Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
YR EISTEDDFOD SIROL. _.::.....r..:.-:"7""=:=-:"-=:-'::::'-_::-=-=-_-::'-==-.:"'::=======:
YR EISTEDDFOD SIROL. _r.7""=:=-=:=-=-==-=======:- GWYL HEULOG BEAUMARIS. -===-='=='=-=-=-C;'=-' 0:- C Y S T A DLEUON CORAWL CAMPUS: CLOD I GORAU MON. Fol Cybi Felyn gynt tua chodiad haul yr oedd fwyneb y Monwyson foreu Llun, neu yng ngeir- Qtl Morwylut gellid dweyd— "I ben tre'r sir rocdd pobl Mon Yn dod yn Hucedd difyr, Ac wrth eu gilydd pawb yn sou Am or nest" ——— Ond ni ddeil y gydmariaeth ymhellacb, canys gornest. o nat-ur dra gwa,hanol i ciddo'r march- agiQn hen geld yni Meaumaris yr wythnoe hon. Yr oedd amgylohiadau'r dyddiau diwedda-f wedi dwyn llawcr o bryder i hyrwyddwyr yr wyl fawr, p ba lierwydd bu llawenydd mawr pau fcndieh- ;Wyd y dydd a beulai-en-nior wahanol i flawd Aniilwch a Llangefni y blwyddi o'r blacn. Er nxrwn enw yn ben tre'r s'ir, yr oedd tair tref a-ratl wedii cael y fraint o groesawu'r wyl cyn dyfod ei thro hi cleni; ond profwyd yn bur egJUl" lod yn nliref y Caetell a.'r cyichp-edd wyr a Mond iricr eu hesgyrn o yni ym mhlaid y •efydhad- Wele ellv swyddogion yr amryw bwyllgorau :— Pwydgor Gwei thiol Cadeirvdd, Henadur Hugn Thomas, Y. H ■; re-g'adehydd, Mr R. E. Hf-ercittie; trysoiydd, Mr D. Thee. Davies; ,ysgnfeny-dd, yr Ysgnfenydd Cylfiediuol. Pwyll- .gQr Llcnvddol: Cadeirydd, Parch J. D. Jones, M.A., lJani ace; is-gadeirydd, Mr E. Madoc •Jwea, M.A.; ysgriienydd, Mr William Own, Hyfrydk. PwyUgor Cerddorol: Cadeirydd, Mr J. W. Jones, Church-street-; is-g-adeirydd, Mr W. -Roberts, Moranedd, Llangoed; ys-grifenydd, Ml-% Madge Owen, Bryniau, Llangoed- Pwyl-igoi- Cell: Cadeirydd, Dr. lieck, Victoria-terrace; ysgrifen- ydd, Mr Harold llepworth, Treoasteil. Pwyligor y Babel!: Cadeirydd, Mr Front; Beilie, architect; yagriler.ydd, Mr Griffith, Rcberts. Trccasteiii. Y BEIRNIAID. Sicrhawyd gw-asanaeth y canlynol fel beirn- aid :— Lien.—Yr Athro J. E. Lloyd, M.A.; Mr L. J, Roberts, M.A.; Mr E. D. Jones, M.A., Abermaw; Mr E- Madoc Jones, M.A, Parch W. Pritchard, Pentraeth; blew Tegid, Gwyneth Vaughan (hy111 erbyn hyn. .vûdi many); Parch W. Williams, capkm yr lgob; Mr W. J. Gruffydd, M.A., Caerdydd. A wen.—Pedrog, A Lavon, Eihon Wyn, ar i'roff. J, Morns Jones, M.A. Can.—Mr Tom Price, Merthyr; Mr D. Lloyd Evan.5, Penrhyndeudraeth; a Mr T. Osborne Roberts, UzLndudlio; Mr J. C. Hills (offexynol); ac Ap Eos y Berth (canu pen ill ion). Cell.—Mr H. Clarence Whaite, Royal Cam- brian Academy, Conwy; Mr A. Taylor, H.M. In- Bpector of Drawing; Air Jos. Owen, F.R.I.B.A-; M,- F. Beilis, architect; Mr John Wickene, Ban- g()r; Mr Benjamin Thomas, Monai Budge; Mr Uavid Davie.s, Peiirhyn Quarry; Miss Mastey, J^oiitelyn; Uenadur W. J. Parry, Betiheida; Mr i'- R- Davies, Castle-street, Bcaumari»; Dr. J. ~°yd Williams, Bangor; Lady Magdalen V\ il- h^-inb-Bulkoiey; Mra Chadwick; Alis« Lloyd Humphreys, Yorke-terrace; Miss Beavan, Gram- ^nar fcjeihool; Mies Rathbor.e, Glan Menai; Mrs Morgan, Bryn Miss Ivume, PI as Meigan; Mks L Mife, Red Hill; Mrs Jones, L-lanfacs Vicar- Mi^ llepworfch, TneoastelJ; M rs Burton, ^ryftrs; Mies Pritchard, Brynhji'ryd; Airs Beok. Victoria-terrace; Mrs Wm. Owen, Hyfrydie ;Mis3 ^villiam?, New-street; Mrs E. R. Tliomar=, 40, tie-street; Mra Owen, Brvmau- YR ORSEDD. Cyn naw y boreu gwelid y prifon eisjitcdd- Jodol yn ynigynull ger y Neuadd Drcfol, a haul a hwyl ar daen yn mhobman. Ffurf- gorymdaith gvda sciindori rlmgoroi y _v..lio" ar y blaen, yna bagad o t'eirdd, y Maer a'r Gorphoraeth, ac aelodau'r pwyilgod'. joeodasid y cyloh d<-rwyddol ax y Maiee (lazi I Byfryd, (1an gvsgod mui'iaii'i' Ca.stell hen. cyi-haiedd hyd yno, a<c i Mr W .Owen, ihingyi]; "wneud txetn ar y cylc.h, cymerod.d tdrog ei le fel Archdderwydd Gweinyddol, ^•an alw'r Bonwr W. J. Williams i ganu corn gwlad, yr hyn a wnaeth nes y clyw;d yr ad- sain yn c-yniwair drwy'r muriau. C^eidwad Y CkWtl oedd Celynydd, ac ostynodd ef i'r Arcthdderwydd i fyned drwy'r ddefod o agor yr Orsedd. Yna da-eth Miss Gertrude WiJ- 1Ja-ni-s, a chyflwynodd i'r Archdderwydd iberthged o wa.lianol lysiau. Offrymwyd y J'tiddi gyda defosiwn parch us gan y Rhesthor Morgan. Yna dygwyd y delyn at y maou Hog, a. bu 1 Te.Jynores Gwyngyll ac Owain Cybi roddi gwkdd o'r fafch a gar y Cymro. Yr otdd y Penillion a genid yn darawiadol iawn. Erbyn hyn yr 'oedd Cofiadur yr Orsedd (GwiJym Owen) wrtJl bendin Pedrog gyda fhestr o feirdd, a galwyd hwy i ben y moen ?a»e-rch yn y drefn ganlynol: R. H. lliomaiS, ■^ygarn, David Owen, Dcwi Meirion, Dein.iol ^ychan, W. WTilliams, Dyfrydog, J. Jones (TaJwru), E.O.J., Llewelyn, a Trebor Mon. GALAR YR ORSEDD. '^raddododd Pedrog anierchiaid hynod deun- 1adwy i adgofio'r dorf o alar yr Ortsedd am y Brenin lorwerth. Sylwodd ein bod wedi arfer cwrdd mown defod ddifyr, j daro caJon- au eu gilydd i gyweirnod gwladgar cywir. yr oeddynt wedi tyfu i sylwcddoli fod yn yr Orsedd le i ddifril'weh. Ni tiivbiai y I-Yai 'n iawn iddo yntau boidio cyfeirio at y hyn oedd yn nJiei ml ada-u'r cyloh at y C-liar ofdd megys yn hoilbresenol yn y wlad y dyddiau hyn. Yr oedd galar a tkrallod yn Swnend i bawb deimlo'n un; yr oedd yn well DI tJno nag ydoedd hawddfyd. Pa wahan- a.eth bynag oedd mewn crefydd a gwlt-idydd- i Q*tb yj oedd ymchwydd y gaJar hwn yn Chwvrklo dros bob ffiniau. Galarenit am Frenrin arditjrchoig, un oedd yn dad i'w Ymherodr- Ym mhe.nan breahinoedd yr oedd dorianau heddweh a rhyfeJ, » bu i Iorwrtih J Seithfed fyned i wledydd y CyiAndir i dTin y c-lorianau hyn a tlirymhau y fantol yn Oi-blaid heddweh. Bu i'r Brenin gyeylitiad arbenig ag Eisteddfod Cymru — yii llywydd yn Llundain yn 1887; ac yn Nghaeirnar- fon yn 18U4 urddwyd ef gan Hwfa Mon fel j^od o'r Orsedd. Bu farw'n dawel, ae mor a hyny Uitirodd y freiihiiida«l3i ar Jegwyddau Sior y Pumed. Credaa mai ^B'adwri Sior eto i'r byd fyddai "A oes ««ddwch ?" Ylia adroddodd Pedrog yn ei ddull diliaf^J ei hun ranau o gerdd Ceiriog iOaetell Caer- gan pu cymwyso i'r CasUill yn oeddyt3 nghy#;god ei furiau, Adroddodd R. Mon yr englynion hyn: — Ajii Edward ein teyrn, trwm odia-eth—yw'n Yn ei gloes a'i hiraeth (gwlad Drwy'i sydynol farwoJaetli Bedydd ing dree y byd ddaeth. 0 i uehcJ sedd ddilydlwin--y'i gwyrwyd Hcb ei por-on ddilin; Sobr yw hanes y Brenin,- lhw lor a gwlad ar ei glin. ^Hynwyd gyda plioniilion 11 awn o gyffyrdd- byw gan Owain Cybi a'r Delynores yn J'nu'n Iloddf o'l* tanrau yr a!aw "Cwynfaai ^lain clod i leddylgarwch y can.tox a'r «cJynorefl. FJSEDDFOD ANERCHYMTEDD. Ihrl ;n w:,d eyhofxldkid Eisteddfod 1911 gan 0. Htighes, o'r dreflan hono, gan nodi'r dostynau; ac wedi canu "Hen wlacl fy aft*]aii, dan arweiniad Peneevdid Seiriol, •^Qiriwyd yv Ors«ld hyd foreu tranoeth.
