Baner ac Amserau Cymru

ENWAU DRWG AR WETHWYNEB- WYR. FONEDDIGIOK, Mewn cyfarfod cystadleuol, a gynnaliwyd yn ddiweddar gan Ymneillduwyr, galwodd yr ar- weinydd am anerchiadau gan y beirdd,' pryd y cododd glaslangc sydd vn gwasanaethu gyda theulu Ceidwadol, gan anerch y cyfarfod mewn barddoniaeth ddonio!, i'w dyb ef, gan frasgarim o'r naill berson i'r Hall yn y gynnulleidfa, ao o'r naill ddigwyddiad i'r Hall yn y plwyf, pi'yd y daeth yn y diwedd at yr enw fCyw Belial.' Yr enw gwarthus hwn a roddwyd i berson parchus ac adnabyddus gan un sydd yn proffesu bod yn weinidog i Grist. Mewn cyfarfod gwleidyddol Ceidwadol yr oedd ¡ yr offeirjad cvybwylledig i siarad; ond er ei siomedigaeth ni chafodd neb glywed ei Jais y noson hono. Ond er hyny cymmerodd fantais i noson hono. Ond er hyny cymmerodd fantais i groniclo y digwyddiadau a gymmerodd le, a'u cyhoeddi yn newyddiadur Ceidwadol y sir, safon a chwaeth yr hwn a fuasai yn cyfatteb yn Avell i oesau y cyn-ddiluwiaid na'r oes y gorchfygir Arglwyddi Prydain Fawr ynddi. Gwaith anhawdd ydyw cyssoni honiadau a gweithred- oedd dynion fel y gwr hwn, yn myned o'r naill fan i'r llall i areithio dros ormes caethiwed, ac i amddiffyniad y mawrion, tra ar yr un pryd yn honi eu hunain yn weinidogion efengyl rhyddid a thangnefedd ein Gwaredwr. Ond dylem gofio mai arferiad eyffredln y Ceid- wadwyr, yn bregethwyr ac areithwyr, ydyw diweddu eu pregethau a'u hareithiau. yn y rhag- ymadrodd. Y indent yn wastad yn angori yn ngolwg y lan, heb gyrhaeddyd porthladd tegwoh a chyfiawnder, cartref gwirionedd a sobrwydd. Credwn na fyddem lawer o'n lie pe dychwelid yr enw gwrthun hwn yn ol i'w berchenog o herwydd ei gyssylltiad a chaethiwed yr Aipht. Gwylied ef mwy lysenwi y rhai na chyd-unant ag ef i grogi rhyddid. Ydwyf, &c., W. M.

'$. 'NODWEDDION ANGEN-RHEIDIOL I YSGOL SABBOTHOL LWYDD- IANNUS.' FONEDDIGION, Am fod ufudd-dod yn well nag anufudd-dod, ac nid am fod ynof y cymmhwysderau lleiaf i gyf- lawni y gwaith, yr ymgymmerais a'r gorchwyl o ysgrifenu ychydig o sylwadau i agor y mater o dan sylw yn Seion heddyw. Y mae y mater yn hen fater, a 11awer yn ddiau sydd wedi ei draethu arno yn ystod y chwech ugain mlynedd diweddaf; ond nid ydyw etto wedi myned allan o ddate,' ac ni allodd henaint e" hagru, nac ami ymdrin- iaeth ag ef ryeb n ei wedd. Wrth 'Ysgol Sabbothol Iwyddiannus' y dealhvn ysgol yn myned ar gynnydd—yn tyfu, ac yn dwyn fFrwythau da. Daw maint a natur ei llwyddiant i'r golwg yn ei hymddadblygiad yn y pethau canlynol yn fwyaf arbenig 1. Yn ymanveddiad bucheddol pur ei hael- odau. 2. Yn ngwybodaetli ac yn meithriniad meddwl ei haelodau. 3. Yn y graddau ag yr arfera ei haelodau weddio ar ei rhan. LJawer a ddichon taer weddi y cyfiawn.' 4. Yn y graddan ag y cymmer ei haelodau en harwain gan yr Ysbryd Glan, gan yr hwn y cedwir agoriadau ei dysgeidiacth oruciiel. 5. Yn y graddau ag y nieddiennir oi haelodau gan ysbryd cenhadol ar ei rhan. 6. Yn y graddau ag y mynychir hi gan wahanol d'dosbarthiadau o wahanol oedranau. 7. Yn nghymrnhwysdeTau ei swyddogion i gyflawni ei gwahanol ddyledswyddau—yn arol- ygwr, yn ysgrifenydd, yn genhadwr, ac yn athrawon. 