Baner ac Amserau Cymru

AT EIN GOHEBWYR. I 4i Ffolineb ac Addysg.Xi; gallwn gy-. hoeckli y llith ar y testyn uclwxl, o henvydd dau reswm-(l), Xi anfonwyd enw priodol i a chyfeiriad yr awdwr i ni; (2), Xid priod- of eyiioeddi'r llith. AT EIN DAKLLRNWYR AN DOSBARTHW YK. MAINT Y 'FANER.' Da genym hysbysu yr adferir y I Faner i'w ilawn faintioti yr wythnos nesaf, a hYder- wn y cedwir hyn mewn cof gan ein Coruch- wylwyr, Cohebwyr, a Derbynwyr. Gofid dybryd I ni oedd ei chwttcgi, ona am y rheswm sydd yn hysbys i'n cefnogwyr, rhaid oedd gwneyd hyny dros tiymmor hwy nag y tybiasom ar y cyntaf. Er pan ostyngwyd y pris i Ceiniog, fe gyn- nyddodd eiri cylchreuiad yn ddirfawr, at, y mae angen swm anferth o bapur i gyfar- fod ein gofynion. Cwnaethom ymeroch- ion egniol i sicrhau cyflenwad chwanegoi, o liaws o faeifeydd, a chyda dirfawr un- hawsder y ceir y cyfryw. Hycerwn na cheir traflerth tebyg yn y dyfodoi, as y cedwir y Fancr • yn ei chyflawn faint. Y CYHOEDDWYR.

GWYSIO AM DDWY GEINIOG I Yn llys ynadon Bow street, Llundain, y dydd o'r blaen, gwysiwyd Syr John Brun. ner anj y swm o ddwy geiniog, gweddib taliad dyledus am ei glndo mown cerbyd. Gwnaed archeb am y dtlwy geiniog gyda dwy gini o gostau.

DENTAL SURGERY PAINLESS EXTRACTIONS. KILLINGS, Artificial Teeth. MR. K. HANLON ATTENDS PERSONALLY. DENTAL ROOMS:- DENBIGH, at Mr. Helsbv, Vai. Street, every Wednesday. Hours 11 to 5. RUTHIN, at Mr. Gee, Ironmonger Ciwyd Street, every Fair and Third Monday. 12 to 4.30. CORWEN, at Air. ö. Jones, Confection er, Bridge Street, every First Friday, and Fair Day. 12.80 to 6. HOLYWELL at Mr. Hughes, Chemist, 42, High Street, every Friday. 2 tc 6 p.m. R. J. JONES. MONUMENTAL WORKS, CYNLAS, IIU THIN. CERRYG BEDDAU MEWN G WE NITHFAE N, MYNOTi. ARALL 0 GEPiPiYG. .rw,h fy mhrisiau i cyn prynu yn un- I man arall. DYNLAR, RUTHTN.

MESUR DADGYSSYLLTiAD A I DADWADDOLIAD. rWTLLGOR TY'R ARGLWYEDI. I Nodiad. I Alao genyin mown Haw lythyr maitli a phwysig oddi wrth Arglwydd Sfli iotfield, yn ymdrin a pliennodiad a aitli Pwyllgor Ty'r Arghvyddi iie Fesur Dadgyssylltiad a I)adN-addollacl \1- Eglwys yn Xghymru. Teili y llythyr ar faterioll Bydd etto yn it clii-ednvii ef dyddordeb gan ein derbynwyr. Y niae Aiglwydd Sheffield yn awdurdod uehel ar gwestiynau seneddol ae addysgol, a bydd ei farn ar y mater hwn yn ddiau yn eglurhad ar un o ddicnvvddiadziii mawr y fhyyddYll 1U14 pan oedd hng- ed Dadgyssylltiad N-i) y fantol.—Gol.

