Baner ac Amserau Cymru

GORCHESTION Y LLYWODRAETH. TIni dyddiau'n ol eaed trafodaoth ddy-1 ddorol ar gyflenwadau nwvddau rhyfel vn Nhy'r Cyffredin, a bu'r drafoe.aetti honno'n swewr gwert-hfawr i roddi prawf diymwad ar yr ymosodiadau llvmioD a gyfeirir at y Llyrvrodraeth parthed rhnwd y rltvf^ Am vsbn-d cyfyngwyd yr vm^-o'li.nd an f^f^h^ddig bvn i new- yddiaduron ùilrndd ac annenwog yr Wrthblaid, ac avi'dwvd hwy at berso^fu avb^nnig vn v Weinvddiaeth. Yn ddi- weddar vmdd?ncr? cvfnewidiad amlw? iawri yn llYn. Gwelir fod vr ymgyrch llysnnfnidd yn cymryd eylch eamgaelt. '• Cefnogir of gan newyddiaduron o bwys ac awdurdod, a hawdd canfod mai diben yr oil yw ymroi'n frwd ac unol i siglo col ofnau cedyrn y JLlywodraeth, a'u dym- ehwel, os oes modd. Bu'r Morning Post' a'r 'Times' wrthi'n ddyfal, a dilyn wyd hwy gan gyhoeddiadau liai disglair Ond pan ddaw'r ymgyrch hwn i ari-i- lygrwydd ar lawr y Ty", yr ydym mewn safle i ofyn betb yw ei amcan, a betb J" barn y wlad am dano. Nid ydym, o bosibl, wedi anghofio araith Mr. Hewins, y saw l oedd ar fiurf cynnyg, a hwnnvy'n cynnwys cyhuddiad ffurliol o'r Llvw- odraetjj. X>Mna'r petb agosaf eto n ddigwyddodd yn y Ty fel cais llechwr aidd at dorri cytundeb o heddweh sy'n ffynnu rhwpg y pleidiau, ac fel apel at y wlad yn y mater o ymddygiad y Llyw- odraetli yn wyneb y rhyfel. Yn awr, fe gyfyd un cwestiwn i bob meddwl ystyr- ynglyn a'r ymgyrch anfad hwn. Os yw Gweinyddiaeth Mr. Ascjuith wedi methn, beth syddmn gymryd ei lie? A yw'r wlad yn awyddus am i Mr. Bonar Law oruchreoli Mr. Asquith; Mr. Austen Chamberlain i gymryd lie Mr. Lloyd George yn y Trysorlys; Arglwydd Charles Bpre.aford i ddihn Mr. \Yinston Churchill yn y Morlys, ac Arglwydd Milner i ddilyn Mr. Harcourt yn Swydd- fa r Trefedigaethau ? Nid oes ynom yr awydd lleiaf'am godi'r cwestiwn o an- soddau personol ar adeg fel hyn: ond y mae gwir angen am ddod i wybod betb vw diben yr ymosodiadau, a beth yw eu pvrrpas. Os mni eu bwriad yw cymryd lie v Weinyddiaeth bresennol gan Wein- vddiaeth yn evnrychioli'r bin id honro oedd yn gyfrifol am nntur a chwrs Rhy- fel v Transvaal, credwn y bydd ateh v wlad y fath nes synnu organau Toriaidd. a gwybodusion ymrysongar fel Mr. Hewins. i c-i nit-- d 4-,v l Y mae'r wlad wedi gwnetid ei meddwl i fyny ar v msitox hwn. Nid yw'n evd- weld a nbopeth gvflawnodd y Lly^'od]-- aeth. Eitbr pa Weinvddiaeth o ddvn- ion ffaeledig, wvneb yn wyneb a pbroh- lemau dvrns vr wvlhnos ddiweddn^ allnaq! dvrvsni, heb rramp,vn>- eriada"? Y svndod vw. md fori cai">'>- ffvmeriadnn fn ond en bod mor -rcliTdl,T. W,+I, feddwl bvn. n ennc nr bethnu, wW ffwadn gerchestion y LlywwJrnetli. tftd vn mrfg mewa un maes, ond yn yr holl fevsvdd -Milwrol, arIannol, a g?ithfaol. Beth ellir rei gymharu â'r hyu evflawn- wyd ganddynt? Gadawer o, r neilltu gwestiynau fel eiddo