Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
17 articles on this Page
AT EtN GOHEBWYR AC ERAILL.
AT EtN GOHEBWYR AC ERAILL. Ysgrifau. Barddoniaeth, Norton, Hanesion, a Gohebiaethau i'w /!an/on cyn GYNTED YN YR WYFHNOS ag y byddo modd t'r GOLYGYDD, CRONICL DYFFRYN AMAN." AMANFORD. I
Advertising
Mrs. Clara E. Slater's forthcoming visit to AMMANFORD. Respondmg to the requests of many sufferers, I Mrs. CLARA E. SLATER has decided to pay a short visit to Ammanford, the date of which will be announced later. Her Appliances have Cured and Relieved OVER ) 00.000 CASES OF RUPTURE and other Female Complaints. If you suffer from any abdominal complaint, send now ?r my Free Booklet ? "'?',?- ? contaInS priceless in- formation on women's internal complaints. and ?????????M? will be sent °'' receipt of 2d. stamps to cover postage. It also explains with the aid of *.Ilu?tra- tions how Interna I ? ?t ?'<????')J'??S? WMknesses of an kind.. ? ? Misplacement, etc.. can ???? ? c?'? WtTHCtUT S OR 1 N- S-j,i., S'il'.? .-?' ''?. a,,?i4ed at all costs. Mr.. ,'? ,>. P,?rt and London. will visit Am?.-?nfc-  -,Iy towns shortly. Send for full addresse ,1 ?,,I.nt- ments to- Mrs. CLARA & >:»' F9. CromweU 14r,;se, E.tablish.——25 Year*.
.Nodion Teitbiwr.
Nodion Teitbiwr. Byd y myncd yw' r byd yr ydym ynddo yn byw. Bydd gwanwyn a hydief yn myned, a haf a gaeaf ar eu taith yn dd tares. Un genedlaeth a a, a chenedlaeth aral! a ddaw. Cawsom brawf 0 hyn y dyddiau sydd newydd yn talu y gymwynas olaf i weddillion marwol y gymydoges garedig, y fam dyner, a'r Cri5tion pur. Mis. Margaret Fisher, Penrhiw, plwyf Llanfi- hanget Aberbythich. Cafodd gystudd blin, ond <lioddefodl y cyfan. yn dawel ac gan wir ymostwng a!1uog law. Gwelodd y caredigrwydd mwyaf ar law €t hannwyt ferch a'i mab yng nghyfraith. Mr. David Evans, pan yn €i chystudd olaf. Ca,fodd 6rawf sylweddol 0 wirionedd y geiriau hynny: Nis gadawaf chwi yn am- ddifajd." Bu farw yn dawel, a'i phwys ar e anwylyd, wedi cyrraedd yr oedran teg o 79 mlwydd oed. Dydd Llun diweddaf. cymerodd el chynhebrwng Ie., Daeth torf fawr ynghyd. a chymerwyd y gwasanaeth yn y ty. y !!an, ac wrth y bedd gan y Parch. T. Thomas. Carmet, a'r Parch. E. D. A. Williams, n:&f. Yna gadawsom ran farwol ein chwaer yn ardd gladdu Llanfihangel hyd y bore y denry holl deulu'r dyffryn, a chysured y Net y merched a' u teuluoedd a' r holl berthynasau yn eu galar ar o! cwrnpeini a hoff. Mae Margaret heddyw yn y bedd, Ac yn y graian mae yn dawel; Ond Ha! ei hysbryd sydd mewn hedd, A'i chan yn uwch nag eiddo'r an5cl. Yng nghwmni'r !esu hi rydd mwy, Heb unrhyw ddrwg i'w haftonyddu; Yn iach oddiwrth bob poen a chlwy, Yn un o'r pur nefolaidd deu!u. PENYRHEOL. Yn y capel tlws uchod, bu cyfarfodydd a elwu- Cyfarfodydd Ymweliadol, dydd Mawrth diweddaf. Yr oedd gweinidogion y dosbarth wedi dyfod ynghyd yn grtynno, gan fod hwn yn cae! &t ysi.yr.ied yn gyrarfod neiiituol. Cymerodd y frawdoliaeth yn Penyrheol yr achiysur hwn i ajirhegu ei gweimdog gweith- gar a Hafunn, y Parch. W. Hafod Harries, a'r annerchtad hardd goreuriedig. wedi ei drcM aUan yn ddestius gan gelfydd law yr argraffydd cywrain, Mr. Isaac Hairies, Heot Newydd, UandeHo. Cyflwynwyd yr annercruad. yr hwn a gynwysat hefyd ddarlun hardd o Mr. Harries, gan y Parch. W. Davies, Tabernac!. a chafwyd ganddo, rel arrer, sylwadau gwerth w gwrando a' u cofio, a'u dwyn hefyd I weithrediad. Yna cyflwynwyd cod o Bradbury notes I'r gwein- Idog gan y swyddog [fyddlon, Mr. Thomas Evans, Cwmcrwth, a bu Mr. Edward Jones, Ysgwynfach, ysgritennydd yr