Welsh Gazette and West Wales Advertiser

Dolgelley County Court. SATURDAY. Before his Honour Judge Wm. Evans, CLAIM FOR WORK. TJiomas Rowland Bishop v. Mrs. Edwards.-—-Mr. Arthur J. Hughes, Aberystwyth, was for plaintiff, 2nd Mr- Daniel William^ Dolgelley, for defendant. Mr. Hashes said the plaintiff was a builder and contractor at Barmouth, and was ordered by de- fendant t-<:>: remedy a defect ifl a water-closet at a house belo&ping' 1:0 her. As ilio drains were also defective he, it was conte»<3ecJ with her authority, remedied further defects, the bill in all coming to £7 15s. 2d.—The defence was that the work was not ordered, but his Honour took the other view, and gave a verdict for plaintiff. INTERESTING TO QUARRYMEN. FIRST CLAIM UNDER THE COMPENSATION ACT. An interesting case, the first in the district under the Workmen's Compensation Act, was next heard, in which Evan W. Jones, quarryman, Abergyn- oiwyn, sued W. H. McConnell, owner of the slate quarry there. Mr. Llewelyn Williams, barrister- at-law, instructed by Mr. John Rowlands, Dolgelley, appeared for the plaintiff, and Mr. R. Jones Griffith for defendant. Mr. Llewelyn Williams, in opening the case, said this application was under the Workmen's Com- pensation Act, for compensation for total disable- ment, the injuries causing this being sustained by him in the course of his employment at Abergyn- olwyn slate quarries on July 22nd last year. Notice was sent to Mr. McConnell, the owner of the 'quarries and the respondent in the present arbi- tration, on the 29th July, seven days after the accident, and formal notice of this claim was sent on January 6th, 1899, within the six months. It .appears that Evan Jones was a quarryman of over thirty years' experience at this quarry. He was now 57 years of age, and during the whole period of his employment at the Abergynolwyn quarries he had only met with one accident, ten years ago, when he lost the sight of an eye. One would infer from that that he was a careful and cautious work- man. On the Friday before the accident happened he was told by one of the sub-agents to go to work the following week in No. 11 Chamber. He had never worked in this No. 11 Chamber before, and when he went there on Monday morning with another man named Lewis, ;he was very cautious, and quite careful to test everything before risking .any thing. The first few days the men were in the chamber they were engaged in getting rubbish out; and on Friday, July 22, they were destroying the rock. In order to do this Lewis went down a precipitous rock, and when he had got down he asked applicant to hand him an auger. Applicant, seeing the rope by which this man had descended, asked him if the rope was safe. He said yes, and applicant held on to the rope while handing the auger to R. Lewis. In the act of doing so the rope broke, and applicant fell down on his head, Lewis also falling. Applicant sustained very serious injuries. He was picked up as dead, and for three weeks lay unconscious. His nephew gave the necessary notice within a week of the accident, at the time when applicant was still unconscious. He was attended by Dr. Pugh, assistant at the time to Dr. Davies of Machynlleth, till December. From the time of the accident to December 22, respondent paid 12s. 6d. per week compensation, being one half of the average weekly earnings of the- plaintiff during the preceeding twelve months, so there was no contention or con- troversy about the amount. The whole question resolved itself into this, whether they were right in saying that this man was totally unfit to work to-dav. Mr Griffith said 1 he contended that applicant was able to work in December last. Mr. Williams went on to read the correspondence which had passed between the applicant and respondent with reference to the matter; also a letter from Dr. Rowlands, dated February 9, saying that he was in a fit state to resume his usual occupation. Applicant afterwards went to see Dr. Charnly, of Shrewsbury, who said he was utterly unfit to go and work; in a quarry. The applicant then gave evidence, bearing out his counsel's statement.—In cross-examination, he admitted that Mr. Meyrick Roberts, agent, had asked him to see Dr. Davies some time in January. He told him that he could not give his certificate. He did not say that Dr. Davies had promised to send the certificate, nor did he say ithat Dr. Davies had refused to certify. He said that he could walk on an even road, but had to be very careful. Dr. Pugh had attended him every other day when he was in bed for about-a fortnight, and afterwards in December. Dr. Rowlands, of Towyn, was called on behalf of the defendant, and stated that he considered applicant was in a fit state to go to work. He examined him thoroughly and produced his certifi- cate.-In cross-examination, he stated that appli- cant could follow some ordinary occupation. He did not think.he could do the work he was doing before, but he could do light work, and that would bring about much ease in working his muscles. Dr. Miles Roberts, Dynorwig Hospital, Llanberis, said he bad examined applicant, and found that where the two arms had been broken they had healed, and :he considered applicant was able to follow his occupation. He had examined appli- cant's eye, and from the experiments which he performed he was of opinion that his eyesight was good, of course considering that the man was 57 years of age. He thought applicant could follow some light employment, ;but did not think it would be safe for him to work as a rockman. Mr. Llewellyn Williams, at this point, submitted that the evidence of the doctors proved his ca.se, and that applicant was uflalile to follow his usual occupation as a rodkman. He called Dr. Pugh, now of the City Asylum, Birmingham,1 and who confirmed the statement of 'the applicant: as to having medically attended bim. He had also exercised his arms and massaged him on several occasions, :and he was of opinion that applicant was not in;a fit state to work at his usual occupation. It appeared be .also suffered! from dizziness in 'the head which might become: serious, The next witness was Dr. William Chamley, Surgeon of the Eye and Ear Hospital, Shrewsbury. i He said in reply to Mr. Llewellyn Williams that appplicant was not in a fit state to work in a quarry. There was no cross-examination. Mr, Llewellyn Williams submitted that he had proved his case and asked for the usual award. His Honour awarded 12s, a week from Decem- ber 22ed to date of judgment, future payments to be made in accordance with the medical referees certificate, together with costs.