cyllid, yn wyneb y sawl yr anturIwn ddweyd nad oes vr un lief anghymeradwyol. Gadawer inni gNtYngu em hunain i'r broblem fllwrol vn unig. :Mewn wyth mis o amser cod- odd y Llywodraeth fvddin ar raddfa byddmoedd y Cyfandir. Yr eithaf « ddisgwyliwyd gan y wlad hon vn y ffordd 0 ymyriad milwrol oedd, chwe' adran, Erbyn hyn, dywedodd Mr. Lloyd Georgo vn ei araith enwog fod gennym ar v cadfaes fwy na chwe gwaith y nifer .vnnv—mewn geiriau eraill, dros dri tll-,i.-arter miliwn o ddynion wedi eu par- itoi ymhob rhyw fodd yn ogvstal a'r un vddin yn Ewrop. Ac fe ddyblir y rhif •na fel yr n'r misoedd vmlaen. byma archest nad oe,,i ei hafal yn haneR" un- h.i,w wlad. A phan drown at yr arfau rhyfel, laturiol iawn inni yw gofvn a fuasai cy- feillion Mr. Hewins wedi gwneud, nid systal, ond hanner cystal, ag y gwnaeth v Llywodraeth ? Ceir diftvg, wrth gwrs. Sut y gallasai fod yn wahanol mewn rhyfel sy n pylu enwogrwydd pob un arall fu yn hanes yr oesau? Y mae'r un ffaith a gvfeiriwyd ati gan Mr. Lloyd George parthed treulio'r nwvddau rhy- fel vn Neuve Chapelle ei hun yn ddigon i ddangos a phrofi'r caledwaith anhy- goel sy'n pwyso ar ysgwvdd v wlad hon. 1' fod Germani ei hun wedi paratot nwyddau'n ofalus drwy gydol y blyn- vddoedd, y mae"n annalliiog i gyfarfod Vr gofynion eithriadol hyn. Ceir fod ei nwyddau'n pallu mewn swm, ac fel v ianghosodd Mr Lloyd George, mewn ansawdd. Ai dyna'n hachos ni? Medd- -lier yn vstyriol uwch y ffigyrau a gv- %oeddwvd. A chymharu'r pelenai !Trwydrol a wnaed ym mis Medi diwedd- af, yr oedd y cyfanrif a wnaed y mia iiweddaf yn agos i ugain gwaith oym. lint, ond bvdd en rhif v mis yma hvd vn oed yn fwy. Ymgadwn rhag medd- vl am funud os yw'r rhif yn annigonol o hyd, nad ydym wedi cvflawni rhyw- Seth ymhell y tuhwnt i ddim ag y buas- em yn breuddwydio flwyddyn yn ol y ^allem ei gyflawni. Y mae gennym eis- ieu rhagor a rhagor. Y mae'r hyn gyf. lawnwyd gennym gryn lawer yn bynot- ich nag a wnaed gan Germani. yp vdym wedi eHrio ir holl foroedd o bob llong Germanaidd. Ffurfiasom mewn vythnos o amser fvddin hafal i eiddo •hai'r Cyfandir. Gofalwyd am y fvddin ionno yn y modd tryhvyraf, tie yn fwy na hyn hyd yn oed, hu inni gyflenwin Cydbleidiau ag angenrheidiau rhyfel. Y mae gennym lawer mwy i w wneud eto, ond os y gwnawn gynnydd yn yr haf cvfagos, fel ag y gwnaethom hyd yn awr, ni raid inni ofni am y dvfodol. A beth bynnag yw barnau'r wi-ad arn I I Llywodraeth parthed y manyHon. yr vdym yn dra sicr nad oes ond yr unfryd- edd llwyraf gyda golwg ar v deheu- rwydd, y glewder, a'r trylwyredd yr ym- aflodd y T^lywodraeth yng nghyrn prob- lem fwyaf inizol yr boll oesau i gyd. chyngor eithaf amserol i bob beirniad yw tewi ar adeg fel hyn, a thorcbi ei lew- vs 1 wneud rhvwbeth. Nis gall can mil- iwn o feirniaid waredu teyrnas; gall j miliwn o bob! o ddifrif wneud.

