Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
Hyn a'r Llall. - - - -_...../.....,
Hyn a'r Llall. Bwriada Cynghor >Dosba.r.th Gwledig Dot- gellau godi 92 o dai i wfeithwvr. Y ii-etil cyd- svnio i fod yn faer Traliwm am y flwyddyn ddytodoi. A'r wythnos ddiweddat bu tarw yr Hybarch John Lionel Darby, Deon Caer, yn 88am mlwydd oed. Dydd Mercher, yr w-ythnos nesaf, bydd Mr.,Lloyd George yn rlu>ddj ciniaw i'r aelod- au seneddol Cy nreig. ) Yn Uys vnadon C'olwyn Bay, dydd Sad- win, dirwywvd niter o -fasiiachw ji am godi gor-brisiau ar amryw nwyddau. Dvdd Gwener bu farw1 David Lewis, Sun Street, Ffestiniog, mewn ■ canlyniad i niweid- iau a- ;gafodd yn y chwarel lechi. Y mae Mr. F. J. Thomas, prifathraw Ys- got y Abermaw, yn ymneitlduo ar 01 daugain mlynedd o wasanaeth. Y flaae Cynghor Trefal A mm an 1 ord wedi codi cyflog y clerc i IGOp. y flwyddyn. Cyn • y rhyfel nid oedd y cyflog ond 80p. Y mae Mr. Thomas Fisher, clerc .ac ysgol- feistr yn Ngharehar Walton, wedi ei ben- nodi yn Llywodraethwr Care liar Caernarfon. Am fod yn feddw tra yn gofalu am geffyl a chert dirwywyd Hedley Weeks, cigvdd, Pontnewynydd, i ugain swllt yr wvthnos ddiweddat. Yn llvs ynadon Abergafenni, dydd Mer- cher, dirwywyd y Parch. D. W. Jones, ficer Llanelen, i ugain swllt, am ganiatau i'w fer- lyn grwydro. Nos Wener cyflwynwyd.* cheque am 157-p. 10s. i'r Parch. Evan Joiies, M.A., lfeer Wyddgrug, ar ei vmadawiad i hlwyf Rhos, ger Colwyn Bay. Yr wythnos ddiweddat bu cenhadaeth Jwyddiannus i blant yn Hirwaen, Doheudir Cymru. Y cenhadwr ydoedd Mr. G. P. Hughes, Crumlin. Traddodwvd darlitli ynBriton. Ferry, yr wvthnos ddiweddat, gan; y Parch. James Evans, B.A., Abertawe, ar y testyn, Y ^Ffrangcwr fel y gwelais i ef.' Mewn cyfarfod o Bwyllgor Addvsg sir Ddjnbych/y'r wythnos ddiweddaf, rhoed ys- ¡ tvriaeth i bedwar o geisiadau am ysgolion newydtl mewn gwahanol ranau o'r sir. Rhoed claddedigaeth fllwrol i'r Lance Cor- poral Norman Parrv, mab Mr. a Mrs. Ellis Parry, Vale Road, Hhyl, dydd lau. Bu farw mewn canlyniad i ddamwain yn Dublin. Cynnaliwvd undeb eglwysi Annibvnwyr Saesnig sir Gaernarfon a'r cyich yn Nghol- wyn Bay. yr wytlmos ddiweddaf, a chaed an- erchiad gan y Parch. Dr. J. D. Jones, Bournemouth. Yn llys vnadon Pontypridd, yr wythnos ddiweddaf, dirwywyd William Richard Har- ris, Gwaelodygarth Hotel, Gwaelodvgarth, i bum' punt am godi ceiniog gormod am wydraid o chwisgl. Dydd Sadwrn cymmerodd claddedigaeth Mr. Williams, Penyffordd, Rhuddlan. le. Hanai o deulu fu yn ffermio rhwng Rhuddlan a Rhyl am flynyddoedd lawer, ac yr oedd yn amaethwr llwyddiannus ei hun. Y mae y Rhingvll Heddgeidwadol W. A. Thomas, Qolwyn Bay, wedi ei ddyrchafu yn iik-p&.tbr yn Llanrwst, yn lie yr Arolyg- ydd Edward Jones, yr hwn sydd yn olynu y diwetkiar Arolygydd Woollam yn Ninbych. Yn llys man-ddyledion y Drefnewydd, yr wythnos ddiweddaf, dywedwyd fod gweddw wedi gwario ugain punt ar gladdedigaeth ei gwr, a dywedodd y Barnwr Ivor Bowen fod gwario symiau fel hyn ar gladdedigaethau yn annuwiol. Yn hwyr nos Fercher caed morwr o Nor- way, o'r enw Torstensen, ar un o lieolydd Caerdvdd. wedi ei drywanu yn ddifrifol yn ei frest.. Bu farw cyn i feddyg gyrhaedd. De- allid iddo fod mewn cweryl gyda niler o for- wyr eraill. ond ni wyddis pwy. 0 ddeutu banner nos nos Wener rhedodd tren nwyddau perthynot i Gwmni y Cam- brian, ar y llinell o Groesoswallt i Crewe, i nifer o wartheg oeddynt wedi crwydro i'r llinell. Aeth un ar ddeg o'r wageni oddi ar y Ilinell, a lladdwyd saith o'r gwartheg. Pasiodd Cynghor Trefol Hisca benderfvn- iad yn tfafr codi pensiwn yr hen bobl o 7s. Syhvodd un aelod y dylasai yr arian a wariwyd yn liwssia gael eu defnydd- io tuag at chwanegu y pensiynau i'r oedran- US., Anfoiiir y penderfyniad i'r