RHYDFAGWYR. COMPETITIVE MEETING.—On Wednesday even-j ing, June 7th, a very successful competitive meet- was held in the above place under the presidency of the Rev. D. Jones, and conducted by Mr. Evan Richards, Penuwch-fawr. The adjudicators were, singing, Mr.R. D. Herbert, GXS.C., Lledrod:; recita-, tion and prose, Mr. T. Richards, C.M. Devils Bridge. The awards were as follows, but we regret the list is not complete, as the names of those not reported were not announced to the meeting. Singing, Franconia," girls under 16, 1st, E. Evans, Pen- bont; 2nd, Maria Ann Evans, Cnwch-coch.; for the best rendering of Bangor," competitors to be over 50 years of age, the prize awarded to Mr. John Jones, Cnwch-coch; recitation, "Y groes ddu," Mr. John Edwards, Llanafan: tenor solo, "Wyt ti'n cofio'r lloer yn codi," Mr. J. Jenkins, Ty- uchaf: for the best four verses in memory of a deceased friend in the neighbourhood, the prize was divided between Mr. John Edwards, Penllwyn, and Mr. David Davies, Trisant, Mr. Richards spoke in high terms of these compositions soprano solo. Rwyf yn cofio'r lloer yn codi," Afiss; S. Parry, Dyffryn Mill duet, Al Y ddau forwr," 3 parties, Mr. Jenkins, Tyuchaf, and friend. Five competitors appeared for the baritone solo Gogoniant i Gymru," Mr. John Williams, Oi'lcwrn,: carrying the prize, the adjudicator remarking that he had good style, and produced a good tone.: Octette Cariad three parties competed, Dyffryn, Cnwcb-coch, and Cilcwm. The adjudicator said the rendering of this piece was given in an effective maimer by all the three parties, but on account di' sweetness of voices, purity of tone, clearest enunei- ation, and more care in regard to time and ex- pression he had no hesit.a.tion:in awarding the prize' to tile,last that sung, viz. Cilcwm, conducted by Mr. Jhn Williams. In the chief competition, the only choir that appeared was Dyffryn United. J. Afat Parry's, Hiraethgan yPenerin" was much appreciated by both audience and adjudicator who had no ^hesitation in awarding them the prize. The chairman proposed a hearty vote of thanks to the ladies who provided tea, and made the rosettes. Also to tile adjudicators, who had done their work in an excellent manner and as far as he could ascertain, to the utmost satisfaction, He also gave a hearty vsate of thanks to the conductor for his welcomed support, both personally and financially. Is there anybody else he said, Yes exclaimed many voices "the chairman" "Well" he said ,udmirt loud oheers and laughter, I wish to give Mm also our ikueartiest thanks." Thus a most enjoy- ,Oile evening «as terminated. We understand that it proved a great success, and that the church has lately greatly increased in number, owing, un- doctedly to the energy and efforts of its able pasfcor, the Rev. 0. Jones,

TROEDYRAUR. VCJFFARFOD LLESTTDDOL.—Nos Iau diweddaf cynha'liwyd Cyfarfod Llenyddol dan nawdd Ysgol Sabotbol Hawen, yn y Capel uchod. Daeth torf luosog iawn ynghyd, ze aethpwyd drwy raglen faith yn liynod lwyddus, mewn adrodd, canu, a dadleu, o dan arvveiniad Mr. John Thomat;, Bwlch- yffin. Llvyddwyd y cyfarfod gan y Parch. E. Keri Evans., M. A., gweinitdog y He. Y PELLEB:R.Bcllach y 'r hyn a fawr ddys- gwylid yn ffaith, a bydd aatdat Rhydlewis o hyn allan yn dyfod i gyssylltiad m-wy agos a'r byd nag y maent wedi bod erioed o'r b'l&en. Y mae'r Tele- graph i ddyfod i'r He, a bwrifcd-r dechreu ar y gwaith ar fyrder. J-lvdd yma yn fiiitn, gan nad yw y ifordd ond prin tail jnilldir o Maxsfijlyn. Bydd yn jraffeiliad anmhri--ia>d\vy fr gymjjiogaeth yn gyffrauinol. ,y xi

Captain Dreyfus started on his voyage home in the French cruiser Stax on Saturday. A severe hailstorm has been experienced at Toledo,doing great damage to buildings and causing some loss of life. Storms and floods have visited Texas, and much damage to property and serious loss of life has been caused. The men employed at the Eaglesbush Colliery, near Neath, came out on strike on Thursday morn- ing. It appears that the seam being worked is an extension of the Cwrt-y-Bettws. At the conclnsion of the Bloemfontein Confer- ence President Krcger said that he was pleased at the friendly way in which matters had been dis- cussed, and hoped they would understand each other better in the future. Three of the workshops at the Elswick Works of Sir W. G. Armstrong, Whitworth, and Co. were destroyed by fire last Sunday, and damage was which is estimated at not less than £ 100,000. The property destroyed included fifty furnished quick-firing guns. It is reported from Pekin that the French have obtained mining concessions in six districts of Sze- Chusn. As these, if ratified, will constitute a breach of the ratified contract between the Sze- Mining Bureau and Mr. Pritchard Morgan, it is understood that the acting British Charge d'Affaires will protest. It is reported that Mr. Robert Davies, who was one of the most prominent of the leaders of the Penrhyn quarrymen during the recent dispute, has been turned away from the quarry. A bargain- setter told Davies on Tuesday that he had been instructed not to let him have any more work. The bargain-setter declined to give any reason for the action. It is said that owing to a change in the wind and the blasting operations, the position of the liner Paris underwent a change, shifting twenty yards further towards the shore. It is feared this will seriously interfere with the salvage operations, which yesterday morning, owing to the roughness to the sea, were suspended. Nothing definite as to the attempt at the release of the vessel is known. A fresh development is expected with regard to Samoa, by which both of the Royal aspirants will lose their thrones; either there will be a third unnamed king, or co-ordinate independent sub- chieftainships. The present United States Consul in the islands is expected to remain, he alone having aroused no local animosities. Information received in Liverpool reports the death, at Cape Coast Castle, West Africa, of Mr. E. H. Richards, puisne judge on the Gold Coast. It is understood that death occurred through an attack of African fever on the 6th of May. Judge Richards left Liverpool in October last for his present term. He was well known on the Coast, having held various official positions at both Lagos and the Gold Coast. Professor William Garden Blaikie died at his residence at Berwick early on Sunday morning from a third stroke of paralysis received tfoe pre- vious night. Deceased, who was aged 77, was appointed professor of apologetics and pastoral theology in 1868 at New College, Edinburgh. He was one of the chief promoters of The Alliance of Reformed Churches Holding the Presbyterian System," and became president of the Toronto meeting of the Alliance in 1892. In the same year he was chosen Moderator of the General Assembly of the Free Church. Mr. E. A. Tumour, Mayor of Denbigh, died sud- denly on Thursday when out riding in the neigh- bourhood of Henllan. Mr. Tumour bad started out in the morning apparently in good health. The first news that arrived in the town was that he had met with an accident, but this was only a paving of the way for woise news. It appears that upon arriving at or near Llysmeirchion, the residence of Captain Cole. he found a veterinary surgeon about to treat a horse. The horse was restive, and the Mayor dismounted for the purpose of giving assist- ance. Just as he was about to do this he suddenly fell down and expired. The news from the Transvaal is of a doubtful character so far as the situation is concerned. On the one hand, the Volksraad has unanirnously. adopted President Kruger's proposals at the Bloemfontein Conference, while a mass meeting of Outlanders at Johannesburg has passed an emphatic resolution in support of the demands of Sir A. Milner. It is believed locally," says a Bloemfontein telegram, that negotiations are still proceeding." At the same time it is reported that rolling stock has been despatched to Johannesburg at the instance of the Free State, "to be in readiness for a possible exodus." A murder was committed early on Friday mom- ing at a. house In Baptist-court, Swansea. The allegations are that a German seaman, named Henry Pelican, accompanied a woman, named Ellen Wathen, to the house, and while there a quarrel took place about some change for a sovereign. The woman attempted to run upstairs, when Pelican drew a knife and stabbed her in the stomach. William Kingdom, dock labourer, who occupied the house, came to Wathen's rescue, whereupon Pelican stabbed Kingdom underneath the heart, causing almost instantaneous death. BATHING FATALITIES. Whilst bathing on Saturday in the river Nith. at (Dumfries, a young man, named Robert Stewart, a joiner, was seized with cramp and drowned before assistance could reach him. On Saturday evening an eight-year-old son of Mr. Charles Tucker, painter, Briton, Ferry-road. Melyncrythan, was drowned in a pond near the Cambrian Pottery. The lad was with others of a like age, catching sticklebacks when he fell into the water. On Saturday an excursionist named Albert Marshall, Leeds, was drowned whilst bathing on the beach at Upgang near Whitby, He arrived by an excursion in the morning, and proceeded to the beach to bathe. He got into difficulties, and though the companions with whom he was bathing endeavoured to effect a rescue they failed, they 'themselves having a narrow escape. On Saturday night, Andrew Boyd Wallace, warehouseman, .aged 19, of West Didsbury. was drowned whilst bathing in Pickmere, Northwich, lie had cycled from Manchester with two friends- Reginald Rawle and Fletcher Vickers. They hired a boat and commenced bathing. Wallace could only swim-slightly, and the boat drifted out of its reach. His.companions tried to rescue him ,with an oar, but be sank. On Saturday mopping a pit lad, Thomas Foster, 18, Grasslot, Maryport, was drowned while bathing with two other youths, named Stewart, in the So'lway. They entered before full tide and came out in ten minutes. Stewart, who was leading just managed to get through a deep hollow. On looking round, Fostar had disappeared without a cry. The body of Thomas Price (27), until recently county court bailiff at Pembroke Dock, was picked upon the beach at Freshwater East,near Pembroke, on Sunday morning. His clothing had been found on the rocks the previous evening, and it is presumed that he was drowned whilst bathing. Deceased was a native of Narberth. A gloom was thrown over the camp of the Fliut and Denbigh Militia at Rhyl, through the un- timely death of a recruit. named William Herbert Lloyd, wiho was drowned on Tuesday evening bathing. The deceased was a South Wales man, bis parents residing at Aberaman, and he joined the Militia at Wrexham for the month's training. LOSS OF A STEAMER AND TWENTY LIVES. Whilst on a voyage from Sesphos to Glasgow the steamer Minerva, of Genoa, foundered at about :5 p.m. on the 1st inst. The steamer Alsatian, of Liverpool, from Valencia, while passing Cape Palos about 10 p.m. on the 1st inst., heard cries, and per- ceived a quantity of wreckage floating. The capt- t-ain promptly lowered a boat, in charge of the chief officer, and despite the high seas running, succeeded in rescuing Captain Antonio Sabattine, who was in an exhausted condition, having been five hoars in the water. The Alsatian remained cruising in the vicinity, and at 11 p.m., rescued Angelo Boero, second engineer of the Minerva, who was found floating on a door and delirious, having been six hours in the water. The Alsatian remained,antil 2 a.m., but nothing' more was seen. There are twenty men missing. The s.s. Minerva was laden with minerals, and foundered so quickly that the crew had not time to lower the boats. The Minerva was at one time owned by Messrs. Lamport aaad Holt, and named the Handel.

