Y Dinesydd Cymreig

CAN Y GROES HELYNTION TEULU ADWY'R CLAWID. I PENOn XXVI. Dr Gravel a Gilbert. Aeth y Dr yn hon iawn o Gilbert, I a daeth i sylweddoli fod yna fwy o'r gwir ddyn ynddo nag a dybiodd. I ddyn o safle'r Dr, ac yn cymeryd yr ohvg a wnai ef ar bethau, daeth y cyf- ncwidiad welai ym mywyd Gilbert i beri cyfnewidiad yn ei farn yntau. Cynt, fel y sylwyd yn barod, yr oedd y Dr. yn credu fod dyn unwaith yr elai i'r afael ag arferiad drwg yn rhwym wrtho am byth, a'i fod yn I' agored i syrthio iddo pan ddeuai yr amgylchiad i'w brofi. Ond yn awr, daeth ymddgyiad Gilbert i darro yn gryf yn erbyn ei gredo, a bu yn ddigon o ddyn i gymeryd i mewn y goleuni ¡ newydd dywymai arno. Teimlai yn falch o weled yr awydd oedd yn Gilbert am gael rhyw waith i'w wneud rhag bod yn segur a di- ymdrech. Os oedd rhywbeth a gon- demniai yn fwy na'i gilydd diogi I oedd hwnnw, oherwydd carai weithio I ei hunan er ei fod ers blynyddau ymhell tuhwnt i'r angen am arian i'w I gadw cf a'i deulu. Mynych y cawsai ef a Gilbert v. l gom gyda'u' gilydd, a bu pob un ohonynt yn foddion i ddyfnhau yr I argraff ar feddwl y Dr. fod Gilbert yn fachgen llaw11 o synnwyr a doeth- ineb. Noson fawr yn hanes Gilbert oedd honno pan yn myned at y Dr. i ofyn am ganiatad i wneud ymnvymiad gyda Mary ei ferch. Gwyddai yn dda fod gan y Dr. ymdeimlad cryf yn ei erbyn yr amser aeth heibio, ond credai fod y cwmwl wedi cilio, ac y gallai fentro'r dasg galed hon erbyn hyn. Aeth i mewn ato yn lied grynedig, I a derbyniwyd ef yn galonnog gan y Dr. a'i briod; ond ni fu Mrs Gravel yno'n hir, gan y gwyddai drwy Mary beth oedd ei neges, ac fel mam yn deall ei busnes ciliodd o'r neilltu er mwyn clirio'r llwybr i Gilbert wneud ei waith. Wel, Giilbert, ebai'r doctor, yr ydych wedi gwella yn hollol yn awr, onid ydych? Ydwyf, syr, ebai Gilbert, diolch i chwi am eich trafferth yn dod a hynny o gwmpas. Dyna'm busnes, ebai'r doctor, ac y mae'n dda gennyf fod fy ngwaith wedi troi allan mor llwyddiannus. Roedd gennyf ddigon o bryder ar y dechreu, ac ofnwn mai colli'r dydd a fuasech; ond nid felly y bu; nage, nage, diolch am hynny. 'Does dim yn eich blino yn awr, ai oes? Wel, nac oes, ebai Gilbert, toes yna ddim o'r anhwylder a'm goddi- wcddodd yn fy mlino; ond mae yna un peth arall yn peri tipyn o flinder i mi. Diar mi, ebai y Dr., be ydi hwnnw? A fedra i wneud rhywbeth i'w symud, tybed? 0, medrwch, syr, ebai Gilbert. Does yna neb fedr wneud yn well na chwi. O'r goreu, Gilbert, ebai y Dr., yr wyf yn barod i wneud unrhyw beth yn fy ngallu er eich cysuro. Beth sy'n eich poeni felly? Yn gyntaf oll, syr, fel y gwyddoch, y mae Mary a'minnau ar delerau da a'u gilydd ac yn dymuno gyda'ch caniatad chwi gael gwneud llw o ym. rwymiad gyda'n gilydd. A oes I gennych wrthwynebiad? Rhoswch chi am funud, machgen