Y GYFARFOD CYNTAF.I
Y GYFARFOD CYNTAF. I un o c'itiw! bri: noddydd y gymtleioin Y-n I' ) g.ldair, dcchremvyd cyfari<x] y borea mewn ciii; a'r proiiadoi Trygarn wrth yr awen- j Yohyuig iawn o&dd yn y babell; ac o'r boil isled-tilo^ioi dyma'r fwyaf diiaddurn, y tybid xiiai hyu a weddai oreai i deim- pob Prydo:niwr. ao y mae ppb Cymro'u ^"y^amiwr caion-dyner heddyw. » ^for Y oyfarfod uarochl y eeindorf dclethcl- ItoJ.t' ac ■yrl ^ocs i r ni bu dim i i'r arweinydd ddechreu ar y rhaglen a yn mlaon. to^i'lyckl 'jynUf yr wyl oedd Miss Oeiridwcn Taiearnau; »Q wedi d«ohxeu cipiodd fwy nag un. Dynvi'r dyfai-niadau yn ad ran coif: Pwyntil-ddarlun, golygfa mewn buarth: Miss eeÓiweID Roberta a Mr Lioyd Jones, Cefnmawr, yn gydra-dd. Olew-xldaalun, Castell Beaumaris: Miss Colldwen Roberts. Dwfr- ddarlun: "Olwen" yn unig ymgaie, ond yn an- heilwrig. Pwyntil-ddarlun o fei.n wynt: M'65 Oeridwcn Roberta yn trechu 14; hon y gystad- leuaeth fwyaf niferiw yn adian celf. Crayon sketch, pen plentyn: Daeth tro r beardd pi nosaf, nid amgen R. Mon, Alavon, R. R. Parry, a Threbor Men. Trafterth fawr gadd Trvgarn i atal hyawdledd yr olaf. Allan o ddeg weasant dcleuddeg pcnill te-lyn Mr D. R. Evans, Dagnam, Swydd Jiseex, fam- wyd oreu. Cyffdy, Ffestiniog, yw awdwr yr englyn can- lynol i "Yfory"if—y goi-eii o 64:— Ni all hanes roi llineii—yn ei gykh,— M ac ei gol yn dywell: Yr agosaf ei gafell Atom yw, ac eto "mhell. Gahvyd Owain Cy bi yn mlae-n i ganu penill- ion, a gwnacth hyny iios enill clap cynej iawn. Un ymgeisydd geid ar dostyn y prif draeth- awd, "Maenorau lel1," er y cynygid gwobr o 15p. N't thybid ei fod yn teilyngu r fath wobr. llysbyeodd yr arwcinydd mai Mr Daniel Row- lands, Peiimynydd, y*ioedd—gweithiwr cytfredin. Dotholwyd dau barti o bedwar I duod i'r 11 wyfan i ganu "Nos da'r perorion" (D. P;ughe Evans), a r goreu oedd Mitis Nancy Williams, Tegian a'i briod, a Mr D. Felix Davies, Ban- gor. Destrrifiai Ap Eos y Berth y gyetadieuaeth canu efo'r tannau fel un gylfred'in. Y goreoi o ddau gantor cedd Mr O. W. Francia, Nantlle. ('ystadleuaeth gampus gaed ar adrodd rlian o ha-nei "Robert Wyn yn shafio," gaii Daniel Owcn, y bachgen liogers, o Fangor, ac Agnes Ramage. LlangHst olus, wedi eu dethol o blith nifer fawr, a'r ddnveddaf vn enill. Djrfarnladau celf: I.nkstand o gareg Penmon, Mr Griffith Jones. Llangefni. Model o oleudy, Mr T. R. William, eto-tiau o fp-c-ri-gerfwyr a gawsant ganmol.aeth dda. Nid cedd a deijyng- m'r wobr am !un;o«a arigel mown marmor. CORA U R MERCHED. "Dos W'anwyn, dos' (do Lloyd) a "Llwyn Onn oedd prawi-ddarnau'r corau hyn. Daeth tri chor gcis:o r douddeg gim, ncu'r ail wobr o 5p, sef, 1. Bethesda (Miej CI arista Davies). 2. Deimoien (Mr W. 0. Hughes). 3. Bangor (Mr Tom Thomas). Traddod'wyd y fam arnynt Mr D. Lloyd Evam. N:d Oeddn; wcdi cj j-aedd tir uchel i-awn, meddai. Yn y cor cyntaf teneu oedd y soprano, a cha-ncnt y darn cynta,f yn rhy ffwJ- RUW!, gan goili mewn unoliaeth. CaJient yr ail ddarn .yn rhy dyner; ac er cystal arweinyddes feddent, dalia; ei chcr ormod i Jawr. C.ydssymuda'i r ail gor y.n well yp y <la,rn cyn- taf, ond aeth y donyddi-aeth ychydig yn anmh'ur. Rhy gelfyddydol cedd eu ctuiu; ac yr oedd eatto y cor cynta.f yn uwch na hwy yn y gys- tadleuaet-h ar ddfitgan.iad y darn. Er braidd yn araf yr ()It"dd yr aii ddarn yn brydferth iawn a gofalus, a clir-N-n lawer yn well na chan y cor cyntaf. Y trydydd cor feddai'r llc*ieieu cyfcethocai; yr amser dipyn yn ^yflym, a buont n beryglus agoe i golli mewn tonvddia«th. l'i'Jf Wcn<d "Uwyn Onu' oedd fod y mwmian y:i rhy urti- lwg. ond datganiad da iawlI ydoedd. I r diweddaf y rhoddid y wobr gyntalf, ac i'r ail g-or yr el.a.i'r ail. Daeth tair cantores leisbcr i ddeongli'r gan contraito o waith Eurgain, "Gwraig y Pysgot- wi- a rnawr oedd y can.moI ar yr oreu, foef Mise Maggie Jones, Pohce Station, Pwllheli. ANERCIIIAD Y LLYWYDD. Cafodd Mr J. R. Davics dderbyuJ-ad tra cliaSonog pan gcxlcdd i draddodi ei anerchiad. Dywedai too y wlad oil dan y fath gwmwl o aiar fel yr cedd litwer o bosibi yn teimio nad aii en t ddod i r wyl oherwydd eu teimlad at y Goron. Ond yr oedd gaackiyni le i gydnabod (YU diolch i'r Brenin Sior am ddatgan IWI. ddy- munai efe i'r wiad beidho cadw ei gwyliau. Yn hyn yr oedd y Brenin wedi jjixxfi led ganddo yr un teimlad at cti bobl ag a feddai oi dad. Am h;rl1 tybiai efe (y cadeirydd) nad al.ia.n le f>dd-ai i'r dorf an-fon dat/gamad o"i dioioh iddo am jd-do ei gwneud yn bojibi iddynt irynal yr wyl. Yna oododd y ùürf ar ei thraed yn arwydd 01 diolch i'r Brenin. Aeth y Jlywydd yn mlaen i syiwi fod yr Eis- teddfod Sirol wedi gwne»ud llawer iawn o lc*; ao yr oeddys wodi cael digon o brawf yn y cyfarfod hwn y bvodaii r wvl etx> er daiojii mawr. Efailai fod yn eithaf dweyd eto nad oedd yr Eifitoddfcd yn jxythyn i hlaid na sect—(cym- eradw.v aeth) a diwrnod aniloduB i Gymru fydd- ai hwnw pa.n y colhd yr Eisteddfod fel man cyfarfod cenedlaethol—lie yr cedd pawb ar yr un tir ac yno i'r un amcan. Yr cedd y tyw- ydd braf yn arwyddo ilwvddiant, ei- mor fygyth- 101 y dxwrnod oynt; 4c hyderai fed pawb oiion. ynt yn burod i WTM-UU eu gorou i'j- htm sir ar hyd eu h-coe (c.ynieradwvaeth). Y CORAU MAWR. Pan ddaethpwyd i barotoi at gy^tadleuaeth fawr yr wvI yr Ofxld y bii-bell yn hur nawJ. ac amiwg oedd y cymürid dyddordeb dw fn ynddi. Cynygid deugain gmi a chwpan arian I'r cor goi,-e,u, a deg gini i'r ail gcor, a.m gaitu "Awel y Mj^nydd" (Eurgaia) a'r hen gydgan, "Teilwn-g ywr Ocn (Handel). Canood uum cor yn y drefn hon— 1. Bangor (Mr Richard Davie»). 2. Llangefni (Mr T. Henry Hughe*). 3. Delmioieai (Mr R. Lloyd Roberts). 4. iseaumari's (Mr Tegfan Roberta). 5. Caernarfon (Mr Walter Iraddodwyd y feirniadaeth arnvnt gan Mr Tom Price. Dywedai fod Mr O^x'.rn lloberte wodi gorfod ymad^el cyn i'r gystadie,uae*.h <le,r- YT Mr Li<>yd Evan« «c yntau ,v (Mr Price) yn holkd unfryd parth eafle'r oorau, yn arbenig felly y g-cre;u a'r aii. Unig- fm ffwan y gystad leu aeth oedd y dwyisiad o gvdgan Hand«l. Da iuwn fua«a,i cael dam newydd, g"an fod y golfyddyd iferddorol yrx eymud yn ^yV»i, ac o> nad owld y d-arnau \n ddigo.i dewisol ganddynt, yi» gaHent btvsio Lloegr hctfyd a myned i Germ-am. Yr oedd y dernyn o.yBtedleuol arull yn pi-orfi'r cantorion yn rliaRorol. 1. Yn y oor hwn soprano da, alto gweddol, a ba&3 a tenor rhagorol, yn arbenig y tenor. Yn y rhengan tueddid li g ).u go.rmod, fel y tta'Uai brasdd i r.cdwedd cydgan. Nid cedd dig-on o ''awel" nwyfua y' mvnvdd. Cadw'r pitch yn dda, a symudid yn unol.—Datganwyd v oydgan yn dd-a, ond yn y rhan eanol coliid gafaeM raddau arm; ond ar y cyfan vr oedd vn bur d<»a, a'r ewyn Handelaidd yn y c'anu. Bhn c-edd y FPlr) wria-eth rhai c'r sopranos yn yinyl j* diwedd amhariad bychan ar berftormi-ad da iawn. 2. Soprano rhagoroi, alto felly hefyd.; tenor mimog-—-yn tori fel cyileil, ond y baas yn dda lawn. Canwyd y rhangan yn uTrton fel y dylid o ran nnaawdd—yn gywir holJol, "awel 'dot!; v mynydd" yiiddo ar ei hyd—rhagorol iawn cedd hwn.—Cyclrwymad r-n»r ganolig i'r cvdgan; "-or- mod o bontio'r modau, yn He ey faro fel v dylkl niown cyd.sfan. Yr oedd y ;x>pratios yn carru yn graceful, ond yn Ihisgo'n gynffomog chwertlion). Nid da oedd d'al ar ddiwedd brawddega-u fel y gwneid ganddyni. Gwendid y tfatgiuixad ccdd anegluroeib y rharw-u arbeni"- i gwalianol leisiau. Braidd yn siome<iig oedd y datganiad w:odi i'r cor ganu'r darn arall mcr hynod dlws. 3. Y b»/ss oedd oren yn y cor hwn. Y darn oyn-taf yn rhy araf a thrwm, heb yr awol ad- fywiol yn cllwythun fWyn.—Ameeriad tair rliau y cydgan yn rhy de.byg i'w gilydd; y datganliad yn dda eerch hyny a'r budalen Alaf yn orch- fy-gol. 11 -ii "Jto eyetal a'r aonrano, a'r Leiil eraill. C-o^tyng"a^>a 111 haiier ton y-u v rhangan. Tue-dd y cor hwn eto oedd cm'll'r darn yn gadarnach, or fod yma frawddegau yn od o dlws.—-Canwyd y cydgan mewn toit dda., mewn yshryd da, ac yn bur gywir. Yr oedd yr agoi'iad yn rhagorol, end y diwedd ddiin cyetal. 5. rhagorol, a ehvdibvvysedd felly y rhanfran wel, bron yn ber- iiaitn. Gobe'iunai fod aelodasi y oorau eraill yn gwrando atf* frawddogiad y cor, oedd mor glir, e-to'n 11awn harmony. Yr cedd yn wir n>a ftliadwyd y cyweirnod yn hoi Id gywir; ond dym^ berfTormiad tlws, Ajlfrydol, a gorplienol. -Llawer o fawredd yn y oyd-gan, soman* a plieraidd, a'r symudia,d olaf yn lluwii arwbek%dd. Rhofldent yr ail woibr i'r oor cyntaf (Bangor), ac elaí'r gyntaf yn ddiamfoe-uol, a ohyda ohlod diben-draw i'r oor olaf (Caernarfon). Derbyn- i'wyd y dyfarniad gyda Uawenydd mawr gan bleWwyr y oora-u o Arf-on. Allan o 45 o donau ar y geiria-u 'Rwyi broji, 'rwyf bron a llwfrha-u," yr arobryn oedd «iddo Gwilynu Mawa-tli, Betheeda, Detbolwyd Tegfan, Hugh Francis, a Griff. Owen, Bootle, i ddod ar y llwyfan o fyeg y ten- oria'id. "Sympathy" cedd y dam genid, a'r olai a orfu. Canmo'ai Alavon y tolYoelion-16 yn cystad- 1-u, a phedwar yn rhagori. Rhanwyd y wobr rhwmg Gwilvm Rhug. Oaernarfo-n, a T. R. Evans, o'r Custom House, yn Liundain. Yn ad ran celf gwnaeo y dyfarniadau pellach hyn:—"Photo frame in bent iron "Eilian" (haner v wobr). Fire screen eto: Richard Wil- liams, Porth Amlwch. Tea-pot titayid: W. O. Jerries, Chuich-stre-et, Llangefni. Fretwork: Lewis S. Jones, eto. Wood panel: Hugh Wil- hams. Abar. PenrhosUigwy. Photo frames: "Auiatcu,r." Y gadair farddol: "Dodrefnydd." Slate fan: Thomas Williams, Orme-road, Ban- gor. Design o hafod: G. Maelea, Porth- badog. G wawl_arluniau Dim teilrngdod.