PENLLWYN. A COMPLAINT-—A resident writes :—This quiet neighbourhood is disturbed every Sunday by crowds of people who come up here in brakes and waggonettes from Aberystwyth. This village and Goginan is infested on Sundays with people who do not behave in the best of manners, and the sole object of their coming seems to be to seek places to quench their thirst. Week last Sunday an old lady, of eighty, was nearly run over by these traps as she was returning from chapel. It is only right to say that the landlady of the inn at this place conducts her house in a creditable manner, and does not in any way encourage Sunday drinking. The bad element is brought into the plare by the visitors, and is not due to the inhabitants. It is to he hoped the police authorities will OQ what hey can to prevent this growing evil.

DYLIFE. CAIS AM YSGOL DDYDDIOL. Y mae y lie hwn yn y pen gorHewinol o Sir Drefaldwyn, o fewn ychydig gyda dwy filldir i'r He yr una Sir Drefaldwyn éL Sir Aberteifi, ac o fewn tair milldir i droed PIumlimon," ar y tn gogleddol iddo, ac o fewn chwech milldir mewn Ilinell union yn gywir i'r dehau o station" Llanbrynmair, ar linell y Cambrian Railway. Y mne y gymydogaeth wedi cael cu bywioliaeth i fesur mawr gan weith- fcydd mewn plwm, blende," a chopr, a agorwyd yn y lie, ac sydd wedi pmli yn gyfoethog iawn am ugeiniau lawer o flynyddoedd; ie, rai rhanau o honynt ers canoedd o flynyddoedd. Ar rai adegau bu cymaint ac o chwech i wyth cant o bobl yn cael gwaith cyson a chyflogau da yn y lie am lawer o flynyddoedd. Yn y flwyddyn 1858 fe godwyd Ysgoldy Cenedlaethol yn y He, trwy lafur ac ym- drech y diweddar Barch. David Davies, yr hwn oedd wedi ei benodi ychydig cyn hyny yn Vicar cyntaf y lie. Gwr ydoedd efe yn enedigol o Lan- gurig, mab y Clochfaen," ac, ar gyfrif ei ym- drechion canmoladwy o blaid addysg a phethau da. ereill, fe erys ei enw yn barchus yn y lie hyd heddyw. Tua yr un adeg ac y codwyd yr Ysgoldy fe brynwyd y gwaith gan gwmni cyfoethog o Man- chester, gyda'r diweddar Anrhydeddus John Bright, A.S., yn gadeirydd iddo; ac y mae gan lawer o'r trigolion adgofion dymunol am ymweliadau y boneddwr hwnw a'r lie. Un o ammodau y lease" a roddwyd ar y gwaith gan y diweddar Syr Watkin oedd fod y cwmni i dalu P,25 yn y flwyddyn at yr Ysgol, er mwyn i blant y gweithwyr gael man- teision addysg; ac y rhoddai yntfcu L15 yn y flwyddyn i gyfarfod a hyny i wneud P,40, ac nid heb achos yr erys enw yr hen foneddwr caredig a rhadlawn o Wynnstay yn barchus yn y cymydog- aethau hyn. Trwy yr help yma, a chael nifer o athrawon trwyddedig da, fe fu yr ysgol yn llwydd- ianus iawn am lawer o flvnyddoedd, ac fe eafodd llawer o'r plant a fagwyd yn y lie help i gychwyn gyrfa bywyd, heb orfod teimlo llawer oddiwrth yr anfanteision naturiol a berthynai iddo. O'r flwyddyn 1858 hyd 1884 fe allwyd cadw yr ysgol ymlaen yn llwyddianus, a theg ydyw dweyd, er mai y vicar oedd y "manager" arni, a bu tipyn o -newidiadau yn y gymydogaieth yn yr ystyr hyny, fe'i cadwyd gan y naill a'r Hall o honynt yn bur cldiddolur i deimladau y rhieni, er fod mwyafrif mawr o honynt yn Ymneillduwyr. Ycbydig iawn a gafwyd o achos i gwyno yn yr ystyr hwn. 0 1884 hyd yn bresenol, am ryw gyfnodau byrion y gallwyd cadw yr ysgol yn agored, gan mae ychydig o waith oedd yn myned ymlaen. a'r boblogaeth wedi teneuo yn fawr. Bu rhaid rhoddi yr ymgais i'w chadw yn agor i fyny o dddiffyg modd i'w chynal, a'r unig ffordd bellach, er's blynyddoedd, y gallai plant y gymydogaieth gael ychydig o addysg oedd trwy gerddded i ysgol Staylittle, yn perthyn i Fwrdd Ysgol Trefeglwys o 211 3 miUdir o ffordd, a hyny dros fynydd uchel sydd yn 1500 troedfedd uwchlaw y mor, a hyny trwy bob tywydd, a dim cysgod ond ambell i Iwyn o frwyn, ac y maent ugeiniau o foreuau mewn blwyddyn yn wlybion at eu crwyn cyn myn'd haner y ffordd yno, ac i fod yno trwy'r dydd yn y dillad hyny, ychydig o'r rhai cryfaf yn unig sydd yn gallu dal. Y mae y rhai gwanaf a'r rhai lleiaf yn gorfod ildio. Yn y 15 mlynedd diweddaf fe wnaed llawer cais at yr "Education Department," i geisio am ryw help i ailgodi yr ysgol trwy ymddiddan a thrwy ysgri- fenu at arolygwyr yr ysgolion a'r Aelod Seneddol tros y Sir; ond aflwyddianus fu pob ymgais hyd yn ddiweddar. Er's rhai wythnosau yn ol y mae rhybydd wedi ei anfon gan yr Education Depart- ment," i awdurdodau plwyf Penegoes, o fewn ba blwyf Ly mae y lie, i ddarparu lie yn y Dylife ar gyfer rhoi addysg i 30 o blant. Fe jchosodd hyn yn naturiol dipin o gyffro ymlith y trethdalwyr yn y plwyf, rhag y byddai raid cael "Bwrdd Ysgol" i'r plwyf, ac y byddai hyny yn chwanegu y dreth. Yn ddiweddar fe alwyd cyfarfod plwyf yn Aber- hosan, lie tua chanol y plwyf, i gymeryd y Rhybudd i ystyriaeth, ac y mae'n debyg mae ton led bender- fynol oedd yn y cyfarfod hwnw, yn erbyn cael ysgol yn y Dylife. Nis gwyr neb yn well na Vicar y Dylife fod gwir angen am ysgol yn y lie; a dyma gyfieusdra iddo wneyd daioni ac arwain y plwyf- olion rhag cyfeiliorni. Cawn weled yn fuan pa un ai o blaid ynteu yn erbyn y mudiad daionus hwn y ma.e ef a beth gwerth ei ddylanwad gan Fwrdd Addysg y Llywodraeth. Beth a ddaw o hyn yn y pen draw ni wyddis; ond gwylir y symudiad yn ofalus, a chewch chwithau os byddwch raor garedig a rhoi He i hyn yn eich papyr, wybod etto beth a ddaw o bono.