i, ebai'r Dr. Ni fuaswn yn caru gollwng fy, merch o'm gafael i neb dyn heb gael gwybod beth yw ei rhagolygon. A oes gennych ryw- beth mewn golwg y gall Mary a chwithau ddibynnu arno am fywol- iaeth gysurus? Wel, syr, ebai Gilbert, ni fuaswn n el chymeryd o gwbl onibai fy mod yn bwriadu sicrhau hynny cyn ei chy- meryd ataf yn gyfangwbl. Mae fy nhad am i mi aros yn Adwy'r Clawdd a byw yno, ond rhaid i mi gael rhyw- beth; amgenach. Da iawn, Gilbert, yr ydych yn gwneud yr hyn ddylai pob dyn ieuanc ei wneud, ac am hynny yr wyf yn cyflwyno Mary i chwi gan ddymuno pob bendith a llwyddiant arnoch. Diolch i chwi, syr, ebai Gilbert. Gobeithiaf allu dangos fy mod yn deilwng o'ch ymddiriedaeth. Ond y mae yna un peth arall y carwn al w eich sylw ato, gan y credaf y dylech fod yn hysbys ohono. Mae Eliza- beth hefyd wedi rhoddi ei bryd arnaf, k ac yn bygwth pethau lied chwyrn os na chaiff ei ffordd a thaflu Mary o'r neilltu. Roeddwn yn deall hvny, ebai y Dr, ond na feindiwch fe setlaf y mater gyda hi. Rhyw eneth go dymherus ansefydlog ydi hi, a'i chalon yn troi ar bawb yn eu tro. Daw rhywun arall i fyny yn y man i'w thynu o'ch llwybr chwi. Mae'n dda gennyf eich bod yn ei deall, syr, oblegid y mae'n peri tipyn o helbul i mi, gan na charwn fod yn dramgwydd i neb yn ddyn nac yn ferch, Peidiwch a phoeni, Gilbert, ebai y Dr, llwybr draenog sydd i serch, a chewch ami i bigiad wrth fynd drwy- ddo. Wel rwan gadewch i mi gael rhoi cyngor bach i chi ar y dechra fel hyn. Mae'n debyg y byddwch yn chwilio am ryw swydd neu gilydd yn fuan, o ieiaf, dyna fel y deallais eich' awgrym. Byddaf siwr, syr, ebai Gilbert. Wel, nid peth hawdd ydyw eu cael heb dipyn o drafferth a chynllunio. Rhaid i chwi gael rhywun i dynnu ar y llinyn i'ch gwthio i swydd neu fod heb yr un. Nid yw hynny yn deg, ebai Gil- bert, a byddai yn well gennyf heb swydd os na chaf hi ar fy nheilyng- dod fy hunan. Fy machgen annwyl i, ebai'r doc- tor, fe fyddwch ar y clwt am byth os ewch i ddisgwyl am hynny. Tydi'r byd yma ddim vn gweithio ar eich llinella chi. Mae hi'n go ddrwg yma felly, ebai Gilbert. Tybed nad oes fodd. i ddyn gael gafael ar swydd lied dda ar ei deilyugdod yn unman. Welis i ddim byd felly y ffordd .yma, ebai y doctor. Rhoswch chi am funud, at y Bedyddwyr y bydd- wch chi yn myned ynte? Ie siwr, ebai Gilbert, y nhw ydi fy mhobol i, pc yr wyf yn meddwl cryn dipyn o fy enwad. Wei mae hi yn anobeithiol arno chi yn y fan yma, ebai y doctor, buasai rhyw siawns i chi yn y Deheudir, oblegid yr ydych yn lied gryf yuo. Beth sydd a wnelo enwad a swydd, ebai Gilbert, cael dyn cymwys ydyw busnes mawr pawb wrth ddewis fas- wn l'n tybied. Ia, ia, chi sy'n deud liynyna, ebai y doctor, ond nid dyna wneir, Gil- bert. Mi ddeuda i wrtho chi un sicrat bach aAll, a dw l'n siwr y talith o i chi, ymunwch a'r