YR AIL OYFARFOD.
YR AIL OYFARFOD. Yn a;bso.n anocheladwy Canghellydd y Try eorlys cymerwyd ei gadair heno gan ei gyd A.S., Mr E. J. Griffith. Llew Tegid oedd wrth y Jlyw, ac ',n fuan rheeti ei ffraouhineb hwyl dda ar y dorf. DIM OORONI. Un o'r pethau cyntaf ddi<5gynodd ar glyboodd y cvnuDiud mawr oedd a ddy wedodd Alavon, sef nad ystyriai Eiflon Wyn ac yntau fed y goron arian gynygid am bryddest ar "Llys Aiborftiaw" yn oael oi henill. Dau oe-dd vn ei cheiosio. Cafodd Ov.din lJwjl aji-ghidfre-din eto gTda phenillion doniol. Riianwyd y gini am ganu r crwth rhwng Miss H. A. Jones, Luther-street, Everton, a. Seth Owen, Talysarn. Niod oedd gan y beirniaid lawer 1 W ganmol yn y gystadleuaetli un^wd soprano, ae o'r tair a ga.n-asa.nt "Bore r trydjdd dydd (E. D. Lloyd), rhoed v wobr i MJSS Gwladyt Griihth, Penysarn. Caod owinni dau denor eto yn y gpn "Y fun a garaf," a'r t.rechafoeto. oedd y bra\\d, aml ei- lawryfon o Bootle, Gnff. Owen. "Hen Walia fend^aid'' (W. gaed gan dri o barito:iiaid, a Mr R. lladford Jones, Caernarfon, yn cael y wobr. ("afodd y beirniaid waith chwynu mawr ar y plant f'lI'n pyu<:tio'r berdoneg. Beohgyn ocdd a ddewiswyd i'r llwyfan, a'r gor-eu oi«ynynt T. J. Hughes, Penm-aenmawr. Anfomvvd hwe' cyvvydd i'r "Baru-g" i la.;v p a'r Profferwr J. Morns JoiMs, ac nid yr un o honynt yn gwbl ddifrychau, a'r Pro- ffcswr, ebai di gyd-feirniad yn dweyd geiriau cryfio.n oherwydd ooll synwyr yn y eyw3; Eiddo "Ma.b y War\vr'' y goreu. ANERCHIAD Y LLYWYDD. Sylwodd Mr Griffith eu bed i gyd yn gofidso absenoldeb Mr Lk>yd George, ae yn gofidio'r aoho> o hyny. Nid oedd rhan o'r Ymherodr- aeth yn ddyfnach ei goiid am farw lorwerth Frcci'in na Chymru. Gvveithfawrogai Cymru ei waith, a fihai'ohent ei goffadwriaeth. Yr oOO-d rhesymau eraill droa iddo ef (y Jlywydd) oiidio absenoldeb Canghellydd y Tryeorlys. Pe daethai efe yno cawsent eu dwyn oil i ucheldcr- acu dawn areiihyddol, ond gydag ef rhaid oedd iddynt ymlwybro hyd ddyil'ry^oe^ iaÎth (ryffredin g-wlad. Yr ooedd hefyd I wddvN,eyd- nad fel gwkxdyddw-r y gwahoddwyj Mr Lloyd George i'r wyl, ond fel un wedi dringo'n uchel yn y Cyfrin-Gyjighor, fel un yn byw yn ngoleuni Ik-jchar fjobiogrwydd. wiel Cymro oedd yn glod i'w genedl. Ac amcan yr Eisteddfod cedd meithi'm undeb cenedlaethoi a difodi pcib ang- hydfod. Yr oedd safle gymdeithasol ceaedl y Cvinry wedi cyfnewid riiagor ydoedd. Ccfiai efe yr edryohi-d arnom gyda thipyn o wg a pheth drrmy-r. ODd aeth hwnw h.eibio, beth bynag; ac vr oedd O-iruiu yn dringo vn uwch ac uwch yn harits Ymherodraeth Prydam. Balch oedd ofe htlyd arri y uKxld yr oedd Eisteddfcd Mon wedi myr-od yn mlaen o lwydd i Iwydd; ac vn n-gh', far fod y Gy indie: tha-s Sirol v pryd- liawn yr ocdd.ys weffi p;isio i gynal arholiad v-n nglyn a r J a^teddf-x! mewn lien, awerv, a cha'n. Byd¿ai hV,'l Yl1 tued<lb?n.u at wneud v.r Eistedd- fod yn sefydhad addysgol — fi gwiieud yn with parhaol, ac nid yri Aveitlired deuddydd. Cred- ali y byddai r sefy^iiad sirol gwedi gwvl Bea-u. maris yn^dod i uwch br» nayv; bu «> g-wb!, felly nid exsid eisie« tlvdd jfref i brofiFw.vdo dyfodol gwell eto i Eisteddfod Gadeiricl Mon (cyme radwr aeth). A/ierohwy-u v cadeirydd yn ha pus jawn ¡;[;.I) R. Mon. Alavon, a Phedro. Ataliwyd srwobr o ddau gini gynygid am "I^wlyfr hvlaw o gyfarwyddiadau 1 riem at d'dewis g-a.Jv;c'1.Lg--i«..tJ! i'w piaut." 'Y BLODEUYN OLAF." Yr IMTI rang.an swynol a thyner hon a genid yn ngorriesit y "gl-&.) parties." Y mg.eiBi:i chwecli, sof partion o Lanfairfechan. Bcthetda, Beaumaris, Llaagoed, Lla.nbe.ris, a B,>iigor. Yn bw,rd<i I)arriol syhvodd Mr Tom Price fod y bwrdd barnol vvtxii ymranu, a r he nid y wobr .laf 31 rhwng v dd&u barti oaf-LL;mboris a Bangci*. Tedan a Mr D. Felix Davies oedd y goreu o dri pharti phar campiUiS fu'n canu'r dde-uawd, "Y dtdyn a'r erwtb" Pup he E^aiKs). Am gyfieithu rliyddiaeth Sae«neg i'r G\m- raeg, Mr E. R. Jones, B.A., Ysgol Sir Lbl11- gclui, ga dd y wobr ac am droi rhyddiaeith Cymraeg i Saesnog, Mr 0. E. Jones," -Refail, Llanlai.t-yu.giiomwy, ocdd y goreu. Ni chaed neb wedi boddio r barnwr o-yda cihyfi^ithu "Ein CN'flc," Eifed, er lod tri "wedi eeisio rh-oi gwisg y Sai-s i'r gan. Am droi i fydr Cymraeg- "Album verses'J Holmes, AuU>cTat" fern id otrou o oh woch. Huwco Penmaen, Rhyl, enillodd v grini am fvfyrdraeth, "Bedd Joihn Elia^ vv^-fb ya ymgeiisio. N.i afcebwyd i haner y 4-2 enwau rod did fed ymgeiewyr ar yr unawd eoprano, "VVinge of night." O'r tair a ganodd i dorf y babeJl Miss Maggie P. Meredith, Llangoed, fu fudd- ug-ol—buddugoJketh boblogaixM. -"yddcxrol oedd y gyyt^dleui-th dat.o-anu gyda r delyn. i rai da.1I 15eg oed, a phawb yn gwTando'n ddifyr air bedwar o hoii voit un o Lanercliymedd a tiii-i o Ijanfadrpwill. Louis Y. Parry, o'r Llaai cyntaf, a.c"<,li a r wobr gyntaf; Elnned Owen, lnercli prif- atliro Yf^o] Llanfair, yn axJ; a oh afodd .Liizzie Hughes, y dlysaf ei llaifi a'r fwvai" caxtrefol o'r oil, ac hefyd W-m. Roberta wobran'n ychwaneg. Y CORAU MEIBION. Cynygid 20p ac 8p yn wobr-au am giinu "Milwyr y Gr6es" (Prothero), ae un o btdaik alaw Gymreig a nodid. Bu torch gaied rliwng meib Glan Lafaii (Llanfairfeolian) a L.laaulx\m, Tegfan yn cauu unawd i'rnaii] a. Mr Exan JÁ'w' i'r HajJ. Aeth vr 20p i gor Mr Orwig WiUiaznr,, a'x 8p i wvr Mr H. J Jones, O't lan ar.alJ i'r Fenai; and ychydi^ oedd rhagoriaetii y naiiJl ar y BaJ] GWAITH NODWYDD. Gwnaod v dyfarniadau hyn yn gwaith nodwydd:— J A^raoon tea doth; Kaiie Wiiliajne, LI an ta.i.r P.G. Linen handiexchief: Miae M. C. Eoberte Cemgof-uiwen Farm, ger Uangetfni P Gray^1°t1i' MiSS AnaiC Lianrfaiar Lineal blouse: Miss M. C. Robertfi. Crochet lace neck-band "Iriah M, Fancy waistcoat fronts: MMs Annx- Joness P.O., tJaer^ybi. Ladv'e ntglit-drees: "Eirwen." Lady's hand-knitted gloves: Miss M C Roberts a Mrs Roberts, Ca.rtrefle, Llaaidrv- g,&ru (cydTadd). Geait's hand-knitted golf stockings- Mrs Jon-ee, Beaumaris. I Silk frock for child: "Yirgi-n,ia Yr oedd Reni'r hwyr yn tywylhi'r babdl cyn y gallodd y Llew er ci brysuxod, dynu 1 r terfyn, ac uid oedd darpariaeth i'w io1- euo. 6
Y CELFAU CAIN A'R CREIRIAU.I