TREGARON. AGORIAD TR YSGOL SIROL.-Dyma fel yr ysgri- fena y llenor pybyr, y Parch. Mefenydd Morgan, ar y testyn uchod i newyddiadur hynaf Cymru, sef y C,ambrian" o Abertawe:—"Teg edrych tuag adref," meddai rhywun. Na, nid fy nghartref i, yehwaith, ydyw Tregaron. Cefais fy ngeni yno, dyna i gyd. Modd bynag, nis gallaf ddyweyd yr un fath a Kilsby, pan gyhuddai rhywun ef o fod yn frodor o Ffaldybrenin, ryw nawn Sadwrn braf, yn ngorsaf Buflth Road. No, thank God," meddai Kilsby, I was not born at that hole of a place. I was born at Llandovery." Fodd bynag, fe'm ganed i, meddent hwy, yn Nhregaron, pe bai rbywunlyn well neu yn waet.h o hyny. Ond, i fyned yn y blaen at fy nhestun, yr oedd dydd Gwener, y 26fed o Fai yn ddiwrnod mawr yn Nhregaron, sef yw hyny yn ddiwrnod agoriad yr Ysgol Sirol newydd yn y dreflan. Yr oedd gan bapyrau newyddion Aberystwyth lawer iawn i'w ddyweyd ynglyn a dathliad yr amgylchiad pwysig uchod yn Nhre- garon. Gwelaf fod papyr Mr. John Gibson wedi myned i'r drafferth o gyhoeddi yr hyn a eilw yn "Illustrated Special Edition," am yr wytbnos hono; a cheir ymhlith yr illustrations ddarlun o wr ag yr oedd y papyr dan sylw o Aberystwyth yn gwneud pobpeth gwahanol i'w addoli ychydig flynyddoedd yn ol- 44 Ariannoedd, neu aur ennyd, A dry y gau yn wir i gyd, meddai rhyw hen brydydd Cymreig. Rhydd rhai o'r ysgriblwyr sydd wedi bod yn llenydda nglyn a'r amgylchiad uchod rai crybwyllion ynglyn a'r hanes Tregaron yn y gorphenol; ond cenfydd y cyfarwydd ar unwaith, mai yn dra ammherffaith y gwyddant hanes Tregaron. Crybwyllant enwau Twn Shon Catti, Plant Mat, y Parch Ebenezer Richard, Henry ei fab adnabyddus, ac ychydig eraill; ond am unrhyw fanylion parthed Tiegaron yn y gorphenol, "Hreuddwyd gwrach wrth ei hewyllys" ydyw crybwyllion gohebydd y Cambrian News, pwy bynag ydyw y gwr pwysig hwnw. Yn y papyryn a grybwyllwyd, o Aberystwyth, ceir cipdrem ar hanes addysg yn Nhregaron yn ystod y ganrif bresennol; ac y mae y gwr a ysgrifennodd yr uchod yn torsythu fel oracl anffaeledig wrth ysgrifenu ei hanes; ond nid hanes ydyw, eithr ffrwyth ei ddychymyg ef ei bun. Dywed am un o'r ysgolfeistri goreu a welodd Tregaron erioed, ac wrth draed yr hWllY dygwyd i fyny y bechgyn goreu a fagwyd yn Nhregaron, that he was a good mathematician up to the Rule of Three." Rubbish" i gyd, onide gofyner i rai o'i hen ddysgyblion hwnt ac yma ar hyd a lied y ddaiar. Mae'n anhawdd goddef i ryw grach- lenorion fel hyn ysgrifenu y peth a fynont. Yr oedd yr ysgolfeistr uchod yn "model" o ysgolfeistr, ac yn mathematician" campus, fe allai cystal a'r goreu sydd yn Nhregaron heddyw. Nid chwaethus neu ddymunol o gwbl ydoedd gwaith un o lywodraethwyr yr ysgol newydd yn Nhregaron yn codi ar ei draed i ganmol haelioni un o'i gyd-swyddogion—i frolio ei fod wedi rhoddi mil at yr amcan hwn a chant at yr amcan arall. Ad- gofia peth fel hyn nyni o eiriau naturiol y diweddar Ceiriog Hughes— ,-Can di benill mwyn i'th nain, Fe gan dy nain i tithau." Ac, yn wir, mae genym waeth peth i gwyno o herwydd na bod dynion yn canmol haelioni eu gilvdd maent yn rhy hoff o ganmawl eu hunain, yr hyn sydd gasach peth drachefn. Mae yn fwrn ar fy nghylla i weled fel y mae ainbell ddynyn bach yn ysgwyd ei bwrs ac yn tincian ei dipyn pres nes bo'r wlad yn diaspedain, 0 Lanandras i Dy Ddewi, 0 Gaergybi i Gaerdydd." Och fi I mae peth felly yn fflaiddi Dywed yr hen ddiareb, Gwell awen na dysg, Gwell dysg na golud." A gaf fi feiddio ychwanegu un gosodiad arall at y ddau uchod, a dyweyd, "gweU "common sense" na'r ddau ynghyd." Yr wyf yn meddwl y cydnabydda'r mwyafrif fy mod yn agos i lygad fy lie wrth anturio ychwanegu y gosodiad olaf uchod. Bu amryw, mi welaf, yn siarad yno—rhai yn wan, eraill yn gryf, rhai yn gall, craill yn ffol a dis- bwvnt. Flat shot iawn ydoedd annercbiad hir- wyntog Mr. W. Jones. Nid oedd un bach i gydio mewn cof a theimlad ynddo. Yr oedd yr eiddo Emlyn yn darawiadol ac ymerfarolddigon. Ond y ddwy araeth a goronent holl waith y dydd oedd yr eiddo yr A.S. dros Geredigion, a phrif athraw Ystrad Meurig. Yr oeddynt hwy ill dau wedi ym- daflu i'r mater, o ddifrif, ac yn siarad megis rhai ag awdurdod ganddynt. Areithiau y boneddwyr teilwng a galluog hyn fu yn iechydwriaeth i gadw y dathliad cyhoeddus uchod yn Nhregaron rhag myn'd yn miserable failure," cyn belled ag yr oedd a wnelai y rhan gyhoeddus, mewn siarad, a llwydiant yr anturiaeth.