Rhyddal- ion yn ddioed, a chewch weled y daw o fantais i chi pan yn cynnyg am le. Tydw 1 ddim yn leicio y bobl yna fy hunan, ebai Gilbert. Mae'r peth yn erbyn fy syniad i yn gyfangwbl. Ond y mae wedi talu yn ardderch. og i mi, ebai y doctor. Pan ddech- reuais i ar fy musnes meddyliais mai methiant hollol fuasai fy ymgais; ond dywedodd ffrind i mi y. buasai ym- uno a'r Rhyddalion yn gwneud gwa- haniaeth, ac fe wnes ina, ac nid oedd chwe mis wedi mynd heibio na theim. lais y gwahaniaeth. Mi gefais fus- nas gorcu'r sir, a'r pendefigion yn dyfod ataf o bob man. Tydi peth felna ddim yn deg, ebai Gilbert. Mae chwareu i ddwylo eu gilydd y ffordd yna yn dro sal ac anheihvng, oherwydd y mae yn atal cydymgais briodol a theg. Be newch chi pan y mae'r byd yn ei arfer, ebai y doctor, wlw llwgu tra gcllir peidio. Fe gewch y Rhyddal- ion ymhob cylch o ddylanwad, ac y maent ar Oytighorau a Byrddau, ac maen t a- (7 y4r ar feinciau ac awdurdod yn gallu gweithio eu ffordd drwy eu nodau eu hunain i helpu y naill a'r Hall. Meddyliwch am gontractor yn cyn- nyg am unrhyw gontract, does gan neb siawriis i orchfygu contractor os bydd yn digwydd bod yn aelod o'r Rhvddalion. Yn gyffredin fe gewch yr un fo'n gofalu am y planiau yh nodi fod y peth a'r peth i fod yn eiddo'r ffyrm a'r ffyrm, ac nad oes dim arall yn addas i'r gwaith, a'r dirgelwch ydyw fod y dyn fo'n gwneud y planiau a'r ffyrm nodir yn Rhyddalion. Yda chi yn meddwl fod hwnyna yn bolisi teg, gofynai Gilbert. We1 nag ydi, ebai y doctor, ond fel yna y mae'r byd yn gweithio heddyw, ac os am Iwyddo rhaid mynd gyda'r byd ac nid yn ei erbyn. Ydi hi fel yna gyda swyddi hefyd, gofynai Gilbert. Yn y rhan fwyaf o achosion y mae, oblegid fe gewch aelodau o'r gwa- hanol fyrddau a Chynghorau yn cael eu gwneud i fyvv o'r Rhyddalion, ac y maent yn gallu gweithio fel y myn- ont yn eu ffordd (Idi-,taweti- hunain. Wel, wel, ebai Gilbert, ymhell y bo swyddatt ypta. Rhaid i mi fedd- wl am rywh^'h amgenach, nid wyf am lygru fy V .mybod i fynd yn

-• m V PWYLLGOR ADDYSG ARFON. 1 COGINfAETH I FECHGYN. I Beth ajm Waenfawr? I Cynhaliwyd yr uchod dydd lau yug Nghaeruarfon, Mr W. George yn y gadair. Llongyfarchwyd Syr 0. M. Edwards, M.A., Prif Arolygydd Y3. golion clros Gymru, ar yr anrhydedd osodwyd arno trwy gael ei wneud yr farchog.. Coginiaeth i Fechgyn. Ym Mhwyllgor y Staff, fe bender- fynwyd nad oeddynt i ganiatau cais goruchwylwyr Ysgol Uwchsafonol Llandudno, sef eu bod yn cyflogi ath- raw i roddi gwersi i fechgyn mewn coginiaeth. Calwodd Mr John Owen sylw at hyn, gan ofyn i'r Pwyllgor ail ystyried y mater. Mr E. R. Da vies Rhoddwyd ystÇl- laeth i'r mater hwn gan y pvvyllg i amryw weithiau. Mae yn fater hynod bwysig. Dywedir fod tua 121 o waiters yn cael eu mewnforio i Llandudno bob haf. Rhaid i ber- chenogion y lletydai