Welsh Gazette and West Wales Advertiser

Iorwerth y Seithfedd. Dydd lau diweddaf cyhoeddwyd lorwerth y VII yn Frenhin. Tra anbawdd a dieithr fydd adnabod Tywysog Cymru fel y Brenin Iorwerth y Seithfed, oberwydd yr ydym oil wedi hen gynnefino ag ef wrth y teitl cyntaf; ac y mae n. ddiameu fod rhan helaethaf ei oes wedi ei threulio o dan y teitl yr ydys wedi ei adnabod am fwy nac un cenedlaeth. Anbawdd iawn fydd iddo, fel y cyfaddefa ei bun, i lanw lie a dilyn camrau ei fam odidog—ond y mae ei theyrnasiad maith hi wedi estyn tymhor ei brofiad yntau; a pe byddai rhaid devris olynydd i'w Mawrhydi trwy bleidlais y werin byddai y goel- bren yn sicr o ddisgyn ar Dywysog Cymru—nid yn unig yn rbinwedd ei ach ond oherwydd ei wybod- aeth eang a'i brofiad maith yn yr amryfal ddyled- swyddau yn disgyn i ran y Pen coronog. Ganed ef yn Tachwedd 9fed, 1841. Y mae wedi cael addysg dda-bu, yn Rhydychain, Edinburgh a Chaergrawnt. Mawrth lOfed, 1863, ymbriododd a'r Dywysoges Alexandra o Denmarc, ac ar yr 8fed o Ionawr, 1864, ganed ei cyntafanedig—y Due o Clarence, yr bwn a fu farw ar y Meg o lonawr, 1892. Ganed ei ail fab y Due o York yn 1865. Yn 1861 prynodd ben balasdy Sandringham yn swydd Norfolk, a buwyd am rai blynyddau yn ei helaethu a'i adgyweirio, Tra yr oedd y Tywysog yn byw mewn ty arall yn y wlad syrthiodd yn ysglyfaeth 1 r dwymyn echrydus y typhoid, oherwydd fod y iSlna^e yn wallus. "Ar yr 22ain o Dachwedd, 1871, gwnaed yn hysbys fod y Tywysog yn beryglus o glaf—a bu yr holl wlad mewn pryder mawr am ddyddbu lawer. Ar y 12fed o Ragfyr rhoddwyd i fyny bob gobaitb, o'r diwedd cafodd y goreu ar ei glefyd, a hyny yn benaf trwy rinwedd ei gyfansodd- iad cryf, ac ar yr 22ain o Chwefror cynhaliwyd gwasanaeth mawr i ddiolcb am ei adferiad yn St. Paul's, Llundain. Yn 1875 aeth y Tywysog ar ymdaith trwy'r India. Y mae yn nodweddiadol o banes Iorwerth y VII nad oes fawr i ddim o bwys i'w gofnodi yn hanes ei fywyd—ni cheisiai byth wthio ei hun i le ei fam.—Tra yn aros gyda'r Barwn Rothschild yn 1898 syrthiodd i lawr y grisiau a doluriodd ei benlin, ac y mae yn gloff i raddau hyd heddyw ac fe gofir i langc penrhydd wneyd ymgais am ei fywyd yn Brussels y llynedd. Yn haf, 1896, talodd ymweliad ag Aberystwyth i gymeryd rhan yn nathliad sefydliad Prifysgol Cymru ac i'w urddo fel ei changhellyd cyntaf. Mae y Brenin wedi dyweyd Rawer tro mai ei hoff bleser ydyw bod yn "ffarmwr ar raddfa fechan" ("a farmer on a small scale") ac ni fu erioed mor ddedwydd a phan yn byw ar ei ystad yn Sandring- ham yn mhlith ei gwn a'i geffyiau; ac yn rhoi tr a.wr ac yn y man am ei denantiaid. Mae yn cymeryd dyddordeb mawr mewn ceffylau, ac mae wedi enwogi ei hun yn y prif redegfeydd. Y mae yn dal bron pob swydd o bwys yn y Fyddin ac yn y Llynges.