Y CELFAU CAIN A'R CREIRIAU. I Prydnawn LI-tin, agorodd Mrs R. J I'hojnw yr arddajigosfa a gvn-helid mewn cyevllt'oul a'r wyl yn yr hen Neijodd Sirol. DaWos-d yno y cynyrchion a anfonwyd i gTOtadlcu- aeth ad ran y c-elian cam.. Nid nifer us mo hornvnt, mac'u wir; ond c3iwvdd-wyd yr -vr ddangosfa yn rliagorol gan garedigion a an- fortasar.t g.rciriau a chcJfi t,ra dvddorol Lflenwid gwynob bwrdd mawr gan ga..51- iad anmhris-iadwy y Parcli Eyan Evl-u4 periglor Lbaneadwrn, o arfau oerig, nres a haiarn. hen lyfrau, a 1 lawer o betfeau "er cyu Adda." Anfonodd Miss Ma.«sey, Cornel yn, hen eraf- at a wewyd yn Mhentraetih, yr 3lyil a ^ot'ai fod diiwydiaait o'r fath yn y He yn vr pell. Caed hei'yd o Gomel yn 0 bcn ddarliraiaxi prin. Anfonodd Syr Rialiard Wi,lliame-Bulke.Uy Bai- Inn y "Rothesay Castle" aniffodus- M Evans, Taldrwst, LLtngocd, hen Feibl3- M Williamfl, Preawylfa, lyfr o ysgrifem yndvdd io o 1649; y PaixJi Chaloner Grcv-tlle gl.-»c bychan, yi- oil o bree, ac wedi cri wneud vn 1650; Miss Hamilton, amryw bethau hen; u, D. P. Williams, Rhyd. Llangoed, b., gwyneb pres a dodrefn earaiii o'r oesau o'r blaen; Mies WiJ.Uajns, Brynian, cabinet rnda liawer o fan-betlhau cywrain ynddo • Mit« Rowliands, Pla^newydd, leistri piwtaa- • MT D R. Morrie, got, Baron Hill, moded o iongla Mr Owen Roberts, 7, New-street, hen hi; y cariwyd un o farwniaid Bapooi Ridl ywtd-i drwy'r dreif wedi ei ddvchweJiad i'r Se-ncdd; Dr. Beek, hen arfa-a rhyfel Indiaid; befyd bedolati march bychain o waith G. Jones, Baron Hill, gynt. Oafwyd gan Mies liatihbone fenthyg pethau hynod iawn, yn cynwys oosgliad 0 flychm cywrain o Tyrol. Rhocs Miss Rath bone hefyd help i wricud yr arddangosfa'n Uwyddiaut drwy anion amryw bethaoi i addurno. Darinn or Hen Bias, a eaflai lie y ma'r Cape-1 Preebyteraidd yn awr yn y dref, &c sy'n ciddo Mr W. THiornton Jones, cyfreith- iwr—caed benthyg hwn eto. Græyn fod yr hen adeilad hanesiol wedi diflanu. Darlun bach a hanes iddo oedd un a ddyg- odd Miss Lamport, sef Wm. Penn yn a.r- wyddo'r eytnndab gyda'r Indiaid Coohion yn 1682, a'r 1rra.m faeh wedi ei gwneud o'r goed- en yr oedd ye tani ar y pryd. Dr. Beck oedd y mwyaf ei ddyddordeb yn yr arddangosfa, a ehafodd iuelp dwylaw medr- ue eraill i'w threfnu.
DYDD MAWETH.
DYDD MAWETH. YR ORSEDD. Er nad oedd y cvnulliad vn yr Orsedd heddyw gymaint a ddoe, dal iai'r haul i wenu ac 'roedd Nalur i gyd cyn ffyddloncd a'r di- wrnod cyn.t. Arwetiniwyd yr Orsedd gan Pedrog gyda'i hapuerwydd arfcrol, a chwedi ca.nu'r oorn gwhMi gan" Mr W. C. Williams, agorwyd gyd.a'l' ddefod arferol, ac offrymwyd y wedd-i ga.n Reithor Beaumaris. Cafwyd anerchiiadau barddonol gan Llew Llwydiarth, Awen Mona, John Pierce (Llandegfain), Tre- bor Mon, a David Owen; ac anerchwyd y dorf dracheiii gaji Mr R. R. Parry (Brynaia) a Mr R. J. Thomas. Canodd Telynores Gwyngyll ei thelyn yn dra swynol, a dym- unol I-awn oedd j>eniillion Owaån Cybi. Ad- roddwyd "Myfanwyr Fychan" Ceiriog gan Ddewi M ein on, f.el arfer, yn ei ddull dihafaJ ei hun. Cynoeddwyd EiMeddfod L!a,nercl 1 ymedd a'r pril destynau yno gan Llew Llwydiarth; ac hefyd galwyd sylw at Eisteddfod Caergvbi (1912) gan Seixiol Wyn (Mr \V. D. Jones). Terfynwyd yr Orsedd trwy ganu "Hen wlad fy mh-adau. a Seiriol Wyn yn arwain. Ar tin dwr y Fenai deg Yr ydym fore adog, Yng nghv.leJi anwyl ein gorsedd ryfeddol, Sy'n we-n, fyw, ong o sain anfarwol; M.a-e'r iraidd ddoman'n Gymry addurnol, Y rhai adroddan t yn wir hydreiddiol Hanes G walia. ddyjuu:rtol,-a' I gwyl hen, Ei beirdd addien, a'i bvrddau haeddol. LLEW LWYDIARTH. Bu son am gyflafan y beirdd yn Beau- maris, A'r estron yn ceisio lladd Awcn ein gwl-ul; Eisteddfod a Gorsedd watvverid yn ddubi-is, A Chymru yn gi-uddfan dan ormes a br-ad; Dydd arall ar Gymru ey'n awr w-edi gwawrio, Y Casteil] h-enafol, clyd noddfa beirdd vw. A ohenedl yn llawen aJ.: ddydd y cadeirio" Y evedd w-edi ei weinio a'r beirdd C'tv'n fyw. ENID HUWS. Yr Erw, Bodorgan.
Y TRYDYDD CYFARFOD.
Y TRYDYDD CYFARFOD. Agorwyd trydydd cyfarfod yx Eisteddfod mewn haul tesog a natur lawen, ac 'roedd yr ajojygou a;ii <idi wrnc-d llaweai yn mhob ys- tyr. Yn aibsenoMeb v corn gwlad, gaJwodd yr ArweLnawr, Mr R. MOfIl Williams, ar Sein- dori y "Clio" i ddechreu'r Eisteddfod trwy ganu hen alawon Cymreag. Cafwyd cystadleLiaeth ddyddorol iawn ar gaiMj'r crwth 'i i-ai drog 16üg ocd. Y gyntaf oe<i»i Miss Rcfie A^ht-cn, Caergybi, a'r ail Urias WILTUWMS, BEAUIXIAJIS. Yr oedd anny-v o ad'raTiau yn nglyn a'r gwaith oetf i bkot. Oddeithr un. mcthwvd cael yr en- wau. Paentio bicdaa: Oven Williams, Liaii- c«a<iwin. <t "1 ingcisiod<i pump ar y pedwar x>emll i Rytkfcd, ae o r puiup "Egin yn" oedd y coreu, John Pien-e, Llandegfan. 0 r r.ifor faw r çoedd wedi ymgeisio .r yr un- awd soprano neu gontralto^ oanodd taii ar y H'wyia.n. a r ore-u oedd Miss X«u ;<v Bameit, Lla,)gefn!i. Wrt-h roddi'r fcirn iadaet-h ar gyfansoddii un- awd, dywedodd Mr Tom Price !r.ai"r peth mwyaf atigenrilell")i mewn cy-fan€o<i<liad o'r fath oedd newydd deb, ae eiddo ",r¡mg" oedd y eyJar.sodiiiad goroa o r uaiirddeg. BEIRNIADAETH Y GADAIR. C-ododd yr Athro J. Morris Jonei a Phodrog yn Tighauo-l distawrwydd y eynulhad, a darllen- odd yr athro ei fcirniadaeth cyn hai)ut?cd ag a. wtiaf-th erioed. t>)nd^-nm.<xkl", yn d-deheiiLg iawn, wailaiu cyfFred'iiiol yigrifer; wyr Cvmraeg ac m ae ii i III fc-cl vr lioll feiraiaidaetJiau galloiog a reddasd gan yr Atihro yn vfitod y bhrciyddaiu dSwoddaf yn C11I2'l cyn ilciod effatith ax y rhai hyny a gdisiant ysgiifenu (.'ymraeg. Ni o}«dvi.r yr hell xii tli fyth yn fyw with ei hys- grifenu yn llawn gwaiiau a phricd-ddjulliau es- troaol. Dyna 1 ffoidd s;cr i rai care-g ddinod aj eii bedd, a dylasai jKiwb sydd yn cymcryd amynt i y-^fruerm lionvddiaeth a barddoiiiaetii u w cyow lad .vyr, csu rhoi in-cwii C-nrae^r pur, ac irid mewn rhyw- gymysgedd eydd aigased i bob gwir Gymro. Oanniolwyd yn fawr awdl y buddaigwr sef etiddo "Hedu y Mynyd<L'! ac'wrtli giyw^l yr Athiro yn darllen dyfynia-dau <h<-111 vn ei ffordtl arbenig ci hun, yr oedd yn eglur mai n«l an- soadeixiau rhv.y.?gta\vr svdd yn gwneud bardd- ortaAt-h, cithr m<vidyl.au mawr mewn gwisg tcml, gwasth cartnef, a tlilw.s iawn oedd vr ami gwpiedau a gafodd y cynulhad gau yr 'Athro mwyn. GVodi ronto y fetririadaeth aruhodd yj- arwemxwr i "Hcdd y My^ydd" godi i fyny, a chododd pwr Jeu,ll? pryd-ddu yn ngijAnoi y dorf, acfe"i iMU-wciaiawyd Ù liwv/an gan R. R. Parry a Thrygarn. N-ne gofvuiodd Pedrog. mewn ilaia cry-f gali ddlWem¡O',r elkati uvvchben y bardcl a otHiti wel]. 