DRINK DWYfiYD r"I-. -rw a I TEA.. The Tea of Old Time-flavour. 1

ennPIS CYMMANFA. DTDD Radwm cvnnaliwvd cymTOftnfa tin. dehol yr Annibvnwyr vn Salem (A.). Ct)ririp. Yr oedd cvrrnilliad da wedi dyfod ynghyd, a chafwvd r\ inmntifs rarnrol. DRWIS HLA FNOnT A IT), N'OR Sul bu eglwys Rehoboth (M (l.). (Morris, yn dewis swyddogion newrddioo. Cafodd y rhai eaulynol fwyafrif ▼ leisiau Y Mri. H. H. Disley, Brrnhyfryd: William Morri, B?cn y gAn !?h<M?d H. t?wis. W Newydd: M BvM Edwards, Brai eli C>c h Farm. GosK3rv?m.

Y mac y Pi-offeswr STrinnen, nrgam-dd E,7J.. wvs Gadoiriol Antwerp, yr hwn Bvdd newydd roddi recital ar orgqn newy-rld svdd newydd ei ehwblhau can Lewis 8'1 Gvf., Cvf.. Fern- dale Road, Brixton, yn Ne^dd Defol Man- ehsster, rn sinrad rrr ncJiel iatro am yr offervn, ran ei hvtvnpd nwfth 1.,n- < nnrhyw nn o'r banner eavt no..tl v trigain orffanan y mnm flft. wedi wi e^watrcTi ym y wTaJ EON.

na bo wedi terfymi cyn y dyddiad j hvnw. Folly, ovdu y sefyllfa yn Vbtou TjTnmor y Gohiriad riiy wbotli fcl y can- I I?'dd i 'r 'C?rpl;.&raoth?u Eglwyajg bar- h?u meWD b(4? ce?dw'r esgobion eu .^W ddftu n ?Hy yr Argl?ddi, a byddant tn-:V:y clcrigwyr yn aelodau o, LWtl yn cael en eyunrycbioli ar Gonfocasiwn Ca-ftr^aJ^t. Bydd i degwni, a'r holl dderbyniad- aii cyllidol o^i with y gwaddoliadau yn parbau yn ei(,L, io*r 77. lei o'r blaen. Mewn gnir, ni ddygir oddi ar unrhyw glerigwr unrhyw L"an. 01 wnddol hyd dd??dadgv??Iftiaa' ig4d d i bob '?m a ,mnod;r 1 swydd Eglwysig wedi pasio'r ar y geiriau hyn-—gael ci muu.1ihulu o dal- iad y 4 blac/i tit- Yllfiil. Darperir yn mhellach yn v e>^yHtiad hwn na bydd ei fudd oddi wrth y iwydd t'r hon y ponnodwyd ef felly yn ca ei gyfrif yr hyp a elwir yn existing '0- terest 0 few,, ystyr y ddeddf. Effaitli y darpaviaethau ollif iiyn yw, nas gellir' yn awr greu buddiant newydd (life in terest) mewn bywoliaeth eglwysig, a 'dyma yn gyrnmhwys bwynt cin berth- ygl yr wythnos ddiweddaf. Cawn hel- aethu ar yr agwedd bon i'r cwestiwn vn mhellach yn mlacn. Os oedd clerigwr a bennodwyd 1 swydd newydd yn dal swydd Eglwysig arall pan basiwyd Deddf Dadgyssylltiad. darperir fod iddo dalu i'w csgob hyd ddydd Dadgyssylltiad incwm ei fywol- iaeth flaenorol. a gorchwyl yr esgob fvdd gwneyd darparineth er cario all an ddy- ledswyddau ysbrvdol v Bwvdd bono. Felly, ni chyll yr un pÍwyf ddim mewn ystyr arianol dnvy newidiad y clerigwr. Bydd i unrhyw fywoliaeth blwyfol ddichon fvned yn wag gael ei llafcvw gar. yr un person, HoC yr un modd a pibe bu- asid heb basio y ddeddf,' hyd nes v delo dydd Dadgyssylltiad, a dim yn hwy. Yr esgob wna byny yn y mwyafjrif o am- gylchiadau yn awr, ond pe bae esgobooth yn dyfod yn wag, fe syrth pen nodi ad es gob newydd i ddwylaw ei Fawrb^di y Brenin, yr h,;vn all wneyd hyny ar gaiF archesgob Caergaint, neu wcddill