wrthynt, ond nid ydym ni yn y sir hon yn gwneud unrhyw beth i hyfforddi dynion i'r personau hyn. Yr unig ftfch ofymr ydyw ar i ddosbarth gael ei gynna". ddwy waith yn wythnosol, ar draul o saith swllt. Dylai y dosbarth gael ei gynnal, a dylem hefyd basio pen- derfjrniad cryf yn pwyso ar y Llyw- odraeth bwysigrwydd y mater. Mr Henry Parry: Yn ddiddaal mae'r mater yn wir bwysig. Mae yna ormod o lawer o dramorwyr yn cael eu mewnforia i'r wlad hon fel waiters (clywch, clywch). Mr 0. Isgoed Jones: Cytunrr hyn ddywedodd Mr Parry. Dylem wneud ein goreu i hyrwyddo y mater hwn yn y wlad hon. Mae'n amser 1 ni wneud i ffwrdd gyda mewnforio tramorwyr fel waiters i'r wlad hon (clywch, clywch). Ar ol trafodaeth pellach, pasiwyd i gynnal dosbarth ddwy waith yn wythnosol, ar draul o 7s. Apwyntiadau yn Ystod RhyfeJ. Dywedodd y Cadeirydd y Luasai yn hoffi cael barn y Pwyllgor ynglyn ag apwyntiadau i brif athrawron yn ystod y rhyfel. Gan fod cymalnt o ath- rawon wedi ymuno a'r fyddin, a ddy- lem wneud yr apwyntiadau yn der- fynol, neu am amser yn unig? Credai y Parch W. Morgan y Lu- asai y Pwyllgor yn gwneud ielli da pe y buasent yn gwneud yr apwynt- iadau ond am gyfnod yn unig a chynnygiodd eu bod yn ^voeuthiir I hynny. Mr Maurice Jones: Mae gennym rai athrawon sydd wedi ymuno crs pan dorodd y rhyfel allan, a chr<^r r.^ai'r ffordd oreu fuasai gwneud yr ap- wyntiadau ond am amser yn unig. Dylem edrych ar y mater, a'i wneud yn bwynt na chaiff neb ei apwyntio yn derfynol. Credai Mr J. R. Pritchard na ddy- lent lenwi unrhyw safle hyd ncs y daw y dynion sydd wedi colli gwaed yn ol. Pasiwyd nad oes unrhyw apwynt- iad i'w wneud ond am gyfnod yn unig, gan y rhydd hyn gyfle teg i'r dynion sydd allan yn ymladd ac yn ein hamddiffyn. Gweinidogion fel Athrawon. I Dywedodd Mr E. R. Davies fed y Bwrdd Addysg wedi dweyd na fydd iddynt ganiatau 1 weinidogion yr e fen gy 1 nac offeiriaid fod yn athrawon mewn unrhyw ysgol yn ystod y rhy- fel. Cafwyd yr atehiad hwn i gais anfonwyd gan Bwyllgor y Staff yn gofyn a gawsant gyflogi y Parch Ellis Jones, Bangor, fel athraw yn un o'r ysgokon elfennol. Bwrdd Canol Cymru. I Galwodd Mr Glvyneddoii Davics sylw at y modd gwastraffus mae Bwrdd Canol Cymru yn argraffu ei adroddiad blynyddol, ond dywedodd y Cadeirydd, fcl aelod o'r Bwrdd, fod y mater yn cael sylw manwl. Hadau Pytatws. I Er galluogi amaethwyr, tyddynwyr ol cwrs y byd, rhaid i mi gael cerdded ar hyd llwybr union. j Fe gewch dipyn o waith i gael gaf- ael arno machgen i, ebai'r doctor. Ond chwi wyr oreu, rwyf yn edmygu eich cywirdcb, daliwph ato, a ben- ¡ dith fo arnoch. Rhaid i mi fynd i'r Fcdol yn awr i weled yr Yswain. Nos dawch, Gilbert, byddwch wedi mynd oddiyma cyn deuaf yn ol. Nos dawch syr, ebai Gilbert, diolch i chwi am cich hynawsedd. Wedi i'r doctor fyned daeth