Llywodraeth. Ar y dydd cyntaf o Fehefin nesaf bydd pobt Ysgotland yn cael cyJle-trwy Ddeddf a bas- iwytl yri 1913—i ddelio a'r fasnacli feddwol, a hyny tnvy bleidlais. Gallant ddewis tair ffordd—(1), dim cyinewidiad; (2), cau un rhan o bedair o'r tatarnau; (3), gwahardd- iad. yn llys ynadon Colwyn Bay, dydd Si dwrn, yr .oedd y Parch. Daniel J. S. Richards, curad Lllandrillo-vn-Rhos, yn gwneyd cais am drwvdded dawnsio i'r Neuadd Fglwysig yn Elwy Road. Caniatawyd y cais. Unwaith yn y mis. ceir dawnsio o wyth o'r gloch hyd un o'r gioch y boreu Cvrhaeddodd y newvdd i llenrhynden- draeth, yr wvthnos ddiweddaf, fod y J'ri- vate.John Williams. Church Place, a'r Pri- vate R. Lloyd. 13. Griffin Terrace, wedi eu lladd yn ddamweiniol yn Ffraingc, trwy gaet eu chwythu i fyny gan shrapnel oedd yn y ddaear. Anafw.vd John Hughes, Glanllyn, milwr arall, yn lied ddifrifol. El FYI> EI HUN I Ei lvd ei hun Yw byd pob dyn— Efe sydd yn ei wneuthur; 'Dyw'r du a'r gwyn, Er mamt eu tyn, Ond lliwiau yn ei wydyr. Ei waith ei hun Yw gwaith pob dyn, Oddiwrtho nid oes galw; Caiff engyl Nef Ei ddwyn i dref, Ond eiddo ef fydd hwnnw. Ei law ei hun Yw Haw pob dyn, A dyna lun ei weithred Ei wastad yw Y'ng ngraddfa Duw, A dyna ryw ei dynged Ei wedd ei hun A rydd pob dyn, ".1 fyu ari holl helyntion; Nid ydynt hwy Ond dangos pwy Sv'n frenin yn y galon. Y nefoedd fawr— 'J'ragwyddol wawr, i Fydd nefoedd tacit i rywun Anfeldiot fi-aiiit I Gorffwvfa'r saint,' Ond dyna faint ei dderbyn! J. J. Dretnewydd. Yn mhlith v rhai sydd newydd basio yr nr- lioliad oiaf er myned yn fargyfreithwyr y mae enw Mr. Malcolm Lewis, mab y Parch. Kited Lewis, M.~»-. Yn llvs y'nnciou Tra!h\m. yr wythnos ddi- weddaf, cyliuddwyd mi'er o dafarnwyr o ?odi gor-brisiau lilt'er o 0 ?',O(il ddangosl'-i amaein.vodol Treialdwyn. Dirwy- wyd rhai 0 lumynt. Nos J'nvrtli caed v Parch. William Wil- liam-, gweimdog églwys y Bedyddwyr, KlIightoJl. am ddougain mlynedd, wedi ym- grogi. \r oedd yj) un o weinidogion mwyaf adnabyddus sir laesyfed. I Y n llys ynadon Colwvn Bay, dydd Sadwrn, dirwywyd William Howe, cigvdd, llhos Hoad, Rhos, i ugain juint am werthu cig am bris tu hwnt i'r piis cvfreithlawn. Yr oedd wcdi bod o ilaon y llys o'r hlaen am drosedd wc.(Ii Io(I o l o'r hl-,ieii iiii (trosed(i tebyg. Y mae Mr. D. Morgan James, bargyfreith- iwr, "eui ei bemiodi yn vsgrifennld L'ndcb Cytnreig y Flerniwyr. Y svvyddogion eraill A'dyiU:—Trel'irdd. Mr. J. lL Chambers. LSaniwst; dadleuydd, yr ysgrileny" dd; gor- ucliwyliwi seneddol. Syr H. J. Thomas, A.S. trysorydd, Mr. W. Jones, Plas New- ydd, Wyddgrug. Iewn cvnghaws am athrod a cldygid yn mlaen yn Mrawdlys Caerdvdd, dydd Sadwrn, gan Syr Alfred Alond, A.>S., yn erbyn y Soutil Wales Post,' Abertawe, a'r Golyg- ydd. Mr. D.1Vid Davies, gwrtlnvvnebydd Nvr Allred yn yr etiioliad cyifi-etlinol diweddaf, calodd yr achos pi sotlo tiwy i'r ddiynydft wneyd yinddilieurad i'r achwynydd, ac l dalu i)i\()!). iuag at goslaii'r cvnghaws. I Mae swn y gacaf yn Yg",ynt, I A'r eira'n oeri'r awyr. Y dyn gyflyma ar ei hynt, A"r è1;1jl' J'clJlH!di'i'JJ\\i'bj'r; ym??wn?am'???u?, A cliot o'r goreu fret hyn, Er liyny'n sicr sytlm wnaf ()s na chaf grochan 'menyn. Beth r|n yw gwisgo mwy na mwy• .0 ddrudfawr allanolion p 1-11 A chae! rhyw ddvdd arswvdus glwv' Fan ddaw v biliau hirionp Gwyr pawb fod rhaid cael mewnof faeth 1 gadw gwres yr engine,' Belli well ga dyn i oelio'i hun Na lard y erochan 'menyn. Cred rhai yn gryf yn oel y cod,' A a Scotch Ell)ul "1011, Mae dull eu llvncu yn dra 6d, Medd cyfarwyddnyr tii'ion, Rhaid cael rhvw lath o IN-in neu rum I'w golchi 'l.awr yn sydyn; I Ond nid oes eisiau ond llwy 'bren 1 fyn'd i'r c-roclian 'menyn. O, diolch am fy mwthyn bach, A mochyn iacli yn agos, Doed newyn at y drws, os myn, Mae'i- datan yno'n aros A'r fuwch .vn godro lIaeth i'r sten, A phawb yn wen diwenvvyn, Aiff pawb, mi wn, sydd yn y ty. I Yii II)" i'r crochan 'menvn.  N,icii,af,e. Henry Jones. I Llallgeler Vicarage. Henry Jones. I