NERTH A CHOLI.EDION GERMAN!. YS'J'ADEGAETH HYXOD. I ï ellydig ddyddiau'n ol cvlioeddwvd amcangyfrif o grvfder lluoedd (ierniani ar y maes, ynghyda'r collodion yn ystod ijl\ddyn gyntaf y rhyfel. Credir fod yr amcangyfrif lnvn yn tarddu o tfynon- ellau pur ddiogol. Gosodir es-fa;ii-if Gormaniaid ar y eadfaes liodclvw \ii •!i,200,000, o'r sawl y mae 1,800^000 .I] v gorllewin, a 1,400,000 yn y dwyrain. Nid \w r niferoedd lIYII, wrth gwrs, yn cynnwys yr Awstriaid, rlnf sawl sv'n 1,120,000 yn y eadfaes dwxreiniol. l)nw bynyna a'r cyfanrif yn erbvn Y itwsiaid rvwbeth o gwmpas dwy filiwii 0 a lianner, o't gyferbynu a'r niiliwn a liiri cliwarter yn erbvn bvddinoodd 1 frainc, a Eolgium. ]>;HV awawr yr amcang\frif dvddorol lnvn i'r casgliad mai 200,000 o ddynion Ca cbau allan y lluoedd llinoll- au rhif ncliaf ag v gall Germani ei gadw ar y inaes mewn I I 11 -tAc", llaw n arfogaeth, Pa faint o dd vnion sydd gan v Cydblcidiau yn y cndhtcs gorllewinol ni fvnegwyd erioed, ac an- noetli yw dyfalu. Yn Adolygiad Swvdd- ogol Ffrainc o gwrs ehwemis c\ntaf flivfel, datganwyd mai nifer y lluoedd Ffrongig yn y maes oedd dwy filiwn a lianner, ac fod miliwn a cliwarter wrtli f I i. Y mae'r cyfanrif yna, felly, yn cwv na'r oil o luoedd Germani ar ddHU ffrvnt, a'r casgliad v gellir dod iddo felly, y byddai'r Cydbloidianji gryfach a lliosocaeli hyd yn oed pe tyn nai r Gormaniaid bob milwr o Ewsia i gadfaes v gorllewin. Diogelach, fod-I oynnag, yw peidio cyfrif y lluoedd s,ydr1 ran Fh-ainc wrth gefn fel rl)yw gyn-   horthwv mawr iawn yn erbvn ymoRod- iad grymusfawr, ac, with gwrs, nid oes dim i brofi eto na all y Germaniaid li- osogi'r niferoodd sydd" ganddynt ar y maes yn barod. Rhaid colio, fel y svl- wyd eisoes, nad yw'r amcangyfrif vn cynnwys y milwyr ar y Hinellau cysvilt- iol. Pe y cynhwysir y cyfryw, nid -w'r amcangyfrif cyffredin o ddwy filiwn o Germaniaid yn y naill gadfaes a'r Hall ymhell iawn o fod yn gywir. Ar y llaw arall, cawn fod yr aincan- gyfrifon o golledion y Germaniaid gryn lawer yn is na'r iliai a ledaenwyd yma ac acw drwy'n gwlad. Cyfanrif colled- ion y Gormaniaid, yn 01 yr adroddiad invn, am y liwyddyn gyntaf o'r rhyfel yw miliwn a banner. Xid yw'r nifer yma'n golygu y dynion bynuy dderbyn- iodd glwyfau ysgafn, y rliai, mewn am •ior cyfaddas, a allant ddychwelyd i'r rhengoedd. -I-, y lladdedigion, y carcharorion, a'r rhai annalluogwyd i ryfela dim mwy. Gell- ir dweyd. gan hyny, fod yr ameangyf "if Jnvn oddeutu banner y ffigiwv a av- ,rel,(Ilil ni ei dderbyn fel ffaitli, ac os \11 ir, ii liynod o siomedi^. Coll- KId v liwsiaid, mown carcharorion yn mig, fv, na miliwn o ddynion, ac at y ■yfryw gellir yeinvanegu'r colledion liewn lladdedigion a l'\¡h.f('di;<ion, Anodd iawn, \n Itrithiau. \\v Iwyit