8. Yn yr undeb a'r cyd-weithrediad a nod- wedda ei haelodau, yn swyddogion' ac yn 'ysgo!heigion,' i gael yr Ysgol Sabbothol" i ymgyrhaedd at ynod uchel, a'r amcan godidog sydd i natur ei dysgeidiaeth ddwyfol ac ys- brydol; set, achub eneidiau dynion. Yr ydym yn cymmeryd heddyw ag un o'r sefydliadau mwyaf gogoneddus a sefydlwyd yn ein gwlad erioed. Y mae lion wedi bod yn fodd- ion effeithiol yn Haw Ysbryd Duw i ddyrchafu pantiau corsiog anwybodaeth, ac i dynu i lawr fynyddau cribog anghrediniaeth. Y mae hi wedi cau llawer drws, ac wedi gwaghau llawer ystafell. Pa ddrysau a gauodd hi? A pha ystafelloedd a waghaodcl hi? Hi a gauodd ddrws llawer tafarn, ac a waghaodd eisteddfaoedd mil- oedd o yniyfwyra gwatwarwyr, lii a ddi boblog- odd gelloedd tywyli Hawercarchar, ac a amddi- fadodd lu o chwareudai ffiaidd o'n rnynychwyr, ie, hi a agorodd lawer drws, ac a lanwodd lawer o ystafelloedd gweigion ? Pa ddrysau a agorodd hi, a pha ystafelloedd a lanwodd hi? Hi a agorodd ddrysau llawer o addoldai newyddion, ac a liar-(Id i lawer gwlad bellenig agor eu pyrth o led y pen i efengy] Mali Duw lifo i mewn iddynt, i godi y tlawd o'r llwch a dyrchafu yr anghenus o'r domen.' Ie, hi a agorodd ddrysau deall miloedd o'r ddynoliaeth i dderbyn gwybod- aeth am y Bachgen a aned i ii, a'r Mali a rodd- wyd i ni.' Ie, mwy, Iii a lanwodd ystafelloedd dirgelaf calon ac enaid torf aneirif o bechadur- iaid ag ymwybyddiaeth brofiadol o ddylanwadau achubol Gwaed y Groes ar en cyfiyrau colledig. Llaw-forwyn yr efengyl ydyw yr Ysgol Sab- y 11 1:1 bothol, ac y mae hi yn werth i ni geisio olrhain y nodweddion a'i gwna hi yn alln ac yn llwydd- iant yn ein gwlad. Amser a ballai i mi fanylu yn rheolaidd ar y gwahanol benau a osodais i lawr; gan hyny b'arnaf yn ddoeth yn hytrach wneuthur ychydig o sylwadau cyffredintd arnynt, a gadael i eraill addfetach eu barn wneuthur sylwadau pellach. 0 bob dosbarth ag y dylid cymmeryd gofal o hono yn yr Y sgol Sabbothol, y penaf," yn cddia 11, ydyw y dosbarth ieuangc. Fe) y mae y cwyr yn gyfaddas i dderbyn y sel, felly hefyd y mae meddwl iraidd y plentyn i dderbyn argraphiadau; y mae hwn yn gwbl agored i dderbyn yr hyn a we! a'i lygaid, ac a glyw a'i glustiau, i mewn i'w feddwl, ac i fod yn rhan yn nghyfansoddiad ei gynimeriad; gan hyny, y lHae yn bwysig, ac yn anfeidrol bwysig, pa esiamplau a roddwn iddo. Y mae cyssylltiad anwahanol rhwng dyfodol y plentyn parthed ei wasanaeth a'i (tdefnyddioldeb a'r addysg, ac a'r esiamplau, a dderbynia efe ar gychwyniad ei yrfi—'Hyfforddia blentyn yn mhen ei ffordd, a plian heneiddia nid ymedy a hi.' I Hyfforddia blentyn,' nid 'dy blentyn,' ond plentyn pwy bynag a ddaw i gylch dy ofal; ac fel rheol y mae y dyn yn ymhofli yingartrefu yn yr awyrgylch ag yr arfcrodd efe fyw ynddi pan yn blentyn. 0 blith y rhai hyn y disgwylia yr Ysgol Sabbothol gael ei harolygwyr, ei hathrawon, a'i hathrawesau, yn fuan iawn- Canys ebrwydd y darfyddwn ni, ac nia ehedwn ymaith.' Gan hyny, y mae gofal am ddygiad i fyny yr ieuengctyd yn un o anhebgorion ysgol lwyddiannus. Canya 'y plentyn ydyw rad y dyn,' Llawer a dracthwyd ar y pwysigrwydd o Nv,,ieuthiir IIlwyr-yniwrthodiacl oddi wrth ddiod- ydd meddwol' yn ammod dewisiad athrawon: ac y mae, yn ddiddadl, yn fater ag sydd yn haeddti ein hystyriaethau difrifolaf; nis gellir disgwyl llawer o wasanaeth er hyrwyddo llwyddiant yr Ysgol Sabbothol oddi wrth athraw ag sydd yn ymollwng i eistedd yn eisteddfa y gwatwarwyr; y mae ei annogaethau a'i gynghonon i'w ddos- barth, gan nad pa mor dda bynag y gallant fod, yn marw yn meddyliau ei ddysgyblion, am nad oes iddynt na maeth na chynnaliaeth ag y gallant eu swyno o fywyd beunyddiol y sawl sydd yn eu rhoddi. Y mae genyin achos i ddiolch i'r nefoedd am iddi godi cynnifer o ddynion dewrion a ym- laddasant mor egniol dros ddirwest yn y bed- waredd ganrif ar bymtheg a dechren hon; ac y mae genym hefyd, ysywaeth, achosion difrifol i ofidio fod teyrnas ddichellgar y fall mor unol yn ceisio dileu eu hymdrechion gwrolfrydig. Ni ddymunwn er dim ddyfod a gwleidyddiaeth mfwn unrhyw ffurf ami i mown