Iorweirth Coronog. Gan gyfrif o'r goresgyniad Normanaidd mae ehwech lorwertb cyn yr un presenol wedi bod yn teyrnasu ar y wlad hon. Bu tri Iorwerth yn teyrn- asu dros Loegr o flaen Iorwerth y cyntaf; sef, lor- werth yr Hynaf, mab Alfred o 902 i 924. Y nesaf ydoedd lorwerth y Merthyr, llengcyn mab Edgar yr hwn ar oVteyrnasiad o dair blynedd a laddwyd Nghastell Corfe yn 978 Yna daw Iorwerth y Cyffessydd, sant Westminister a mab Ethelred yr Anmarhod ac Emma, merch Rhisiart y Diofn. Due y Normaniad, trwy yr hwn y gwnaeth William y Concwerwr un o'i hawliau i orsedd Lloegr ar ol farwolaeth Iorwerth yn 1066. Iorwerth y I. (1272-1307) ydoedd fab i Harri y III. Efe orchfygodd y Cymry yn 1282 ac a gyssylltodd ein gwlad a Lloegr. Yr oedd yn wr mawr a nerthol ei allu ai ddylanwad. Iorwerth yr II, (1307-1327). mab Iorwerth y 1, ond gwr tra gwahanol i'w dadDvn diog a digym- eriad ydoedd. Fei llofruddiwyd yn Nghastell Berkeley, ac ni fu fawr al awerthru ar ei ol. lor y Ill. (1327-1377.) mab yr uchod ydoedd filwr dewr o gymeriad pur lan, ond ni feddai dalent ei daid fel llywiawdwr.—Bu llawer o ryfela dianghenraid o dan ei deyrnasiad ef—ond o'r diwedd gwrthododd y Senedd arian iddo gael cyflenwadau heb iddo ef yn gyntaf ganiatau eu gofynion hwy—fel hyn y sefyd- lwyd un o brif egwyddorion y Cyfansoddiad Pryd- einig, sef cywiro camwri cyn trethu. lorwerth IV. (1461-1483) mabJRhisiarth, Due York Ceisiodd hwn ddadblygu gallu y Goron ar draul is- elhau hawliau y Senedd—a cheisiodd godi arian heb trwy drethiantcyfreitlilon—adechreuodd wen rhwyd a fu yn fagl dinystriol i'w olafiad Siarl y I. yr hwn a gollodd ei ben. Iorwerth V. (1483). Byr hanes, sydd i hwn megis ei hoedl—Llofruddiwyd ef pan yn blentyn yn Nhwr Llundain Dyna'r oil a wyr hanes am dano. Iorwerth VI (1547-1553) mab Harri yr Wytbfed. Derbyniodd y goron o dan ewyllys ei dad—Aelfh y wlad trwy gyfnewiad mawr o dan deyrnasiad hwn gymdeithasol a chrefyddol-ond erys enw I Iorwerth VI. yn benaf ynglyn a'i Lvfrau Gweddi a r nifer mawr o ysgolion a sefydlwyd.