Mary i mewn ato, a chafwyd amser difyr yn myned dros yr hyn ddigwyddodd rhwng y ddau. (I'w barhau). ac QraUl i ateb apel y Llywodraeth i gynnyddu eu cynnyrch, mae'r Pwyllgor Amaethyddol Rhyfel wedi trefnu gyda'r marsiandwyr pytatws yn yr Alban i gael cyflenwad arben- nig o hadau pytatws neilltuol, a gellir eu cael mewn lotiau o bedair tunncll yn unrhyw orsaf rheilffordd yn y sir yn y tymor dyfodol. Bydd y pytat- ws mewn bagiau, a rhaid i'r archeb fod am icwt. neu fwy. Os lydcl eis- iau llai na hyn, dylai y rhai sy'n bwr- iadu prynu drefnu a'u gilydd CT mwyn cael archeb am y swm it, i'wyd. Rhaid talu am y pytatws wrth eu cael yn yr orsaf. Y pytatws \<?ynt:— Cynnar: Sharpe's Express, 6s; Eclipse, 6s. Ail gynnar: British Queen, 5s 6c. Prif gnwd: Up-to- date, 5s 6c; King Edward, 5s 6c; Arran Chief, 6s 6c; President, 55 6c. Dywedodd Mr E. R. Davies ei fod wedi trefnu i gael dyn ymhob gorsaf i ofalu am yr arian wrth drosglwyddo y pytatws drosodd ac am hynny, na fuasai y pwyllgor yn cael unrhyw golled. Mr R. O. Jones, Waenfawr: Mae'r cynllun yn un rhagorol, gan y bydd yn gwneud i ffwrdd a'r hen arferiad o roddi coel. Yn y gorffenol arferai amaethwyr dalu ymhen mis, dau, dri, neu bedwar, ie, chwe mis, ond gwnai hyn i ffwrdd a hyn. Ynglyn a dyn ymhob gorsaf, beth am y gorsafoedd sydd ar reilffordd y Narrow Gauge. Nid oes ganddynt orsaf-feistriaid yn- ddynt (chwerthin). Ar wahan i hyn, ambell i ddiwrnod bydd y tren nwyddau yn dod yn y bore, dro arall yn y prynhawn, a rhai dyddiau ni fydd yn dod o gwbl (chwerthin mawr) Cynnygiodd Mr E. R. Davies, ac eiliwyd ef gan y Parch W. Morgan, fod iddynt ofyn i Mr R. O. Jones ofalu am danynt yng ngorsaf Waen- fawr. Mr R. 0. Jones: Ond mae fy mab yn gwerthu hadyd pytatws (chwerth- in mawr). Sicrhaodd Mr E. R. Davies ef y buasai'n gofalu am ddyn i'r lie.

EIN BEIRDD. Y GRAMOPHONE. Mae'r gramophone yn beiriant Rydd i chwi oreu can, Ar 'chydig ia\V11 o drafferth Yn ypiyl cil eich tan; Ceir pob amrywiaeth ganddo Yn ol eich ffansi chwi, Rhai duwiol a rhai digri A rydd yr un mor ffri. Mae rhywbeth yn bur debyg I'r peiriant hwn mewn byd Dynolryw wrth ei chread A rydd ryw gan o hyd; Yr hyn a wna'r amrywiaeth Yw'r "records" iddi roir, Hi gan i foddio'r diafol Neu'i Chrewr pan ei troir. Hi heddyw gan i'r diafol, Ei "records" ef i gyd, Gan bawb sydd yn eymeryd Trwy bedwar cwr y byd Pregethwyr a blaenoriaid, Parsoniaid heb wahan, A chwarddallt wrth encorio Y felltigedig gan. Y wasg sydd wrthi hefyd Yn mouldio "records" gwych, 0 dan olygiaeth diafol Rai prydiau yn bur grych; A'r Senedd, bobol annwyl, A windia'r gramophone, Nerth ysgwydd braich y cewri O Arfon ac o Fon. « Hwy fyddant wedi blino Ar gan y rhyfel hon, Rhaid- dechreu manufactro Ryw diwn fo yn fwy lion; Daw George ac Ellis Griffith, A "records" newydd toe, Caiff