'fair gwaltfi y gorf- yn<xld, a thair gw^th yr *iebodd y <lorf—vn uwcsh-uwcfti bob tro fed yna defcgon o lieddwob i fynd yn mlaen a'r ce,(Iftrio yn ddiofn. Y baxdd buddugol t>cdd y Parcli J. Ellis Wiili-ams, rendref, Bxvngt?r. Pan alvv-vd ar y l^'rd<l yn mlaen, dan^hoeai'r rherar fur fed yna ddigon 0 feirdd vn Mon. i gadw p>steddfod beb gy north wy y cvhoedd cv- edig. Erthr yohvdlg csbonvnt esgyuodd i'r lhvyfan Er h(yny roedd y"wa lawn ddigon i'r llywydd, ac eer udrio fygwth y beirdd nad oedd rhag or m pliedajr Uine.ll yx nil i'w had- rpdd, mynaa'j- d^wr^ er fed y dedd gerllaw, od.ybru threbni r a wnaeth •nerohtadau prydyddol ya-oedd Pedrog, Alafon. TrvgArn R C,ae!T3nr Llew Lfwydkrth^ Trebor M^ Gwdymkmon, j. Av,en Monia, Enid Hu^bes, M011 Aiaw, Eos Alfcw D Owen, ao Ap lluwoo. Yn absfcnokfob Miaa Laura I^-ans, canwyd y gan g-adoirrol Mr Tegfan Roberts. rai o'r anerchiad=. Dy orolbest gerdd a genaigt di, I brif-fardd o anfarwol fri; Artuxsed bvth, mewn riwy^ bob darn Drwy'-n pwlad, fel cywydd mawr y larn. R. MON WILLIAMS. A'r Goronwy'r gwir awenydd- Hwn yn deg- sy'n wron ein dydd. Cwympodd y "Mynydd -ampwr"-ar un- Bedwar enwog awdwr; (waith A theilwng hcdd gorseddwr A'i fwyn gan fynai y gwr. LLEW LLWYDIAUTH. Curo'r pedwar fardu ddarfii-I Ir anwvl Qronvry bu'n canu; J Heddyw llawn orfoledd llu, Yw dydd ei an-rhydeddu. ENID HUWS. Prif-lardd yn rhoddi pix>>iion—o ddawn bur H-eddyw'n ben y beirddion; 'E gurodd bed war gwrnn, GwiT iawn, ma.c'n ail G'ronwy Mon. GWILYM EINION. Gwedi goTffcai a'r cadteirio cajwyd anorcliiad byr. <lyxldorol, gan y llywydd, Mr R J. Thomas, & dan fod a.w yn y oyrvnlSad na fedrent (1 yn-raeg-, g<ofynoGd am gaJiiatad y cyrfarfod i sia-rfd yn Saesneg- Ar y eynthwytntad cyteiriodd at yr orymdaitfti yn IJundfein t/ua'r a.iiog hono ee: tymud oortf ein diweddar Frenin o Baias Bi/Ck-ing-ham i Neuadti^ Westiniptitcr. Brenin Heddwoh oodicl cf a heddweih oedd arwyddair em. Heisteddiod ninau. Ni<t oedd oadair i wieidydd- iaeth ar Irwyian EistetkMod, a rhaid oodid i "bob enwad, yn ogystal, eist<xt! ar yr un fame, oil yn pytnm. Eu Iwuncan mawx oodd dyroliafu dyiiod- iaetb, ac Itid !Jå. phiiaid nac enwad. Y ma. cawsai GwirionetBd gyfle i dkkitblvgu divis Gymru, a t'hrwy Gymru, drog Brydaiu Fawr, a txlriXie y byd yn ei gyfanrwydd. Yna caed beuraJuiaetai Pedrog ar yr hir-a- tihoddard,, "Daiyad Hughes." O'r unarddeg ym- gedsi-edd IJywaxoh a Gwilym oedd y goreiu, ao Tr olaf T dyfarnwyd y wobr. Nid oodtf y trwetfcawd buddugol ar "Ilanes Beaumaris a'r A.gyloJhoel(.M" yn dieilwng o'r wobr yn Eawn, eqthr dyfarnwyd yr haAer yn unv? i H, sef "Trebor Mon," Flyuongroew, Sir FilinA Yn ngJiTTstadSeuaetii y bora oeirohj rbodtfwyd y wobr flaeu>a<f i Mrs Jooes, Fieraai Uolia, IiansadnTiii, a'r ail i Mrs Williams, Eiriu^ya. I)SIYMM Fel Y gwyddts, y ddiweddar Wyoeti Vaughan oedrl i feiriLiadu'r traoetli-awd i ferabed, 88f ar I2e mercih merwn bywyd cyhoeddius," eiuir fed. y dywedodld yr Arweiniwr, yr oedd yn anffod- us i'r Eisteddfoid, ac i Gymru gyfan, fod ei hysgTifbdn hi vredi rhydu mewn angau- Felly beirniadwyd y cynyrchion gan y Parch John Kelly a Mn-as Graoe Thomas Tyfry, Pentraeth. Yn oil y fesirniadaeth yr oreu oocbd Eirianwen, ond yn ol barn y beiriuad Did oedd ond yn deil wng o haner y wobr. O'r llxi oedd wec £ i ymgeisio ar y prif adrodd- iad, dau yn uniig a ddaeth i mewn i 1wyfan yr Easteddfod, a dyfarnodd Llew Tegid y wobr i Miss Nellie Roberts, Dwyran, Mon. Y CORAU PLANT. Un o'r cystadleuon gorou ddydd Mawrth oedd cvetadleuaeth y cor plant, a daeth amryw 0 goratu i'r llwyfan. Cancdd pob un o'r corau y dam" MeJus, wyliau ha." (Tom Prioe) gyda swyn rhyfedd, a'r dorf yn mwynbaiu'r wledd gyfoethog. Gwedi be'irniadaeth ddyddorol, dy- farnodd y beirni.ad-awdwr y darn—y wobr flaeiiaf i Blant Cybi (dan arweiniad Mies Cissie Williams), a'r aLl i Gor Llanerchymedd (Mr Owen Jones). Dyfarnodd Mr Osborne Roberts y wobr gya- tej am yr unawd i fechgyn. "Breuddwvd y Frenhines," i Reynold Jones, Bangor, ar ail i Richard Frederick Parry, Caernarfon. Yna cafwyd penilLon oeimon gydag Owain Cybi a'r Delynores Gwyngyii yu uino gyda'r delyn. lluas-ai r dorf yn foddion ddigon pe caw- sent ragor o'r fath fclus rhwng y gw-auhanol gystadieman, gan gymaint ou hoffter or perilll- ion a. chaino y delyn hen. Gan iiad oedd y beirnhad cerddorol yn bresen- 01 ar y pryd i fyn'd yn mlaen a'r adran gerdd- orol, daeth Try gam yn ml-aen i ddiokh i bawb o garedigion yr Eisteddfod am eu <•} northwy, ac yn arbenig i r pwyllgor lleol am eu trefniadaiu llwyddiamis yn nglyn a'r EiL-fteddfod. Yr oeddynt wedi cadw urddas yr hen ecfydiiad i fyny yn anrhyd- eddus, ac uwch ben eu holl orthryinderau ga..Ja cnt ganu fel y gwnaeth Wil Brydydd Ihr, o gofEadwriaetili aorvvyl, Haleliwia." Dioicdbodd liefyd i gadeu-wyr gwahaaol gyfarfodydd yr wyl am ou caredigrwydd. ao i baw b oodd wedi rhoi hwb i'r Eisteddfod rhag ei blaesn. Oafwyd cyytadleuaetii ragoi-ol ar yr un- awd i ferch-ed, "Dyffryn Clwyd." Y gyntaf oedd Anni-c WilLiamis, Beaumaris; yr ail, Catherine Ellen Williams, Beaannaris; a r-hoddodd Uchel-Sirydd Mon (Mr James Ven- more) haner coron rhwng Gwendoline Price, Llangefni, a Florrie Parry, Caesrnaxfon. Y gyntaf ar y ddeoiawd i blamt oxld Williams, Beaumaris, ac Annie Williams, eto; a dyfarnwyd yr ail i Laurie a Freddy Tarry, Caernarfon. CORAU MON. Pum' cor a ddaet-ii i'r llwyfan, &ef Llm erohymedd, Gwyngyll, Beaumaris, C-aergyoi, a Llangoed. Dywedodd y beirniaid fod y oorau hyn wedi gwneud gwaith gwell na wnaed gan y corau ddoe, a bod bob un o'r corau yn hollo! deilwng o'r wobr. Darllen- wyd y feirn uid aeth gan Mr Lloyd Evans, ac wele g-rynhodeb byr ohoni: — (1) Llanerchymedd.—Tonyddiaeth amliur drwy'r darn, ar diweddebau lieb eu dal yn ddigon hir. Co.lodd y uxr eu hunan-feddiant yn y diw-edd. (2) Gwyngyll.—Ueieiau cyfoetliog a'r canu'n lan. Ichvdig anihuredd. Gorplieu- iad braidd yn dddefiaith. (3) Beaumaris.—Ajddull alddcrchog a r mynegiad yn berffaith yn yr adran gyntaf. Y doiiyddiaet.h ddim yn hollol iach tua'r di- wedd. Gorpheniad godidog. (41 Caergybi.—Dcchreu yn dda. Cyfartal- edd yn anwastad. (01 Llangoed.—Cycliwyn yn rhagorol. Dar- lleniad ansicr. lai, Beaumaris; aiJ, Caergybi.
Y PEDWERYDD CYFARFOD.