C'.lanrif eu colledion i 11ifer liai na filiwn a banner—miliwn yn f'wv aa r (Jermaniaid. Yn ye'nwanegol at ■yfryw rhaid eoJio coiledion y Ffrane- od, Prydeinv.yyr, a'r Eelgiaid. Os mai fel hyn y mae ein gobaith o v.'isgoV gelyn allan yn dwvn fl'rwyth, nid 'janly niadau yn nll- I'oddliaol iawn. ( awn wahaniaeth rbwng am cangyfrilon hyn ag eiddo'r rlmi gv 1 1 "I "I noeuciwya yn Adolygiad Swyddogol Ffrainc am chwe mi s cyntaf y l'hyfcl. Yn ol y casgliad v eyfeiriwyd ato eisoes. fanril collodion Germanaidd yn v rh est ran s\ddogol lyn\' i IMebefin r 20fed oedd 1 4 4 1 o ddynion. Svl- faenwyd amcangyfrif swyddogol Ffrainc ur dawy ffvnnonell. y rhestran swvdd- :1' llA'tliyrau gaed ar swyddogion laddwyd. neu a gymerwyd yn garcbar- orion. Deng\"s yr amr\^viol dvstys- grifan adroddiad Ffren- gig, fod colledion y Gormrmiaid, nr v ddau ffrynt, erb\n canol mis lonawr, yn 1,800,000 o ddynion.' Hynny ydyw, yr ?i)n y ydyw, )-r oedd y colledion erbyn diwt^dd y pinned mis, yn ol yr amcangyfrif Ffrengig, yn iliosocach hyd y n oed na r colledion o un mis a'r ddeg, an ey ferbynu a'r am cangyfrif cyntaf yn yr ei tiiygl lion. in rhyfedd iawn, cytuna r amcangyfrif hwnnw fod colledion y (rermaniaid, yn Astod misoedd cyntaf y rhyfel, yn an- iirferol o drwm. Sonia am golledion o 50 y cant yn llinell gyntaf byddin Ger- mani, a cholledion ,)cliwanegol o 50 y cant pan y llanwyd y bylchau cyntaf gan y byddinoedd liowydd. Sylwodd yr adroddiad Ffrengig nad oedd y ffigiwr liAn o 1,800,000 hyd ganol lonawr yn cynnwys y cleifion neu'r colledion yn y h-wydr olaf ym Mholand, a'i fod felly dan y marc. Derbyniwyd yr amcangyf- rif, fodd bynnag, a cbvtunwvd N-iiiliell- ach i dynnu o'r cyfanrif banner miliwn o ddynion cidyehwelodd i'w gwabanol gatrodau ar ol eu bad tor o'u clwvfau, tic. Yn ol byn, yr oedd y (, mewn colledion i f N-liv i ganol lonawr diwedd- af yn 1,300,000 o ddyilion—dyweder yn 01 260,000 o ddynion v mis. Ond v mae r amcangyfrif a gyfeiriwyd ato yn neCiiieu r erthygl bon yn eu gosod yn ol banner y ffigiwr yna. Gan bynny. os nad yw cyfanrif collodion v Germaniaid ar derfy n blwyddyn o ryfel yn ddim ond a banner—dyweder lianner c, iddo'i, Cydbloidiau—rhaid dod i'r casgl, iad na bu'r gelyn yn afradus o gwbl mewn bywyd. ond yn liollol i'r gwrth- uyneb. Y mae n oitbaf eglur i'r sylw- gar fod (.'olledion v fJtrnianiaid am y ebwemis diweddaf \11 llai, os oedd eu collodion yn ystod y ebwemis cyntaf yn .)0 v A fod y lleiiiad lnvn yn ngbollodion v Gormaniaid yn cydam- scru a cb\nn\dd .?n coHt-dion ni, ?r na bu, V tu.nb.n i'r ))?<bmenes a'r vmbtdd ?yrn? ?n Vpivs, lis Mai diweddaf, ddim ff.' lf,,ii (I iA-edd?if, ddiii-i i\\ n \r \stad'Lraetb lnvn, rhaid inni ad drefnu crvn lawev ;U' ein dameaniaetli- an partbcd y 1'h:del.