gweddill bechgyn Cymru Roi goreu i'r hen stoc. Daw cewri yr areithfa' I'w dilyn yn un rhes, Ceir "records" Ragtime Rhyddid Yn gan o ddirfawr les; Ceir ambell dine dirwestol, A gingle clychau'r tlawd, A chornet amaethyddiaeth Ar "record" "MwX o Flawd." Fe gofiwn ninnau'r wcrin Nas gwaeth gan fawrion wyr Pa beth sy'n iawn i'w ganu, Na pheth gynyrcha'r pur; Y game sy gan y diafol Yw rhwystro Teymas Nef, Ac adfertisio'i fusnes Trwy'i "records" y mat ef. Ar ol terfynu'r rhyfel Cawn lecsiwn boetha 'lioed, A newid fydd ar "records," A gwadnu at y troed;, Boed hysbys hyn yr awrhon, Mae llygaid gwerin gwlad Yn dechreu dod i ganfod Fod pawb yn blant 'r un Tad. Bydd "record" "Cydraddoldeb" Ar dro byth bythoedd mwy, Nes syfrdanu Scnedd A Cheidwaid arian plwy' Y bechgyn yrir heddyw I'r ffosvdd budron blin, Gant fote fel dinasyddion I lywio'u gwlad eu hun. Dychrynir trais a gormes Wrth swn y "record" hon, Fe edy; frodir Prydain Fel gwenol tros y don; Os rhaid i'n plant yw ymladd A marw tros eu gwlad, Hwy fynant ddydd i'r werin Fil gwell na dyddiau'u tad. Am hynny chwi d'wysogion, Gwell i chwi gofio hyn, Nid ydych ond ein gweision, 'Does yr un "scheme" a'n pryll; Cewch weld fod mab y gweithiwr A'i fywyd lawn mor ddrud A'r un o'ch meibion chwithau A fagwyd yn fwy clyd. Ni chewch mo fab y gweithiwr Am swlltyn yn y dydd, A phunt.i fab y sgweiar Tra'r ddau o'r un darn pridd; Os rhaid i fab y gweithiwr Ro'i fywyd tros ei wlad, Paham rhaid gwneud y mwyaf Am gyflog sydd mor rhad? Pistyll, Ion. 28, 1916. J. T. W. I DRINGO'R YSGOL. I A ysgrifenwyd ar derfyn tymor o Ysgol Nos. Pan oeddwn blentyn gartref Ces gerydd lawer tro Am ddringo manau dyrus Peryglus sy'n y fro; Ond ni ddoi o, f'anturiaeth 'Run rith i'm cyfiawnhau, A llaw er codwm ges erioed, Am wrthod ufuddhau. Mae dringo yn y plentyn, 'Run modd 'rol tyfu'n ddyn, A dringo hyd lechweddau serth, Yw anian 11awer un; Yn dringo rhiwiau pleser Ceir myrdd ym more'u hoes, Tra esgyø. am oleuni Wna'r lleill hyd ysgol nos. I fyny trig anrhydedd, I fry mae gorsedd clod; I Ond esgyn ddigon uchel, Mae gloewach nen yn bod Grisialog ffrwd gwybodaeth I Oddiyma'n tarddu sydd, A rhandir anwybodaeth Wrth basio'n erddi drydd. Gwna natur yma rhywfodd Ein denu ar ei ol, A gweld Elidir gadarn A'r cwmwd yn ei chol. Elidir, buost gysgod I'm bro am oesau gant Ond gwirir ei dyfodol Yn llafur drud ei phlanv. 0 fyd y llaid a'r cropian Ymlwybro, dringo, wiiawu, Nes cael ein hunain drwyddynt Ar fynydd dysg a dawn; Cawn awel iach gwybodaeth Fu'n mhell oddiwrthym cyd, Ac yfed o ffyulionau Sy'n gwella moesau'r 1yd. Paradwys rhai yw pleser, On|d ha itlywcdaf hyn- ?\be'n talu wedi'r ymdrech Gael awr ar gopa'r bryn Ond ni cheir wedi'r cyfan Ond cysgod o'r gwir fyw, Os na lwybreiddir hnmydd Y bryn ordeiniodd Duw. Dinorwig. W. H. DAVIFS.