Victoria. Hen Tor o'i fyr.wes a'i hanfonodd, Xa, umint e(¡lrdd::s m(,:u lJi f:¡ni(;odd.- Kaera fyc1! o'th wir fudd—ei gi-ui fry Ebex FARDD. Y n ddiameu fea hnnes teyi n isiad Victoria i lawr i'r oesau o ddaw fel liaues y cyfnod mwyaf ardderchog a llwvddianus a welwyd ei-*oed yn Isarios y byd. Xid oes yn holl ci iel hanos ein gwlad ni'o id un teyrivasiad arall a ddeil i'w gydniarii ;i hwn ac yn v naill fel y llall meuyw oedd yn dal y deyrn- wialen—y teyrnasiad hwnw ydoedd eiddo EIrzabeth, yr hwn sydd nodedig am ei odidowgrwydd. Xis gallwn yma roddi rhagor na braslun o hanes Victoria. Ganwyd y Frenhines Victoria yn Mhalas Kensington ar y 24ain o Fai, 1819, Unig ferch ydoedd x Edward, Due Kent, a Victoria Mary Louisa, merch y Due Saxe-Coburg Saalfield, gweddw Emich Charles, Tywysog Leiningen, a chwaer y Tywysog Leopold. Bedyddiwyd y Dywysoges ieunanc ar y 24ain o Fehefin, 3m Mhalas Kensington. Nid oedd ar ypryd end ychvdig o debygol- rwydd y deuaiy Dywysoges byth yn Frehines Prydain Fawr. Yr oedd ei thad, Due Kent, yn bedweiydd fab ïr Brenhin Sior y Try- dydd. Y mab hynaf a esgynodd i'r orsedd, dan yr enw Sior y Pedwerydd. Ond bu farw ei unig ferch, y Dywysoges Charlotte. Nid oedd gan y nesaf i'r orsedd, sef Due York, blant, ac felly y trydydd mab, Due Clarence ddaeth yn.etifedd y Goron. Bu i Dduc Clarence ferch, yr hon, pe buasai fyw, a eisteddasai ar Orsedd Prydain Fawr. Ond bu hi farw, a gadawyd y Dywysoges Victoria merch y pedwerydd mab, yn unig etifeddes Tua'r flwyddyn 1818, aeth Due a Duces Kent, yn nhgyda'u baban, i Sidmouth, yn swydd Devon. Tra yno, cafodd y Due an- wyd, a bu farw. Gvmaint oedd meddwl y wlad o'r Due, fel yr enillodd yr enw, Y Due Poblogaidd," ae yr oedd ei rinweddau personol, a'i ymwareddiad gyda golwg ar bob achos da, yn Hawn gyfiawnhau y meddwl uchel oedd gan y bobl ohono. Wedi marw y Due, aeth t Dduces a'i baban yn ol i Balas Kensington. Cyrhaedd- odd yno, ar y 29ain o Ionawr, ac ar y diwrnod hwmv, bu farw y Brenhin, ac esgynodd ei frawd i'r Orsedd. Ar ol colli ei gwri, ymroes Duces Kent a'i holl galon i ddwyn ei merch i fyny, a'i haddysgu yn mhob rhinwedd. Yn y ddyledswydd yma, yr oedd symlrwvdd yn cael rhan flaenllaw. Yr oedd bywyd yn y- Palas mor syml ag eiddo unrhyw deulu Seisnig. Pan oedd y Dywysoges oddeutu pump oed rhoes y Senedd y swm blynyddol o £6,000 i Dduces Kent, tuag at addysg ei phlentyn. Yr oedd ynddi hi ei hunan alluoedd naturiol, ac ar ol bod dan ddysgeidiaeth ei hathrawon am chwe blynedd, gallai siarad Ffrancaeg ac Ellmyneg yn ffraeth, ac yr. oedd ganddi wybodaeth helaeth o'r Eidaleg. Yr oedd ei chynnydd yr un mor dda yn ngheinciau ereill addysg. Y mae nifer mawr o bersonau, rhai ohonynt yn enwogion. a gyfarfyddasant y Frenhines pan yr oedd yn yr oedran cynnarol uchod, ac wedi hyny, pan yr oedd yn eneth ieuanc, i gyd yn tystio yn gryf ac yn unfryd am ei thueddiadau a'i natur hynod o ddymunol a