eglwys, yn ihoddt y gymeradwyaeth ucheiaf I'r gwein- idog am ei ymdrech dinino yn eu pHth, a Mr. John Harries, Lan, yn yr un cyfeiriad. Siaradwyd hefyd gan y Parchn. D. B. Richards, Crugybar; E. Rees, Aber- gorlech; T. Thomas, Albion, Llandeilo; D. Richards, Myddfai; S. Thomas, Siloh; a J. Davies, Capet Isaac; a diolchodd Mr. Harrias yn wresog am eu rhodd a'r teim!adau da oedd yn cydfyned a'r holl weithrediadau. Yn ystod y cyrarfodydd, pregethwyd gan y Parchn. Lemuel Jones (M.C.). LIandeilo; T. Thomas, Albion; a D. Richards. Myddrai; a chymerwyd ? rhannau awreiniol yrt y cyrddau gan y Parchn. S. Harries, Bethel, ac E. T. Jones. Pentretygwyn. Diwmod a hi;r gonr ym Mhenyrheol a'r cylch oedd hwn. Arho&ed dylanwad yr anerch- iadau a'r pregethau yn hir ar y fro. a boed y diolch mwyai gwresog I'r gwragedd a'r merched am gysur y dorf fawr rhwng y cyfar- fodydd. Bendith amoch o! MAESTEILO. -1 I Bu cyfarfod poblogaidd yma yr wythnos ddiweddar. Cymerwyd y gadair lywyddoi gan Miss Mansel, ac ajweuuwyd a beu-niad- wyd yr amrywiaeth gan y. Parch. E. G. Roberts, ncer, a'f canu gan. Mr. P. R. Daniet, organydd, Llandeilo. Bu y byd- enwog J. Harries, Lan, a'r bejrniad crafrus, Mr. Morgan John Rees, Hafod, o wasanaeth mawr i'r cwrdd. Yr oedd y neuadd yn orlawn. Cafwyd elw da, ac ni chafodd neb ei siomi; a'r unlef oedd, Metys, mocs eto." ABERGLASNEY. I Yn Neuadd Ddu-westo t perthynol i Gym- delthas LIangathen a'r cylch. ger y palas uchod, cyMhaiiwyd cyfarfod diddorol yr I' wythnos ddiweddaf. Yn y gadair yr oedd y I' Gwir Anrhydeddus Arglwyddes Dinefwr, ac nid oes dim gwell gorchwyl gan y foneddiges hon na gwneud €! goreu bob amser i we!!a I a sobreiddto y byd. Cafw- a., r-hiadi'u diddorol hetyd gan yr efengylyddes. Miss Rosma Davies; y Parch, t. P. WiUiams, rlc&r LIangathen; y fhoT[;a. Siloh; a Mr. D. M. rgan. Ffalrfach. Cafwyd cwrdd dyddoro! tro$ ben. ac, wrth wneuthuj hynny, ennillodd iddj ei hun rfrindiau lawer yn y lie. Cafodd hi gystudd majth, ond adfeddiannu'r iechyd cynteng oedd y bwriad yn barhaus; ond yn sydyn daeth y diwedd. Dygwyd ei chorft efo'r tren, dydd Meicher diweddaf, i orsaf y GeUiaur, pryd yr oedd torf wedi dyfod ynghyd, a phryd y cymerwyd hi mewn elor- gerbyd i Langathen i w gosod yn Macphela y teulu. Gwemyddwyd gan y deer, y Parch. J. A. Williams. Mae ein cyd- ymdomlad a'r fam annwyt sydd ar o! yn achwyngar, a'i humig chwaer, a'r brodyr a'u teuluoedd a'r holl berthynasau yn yr awr dywyll hon. Aeth Margaret Anne i burach !!e, 0 wtad y Hawr aeth hi i'r ne', L)e nad oes gystudd. gur na phoen, Ond pawb mewji hwyl yn moJi'T Oen. Gwellianf Gu)a/—Digwyddodd i ni, yr wythnos ddiweddar, i adael allan enw y Parch. W. Hafod Hajries, Penyrheol, wrth groniclo hanes priodas perthynas agot iddo. Efe fu a'r !Iaw ftaenaf yn sicrhau y cw!wm, ac y mae yn ofidus gennym i'r. amryrusedd ddtgwydd. Hyderwn y. rhydd y gwr parch- edig faddeuant Hwyr I JOHN F. JAMES. Llwyncelyn, Llandeilo.
Family Notices
MARWOLAETH. Mae gennym eto gtomcio marwolaeth a cMaddedtgaeth Miss Margaret Anne Bern- bough, 97, King Edward's Road, Abertawe. Arfcrai yr ymadawedig da!u ymweliad a'r tyiwyth yn mhentief Penybanc. Uandeilo,
Advertising
i ?URG<CA/ ? ruc?T? .1 ? APPH?M?P OU< t<M tLLUTSRATF? ?. Cat '?? of BtrttMttRtbbtrAppt?jc'- ?)t:, RM" i I CMdt e* tvury desc'-tpti )n. with P"ee f < 'd' h€ ? ti?t"?t.?' tm tnt).e<t!ng book, if yoM ?"'te t..ention)?r ? ttttttp?pef. ? LeBrt?- -?u? .?.CoLd. ??ept.V.t..), t M*a:.Wttf«? ?rSt !<fM..in .?. t. ) Werk<:PaMyP ?*?<mce. T?'?fams: t 'Su?en! ? T?Mt t'A?? ?_; (
-Notion o Frynaman.
