Yr Adsain

Y RHYFEL A CYDWYBOD CENEDL. T ,í i Mewn argyfwng fel V presenol, y cwestiwn k,,L,cyntaf sydd yn cael ei ofyn gan bob cenedl wareiddiedig a christionogol yw a ydyw y cyf- iawnder o'n plaid ? Fe aeth rhyewl%a: at Abraham Lincoln yn ystod y rhyfel fawr fu cydrhwng Gogledd a Deheu yr America* gan ddywedyd "Yr wyf yn gobeithio fod I)iny o'n plaid" ac mewn attebiad dywedodd Lincoln "Nid pryderu yr wyf a ydyw Duw o'n fplaid ond fymhryder penaf ydyw a ydymnio blaid Duw." Mae cydwybod cenedl pan yn. cael ei deffro o gwbl yn deffro, nid yn rhanoL ondyn gyfan gydai gilydd, ac y maepob ymrafaelion mâria gwahaniaetliau dibwys sydd ar kyd y blynyddau yn rhanu y genedl yn wabanol bleidiau politicaidd yn cael eu taflu dros y bfrrdd er mwyn ei chyfanu a chrynhqiei nerth i wynebu y gelyn mawr a chyrffedinol. Mae Llywodraeth Prydain yr eanga! tMy,'r; \byd, ac yn cynwys ugeiniau o wahandl gejn- hedloedd, ac yn cynrychioli canoedd Q dafod- iaethau, ond er hyny nid oes ond un farn ac un syniad yn bodoli trwy bob rhan o'r deyrnas heddyw o berthynas i'r rjlyfel' presessol^JiSef fod Cyfiawnder yn galw ar ein gwlad i godi arlau yn erbyn Germmy, nid yn unig. i am- -ddiffyn ein hunain, ond hefyd i amddiffyn hawliaua, rb yd did cenedl fach a gwan.»,rt|agv iddi gael ei goichlygu a'i gortfiesu i iyUu-io; balchder teyrn angkyfrifol f 1 Addefwn fod Prydain wtdi enill tiriogaethau a darostwng cenhedloedd trwy ryiel, ond mae (-un elfen bwysig ac amlwg sydd fel llinyn arian yn rhedeg trwy ei holl hart's, set tod y gwled- ydd a ddarostvngwyd ganddi ynfvvy dedwydd a llwyddianus o dan ei baner nac yr oeddynt cynt. A gwel fod i'r deiliaid orchfyg^gd yn cael cyfiawnder oddiwrth ei dwylaw. Mae cydwybod y genedl yn arnlwg hefyd yn y frwydr. Nid anfon ein tylodion er mwyn arbed ein cyfoethogi n a wneir, ond y mae y gweithiwr a'r meistr, y tyiawd a'r cyfoethog o'r bwthyn a'r palas, ochr yn ochr ar f.es y frwydr yn gwynebu yr un gelyn, ynaiplygu yr un gwroldeb, yn amddiffyn yr un faner .;ac yn peryglu ei bywydau i enill buddugol- iaeth, ar ol rhyf 1 fawr South Africa g jliasai larll Roberts, ddweyd gyda'r tad mwyaf distadl ei amgylchiadau "mi a, roddais fy mab yna berth dros fy ngwlad". 1 Nid yn unig mae cydwybod cenedl yn y frwydr yn amI wg tuagat cydfilwyr yn yr un fyddin, ond hefyd tuag at y gelyn ymosodol Yn y rhyfeloedd boreuol amcan penaf rhyiel oedd lladd y gelyn heb ronyn o drugaredd, ond yn mblith gwledydd gwareidoiedig, heddyw, nid lladd yw yr amcan uwchaf, ond .analluogi trwy beri gan lleied o boen yn bosibl ac i'r perwyl hvvnw mae yna ddealltwriaeth; cydrhwng y cenhedloedd nad oes ond bwledi o ddosbarth neullduoI i gael eu defnyddio, a phan syrthio gelyn i ddwvlaw ei orchfygwr yn garcharor neu glvvyfedig calff drihiaeth ddynol mewn ymboitLi, a chysuron meddygol5 oddiar ei law. Os, a phan orchly gir Germani ac Awstria yn yrhyfel hwn, bydd anghen am gydwybod y genedl iestyn cyifawnder i'r gorchfygiedig ac i attal yr elfen reibus yn y gorchfygwr rhag -difrodi a llarpio y gelyn ei waed.