The Amman Valley Chronicle and East Carmarthen News

I- AT E!M GOHERWYR AC ERAILL. Ysgrijau, BarJàaniaeth, Norton, Haneston, I a Gone6tae<hau i'w hen/on cyn GYNTED YN YR PVYrHNOS ag y byddo modd .'r GOLYGYDD. CRONtCL DYFFRYN AMAN." AMANFORD. I

[Er ein bod yn rl;oddi pob cyfleustra < ohebwyr ddatgan eu barn ar gwestiynnau Ileol, nid yJyw nynny i olygu ein bod yn cydsynio a'u dcliadûu.-COL.] I

Nid ydym yn ymrwymo ddychwelyd unrhyw ysgrif annerbyniol os na anionir ami en d stamp gyda chais am hynny ar y pryd. Colier hyn, gan y rhoddir toll drom t'f jasged bob wythnos. Rilaid bod yn jyr ac t bu)}/nf.—GoL.

Meysydd Lien a Shan. [Can HOMER. PRO: rWYDCL'AET ROBYN DDU. Yn t784 cymerai' r cerlwd mawr (stage coach) wyth awr a deugain i deithio o Lun- dam I Gaergybi! Pan ddaeth y tren i fed yr oedd syndod y bob! yn fawr. Fet hyn y pro6wyd<)dd Robyn Ddu yn i&50 yn ngiyn a theÍithio cyflym:- Codals, ymolchais ym ryfedd, Boreufwyd CaerHeon; Pd gosper dd<n n y Werddom Prydnawn-wrth d&n mawn ym Mon. Beth ddywed&i yn awr yn oes yr awyren, tybed! PETER WILLIAMS. fwy na chlywodd son am "Fei.bl Peter Wt!!iams." Y mae hanes rhyfedd i' r gwr hwn. Yr hyn a wnaeth j mi gyreu-io ato ydoedd dyfod ar draws hen lyfr. Mae ei benawd fel y canlyn:— Conant, neu Hanes Bywyd a Marwot- aeth y Parchedtg Peter WiHiams, o Gaer- ryrddm; atlan o'i law-ysgrif ef ei hun. Wedi ei gasgtu a i gyneithu gan Owen WHHams. At yr hwn" yr ychwanegwyd dwy o Farwn- adau ar yr Actws (adnod yma, &ef Daniel xu, 3). Arvonian Press, Caemajfon. Argraffwyd gan L. E. Jones, 1817. Yma cetr rhagymadrodd gan yy awdwr, Owen Williams (Waemfawr). Mae wedi ei ddyddio Mehefin taf. 1817. Cynhwysa 131 o duda- tennau. Ar y dechreu cetr y conant. Yn ei ragymadrodd, sylwa'r co6antydd (Owen Williams) ofyn i amryw 0 weinidogion y Trernyddion Cainnaidd wneuthuT cofiant j Peter Williams, ond gwrthodasant. Fet y gwyddis bn cryn anghydwelediad ac anghyd- fod cydrhwng Peter WiHiams a'r M.C. o berthynas i bynciau duwinyddo! ac i gyf- ieithu t BcibL" Y mae'r cofiant yn ddyddorot iawn. Ymddengys i Peter Williams fyned i bregethu o'r Bala t Leyn. Fe! hyn y dywed am hyn:- Aethum oddiyno (Bata) i Leyn, yn Sir Gaernarfon, He y clywais fed ychydig yn derbyn. yr Efengy!. Pregethais yno I gynull- eidfaoedd Uuosog. y rhai a ,ymgynul!asant er mwyn clywed pregethu 'dan yr awyr,' a hynny gan Eglwyswr. Ymysg y Uaweroedd hynny fe ddaeth merch foneddig gyfoethog, yr hon a argyhoeddwyd yn elfelthio!, a byddai ,yn fy nghydnabcd, tra bu hi byw, yn dad ysbrydot tddi." Nid oes gair da i Sir Fob. Eba::—"Oddi- yno aethum i Sir Fon. v/edi cae! hanes pregethwr o Sir Gaernarfon, yr hwn a aethai I r wlad honno. Ymholais, a chefais ei fad yn dywedyd yn erchyll am wyr Mon, a'r trerniadau ofnadwy oedd ganddynt yn erbyn pregethwyr teithto!, a rhain ryddai yn eu canlyn. Yehycikg yn ol un o honnynt a safodd aHan, a'r cyffredin a ymgasglasant wrth y ffordd fawr, yn gynuHeidfa derrysgiyd, a'r bob! a ymTannodd, ond rhai a fynnent el guro o'T wjtad! Ymladdfa a ddigwyddodd, a gwaed a gollwyd, nes yr oedd y llwch yn cael ei yrru Raen, fel pe gwelsid cawod 0 wlaw yn disgyn o' r cymytau! Pa {odd bynnag, antunais i bregethu aT hyd y bryniau. yma a r'-raw, !te y gaUwn gael pump neu chwech o wrandawyr yn gasgledig; ond y bob! a ddaethant o bob man. gan lefain y najl! wrth y !!aH. Un o'r Pennau Crynion a dJacth i' p!'th I bregethu!' DecbreuaM aMrad cyn gyn.ted ag y medrwn. ac r.I aroswn i Jawcr ohonynt ymgasgtu. Ctmfu'm wrth bron&d dedwydd. os gallwn enmU clustiau'r bob!, y cawn fe!!y eu calonnau, ac ni ymddignfant yn ejM mwyach. F: -y <:b,:h rhai ohonynt yn hawddgMaidd o MMer i amyr; y tlodjon a'r rhai o'r sefy! wyr cajtoilg a ddaethant t erfyn a.maf am ryced i letya atynjt. ac y cawn y He gofe oedd ptddynt hwy. <t Ynghylch y pryd hwn, Roa.]"" .adl. a ck!a.