!CYARFOD YSGOLION M.G. DOSBARTH…
CYARFOD YSGOLION M.G. DOSBARTH RHUTHYN. I n tralodaetfi, nynydd^U yiX.,ol, ar y pri- odo'ldeb o gynnal y cvfarfod' ysgolion ar un o ddyddian yr wV titiios, mewn iiianau cit Iol- og, ac nid yn y gHahanoI Ieodd vn v dos- barth ar y Sabbath, fel y gwneir ar 'hyn o bryd. Credwn y dylid rhoddi sylw i'r mater hwn etto yn y dyddiau hyn. Methwn a gwekd pa belli sydd yn galw, a pha beth I sydd yn cael ei ennill wrth ymgynnull ar v I Sabbath yn y gwnbanol ysgolion. Ymddeng- ys. i ni fod y golled yn fwy Ha'r ennill. Cvn- nelir chweeii o gyia.rfodydd yn ystod' v liMyddyn, ac y mae ugain o Jeiaf o gynnrych- loiwyr yn dyiod at eu gilxxid i'r cyfarfodydd. Menvn tie In i wneyd y cyfarfod yn un o weii.li a dylanwad, clisgwylir am nifer o'r cynmychiolvvyr i foci o fysg: y dynion goreu yn y cyJch, ac y mae y rhai hyny, neu dy- lent iod, yn athrawon ar ddosbarthiadau pwysig yn en cartreli. Y gwyn gytfredinol yn awr ydyw prinder athrawon cymmhwys yn yr Ysgolion Sabbothol. Ai tybed nad all- a-sai y hiodyr da sydd yn dvfod o'u cartrefi ar y Sabbath wneyd mwy o waitli, trwy aros ganref, gan v gellid yn hawcld refnu i wneyd y gw aith arail ryw adeg yn vstod yr "yth no; Clywsom rai vn dyweyd fod yr ys- gohon He y cynnelir y cyfarfod yn m a lite is io yn iawr drw.y hyny. Yr ydym vn ammlieu tod hyny yn nnith. Beth yw hanes cyfarfod y boreu yn v rllan fwvaf o'r lleoeddp Teneu iawn fycid y cynnulliad, ag eithrio y cyn- nrychiolwyr eu hunain. Bydd raid i' amryw o fiyddloiiiaicl yr ysgol fod yn absennol i bar- otoi vmborth i'r dveitiiriaid, ac ar ol ciniaw hwyr bydd y brodyr dveithr yn troi yn ol a Hawer o iionvnt yn methu cvrhaedd mewn prnl I gael y moddion prydnawnol yn eu cir- tieti. Credwn mai y cvnllun goreu. o ddigon luasai gadael i bob ysgol drefrfu un Sjibbath o bob blwyddyn yn hollol gyda gwaith yr ys- gol. In cyfariod gyda'r plant, cvfarfod gvda'r desbarth hynaf. Treulier y Sabbath i holi yn gyhoeddus, ac i siai-nd ar faterion yn dwyn perthynas a'r Ysgol Sul. Trefned" y cymnychiolwyr i-gy far fod eu giiydd ar brvd- nawu neu noson o'r wytlmos. i dderbyn cen- adwiiau o'r ysgolion. ac i basio penderfyn- iad.iu ynglyn' a gwaith yr Ysgol Sul Y11 y dos- H wyin h y bydd eraill yn teimlo da'.k'an eu bai-n ar hyn. Ai, hvn o bi yd nid ydym yn gweied unrhvw reswm i gviiinvnliau cvima l y cyfarfod ystrolion, fel Y gwneir, ar y Sibba tli. -ull o'r dosbarth.
ICWAREDU PLENTYN RHAGI ' PNEUMONIA.'
I CWAREDU PLENTYN RHAG PNEUMONIA.' I Anhwyfdeb llym ar y frest oedd yn dyfod yn beryglus yn cael ei walla yn gyflym gan Veno's LiRhtnine Cough Cure. Mrs. Cooper, 47, Oscar Street, St. John's Deptford, London, S.E., a ddywed:—" Y mae Veno's yn ardderchog. Y gauaf di- weddaf cafodd un o'm bechgyn bychain ym- osodiad llym o anhwyldeb y frest, a ddaeth yn agos i l'od yn pneumonia ond gwell- haodd Veno's ef, ac yn fuan yr oedd yn holl- iach iznwaith etto. Mae yr oll o'r plant yn cael Vello, s. hyd yn oed y baban, pryd byn- ag y cat hwy yn pesychu, ac yr wyf wedi ei gyniruervd fy hun gyda chanlvniadau rliag- nrni I U" Veno's Lightning Couah Cure ydyw prif feddyginiaeth y byd ar gyfer Pes- wcll, ac A nwyd. A nhwyldeb yr Ysgyfaint, Asthma, Bronchitis, Catarrh y Ffroenau, ("i-yoni, Anhawsder i Anadiu, ac Influenza. Argymmliellir ef ar gvfer Pas ac Anhwvlder- au prailI y Frest ar blant. Frisian: Is, 3c. a 3s. maintioli 3s. yw yr un mwyaf darbodus. Gan yr holl ffervllwyr a gwerthwvr Meddvg- iniaethau yn mhob man. Mynwch gael Veno's, a gwrthodwch bob efelychind.