dyddan. Gellid crybwyll hefyd nifer luosog o engreiphtiau a ffeithiau a brofent dynerweh ei chalon tuagat bawb mewn poen neu drallod. Pan esgynodd y Brenin William IV. i'r Orsedd, pasiwyd yn y Senedd i roddi swm o 10,000p. yn ychwanegol at 6000p. a roddwyd cynt, tuagat dreuliau ac addysg y Dywysoges, ac i gadw urddas ei safle fel aeres i deyrn- wialen Prydain Fawr. Yn haf a hydref y flwyddyn 1832, daeth Duces Kent, yn nghyda'r Dywysoges Victoria, ar ymweliad a Chymru. Buont yn aros yn yr Amwythig, Oastell Powys, Wynnstay, a Beaumai is. Pan fu farw y Brenhin aeth Archesgob Canterbury a'r Pen Ystafellydd ar unwaith i Balas Kensington, i gyhoeddi y newydd i'r Dywysoges Victoria. Cyrhaeddasant yno tua phump o'r gloch yn y boreu. Cynnal- iwyd y Cynghor Cyfrinachol cyntaf y Fren- hines yn Mhalas Kensington, ar yr 2lain o'r mis, ae yr oedd hwn yn amgylchiad pwysig a difrifol. Ffurfiol gyhoeddwyd y Dywysoges Victoria yn Frenhines Prydain Fawr a'r Werddon, ar yr 2lain o Fehefin, ac yr oedd y brwdfrydedd ar yr amgylchiad yn ddigyflfelvb. Ar ei nymweliad cyntaf aDinas Llundain, fel y Frenhines, bu rhialtwch anarferol a bu hithau yn bresenol mewn gwledd yn y^juild Hall. Yr oedd y ciniaw yn debyg i ryw giniaw arall, ond yr oedd un peth yno a deilynga sylw. Sef oedd hwnw, eog, yr unig un yn y wledd. Yr oedd wedi ei ddal yn afon Teifi, ger Cenarth, yn sir Gaerfyrddin, gan bysgotwr clofr a thlawd, o'r enw William Griffiths, yr hwn a'i gyrodd i Lundain at y wledd. Yn yr un flwyddyn gwnaed dau ymgais i ladd y Frenhines. Yn y ddau achos, profwyd fod y personau a wnaethant yr ymgais all an o'u pwyll. Agorodd y Fren- hines ei Senedd gyntaf ar yr 20fed o Dachwedd, 1837. Yn y flwyddyn 1838, y prif amgylchiad oedd Coroniad y Frenhines. Gwnaed Coron newydd ardderchog, ac arni emau gwerth tua 112,760p. Cymerodd y seremoni Ie yn Westminster Abbey, ar yr 28ain o Fehefin, ac yr oedd yr olygfa yn un o'r fath fwyaf aiddercliog a rhwysgfawr. Yn 1839, ymwelodd dau fab y Due Saxe- Coburg-Gotha, y Tywysogion Ernest ac Albert, a Efloegr, am y drydedd waith. Cymerodd y Frenhines ieuanc at yr ieuengaf o'i dau gefnder, ac yn fuan, hysbyswyd ei bod hi a'r Tywysog Albert wedi cytuno i briodi. Cymrodd y seremoni briodasol le ar y lOfed o Chwefror. Ar y lOfed o Fehefin, yn yr un flwyddyn, gwnaed ymgais i ladd y Frenhines gan ddyn o'r enw Oxford. Taniodd law-ddryll ati, ond yn ffortunus, ni dderbyniodd ei Mawrhydi niwed. Yn Mhalas Buckingham, ar yr 21ain o Dach- wedd, 1$40, ganwyd merch i'r par ieuainc. Ar y 9fed o Dachwedd, 1841, ganwyd fab, ac yn naturiol iawn, yr oedd genedigaeth aer yn achosi brwydfrydedd anarferol drwy yr holl wlad. Bedyddiwyd yr aer, yr hwn a elwid(yn Dywysog^Cymru, yn ol yr arferiad, ya lonawr, 1842. Talodd y Frenhines ei hymweliad cyntaf a'r Alban, yn y flwyddyn 1842. Yn mis Ebrill, 1843, ganwyd ail ferch y Frenhines, yr hon a enwyd Alice Maud Mary. Yn Ionawr, 1844, bu