Y PEDWERYDD CYFARFOD. Daeth c yni-eliz-d mawr yn nghyd i'r jied- wervdd cylaafod, ac yr oedd yn bre^enol am- ryw o wyr blaenllaw Mon a'r aidaloedd, ac yn eu piitli ni a wcis-om Syr Richaxd Wil- liams-Bulkcley, Bar., Lady Magd;,len Wil- li^itis-BulkcLey. a Miss W illianis-jSulkeley. Arweinydd y cyfarfod ol af oedd Llew Tegid, a declneuwvd gyda cheinciau'r delyn ton fysodd Miss Eva Guffiuh, Caergybi, ac Ap Eos y Berth. Un o'r cystadleuon mwyaf dvddorol oedd c-anu ac actio'r plant. Y cor cyntaf ddaeth i mewn oedd genethod bychain Lkvngef'ni, oil yn eu gwyn, hwy yn Ca.Du'n hynod o dlws, at: yu actio llawn cyn dlvstd. Wed'yn daeth Cwmni Ys-biwyr Ieuainc I Llang-eini, hwyt-hau wedi eu gwisgo yn eu gwipg rheolaidd, ac yn dangos anil ddyied- swvddau yr Ysbiwyr mewn can ac ymddang- ooid. Cyn i'r pilant eraill ddod yn mlaen, caf- wyd cystadieuaeth canu r deivn. Kit.lir ond un ymgeisvdd oedd, eef Miss Eva Griffiths, Caergybi, a ohan glyocd y canodd ei tibelyn, dyiarnwyd y wobr iddi. Wrth ¡-oi'r i'eimiad- aeb, anogedd Ap Eot-, v Berth i Gymru WDe'¡j mwy o'i phrii oileryn cerdd. Y ddau gor nesaf a ddaetli i mewn oedd "Merched y P{-;Dwa.ig," ac yn wir, 'roeddynt yn neillduol o effeithiol. Cyn cael y corau exaiJJ i fyny i'r llwyfan, cafwyd penillion mwynion gyda Owain Cym a rnielynoree Gwyngyll -n ca-nu-r delyn. u- odd amryw o beniilion yn cyffwrdd a. bywyd y Llywydd, y Delynores, ac I at amryw oedd yn fiaenllaw gyda'r Eisteddfod. Yu mysg y rhai a ganodd yr Owain caredig yr oedd peariliion adnabyddus Ceiriog, "Naiit y Mynydd," y Gymraeg a Saesneg, a inwyn- hawyd hwy yn fawr. Ar ol y wledd felus, daeth Cor y Morwyr Bychain i'r llwyfan, a hwytbau el-o Yn canu eu goTucthwylion nx-wn duÍ1 tarawiodol iawn, ac yn enill cymeradwyaoth y dorf. Y nesaf i dd'od ydoedd Oor v Evwvdf-id, Ym tvEwys chwech o ferc2ied, wedi ou gwisgo fel merched y traoth. a dau facbgen m-ew-a dIlwyg gwyr y bywydfad. Ar ol liyuy, daeth merched Beaumari.3 i grann clodydd "Grace Dsarling, ac i ddanges ddewred y merched, a galltiooed hwy i gym- t'ryd gofal o gircih mewn arg-yfwng. ANERCHIAD Y LLYWYDD. Cyn cael beLrniadaeth v gyst-ad leu aeth hon. y gystadleuaetii fwyaf tXws yn yr Eiateddk-d i gyd, galwyd ar y Llywydd i roi ei anerch- iad. OafodJ y Bonwr James Venmore g roes aw calonog iawn gan y cvnulliad mawr. Ar v cychwyn, dywedodd nad oedd anerchiad hir yn gymJawys mewn cylaxfod o'r fatb, a<c ma amcan y bobl i dd od yno gedd i fwynbau tu hunain. Llongyfarchodd v pwyllgw un eu gwaith ardderchog yn ng-Iyn a'r Eisteddfod ek?ni. Yr oeddynt wedi bod yn ffodus i gaei lie mor rhamantus i gynal eu gwyl iorwy gaxedigrwydd Syr Richard Williams-Bulkeley, Bar., yn rhoi'r Castell a'i amgyMioedd at eu gwa^anae-th. Ni fedrai ef (y Llywydd) lai na theimio ryw ysbrydiaeth neillduol wrth eyl'u ar furiau lien y Castell, a chadernid yr Eryr: draw, ac yx oedd ef bob amser yu teianlo'n faich o fedr a dewrder ei hyn-atiaid. Hydexai ei y cawsai pawb ddeupa-Tth o'u hyshryd dtwr er ein cynorthwyo i godi'r hen wlad yn ei hoi, a chadw'n wyrdd draddodiadau ein prif wyl. • Gwedi'r anerchiad byw a phwrpasol, ea.i- odd Cor Be-aumaris-y cor ijuddugol eu darn arbenig, "Lead, kkidly Light-" (Lloyd W'J1- liams), ac yx oedd yn effeitiiol dros ben, a3 ar ol hyny traddododd Iiew Tegid ei feirn- iadaeth ef ac eiddo Syr Richard Williams- Bulkoley, Bar., ar y coaau canu ac actio. Aeth y wohr gyntaf i'r Ysbiwyr Ieuainc (Ysgol Llangefni, dan ofal Mr W. J. Jones); yr ail i "Fercihed y Penwaig" (Yf-gol Llan- gefni, dtan ofal Miss Dorothy Evans); i'r trydydd i Blantoe Bychain Beaumaiia (dau ofal Miss Nancy Will-iams (gwobr arbenig gan y I-Jywydd). Y CYNGHERDD. Yn yr hwyr cafwyd cyngherdd llwyddianus iawn, a'r rhaglen yn neilldiwri o dda. Wel i'r rihaglen Pedwarawd, Madame Laura Evans Wil- liams, Miss Winifred Lewis, Mil1 Gwilvm Richards, a Mr David Evans; xmawd "ceJlo, Mx J. C. Hills; can, Madame Laura Evajis Williama; can, Mr DaTid Evans; dawd, Madame LaiLra Evans Williams a Miss Wini- fred Lewis; can, Mr GwiJvm Richards; can. Migs Winifred Lewis; deuawd, Mri Gwilvm Richards a Dd. Evans; oanu'r delyn, 'Pelya. ores GwyngyU; p-edwam. wd, Madame Laura Evans Williams, Miss Winifred Lewis, Mr Uwilym Richards, a Mr David Evans.
r BEIRNIADAETHAU.
r BEIRNIADAETHAU. Liaw^yfr hylaw o gyiarwyddi*da.u i rierri at defewis g«ihvod!i(gaetihawi i'w plant." Tri cyfan- aoddiad dd)ae>rli i law, aidido Pcrerin, Pater a Sylwodydd. Cred^n mai bwriad y pwySlgor oodd1 cael Myfryai Cymraeg- teby-g i "Oareere for 'owr Sons," ne«u "Profesiioiie,for'Girfe"' yn Saee- DIeg, fel y giaLlai'r riiiena uniesthog wybod sut i gychwyn y pksntyn ar ei yrfa. ODod am y cyf- anecxitfiadiau hyn, traetliocfcuu yn unig ydynt ar DdyiedF.vddau nhiemi t/nag at eu plant yn ng-I,noel> ekl d'v-iodod." Y mae gan Sylwedydd a Pater lawer o gynghorion cyffredtnoil da, ac wedi ysgiifenu eu sylwadlau mewn Cyjnraeg naturiol. Nid yw Pererm mor a-faeSgar ac ymarfeiol no y mae ei Gymraeg' weiiihiau yn lied anys^twyth. Ond oyfarwydkiiadau ddiogwyjid, nid cynghcrion. Felly awgryrnwn ir pwyllgor i gll&w'r wobr y tro hwn, ac y hwancg-u ctwy g-ini araa ati at. yr Eisteddfod nesaf. Bydxku Maw-lyfr y goll-ir dibynu asrio o wasaiiaetih oenedlia&tihoil. Ydym, ar air a uhydwy bod, EDMUND D. JONES, y y Sir, Abermaw. E. MADOC JONES, Yegol j Sir, Biwmaxie.
PEDWAR PENILL, "RHYDDID" (cj-fyng
PEDWAR PENILL, "RHYDDID" (cj-fyng- edig i rai &n 21 oe4 CystadfeuactJi y g-weinaaid yw hon, felty gwed&as i'r beirnuad fed ofaikifl ar ei ciTiau. Hiraethog Wyn: Dyma lane gonest. Cj ffesa fod ei awen yn 'wibiog,' ac íell-y y mae. Coiaiod am ei dwyn o da.n rociaotii cyn yr Eisteddfod nesaf. A vhra ;o worthh, dysged sLiebu7ii Iwy cywrr a. meddwl yn fwy cur, Telyn y Wawr: Un bai ilrno ef yw ei fed yn --off o gyrnh"cthau. CymhGira Ryddid i blentyn, i cgm. i flodau, ac I aja-geti. Nid yw hyn yn a.rwydd o iarn dda, Fe caal mai un tra ieuanc ydyw; og foliy, paihacd i yinarfcr ei ddawn. Cyivhyddta'i iecir feu yr am?ha:i flynydd- cedd. Riiydalfrydwr: Nid v- .hwn laws mor ang'hyf- arwydd. Can yn rhwv'ch, a medd syniad cHr- lacli amei de--tun- Ond nid yw ei jaath mor ber a diewisoj ag y IDynnwn iddi fed- Chv\ iiie>d y bardd am eiraau cymeracfwy. Y Lyn Amdcf-ifad C'ynyg da, er i rai man wallaai lithro rhwic ei fvsedd. Nid yw v llano fown yn 'ajijcd_.lad' o awen; a phe canata: ei bedvrai- pcsnn-i!i ar yr un rriesur, ni buasai yn ol o ran o'r wobr. Egnyn: Ie, ac un y gellir bardd o hone- Ceir add,wid dda yn ei beniuLion serch nad yw pob syiisad a glW.r yn ci le. Cam yn fwy yst-uyt-n a pher na i gynwodvr, ac feUy tddo ef y dyfern:r y wobr. iiood i iwvdd \n eymbyhald iddo i ddringo'n uwch. ddringo n uwch. J A.r air a chydwybod, p EIFION WYN. ALAYON.
PRIF DRAETHAWD: ^lAENORAU…
PRIF DRAETHAWD: ^lAENORAU MON. Un traeth-awd a. ddaeth i law .ar y u-. iyr: I hwn, sef eidcio "Mynyddv Nid yw y hwn yn un Iwwdd tract Liu iio, am 11a Iù. r yr un ystyr i'r gair "maenor' gun bawb sydd yn I ei ddefnyddio. 0", d<ifnyddir ef i gyH^.tiiu "manor" y Stteeon, rbaid cctio nad oedd "iri.ien- or or fath, a siiixad yn fanwi, yn yr oil o'r SJT. Yn yr hen gyfieiilwau Cymiwg ceu "niaeri- ar" a "-maenol'" yn gyfyst.yr a "t-foref ddegwm, ac hefyd a llys neu gastell. Ond, tra'n cyd- nabod fel hyn fed tasg yr y-mgeisydd hwn Va I anodd, nid wyf yn teimlo fod' "Mynyddwr'' wedi g-wneud hyd yn nod gyiffg' Ilwyddiaiius i ymgydyniu a'¡ anhawsdetr-au. Cwyna obiecvd ei anfanteision, ac rrvae'n eglur ddigon na cliakd<l afacl ar v7 uwdurdodau goreu ac nas gallai cu win pe de-aont dan ei d-dwyiaw. Mae e. Gym- yn fynych yn ar.gheifydd ac anghyron. IWyr yw gwekd gweithiwr (fel y geilw e: h.un) yn y-mWeieru yn ei oriau eeibiant gvda h«ni LT hianee oi wlad, ond nis gellir dweyd. yn on.< fod Mynyddwr wedi enill y wobr o bymti-eg punt. JOHN EDWARD LLOYD. L. J. ROBERTS. Ebriil 26&in, 1910.
PRYDDEST Y GORON: "LLYS ABERFFRAW."