CYMRU A'l PHETHAU. -. - ....-…
CYMRU A'l PHETHAU. PIUS Y GLO. Sibrydir fod tebygolrwydd y daw pris y gio i lawr yn ystod y gauaf dyfodol. Codir mwy o'r nwydd hwn yn Neheudir Cymru nag odid unrhyw ranbarth o'i faint yn yr holl fyd, ac y mae unrhyw gvfnewidiad yn mhris y glo yn rhwym o elfeithio ar y fasnacli y naill Ifordd nen y Hall. Daw yr adroddiad o'r gostvngiad o gyfeiriad Hwrdd l\lftsJwch, I ly a dywc-dir fod Llywydd y Bwrdd, Syr Auck- land Geddes, eisoes wedi vmohebu a, pher- chenogion glofeydd, ac eraill, ynghylch v mater. Mae cyfrifwyr o tri eisoes wrth y gorcliwyl o wneyd ymchwiliad ynghylch y possiblrw^dd o ddwvn hyn oddi amgvlch. Haera Mr. Hodges, vsgrifenvdd Cyngiirair Cenedlaethol y Mwnwyr, y gellir yn hawdd ostwng 3s. 8c. y dynell yn mhris y glo. Hys- bysir yn swvddogol fod trnnl adran Rheolwr y Glo am y mis cyntnf o'r flwyddyn gy- 11 idol bresennol dros hanner niihwn-— ,517,253p.-yr hyn sydd yn cynnwys 4()0,000p. at dreuliau yr awdurdodau lleol wrth gario allan Areheb Tân a Goleu, 1918. Cyfrifir y bydd v gost am yr ail hanner biwyddyn yn 4;'5l.230p. Nid rhyfedd fod y wlad yn myned i ddyled. Y mae yn ddealledig fed y Llyw. odraeth yn barod i fyned i mewn, gyda ar- weinwvr Llafur, i'r holl gwestiwn-pris y glo, ei gynnyrchiant, a'i ansawdd. CymmeV cyfarfod Ie rhyngddynt yr wythnos hon. a bydd y prHwdmdon a Mr. jjonar Law yn brosennol ar ran y Llywodraeth. BETH SYDD MEWN ENW: Yn y rhifyn unveddaf o'r British Week- ly mae Mr. J. Hugh Edwards, A.S., yn galw syfw at bwynt dyddorol. Son y mae am vm- weliad Mr. Asquith ag Abervstwvth. Pan yr oedd cyn arwemydd y Blaid Rvddfrydig Unedig yn dwyn ar gof, yn y dref hono, v frwvdr fawr a hirfaith am rvddid ci-efnddot yn NVhymru, ebai Mr. Edwards, yr oedd nit- er o dduwinyddion Cymreig-eynnryehiolwyr yr oil o'r cvfundebau Ymneillduol vn v Dv- w i,soI ,,aetli -niewn cvnnadledd ynl- yr Am- wythig, yn yr hwn Ie, gydag unfrydedd trv- lwyr, y dadganasant en tennlad fod y cwer- ylon a'r dadleuon ynghylch yr Eglwys yn Nghymru wedi eu terlynu, a'r cwestiwn wedi ei setlo unwaith ac am byth. Mae digwydd- iadau dyfodol yn tatlu eu cysgodion yn mlaen, a bydd i Ddeddf y Dadgyssylltia'd, pan roddir hi mewn gweithrediad", etteithio ar ganolfur y gwahaniaeth oedd rhwng Cyd- liuriwyr ac Anghydffurfwyr. Y pryd hwnw ni bydd yn Nghymru na Chvdffurfwvr nac ni bydd yn Nshymru na Chyditurtwyr nac Anghydtl'urfwyr yn hen ystyr v termau hyn, am y rheswm symt na fydd cys'sylltiad ihwng yr Eglwys Esgobyddol a'r Wladwriaeth. Bydd gan yr oil o'r eglwysi, esgobyddol neu beidio, hawl i'r disgriflad o Eglwysi Rhvdd, ac ni bydd ystyr mwvach i'r teitl o Gynghor yr Eglwysi itliycld., Nid vw v cynghor hwnw, fodd bynag, I beidio a bod, ond pwvsleisir y cyfnewidiad a gymmer le yn y sefyllfa drwy newid ei enw i Gynghor Efengvlaidd Cymru.' Anhawdd fvdd i Ang- hydffurfwyr ddal mewn cof nad vdynt felfv mwvach, ond dyna'r ffaith. Ni bvdd dim ,11 l'glvn a'r Eg)wys i anghydiiurUo 'ag ef. Y mae y l'rwydr drosodd. Yr wythnos ddiweddaf yr oedd un o'r swvddi pwysicaf ynglyn ag addysg yn Nghymru yn cael ei llanw, sef, Prifathraw Coleg Aberystwyth, yr hon swvdd aeth yn wag trwy farwolaeth y Prifathraw T'. F. Ro- berts. Svrthiodd y goelbren ar Mr. J. H. Davies, M.A., Cwrt Mawr, yr hwn svdd wedi gwasan.iethu fel l'ofrestrydd y Coleg am amryw lfvnyddau. Y mae pob lie i gredu fod