Notion o Frynaman. Hermon.—CynhaIIodd Hermon ej gwyl nynyddo!, y Saboth diweddaf. pryd y gwas- ana.€thwydi gan y Parch. GIasnant Jones, Dunfant. Cafwyd oedfaon gwlithog a chasgliadau da. Tybed faint fydd y cynnydd ysbrydo! ? E6enezer.—Cafodd hithau un o feistT- iaid y gynuHeidta t'w gwasanaethu y Saboth diweddaf, yn mherson y Parch Aeron Da vies, Godreaman, Aberdar. Yn ol a glywais, tebyg y cainf supply eto. 11 A //a." —Mac prifardd Dyffryn Aman wedi bod am dro yn yr allt unwai'th yn rhagor. Mae gan A!fa un gadair etc at ei anrhydedd. Hefyd, eniUodd gini am englyn 1 1 0 dan feirniadaeth Dyfed. Congrarx. Messiah." Mae perfformMd o'r MessM/t ar droed gan gantorion y cylch. tan arweiniad Mr. Evan Williams, Ebenezer. Gibea.-Mae Eglwys Gibea yn bwnadu cynnal el gwyl nynyddot y Saboth nesai, pTyd y gwasajtaethir gan y Parch. E. Ken Evans, Caerfyrddin. AMICUS. I
Advertising
BROKEN HEARTS MADE SOUND AS EVER! All you have to do is to get married and then Furnish the Home from the Immense Stock held by that well-known old-established Firm———by far the Largest Furnishers in the Principality ? BE VA Mrm i E c u MP NilT s aw ?M Swdfl nn a Li 0% neiiy 9 Uanl diff &c BMEfVtfm AX &t & 0 C?Of?MNNPFSt A& N&tYM L8 IB.: Swansea, Ut aneXtt y, C? ardBi'ffff &0c. They hold at their numerous Blanches everything required for Complete Furnishing from Tea Spoons to Pianofortes, warrant every article, sell at Most moderate prices, and deliver free up to 200 miles from all Branches.
[No title]
[Er ein bod yn rhoddi pob cyfleustra < ohebwyr ddatgan eu barn ar gwestiynnau lkol, nid ydyw hynny i olygu ein bod yn cydsynio a'u daliadau.GOL.]
[No title]
Nid ydym yn ymrwymo t ddychwelyd unrhyw ysgrij annerbyniol os na an/ontr amlen a stamp gyda c/)au am hynny ar </ pryd. Coper hyn, gan y rhoddir toll drom t r fasged bob wythnos. Rhatd bod yn fyr ac t bwynt.-GOL.
-Meysydd Lien a Chan. I
Meysydd Lien a Chan. I [Can HOMER."] I tAWN ARFER M AC "TH." I Pur ychydig o lenorion diweddar sy n c!ll,y.i unrhyw r=o! },:1ilyn ag arfer y iftn-nau hyn ar y rha.genw. Fe 'i harfeniT rywsut, rywsut, gan y mwyafrH mawr o ysgrifenwyr Cymraeg. !ddynt hwy nid oes reol ar y pen o gwbl. Yn araf deg iawn. y deuir i ddeaH fod i'r iaith Gymraeg ei rheolau manw! fel pcb iaith araH, ac na e!Mr ei sgrifennu' n gywir heb ei dysgu'n drwyadl. Trowch ) unrhyw lyfr neu gyhoeddiad diweddar a fynnoch, ag eithno'r thai a sgnfenmwyd gan yr ychydig a wyr yn amgen. ac yr ydych yn sicr o ddod ar draws pob math ar waUau gramadeg ac iaith, ac yn eu plith y cam- ddeinydd o'r m a'r th." Fe'u har- fenr aj oi pob gair a ddjweddo mewn )!aianad yn ddiwahamaeth. ret rLyti:—" Pan ddaw'th awr," I geisio th lyrr," Mae'th tais yn wan," i anjhydeddu'th neni," fwrw'th wyliau gyda ni, Am dra'gwyd¿olïth enw." A thorri'm Haw yn y fajgen." Am geiriau yn well," I droÏm l!aw at y gwaith," le&teirio'm hynt." A chadw m pen hefyd. &c., &c. Fe ddyfynnwyd yr hoU ymadroddion yna o weithiauawdmon diweddar 0 nod, ac y eglur nad oedd gan yr un o'r ysgrifen- wyr hyn 'syniad o gwbl or dull cywir o arfer m ac th. Y drwg yw tybio y getiir ajfer y rrurnau hyn yn gymwys fel yr holl rfurnau talfyredig eraiH, megis i," u," n," r," &c. Camgymeriad mawr ydyw hynTty. Fe e!!ir rhoi'r rfuTnau olaf hyn ynghwt unrhyw air a ddiweddo mewn Hafartad, ac y mae'rL tan- ta.j gwneuthur hynnyn ami; ond dylid cono ma! ar o! man. einau arbennig yn umg y gellir arfer m ac th." Dy!aj'r Cymro sy'n awyddus i fedru sgrifennu Cym- raeg cywir gono hyn bob amser. Camddefnydd o m ac "-th," meddaf eto, ydyw eu harfer ar o! unrhyw air a dtweddo mewn Hafariad. Dywedodd Emrys ao !wma gynt mai ar o! a, i, o, y, fe, pe, ni, na, mo, yn unig y dylid eu harfer; end nid wyf yn tybied i neb graffu ar ei eiriau, a dichon mai ei