PRYDDEST Y GORON: "LLYS ABER- FFRAW." Can wyd llawvr cerdd yn Mhriflys Brm- h/xioJ Mon, ond dwy gerdd \TI unig a w\d i<klo. & Ofydd Geidd faith, anclwig ci eylwedd ac afrwydd ei flu.rf. Cryn boeny yw ei darll-cri, a byelian yw ;• tal am yr aijexti. DCIKHIg!wr v yw Ofydd-—gwr cvfarwvdd a lien ei d-u-st. n mewn hanes a mabinogi. Ond Did j21t.h I awenydd mo i i.ait1, ac ni vmdriniad ija -dd mo'i ymdrimad. Anfynych y dajllenir cerdd mor annyddoins. 06 in.dd rhyw wertii fel cralx henafiae-t-hol ni fedd i add o rc«roriaotJi I fel cyfanwa-ith Uenoxol. Dwg i"n cx>f dded- f'ryd Caledfxyn—nad yw pob i»eth a bletliir o r u-n waed a'r awen. o r u-n waed a'r awen. Meilix Mraa: Cerdd fex, wedi e.i cliajiu y dychymyg- a serch. CWir deJw'r awen ar hon, a rhed Hit cynnes o deun ad gwladg-ar drwy bob can iad* ohoni. Ceincia Meilir yn syml a dirodxes, gan ein s^rvno vn hytrach iia'a synmi. Dyry i ni dresi fwyn "ar frcarniau a. de-fod.au yx lien Lys, ond ei bod I yn drem rhy gyimij i WTieud tegweh. .i T-TH- Mnt ae a'i hanes. Ni chyffyrdda rvwsut a goiud ei destvn a out y medrai mewn liai I ra dau can ll-inell? On id oedd yr amodara yn gofyn a.m bedwar can' Iline-11 0 leÜ: Yr ydym fel beirniaid yn umfrvd unfarn. Ni ohrc-dwn fod gan Ofydd na Me2ix Mona 1 en teilwnfr i wifgo coron EisteddLfod Mon am v flwyddyn hon. Ar air a chvdwvbod EIFION WYN. ALAYON.
TRAETHA WD: MERCH MEWNi BY'WTTD…
TRAETHA WD: MERCH MEWN i BY'WTTD (YFtftRDDI'S Daeth wyth traethawd i law yn dwyn tnwau f Hwsmon, Hiraeiliue, Mynyddwr, Mwy:ider 1 Ebrib, Gwaw.r, Dyfuwal, Eveiyn ac Eirianwen. I Nid yw r gyFtadfeuseth hon u radd uebei L i fyny a'n disg»yiiadau. I-X-wi iawn gemin hyn, gan fod y wobr yn telntig, y pwnc yn &nj&ej-ol, ac v, yth wedi cystad>a. Dfegwyliasoin am draethedau gryxmisach a mwy o 01 dariLen diweddar arnynt. Y mae lienyddiueth ddigon ar y pwnc, aid prin ydyw ei ddyianwad ar v eystadleuwyr hyn- Dyweuir Lawer am g) m. hwyederuu njercii, "dylanwad mam," y cam a wnaed a'r f-e.-ch a phethau cyflelyb, aV vil heb fod yn hollol i r amcan. "Lie merch mewn bywyd cvhoeddus'' ydyw'r testyn, a dim IH<lll. Ymdrodd y cystadlewwyr gyda pbobpeth bron, I Mtd agwoddau preeenol lie n-.ercll yu niywyd cyhoeddus ern gwlad. Y' mme'r agwedd ddi- weddar (mociem touch.) y pwnc yu abseuoi i raddem jjell iawn. Ilwemon.-—Traethawd byr, ond digon Mr i gTnwys llawei o waHau. Oul ydyw ei liynicd- au, ac am y ciawdd a. meddwl yr oes. Dylai Hwsmon ddcffroi o'i gwag » cbeisio aredig mewn maess iletach. Synv\-n fod yr awdwr yn di«g»-jl dwy gini am druth mor fvr ac arwyaebol. Di- wylised ei feddwl, ei kktb, & i aidduil, ac y mae gc»baitii ohono. Hiraetima. Y ma hwn wedi vsgrifociu IJawer, ond prm y mae wedi iawn-ddeall y teø.ty.n. Traetha'n heiaetli ar ddyledswyddau mam a'r pricdoldei) i fembed g^fasiio 'g-wybodaeth, ond prin y rhydd le priodol i'r to-ityu "fel v cyf- ryw. Lied waJkhs ydyw ei iaith a'i ^'llebu. Dyiai symlwidio ei arddull trwy ddhardde! geir. iau mawr a brewddegau clegymog. Cofied mai eyynk-cid yw arwydd diwvlliayt. Mynyddwr. Cwm^>asog ydyw d-all hwn o drtn ei bwnc., ac weit-hiau fceddai i ail-adrodd yn ormodol, Y ma.e gai>ddo amryw frawddeg- au gwaKns a. s'-l'ebu yn ami vn ang.hvv.ir. Y roae vchydig mwy o o'l daviWi ar y traethawd roae vchydig mwy o 0'1 daviWi ar y traethawd hwn na'r rhai a nodwyd> a charddo rai sylwad- au gwir dd*. Tcimfwn fod yr awdwr yn à.eaU I ei ly-N-lic yn well nag y medr ei egluro. 11 (if yd, y mae ganddo rai eylwadaiu anmlicrthynaeol." Mwynder Ebriil.—Traetbawr byr. Y mae'r awdwr yn deail y tWtTTI, ac yn traethu sylwad- wi olir » chall. Y mae ganddo ychvdig o waHau mewn oillebu, a rbai brawdde^au iled a*'»y»4wyth, ond y preddiil yu waturio!. Y niaeV cynihin yn eHhai dyrwinoii, ond dyla«ii'r tT*etivawd fod yn gry.fach. Y mae gormcd o acogl y cyfarfod lienyddoi l«ch a.mo. tT*etivawd fod yn gry.fach. Y mae gormcd o acogl y cyfarfod lienyddoi hach Gwa-wr.—Medd hwn syaiadaai pendant am I "Le merch mewn bywyd CYs." a gesvd hwy mewn dull awdmrdodol mewn ysgrif faith, I ond yni via ei brw<f ry-dedj at fod yn eit.hafol. NioJ galiwn (kfwo)-,d fed ei waith yn goetii iawn, a gadawodd amryw cin-jui abaci nes i-,ery fod rhai brawdd&gaAi yn anorxAenedt^ a djvftyr Ysgrifena yn ddigoo rhwydd. ond nid vctvw",u ffodfus ni-ewea trefmi ci ddefny-ddiaw. Galku^i'r cyiiHun a'r trae-tnawd fed yn well ac yn fwy i'r ameacB, I ]>vtfnwaJ.- I*raet,h<iwd nraith iawn TD cvnwys 103 o dtidalanau. wedi i vsg-rtfemu"yn ofalus. MeddyHem wrth ei ddarllen mae "Yr ångcn am <Wiwygmd crmdeitba&ol. ax ferch y prff gyf. rwng i'w sylweddoli ydoedd y testyn. Mold yr awdwr wybodaeth heJaeth am eyniadam gwa- btnol awdwyr e„r iawor o bynci»u "pwvsig, "ond n'td yw ea allu i ysgrifemi yn e,.Vfateb i'w wy boda«U> nae ye-hwaitii i sai<m lenvddol cystad- iw»eUi fel hon. Dylai ddyw^u* atalnodi a chrynhoi ei ieddwi i gydeh brawddegau trefnua Gwyr ddigon, di an-gvu mawr ydyw eyfleu yr I hyn a wyr yn well. Evelyn.—Tracthawd eithaf da y testyn, mewn iaiih dda, d'uw naiiuriol/eyiiiadcu clir, end yn rhy fyr, Ctir ynddo UmbeS i orylw am paherthyi»*oL a chollir goiwg ar ▼ <«fetyn weith: iau, ond nid rhyw law<\r chwaith. Gallami aaernio ambeH i fraw^idug ychydig yn well. Y ma.e gryn lawer o ddylanwad y JBeLbl ^aj-no. ond rthy fach o ddy lan wad agweddau presenol y pwno. Yn bexutf, dylasai fod yn rym-unacit i I enild gwobr fel hon. Eirianw&n.—Nid ydrv.. Eixiairwen yn rhagori fawr, 03 dim* &r Evciya mewn iaiih ime ardduil. ond y mac wedL y6grifenu itiwy, h chymeryo mwy o ofzli gyda ciiynllun a thiefti e. Uiraciix- awd. Y uiao pan<id; iunbeii i eyjw dmiwed a rncrcliedai-ddj ao wcithiau uted-da at yi hyn a ciiw'r SIî.J.; yn goody-goody, Y mac- ilawer o ddyiaiiw^e y 1-io bi, ond rhy fach o duyjanwad ag weddB-u yroecuai y p v. no. »ad y cio.-cji cydrnvMSi; Evelyn ac Eirianwen, a ehr^tiwn fott yr olaf yn rhagori yenydig ar y cyiuai, Ar yy un .,r-yti, creawn yn g;»dwybodoii ivatl yw Eirianwen yiA tcdyngu dwy gini o wobr. lJrWI-i genyns orfou datgan .hyn, onu bod ^ieci., yn oi em gelt^uai. Ond chaaia- tisd y pwyjigor d^aruwii haner y WODI-, ted gini, i E^a^wea. Ar air a chydwybod odymu. odyf- arniad unfrydol, GRACE THOMAS. JOHN KELLY.
Cymdeithas yr Eisteddfod.