<*th a mi at gyfai!! annwyi iawn. Yr oedd yn ait fab i wr bonheddig, yr hwn a dan bregeth Mr. M- H- L——. Yr ncdci ei hn yn ')¡'wrwycld drafaeHodd gyda mi i !awer o fannau. Nid cedd amo ddim ofn eriedigaethau, ond cariai' r ¡ groes yn gysurus. Fe'm dygodd i sy!w &i y rhai ni adwaenwn, ac a aeth, 3. mi i lefydd y deSycaf 0 gacl gwran- dawiad heddychol. Yr oedd yn myned trwy dref. yr hon o'r blaen oedd yn rhyfela a'r Efengyi. ojd yn awr yn gymwynasgar, a bu ages i' n dyfod al!an ohoM drwy ganol Hawer o bobl rhai yn dirmygu ac yn gwatwar; rhai a ymdrechent i'n dychryn gyda cherrLg wedi eu rhwymo wrth ben pastwn hir, gan ei ysgwyd yn dda, end yckydig neu ddmi nuchio cerr)g. Ond ger- llaw un pen I'r dr&f, crydd a ddaeth allan o'i waith-dy, ac a gymerodd lonaid ei law o fudreddu o'r heol ar dywydd gwlyb, gan ei daHu I'm gwyneb, nes oedd {y nau lygad yn ddwrth am ychydig. Ni welwn mwy na dyn tywyli. Ond beth bynafg, cefais ef ymaith. Dechreuais edrych o'm cylch, a gweia's fy rfordd, fel cynt. Yna gorMeddais, a bu dda gennyf fy mod yn caei fy nghyfrif y,) deilwng i'm her!id er mwyn Crist a'i Efengy! bur." Oddiyno aeth i DretTiw, !!e ni chan'ai wrajidawiad gan y dorf anfoesgar a ddaeth I ynghyd. Y mddngys iddo gae! ei drm yn a.nv yn y !!e hwn. Gwnaed ef yn garcharar ,l<'W;l tafamdy, tyr'nwyd ei ddiHad oJ!. a rhced pob arr: h::nch ¡ddo. Dyma' r paragrarf olaf yn y Conant:— Dros hanner cant a thair o flynyddoedd y bu'n cyhoeddi Iesu yn Geidwad i bechadur. ymhob erledigaeth a goDdiau, ac yn y diwedd a orffennodd ei yrfa mewn llawenydd a symledd calon. Y mae rhyw debygolrw;dd I yn el han i fywyd y Brawd hynaf. yr Hwn yri e s I a gafodd ei amharchu yng nghymanfa'r !ddewon, a'i famu yn gyfeiiiomwr. El wawdio a'i ddirmygu gan Ej genedl E! Hun yn o! y cnawd, ac yn y dtwedd Ei gyfeillion yn ccfnu amo yn Ei oriau diweddaf." Dyna arfer Iliaws o gyfeil!jon, onide? set yw hwnnw—cernu ar frawd yn oriau tywyli a chelyd bywyd. Bid a fo am hynny, yn dilyn ceir ei Feddargrarf. Y mae yn rhy faith I'w osod yma. Fodd bynnag, dyfynnwn yr adnod a gan!yn a geir ar ei garreg fedd: Canys nid gelyn a'm difenwodd; yna dioddetaswn,—md fy nghasddyn a ymfawr- ygodd i'm Derby n: eithr chwychwi, y rhai oedd felys gennym gycl-gyfrincichu, ac a rodiasom i dy Dduw ynghyd." (Salm. iv. t2* &c.). Yn dilyn ceir marwnadau ar o] y Parch. Peter WHHams. Awdur y cyntaf yw John Williams, o Sant Athan, Morgannwg. Dyma'r per.nill diweddaf:- Wyt Row!ap¿s gynawn. gywir, A Dans hardijaf yn ei oes; A B?Mat fwyn o Aberddawon. Cyd!afurwr dari y gro'='s: Harris. T-ne-s, a Morys fwynaidd, A thyrfa ddirfawr o'r un ga.inc. Yn chware ar y nelyn euraidd, A (:hanu yn fwyn o f!aen y fainc." Yn dilyn daw marwnad .araM o eiddo Thomas WIUiams, o Ffonmon, Morgannwg. Dyma bentnU awgrymiadol iawn:— Fe chwedleuodd yn ei erbyn. Odynjon rai 0 ddoniau awr, Dynon erai!! Isel raddau Fu'r <-e)Sto tyr!r"j ei enw lawr: Fe fadd wawd oddiwrth bob enw. F gadd wawd oddiwrth bob dawn; 'P!ant e) fam edrychodd arno Fd rhyw estron dieithr iawn." Eto, ceij awdl gan Grurfydd Williams. Braich Talog. Y mae ar y pedwaj mesur ar huga.m. Dyma ei gadwyn fer:— lach y glaniodd uwcn gelyniaeth, 0 dir alaeth daearolion, Hyiaw diriodd i WIadwriaeth Yr uwchanaeth wir a chyno.n."