ddull difater ef o grybwy!! y pwymt hwn yw' r achos o hynny. Yr awr, os trowch I Ramadeg Mawr yr Athro Syr John Morus Jones, tud. 276-278, re gewch drafodaeth fanwl ar y pwnc. Fe we!Ir yno y ge!lir arfer m ac th ar ot rhai man eiriau erail! heblaw'r aT 'll he b law r rha; a grybwyIMr gan Emrys ap Iwan. Nid wyf yn tybied fy mod yn camgymryd wrth ddywedyd y gellu- eu harfer aj ol a, o, Y, ni, na, fe, fo, pe, oni, He, yw, a neu. Cwehr bod mo Emrys ap Iwan wedi ei adae! a!!an. Arfer yr ysgrifenwyr cjasuro!, wrth gwrs. yw'r safon i hyn, fel i bob pwnc cyffelyb. Dengys yr Athro y dHynir y traddodiad hwn yn gyson yng Nghymraeg y Bob], a gorchwy! nodedig o ddiddorot ac addysg)ado! yw olrhain dult cyfieithwyr y Beibl Cymraeg o arfer y ffurfiau y cyfelrir atvnt. Yn y nefoedd y s!crhe! dy wironedd," -T'r Sa'mydd. nid y sicrhei'th wu-- ion< sylv" e(\ ar y ¡}yt'¡n,iad'\u gaji :—" Yr hv. sydd. yn diwatlu dy "td d!wa!Iu'th enau Yr hwn dy holl anwircidau, nid hoi! anwireâau" Yr hwn dd yn zwtredii dy f,,w, -vstrvw," md "<r "f! *tt' fywyd /r h-wn syud yn :zchr-,i, dy hr,d Ie-sgedd. me! :achau'th I T, lelgedd ac felly bob amse-r. Trowch j weithiau'r hei, 1 aWdnrOII b.ythau, a chewch weicd Y cedwir y trad,Jiad vn (fyddkn. W. "d enoed liw dy ntdd." ebc Darydd ai- CwHym. ntd !iw'th rudd ac meddai etc yn yr un cywydd:— A gwanu 'mror' gan 'y n-raw. Yma fy aur imi fyw. t TreH fy aur tra fwyf fyw." }I NId gwanu n bron." sytwer, ac m yma'm haur." na "thre(i' m haur." A fytho 'nhroed fyth yn rhydd," ebe Tudur Aled yntau, nid fytho'm troed." Gwmau d'ael oH, gwen dy law," ebe'r un bardd dtachefn, nid gwmau'th ae! Afraid dyfynnu chw.tjieg. Fe wclir bod y beirdd yn arfer { a d yn fynych o flaen Hafajiad, a'r treigliad trwynol, "colli," na," gwanu." mron," &c. eithr m cheli m ac "th ganddynt ond aiol y geirynod a nodais, heblaw mewn ambel! iinell a gam-gopiwyd, yn o! pob tebig, gan ryw ysgrifennydd. ryw ysgri
L)wyddEyw!rdeb; neu, Arthur…
L)wyddEyw!rdeb; neu, Arthur Wyn, Sistwr Coch. NOFEL GYMRAEG. CAN "HOMER". (Buddugol). (Cedwir pob hawliraint). PENNOD VI. Gwedt I Gruffydd Wyn gymeryd y I Ddol Weruth," yr oedd ei amgylhiadau wedi gweHa. Hawer, ac oherwydd ei lafur a'i gynruldeb yr oedd ei gysur teu!uaidd wedi ychwarLegu'n ddirrawr. Trwy ymdrech a dyfatbarhad yr oedd yn gweted y medrai, gydag amser, roddi ei blant yn yt ysgol, a'u cymhwyw at alwedigaethau uwch a mwy enittrawr nag amaethu. Yr oedd Gwenfron, ei ferch, er yn ieuanc, yn dyfod yn eneth landeg a chtef, ac yn wasanaethgar iawn i w mam. Nid yn unig yr oedd ei chorir yn Huniaidd, ond heiyd yr oedd ynddi reddwl cryf, a sytmwyr cyffredin ymhell uwchlaw y rhif Iluosog o'i chydryw yn Nyffryn Cletwr yn y dyddiau hynny. Yr oedd yn caet ei hyfrorddt yn mhen ei rfordd, ac yn cael el dwyn t fyny yn Addyag ac Atkrawlaeth yr Arglwydd. Yr oedd hefyd yn natulio! yn meddu tueddiadau crefyddol diamheuol. Nid oedd neb cyflymach na hi yn yr Eglwys mewn dysgu Geiriau y Bywyd Tragwyddol," ac nid oedd neb rfyddlonach na hi yn y gwasan- aeth ar y Sui. Gwyl, na gwaith, yr hyn oedd yn gysur ac yn Uawenydd neitltuol i' w rhieni. Yr oedd Hawer o ysgafnder ac an- ystyriaeth yn rfynnu ymhiith ieuenctid yr ardal mewn oes nad oedd dim braidd yn bechod yng nghyfrif y werin; end yr oedd Cwenfron y Cletwr yn eithriad yn eu mysg; os dim, yr oedd ei hymarweddiad yn rhy grefyddol, a tKrwy hynny ychydig jawn o gyreillesau oedd ganddi, a IIawer !!ai na hynny o gyfeiHion. Yr oedd yn naturiol foesgar, bonectdtgaidd, a sriol. Parchai ei tKad a i mam yn fawr, ac arferai ei mam ddweyd yn fynych nad oedd erioed wedi ei chlywed yn dweyd Na wrthi, nac yn ei herbyn mewn dim, yr hyn oedd yn em gwerthfawr ac addnmo! yn ei chymeriad, ac a fydd byth felly yng nghymeriad pob geneth ieuanc sydd yn ufudd i' w