i ymdriniaeth fel hyn ar fater yn dal cyssylltiad a'r Ysgo] Sabbothol, ond yn ein byw nis gallwn ymattal yn ein tristwch rhag cyfeirio at weithrediadau annuwiol dosharth o'r ddynoliaeth ag ydynt yn ymbesgi ar ennillion y tlawd a chaeth-weision y drwyth ddamniol syddyn prysuro beddacuffern, yn attal dnddfwriaeth ag sydd a'i thuedd yn uniongvrchol i feithrin sobrwydd, ac iddyrchafu moesoldeb a phurdeb yn nwvdau deiliaid yr ymherodraeth. Ond fe chwilfriwir y gareg galetaf wrth ei hir gnro. Daliwn ati i fod yn ganghenan ffrwythlawn, fel ydelo ypren niawr, yr Yagnl Sabbothol, yn ann mwy effeithiol a ilwyddiamms i berarogli yn mywyd y genedl. I cl Cyn terfynl1 goddefer i ni sylwi yn fyr ar y pwysigrwvdd sydd ynglyn a chadw mewn cof fod y ddysgeidiaeth a gyfrenir ynddi yn ysbrydol o ran ei tharddlad, ac yn ddwyfol o raneihawdur- iaeth, ac frd hyny yn anhebgorol mewn trefn i'r Ysgol Sabbothol fod yn llwyddiannus. Dllw ydyw awdwr y ddysgeidiaeth, ac y mae yn rhaid i'r offerynau, i ba rai yr ymddirieda Efe i'w chyfranu, fod yn feddiannol ar Ysbryd Duw cyn y gellir ci chyfran yn effeithiol. Dadieua rhai mai gan ddyn y rha.id i ddyn gae] ei ddysgu, ac fod holl anifeiliaid y maes o dan lywodraeth dyn i'w haddysgu fel y inyn. Na, trwy drugarcdd, y mae addysg uwch nag addysg ddynol. Ai dyn a ddysgodd yr aderyn i wneuthur ei nyth cywrain o dan fondo y ty, yn nghilfachauy graig, ac yn mrigau y Ilwyn ? Ai dyn a ddysgodd ac a ddysgyblodd y fronfraith ber i delori ei chathlau byw oddi ar gangau y Na atto Duw. Yn yr Anfeidrol y ffynnonella pob gwir ddysgeidiaeth, a dylai pawb o honom gadw mown cof fod dysgeidiaeth yr Ysgol Sabbothol felly yn arbenig. Dylid gochel cwestiynau afreidiol, ac ymattal rhag ymddadleu ar bethan di-fudd a di- bwys. Nid ydyw yn angenrheidiol i aelodau yr Ysgol Sul wybod natur, maint, na chyftymder y seren hono a arweiniai y doethion gynt. na chwestiynau afreidiol o'r fath, ond yr hyn sydd yn anfeidrol bwysig i bawb o honom ydywdyfod o hyd i'r Mab bychan yn y ty, ac yn llyfr y ty v down i o hyd i hwn; ac ond i ni ymwneyd yn ddifrifol ag ordinhadau y ty yr ydym, bawb, yn sicr o'i gael. Fe'i collwyd Ef unwaith gan ei dad a'i fam, a mawr oedd eu pryder am dano; ac wedi yniholi llawer yn ei gylch hwy a'i cawsant Ef yn y ty yn egluro ei ddysgeidiaeth ddwyfol. Dvnia, hefyd, ddysgeidiaeth yr Y sgol Sabbothol. Byddwn ddifrifol nwch ei phen. Am hynv, fy mrodyr anwyl, byddweh sicr a diyniniod, t helaethion yn figwaith yr Arglwydd yn wastadoJ, a ni yn gwybod nad ydyw ein ilafur ni yn ofer yn yr Arglwydd. Ydwyf, &c., Groes, ger Dinbych. DAVID JONES, (Y papur rhagorol uchod a ddarllenwyd yn Nghyfarfod Ysgolion M. C. Dosbarth Din- bych, boreu Sabbath, Chwefror 13eg, 1910, ac a roddir yma ar gail) arbenig.GoL. II

Y CYFUNDEB METHODISTAIDD. IV. FONEDDIGION, Ni roddaf benawd i'r ysgrif hon am fod arnaf eisieu cael fy anadl ataf gyda'r Uithoedd hyn. Tybir y coliwn ein nodwedd wrth i welliantau gael eu dwyn i mewn yn rhy gyflym. Digon possibl. Ond beth ydyw ein nodwedd? Mae i bob cyfundeb ei nodwedd, fel i bob dyn. Ond y mae nodwedd pob dyn i'w adnabod wrth ymagor; ac, yn ol pob tebyg, y mae nodwedd pob cyfun- deb yn ymffurfio wrth iddo ymagor. Er hyny, credwyf mewn math o dynghedfenau yn hanes pob dyn a phob cyfundeb. Mid ydym yn ach- yddol, mwy na'r Wesleyaid a'r enwadau eraill; ac nis gellir ein gwneyd yn enwad yn y byd arall, er fod rhai eisieu dwyn elfenau enwadau eraill i mewn i'n cyfundeb ni. Addefaf y gall fod mewn enwadau era,ill well elfenau nag sydd yn yr Hen Gorph; ond dylem addef, hefyd, fod yn yr Hen Gorph elfenau gwell nag sydd mewn