Llwydd Cywirdeb; neu,M!iMr Wyn, Ctetwr Coch. NOFEL GYMRAEG. CAN "HOMER". (Buddugol). (Cedwir pob hawliraint).. PENOD 3. Un prydnawn yn mis Medi, tra'r haul yn machlud fel i for o brydfferthwch dihafal gan gusanu hf;. ;Y,,iiai- dytfryn. Cletwr, fel angel ar ei ymwe!mj 'J: d' r ddear cyn cyRa., niad rhywbeth ofnadwy, yr wybren a ymv.etwai hyd y ser, megis heb un achos. Ym!ynai rnwl tcA' am bennau y ))ryniau bob !law, ac ac.n m :1 bruGo.-dè! :.oi- catonaus: crynai y coedydd ar eu traed aj bob bryn a phant. Safai afopig y C'dwr mer;is m'n c -iych ar f. htn. Clywid ysbryd ysto.Tr. yn grtddfao yng nghyfeiriad *'T afam y bara Cetrch." neu Liety'r 'Satan," fe! y geh,yJ ,l't: J 'rtaw gan deithwyr. Rhwng y mynyddoedd a Dyffry.-i Tjfi, ;or iwel-on a chwiIJanent ar eu ?'!ydd fel c¿mlcl.dron yn ga!tV eu cymdeithion I waed!yd. LIanwyd v dyffryn a thy-yHwch dieithi a dudew, tiss parlysu pob caton ystyrio! o'i iewn. Dro vsgwydd CasteH Howel! ym- dorodd meUten ffiamJoch o'r byd anweledig, nes dango.5 pennau y mynyddoedd 0 nhanget ) Aberaeron, ac o Lanbedr i Lan- dysul. Dilynwyd hi )gan dajan gref, yn ddigon crcf a chroch i'w chlywed gan y byddar. ac I'w theimlo gan y creigiau. Am ychydig e)!iadau bu tawelwch yn y wy'rc.n, let pe byddai Natur yn dai el hanadi mown arswyd amgeuo!, etc, c!ywid y cymoedd yn griddfan a'r gwync y!t uco yn y peHter, fel Hew pan yn sangu ar farwor tanllyd mewn coedwig losgedig. Ust, dyna reHten ara!! yn I dirwyn y ndd fe! am ftaen ei bys hir a fHamDyd. Ie, dyna fellten arall, a tharan ar daran yn rhuo a mamio bob yn ail, nes gwneud anian i*w chalon yn un ystorm gynhyrfus. Duw Ion! a ydyw ei lIid gael !')add ei hunan? A !osg)r o t.hir gan ei than—cyn pryd, Yn erch hefyd a chwelir ei chyfan? Ystorm sydd vn ymsymud. Yn un twrf rhwng brvp lau'n tud. Trwy' r cwm mad mae brad a braw Yn ar ebwch, Wb! a ltif seir ar boS Haw Y n ei Uchter a dyfnder mewn dig, Ydvnt yn archoikdig! C!e:wr mae dwr yr; dod, Ai! dii!uw hyd ei waelod. Bu tawelwch, yna cynnwrf, och! Dyna ysgreeh angeuoj. Rhywun yn caei ei ]add, na, rhywuo yn syrchio dros ryw graig neu giiydd, wpdi meddwi yu "Nh&farn y Bara Ceirch," n"L: rywle arall.. Tr,,i-Aakdd annwyi, cyna ysgrech araH. yr un !lais, na, nid yn debig, ond yn gryfach a mwy dwrn a phoenus. Mae yn rhaid fod camladron ac y&beitwyr y dyfrryn ar eu drygioni heno eto. Rhyred fel y Mae y drygionus yn cael ei oddef, ac yn i'wyddo heb ei ddal a'i gosbi. Pwy ydynt? Cwyr yr "Oged" a'r "Gadwen" mae'n ciebyg,—ysbrydion cweryllgar y cwm. Mae y storm yn myned heibio, y yn taweiu, y mRHt yn diftodd, y taranau v/edi itadd eu hunam, a r wybren yn ymloywi, a ser-Musem- a.; y Patas Dwyfol yn dyfod i'r gojwg, a'r )Loer fel coron b!ethed.ig o betydrau yn gwneud ei hymddangosiad—mor dlos a newydd ag erioed. Braidd nad ydyw yn edrych yn syn ar adegau i gyfeiriad "L!ety' r Satan" a "Ffordd Rhyfyg." Mae hi yn ddau o'r gioch y bore ac yn bryd i bawb fod ym mretchiau cwsg ond ysbeitwyr a t!o{- ruddion. Mae' r ileuad yn disgleijio, U&t! Dyna. siarad, na, nid camsynied yr ydym. Wete ddau fed dynol yn cyflymu, 'yn rhedeg H yq !!adradaidd o gyfeiriad "Heo! y Bara Ceirch. Pwy ydynt? Ai dieithriaid wedi colli eu ffordd yn yr ystorm neu ynte ysbeit- wyr a Hadron? Dyma un yn sibrwd wrth y HaH, "Buasa: yn well i'r ddau yna arcs ym Mydroiian heno, ond buasem ni ar golled pe baent yn gwneud. Yr oeddynt yn ys- grecham yn gynddeiriog pan y cawsant eu gwaedu, onid