rhien.i. Yr oedd Tysu! o nodwedd wahanol, a mynych y caed ef yn ystyrnig ac anufudd; ac nis gaJJasaj neb roddt coel ar ddim a ddywedai. Yr oedd yn caei ei orfodi i fyned i' r Eglwys ar y Suhau, end nid oedd ganddo ddim arch- waeth at grefydd o un math yn y byd, yr hyn a barai i' w rtueni ymondio yn ddwys yn ei herwydd. Yr oedd beltach wedi tyfu yn fachgen cryf ac esgymog. a hynny heb wneud y peth nesaf i ddim ond mynychu yr y&gol. a gynhelid y pryd hwnnw gan William Miller, y mitwr clwyfedi* g" mewn ty to gwe!k ar dir GwaraUt yr Ynn, neu CwaraUt yr Onnen, fel ei gelwid ef ar y dechreu. Yr oedd Tysu! yn ysgolhaig da, ac yn hynod gyflym gymeryd unrhyw gangen o wybodaeth i'w reddwl; ond yr oedd braidd hlIol amddihd o egwyddorion daionus t w tywodraethu, ac felly !ud oedd ei addysg yn ddim ond cym- hwyster neu gymorth iddo i wneud drygioni. Ystyrid ef gan blant y dyrrryn yn ymtaddwr a chodymwr gore'r cwmpasoedd, ac yr oedd yntau yn ymralcht'o ac yn ymrrrostio yn ei orche&tion a'i ruddugotiaethau. Ere oedd blaenor y gad mewn chwarae bando a chicjo pel droed." ac ni feiddiai yr u-i o'r plant ddweyd gair yn ei erbyn. heb gael tetmlo pwysau ei ddwm yn tynnu'r Uwch a'r croen oddlaf ei dabemac!. Yr oedd hefyd i yn rhegwr a chablwr tajentog iawn, ac ym- hyfrydai mewn dysgu erail! i wneud yr un gorchestton. Yr oedd yn creu Hawer o atgas- rwydd tuag ato ymhob dyn ystynol a'i had- waenai. Pan y cynghorid ef gan ei dad a 'i ram I adaei ei (fyldd drygionus, dywedai wrthynt am feindio busnes eu hunam, ac nad oeddynt yn gwybod dim, ac os na cha.i ef J"'nyd( y bydda.i yn eu gadael a myned Lundain I wneud ei ffortiwn. Yr oedd yn c? .idetthasu !!awer ¡awn i Jac yr Herw- he!; -r, yr hwn oedd yn byw yr amser hwnttw yi LIety'rdyrgi. Pontshian, a'r hwn oedd yn <i<!yn a'nuw:o! ac yn hel ei fyw!o)aeth wrth herwhela a Hawer o driciau twyUodrus eraHL Yf oejd Jac wedt ei ddysgu yr saethwr Tag- o.o!, ac arferdi d¿:Iyn e; athro i iawni et ytran:au }l. dra 'nynych. Nid oedd yn caet y t.' 'd I -i -;af o gernogaeth gar; ei rienj, etc J < jJ," holfter at y gwaith yn cynhyddu bob dydd. Un noson oleu leuad ym ma lonawr, aeth Jac ac yntau I dir Castell yr Esgair, a dechreuasant M.ethu, ond cyn hir daeth ceid- waid yr helwriaeth (gamekeepers) i ddeal! fod rhywrai yn y parciau, y rhai oeddynt y pryd hwnnw yn caeJ eu cadw yn ofa!us; ac aethant ar eu hmuon i'r cyfeiriad y elywsent y saethu. Yr oedd ganddynt waedgwn cymwys at ddai yr herv.helwyr, ond saethwyd y rhai hynny gan Jac, gan dybied y gallasemt ddianc rr.ewn cantyniad. Deallwyd gan y cetdwaid fed y cwn wedi eu Hadd; end ni wnaeth hynny eu hatal I ymlid y Hadron. Ymwahanodd y tri cheidwad i gyfeiriadau neilltuol, gan benderfynnu goiddiwes y saeth- wyr. Ymhen ennyd, daeth un o' l ceidwaid y't unio.ngyrchol ar warthaf y ddau tierw- heliwr, a chyfarchodd hwynt yn awdurdodo l ond lu atebasant yT un gaLr. Cyfarchodd hwynt yr ai! waith, pjyd yr atebodd Jac, gan ddweyd wrtho am gadw ymhell a memdio el fusnes ei hun. Meindio busnes fy him," ebai y ceid- wad; 'rwyf yn gwneud hynny, ac y mae'n rhaid i chwt eich dau roddi eich hunam i fyny i mi, onite? Hym." ebai Jac, nid heno. Os wyt am gadw dy fywyd, cadw yn o!, onite-" Onite beth? Onite cai dy dwymo." Gyda hynny tajiiodd, a saethodd y ceidwad yn €i gal&n, fel y bu farw yn y man, heb yngan gair. Dihangodd Jac a'i gydymaith mewn can- lyniad, heb i neb eu gweled, end nid heb asgre aflonydd ac euog. Clywodd y ddau geidwad arall yr ergyd, aethant i'T fangre ar frys, !!e y cawsant eu cyrail! yn farw yn ei waed. Cludasant ei gorff i'r Caste]), yr hyn a barodd gyn'ro dir- fawr. Cyrchwyd cwnstabaliaid y Llywodr- aeth, a thrwy (od y ddau swyddog byw yn drwgdybio Jac yr herv/heliwr, aethpwyd yn ddiymaros J w dy er cael gweied a oedd