DERWENLAS. PEEACHING MEETINGS.—Last week preaching meetings were held at the C,M. Chapel-services were held on Wednesday evening, and throughout the day on Thursday, The preachers were Revs. Wm. Jones, Trfj-Wsfmydd and Wilson .Roberts, L],inbedr.

GWELEDIGAE THAU MIRZA. (GAN JOSEPH ADDISON.) Pan yr oeddwn yn Cairo daethum o hyd i lawer o lawysgrifau dwyreiniol, pa rai sydd genyf hyd yn hyn. Yn mhlith rhai ereill daethum ar draws un o'r enw Gweledigaethau Mirza," pa un yr wyf wedi ddarllen gyda phleser mawr. Yr wyf yn bwr- iadu ei rhoddi i'r cyhoedd pan na fyddo genyf un- rhyw ddifyrwch arall iddynt, a dechreuaf gyda'r weledigaeth gyntaf, yr hon wyf wedi ei chyfieithu air am air fel y canlyn:— Ar burned dydd y lloer, pa un, yn ol arfer fy nhadau, yr wyf bob amser yn cadw yn sanctaidd, wedi i mi ymolchi fy hun, ac offrymu fy ngwasan- aeth foreuol, aethum i ben bryniau uchel Bagdad, er mwyn treulio y gweddill o'r dydd mewn myfyr- dod a gweddi. Fel yr oeddwn yma yn awyru fy hun ar ben y mynyddoedd, mi a syrthiais i ddwys a dwfn ystyriaeth ar wagedd bywyd dynol, a gwibio o un meddwl i un arall. Yn sicr," meddwn i, nid yw dyn ond cysgod, ac einioes ond breudd- wya." Tra yr oeddwn fel hyn yn awenu, troais fy llygaid tu copa craig heb fod yn neppell oddi- wrthyf, lie y darganfyddais un mewn gwisg bugail ag offeryn cerdd yn ei law. Fel yr oeddwn yn edrych arno rhoddodd ef wrth ei wefusau a dech- reuodd chwareu arno. Yr oedd ei sain yn felus rhyfeddol a threiglai i amrywiol alawon ag oedd- ynt yn annhraethol felodaidd ac yn wahanol hollol i ddim ar a glywais i erioed. Dygent i'm meddwl yr alawon nefolaidd hyny a genir i eneidiau ym- adawedig dynion da ar eu dyfodiad cyntaf i Baradwys er dileu argraffiadau eu hingoedd olaf, a'u cymwyso i blescrau y lie dedwydd hwnw. Toddodd fy nghalon mewn cyfrin orfoledd. Clywais ddywedyd lawer gwaith fod y graigoedd o'm blaen yn gartrefle i ysbryd, ac fod llawer oedd wedi myned heibio iddo wedi eu difyru gan ei fiwsig; ond ni cblywais erioed fod y cerddor wedi gwneud ei hun yn weladwy o'r blaen. Wedi i'r alawon swynol a chwareuai godi fy meddyliau i brofi ei ymddiddanion, ac fel yr edrychwn arno fel un a syndod, fe'm cyfarchodd, a chan droi ei law, a'm cyfeiriodd i agoshau at y man lie yr eisteddai. Mi a nesais yn nes gyda'r parch sydd ddyladwy i fod goruweh, a chan fod fy nghalon wedi llwyr ym- doddi gan y seiniau cyfareddol oeddwn wedi glywed, mi a syrthiais wrth ei draed ac a wylais. Gwenodd y bod dieithr arnaf gyda golwg dosturiol a hynaws ac a'i gwnaeth yn gynefin i'm dychymyg, a gwasgarodd ar unwaith bob ofn ac amheuaeth a ddaeth arnaf wrth agoshau ato. Fe am cododd o'r llawr, gan fy nghymeryd wrth fy llaw, "Mirza," meddai, yr wyf wedi dy glywed yn dy fyfyrdodau; canlyn 1i. Efe gan hyny a'm harweiniodd i binacl uchaf y graig, a chan fy rhoddi ar ei chopa, Bwrw dy olygon tua'r dwyrain," meddai, a dywed wrthyf pa beth a weli." Mi a welaf," meddwn innau, ddyffryn eang, a llanw aruthrol o ddwfr yn treiglo drwyddo." "Y dyffryn a weli," meddai, "ydyw Glyn Trueni, a'r llanw o ddwfr a weli rhan ydyw o lanw mawr Tragwyddoldeb." "Beth yw y rheswm," meddwn i, fod y llanw a welaf yn codi o niwl tew o'r naill 'ben ac yn ymgolli mewn niwl tew yn y pen arall drachefn ?" Yr hyn a weli," meddai ef, ydyw y rhan hwnw o Dragwyddoldeb a elwir Amser, wedi ei fesur allan gan yr haul, ac yn cyr- haedd o ddechreuad y byd hyd ei ddiwedd." Craffa yn awr," meddai, ar y mor hwn sydd wedi ei doi o bob tu a thywyllwch, a dywed wrthyf pa beth a weli ynddo." Mi welaf bont," meddwn, yn sefyll ynghanol y llanw dwr." Y bont a weli," meddai, ydyw Bywyd Dynol; sylwa ami yn fanwl." Wrth sylwi arni yn fwy hamddenol, mi a gefais ei bod yn cynwys triugain a deg o fwiiu cyfain, ynghyd ag amryw o fwau dryll- iedig, pa rai ynghyd a'r bwau cyfain a wnaent y nifor tua chant. Fel yr oeddwn yn cyfrif y bwau dywedodd y bod dieithr wrthyf fod y bout hon yn cynwys ar y dechreu tua mil o fwau; ond fed diluw mawr wedi ysgubo ymaith y lleill, gan adael y bont yn y cyflwr adfeiliedig y gwelwn hi yn awr. "Ond dywed wrthyf ymhellach," meddai, pa beth a weli arni." Mi a welaf dyrfaoedd o bobloedd," meddwn, yn croesi drosti, a chwmwl du yn crogi wrth bob pen iddi." Wrth i mi edrych yn fwy craffus mi a welwn lawer iawn o'r teithwyr yn syrthio drwy y bont i'r llanw mawr a lifai oddi- tani; ac wrth sylwi ymhellach, mi ganfyddais fod nifer aneirif o ddorau-dirgel yn gudd yn y bont, ac nid cynt y sangau y teithwyr arnynt nac y syrth- ient drwyddynt i'r llanw ac aent o'r golwg yn y man. Yr oedd y rhwydau dirgel hyn wedi eu gosod yn dew iawn wrth y mynediad i'r bont, fel mai nid cynt y torai lluoedd o bobl drwy y cwmwl nac y syrthiai llawer o honynt iddynt. Yr oeddent yn dyfod yn fwy teneu tua'r canol, ond amlhaent, ac yr oeddynt wedi eu gosod yn nes at eu gilydd tua diwedd y bwiiu cyfain. Yr oedd yno yn wir rai pobl, ond yr oedd eu nifer yn fychan iawn, a barhaent i ymgripian ymlaen ar y W-ivu drylliedig, ond syrthient trwodd y naill ar ol y Hall, yr oeddent wedi