4, CYNLLWYNI0N UfiAúwiWS. I I In y (I. presennol nid oes re- swm miiwrol o gwbl dros i'abw.vsiadu Gorfodaeth Filwrol yn v wlad lion. Ymddengys^ fod yr ymrestrwyr mor Ii- osog fel mai prin fod digon o ariau, Ac., ar eu cdcl' a chcir fod y dynion yn dal ? ?y??.Y? Cl gwasanacth i'r wlad vn v fathiodd fel na raid pryderu fod ein collcdion ar y maes yn liio?ocach na'r gwirfoddolwyr crybwylledig. Y mac'r c.} ^V^ ffeithiau yn anwadadwv ac er eyfryw ffeithiau Yll fillwadadw.y; ae (Jl' ein bod yn ymarbous i'w pwyleisio, rbag i rywun sy'n M-facthu ymrestru g> Inew id ei feddwl, y mae n umlwg mai ctrwy udganu'r hwyrfrydigrwvdd hwn v 'i t""I l, b t .j caiff y gwyr li\"])Il.v S\- .I cef'nogi Gorfod- aeth Filwrol unriiyw arddeliad wrth drafod a thrin eu hachos. Nid oes gan- ddynt unrbyw ffeithiau o safbwynt lnil- wrol o gwbl o'u plaid. Nid yw eu hvm- gyrcli yn ymgyrch i gi i- wlad mewn awr o adwytli a pberygl; cyn- llwyn politicaidd ydyw. Dyna stit N-i, ennynodd ragor o wrthwynebiad new- vdd nag o gefnogaeth newydd. Gwnaeth yr ymgyrch hwn y ffordd yn galetach i r Elywodraoth, ac nid yn es- mwvthach, i introdiwsio gorfodaeth, pe codai angen am bynnv yn y dyfodol, achos y mae r boll syniad am orfodaetb erbvn byn yh anwabanol gysylltiedig a chynUwyn anbeiiwng cylch arbenig o bohl sydd a'u llygaid yn unig ar fudd- iannau politicaidd. Y mae'r gyfundrefn wirfoddol, nid yn unig wedi eyfarfod a'r boll ofynion, ond eyflawnodd bynny heb drefnu ei bun yn y modd effeitbiolaf posibl iddi. Yr ydym, bellacli. yn y c-wrs llafurfawr o gymryd sloe o north a r1,if dynion y. wlad drwy gyfrwng y Gofrestr Genedl- aetliol; a phan ddaw canlyniadau 'r yni- cbwil lnvnnw n wybyddus, byddvvn mewn gwell satie i garion ndacn gwa-itli o ennill ymrestrwyr ar linellau inwv trefnyddol. Ac nid y Gofrestr yn unig yw'r unig gyfrwng mewn llaw i wella |>otb.au. Gadawvd v gorchwvl o dd enu ymrestrwyr yn v ngofal swyddog- 1 ion a. newidivryd yn dra ami. Gallasai pwyllgor o ddymon busnes gvnortb- wyo'n ddirfawr mown amryw gvfeiriad- au. (rollir gwneyd rbagor o lawer eto. fel enghraifft, gallesid gwneud apel fwy pendant gan Arglwvdd Kitchener i gyf- logwyr, i'w gwahodd, mewn amgyleb- iadau He mae hynny'n ymarferol, i roddi mercbed yn swxddi dynion, a'i wneud yn bawsach i ddynion o fewn yr oed milwroi i ymrestru. Nid y\ awgrym Syr Arthur Conan Doylf. y nofelydd enwog, yn un i w ddiysixi'u cln\'aitb, sef, y -pwysigvwydd o ddwyn pwysau'r farn x.v'boeddus nr bersonau nnigol. Xid yw byn, fealiai. yn rbyw gvmwys- iadol iawn \n trefi mawrion. lIt- nud yw pob] yn adnabod ?u. cymydogion. nac yn malio dim am eu barn ond YnY it, %-ii itiillo diii) ii-ii f-ii ('11(i -ii gwydd. Ar yr un pryd. rhaid inni fod byn An citliaf llwyddiannus a di-dra-m- ar ein fqq!indHTi:wtJI yn erbvn M- aw- grym amlieus fod unrbyw n i fer Hiosog o ddynx.npwrpasol v.