farw y Due Saxe- Coburg-Gotha, tad y Tywysog Albert. Yr un flwyddyn talodd Nicholas, Ymherawdwr Rwsia, ymweliad a Lloegr. Ar y 6ed o Awst, 1844, ganwyd ail fab y Frenhines. Bedyddiwyd y bychan yn mis Medi. ae ychydig amser wedi hyn, gwnaed ef yn Dduc Edinburgh. Yn 1845, bu y Frenhines a'r Tywysog Albert ar ymweliad a'r Oyfandir, a buont yn aros, am yspaid, yn nghartref genedigol y Tywysog. Yn Iai, 184ti, ganwyd trydydd merch y Frenhines, sef y Dywysoges Helena, a ndnabyddir dan yr enw y Dywysoges Christian. Treuliodd ei Mawihydi ran o hydref y flwyddyn 184 yn yr Alban, ac ar ei ffordd yno, yn ei iioug ei hunan, mordwywyd' drwy Afon Fenai, ac heibioYnys Manaw. Yn 1848, ganwyd y bedwaredd ferch i'r Frenhines, ef v Dywysoges Louise. Yn Mai, 1S49, gwnaed ymosodiad arall ar fywyd ei Mawrhydi. Yn Awst, 1849, talodd y Frenhines ei hymweliad a'r Werddon, a derbyniwyd hi gyda brwdfrydedd mawr iawn. O'r Werddon aeth i Balmoral, yn yr Alban. Ganed ei thrydydd mab ar y laf o Fai, 1850, a gal wyd ef Arthur William Patrick Albert. Ychydig wythnosau ar ol genedigaeth y plentyn. gwnaed ymosodiad arni gan uu Lieuteti.i.ic, Pate, yr hwn oedd ddyn o deulu da. Ceis- iodd ei tharaw yn ei gwyneb a ffon. Prif ddigwyddiad v lfwyddyn 1851 ydoedd agor- iad yr Arddangosfa yn Hyde Park, to- ba :ui)gylci):ad yr oedd y Frenhines a'r Tywysog Albert yn bresennol. Yn 1852. bu farw Due Wellington, arwr Waterloo, a elilac'dwyd ef yn Mhrifeglwys St. Paul yn Llundain. yn nghanol teimladau dwvs. Ganwyd wythfed plentyn ei Mawrhydi ar y 7fed o Ebrill, 185"4.. Hwn ydoedd y Ty\vv>og Leopold, Yn Awst, 1853, talodd y Fi enhines ymweliad eto a'r Werddon. Tua'r adeg yma, torodd Rhyfel y Crh.-ea all an, a thra pjuhaodd hon, teimlai ei Mav.r- hydi i'r byw dros ei milwvr dewr, yn eu proSadau ofnadwv ar faes y gwaed. Ganwvd pummed merch y Frenhines. sef y Dywysoges Beitrice, yn mis Ebrill, 1857. Ar y 25ain o Ionawr, 1858, priodwyd merch hvnnf ei Mawrhydi a'r Tywysog Frederick William o Prwsia. Ganwyd yr wyr cyntaf i'r Frenhines yn Berlin, ar y 27ain o Ionawr, 1859. Yn yr un flwyddyn, yn nghanol swn rhyfel, sefydhvyd y gwirfoddolwyr yn Lloegr. Yn Mawrth, 1861. bu farw Duces Kent, mam y Frenhines, yn yr oedran o 76. Galarai ei Mawrhydi yn ddwys ar ei hoi. Yn Awt, 18(51, talodd y Frenhines ymweliad arall a'r Werddon. Ary 14ego Ragfyr, 1861, dioddefodd y Frenhines y loes chwerwaf yn banes ei bywyd, yn ddiamheu. Bu farw y Tywysog Albert, yr hwn oedd wedi enill y teitl o "Albert Dda." i ydoedd end 43 mlwydd oed. Claddwyd ef yn Windsor ar y 23ain o Ragfyr. Yn Tachwedd, 1871, cymerwyd Tywysog Cymru yn wae], a bu ei fywyd mewn perygl a r wlad mewn pryder mawr. Yn Ionawr, 1874, priodwyd ail fab y Frenhines, y Due o Edinburgh, a'r Dduces Marie o Rwsia. Ar y 14eg o Ragfyr, 1874, bu farwy Dywysoges Alice, yr hyn a fu yn ergyd mawr Ïw mham. Yn 1878, priododd y Due o Connaught a'r Dywysoges Louise o Prwsia. Mawrth 