llwyr flino a threulio i ben gan yr hirfaith daith. Treuliais beth amser mewn myfyrdod ar yr adeilad rhyfeddol hwn, a'r nifer mawr o wahanol wrthrychau a welid arno. Llanwyd fy nghalon gan bryder dwfn wrth weled cynifer yn syrthio yn anisgwyliadwy yn nghanol llawenydd a difyrwch, ac yn cydio wrth bob peth oedd gerllaw iddynt er achub eu hunain. Yr oedd rhai yn edrych i fyny tua'r nefoedd mewn gwedd fyfyrgar, ac yn nghanol rhyw fwriad cwympent a syrthient o'r golwg. Yr oedd tyrfaoedd yn brysur yn rhedeg ar ol teganau ddisgleiriant yn eu llygaid, ac a ddawnsient o'u blaen; ondyn ami pan y meddylienteu bod o fewn ychydig i'w cyrhaedd, collent eu traed ac i lawr y suddent. Yn y cymysgedd hwn o wrthrychau, mi a welais rai a chleddyfau yn eu dwylaw yn rhedeg yn ol ac yn mlaen o'r bont, yn gwthio amryw ber- sonau ar y dirgel-ddorau, pa rai nad oeddent ar eu ffordd, a gallasent fod wedi eu hysgoi pe na faent wedi cael eu gwthio yn y modd hwn arnynt. Wrth fy ngweled yn ymroddi fy hun i'r olygfa bruddaidd hon, y bod a ddywedodd wrthyf fy mod wedi aros yn hir ddigon wrth ei phen. Tro dy lyg- aidoddiwrthy bont," medrlai, "adywed wrthyf os y gweli eto unrhyw beth nad wyt yn amgyffred." Wrth edrych i fyny, Beth," meddwn i, ydyw yr heidiau mawr o adar yna sydd yn hofran oddeutu y bont, ac yn disgyn arni o bryd i bryd ? Yr wyf yn gweled fwlturiaid, ellyllon, cigfrain, eryrod, ac ymhlith llawer o greaduriaid asgellog ereill, amryw lanciau bychain asgellog yn disgyn yn lliosog iawn ar ganllawiau canol y bont." Y rhain," meddai y bod dieithr, ydynt Eiddigedd, Trachwant, Ofer- goeledd, Anobaith, Cariad, a chyffelyb ofalon a nwydau sydd yn ymosod ar y bywyd dynol." Parodd hyn i mi roddi ochenaid ddofn. "Och," meddwn, yn ofer y gwnaed dyn; pa fodd y rhoddir ef ymaith i drueni a marwoldeb; yn ei fywyd fe'i poenir, ac yn angau fe'i llyncir i fyny." Y bod, yn cael ei symbylu gan dosturi tuag attaf, a archodd i'm adael golygfa mor anghysurus. "Nac edrych mwyach," meddai, "ar ddyn yn nghyfnod cyntaf ei fodolaeth, ar ei fynediad allan i Dragwyddoldeb; ond bwrw dy olygon ar y niwl tew yna i'r hwn y mae y llanw yn cludo yr amrywiol genedlaethau o farwolion sydd yn syrthio iddo." Mi a gyfeiriais fy ngwelediad fel y gorchmynwyd i'm, a, pa un a wnaeth y bod caredig ei gryfhau a rhyw allu goruwch naturiol, ynteu wasgar rhan o'r niwl oedd o'r blaen yn rhy dew i'r llygad dreiddio trwyddo, mi a welais y dyffryn yn agor yn y pen pella, ac yn ymestyn allan i for anferth, ac iddo graig enfawr o adamant yn rhedeg drwy ei ganol, ac yn ei wneyd yn ddwy ran gyfartal. Crogai y cymylau o hyd uwchben un haner iddo, fel nas gallwn ddarganfod dim ynddo ond ymddangosai y llall i mi yn gyfanfor maith, ag ynysoedd aneirif wedi eu gosod ynddo, pa rai oeddent wedi eugorch- uddio gan flodau affrwythau,ac yroeddynt wedieu hymweu wrth eu gilydd gan fyrdd o foroedd bych- ain disglaerwyn. Gallaswn wel'd y trigolion wedi eu gwisgo mewn dillad gogoneddus, nghyda choronbletbau ar eu penau, yn rhodio rhwng y coed, yn eistedd wrth ffynonau, ac yn ymorphwys ar welyau o flodau; a gall'swn glywed peraidd gydgor telori yr adar, murmur y dwr, lleisiau dynol, ae offer cerdd. Fe'm llanwyd a llonder wrth ddarganfod lie mor hyfryd. Ymawyddwn am adenydd eryr, fel y gallaswn hedeg ymaith i'r trigfanau dedwydd hyny; ond dywedodd y bod dieithr wrthyf nad oedd yr un ffordd iddynt, ond trwy byrth marwolaeth a welswn yn agor bob eiliad ar y bont. Y mae yr ynysoedd, meddai ef, a orweddant mor wyrdd a braf ger dy fron a chan ba rai y brithir arwyneb y cyfanfor mor belled ag y medri wel'd, yn fwy eu rhif na'r tywod man ar lan y mor: y mae yna fyrdd o ynysoed tudraw i'r rhai a weli yma, yn cyrhaedd ymhellach nas gall dy lygad neu hyd yn od dy ddychymyg ymestyn ei hun. Y rhai hyn ydynt drigfanau dynion da ar ol marwolaeth, pa rai yn ol y graddau a'r bathau y rhagorent ynddynt, a renir ymhlith yr amrywiol ynysoedd yna sydd yn llawn o bleserau o bob math a gradd i gyfatteb chwaeth a pherffeithrwydd y rhai a leolir ynddynt. Y mae pob ynys yn baradwys wedi ei chymhwyso i'w thrigolion arbenig ei hun. Onid yw y rhain, 0, Mirza, yn drigfanau gwerth ymdrechu ym danynt? A ydyw bywyd yn ymddangos yn druenus sydd yn rhoddi i ti gyfleusterau i enill y fath wobrwy. A raid ofni angau yr hwn sydd yn dy ddwyn i fodolaeth mor ddedwydd 1 Paid meddwl mai'n ofer y gwnaed dyn i'r hwn y mae y fath Dragwyddoldeb nghadw. Mi a syllais gyda mwyniant annrhaethol ar yr ynysoedd dedwydd hyn. O'r diwedd, mi ddywedais, dangos i mi yn awr, yn wyf yn erfyn arnat, y dirgelion sydd yn gorwedd odditan y cymylau duon yna sydd yn gordoi y mor o'r tu arall i'r graig adamant. Gan na wnaeth y bod dieithr fy ateb, mi a droais drach fy nghefn i'w gyfarch eilwaith, ond canfyddais ei fod wedi fy jigadael: yna mi a clroais drachefn aty weledigaeth ar yr hon yr oeddwn wedi bod yn arsyllu mor hir ond yn lie trai a llanw y dyfroedd, y bont gylchog, a'r ynysoedd dedwydd ni welwn ddim ond dyffryn hir, oenog Bagdad, ag ychain, defaid a chamelod yn pari av bob tu iddo.