y jjennodiad wedi rhoddi boddhad noill- cinol trwy'r Dvwysogaeth. Cymmerodd Mr. Davies y swvdd o gofrestrydd pan oedd y r-oleg mewn arngylchiadau lied ddvrus, a bu yn neillduol o lwvddiannus. Trwy ei wasan- acth ar wahanol gvnghorau a chyrph cyhoedd- us dapttt i gyffvrddiad agos a dynion ac am- gylchiadau yn Nghymru, ac ystyrir fod hyny yn gymmhwysder neillduol i wneyd prifath- raw liwyddiannus. Gwyr yn dda am waitli y coleg. ac fel cofrestrydd yr oedd mewn cy- ffyrddiad agos a pharhaus a'r llu efrvdwvr sydd yno- Y mae gwasanaeth Mr. Davies l addysg a llenycldiaeth Gvmreig yn adna- bvddus iawn, ac y mae Cymru dan ddyled iddo am ei vmdrechion a'i wasanaeth yn y cyfeiriadau hyny. JMedda, hefyd, ar wybod- aetli agos ac vmarferol ✠amaethydcliaeth, ac am anhawsderau'r ffermwr Cvmreig, a rlioes y wybodneth lion at alwad y coleg yn nadblvgiad Addvsg Amaethyddol. Uymro aiddsar, ac yn liaiiiio deulu cenedl- garol ac enwog, ac agos at ei galon yw pob -nii.i(ii-,i(t ei, a mwy gol- c-uedig. pennodiad yn sicr o fod vn un gwir ddoeth. Poed iddo flvjivddoodd i wneyd y clefnydd llawnaf o'r evfleusderau es- tvtiir iddo yn y swvdd newydd a phwysig o Brifathraw.
CORRIS. -_..-I
CORRIS. BIRWESTOL. Nos Lun, yn nghapel Salem (A.), Corris, cvnnaliwyd cyfarfod gwedcli undebol dirwest- ol, o dan lywyddiaeth Mr. J. T. Roberts, Abercorris-y cyntaf o gyfres cyfarfodydd am y gauaf I MARWOLAETH. Boreu ddydd 1 dun, Hydref 27ain, yn ei breswylfod, yn Fronfelen, Corris, ar ol hir nychdod, bu farw Mr. John Parsons, yn olain mlwydd oed. Gedy ar ei ot weddw, un ferch, a thn mab. I GWEiNiDOG NEWYDD. I trwythnos ddiweddat daeth y Parch. John Hughes (M.C.), Tre?arth, i Aberlle- fenni, i weinidogaethu gyda'r .Methodistimd ?Calfin.iidd.IGolieb. I LLENYDDOL. i I Nos Fawrth, yn Bethel, Corrif1 ITchaf, agorwyd y gymdeithas lenvddot-undebol, gan Mr. liugh Davies, Machynlleth. I Y FEIBL GYMDEITHAS. N os lau, yn Rehoboth (M.C.). Corris, cyn- n:iH\vvd cyt<n?)d ?iynyddo'y FeibI Gym- (l^ith.is, o dan lywyddiaeth y Parch. J. E. Hughes (.At C.\ Corris. Anerchwvd v cy- farfod gan y Parch. Islwyn Jones, Deganwy. I DARLITH. I Nos Jun, Hydref lOfed. yn Rehoboth f'll.C.). Corris, traddodwvd darlith ragor- ol ar '.L,yfr Job.' gan y Parch. D. Tecw\ n Evans (W.). Gwrecsam. Elai yr elw er budd trysorfa Cymdeithas Rvddfrydig Corris. Y y(foe(.I d A r i cadeirvdd ydoedd Mr. David Jones, U. H., Llwydiarth Hall, Aberllefeni.—Goliebydd.
[No title]
Dydd Sul yr oedd y Pnrch. Dr. Fort New- [ ton vn ffarwelio ag eglwys y City Temple, Llundain. Aiff yn ol i'r America.
[No title]
Syr, Prynais dv er's dwy flyhedd a hanner yn ol, ac y mae y sawl y prynais y ty ganddo wedi gadael i berchenog y ty nesaf wneyd llwybr i fyned i gefn ei dy er's rhai blynycid- au, dros dir yn pertiivn i'r ty a brynais, ac, hefyd, adeiladu ar yr un tir. Yr wyf yn derbyn Is. yn y flwyddyn ganddo fel hawl. Pa faint o rybudtl raid i mi roddi i derfynu'r llwybr, a syrnmud y W.C. ? 2. Mae gan y masnachwyr grocery yn v dref yr wyf yn byw ynddf undeb yn mhlith eu huiiain, ac y maent wedi pasio i gau am saith bob nos, oddi gerth nos Sadwrn. A ydyw y gyfraith yn gorfodi pob masnachdy i gau yr un adeg, ncu pa bryd ? Yd wyf, Bob Jolly. A TTFB. 1. Bydd hanner blwyddyn o rybudd yn ddi- gon. • 2. Yr awdurdodau lleol sydd yn pender- fvnu, yn ol y Shop Hours Act, pa rai ydyw yr oriau.