oeddynt?" Yf ydym wedi caei degau o nosweithiau da o'r blaen, ond y mae hon yn goron arnynt o!J, rhad amom.' Mae yn rhaid maj: trarae!wyT dros ryw swyddfa nodedig yn LIundain oeddynt, onide ni fuasent byth yn cario cymaint o aur ac anan gyda hwynt. Rhoddagom ddigon o gynnyg iddynt am ddiangfa cyn eu gwaedu, ond yr oedd yn well ganddynt drengu fel Hygod na rhoddi eu trysorau i feib y Cletwr. Yr oeddynt wedi yfed yn drwm, onid oeddynt? Tebig eu bod wedi cae! bias ar Tara Cei.rch' yr hen *Fad!en Lwyd.' A ydyw y cwd Uedr Yl drwm. dywed? N1 chawsom erioed y fath: frog, mae'r cwd yncynnwys rhaii sannoedd beth bynnag, ond wn i beth arri y Hestri arian yma; maent yn beth dieithr lawn yn y w)ad hon. Nid ydwyf yn eu deal! o gwbi, nac i ba te yr oeddent yn bwriadu eu cludo na' u rhoddi. Maent yn debig I lestri eglwys; gwelais rai tebig iddynt unwaith yn y Sacra- ment yng Nghaerfyrddin. Clywais son eu bod am gael rhyw bethau newyddion i E.g!wys Tysu! Sant: ac efaHai mai dyma y Hestri y somd am danynt. gallwn feddw! rod rhyw 'sgrifen amynt. Beth oedd y s\vn a glywsom pryd yr oedd yr hen geffyl a'i faglau i fyny yn y gadwen ? Beth os oedd fhai o wyr y Bara Ceirch* wedi ein dHyn a'n gweled yn gosod y ddau greadur o' rr neIHtu? Yr wyr yn s)cr i mi giywed swn ar o! y ddwy ysgreeh. Beth pe baent yn dyfod i'n cyrarfod?" Pw, pw, oni wyddost pa beth i' w wneud? Paid a hidio, os daw neb deutroed neu bedairtroed in cyfarfod bydd yn Thaid I ni ddangos mat bechgyn y Gletwr ydym, a'n bod yn perthyn yn agos i'r hen Norman Hwmphre. Nid oes amaf ofn yr un dyn na, dewm, <, tyd ag y byddaf ar Iwybr fy nylet- swydd. Mac yn anmhosib! i ni gael dim v dyddiau 1,-m trwy rfordd onest, ond ffordd i onest ne:: mae ,n rhaid byw. Yr oedd J yn dda ein bod wed.1 cael gafael ar gy!!cH Grurf y Cletwr; ym mha !e y carodd y creadur cyrrwys hi tybed?" hym, y mae ef yn gwybod y ffordd j fyw i'r dim, onide ni fupsai ei Iwyddiant mor amiwg. Mae y ,'1, yn arcs—yn troi yr I holau, r' pe .aert yn gweted. rhyw berigl; na, wc.Ie hwynt yn cynymu i :"reiriad CL.:wr Goch, preswylfod Gruffydd Wyn. Dj;¡a! hwy yn siarad eto. Mae yn lhaid I ni fod yn gal! fel y sarrf, onide byddwn yn sicr o ( gael ein dal. Mae yr hen ddiareb yn dweyd I fod Gwaed yn gwaeddu dia)." Byddai yn I well i ni gladdu yr aj:an yn y ddaear a chuddio y Uestri mewn lie diogel, a hynny yn ddigon pei! cddiwrth eiti cartrefleoedd, oblegid yfory Cd ymchwillad mamw! ei wneud trwy y dyftryn." *"Yr wyt yn iawn. Mae Morus Rhydowen, newydd fed yn dreinio 'Cae'r Bryn agorwn un 0' r dreiniau a gosodwn yr arian yno. Onid ydynt yn swm rhagorol?" Claddwyd yr arian. "Credwyf y buasai yn well ein bod wedj ga.dae! y !!estri ar o!; mae yn sicr o fed rhyw eaw arnynt. "Na. y maent yn rhy werthfawr. Ydynt, I y't rhy werthfawr i'w gadaeL Dyna dy gwair Grufr y Cletwr; bydd yn Ie da a diogel iddynt hyd nes yr el yr helynt heibio. Nis gwn am weH He yn unman, a ga!Iwn rhoddi gwair drostynt, a thebig n& fydd angen y gwair ar Gruff eJeni." Cuddiwyd y nestTii heb i neb debygid i wybod dim am danynt. Pryd yr oedd y ddau yr ymadae! a'u sity<id ar Gtmta.'r Esgair dywedai y naiU wrth y Hal!, "Bydd yn helynt mawr yfory, neu yn hytrach heddyw, yng nghylch yr otygfa; byddwn gaH rhag I ni syrthio -i'r pydew a gloddiasom j ni em dyna rywun yn symud o'r cIawdd yn e ) hyrr'y!, a chawn weled etc a oedd efe yn I' ¡ gwrandv ac wedi eu dillyn yn eu bradwr- iaeth. (/'w barhau).