AROS A MYNED. Gwelais lif y loyw nant Yn prysuro drwy y pant; Gwelais wyneb blod'yn bach Ar ei glan yn fyw yn iach Rhedeg, rhedeg, mae'r afonvdd, Gwell gan flodau fywyd llonydd. Gwelais hafaidd chwerthin haul Ar y blod'yn gwyn a'i ddail; Gwelais lif arianlliw'r nant Yn goleuo drwy y pant: Glas yw'r nef uwch 11 if afonydd, Glas yw'r nef uwch blodau llonydd. ELFED. Dydd Sadwrn, trwy ffrwydriad ty pylor un o fwnau Kimberley, Deheubarth Affrica, lladdwyd dau ar bymtheg o'r brodorion, a gwnaed niwed difrifol i ddeg ar hugain o weithwyr ereill. Mae yn dda iawn genym hysbysu fod y Dr. T. C. Edwards, Bala, yn gwella yn ardderchog. Y mae allan yn ei gerbyd gyda'i fab bron bob dydd. Mae Captain Dreyfus yn awr ar ei ffordd yn ol i Ffrainc. Cychwynodd ar ei fordaith ddydd Sadwrn. Aeth yr Arlywydd i'r rhedegfeydd ceffylau ddoe; ond ni chyfododd terfysg fel yr ofnid. Yr oeddys wedi gwneyd trefniadau helaeth er cadw trefn ac osgoi ffrwgwd. Y mae Cymdeithas Amddiffynol Ysgolion Bwrdd Lerpwl wedi anfon deiseb at y Swyddfa Addysg yn gwrthedstio yn erbyn defnyddio holwyddoreg crefyddol yn Ysgolion Bwrdd y ddinas. Arwydd- wyd y ddeiseb gan dros 500 o bersonau blaenllaw y ddinas, yn cynnwys aelodau y bwrdd ysgol, goruchwylwr ysgol, gweinidogion, ac ereill. Yn ystod yr wythnos y mae:llawer iawn o ber- sonau wedi cyfarfod a'u diwedd wrth ymdrochi. Dydd Sul diwcddaf bu ystorm fawr o genllysg yn yr Ysbaen. Lladdwyd a chlwyfwyd amryw o bersonau. ARHOLIADAU Y BRIFYSGOL. Mae'r efrydwyr y Coleg wrthi fel lladd nadroedd y dyddiau hyn yn darbod at wynebu'r arholiadau sydd yn myned ymlaen yn awr. Gwelir goleu yn eu hystafeloedd hyd y plygain, ac y mae golwg lied ddifrifol arnynt yn ffrystio yn ol ac yn mlaen a'u gwynt yn eu dyrnau. ARTH YN RHUTHRO DYN. Yn St. Petersburg, dydd Gwener, tra bu dyn yn myned trwy ei gampau gyda'r eirth mewn milodfa, cythruddodd un o'r eirth ac a drodd yn ffyrnig arno gan geisio malu y cnawd oddiar ei wyneb gyda'i ddanedd. Cadwodd y dyn yr arth draw dros ychydig amser gan wthio ei fraich i wddf y bwystfil, ond fe grafangodd yr arth yno a dechreu- odd dynu ei gorph yn gareiau. Ar ol cael cym- horth dynion a phicweirch ganddynt, cafwyd y creadur yn rhydd, ac yn dipiau. Saethwyd yr arth rhag blaen. Y MEISTR A'R GWEITHIWR. Yn Llys y Manddyledion yn Nolgellau, Dydd Sadwrn, E. W. Jones. Glan'rafon, Abergynolwyn, a erlynai W. H. McConnell, perchenog Chwarel Abergynolwyn, am lOOp o dan Ddeddf Iawndal i Wetthwyr. Ymddangosai Mr. Llewellyn Williams (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr. John Rowlands, Machynlleth) dros y gweithiwr, a Mr. R. Jones Griffith, Dolgellau, ar ran y meistr—Yr oedd yr erlynydd wedi cyfarfod a damwain yn y chwarel. i Yr oedd yn 57 mlwydd oed. Yr oedd wedi colli un llygad, ac yr oedd ar ol hyny wedi ei anfon i weithio o dan y ddaear, lie y cyfarfu a damwain Dywedai y Barnwr iddo dderbyn 12s. 6c. yr wyth- nos hyd y flwyddwn, a chredai fod y meddygon oil yn cydweled nas gallai gyflawni y gwaith a wnelai yn flaenorol i'r ddamwain ganddo. Gyda golwg ar y swm a dderbyniodd yn wythnosol, nid oedd dim tystiolaeth wedi ei roddi yn dangos ei fod wedi enill dim, ac a oedd yn iawn attal y tal? Nid oedd tystiolaeth ddarfod iddo gael cynnyg y gwaith. Ystyriai fod yr erlynydd yn analluog, ac felly yr oedd yn rhoddi dedfryd am dalu 12s. 6c. yr wythnos i'r erlynydd o Ragfyr hyd yn awr. KRUGER A CHAMBERLAIN. Golwg bur hyll sydd ar bethau yn y Transvaal y dyddiau hyn. Cyferfu Kruger a Sir A. Milnes, ein cynrychiolydd ni, i drafod achos yr anghydweliad sydd yn ffynu rhwng y Saeson a'r Dutch, ond nid oeddynt fawr o dro yn rhoddi i'r goreu i'r gwaith. Nis gallent gyrhaedd o fewn ergyd careg i'w gilydd; mae Kruger ynjgofyn am gyflafareddiad, a Milnes yn gwrthod hyny yn bendant. Mae'n an- hawdd dyfalu'r canlyniadau. Mae'r Boer yn ystyfnig a'r Sais yn aflonyddu; a phan y bydd Sais yn aflonyddu, mae rhywun yn sicr o gael ei hel i'r ni o nr/1/1 UiA VIV*. Kruger yw y goreu ymhlith y Boers, a henrychor cadarn, diysgog ydyw. Am y mwyafrif nis gellir dywedyd ond gair salw. Nid ydynt fawr gwell na bustachod—a'u Ilid yn eu hysu wrth weled frethyn coch-a gwaith anhawdd iawn sydd gan Kruger i'w harwain hyd lwybr synwyr cyffredin, heb s6n am lwybr cyfiawnder. Trechodd yr hen ffarmwr gwledig Joseph Chamberlain fwy nag unwaith, ac fe rydd gryn dipyn o waith bachu i wyr mawr Lloegr cyn y gallant ei gornelu. Os y daw rhyfel yn y pen draw, nis gellir yn hawdd gydymdeimlo a'r naill ochr neu'r llall- Mae'r ddwy blaid wedi bod yn bur drahaus y naill at y Hall, ac y mae ffolineb y Boeriaid yn cynyg codwm a gallu mor nerthol a Phrydain Fawr am y pethau cymhedrol y mae hi yn awr yn gofyn, yn ein peri i deimlo llai drostynt. RHEITHOR FFLINT. Dyma y creadur mileinicaf yn Nghymru ben- baladr. Nid oes gwell gwaith ganddo nag edliw eiddoJTom Ellis druan, a thaflu amharch ar y dyn goreu a fagodd Cymru erioed. Dyma'r lledfegyn llechwrus yn dwyn ei damaid oddiar y Cymry, ac yn awr eu profedigaeth yn eu dolurio yn y dull mwyaf bawaidd ag sydd ddichonadwy i'r enllibwr gwrthunaf, ac wele y mae'r ynfytyn haerllug, ceg- rwth hwn, yn derbyn ei dal am gyfranu neges Crist ar y ddaear. Mae'r ffolyn yn warth i'w eglwys, ac yn warth i'r wlad a'i magodd. Cenfigen ac awenydd, Yn mhob llin, fin-fin a fydd." Ffiaidd genym feddwl am ei fychandra pechadurus, ac am ei eiddigedd anynad. Bydd y wlad yn sawru yn hyfrytach o'i symud ef ymaith i ryw le cydnawsach a'i dymer grebachlyd. Pawb a'i cenfydd o bydd bai, A bawddyn lie ni byddai." Rheithor Fflint, dyma grintach-gwrthun A gwarth i'w wyn gadach Hen geryn o fan gorach, A llai ei