-rtitiaw.ond dcwis ymaflyd ynddynt. Diamen pe declireu- id eyfrjf y dynion ieuaine liynnv n welir yn mwynhau eu hunain liyd laiiiiau r I moroedd, &c., yn ystod y dyddiau hyn, y gallasciii gyfrif tyrfa gref iawn. Ond pe'r clem gam ymhellacb, a dechreu treiddio i mewn i safleoedd a rhesym. au r dynion hyn fe welid yn union deg fod y mwyafrif ohonynt yn llanw swyddi gwasanaethgar, a chanddynt re- symau sylweddol dros nacau ymuno a'r fyddin. Prin y credwn y dadlemur dnq,'r Gofrestr unrbyw nifer fawr iawn o'r dynion hynny a elwir heddyw yn Ihvfriaid/ueu siiechwyr,' a phrin v credwn, os y dadlennir ryw nifer ohon- ynt, y byddant o unrbyw werth inilwr. ol. Nid yw'r cwestiwn o godi rhagor o fyddirioedd yn cynnwys perswadio'r lhvfl'iaid llyn i ymuno; y cwestiwn pwysicaf o lawer yw, sut v gellir bepgor y mwyafrif o ddynion busnes o 'u gwa. banol swyddi. Cwestiwn dyrys anghy- ffivdin, wrth gwrs, yw hwn, a rhaid wrth gryn lawer o fedr a plnvyll i'w drafod yn effeithiol. Cymysg iawn yw canlynwyr Gorfod- aeth, a'u hamcan yn bur amrywiol ac anghytun. Ceir rliai ohonynt, fel y Morning flost,' i-ii dat,aii yn onest a ^chroyw fod arnvnt eisieu gweld gorfod- aeth ar sylft,illi cadarn a pbarbaol, a cheir llawer iawn yn anwesu'r dymun- iad hwn, ond heb fod mor onest yn eu datganiad. Cawn eraill, wodyn, yn ei bregethu fel mesur rhyfel yn unig, gan anwybyddu'r syniad o 'i fod yn gwbl afreidiol. Yn ychwanegol at y cyfryw, ceir craill yn dra selog am orfodaetb diwydiannol, ac anwesant y ffansi ry- fedd y gweitbia dynion lawer iawn gwell drwy eu rhwymo'n slafaidd wrth v fainc a'r erfyn. A cheir rhagor o ddosbarthiadau eraill llawn mwy ffansi- J ol. Y cwbl a allwu ei ddwoyd NN-i-tli j bobl byn yw, mai nid i>dog i udganu ffansi yw'r un bresenol, ond ffeithiau noeth, ac i ganolbwyntio'n hadnoddau'n ddoeth a rhesvmol. ac nid rboi math o arbrawf ar ddadleuon ac ymgecraetb an- heilwjig. l'r diben o ennill y rliyfol, y mile ariiOm angen dynion, offer rhyfel, ai? ai;iari. Xid yw Gorfodaeth Miiwrol vn meddwl am odid ddim ond am y cyntaf; a gwyddom fod y cyfryw yn gyrhaeddadwy yn ol rhif y dyniou sv ,ii llifo i mewn yn ddyddiol. Pan y pall- wn a chael digon o ddynion, ac y cvfyd angen am orfodaetb. nid gormod arnom. yn ddios, yw dod i'r casgliad y dywed Ar_dwydd Kitchener hynny wrthym i-ii blaen. Hyd \n hyn, ni ddywedodd wrthym, a hynny, wrth gwrs, am re- symau eglur iawii. Ac wrth wraidd yr ymgyrch gorfodol hwn, yn enwedig yn ei ffurf ddiweddaf, coir yr hen gynllwyn- ion yn erbyn Arglwvdd Kitchener, ac yn erbyn y Prif Weinidog. Rai misoedd yn ol gorfu i'r cynllwynwyr bradwrus hyn ddioddef sarhad no Hid cyfiawn y cyhoedd; ond ni lwyddodd hynny i ddrvllio 'r cynlluniau distaw, iselwael, a ehadnoaidd orweddni 'n blygion annelwig ?-(, i oti aiiiie l wig o dan N, en-ftiii. Y mae'r cyfryw'n fyw heddyw, ac yn casglu nerth. Nid yw'r bobl hyn yn hidio dim os bydd i'w hym- gyrch ileidi-)j rNA-gor iAIad, ac ang- erddoli enbydrwydd presenol y deyrn- as. Ni faliant ddim chwaith am yr am- hosiblrwydd alaetbus Invmv y gosodid ni vnddo mewn rhwymedigaethau ar- iannol i'n Cydbleidiau. Nid sel-dros eu polisi gau sy'n eu hysu o gwbl. Eu hamcan yw creu rhwyg yn y Weinydd- iaeth, a defnyddio'u liarfau a-nfad i gario'n mlaen yr hen ymgyrch tythyll- aidd yn erbyn arweinwyr y deyrnas.