2il, 1882, gwnaed ymgais arall i saethu y Frenhines. Y n Ebrill, 1882, priododd Due Alftani a'r Dywysoges Helen o Waldeck. Yn 1884, bu farw Due Albani. Yn haf, 1885, bu priodas y Dywysoges Beatrice a'r Tywysog Henri o Battenbuig, yr hwn a gollodd ei fywyd ar ei ffordd adref o Ashanti yn 1896. Yn y flwyddyn 1887 dathlwyd Jiwbili Teyrnasiad y Frenhides yn nghanol y brwd- frydedd mwyaf godidog. Cynhaliwyd gwas- anaeth yn Westminster Abbey ar y 2lain o Fehefin, a chyhoeddodd y Frenhines lythyr yn diolch i'r genedl am y croeso a roes y dorf iddi wrth fyn'd i'r eglwys a dychwel oddiyno. Yn Awst, 1889, ymwelodd ei Mawrhydi a Chymru. Cyrhaeddodd Llandderfel ar y 12fed o Awst, a bu'n aros yn y Pale, ger Llandderfel, trigfa Syr Hemy Robertson. Yn ystod yr arhosiad hwn, ymwelodd a'r Bala, Gwrecsam, a Llangollen. Cafodd groeso mawr yn mhob un o'r lleoedd hyny. Yn y flwyddyn 1891, bu farw y- Due Clarence, yr hyn a achosodd alar mawr i'r Teulu Brenhinol. Yn 1897, bu rhialtwch mawr trwy y wlad yn gyflredinol i ddathlu trigeinfed flwyddyn teyrnasiad y Frenhines, a chyhoeddwyd ei diolch hithau i'r bobl am eu llongyfarchiadau brwdfrydig a theyrngar. Yn mis Hydref, yn yr un flwyddyn, bu farw y Dywysoges Mary, Duces Teck, a chladdwyd hi yn Windsor. Yn 1898, ymwelodd ei Mawrhydi a Ffrainc yn y gwanwyn, fel y byddai arfer ganddi, a dychwelodd yn Mai. Ychydig ddyddiau ar ol hyny, sef ar y 24ain, dathlwyd pedwar ugeinfed penblwydd Frenhines gyda brwdfrydedd mawr drwy'r wlad a thrwy'r Ymherodraeth yn gyflfredinol. Yn ddiweddarach yn y flwyddyn hono bu yn gwel'd rhai o'r milwyr cyn eu myned i Dde- heudir Affrica, ac wedi hyny bu ar ymweliad a Bristol. Yn ystod y gwanwyn y llynedd ymwelcdd ei Mawrhydi a'r Werddon. Cyf- lwynwyd anerchiadau iddi, a chafodd groeso mawr yn Nghaergybi wrth fyned trwodd. Dyma'r gorchwyl cyhoeddus olaf o ddim pwys a gyflawnodd. Bu y rhyfel yn Affrica yn siomedigaeth chwerw iddi, ac ni chelir y ffaith fod hyn wedi mawr ychwanegu baich ei dyddiau. Bu farw, fel yr hysbys- wyd yn llawn yn ein rhifyn diweddaf, ar yr 22ain cyflsol, yn Osborne, a derbyniwyd y newydd gyda gofid, nid yn unig yn Mhrydain, eithr hefyd yn mhob cwr or byd, ac anfonwyd brysnegesau o bob parth i ddatgan cydymdeimlad a'r Teulu Brenhinol. Canwyd cnul ar glychau'r Eglwysi agos yn mhob tref trwy'r deyrnas, codwvc1 baneri ar haner chwyf, a thynwyd lleni dros ffenestri lle.bynag y cyfarfyddai pobl, cyfeiriwyd at farwolaeth ei Mawrhydi, cydymdeimlwyd, a thraddodwyd anerch- iadau'n deyrnged uchaf o barch iddi fel Brenhines ac fel dynes, a gohiriwyd agos bob gwaith cyhoeddus yn y cyfryw gyfarfod- ydd. Ar y Cyfandir, yn yr America, ac yn y Trefedigaethau Prydeinig, dangoswyd arwyddion^cyffelyb o alar a chydymdeimlad. Ni fu i farwolaeth un Pencoronog erioed dynu cymaint o sylw y byd ac hwyrach na welodd y byd erioed un Penadur a enillodd ac a haeddodd cymaint o barch a gwarogaeth.