Y DINESYDD CYMREIG. THE WELSH CITIZEN. €Ve>-i/ Wednesday Warning. One fenny, Mil: LEADING WLLSU E\\ Sl'o\ f Lie I S, A L t: OF CHARGES FOR i | SMLE OF CHARGES FOR AL' V 1,; Prospectuses, 6d pet line. TH \¡ q,. \IJvr ¡rISEME,"<T: (SLIdES IAlE). 1 insertioi, ->s per s.c. inch. t I:' i.ist'riiuiis Is 6d per s.c, inch. to Insertions Is 3d per s.c. in>h. Ti to 5:! Insertions Is Od pei <.c. inch. GUARANTEED POSITIONS. Next matter, Is il per inch. Top of Page Is 3d per inch. Under and next matter, Is 6d per inch. Pages, half Pages, and Quarter Pages according to series., Approved Blocks accepted. Reader Advertisements, 2s Od per inch for a series of insertions. Paragraph Advertisements, 3d per line. Auctioneers' Announcements 3d per line. Railways, Shipping, and Public Notices, Cd per line. Theatre Announcements according to series. Prepaid Miscellaneous Column-Wanteds, To Let, For Sale, Domestic Servants, &c., 12 words, 6d; 3 times, Is. irths, Marriages, and Deaths, 20 words Is, and 6d each additional 10 N >; I Length of column, 22 inches; Width of column, 2t inches; 7 columns to page. EDITORIAL AND PUBLISHING OFFICES: 16. PALACE STREET. CARNARVON. OES ARNOCH EISIAU EI WELLA? Os oes, nac oedwch, ewch at y gwerthwr agosaf ar unwaith, a mynwch botel o'r CONWAY COUGH CURE. Y Goreu o'r holl Feddyginiaethau at Beswch, Anwyd, ac Anhwylderau y Frest. Mewn Poteli 11c a Is lic. I'w gael gan y Goruchwylwyr canlynol: Mr Roger Jones, Junction; Mr W. H. Roberis, Llandudno; Mr Lloyd, Colwyn Bay; Mr Parry. T Mr Bryan, Penmaenmawr; Mr Roberts, Llanfair- fechan; Mr Owen, Bangor; neu gan y Gwneuthurwr: J. D. MELLING, CONWY.

YMFFROST Y GELYN. Hawliad Ofnadwy. Hawlia Berlin fod yn Germani ar hyn o bryd 1,429,971 o garcharorion rhyfel, 9,700 o ynnan, 1,300,000 o rifles, a 3,000 o ynnau peirianol. Dy- wed yr adroddiad nad ydyw y ffigyr- au hyn yn cynnwys y carchalorion gymerwyd gan eu Cyngreirwyr, nac ychwaith y gynnau ddinistriwyd yn y gwahanol ffrynts, na'r gyunau ddef- nyddir gan eu Cyngreirwyr ar ol eu cymeryd.

Y FORD RYDD. (Gan WENFFRWD). Gwasanaeth Orfodol. Mawr y\r helynt a'r siarad vnghylch gwasanaeth orfodol y dydd- iau hyn pan y mae Prydain Fawr af fyned i mewn i grafangau Prwsian. yddiaeth. Yr ydym wedi clywed a gweled llawer o ddadleuon o blaid ac yn erbyn syrthio ar wasanaeth or- fodol fel moddion gwaredigaeth, aiC hyd yn hyn nid ydym wedi cael y gronyn lleiaf o reswm dros i ni roddi i fyny cin rhyddid a'n hannibyniaeth. Y ddadl rymusaf i ni yn erbyn gwas. anaeth orfodol ydyw ei bod yn wrth- ddynol ac yn groes i natur. Fe welir fod yr ymresymiad hwn yn dod a Duw a dyn i mewn i setlo'r ewes- tiwn. Duw fel creawdwr a dyn fel creadur. Sut y gwnaeth Duw ddyn ? Onid ar ei luti a'i ddelw ei hun, yn greadur rhydd, ac fel bod moesol yn meddu ar ewyllys rydd a gallu i ddewis a gwneud yn ol ei ddymuniad- au? Fe allai Duw greu creadur af lun dyn i weithredu drwy rym ei ewyllys Ef yn union