j - 11 1 ! jYMREOLAETH GYFUNOL.…
11 YMREOLAETH GYFUNOL. HAWLIUJ PWYSiG. Mae y Ddirprwyaeth a benodwvd gan Mr. Lloyd George i holi i mewn i gwestiwn Ym- reolacth Gyfunol, Federal Devolution, wedi dechreu ar ei waitli, gyda Llelarydd Ty'r Cy- llredin yn y gadair. Yngwyneb y pwysig- nrydd i hawliau Cymru gael ystvriaeth bri- odol, danfonodd Mr. E. T. John, Llywydd Cndeb y Cymdeithasau Cymreig, a Llywydd y Cyngrair Celtaidd, lythyr at y Liefarydd, fel cadeirydd y comisiwn. Yn y llythyr hwn, ar ol adgoft'a'r cadeir- ) dd fod Mesur Ymreolaeth i Gymru wedi cael ei ddwyn i Dy'r Cyifredin gan Mr. John, ac aelodau Cymreig eraill, yn 1914, dywed fod barn gyhoeddus Cymru heddyw yn hawl- io mwy nag a gynhwysid yn y mesur hwnnw. Ni foddlona Cymru ar Fesur llai nag a gan- iateir i'r Alban a'r W'erddon. Ceisia gan y Comisiwn ofyn i'r Llywodr- aeth, fel cam rhagbarotoawl, i gadw holl gyf- riton eyhoeddus Cymru, gan gynnwys sir Fynwy, yn hollol ar wahan i eiddo Lloegr—■ fel ag y gwneir yn awr a, chyfrifon yr Alban a'r Werddon. Dengys fod hyn yn cael ei wneyd eisoes yngiyn ag Addysg, Yswiriant. Datblygiad Amaethyddol, a Bwrdd lechycl. Ynglyn a. materion Ymherodrol dywed y mynn Cymru gefnogi i'r eithaf Gvngrair y Cenhedloedd, gan hawlio cael cvnrychioi- aeth a llais ar hwnnw cyfartal i'r hyn a gan- iateir i Canada a New Zealand. Mae barn Cymru, eb efe, erioed wedi bod yn wrth-flli- taraidd; felly, bydd iddi ymwrthod ag un- rhyw dreuliau pellach ar arfogaeth. 1 bydd Cymru," ebe fe, yn barod eto i adael bywyd ei bechgyn at drugaredd anghvfam- odol gwladweiniaeth Ymherodrol." Traul y Rhyfel.—Dywed mai trwy gael ei chydnabod fel cenedl ar wahan i gerihedloedd eraill Prydain yn unig, y medr Cymru sicr- hau na csodir ar ei hysgwyddâti fwy na'i chyfran deg o'r baich trwm o ddyled gwlkad- ol a achoswyd gan y rhyfel. Hawlia Cymru gael ei thretllUyn ol ei chyfoeth, ac nid yn ol ei phoblogaeth. Y Clofeydd.—Ynglyn a threfniant v glo- feydd hawfia Cymru ystyriaeth arbennig. Os mahwysiada'r Llywodraeth gynllun Duck- man, hawlia Ovmru fod glofeydd y Gogiedd yn cael eu cvsylltu a glofeydd mwy y De, yn lie cael en cvfrif, feI y maent yn awr, yn rhan o loleydd Lancashire. Os penderiynir cenedlaetholi'r glofeydd, yna mae yn hantod- ol fod Senedd ddyfodol Cymru, ac nid Sen- odd Lloegr, yn end meddiannu glolevdd Cymru. Dyma yr unig foddion drwy yr hwn y medr Cymru obeithio medru dwvii baich mawr clyled y rhyfel. Os amgen, bydd Cvm- ru, o'i phrinder, yn cyfrannu at gynnorth- wyo Lloogr gvfoethog. Y Rheilffyrdd a'r Ffyrdd.—Er y geill vm- ddangos yn fwy anodd i gael awdurdod gwa- hanol ar y Rheilffyrdd i Gvmru, eto angen mawr presennol a dyfodol Cymru vw gwelia a helaethu cyfleusterau teithio a chludo. Addysg.—Cydnebydd Dirprwyaeth Fren- hinol Prifysgol Cymru gymaint mantais i'r Colegau fu ac ydyw y teimlad Cenedlaethol yng Nh mru. Diainheu y profir yr un peth yn yr ymchwiliad presennol i Addysg Ganol- raddol. Trwyddedau.—Mae barn gyhoeddus CYm- ru ymhell ar y blaen i eiddo Lloegr ar gwest- iwn y Trwyddedau. Cynrychiolaeth Llafur.-Hyd vn oed yn yr Etholiad Senxldol diweddaf dvchwelwvd tV- fartaledd mwy o aelodau Llafur o Gymru, nag o unrhyw ran aral) o'r devrnas. Ar v tir hwn drachefn, a cinvestiwn Diwvgiadau Cvm- deithasol, mae Cymru ar y blaen, ac vn hawl- to Ymreolaeth Gyflawn.
DIFFYC TREULIAD A CWYNT.