B! Egress. I Yr oedd yn dda calon gan ei lu ifrindiau i gael y fraint o groe&awu y bachgen !Iedna;s. Johnny Morgan, mab Mr. a Mrs. Morgan, y Stop, yn o! i' r hen ardaL Deallwn ei fed bellach yn rhydd o' r Fyddin. Bu ynddi rai biynyddoedd. Wynebodd beryglon lawsr ar raes a mor yn ystod y deuddeg mis diweddaf er hynny, ni edrycha ronyn gwaeth. 0 feysydd gwaedlyd Rwsia y dychwelodd adre nawr; ac cr iddo fed yno'n hir yn yr oefni etthafo!, n) pheidiodd ei galon guro'n gynnes o hyd tuag at Gymru a'r hen aelwyd. Bore Sacwrn, yn nhref brydferth Llandeilo, unwyd Mr. D. Morns, Waterloo Road, Penygroes, a Miss John, Pleasant Hill, Cross Hands, mewn glan briodas. Unaf gyda' u !!u cyfeillion i ddymuno hir oes a phriodas dda iddynt. N05 Fercher cyn y diweddaf, cyfarfyddodd y brawd ieuanc Evan Rees Roberts, Gorslas. a damwain enbyg yng Nglofa Biaenhi.rwaun. Aethpwyd ag ef dranoeth t Ysbyty Abertawe. Nis gwyddom stit y mae ar hyn o bryd, ond gobeithiwn ei fod ar welthad ac y bydd, fel cynt, yn rhodio 'n ein p)ith, heb ddim o erfeithiau r ddamwain yn ei r!mo. Marw yn Llundain bell fu han€s yr annwyl ffrind Gecrge Rees, Brynffin, neu fel yr adnabyddwyd ef yn gyrfredin, Georgie Brynyfuwch. Gwanaidd lawn oedd ei iechyd cr. nnsoedd, a'r wythnos cyn y diweddaf aeth i fyny j'r Brirddinas i Ysbyty Middlesex am driniaeth feddygol, ond bu larw cyn ei chael. Daethpwyd a i weddjLUion adre, a phrymhawn dydd lau diweddar rhoddwyd hwy i orffwys ym mynwent dawe! hen Eglwys Llandybie. Cafodd angladd barchus iawn. Gwasanaeth- wyd ynddi gan y Parchn. L. Berian James. B.A. (A.), W. Bowen (A.), a W. Thomas (curad), LIandybie. Yr oedd amryw o weirLidogion ereill yn breseno!. Chwareuwyd Aberyst4th gan Semdorf Arian Peny- groes pan godal'r cynhebrwng allan o Haen y ty, a'r Dead March hyd groesffordd y pentref. Tystiai' r dorf fawr ddaeth ynghyd t dalu'r cymwynas olaf Iddo, anwyled ydoedd gan yr ardalwyr. Chw!th iawn bawb fydd colli ei gyfarchiad lion a.'i wen garedig pan yn d)Jyn ei gyreiUion hyd y rfyrdd yma. CynhaUwyd gwasanaeth coffadwriaethol iddo nos Su! yng Nghape! Penygroes, pryd y pre- gethwyd gan y Parch. L. Berian James, B.A., y gweinidog. Cydymdeimtir yn fawr a'i br.od a'r bachgen bychan adawodd ar ol yn eu hiraeth dwys. OWAIN LLEWELYN. I

? A ?!aMe Remedy I ? TO LAD!ES. removed by an entirely new and without Medicine. No I or dru s to take. The reatest  y f 1.,«tern Medical Science. Guaran- te? ? rml- It í. nmitive. safe, certz-in. and speedy. Do"? "ùt Interfere with household duies. not experiment with ';J.'M: Send at once a stamped  lillijart.'culars and testimonials. a of (? M? ETAFF?RD BROOKES (D. R. Dept.).*  Hither Green, London. ,f .f oIJer 20 years. 1:> I r Kat. jØ'.