fel y mynai Ef; ond nid oedd yn bosibl iddo greu dya heb iddo fod yn greadur moesol gyda gallu ynddo 1 wneud y da a'r drwg. Yr oedd dyn i fod yn berson cyfrifol a'i wasanaeth yn un wirfoddol, dyna gyfansodda y dyn "Wele yr wyf yn gosod o'th flaen einioes ac angau- dewis dithau yr einioes fel y byddech fyw. Beth Gollir drwy'r Wasanaeth Orfodol. Pan greodd Duw ddyn yr oedd yn disgwyl iddo fod yn ddigon mawr i sefyll ar ei draed a rheoli ei amgylch- iadau. Dyn ydyw y creadur mwyaf yn y grcadigaeth. Ei feddwl, ei ryddid, a'i anuibyniaeth ydyw elfen- nau amlyeaf cyfansoddiad ei ddynol- iaeth. Tynner y rhai hyn od^vvrtho ac y mae'n colli ci ddyTioliaeth. Peid- ia a bod, yn ddyn, a bellach y mae'n byw yn annaturiol; neu yn hytrach yn groes i'w natur. Yn awr, os yw dyn drwy wasanaeth orfodol yn colli ei ddynoliaeth, a thrwy hynny yn gweithredu yn grocs i'w natur, nid yw'n bosibl iddo roddi y wasanaeth oreu i gymdeithas nac iddo ei hun. Roedd y Creawdwr am gael y goreu i'w wasanaeth, a dyna paham y dewis. odd ei gael yn fod moesol rhydd ac ewyllysgar. Os y gellir ennill calon ac ewyllys dyn i'r gwaith a gyflawna, bydd ei gyflawniadau ohcrwydd. hynny megis argraff ohono ef ei hun. Mewn gair fe geir yr oil ohono ymhob gwcithred. Ond pan orfodir dyn yn erbyn ei ewyllys i wneud unrhyw beth nid yw'r dyn i gyd yn y gwaith. Yr alanas fwyaf ynglyp a gorfodaeth ydyw ei fod yn robio dyn o'l ddyn- oliaeth a'i naturioldeb, a thrwy hynny yn colli ei ryddid a'i annibymaeth. — o: — Ai peth bychan yw? Ai peth bychan ydyw colli yr elfen wirfoddol o'n gwasanaeth? Fel y mae yn cael ei gynnyg ar hyn o bryd edrycha yn ddiniwed a dibcrygl. Nid yw i fod yn wasanaeth orfodol ond am ysbaid, ac nid yw mor eang a llawn a'r un arferir yn Germani a gwledydd craill. Pam? Nid am na fuasent yn earn iddo fod, gellir bod yn sicr o hynny; ond am na ellid byth mo'i wthio 1 lawr gyddfau y Prydeinwyr yn ei law a'i lun ei hun. Rh.aid ei roddi wesul dognau, a hynny: felused ag mae modd, cyn y gellir cael y bobl i'w lyncu er saled ydynt dan glwyf gwiadgarvvch. Ond un- waith y caiff gwasanaeth orfodol ei droed i lawr mew n milw riaeth a gwas- anaeth gyffredinol gellir rhoddi ffar- wel i ryddid ac annibyniaeth ym Mhrydain. Adeg ddu fydd ar ein gwlad pan ddaw milwriaeth i deyru- asu arnom. Mae gennym ddigon o engreifftfau o'n cwmpas sy'n siarad cyfrolau wrthym o'r hyn gymerai le pe cawsai milwriaeth ei ryddid i lyw- odraethu arnoni. Yr ydym yn rhy- feddu at werinwyr llafurol ein gwlad yn gallu ymostwng i blygu i'r fath draha. Onid yw coffadwriaeth y tadau yn eu blino? A anghofir ym- drech y glewion hunant yn ein gwlad? A anwybyddir eu hebyTth a'u telynau toredig? Y mae'n anfri arnoni-fel gwlad i adael i'r lath ang- henfil gael lie i ddangos ei ben a'n tadau wedi byw i farw er mwyn rhoi rhyddid ae annibyniaeth yn ein dwy- lo. Os 11a cliawu ddewrdcr i roddi ein fcraed ar wddf y bwystfil fe'n llcddir ganddo yn bur fuan.