweinidogion wnaeth y rhyfel, ac y mae yn gyfrifol am am- barcdrwydd y wlad hon i ryfel. Os < Vyw yn gwrthwynebu gwasanaeth 1 gorfodol, dylai fod wedi dilyn esiampl J Mr John Burns, ac ymddiswyddo. < Pan yr ocdd ef yn y Swyddfa Gar- trefol, caed digon o le i'w feirniadu yntau, yn enwedig y cwrs gymerodd yn crbYll yr Iwerddon. ] Mr Pringle: Nid ydyw hyn ond ( pennog coch. Mr Healy Nid wyf yn hoff o ben- waig cochion. ( Mr Pringle: Mae'r awdurdodau mil- wrol yn y Swyddfa Ryfel yn dod a'r cloff. y methedig, a'r dall i mewn, er ( mwyn cael ffigyrau i gyfiawnhau ym- gYTch ffugiol Arglwydd Derby. Mr Tennant: Yr wyf wedi fy synnu gyda'r sylw fod yn ddyledswydd ar y < tribunals ganiatau esgusodion. Eu I dyledswydd ydyw profi yr achosion < ddygir gerbron- a'u barnu yn gyfiawn. 1 Codi yr Oed Ymrestru. I Gofynodd, Capteii Clive i'r Is- Ysgrifennydd Rhyfel a fuasai yn codi yr oed ymrestru i 45, gan fod .ein gel- ynion wedi galw dynion o'r oed ran h wn i fyny. 1:lr Tennant r Mater ir Llywodraeth a'u cynghorwyr milwrol i benderfynu ydyw hwn. Ar hyn o biyd, nid ydym yn ystyried fod yn angenrheid- iol codi yr oed. Gohiri\\yd y Ty am bum munud wedi deg.

CELL Y LLYTHYRAU. I BETH DDAW, TYBED I 0 Gymdeithas Gyieillgar Dyffryn. Nantlle? (At Oiygydd y "Diuesydd"). Syr,—Sibrydir wrthym mai rhoi pen wneir ar y gymdeithas uchod; ond mae cryn holi beth am y corff4 ac i bwy a pha le y dodir ef ? Beth oedd amcan sefydliad y gym- deithas? A oedd yn golygu darpar- iaeth ar gryfer afiechvd yn unig, yntc a gyriicrai yr oedranus hefyd i ystyr- iaeth? Os )'\v'n golygu y ddau, credwn y dylai yr aelodau i gyd gael gwybod ar ba safon y rhenir ar ei dibeniad. Er gwneud y mater yn glir, nodw.i engraifft. Dyweder fod aelod o'r gymdeithas wedi talu yn rheolaidd am ddeng m^-nedd, ac yna yn myned yn wael ei iechydi, ac yn derfiyn dyweder 20p neu 30P allan o'r gymdcithas. Mae aelod arall wedi talu'n rheolaidd am bymtheng. inlynedd ar hugain, ac heb ddcrbyn yr un rjdimai; ac erbyn hyn wedi myned i dipyn oed, adeg yr cdrychai'11 mlaen at gael derbyn budd o'r gymdeithas. Beth sydd ar gyfer y dyn hwn os mai rhannu sydd i fod t Gan fod digon o arian yn y gymdcithas a ydyw i gad ei ddigoll- edii ? Os nad yw, credwn nad yw ei cliau i fyn3, yn deg. Ac os yw yr hyn glywais yn wir, sef fod y gym- deithas yn cael ei rhoddi drosodd gan y Pwyllgor i'r Registrar i'w rhanu^ y niae arnaf ofn mai rhaniad Red ryfcdd fydd hwnnw. Dywedir pethau hynod am y cym- deitliasau sydd wedi eu rhanu yn 'y dyffryn ac mewn lleoedd eraill. Cwestiwn naturiol ag sydd yn codi ydyw, A oes gan aelod o' r gymdeithas hawl i gad ei arian yn ol os nad yw wcdi derbyn clafdal ? Cwestiwn arall hefyd ydyw, A oes gan aelod fyddo wedi derbyli mwy o ugain punt mewn clafdal nag ccdd wedi ei dalu i mewn hawl ar yr oil o'r arian sydd yn y gymdeithas, ynte ar y gweddill fydd yn y gymdeithas ar ol talu y sawl fyddo heb dd erbyn o gwbl? Credaf pe cawsid cglurhad ar y pethau hyn y byddai yn hawddach deall pa beth i'w wneud. Dylai y pwyllgor fod wedi edrych i mewn i'r cwestiynau hyn, a rhoddi'r ystyriaeth- au yn glir gerbron yr aelodau, fel y gallai pob un wybod beth oedd: yn ddylcdus iddo, a beth ellid ddisg\vyl ei gael, a thrwy hynny fod mewn safle glir i allu arwyddo neu beidio fd y dewisai wneud. Daw yn gwestiwn pwysig i'r oed- ranus, oblegid ni all beidio meddwl mai peth gwael i'w ryfeddu ydyw disgwyl ,wrth Warclieidwaid Plwyf pan wedi methu gweithio, yn enwedig y swyddogion. Yr oruchwyliaeth ] gyutaf ydyw gwagio yr hen dy a'r ] hen ddodrefn sydd wedi bod ynddo ers llawer blwyddvni, a Itawer o'r rhai hynny wedi nyned yn rhy sal i'w ( symud. Holir sawl mab sydd gen- nych, ac os bydd rhai gwae iddynt, t fe yrrir llythyr mawr i'w cyfeiriad, ac yn hawlio dau swllt yn vr wythnos "i mi," Ie, "i mi," ac nid i'r fam, neu ni fydd yr un ddimai i ddod o'r Un- 1 deb. Dyna hanes y tlawd, onide! Carwn i Cymdeithas Gyfeillgar Dyff- 1 r3 n Nantlle wneud y goreu o'r gwaethaf. Y r eiddoch. ( AELOD O'R GYMDEITHAS. I

Y DINESYDD CYMREIG. THE WELSH CITIZEN. i eversr Wednesday morning. One Venny. — THE LEADING WELSH NEWSPAPER. SCALE OF CHARGES FOR ADVERTISEMENTS. Prospectuses, Cd per line. TRADE ADVERTISEMENTS (SERIES RATE). 1 insertion 2s 6d per s.c. inch. 2 to 6 Insertions Is 9d per s.c. inch. 7 to 12 Insertions Is Od per s.c, inch.3 13 to 26 Insertions Is 3d per s.c. inch. 27 to 52 Insertions Is Od per s.c. inch.. GUARANTEED POSITIONS. Next matter, ls'3d per inch. Top of Page Is 3d per inch. Under and next matter, Is 6d per inch. Pages. half Pages, and Quarter Pages"according to series. Approved Blocks accepted. Reader Advertisements, 2s Od per inch for a series of insertions. Paragraph Advertisements, 3d per line. Auctioneers' Announcements 3d per line. Railways, Shipping, and Public Notices, 6d per line. Theatre Announcements according to series. Prepaid ^Tiscellaneous Column—Wanteds. To Let, For Sale, Domestic Servants, &c., 12 words, tid; 3 times, Is. irths, Marriages, and Deaths, 20 words Is, and Gd each additional 10 wj:1 Length of column, 22 inches; Width of column, 21 inches; 7 columns to page. 2 EDITORIAL AND PUBLISHING OFFICES: 16. PALACE STREET. CARNARVON.