DtUitMur y C Tr.r;:c1 yn wythnoto! trwy y it:iyiv gyfelntd am 4/4 yr haj!;t blwyddyn. neu 8/8 y Rwyddyn, bbten- daL

Nodion Teithiwr. I Ar foreu braf a dymuno!, dyma ni etc yn torn y gorchymyn hwnnw a roddodd yr Athraw Mawr gynt i'w ddisgyblion, sef na ddygent i'w taith na chod nac y&grepan, end teimlo wnawn ni y dydd)au hyn ei bod yn amhoMb! myned nemawr oddicartref heb gymorth y god a'r ysgrepan eto, ei y cyfan. canfyddwn garedtgrwydd mawr gan em cyfeiUion ar bob Haw. Y dydd o'r blaen, pan yn gwynebu ar dref hynafol Myrddm. goddtweddwyd ni gan y boneddwr caredig a'r Samaritan truga.Tog. Mr. Jones, Llwchgwyn, Llanegwad, gymhares hoff, ac ar oowaith cawsom em cyrarch: Come you, Te;thi\vr, step up nEre, Sit upon the box with me," ac yr oedd anufuddhau allan o'r cwestiwn, a thyma ni ar unwaith yn. teithio ac yn ymgonuo yi gysurus a Mr. R. Williams, Abercothi, yr hwn hefyd oedd yn deithiwr yn yr un cerbyd; a chan felysed y cwmnt, ac esmwyth- der y teithió, daeth y terfyn yn rhy fuan. Ond am y caredigrwydd, <ierbynied pobi dda Llwchgwyn ein diotch cynhesaf. BRYNARFON. I Da oedd gcnnym ganfod y cymrawd hoff, Mr. D. J. Richards, o'r He hwn, wedi gadael ei g!af ystafe!). ac yn dringo yn gyHym i saHe ei gynefinol iechyd. Rhwydd hynt tddo; mae be!!ach yn brofiadol mai ar ben r byd Yw baich pob dyn heb iechyd." Bu Mrs. Richards yn famaeth ddiaii iddo, a theilwng yw o'r clod mwyaf am e) gwasan- aeth, diHIno. Hir oes Iddynt. NANTYPAEN. Rhaid oedd galw yma eto, yng nghwmpeini y Parch. E. Lee Hamer, ficer parchus L!an- egwad, a chawsom y boneddwr Mr. Daniels fel arferoi. N1 ddaw y pruddglwyf yn agos i'w drigfan ef, a bydd pawb a ddaw i gytfyrddiad ag ef yn cae! y fath symbyHad nes gwelir hwynt 0!! yn myned i' w rfordd yn Ilawen. PRIODAS. Dyma wahoddiad yn eip cyrraedd i fed yn Hygad-dyst o briodas cyfaiH annwyl i ni. ac un o'n trasoran hynny.sef Mr. David Cleaver Davies, boneddwr adnabyddus drwy bob rhan o'r wlad fel dofwr ceffylau a'u dysgu i fed yn ufudd a gwasanaethgar i ,w gwahan&L berchenogton. N1 fu Carey enoed yn ei hoU ogoniant yn ail i Mi. Cleaver Davies gyda y gorchwyl neilltuol hwn. Ei ymgeledd gymwys oedd Miss Howells, Pant- meredith, Bethlehem. Llangadog, a theimla yr holl w!ad yn falch I gael y (ath foneddwT gwasanaethgar I breswylto yn eu mysg, a dymunant, un ac oH, rywyd hir a dedwydd Iddynt. a ninnau, er yn absennot ddydd mawr yr uniad, o'm ca]on dymunwn- Boed llwvdd i Cleaver Davies A'i wych oymhares Hon. Nafyddedunrhywond I aHonyddu eu bron: Rhagluniaeth dyner fyddo ?'i itafrau iddynt hwy, A'r gwr a'r wraig yn hapus, Heb unrhyw ond mwy. Yn Pantmeredith fyddo. Bob amser, wenau ffawd, A Cleaver a'i anwylyd Bob pryd yn cono'r tlawd; Yn anrhes iddynt bydded EttTeddtIawnonod. Yn troedio bob rhyw amser F{yrdd rhinwedd. par=h a ch!od. JOHN F. JAMES. Llwyncelyn, Llandeilo.

GWLAD WELL. Disgwyliais iawer gwaith Am amser gwelt I ddod, Mewn amyneddgar iaith Yndweydfydryyrhod. Fy siomi ges er briw i'm bion Mae'm tref a'm w!ad sydd wet! na hon. Oscaf fi gyfaill hoff I'm t!onni ar fynha)th, Heb ynddo ddim yn g!o(f Mewn geiriau nac mewn gwatth, Ei go!U wnaf cyn mynd ymhell- O! am gael gwtad a chyfaiH gwell. Hyti sydd yn gysur mawr I'm henaid ciddil, gwae!, Wrth dcithio daear lawr, Fed gw!ad sydd well i w chad. Mewn gwlad obeithiol 'rwyf yn byw, Rho hawl o wlad sydd well, fy Nuw. Pwy fe!a. arnat'n awr Am lefain gwlad sydd well, Mewn perygl sydd mor fawr 0 fynd t wlad rhy bell. Dymunwn rhoi fy oes t gyd I geisto'r wlad sydd well na r byd. Trugaredd Duw i gyd A'm cadwodd ar fy nhaith; Tn'garedd sydd o hyd Yn llanw'j ddaear faith; A tbrwy drugaTedd rhad fy Nuw 'Rwy'n disgwy! gwlad sydd "1I i fyw. Mae yno ¿"sglair lu Yn bera:dd iawn eu Hef, Rhai gerais yma.'n gu Yn bloeddio id<io Ef. Fy ngobaith yw cael cwrdd a hwy Mewn gwlad sydd wcU heb 'mado mwy. Rhydaman. JOSEPH WATERS.