odid yr un corph arall. Ni ammheuir, erbyn hyn, nad ydym yn gyf- undeb Cristionogol, a'n bod yn gyfundeb Crist- ionogol Cymreig hefyd; ac nis gall un enwad arall honi' bod yn gyfundeb Crisl:ionogol Cym- reig ond ni. Hhydd hyn gymmhwysder ynom i'r Cymry ac v mae rhai wedi bod yn meddwl, ac yn parhau i feddwl, nad oesgynuviliwysder ynom i neb arall ond y Cymry. Sicr, erbyn hyn, yw fod hwn yn syniad eithafol, am ein bod yn llwydd- iannus yn mysg cenhedloedd eraill, hefyd, erbyn hyn. Bum yn ammheu yn fawr ein cymmhwys- der i'r Saeson. Mae yr Annibynwyr a'r Bed- yddwyr, ac yn enwedig y Wesleyaid, yn fwy cymmhwys iddynt Lwy n;i ni. Nid wyf yn enwi yr Hen Fam, fel y gehvir hi, am mai Eglwys Loegr ydyw hi. Felly estiones ydyw hi yn Nghymru. Ond pa ham y mae yr enwadau eraill yn fwy cymmhwys? Pa un ai profi ein teilyngdod, ai ynteu ein hannheilyngdod, y mae hyny? Gwyddom fod i bob dyn ei gyHl o dclefliyddioldel), a cbadw yn ei gylch sydd yn ei wneyd yn ddefnyddiol; ac y mae rhai, wrth adael eu cylch, yn colli eu holl ddefnyddioldeb. Rhaid addef hyn am gyfundebau. Mae i bob cyfundeb e1 gylch, a chadw yn ei gylch ydyw y goreu iddo. Nid wyf, wrth ysgrifenu fel hyn, yn deffinio y cylch o gwbl. Pa ham y mae un cyfundeb yn j offerynol i achub un dosbarth o becbaduriaid. a.'r cyfundeb arall yn offerynol i achub y dosbarth |. arall? Neu, deuwn yn fwy person ol. Pa ham y mae un dyn yn offeryn iachawdwrlaeth hwn, a'r dyn arall yn offeryn iachawdwriaeth y Hall ? Ond dywedai yn ddibctrus fod y genedl Saes- nig yn fwy materol na ni, a rhaid cael dynion matevol i'w ffitio. Mae y gwahaniaeth rhyngom yn debyg i'r gwahaniaeth rhwng y Groegwyr a'r Ilh\ifciniaid, ac y mae llwyddiant bydol y Rlmfeiniaid a'r Saeson i'w briodoli iV materol- rwydd hwy. Ond pa ham yr af y nordd hon? Nis gwn yn iawn. Treiaf ddyfod o honi cyn diwedd fy llith. j Dywedai un o'n prif ddynion yn Nghymdeith- asfa Llanidloes 'ein bod ni, fel cyfundeb, yn gymmhwys i'r holl fyd i gyd.' Ammhemvn ef ar y pryd, am nad. yw pob peth a ddywedir mewn sasiwn yn uniongred bob amser'; ond, erbyn ail ystyried y dywediad, eredwyf yn ei uniongrededd. Yr ydym ni, yn gystal a phob enwad arall a fyddo yn lied uniongred, yn nym- mhwys i'r byd mawr oil; ac ni bua-ai taith trwy y byd mawr oil, gyda rhyw frawddeg o Efengyl yn mhob iaith, yn ffthiant. Ond lied anhaAvdd fyddai cael hyd"i'r teithiwr hwnw, onite ? Mae rcenhedlaetholdeb yn lleihau, ac fel yn darfod, er fod cenhedloedd yn parhau; a gwydd- om nad yw cenedl, wrth golli ei hiaith, yn colli ei chenedlaetholdeb. Credwyf fod cnwadoldeb yn lleihau, er fod yr enwadaa yn parhan. Yr ydym yn llai cnwadol yn em cwrs o tafur gydn; l' achos mawr, er y down yn fwy anenwadol etto. Mae eisoes rai o brif ddynion y gwahanol enwad- au wedi bod yn gweinyddu yn yr un sasiwn. Clywais y diweddar Hiraethog yn sasiwn y Bala mor rymus ag un oedd yno. Deuwn bob yn dipyn nas adwaenir ni wrth ein hcnwad ein hun- ain, ond wrth yr hyn ydym. Ac ni ddylai, fel y byddai y diweddar Dr. Lewif, Edwards yn dy- weyd, fod sawyr shop yn y byd arnom pan yn gwasanaethu, neu collwn ein gwreiddiolder.' Peth difrifol fyddai hyny, sef i ddyn golli ei wreiddiolder. Byddai hyny yn nesaf peth i golli ein hnnain. Ond, y Mri. Golygwyr, gin mai llith i gael fy anadl ataf ydyw hon, rhaid gorphen, neu colI tf fy ngwynt. Nis gwn yn iawn pa gwrs a gym- meraf. Mae cwrs lied fawr yn ymgynnyg i mi weithiau, ac un bychan bryd arall; yn enwedig yn fy mreuddwydion. Ni ddymunwn er dim sarhau yr Hen Gorph, na'r un corph arall chwaith cyd-weithwyr ydym ni oil a'n gilydd, ac a Daw hefyd. Ydwyf, &c., SYLWEDYDD.