yr es gobion Cymreig. Y mac gan nifer o leygwyr mewn gwabanol ranau o'r wlad, meys ysweiniaid, tirfeddiannwyr, Ac., ar hyn o bryd, nawddogaeth dros fyw- oliaethau Eglwysig; hynv yw, gaii. ddynt hwy y mae'r bawl i bennodi i'r fywoliaeth; ae, os hydd y personau bvn yn dymuno, cant ad-daliad am ddwyn oddi arnynt y nawddogaeth hono. Y mae'r ddeddf yn eyfarwyddo y Dir- prwywyr Eglwysig a Llywiawdwyr y Queen Aiiiie's, Bounty inor fuan ag fo'n bossibl ar ol pasio yr Act, a chyn dydd Dadgyssylltiad,' i olrhain a chy- hoeddi faint o'r eiddo yn (m ineddiant hwy eydd yn eiddo Egtwvaig Cymreig, a rboed gallu i'r Dirprwywyr newydd a bennodwyd dan yr Act i gymmeryd evi sAvyddogaeth i fyny, a ehyinineryd y cwrs angenrlieidiol i ddwVll y ddeddf i weithrediad. i Mae'n bwysig y^tvried \r uchod, on I am ddeall y sefyllfa yn ei boll agwedd- i cau. A dytna yn fyr sefyllfa ei hun. Am flwyddyn o leiaf ar ol y 18fed o Fedi, 1914, ni wneiv unrhyw gyfnewid- iad yn safle gyfreithiol, na threfniadau feglwysig a chyll idol av Kghvys. CniH y pennodiadau i fvwoliaetb.au ])lwyfol, a Rwyddau eraill, oddi f/crth esgobaethau, (U gwneyd gan yr un uerson, ac yn yr nn modd ag yn brc-sf oJ, ond ni bydd i unrhyw un a be felly feddu budd dres oes (J; est) yn ei Hwydd. Y Pirprvryvryr Eglwysig. a Llywiawdwyr Queen Anne's Bounty eydd i ymwneyd u chwestivnau arianol yn ystod tymmor y Gohiriad. Y Dirprwywyr Cyrnrcig befyd yn gweithio yTi yr un modd. Ac yn olnf. ni wneir <lim, ac ni ellir gwneyd dim i wanychu buddiant arianol yr Eglwys yn ystod y rhyfel. Yn awr, dyna agwedd petbau ar hyn o bryd. Dyna'r sefyllfa a grewyd gan Ddeddf Dadgyssylltiad ei hun, ac hefyd -gan y Suspensory Act,' ac fe welir ar unwaith mai y petb pwysieaf oil, fel y crybwyllasom yr wythnos ddiweddaf, yw'r ffaith nad yw y Suspensory Act yn creu buddiannau nc-wydd mewn byw- o liaethau. Ctan hynv. nid yw yn bossibl 1 unrhyw gh-rig a bennodwyd i, neu a bennodir yn yfttod cyfnod y Gohirind feddu budd barhaol yn ei fywoliaeth. Yr oil a ga yw gwwth y fywoliaeth di-os y tymmor hwnw, a dim yn hwy. Felly, ni bvdd i Gvmvn golli cymmaint yn ar- ianol ng a dybid yn y cvffro mawr a acbo^wvd rrnn evfhvvniad Mnsur Yr O"C- iad (The Postponement Bill), a dyna yn fvr ein hymiv.svmiad ninnaiv yn eu hys- grlf ar yr agwr-dcl bon i'r cwestiwn' yr wythnoB ddiweddaf. Hvderwn i ni hvvddo i wneyd yn holl., ol e glur v sefvllfa fel v mae yn awr ÙHl1 y ddwv ddeddf n nodw^d. Ond both am Fcsm* T-r Oedijid'? n^^iylch hwnw y prrd,-rft Pvmrn fwnlf lieddvw, ac nld amrnhriodnl fvdd fladnn^nddi peth ar ei ddarnavindau. er fod hynv yn crolveu mvned i rvw i-sddan d>'o#» v tir a .?c'v!d- wvd vn flfK>norol. Kid vw v Sn^ne;?- fWrv ffl v d^'v.T'dwvd ei^'OAc, vn TlAWid iii- Dnd"v0.0vllt,ifl d ,i Yr oil wnaetb hi yd oedd, gohirio dydd D^dgyfi^ylltiad—estvn y tymmor