DIFFYC TREULIAD A CWYNT. Myned yn ddi-anadl gyda chalon-gryn, ond ei gwelia gan Dabledi Dr. Cassell. .:nrs. ijutcmnson, Longsight ierroce, Kinsley, ger Wakefield, a ddywed :—' Am ddwy flynedd bum yn ferthyr i nerfau a di- ffyg. treuliad. Prin y gallw'n sefyll ar adeg- au yr oeddwn mewn poen parhaus bron gyda diffyg treuliad, ac mor nerfus fel y byddai i'r peth lleiaf achosi calon-grvn, fel mai prin y gallwn gael fy anadl. Yr oedd gwynt yn blino llawer arnaf yn y nos, ac yn dyfod mor ofnadwy fel mai rhaid oedd i mi gael fy nghynnaf i fyny yn fy ngwely, er cael rhydd- had. Trwy y cyfan yr oeddwn bron yn ddrvlliad gyda nerfau a diffyg treuliad. Bum yn cymmeryd meddyginiaeth ar hyd yr holl amser, bnd nid oedd dim yn fy helpu hyd nes o'r diwedd i mi gael Tabledi Dr. Cassell. 1"n mhen amser teimlais eu bod yn gwneyd lies i mi, a pharheais gyda hwy, a'r canlyniad ydyw fy mod yn awr mor iach a ehryf ag y bum erioed yn fy mywyd." Tabledi Dr. Cassell ydynt y feddyginiaeth gartrefol ddiwecldar berffeithiaf ar gyter Methiant Nerfo!, Parlysiad y Nerf, Neuri- tis.' Dilfyg Mneth, Wastio, Gwaed Teneu, Diffyg Cwsg, Diffyg Treuliad, Anhwyldeb y Kidney, a Nychdod Cvn-amserol. Cvfaddas iawn i famau yn nvrsio, a merched canol oed. Ar werth gan ffervllwyr ac ystorfeydd yn mhob rhan o'r byd. Prisiau, Is. 3c. a 3s. Maintioli 3s. ydyw yr un mwyaf darbodol. Ceir hysbysrwydd rhad ar unrhyw achos ar gais. Dr. Cassell's Co., Limited, Chester Road, Manchester.
[No title]
I Am wythnos bu y naill gwmni ar ol y llall yn nctio yn yr Albert H'all. Abertawe, a dy- wed v rhai fu yno fod rhai o'r cwmniau yn ijgoeli dadblygu yn chwareuwyr gwych.
J COEDPOETH A'R CYLCHOEDD.
J COEDPOETH A'R CYLCHOEDD. j Hydref 3/Jam cvfarfyddodd Zllr. Hugh Hughes, Nant Road, a damwain yn Nglola'r Iron, pa un a drodd yn angeuol iddo et, ac yn ofid calon i bresivylwvr y fro. Yr oedd yr ymadawedig yn 40am oed, ac yn lab i'r di- weddar 1010 Delu. Bu Hugh., fel ei frawd, Mr. J. Price Hughes, F.T.S.C., yn ddiwv'd iawn yn ei oriau hamddenol vn diwvlho ei feddwl, ac yn chwanegu gIYybodaeth: ae 's- tynd ef yn gerddor gwych, ac vn lienor o'r • radd oreu. Treuliodd ran dda o'i oes yn j Salem (A.), Coedpoeth, a hynododd ei hun lei aelod o ddifrif-nid segurwr siaradus Yd- oedd, ond gweithiwr difell, parod bob amser i wneyd a allai er hyrwyddiant pob symmud- iad daionusynyrardat. Rhvw dair blvnedd yn ol collodd eglwys I Saesneg (A.), Penvgelli, ei harweinvdd eanu. trwy ddamwain yn y lofa, a mawr oedd pryd- er a dyfalwch yr eglwys pwy geicl vn olYllydd iddo, ac appeliasant at y iam-eglwys vn Salem, a llwyddwyd i gael Mr. Hugh Hughes, ac un o Gymry mwyaf Cvmroaidd yn eglwys Salem. Etto ni chafodd yr un achos Saesnig ei gymmhwyaach na'i Ifvdd- loTiach, a geliir yn ddibeti us ddywoyd fod yr actran gerddorol yn ngwasanaeth cyhoedd- us yr eglwys fechan Saesnig, Bethlehem, ar y blaen i unrhyw gapel yn yr ardal. Hefyd yr oedd Mr. Hughes yn aelod blaen- llaw o Lrdd y Rechabiaid, yn y Coedpoeth, liaiiii-, o (Ii-o i dro, holl nvyddj pei th'vn- oi i Bal)eli Offa. ac wedi bod yn gvnnrvchioi- ydd iddi i antrvw gylai-fodydd pwysig yr rdd—yma etto yr oedd yn hyrwyddw r aidd- gar l ddirwest. A'i- oedd hefyd vn aelod j blacnllaw o bwyllgor gweithwyr (Jlola'r r011-lachwedd 3ydtl hebryngwyd ei wedd- illion 1 Y bahe11 bridd, yn mynwent gyhoedd- u, Coedpoeth. Cyn cychwyn am y gladdfa. fe gynnaliwvd gwasanaeth yn Nghapel Sal- em, a than arweiniad y Parch. T. E. Tho- mas. Cymmerwvd rhan gan y Parchn. J. Jones, Brvnteg; J. Vernon Lewis. Gwrec- sam; a Mr. S. Powell. ar ran eglwvs BethJe- Gm.; a-fr" Gilbert Hoberts ar ran Urdd v Hechabiaid. Arweiniwvd v canu gan Mr n. T. Hughes, a gwasanaetliwvd gyda'r or- can gan Miss Gwen Blaekshaw. Ar Ian v bedd darllenwvd gan y Parch. T. E. Thomas ac oftryinwvd gweddi gan y Parch. J. Itow- lanels, v Nant. Cyn ynnvahanu, canodd v uorr s'i B.y yrdd myrdd o rvfeddodau,' dan ar- weiniad Mr. R. T. Hughes. Bernir fod dros fit o bobl yn ei gynhebrwng, ac arw'vdd o barch a galar ar bob Haw.—Gohebydd.
PENTREFOELAS.