BETH AM YR ETHOLIAD ? FONEDDIGION, Pan yn adolygu hanes yr etholiad diweddar byddwn yn dyweyd iddo, ar y cyfan, droi yn ffafr rbyddid, cynnydd, a chyfi.'wnder. Ond gwn fod y Rhyddfrydwyr mwyaf egwyddorol, y rhai fydd yn awyddu gweled y tenia yn cael ei gyfartalu, naill ai drwy dynu y cyfoethogion i lawr, neu drwy godi y tlodion i fyny, yn teimlo i fesur yn siomedig. Mae y Gyllideb yn cyn- nwys rhai pwyntiau anhebgorol er cyfartalu cymdeithas; a'r rhyfeddod fawr yw, gan fod yn y wlad lawer yn rhagor o dlodion nag sydd yma o gyfoethogion, na buasai yr etholiad yn troi allan yn wahanol. Yv oedd gan y Rhyddfrydwyr gystal areith- wyr, gystal pamphledau, a chystal gohebwyr a'r Toriaid; etto, yr oedd y geirian, Conservative gain,'mor fynych yn adroddiad y gwahanol eth- olacthan nes peri i mi ofyn, a ehlywais ddegau o rai eraill yn gofyn Pa fodd y mae y Tori- aid yn ennill fel hyn '?' Ond yr wyf yn meddwl heddyw v cenfydd y neb a gymmero drafferth i ddadansoddi (analize y Conservative gains' eu bod i gyd yn ffrwyth anwybodaeth y bobl, y ddiod feddwol, a landlordiaeth, ac, mewn rhai amgylchiadau, fe allai, i bob un o'r tri; canys gellir dywedyd am danynt, a'r tri hyn un ydynt, neu yn un y maent yn cyttuno. Pe cymmerasid pleidlais plant Israel ar lan y Mor Coch cawsai Pharaoh fwyafrif mawr, a chawsai Moses ei hwtio; a phe cynimerasid pleidlais pobl De yr America yn 1860, pa un ai rhyddid ai ynteu I caethiwed oedd oreu, cawsai Jefferson Davis fwyafrif. Felly cymmerer i ystyriaeth nod- weddion etholaethan y 'Conservative gain' a I gweiir ar unwaith fod anwybodaeth, diod fedd- wol, a landlordiaeth wrth wraidd yr ennillion. Mae'n amlwg fod yr aelodau seneddol a'r ar- weinwyr Rhyddfrydig JIeol wedi bod yn feins. Wedi i etholiad fyned drosodd, a'r blaid i gael ei dewis ddyn i fewn, yna eistedda pawb i lawr hyd nes delo'r etholiad nesaf; a dyna lie y bydd hi yn dwrw ac yn derfysg mawr. Cynnal tri neu bedwar cyfarfod yr un noswaith, dyweyd ychydig frawddega i i godi crechwen a chuiO dwylaw, a dyna'r ewbl drosodd. Ond byddai yn werth i'r anveimvyr gofio nad yw pum munyd o guro dwylaw yn ddigon i ddysgu a goleuo pobl ar gyfer etholiad. Dylid parotoi I flyffoi-ddwr,' neu Rodd Mam,' ar gyfer pob etholiad, ac i'r aelodau seneddol fyned unwaith bob blwyddyn i yinweled a'r gwahanol etholaethau, a sefydlu yno fan gymdeithasau, yn y rhai y gallent gael eu hegwyddori; ac os byddai rhyw gwestiynaa tywyIl yn dyfod o flaen y wlad, fod i'r arwein- wyr eu hegluro. Dyna Ddiwygiad y Tariff,' ar gefn yr hwn y bu y Toriaid yn marebogaeth drwy yr etholiad diweddar, nes gwneyd i lawer or etholwyr gredu, ond cael Tariff Heform; y byddai yn nefoedd arnom ar unwaith ond nid ydyw yn debyg fod pump o bob cant o'r ethol- wyr yn deall ei ystyr. Byddai yn werth i'n seneddwyr gofio nad ydyw deng munyd yn ddigon i barotoi dyn ar gyfer etholiad. Dy'ai ein seneddwyr a'r arweinwyr Rhyddfrydig csod eu gwyneh yn wrol yn erbyn y fasnach feddwol —inasnach sydd yn ddinystr i gymdeithas, a chas fyddai genyf feddwl fod etholiad Rhydd- frydig wedi ei ennill drwy ddylanwad y ddiod feddwol. Buasai yn well genyf weled ein haelod seneddol, er mor hoff wyf o hono, yn colli, na meddwl ei fod wedi ennill drwy ddylanwad y j dafarn. Ond y rhyfeddod mwyaf i mi yn hanes ethol- iadau ydyw, na byddai y Rhyddfrydwyr yn gosod en gwyneb yn erbyn landlord aeth. Dyra y graig fawr sydd ar ffordd rhyddid yn y wlad. Nid gwaith un dydd oedd trefnu cenedl i fyned allan o'r Aipht. Bu yno lawer cynnyg. "Nid gwaith un etholiad ydyw addfedu y Cymry i fyned o'u caethiwed. Pan yn Bethesda gyda'r 'Van' edrychai y bobl arnom gyda dirmyg, ac awgryment nad oedd yr hyn a ddywedem yn ddim