efe gartref, ac hefyd i edrych a gaed heiwriaeth ifres yn ei feddiant, fei profion mai efe oedd y IIofrudd. Curwyd ei ddjrws, ond yr oedd Jac a'r teulu ym mreichiau cwsg; o' j hyn leiat. yr oeddynt yn ymddgos felly. Ymhen ennyd, agorwyd y ddor, ac hysbyswyd y neg's, ac ymddangosai Jac yn h&Ho! foddloji iddvnt archwilio ei breswyl er cae! prawf o i ddtniweid'rwydd. Gwnaethpwyd hynny yn drwyadl, ond mi chafwyd yr arwydd Heiaf mai efe oedd y troseddwr. Cyn deg o' r g!och trannoeth, yr oedd cyffro trwy yr holl ardal, a Ilawer 'stori yn cael el dweyd am y itorrudd a'r Uofruddiaeth. Ctaddwyd y Uofruddiedig, wedi cael trengholiad amo, tra'r ymadrodd, Cafwyd wedi et lofruddio,' yn arcs yn guddiedig uwchben ei farwolaeth. Yr oedd yn fater cynni! i gyhuddo neb am yr anfadwaith. eto, yr oedd Jac yr herwhehwr yn cael ei ddrwg- dybto yn mron gan bawb, er ei fod mewn ystyr wedj ei bron' n lan. Pan y byddo unrhyw ddyn yn arfer cynawm drwg, mae yn anodd iawn i hwnnw betdio cael ei ddrwgdybio, hyd yn oed pan y byddo yn toUot rydd. Mewn ychydjg ddyddiau, daeth 'stori i glustiau y ceidwaid- fod mab Gwarallt Fach wedi gweled Tysu! Wyn y Cletwr ar noson y !!ofruddiaeth, a'i ddryH ar ei gefn, ac yn cyfeirio ei gamrau tua thir y CasteH, a'i rod wedi ei gyfarch, ond heb gael atebiad. Aethpwpyd i lygad y ffynnon, a chafwyd fod y stori yn wir, ac mewn canlyniad aeth swyddogion y Llywodr- aeth i' r Cletwr i ymholi am Tysu!; ond erbyn myned yno, yr oedd y bachgen ar gol! ers dyddiau, yn o! tysticJaeth ei rieni. TywyHweh! (l'w barhau).
I Myfyrion Brig yr Hwyr. I
I Myfyrion Brig yr Hwyr. I [Can AP HOMER. "] To-"yn em myfyrdod yr wy'hr;os hon g:di fed Eisteddfod Genedlaetho! Dyffryn Aman. Nid teg ydyw ei galw yn Eisteddfod Rhyd- aman, am y dibynna tref Rhydaman ar daientau y Dyffryn yn gyfan i wneud popeth bron i sillafu Hwyddiant. A chwarae teg i bob! Rhydaman, y maent yn ddigon o fonedd- wyr i gydnabod hynny ac os oes un tref a'i chy!ch yng Nghymru yn teiJyngu ymwe!iad yr Eisteddfod a rgyfrif ei gweithgarwch dros y gened! a'r iaith, yn ddidd.adi gellij dweyd mai Rhydaman ydyw honno. Byddai enwi yr hawhau hynny yn ormod dreth ar amynedd. Mr. Go! am y byddem wedi llaj!w tudatermau y Cronicl cyn agos gorrpen, ac fe wyr cefnogwyr Hen a chan hynny heb achos gwastraffu amser. Clywsom fod y tan Cymraeg yn arnlwg yn y cyfarfod gynhaLwyd yn. y Y.M.C.A. y dydd o'r b!aen, a da oedd gennym weld cymeriad a thalent yn cae! eu l!e, trwy osod Gwilym Myrddin yn y gadair. Pwy cymwysach nag ef? Gwr sydd wedi dringo anrhydedd trwy lawer o anfanteision, ag ysgol pronad a Christnttgaeth yn sail i' w wybodaeth. Mt aHaf n osod pwys ar Goleg y dyddtau hyn, am y gwetwn ei myfyrwyr yn dysgu mwy o falchter a hunatiotdeb na dim ara! a theimlant fod eu cwis ccolegawl yi rhoddi hawl iddynt i ddweyd a gwneud ret y mynnont. O'm btaen ar y bwrdd y mae rhifyn o Dywysydd y Plaint," ac arno ystori Yr Ynys Gron," gan Dyfnallt. a dywed Dyfna!lt ar ddiwedd y stori, end I ni fynd ync (ser yr Ynys Werdd), byddai pob gair o'r ston yn wir." Choelia t fawr DyfnaHt. N1 welsom ac m chiywsom enoed am Robin Goch na'r Dryw Bach yn nythu mewn Uwyn; a gwrthun ydyw darMen pethau felly gan mn gyfnnr mor uchel a DyfnaUt; and gan ei fod yn WT Coleg. does hawl gan neb el ameu. Ond diolch fod gennym feirdd ac ysgrifenwyr fel "Gwilym Myrddm," sydd yn cerdded a'u Hygatd yn agored, a dim mympwy colegaw! yn pytu eu gwelediad. Ond ea,el yr Eisteddfod Genedi aethol i Ddyrfryjt Aman oedd testyn ein myfyrdod, a chredwn bydd ei chae! yn fraint arbennig i Gymry Dyffryn Aman, pe na byddat yn didim ond pwysleisio gwerth y genedl, ei hiaith. a'i harferion. Diddorot meddwl fod masnachwyr Seisnig tref Rhydaman yn pwysleisio gwerth yr hen genedl, a Chymry Rhydaman yn troi yn Ddic-Shon-Dafyddion. Edrychwn i ffenestri y masnachwyr Seisnig. a gweiwn mewn Uythyrennau bras. Welsh Grown." Ai nid yw peth feUy yn ein dcrfro? Yr estron yn gosod pwys a gwerth ar yr hen gened!, a'r gened! ei hum yn anwybyddu hyd yn oed yr iaith. Sicr y gei!w hynny arnom, Gymry Rhydaman, i fod yn fwy y. '*n hawtiau. Cymry ydym, ac yng Nghymru yr ydym yn byw. Crcdwn bydd cael yr Eisteddfod i Ddyrfryn Aman yn wy¿{an mewn mwy nag un y&tyr. Nt ofnwn ei Hwyddiant anannct; ni ofnwn, chwa-itn, ei !!wydd!iaj)t cys"d;, j be' sy o!, yn.te.' Dyma fe: a ct'dnid. c.