PENTREFOELAS. CYFARFOI) DIOLClfGARWCH. Dydd Llun, Tachwedd Sydd, cvnnaliwyd cvlarfod diolchgarwch am v cvniiauaf vn nghapel Methodistiaid Calflnaidd RhydIydån, He. hefyd. yn nghapel Annibvnwyr Bethel. Cafwyd cyfarlodydd rliagorol, a chvnnull- iadau lliosog yn y ddau gapel. CYMMANFA GANU. I lyydd ian. Tachwedd 6ed, cvnnaliwvd y gvmmanfa flynvddol eleni vn Rhvdlvdan Yr arweinydd ydoedd Mr. Harris' Jones, Rhuthyn Y niae ef vii idiiibvddiis 1 gylcli eang iawn fel cerddor medrus, ac arw*ein-. ydd di-ail. Yr oedd cvnnulleidfa liosog wedi dyfod ynghyd yn y prydnawn, ar vr oedd y capel yn orlawn yn yr hwyr. Cal'wyd canu ardderchog, a theimlad pawb ydoedd fod v gymmanfa eleni yn un o'r rhai goreu, os nad yr oreu i gyd. Y llywydd am v prydnawn yiloedd Mr. J.. Jones, A sgol v Cynghor, Glasfrvn; a'r hwyr, Mr. John Owen, Tai ucha. Cwmnenanner. Cafwyd anerrhiadau doeth ac i bwrpas gan y ddau lywvdd. Yr oedd v chwiorvdd wedi parotoi digonedd o ymborth yn y prydnawn ar gyfer v dveitiir- iaid. Hefyd. gwasanaetliwvd wrth yr olfer- yn yn htnod fedrus a meistrolgar g:111 Air. Henry Jones Edwards, Post Office. Bettws G.C. Diolchodd y Parch. E. Ll. Jones yn I gvnnes i bawb am roddi eu prcsennoldeb yn y gymmanfa. ac i'r chwiorvdd am eu parod- I rwvdd a'u haelioni yn parotoi ar gyler y dv- eitiiriaid, a chefnogwycl gan Mr. J. W. Jones, Glasfrvn. MARWOLAETH BACHGEN IEUANGC. I Arthnr Williams, mab Mr. a Airs. Robert W. Williams, Llwvn Onn. ydyw gwrthddrych ein nodiadau. Bu- farw yn mlodau ei ddydd- j ian. yn Qsnnar nos lau, Hydref 30ain, pan nad oedd ond 13eg oed. Ni fu Arthur bach yn meddu ar iechvd cryf erioed. Yr oedd yn un a fawr hoffid gan bawb, o herwydd ei dvnerwch a'i barodrwydd i wneuthur cvm- j mwvnas yn ei ffordd fitch ei hun i bawb. J Mynvch cl vii- vd of yn canu nnnau'n filwr bychan, yn dysgu trin v cledd.' Ar j ddvdd ei angladd yr oedd flu o blant yr vs- gol wedi dyfod i'w hebrwng. Yr oeddvnt o clin of-il ell hathraw, Mr. J. W. Jones, Glasfrvn. ae, hefyd, y ddwy athrawes, sef, Miss Edith Jones, Cefn brith. a Miss Hughes, Glasfrvn. Gwasanaetliwvd vn v tv, evil cvehwyn, gan y Parch. Evan Roberts, Bethel, vii.9 ied yn orymdaith, y plant yn blaenori. Gwasanaethwyd yn y capel ac ar lan y bedd gan v Parch. Evan Roberts. Yr oedd yr oil o'r plant yn ofirio blodau yn eu dwylaw, a golygfa fyth-gofladwy ydoedd eu gweled vn taflu eu blodau i lawr ar yr arch. Aeth Arthur bach i'w fedd heb lychwino ei wisg. a'i goron ar ei ben. Ciiiniolir J. W. Jones, Glasfrvn, am ei waitli yn dyfod a'r plant ynglmV.i'r gladdedigaeth. Cvdym- deimlir yn fawr a'r oil o'r teulu yn eu galar. --Aloses, Roberts. ¡ 1
I GWRFCSAM.
GWRFCSAM. CYAIDEl THAS LENYO'DUL QFEEN ST. Y m;ie hon a gohvg pur lowvrclius ami otto eleni, o dan lywyddiaeth y Parch. Peris \ViIlinnls. Nos Fawrth, Hydref 28ain, bu j Mr. D. F. Rees. Bi-oughton, yma yn tra- djoctl ei ddarlith ar 'Ddirwest, yn ei pherth- ynas ag ad-drefniant,' Ar gynnvgiad Mr. J. P. Davies, ac eiliad AJr. R. D. Williams, yn cael eu cefnogi gan Mr. Thos. Jones, F.H., diolchwyd yn gynnes i Mr. Hees, a dadganwyd awydd i'w glywed etto cyn di- wedd v tymmor. ——
! DISWYDDIAD MISS DOUGLAS…
DISWYDDIAD MISS DOUGLAS PENNANT. I Dydd Alawrth dygwyd i derfyn yr ym- chwiliad a wneid gan Bwyllgor o Dy yr Argl- wyddi i achos diswyddiad Aliss Douglas Pen- nnnt o Gorphlu Awyrenol v "Alerched W.H.A.F.). Hysbvodd Arglwydd Wren- bury (cadeirydd yr ymchwiliad). nad oedd unrhyw dystiolaeth wedi ei dwyn yn mlaen i brofl anfoesoldeb yn y gwersylloedd. Dyma oedd dyfarniad unfrydol v pwyllgor, ac fe gyflwynid adroddiad i'r senedd. Yr oedd Ladv Rhondda yn un o'r tystion j j a alwvd dydd ATawrth. Cyrhaeddodd a dref o'r America dvdd Sadwrn. Dywedir fod gwrit am athrod yn cael ei ehymmervd allan yn erbvn Miss Pennant gan rai o'r personau a enwyd yn ystod yr ymchwiliad.