DEWCH A'R BE!BL YN El OL. Dewch a r Be:bl yn et o! Ei droi aHan fu'.n waith rrol y r ynydion; Ysbryd cu!r.I plaid a sect A'ici]gwthiodd; Anystyriaeth y wlad Aymfedodd. Dewch a'r Beibt yn et o! AT yr aeiwyd Paid achlesu sothach ffol Dan dy gronglwyd: Y Gwirioredd perrfaith pur, Beth mor brydierth? Rhydd dd?dwyddw=h, yn dy {ton. Hedd ac ana&th. De'.vch "'r Beib! yn ei o!, Per! i'r plentyn; Mil mwy gwerthfaiwr yw ei ddysg Nas auT melyn: Pen y fforddi Borth y"Nef, Eiddysgeidiaeth; Amddiffynfa gadarn gref, !a<;hawdwriaeth! Dewch a'r 3eibl yn ei o! Ich catonnau: Nid ei drafod fel Hyfr dyrt Wrth reoiau Rheal ydyw ef ei hun, Rheol euraidd: Bwyd a died plentyn Duw, o mor beraidn' Dewch a.'T Beibl yn e: ol I'r gymdogaetn: Troion da, o edv-d i dcydd, Yn marchogaeth Gair cyrnyóo$ i' w gyd-ddyn, Deddfiwchadw: Dyna fl odyn ar el fedj, Pan fo marw! Dewch a'r Beib! yn el o! I'r ymddi:!d'l: GweU yw gwenith gwyn y ddoi Na bragawthia.rL; Gwyi resymu. gyda b!as, Ynei dd-ddrau: Mpd èro yn lIwybrau gras Yr Hen Dadau. Dewch a'r Beibl yn ei ol t r gydwybod: Cilia draw oddiwrth y drwg, Pan yn LIewyrch glan ar Iwybrau'r Net, Ei dda.!enau: t Swyn a sawr ei rywyd Yweiddeddiau! Dewch a'r Beib) yn ei ot 1' rmyfyrdod: Pethau rnawrÏon Cariad Ouw, I Saith ryfeddod! Caru dyn, er maint ei fai, Maddeuiddo! Caner byth Ei glod fawl: Pwyailbcidio? Oewch a'r Beibl yn ei 01 Farchnadfa: Taroldeg.hebrithodwy!i, Cyriawn Epha; Pwysjr dithau ddydd a clclaw Gan law gywir: Goehe! droion duon, dr\vg, Hil yr anwir! Dewch a'r Beibl yn ei o] r r Dyna fri ax Brydain Pawi, Ei lwyr gredu.; 0, na chetai Hwn ei Ie Ymhob calon: Sydd a Haw yn Neddrau'n gwlad A'j helyntion Dewch a'r Beib! yn ei ot Fr hoH w!edydd: Gorchest bennaf dysg ein Duw, Caru' ngilydd; Rhoerycleddyrynei wain, Gwarth byrh bythol; Yna c)ywid hyfryd sain Hedd tragwyddot! Dewch a'r Beib! yn el ol I r Eglwysi: Dwys ystyriaeth, lond eich co!, Fel mae' n gweddu; MynychsyItuynyDrych, Cywir gwiwlan; RhQi dy law ar hiw dy fron Di dy hunan! Dewch a'r Beibl yn ei o! !'r AreitMa: Rhoer i'r bob! far,, iach Gwerth i' w fwyta Nid hen chv.edlau mursaidd mw!l, Swrthasegur: Na, Gwirionedd g!an a byw Yn ei Hagur. Dewch a'r BeibI yn ei o! r r Duwirgorwg.ynydyn, Ha!eMwia! r tucefn, Nid Eisteddrod Yw cyhoeddi ireithiau byw Gwaed y Cymod! Dewch a' r BeibI yn ei o! I'rGynhadledd: L!ecorachod iebychu TwyH a chwerwedd CyHe Judas i Toi cusan Yn rhith caTiad; Paid a symiu os cei golyn- Cona r Ceidwad Dewch a'r Beibl yn ei ot t' r F'eimiadaeth: Wyt ti'n sdylJ? Tyrd i lawr 0 dy a4iaeth; GwyHa'r Haid a'r cerryg Ham Y- y r a f n: Cc-,fia "c Gwr a aeth a' r gras. CuiJ. J<wyfronI Dewch a' T Beibl yn ei o! t' r Briodas Ym mhcb cam. c:'dmabod Duw, Beth mwy adda<? Yra, berdith iiefo4pdd wen Ddaw i waered drol r dwfr yn buraidd win Gwerth i'w yfed. Dewch a'r Bcib! yn ei o! I'r Cynhcbrwng: Prick! i'r pridd—udw i'r i!udw," Dwys argyfwng! Nid areithiau trisifawr. ma.;th, Ym mro Angeu! AmbpH air tit'ner-ddwys. doeth: Sychu dagrau. I ?re/ 1919, MEPHiBOSETH.