Cymdeithas yr Eisteddfod. Y CYFARFOD BLYNYDDOL. Am bedwar o'r glooh bu r cyfarfod hwn ya -a,-oi r Presbytenaid, gyuu .r\,dd (Mr lWllb J. Ge'itiil.'j, A.S.) yn y gadair. in nnsy y prefecnoho.i yr oedc mn J. Matthews, S. J. M.A., R. J. Tncmas (Ljunda:uJ. Lewij llajghor-v, Rooert Pntchaa-d (tiaei-wenj, K. W., Ivooerts (Pcrthaeuiwy), d. Ibomat lieu.), R. R. i'arry, John Jonea a U. J. Hugnet. (jL^aceiciiy- iuocra;, Celynydd, Owaia Cyt*, E. W. Roberts, ac o U¡¡.erog-YOI y Parch J. Evans, Mn H, jVion W'illiafii! E. D. Jonec, W. D. Jd, J. N. 'fhornou, Cyirii 0, Jones, Hugh W anis, Rowiands, H. Maid wyn «loiif*, it. W ixiwards, W. Thomas, G. E. WwiiaukS, liugii ivobeius, W. Pi i tctiaid, d. A. 1.:641 J onetj. CyfiwyiKxki \h ii. j. 1 nomas y f^utoien. a gw-ehd lod y gy iiideH-iias ar sau ananoi ra-ahrii, oj'iwodd Mr i mai 52 e-edu ii-.Ier y tau- ^sgriiwyi-, a tnra dymunoi, fel modioli i ii dyd-ckxdeb yn y gy mde- Jias, ..a4 caei mwy i;yfa-anu tyftUiiu bvclia n. 1.1 wj rodd bane. eoron ceid ixxi yn iieiod. Awgrymai R. Mon Joo. 1 swm y tari- y>g-ri4iad an. aeiodaetii gaei ei osed yn ei sutie ac-ianoi y gymdeilliaii; ac a Mr J. N. liiomas yn cynyg a Mi S. J. Evam yn eiiio. rtieod ax y pwyligor gweithiol 1 ystynei hyn. Ak-etliyrw-yd Mr R. J. i'hemas vn iirysor- ydd, a niter, clap (j ddioich iddo am ei nawdd a i jvasaiiueUi mynedol. Yn iviy«yd<itcu eU:oivvyd Arglwydd She^ffield, Arglwydu iiooton, Caitoi DavI«L> ¡Û,fLgJ, Mil J. R. Dav:er, S. J. E\a.D; J. I'jnthaiti-Jo^jejs, J. Matthews, J. X, 11. liiomao (i-t--u.); ac o r braidd y rfiukl dwevd mai Mr J. T. Wii- .e,&nis roed eao n >sgr:fenydd. Tynwyd j niaitb ena"au lr anitiN-dKuo,i:aad o rettr y pw Ifgor, a dewiswyd i gwbiba-u'r hane-i caui. ElS'iEDE'FOD 1912. lly^byswyd nu: C..e.g..Ol u unig *cdd yn cetsio r iraiiit v g-i'^etaw-u r \)1 yn gymeliai r pwyl^or 100 i'r c-ai* o;'l ei g-iiwa-u. i^aethai r 0rc-;Jyr env\edi^ uciioJ i u.) ",MI.. mor K,Yne.s oedd gv>a;icddiad dxei; a phatiAvyii yn unfryd i ga.n^atau 1 cais. Mr J. Mattiietts vn mlaen e. gynyg^ ^loo ariioliad 1 w gynal y-n ngijn a Govteod Eastoddcod Mou. mewn lien, awen., vihan, ao fed tv.styt^T-ifau i'w c-j llw II ynjgei.%wjr ^wydd:on«9." Cefno^wvu g»a Air il-j'giie- a ohyflwynw v,j maler ir p\v\ jl^jor.
Eisteddfod 1911.
Eisteddfod 1911. Y CYH0EDD1 YN LLANERCH YMEDD. Ac yno yn erwyne-bol dorf o fendd Moa, rttoddwyd ri..YbL.-Ud uu ..1:00 a^blwytxlyn yu y L'an nr, VL u wetter y cjiii.eiiir gwyj ".i.).. y dredan iengar nono. pryd y bysiti "iiawJ i ba.wb a ge-cuant faxn v .-ji eloJ dafoo a bardd- cww aetn gy.'ciia \no, ac b dd ij^eih ax» vo ou herbjii. Le:d-dvi vd S urja heciydd gan y reindorf, a u eyrn yll Misgiow-io dan "c'U yr ¡¡.cu;; vli ea Uiiyn yr oedd aeiodau'r Ikvl, N iknod, a llOU blunt yr fil. Go?oiia*ij<i iiiv.kk* r or- acdu ar gaiio* y ;*cr\a-i, a cJiaiedd y plant y iantais o fí;1.iü y cyiciioodd nnswnwi, iJiorf fawr oddi amgy.cii. E!n wvdtivvy^" y gweni«-fd,ada« gan 'Irygaru; a« i ar^ciii- yxid y «Miidori iMx Robert Owen) -an*i corn g wiad, uaetli oavidwad y ulodd (tos Aiawj a'r ad peryjj^-it, hwnw i'r eyieii, ac vn y Utui gr.itjnwvd am heaoweh. cattd, 10.41 sw, ac oflryniuyd y wed Jti gan Meihr Mon. *^»3*P^dd Mr J. G. 'I ng!a,. > uuhm "°i» 1 <*a*r.j«u y <-yh<K.dd.ad £ v,yda<<i, v- nvu a iiciaeth yn ara hyglyw. Galwyd \u mlaen y Fii«r Davies i gn pie id laij o ^-y dym-d e; in la d air iV-ulu Bre.jliinw yn eu tra-i, eiliwyd hvu gan yr lienad'ur ihoina.3^ V.iliiuuig, it j;has;wyo; a th-m **em. iad y canodd plant yr yt'gol ar dw,'i oU yr A.iitixsiij GneiitHiixi<*vt-irol. Ap iJiedydd oedd y ncsaf i esgyn y rikien, m ohanodd bemdion t'Yd1. ch\f<iriada<i iie-r.ocoi napiló; leiyuor Gwajia gyctar Wed: hyn bu b;gad o ieipud yn'aneich. Yn nghyntaf eyfin;iw yd r teceii jeua-r« .-y a wyres a liybaroh batnarch y beirdd, Meun- vu JLJ. c: >yj rvs 1 Uivaluiilafc. Led ganckh I-ad u boniiijoii luixain. l>arl.e:io»id y budla# baessneg a anionwyd gan Mair JVion (Mn; Mor- rernoixiy, Llantrjjaat), ae eng. n oddiwrtii Jo«B Ovren ilkdSiordd), g-an yatiwanej a un oi wustii ei hun. A-nerciiwyd liefyd gan Gwilyu- Owen i Liaiisaiv] wrnj, My; ■■ r Mon, J. Jene« y. Tn). Dyfrydog), Rhyotab, J. B. Jones ildiui- evobymmki), .\p Huwco, Dorwyu, T. Morril Ovvx-Uj Trebctf- Mon, Odwvn, Gjan Cefni, Tw .Jg- JVos Alaw, Mon Alaw, Oaerwyn, a Creigfcrvn, » dlwedaa. yn oariiea y tra egni-yn yjtia oddiwrti Llw ydJurth MOD :— Vina yr ydyni i yvatxd,u!de.fivn meibion Cymru N:'U:x> y gerdd wtui n liaat-h g-a, Nad ali Liocgriaid ei j-jyg? u. Lan enwog, ellun iaanea,—Lian ILl lioll ni iach yn ac;Ies; Mae hcH-n, gr m, awen a gWios—a<r lawnt hon, A 1 ciiail ac-enkm yn wrcDciiion c>owi lloiia'r emyn offrymu—oa-cu brj d Ar H:s.J wis t'vuwu; Yma cawn, me-wii èÍ""U cu, Deh n oenedl yai c-anu. Nid vd\ m all. ae<i ean liiunAin yn iarnwyr IIr y drwy gy.ioeddi detfiohad o'u haucrub* Bbda-u, canyts JI-O oes c-baith lie I'w eegwm. ■Jauodd Eoe Aia* o watth Oorosiwy Owen gyda r tanirau. y iejynoi- t^-mreig n dilvn. Y IJ not£a.f eaea &i ei\-l;.ad tra aduyc-giadoi gaq y Pnfakthro b. J. Evans, M.A.; 3Ila bu Dyirig yn trae-th-u n i:WIIH11, ill.} y canns ua— "A hyawdi fel y darau fawr Yw gesr.-au oavrr y Gaerwen." Mr J. MartuewB oedd y trydydd 1 siacad, « byr a fu efe. Wodi i Mr L^ester Joriee a'r dorf gazu i giod em gwlad, oauwyd yr Orpedd. ivnaia rixdcli teyTiiged u gacmcJiaeth i t rhin^yii fOr'j'igiryn) ax C-oliadnar (Llew LJwyd. in-ta) a.m eu Uefunidau rfiagorol. G wbi it--dd. odd y pwyllgor Eeol yor lioll feirdd at fwrdd g\d(d yn Alaw House, ac ar eu rhan lleaiodd loan o Lan Yet,vytii ddioich evnes am y croeso gaed gan eisteddfod*yr prbya- JJanci-ciiyniodd, ae am ddarjiariaeth ddew^sul y CbwioryK.d Wil- iiaxnj. RHESTR Y TESTY~NAU. WrLb ei ffrwyth yr adrwbyddir pwyilgorau. ao wrth reetr y testynau gyboe dwyd o *ai-g Llanerchyimedd dJyd-d Sa-dwrn y barnu gwaith Nr amryw bwyilgoi-aw yno. 'l')'f y fkc-Ftr bob biwyddyn: 7C- o desf yiiau gei«l n i 9C8, 73 yn 1909, 91 clem, a 96 eibju 1911. "Cynwysa'r ? hyn 21 yn adran ''■«_■ n. YJ ya adran cer<(d, a 45 yn 4,Ar-.tn celf. Y fr.gyrau cyfatebo! yn Beau- maris oedd 20, 29, a 42. Y to ieuanc biau 25 o gyetaoieuon y h\v n cael ei esbonio gan y ffaith na chyu.he.ir eistixldfod yno i'r p ant yn 1911. ,N1.d ydym yn g-allu gv;,ekl mai da. g<is<xi gwedd rhy "blentynaiad" ar yr wyl tixol. Meg-ys y dywedodd IKfrig ixldutr y maefi iiog, ddydd GweTHv, y cyrddau !lpoJ sydd I ddwyn talentau ieuairie i'r axnlwg a u gloewi. Ti.ih'nga'r P\\ rgor cerdd w^i-rogaelh run ci nawdd i Ryfansoddvvyr Cvmreig. ao y detholiad o brawf-d-daraaa corawl ) r¡ d-da; a'r u.nawda.u. etc.. we-di cu dethol yn ofaius; eithr aJMirddir y rhertr gan "unrhyw unawd. unrhyw o un o'r ja-if weithiau. y gadair, mcg-ys y dyhd bdJ ainoer, am awdl, ar "Gauaf" vv r tc»tyn—d:go« ac c-c r i rewi yr awen. lilvagorol tcfetvn y cyw- ydd a'r iiiy Cynygnr giol am gerdd goJf-a i Tud-,ty-ci weddw'n ei riwi; gwobr dda Tari Gymdeltha. y Sir am goffbau yr anwyl Bud-dug mewn 150 ilineli. Beilach y m'r Gynideitlras wedi MrtfoJ -n:ii ofer disg-wyl y eynyrchir dim o deilyrtgd-d uchol yn y gang-en hanesioi o lenyddiaetli; aD yma oynygv- fel testyn y prif dnethawd un sydd yn sior o ddAD-U yegrtfeav*yr lawer. Y mae tes- tynMJ eraiii yr adran lenyddoj yn gyfryw "ad oes le i'w barou. t.'b.hfl meib celL yn arlurtwyr, nsKldwyr oc-ed a maen., neaa ofaint., dli-gon 0 gyetadleuon no i ferched y nodwydd a'r gvrtaiH, »o i biei't y fe*oI eynvgfr gwobra<u law«A»- ya wir, dyma adran ooa drwy-ddi. WcbW llwydd rftwr yr vyl yD Meuaniaris, dilys genym y gall gwy-r A then fOod yn bar hyd- enus am gyffciyb lwydd ar sail aidyanMia«'r «yv tadleuon.