ond gwaU- I gofrwydd; a phan ddywedais air yn erbyn i T endefig rhoed gwrit' i mi pan oeddwn ar y ffordd i'r Hong i fyned i'r America. Er fod j llawer o bobl Bethesda yn cydymdeimlo a mi credent fy mod ar fai yn awgrymu dim yn erbyn Arglwydd Penrhyn; ond da genyf fy mod wedi cael byw i weled pobl Bethesda yn agor eu llygaid, a gobeithio y deuant i weled o bell, ac yn eglur. Y mae y Daily News' yn dadleu yn gryf yn erbyn hawl Arglwydd Penrhyn i'r chwarel, am mai yn ddiweddar y cymmerodd y renlu feddiant o'r lie; ond syndod i mi ydyw fod y Daily News' mor fyr ei olwg, osnad oes hawl gan Arglwydd Penrhyn i'r chwarel am mai yn ddiweddar y cymmerwyd meddiant o honi, ai tybed fod gan arglwyddi fwy neu well hawl yn y tiroedd a gauwyd i mewn gan eu hynafiaid un, dau, tri, Ilen bedwar cant o flynyddoedd yn o]? Mewn gair, tir wedi ei gau i mewn o dan gyf- reithiau a wnaed gan yr arglwyddi eu hunain ydyw holl etifeddiaeth landlordiaid y wlad. Da genyf gael byw i weled ychydig o sym- mudiad gyda'r cwestiwn, ac yr wyf yn ddigon sicr na cheir byth drefn ar y wlad nes y byddo landlordiaid, fel y cyfryw, wedi cael eu difodi, a holl dreuliau y deyrnas yn cael eu talu o gyn- nyrch y tir, fel yr oedd hi o dan y 'feudal system.' Bydd llawer o fawrion y wlad hon yn barod i roddi help llaw i hyrwyddoma^nach, iddadblygu celf a gwyddor; ond faint bynag o ddaioni y maent yn ei wneyd ni wnaethant erioed ddim gydag un symmudiad ond a fyddai yn dibynu ar chwys y gweithiwr. Dywedir ein bod wedi cael symiau lied dda at sefydlu ein colegau, ond o drethi a delid gan y bob! yr oeddym yn e:1 cael, ac ni cheid ceiniog o honynt o'r rhent. Cefnoga ein seneddwyr fesurau i chwyddo y trethi, ond ni fynant glywed som am fesur i ostwng y rlienti. Ni fu caethion erioed yn fwy llwfr yn nihrf sennoldeb eu meistriaid oedd yn eu chwipio nag y mae y tenantiaid yn mhresennoldeb yr ystiwardiaid sydd yn eu blingo; ac yn nghanoj eu holl galedi dywedant, 'Nhw sydd ben.' Ie, a nhw fydd ben hyd nes y ceir arweinydd tebyg i Mr. Lloyd George i agor llygaid y bob!. Siaredir a chanmolir llawer ar Ddeddf y Man Ddaliadau i y.' Small Holdings Act' I. Ffolineb i gyd. Pe ceid tyddyn ar ol y prisio byddai o l'yw werth, ond y mae cael tyddyn yn awr yn lladrad noeth. Gwyn fyd na byddai v Cymry yn ddistaw am y ddeddf hon, ac am y Dadgys- sylltiad, hyd nes y byddo Cwestiwn y Tir wedi cael ei drefnu. Ydwyf, &c., Mostyn. E. P. JONES.

Y CYMMANFA GANU GYNNULLEID- FAOL. AT ARWEINYDDION ( R EFY 1)1) A CHYFEILLION CERDDOROL. Cedsir gjen-yf ddyferu gair etto ynglyn a'r uCihüd, er i and waineyd hyn ddiwedd y flwydd- yn dldiwedtlaf. i ladgofio ta, galw isyliw; at y dy.miuioldeb o wneyd rb.\ ',vbet h ar iraddfa fecban er dathlu adeg blwyddyn dechreuad y Gymmanfa Ganm Oyuiiiulleidifiaol, a ehyfeir- io .art brif tfj3Tcbwyiiyddl y mud;i:adl gweamfawr yn Ng¡'hymru,ac yn, m!tb y Cymry yn nhrefi Lloegr. Yr hyn ia. wnaed gan yr enwog Iettan GwyHt, Ofim 1859, Biwyddyn debeulaw yr Arglw'ydd,' yn Aberdar a Mertliyr. Y mae fv amcan i ddathlu hyn. vn anenwadol. Yr wyf wedi derbyn llythyrau yn cefncigd yn fawr y medidwl hwn, igaini gael eiarad1, hefyd, a lliiaws o gyfeillion. Awgryniir gwneyd bust' o'r cerddor-bregetibwr enwog. Yr wyf fiiinau mewn ffordd i liysbysiu y gell,ir giwiieyd banner dlwisi-n, neu ddiwein. o honynt L yn lied riad, a. igosod buist' yn. rluri o brdf drefi ein gwlad!. Gellir dwyn y peth hWll oddi amgylch, lisfyd, drwy oliebiaeth, fel nad oeis eisieu myned i draul pwyllgorawl. Bydd'af yn ddiolclhigar am .air oddi wrth rywraii, neu gymmanfacedid! canu, er dwyn hyn oddi: ailngyLch erbyn oanol yr haf hwn. Yr eiddocih: yn barcbus, W. Saaniet Williams. Briton Ferry, 1910.