PONTYPRIDD A'R CYLCH. I Y DIWEDDAR RICHARD WILKINS. I Yr oedd v cy mmeriad si riol a charedig Wilkins yn )).yw yn yr Efail isaf, a blin fydd gan lu o'i hen gyfeillion glywed ei fod wedi gadacl yr aninl, yn 86ain mhvydd oed Gen- edigol oedd o Abertridwr a'r Grooswen, ae yn hen gyi'aill i'r enwog fardd Carnelian.' Yr oedd NViIkins yn Gyniro, a phoh ysgog- iad o'i el(l,,Io vli ii%i,-n, i;i fai-f wen Jat's hnl ei wast, a'i wyneb crwn a'i wedd siriol, a'i (iyfaichiad lhm yn 1'ywyd cymdeithns He bynag y hyddai. Yr oedd yn wr o dalent a elirvn allu meddwl, ac nid oedd un pivnge a ddeuai dan syh" na feclrai Wilkins siarnd ai'iio—yr oedd y bonoddwr ynddo, a medrai gymdeithasu a gwahanol ddosbarthiadau, Ccity yr oedd yn ddyn parch- us gan bawl) o'i gydnabod ac enw Richard Wilkins yn air teuhiaidd yn y eylch. Cyf- aill mawr iddo oecld prif Delynwr Cymru; j sef, John Bryant, Efail isaf, a swvnol oedd j elywod yr hen delynv, r yn elnvareu yn 85ain mlwydd oed, a Wilkins yn eanu yn 86ain mlwydd oed. Hoff oedd o l>ennill eryf neu englyn braf fel eiddo 'Carnelian, neu Brynfab.' Yr oedd y hardd a'r lienor o Donyrefail, sef G, 0. M.' ae yntau yn gyfeillion mawj-, a byddai y ddau yn C'ym- inervd amhpH dait.h i'r iro i yael golwsr ar anian yn h?r?'i mewn han1doniaeth ei thiys- ni a'i phrvdferthweh, a'r ddau batriarch yn dyehwelyd a'u bryd yn hen wedi cael nyvledd o Dduw mewn anian. Bu Wilkins yn yr Anifrioi <7dwy waith, a doniol oPlhl pi iwn's yn ngwlad yr Iauci. Aetli yn 18G2, ac yr oedd yn slac iawn vno. Teitiiiockl lawer. ond o'r diwodd fe jrafodd waith, a bu yno flynyddoedd. Daeth gartref gan feddwl myned a'r teulu yno, ond yr oedd ar y y Chvter '—y mor. Aeth ef yn ei ol, a hv yno ddwy flynedd. Pan aeth i America, yn IS62, aetli a hon hibell a bocs bwyd gydao; or. a daet.h a'r ddau yn ol. ac y ryiip y bihell a'r bees bwyd yn ei gartref I heddyw. Yr oedd yn h'vff o clnviff o'r eet- yn ewta,' ys dywedai. PilHl fer, d'hi, eed'l y biibell glai, ond eymmerodd ofal o honi a'r hoes Invyd am tua /)oain o flynyddoedd. Y niae llawer a ddeuai i dalu yniweliad ag ef yn y blynyddoedd diweddaf "wrdi tynu niwe- yn yn y bwthyn o'r biboll fadl (ldu a fl1 yn yr America ddwy waith, no D ddaefh yn ol i Gymru lan, i ddiweddu ei thymmor fel ei pnerohen. Hc,d,ci inv,,y i Wilkins siriol, a. gorphwysed yn dav. el lle3 ch wo sain yr udgorn.—Gyfaill

DIN BYCH, WL u CERDDOROL. cyaa yti dda gan y cferddiiHon Jâë».h fod Mr. D. D. Parry, A.R.C.M, A. D.C. W., Llanrwst, wedi trefnn (ar ø. amryw o cy- feilbon), i roddi gwersi cero<ol yn Nin- byoh bob dydd Iau a Sadwrn, mewn chwar- eu perdoneg, organ, a lleisiadaeth (8pecial Modern Method) Am fanylion, ymofyuer yn Tngfa, Dinbyoh, neu Bo"w, rwst.-(Hys. ).