i ■ ■ ■ i ■ YR ANGLADD. Cymer angladd y Freninhes Ie dydd Sadwrn, a bydd yr olygfa yn un eithriadol o rwysgfawr. Dygir y corph o Cowes i Portsmouth nawn dydd Gwener. Cludir ef dros y culfor rhwng dwy res o longau rhyfel, a saethir o bob Hong fel yr el heibio iddvnt. Cymer yr angladd dros ddwy awr i fyned trwy heolydd Llundain, a gwisgir yr holl fliordd mewn porpbor. Bydd dros ugain mil o filwyr yn amlinellu yr heolydd. Eir a'r corph gvda'r tren i Windsor yn v prydnawn, ond ni roddir cf J orphwys yn y Beddrod y dydd hwnw, Trwy Orchymyn y Brenin bydd yr holl Ariandai yn nghauad dydd Satlwrn. yr llyn a olyga. na fyeld ctim gwaith ac y bydd i'r dydd had "ei gadw fel dydd galar cyif. redinol. Cynelir gwasanaeth coffadwriaethol ar ddvdd yr angladd yn mhob rhan o'r wiad—ac o'r byd.

—————<,————— YN Y SENEDD. Yn y Senedd yr wythnos ddiweddaf aed trwy y gorchwyl o dyngu Llw o ffyddlondeb i'r Brenin newydd, a darllenwyd cenadwri oddiwrth v Brenin ) r hwn a ddywedodd ei fod yn sicr y cydymdeimlai y S'nedd agef a'r genedl yn y brofedigaeth alaethus oedd wedi eu goddiweddyd, ac ychwaDegodd y byddai i ymroddiad y Frenhines i wasanaeth ei gwlad a'i phobl, a'i tiieyrnasiad doeth a haelionus am 64 mlynedd fjtw mewn coffadwriaeth yn nghalonan ei deiliaid ffyddlawn trwy'r Ymherod- raeth. Talwyd gwarogaeth uchel i'r Benadures ymadawedig gan arweinwyr y Senedd, o bob plaid. Cynygiwyd anerchiad i ateb cenadwri y Brenin gan Mr Balfour, ac eiliwyd gan Mr C. Bamiertoan. Ni siaradodd neb arall. Yn y lie cyntaf.sicrhai yr anerchiad i'r Brenin ddwfn gydymdeitolad y Ty yn ei ofid dwys, a thysliai i ymroddiad diflno y Frenhines i ddyledswyddau ei huchel swydd ac i !es ei phobl, Jyr hyn wnai i'w theyrnasiad gael ei gofio yn wastadol gyda pbarch a serch. Yn yr ail le cvflwynai aeh.«dau y Ty en llongyfarchiadau fel deiliaid ffyddlawn i'r Brenhin, ar ei esgyniad i'r orsedd. a honent fel eu hargyhoeddion dwfn yr hynodid tymhor ei deyrnasiad gan ddymuniad cryf i gynal ac amddiffvn cyfraith y tir, ac i ddyrchafu rhyddid a dedwyddweh ei ddeiliaid.