bwyll na llo bach. Y BARDD DIG. PERSON FLINT ETO. ATEBIAD SIR JOHN JOHN BRUNNER. Dyma'r llythyr a ddanfonodd y gwr boneddig uchod i'r Times i amddiffyn coffadwriaeth Tom Ellis yn erbyn ymosodiad llwfrgiaidd Person Mawr tref Fflint. Syr,-Y mae cymeriad ein dynion cyhoeddus, ar wahan i ystyriaethau plaid, yn bwysiced achos cenedlaethol, fel yr wyfyn teimlo|mai cyfiawn ar y tir yma, yn ogystal ag o ddyledswydd i goffadwriaeth fy nghyfaill ymadawedig, Mr. Ellis, yw gofyn i chwi gyhoeddi y llythyr hwn. Ychydig Suliau yn ol darllenodd Rheithor Fflint i'wjgynnulleidfa ddarn o lythyr a ysgrifenwyd ato gan un o drigolion Meirionydd, fel a ganlyn:—" Mi gredaf yr egyr ewyllys Tom Ellis lygaid amaethwyr tlodion Meirionydd a gyfranasant at ei gadw drwy'r blynyddoedd." Yna fe gyfeiriodd y rheitbor at yr arian mawr adawyd gan Mr. Ellis," ac aeth rhagddo i ddesgrifio ei fuchedd megys darlun un o'r drygau yn mywyd cymdeithasol Cymru, yn deillio oddiar ddylanwad Trefnyddiaeth bresenol— hyny yw, "cyffredinedd twyll." Nis gwn i pa lafur, os dim o gwbl, a gymerth y boneddwr parchedig i chwilio ffeithiau yr achos cyn ymosod mor frwnt ar goffadwriaeth y marw, mor eang ac mor haeddedig ei serch gan bawb. Minau, ar y llaw arall, a farnais mai fy nyledswydd oedd chwilio yn fanwl, ac yn awr y maegenyfawdurdod Mr. John Parry, trysorydd Cymdeithas Rydd- frydol Meirionydd, ac ereill o ddynion blaenllaw y Sir, dros y adroddiad canlynoJ :-Talwyd costau etholiad Mr. Ellis yn 1886, a rhan o gostau brwydr 1892, gan Ryddfrydwyr Meirionydd, cymwynas a delir yn fynych i ddyn cyfoethog. Yn 1890 der- byniodd Mr. Ellis rodd o kl,100, teyrnged o barch ato o bob ran o'r Dywysogaeth, ar ei adferiad ar ol y clefyd a ddioddefodd yn yr Aifft tra gyda mi yno yn ngauaf 1889-90. Rhoddwyd iddo ddarn o arian, werth tua £80 adeg ei briodas gan Rydd- frydwyr y Sir, a dyma'r hyn oil a wnaethpwyd. Dengys felly fod yr adroddiad fod amaethwyr tlodion Meirionydd yn cyfranu at ei gadw drwy'r blynyddoedd yn gelwydd noeth." Deallirvn hawdd fy mod i mewn sefyllfa a'm galluoga i ddywedyrl, gyda chvflawn wybodaeth fod croniad yr hyn eilw rheithor Flint yn arian mawr," yn glod ac an- rhydedd uchelaf i Mr Ellis ac er yn sangu ar dir tyner mi gredaf mai cyfiawn yw ategu nad oedd Mr Ellis, hyd 1890, pan gyflwynwyd iddo yr Anrheg Genedlaethol, prin wedi derbyn cymaint yn ystod ei oes, ac mai suddiad yr arian yma yn ol fy nghyngor i, a'i alluogodd i gynilo yn ddyfal o hyny allan, ac yn mhellach, mai'r anrhegion a dder- byniodd ef ar ei briodas sydd yn ffurfio rhan helaeth o werth ei eiddo.—Yr eiddoch, &c., JOHN T. BRUNNER. 9, Ennismore Gardens, S.W., June 5.

Educational. MISS PHITAI PS, A D TRINITY COLLEGE, LONDON, QKC.AXIST OF ^-ESLEY QHURCH, un experience in successfully preparing for the above Examinations. Receives Pupils for Organ, Pianoforte, and Singing. Terms on Application. ADDRESS: 34, PIEK STREET. HIGH SCHOOL FOE GIRLS VICTORIA HOUSE, v I C TORIA (MARINE) T ERR ACE, A BERYSTWYTH. SEPARATE KINDERGARTEN. PRINCIPAL Miss KATE B. LLOYD. Certificated Mistress, Assisted by a Staff of highly qualified Resident Governesses. REFERENCES— Thomas Jones, Esq., B.A., H.M. Inspector of Schools, Llanelly; The Rev. O. Evans, D.D., King's Cross, London. E. H. Short, Esq., H.M. Inspector, Aberystwyth. Principal Edwards, D.D., Bala Theological Collece Principal Roberts, M.A., U.C.W. Principal Prys, M.A., Trevecca College. Dr Scholle Aberdeen University. Rev T. A Penry, Aberystwyth. Pupils prepared for the London and Welsh Matricu- lations, Oxford and Cambridge Examinations, &c. For Terms, &c., apply PRINCIPAL. A ABERYSTWYTH COUNTY SCHOOL HEADMASTER Lq R DAVID SAMUEL, M.A., (Cantab). SENIOR MISTRESS iss EDITH M. I^WART, M.A., (Vict) ASSISTANT MASTERS AND MISTRESS J>EARSON JpULLEP.,L?^A. ill R- T HOMAS OWENS, Late Headmaster of the Abervstwvth Conmerc, I and Grammar School. 34ISS MAUDE HUGHES, B.Sc. (Lond). DRAWING: MR. J. H. APPLETON, Cert. Art Master. DRILL: SERJEANT-MAJOR W. J LONG. JOHN EVANS, 6, Portland Street, Clerk. Aberystwyth. Business Notices. TEMPERANCE COMMERCIAL HOTEL, STATION TERRACE, LAMPETER. Two Minutes walk from the Railway Station. WELL-AIRED BEDS. BATH ROOM. CHARGES MODERATE PROPRIETOR—Miss S. A. WALTERS. DAVIES BROS., WILL SHORTLY OPEN A NEW PHARMACY IN COLLEGE STREET, LAMPETER. MR. STEPHEN H. EVANS AUCTIONEER, LAND AGENT AND VALUER. OFFICES HARFORD SQUARE, LAMPETER. FOR HIGH-CLASS OUTFITS GO TO TOM JONES, T COLLEGE STREET, LAMPETER LATEST STYLE IN TAILORING COM- BINED WITH MODERATE CHARGES. ARTIFICIAL rEETH. MR. JAMES IlEES (Seventeen years with Messrs. Murphy and Rowley), rjmiNITY J>LACE, ^^BERYSTWYTH. Mi? REES visits TREGARON first and last Tuesday in each Month at Mrs. Williams, Stanley House. Visits Machynlleth the Second and Fourth Wednes~ days in each Month at Mrs. R. Jones, Pentre- rhydin Street (opposite Lion Hotel). Corns on the 1st and 3rd Saturday in each month at Mr W. Evans, Grocer, Liverpool House, (opposite Slaters Arms. Visits Lampeter the First and Third Fridays in each Month, at R. Evans, milliner, 18, Harford Square. CHARGES MODERATE. FOR PURE CONFECTIONERY IN ALL VARIETIES GO TO MORGANS', AT 16, TERRACE ROAD, 27, PIER STREET, AND AT WHOLESALE DEPOT- 55, NORTH PARADE. ABERYSTWYTH The only practical Sugar-Boiler in the town. Fifteen years experience. Shops supplied at lowest terms. FOR THE BEST SELECTION OF ALL KLKLJS OF TOOLS, TABLE CUTLERY, ELECTRO-PLATED GOODS, POCKET KNIVES, RAZORS AND SCISSORS,, CALL AT w m 10 -71 1-P 9 IRONMONGERY AND TOOL DEPOT, L^JARKET GTREET, ^EERYSTWYTH. ^LSO THE LARGEST BTOCK OF ENAMELLED WARE IN TOWN.