MILODFA BOSTOCK A WOM RW" KT.T y .ø. Rydd i filodfa frenhinol Rhif 1, Bostcck a ^ombwells, dalu ymweliad a'r dref hon dyd I.lun nesaf, Medi 6ed, gan aros yn y Smith- field. Y mac pedair blynedd or pan fu y filodfa yma o'r blacii, a diau y hydd yr Yln- weliad presennol yn fantais o atdyniad neill- duol i drigolion y dref a'r cNic-I Bydd lli- aws o fwystfilod o wahanol rywogaeth i'w gweled, a. cheir perfformiadau gan lewod a bwystfilod eraill. Bydd v filodfa vn Rhuth- yn y dydd Mawrth dilvnol. YR YSGOLION. Yr wythnos hon yr oedd boll ysgolion elfenol y dief yn ail agor ar ol y gwyliau blynyddol. YMRESTRU. 0 fewn y dyddiau diweddaf mae dau fachgen ieuangc o'r dref wedi ymrestru &'r fyddin—W. Myddleton, mab Mr. a Mrs. Edward Myddleton. Ty Polity, Post Office Lane, a Robert Edward Owen, mab Mr. William Owpn, Efail Gwaenynog-y blaen- af at y Royal Fusiliers, a'r llall at yr Hon- ourable Artillery Company. Cyn ymrestru yr oedd W. Myddleton yn gwasanaethu yn Ngwallgofdy liainhill, ac Owen yn athraw yn yr Ysgol Genedlaethol yn y dref hon, ac yn fachgen ieuangc defnyddiol mewn llawer cylch. TORI I MEWN I DY. Yn llys yr ynadon dydd G wener cyhudd- id dynes ieuangc drwsiadu. o'r enw Harriet Evans, o dori i mewn i dt vr Is- gadben W. E. Brock, Marwiil, Rhyl Road, a lladrata oriawr gwertb 3os. CVisiodd y dditfynyddes ei gwerthu f Mr. J. i3. JOydej ond rhoes hysbysrwydd i'i, heddgeidWaid; Traddodwyd hi i sefyll ei pilravVf yh f Frawdlys C'hwarterol. DYFHHAU HEOLYDbb Y DÜË1 AR Y SUL. Digwyddodd peth lied ddoniol yn nghyfarfod diweddaf y Cynghor Trefol. Darllenwyd cylchlythyr oddi with Fwrdd y Llywodraeth Leol yn annog cynnildeb yn uihob adran o dreuliau y eynghor. Wedi ystyried y IJythyr cyflwynwvd amryw awgrymiadau gan Bwyllgor y Prif-tfyrdd, ac yn eu plith yr oedd un i attal dyfrhau heolydd y dref ar y Sul. Cafodd yr awgrymiadau eu pasio gan y cynghor. Y chydig flsoedd yn ol penderfynodd y cynghor, trwy fwyafrif, ar annogaeth v Swyddog Meddygol, fod heolydd y dref I gael eu dyfrhau ar y Sul yn ystod yr liaf, er gostwng y llwch, gan yr ystyrid mai mantais i iechyd ydoedd hyny. Dangoswyd cryn wrthwynebiad yn y dref yn erbyn penderfyniad y cynghor a daeth y mater i fyny drachefn ger bron y CynghoV Trefol, pryd y pasiwyd trwy fwyafrif i f-ned yn mlaen gyda'r gwaith o ddyfrliati yr heolydd ar y Sul. Yn awr, fodd bynag, arawgrym- iad Bwrdd y Llywodraeth Leol, y mae y gwaith hwn-a ystyrid unwaith yn angen- rheidiol er budd iechyd y dref—i gaei ei attal er mwyn arfer cynnildeb GWEITHWYR Y GORPHORAETH