t CYFLWYNEDIG Mr. D. F.T.S.C., Brynamaa, &r ei ddyrchafiad i'f Fainc Ynado!. Clywch Lewis! Gan !'L:oedd, fe'! molir; GWT a gerir,- E) urddas ef hajd<Ja.'i Sir. El fawT les oe¿d ddifesur-tww!io sedd \V'1ai Lewis am iafur; Heda distaw oe2di ei dostur, A'L *ofal fe'! y Jur. Na cherddor mor lhagciol—ellu- gweU r Taeth Fainc Ynadot? Hwn dry awydd y direoI A gen.i o'i gwyn gajt i'w so!. Ar ci ssdd, Mr o€s iddo—a'; hwyrddydd harddwch hvd amdo; Uwch ei framt rM&e serch ei fro, A gêl yn &yyJjo. EMLYN AMAN. lawn orchwyt rhoi Hongyfarchiad—i frawd OJri.—nswycitt Ynad; Mawr bris ar Lewis ro't wiad— A chyRawn ei ddyrchafiad. 'Nawr yw dydd anrhydeddu—hardd arwr Cerddcrion hcff Cymru; Hwnrùes Ïr wlad Jrwy Iu Anadt i genedj i orant!. I L. KHYSTYD DAVIES.

I CAPEL HENDRE. Dymunwn !ongyfarch y brawd amryddawn, R. D.Rccs (" Rhydfab Hendre "),aj ei fucidugol:aetb am'w yn Eisteddfod y Church Room. Ri-ydainan, y Efe 'enniHodd ar yr eng!yn i Gioch y Lian," a!lan o 26 o ymgeiswyr. Hefyd, aeth a r wobr am y Lraethawd, a!!an o niter fawr. map n dab:g. Nid yn am! y gwelir yr ;n bardd. n°u lencr yn cipio'r o!I o'r gwvbrwyon yn yr un eisteddfod. Ond reHy y bu ym hanes Rhydtab," y Sadwrn diwedd&f; ni chafodd neb arall wthio ci drwyn i iewn. Nid ydym yn credu mewn chwythu clodydd neb ond t'r hwn y tnae clod yn ddy!edus! Gwyr pawb bellach, o bell ac agos, am dalent dd.isglair a medr dihafal y bonwr uchod ym myd y bared a' r Honor. Anodd gwybod yn lawn ymha gyfelriad y rhagora ere; ond hyn a wyddom, y mae yn wr mawr ymhob cylch bron. Cresyn fod attuylith cyn loewed yn gorfod anturio j laid a Hawch y Ida i ymorot am angenrheidiau y bywyd hwn. Yn &icr. md dyna gy!ch awenydd cyn loewcd a Rhydfab Hendre Mae'n dda gennym feddwl fod y fath gewrt urddasol yn cidi yn em pl)th. Llawer o son sydd wedi bod—ac yn bod—am y telynau a darrwyd yn gynnar, megis Hedd Wyri, Ben Bowen. Telyno.g a Dewi Arthen ond ni chredwn y buasai cymamt o sytw wedi caei ei dalu 1'r cytryw ombai eu bod wedi maw. A dvna arrer cenedJ y Cymry o hyd, onide, &er cyJ- nabod proffwyd ar ol el farw? Ymdd!.hatred y gened! oddiwrth bethau felly yn y dyfodo!, a boed )ddi fawrygu ei beirdd a'i Henonon tra yma yn y <nawd. Gwyddom hyd Sicrwydd fod ymysg gweithiau goreu Rhyd- fab gynhyrchion cyn ucheled eu saron a dim a wetwyd erioed gan un o'r pedair telyn, uchod, a dim a gynhyrchtr gan oreu awen cewri'r presennol ddydd. Dywedir fod ym mwriad Rhydrab i ddyfod a chytrol o Srwyrh ei awen ber allan. Os gwir hynyna, yt sicr ni gaem '¡Ywbeth gwerth i w ddarllen a'i lyncu. Terfynnwn trwy apelio'n daer at Rhydfab i ddyfod a'r uchod allan, ac yn sicr airf y gyfro! fel ei glodydd ar adanedd y dwyfoj-wynt led-Ied Cymru gyfan grer. I AP SARNICOL.

I LLANSADOCKOFFICER'S SEIART CAPTURE On the 27th of September last, Cefncoed arUwydd, LIangadock, was broken into, and clothing, watches, and various other articles were taken away. P.C. Reynolds, Uan- gadock, was informed some time afterwards, and on making inquiries recovered one of the watches from a farm lad named Overton, em- ployed at Coedshon Farm, Llangadock. On Friday, the )7th Inst., the or:, er traced :e culprit, one William Henry North, An mdjs- trial schoolboy, to GIancennen Fajm, Der- ydd Rfad, at which place he was arresteJ. A suit of clomps ana &ocks w?re fow. pri- soner s possessor, .-kn<)th, ra.j been stoj en had been broken up, the prisoner stating Lnat he did so because it would not wo'-t: He was conveyed to the UndJi" PoUce Stanon. On the ']]owing day, ptisoner wa" brought up bcf\ the nMgt&trates at L'a.ino and with the oifence. Evidence was given by Mrs. Margaret I Jones, P.C. Reynolds. Mrs. Margaret Davies, <md Atbert Overton. I The prisoner, who pieaded gunty, was committed to take his trial at the next AssizMI.