} ,f' A..) L, '1' i.).hunwn o!! i gyd; ')-'d yn y gwaith I 'h ? hI' !£. '<  
EIRA. TACHWEDD H. 1919. I
EIRA. TACHWEDD H. 1919. I A naws iach daeth eira Tachwedd—yn A'iga.nnaid iiwglanwedd, {gynna.r, 0 nythie'r hm i ddathiu'r hedd A'n Honnai ni y Hynedd. Brynaman. D. BRYNFAB THOMAS. I
ISALM BRIODASOL I
SALM BRIODASOL I } Mr. John Henry Davies a Miss Lenora Jones ar gyHwyniad Old Grandfather's Clock iddynt gan Mmmg Class Gwaun- cae-gtirwen, Clydach, a Mae caton hen gyfeillion Gan ganad mawr ar dan; Ar delyn Serch yr awrcn Hi ryn delynnu can Tant priodaso! dery Serch- Tant ysbrydotaf mab a merch. Ac uno mae't awe lon Ar dannau'r Hydro trwm I dywallt miw&ig caton Ar hen glogwyni'r Cwm! A hêd y nodau cywrain cain 0 i Mynydd Du I twyni'r Waun. I chwi, ein rrnnd anwyia', Cydgana r adar per, Ac enw mwyn Lenora A salmir hyd y ser; Mae nodau Cariad ar bob bryn, A thrig y gan yng nghoed y Glyn. Boed i chwi hedd a gwyniyd A gyrfa g!ir a ch!aer; A bydded dydd eieh bywyd Mor bur a'r Fodrwy Aur; lonni'ch ta:th a Hanw'ch ty Doed mlwsig, per hen gloc datcu." Ymlaen aed <Ham borifora* Eich Addysg. gyfaiH, rhydd Ymiaen aed can Lenora swyno Cymru Fydd; I'ch aelwyd her daw Ilonder Ilu 0 gaion ton hen gloc datcu." Aur heulwen ar yr aelwyd Fo'n gwenu ar eich byd A thrigo dan och cronglwyd A wnelo'r gan o hyd A nefoedd fach i'ch caton chwi Fydd gwrando He hen gloc datcu. Daw ambeH gyfai!! heibio I ch gweled ar ei daith, Ac wrth roi iddo roeso Ar ambet! noson !aith, Daw hen atgofion 'no! yn Uu Yng nghwmtM horP hen gioc datcu." Cewch son am hen gyreiIHon Wrth ambeU newydd ffrind, Ac adrodd hen ystraeon Tra' r pendilo yn mynd A newydd lawn o hyd-'i chwi Fydd neges d!os hen gloc datcu." Yn swyn ei ddwys diciadau A swn ei daro mawr, Mor ffres fydd hen amserau Pan ddelo'r hwyr a'r wawr; Daw newydd hoen a phoen a rfy Wrth wr&ndo can hen gloc datcu." Boed bendith arnoch, fPrindiau, Ac na ddoed storom gref O'r ddaear doed yr oreu- A deued goreu' r Nei; Eich cwyn a' ch can i'ch Ceidwad cu, O! rhowch yn swn hen gloc datcu." ALFA. Hydref 10, 1919. Moi hytryd yJyw <HU I a,A, oes. Ddringasant nsiau euraidd clod Dms riwiau a J Stt 'jr'< <- yj! urda- Codasant drwy JyM': Dawenydd yw rod ? ..1 Or cewn yr t), i Gwerinwr me,.i Heb feddu yh'1"J h": Hwn wyr y fford-l c r byûl1 dd Hyd at y garreg gatch; Mae' n J.'a'! y ddaeareg A') nnntur dr'vyddi A pnrorfwyd mewn &\v:tbeu1\au g!o— Fe w/r -u Ued a'u 1 < T")!yr)ga'n hathraw sn.o! ? dh'N'thn: :ir lio. 1\ choif ei th LeI .thraw coeth "'n i') e 'JJl y '.3d; Hwn <Lf)dd 'idirg'!Ion Y .r t'<'r!in d'u; Ac o'i wyL.Ja[h canq ef Cyframna dJy;.g ni. Mae ganddo broHad aeddfed Ona'.urgloachraig. Ae erbyn heddyw bronad mwy- Mae 'nawr yn beichcn gwraig; 'No! terthio drwy Forgannwg. Almaen, up and down, Ni weiodd. un i foddio'i chwaeth Fe! aeres d!os y Crown." Gwnawn heno fel disgyblion 0 Glydach, Gwaun, a Bryn, I ddanogos ï r hoff FodiHnynserchyndyn; Fel arwydd o' n hedmygedd O'ncyfa!!ljffydd!on,cu, Cyflwynwn iddo anrheg ddêl Oawrtais hen datcu. Yr awr!ais wna !efaru Am barch ein pur; Bydd swn anwyldeb yn ei dic Tra byddo ar y mur rrddeuddyni€uanc,&Irid. Boed gyrfa lawn 0 hedd, Yw gwir ddymun;ad ffrindiau hoff Sydd wrth fwrdd y wledd. D. B. T.