GAIR AT ETHOLWYR RHYDD- FRYDIG CYMRU. Foneddigion, Taer ddymunwn appelio aitocli i ymiwroli ar gyfer yr etholiad! sydd o'n blaen y mis- nes- a.f, tsef, etholiad y Cynghorara Sirol. 'Doe.s dim yn Idlebyg a guro yr haiarii tra y byddo yn boeth, mewn trefn i gael a siad d!a. Felly y bu yii1 yr etholiad diweddaf. Oafodd y iandlo;rdiaid a'r Tbriadd eu ouro i'r gob,' lie y teflir pob- imiath o rwbel gan y ciolier ac ni a, fawr lobeithiwn na, ddo'nt byfchi mwy- acli tallan o'r 'gob.' Tailodd) y landlordiaid y deyrnas i drafferth a cbostaxx mawr, dim ond er 'inwyn ples.io eu .mympwyon a'u drygioni eu •bunaiii—nid eu (bod yn caTU y weriii bobl, ond am eu !bod! yn cashau y blaid Ryddfrydig, oacM YD, cyfiawni ei gwaith yn anrhyd!eddu!&. Ond: gyda ein bod wedi gor- phen etlioliad y senedd fawr, rwele iii etto o dan angenrbaid i benderfynu pa bliaddi sydd i fod yn oirucbaf yn t&eneddau. bycihain Cym- nu; ao y mae yn llaiwn mor bwysig i ni loewd ein hairfau at hon ag oedd; at yr etholiad ey- ffredinol. Yr wedirhoddi curfa reit dda i'r arglwyddi mialwr. Ond, bellach, y mae yn riiaidl i md fed. yn bybyr a phender- fynol i guro; yr .arglwyddi bychain, a llwyn- a dcl ogaidd-' TanIs' y trefydd a'r pentrefydd. Y'maent hwythau lawn mor orthryimusi a'r ahai mawr, ac yn eu hefelychu yn ol mesur eu llinyn; lac, fel rheol, y maent miewn cy- flathraeh Iwiastadol gyda y rhai mawr. Y (mae y rhai Ibach 'weclli ictael illaiwer ia vvn or briw:»ion a- ,syi-thiant oddi ar fwrdd yr aigi- wyddi, yn neillduol y lords of the ii ni-.or. Y'mae IUaiW>0r o bychadn ar hyd a lied v wlad wedi bod yn cau llawer o dir y werin .i mewn, heJJ dalu yr iUnl ddiniai am dano, a'r I jorcl ioif the manor yn goddef v ciwibl yn ddista.w' iheb ddyweyd! gair yn erbyn. Gwy]iiwell arnynt. Y maent, wrth ddyne&ai atooh, yn llawii gwen ffaliS", yn gyfrwyscai- niwed. Holant amgylchiadau eich t.u1u- laimlygant barodirwydd i'oh eynnort.hwyo Mia- igalwant eich i&ylw ei bod wedi dyfed yn rdeg etholiacl! sirol^ a'u bod Cbiwy yn bwnadu r- nyg eu hunain am ,ertholiad ar Cynghor y Sir. Anwyl etholwyr, na chymmer.vcii eich eamarwain ganddynt, na'ch hud-ddenu ffordd yn y byd. Cofiwch fod, Cyilg.iorau Cym-ru wedd bod -mewn mwyafrif o Pydd- frydwyr o'r dedhreuadj oddi eithr rhyw un. Na roddiwch eich pleidlaisi unrhyw Don, pwy liynag fyddo. CûThwûh. mai cenedl o Rydd- frydwyr 'ydyw y Cymiy. Safwch yn gadarn d'ros. egwyddorion eich tadlauu_ Deallwn oddi wrth y newyddion fod y Ton- aid yn bwriadu mynu etholiadi mewn llawer iaiwn o fanau, dim ond er miwyn taflu y wlad 11 drafferth a chostau, er mwyn bod yn debyg i'r arglwyddi trahausfalch—ond lla lwfr- hewch, costied a gostio. Gadawer i ni roddi curfa dda iddvnt hwythau etto, ac yna byddwn wedi lladd dau dderyn, megys ag un ergyd-yr Eglwys Wladol. lac heidiau o isefydliada-u eraill, sydd wedii bod yn cadw Toriaeth yn. fyw yn Nghymru, ac wedd bod ) yn gorfaelu 'cûminsyddJ' Cymru ar hyd y biynyddoedd—ac yn ol yr hanes a rydd Cy- nghor Sirol Caernarfon, fod un ran o bump o hioll diroedd Cymru wedi cael eu cau i mewn (enclosed), gan 'lords,' ac er'aill; hyny yw, diros filiwn o, aceri, ac fel hyn y mae wedi bod, ar hyd y can' mlynedd diwedd- af a bellach, bwried.ir gofyn am i ddirprwy- aeth freiihinol gael ei happwyntio i wneuthur ymiciliwiliad i'r holl isefyllfa. Felly, fe wel- wch fod genym dlir lawer, ndd i'w fedddannu, ond ed adfeddiiannu. Gail hyny, gadawer i ni fod, yn ddewr i wynebu yr etholiad aigos^ haoll, a chael mwyaf rif Rliydidfryddg yn mhob Cynghor Sirol trwy y Dywysogaeth-. Ydfwyf, &e., Goiliebydd.