<^>* Khai blynyddau yn ol, ymwelodd penaeth un o'r gwledydd anwareiddiedig a'i diweddar Mawrhydi y Frenhines ac yn ystod yr ymgom a g;nvsant dywedir i'r penaeth ofyn i Victoria bethordn ;1"h08 lhvyddiant Lloegr. Dywedir i vv Mawrhydi ymaflyd mewn Beibl wrth ei hymyl ac wrth eigyflwyno i'r vmwelwr dywedodd. "Dyna achos lwyddiant Lloegr. Yn ystod y blynyddau diweddaf. tiledd y Toriaid a ehyfeilliou phaaiberlain yw ceisio llwyddo gyda'r cledd a'r magneL Pan ymwelodd y Frenhines a Gogledd Cvmru yn 1889, ereuwyd cryn ddyddordeb drwy ymdrech el Mawrhydi i arfer yr iaith Gysaraeg. Anrhegwyd hi a ffon a darlun irodidog o lyn y Baja nc mewn ate1,iatl dywedodd, Yr wyf yn dra ddiokh,"ar i- chwi." 0 X

Y Beddrod Breninol. Mae y beddrod lie y rhoddir yr hyn oil sydd farwol o'r Frenhines i orphwys yn un gorwych jawn. Adeilad hardd ac urddasol ydyw ar y tir brenhinol yn Frogmore ger Windsor. Adeiladwyd i i dderbyn gweddillion marwol anwyl briod ei Mawrhydi, yr hwn a fu farw Rhagfyr 14eg, 1861. fU arbedodd y Frenhines Victoria draul i'w adeiladu durno, a dywedir i'r beddrod gostio iddi dros Pa swm a dalodd o'i phoced ei hun. Mae ar ffurf croes Roegaidd ac mae tua 70 vaidt ° hyd ar un lleci' 0 dan y 1Iawr mae Yn un ™awrion a disgynir iddynt trwy risiau. argraffhon^UltS hyn mae y gareg syIfaen ac arni yr on.- aSdwydgaangv¥lfat" yr ^.adfeilad bwn'ffa .Ban y Frenhines \ictoria, er coff- adwriaeth am ei phriod mawr a da, JMawrth I5fed, 1862. Q-wyn eu y y rhai a hunant yn yr Arglwydd. Ma .gnslau armor yn arwain i borth hardd yr adelhad, ac mae Y muriau oddifewn wedi eu goreuro a Hun engjl yn naill uwch y llall—hyd y nen, ae mae Wedi ei arliwio i ymddangos fel yr awyr deneu las-yn dryfrith gan ser ac engyl euraidd.. Mae y n"^v »a 70 troedfedd o uchder a saif y beddfaen raawi o tarmor da o dano—yn y canol. O bob tu l r beddfaen hwn saif en^yl a'u esgyll mawr o bres yn daenedig drosto. Ar ochr dde i glawr y beddfaen mae delw o'r Tywysog Albert mewn rnarmor gwyn yn ei wi.sg- fliu-rol a'i urddau. Mac yr ochr cliwith wedi ei neillduo i dderbyn gweddillion y Frenhines Victoria. Wrth ben y porth sydd yn arwain i'r adeilad ceir yr ysgrif ganlynol mewn LladlU :— Ei weddw alarus y Frenhines, a orchymyn- odd fod i'r holl sydd farwol o'r Tywysog Albert gael eu rhoddi yn y beddrod hwn. 1362. Farwel, fy anwylyd Yma yn y diwedd y bydd im orphwys gyda ti: a gycla ti gyfcdi eto yn Nghrist. Gwyswyd Hubert Herkomer. yr arlunydd enwog i Osborne i baentio ]lnn y Frenhines ymi'dawedig. Yr arlunydd hwn baenUodd ddarkr.t Pi'i/'athraw r. C. Edwards sydd yn awr vn Ngholeg Aber- ystwyth. b Y BRENIN IORWERTH Y SEITHFED. I Y FRENHINES ALEXANDRA.