LLONGYFARCHIAD.
LLONGYFARCHIAD. Fe! hyn canodd Mr. Samuel Thomas, SIno!- rryn. Garnant, ar achtysur anrhegj Mr. E. R. Ftsher. M.E., Y.H., goruchwyliwr GIofa'r GeIU, a Mr. D. Farr Davies. M.E., Y.H., goruchwyiiwr cyffredinol GIofeydd y Cwmni, ar eu dyrchafiad yn Ynadon Heddwch. Cynhaiiwyd y cwrdd yng Ngwesty'r PJough, Gtanaman, nos Sadwrn. Tachwedd 8, 1919. We!, dyma ni yn gwmni cu Yn gylch oddeutu'r bwrdd; Pob un yn lion, y ncson hon, Yng Ngwesty'r Plough yn cwrdd. Ein neges 011 yw rhol 'n ddigoll Wir barch i ddyn o {ri; 'Rym wrth ein bodd wrth rhoi y rhodd 0 inkstand t'n /.P. Hwre! fu'n ))of pan gafodd ef Ei godi fry i r sedd Ac mae yn awr yn eithaf gawr, A theitwng Ynad Hedd. Cadd pawb wlad rhyw bêr fwynhad O'i we)d yn esgyn fry; 'Dosdd neb. er hyn, ar bant na bryn, Yn Hawn mor raich a ni. Rh<M anrheg wnawn a'n caloncau n tiawn 0 barcn i lyw ein gwaith Mae wedi bod yn fawr ei glod Fe! &osj am amser n.aith. A n gobaith yw ca etc fyw In gwasanaethu ni Am Hwyddi hir. a Hwyddlant gwir Pel Ynad ac M.E. Rhoi iddo barch mi wnaf hyd arch, F' el dyn â chalon iawn; Hae!:onus yw i ,r tiawd ei ryw, Et gymorth beunydd gawn. Mae'n haeddu'n Uwyr, a phawb a'l gwyr, Yr anrheg heno ga; Cyn eistedd tawr, gwnawn uno 'nawr Rho: iddo iechyd da. O.N.—Er mat cyfeiriadau urngol sy yn y gan. coHejdta y ddau fonwr yn rhwymyn ei hysbryd.—Goh.
GLANAMAN.
GLANAMAN. Priodas.-Mae y fodrwy briodasol mewn* cymaint o rri, y dyddiau hyn, ag erioed. Nid da bod dynei hunan." Dewiso! se! pnodasau—rhodd gwr, Euraidd gy!ch cariadau Ar fys Gwen, doien rhwng dau A ddengys hyd ddydd angau. Dydd Sadwm wythnos i'r diweddaf. yn Eglwys Ll&ndeilo-fawr, wrth yr a.Uor wen, unwyd mewn glan briodas Miss Mary WilHams, merch Mr. a Mrs. John Williams, Llwynyrhaf, a Mr. Johnny Jones, Bryncoch Farn<, Llandyfan. Mae y briodasferch yn perthyn I deulu taientog; cartref y de!yn a'r canu yw LJwynyrhaf wedi bod ers amser maith, a ge!!)d ei alw yn Llwyn-yr-Eosiaid y. llawn cystal a Llwynyrhaf. Hefyd, mae crefydd wedi cae! lie cynnes yno bob amser, ac y mae Mr. J. Williams yn naenor ac yo un o gedyrn yr achos yn y Tabernac!. Mae y priodfab hefyd yn dyfod o deulu parchus ac anrhydeddus. Eiddunwn i'r par ieuanc h'r oes a bywyd dedwydd o dan rendtth gyloethog Duw eu tadau. Priodas dda. dda, I ddiwyd—iawn frawJ 0 fri, a') anwy)yd Wyneb !6n ro'n gwynnu'u byd. HeL awel groes I' w bywyd. r ddau hynaws yr eiddunaf—wieddoedd Gwir Iwyddiant, a thecar, Oes wen oH dan diysni haf ;Ja, gwywir gan naws gaeaf. Ennill Nef fo eich ho]! nod. Da y b'och, a dibechod." L. RHYSTYD DAVIES. ,g,yn.1man,
LLANSADWRN.
LLANSADWRN. Sum PrtoJt.—AHomyddir ar ddistawrwyddt yr ardai Nledig yma pan dine y fodrwy" lae e '-iry wprttuno1r"L.i)wb yn ddt-< weddar. Eiddunwn iddy-t Kir oes a ded'< dyddyd. Gel;r dwp.7,J am lawer meinir c't He hwn eietM:— Aiff t' r byd mor saff ¿' T banc. 0 -,aii oial dyn ifanc." y Fynultt.-F e! hvn y canodd y di-. weddaf krwerth," I-lanciello, i'r fynw: Ati\-yltaid o fy nh-u—&g erat!! A geir yno'n C}.>I1;II; Yn<')tgwn. heTt.n'-( :g\ Wae! !w<:h caf Enrau Iechu." CODREU'R DUAD. I