A'R CYNHAUAF. Bn peth siarad yn nghyfarfod diweddaf y Cynghor Trefol ar y priodoldeb o ganiatau i weithwyr y Gorphoraeth fyned i weithio yn y cynhauaf. Yr hyn basiwyd yn y diwedd ydoedd fod i'r dyniun gael myned ar ddiwrnod yn achlysuiol neu am ycbydig ddyddiau, ond cael caniatad aiolygydd y fwrdeisdref. MARWOLAETH MRS. WILLIAM ROBERTS. Nos Sadwrn, Awst 28ain, bu farw Mrs. Mary Roberts, 55 Beacon's Hill, yn 73ain mlwydd oed. Gweddw ydoedd i Mr. Wil- liam Roberts, un o gyn-'solygwyr y FANER, a'r hwn fu yn gwasanaethn yn y swyddfa ani gyfnod o agos i drigain mlynedd. Efe oedd diacon hynaf eglwys yr Annihynwyr yn Lon Swan. Bu farw fhvyddyn i mis lonawr diweddaf. Dioddefodd Mrs. Mary Roberts gystudd o 13eg mlynedd, a gwein- yddwyd yn dyner Arm gan ei dwy ferch- Miss Emma a Miss Gwladys Roberts. Ar yr adeg y bu Mr. Willi m Roberts yn wael torodd iechyd Miss Emma Roberts i lawr, ac yr Of dd hi ynghyd a'i thad a'i mham yn waet ar yr un adeg, a mawr y pryder roed areichwaer, Miss Gwladys Roberts. Erbyn hyn da genym ddyweyd fod Miss Emma Roberts wedi gwella i gryn raddau. Dn marwolaeth Mr. William Roberts yn erg-yd drom i Mrs. Roberts yn ei gwaeledd, a hiraetha i yn ami am gael myned ar ei ol. Hanai Mrs. Roberts o deulu parebus yn Henllan, ger y dref»hon, a chafodd ei dwy i fyny yn grefyddol; a thra y daliodd ei hiechyd a'i nerth, bu o wasanaeth neillduol gyda chiefydd—yn arbenig gyda chaniad- aeth y cirssegi-, ac fel athrawes vn yr Ysgol Sul. Cafodd ei tharaw i lawr gan y parlys o ddeutu tair blynedd ar ddeg yn ol, yr hyn a'i hanalluogodd i ddilyn moddion y cyssegr mor gysson ag o'r blaen, ond parhaodd yn ei dyddordeb yn achos crefydd hyd y diw- edd—yn enwedig yn amgylchiadau yr eglwys yn nghapel Lon SWRn-a melus oedd ei phrofiad bob ainser. Trwy yr holl gys- tudd a'r profedigaethau a'i cyfarfydaod, cadwodd ei ffydd vn ddisigl yn ei Gwared- wr, ac ymostyugai bob amser i ewyllys ei Thad Nefol. Cvdymdeindir yn ddwfn A'r ddwy ferch sydd wedi eu gadael yn amddi- f8.id o dad a mam. Cymmerodd y gladded- igaetli le ddydd Meicfier. yn n-iyiinvent yr Eglwys Wen (ciaddedigeth breifat), o dan y Drefn Newydd, pryd y gwasanaethwyd gan y Parch James Charles, ei gweinidog.

Yr anhwyldeb mwyaf cyffredin ydyw U Diffyg Treuliad;" yr arwyddion ydynt- Rhwymedd, Poen ar ol Bwyta, Gwynt, Poen rhwng yr Ysgwyddau Surni yn Ystumog, Blrw drwg ar y Genau, Iselder Yabrya. Cymmerwoh do-Lie o Davies's Tonio Antibil- ious Pills, ac fe ddiflana'r ewfil fel y nh,) o flaen y gwynt. I/Ii. HUGH DAY IBS, MAOHYNTJiETH.