BRITTON FERRY. MARWOLAETH MR. RHYS JONES. Bu farw Chwefror 13eg, wredi ychydig ddyddiau o gystudd, ein cymmydog a'n cyf- aiIT ieuangc hynaws, yn 38ain mlwydd oed. Yr oedd ym un o'r rhaiÍ mwyaf caruaidd ed ysbryd, ac yn un a gierid gan yr holl ardal- wyr. Tedmlir hdraeth cyffredinfol ar ei ol gan gylch eang—cylch ieang llafurusi ei enwog dladi, Cynalaw, un o einwogion y genedl, ynglyn a'r argraflE-wasg, a llenydd- iaeth. Y mae Mr. Jones (Cynalaw), wedi cyfarfod ag ystormydd bywyd, mewn cystudd a marwolaeth vn, ei deulu. Bu farw ei alill- wyl briod, a dau fab, flynyddoedd yn ol, ac wele etto yr ieuengaf, gan adiael ef a'i anwyl ferch, Miss Jones, y,n> eu galar dwfn. Gadawa yr ymadawedig, hefyd, weddw a mterch fecban 12 oed, mewn hdraeth a galar mawr. Nodded- y nef fyddo drostynt Derbyndwyd llythyrau Eaws. yn dadgan cyxlytnvbdmlad. IIhéh ^yfesifll'V'O'ii o gryn bellder i'r angladd. Cludw-yd ei weddillion gan dorf licsog i fynwent gyhcie-ddus y lie uchod1, Chwefror 17eg. Gweinyddvryd1 gati y Parch. W. Samlet William!?, Tlios. Gwernog- le Evans, W. Richards, H. Hushes, Erddig Da vies, Arfon Jones (Caeran), Tiros. Hughes, Ed'. Evans, -ac R. Powell.

CYFARFODYDD ADFYWIADOL. Gynnaliwyd pyt-hefnos o gyrddau yn di- weddu, Chwefror 20fed, gan cglwysi Ynmeill- duol yr ardal, er deffron aelodau y gAvahajiol eglwysi, ac iennill eraill i'r lesu. Cyimal- iwyd yr wythnos gyntaf gyfarfodydd gweddi undebol yn y gwahaaol addoldai bob nes, a chafwyd cyfarfcdydd gwrosog. Yr ail wyth- ncs cafwyd gwasanaeth y Parch. Keri Evans. M.A., Caerfyrddin, i bregethu, a roddi llwyr attalfa ar y fasnach mewn: wyo gan, wednidegion v lie. Teimlid mad da oedd bod yn y cynnulliadau hyn. Hyderir y bydd: bendith amlwg yn dilyn.

YMDAITH AWYREN 0 DUBLIN I MACCLESFIELD. 170 0 FILLDIROEDD MEWN PUM^ AWR, Y miae Mr. John Duaville, Belfast, wedi b-od! er's ciyn amiser yn ceisio cyfleusdra ffaifriol i wneyd ymgais i groesd y Mor Gwyddelig mewn awyren; lal dydd Mawrfcli diweddaf lhvydidbdd yn ei amcan. Am ddeg o'r gloch yn y boreu aeth Mi*. Dunville, a Mr. C. W. Pollock, LluncDaiaii, i gar yr awyren, a chwythwyd i fyny yn ngweithiau nwy Dublin; ac am bum' munyd i dri yn y prydniawn cyrhaeddent jrn dddogel i gae yn Birtles, pentref pum' milldir i'r gogledd! orllewdn o Macdesfield. Gweloddl amryw berson au yn Nyffryn Clwyd yr awyr- en hon, fel yr oedd yn pasio. yn, nghyfeiriad Caer, rhwng un a dau o'r gioch jirydnawn dydd Mawrth. Ni chymmerodd un. ddaimwain o nodwedd ddif rifol Ie ond ndd oedd y dadth yn un Wes- erus o. gwbl, o blegid yr oedd y gwynt yn chwytliu yn galed ar y deohreu o'r gogledd- oa-llewin, a'r hin yn hynod o oer. Ym- ddengys i'r ystorm drom o eira la, gyrhaedd- odd i eir Lanoaister ddal yr awyren-wyr, o ble,g,id profasant hi yn ei Jlawn nerth fel yr oeddynt yn myned yn rmlaen ar hyd glanaui gogleddol Gogledd Cymru. Yr oedd Mrs. Dunville wedi meddwl myned gyda'i phriod. ond1 nid oedd car yr awyren yu dddgon o tfaint a diri o bobl. Saf ai; platelayer' o Crewe ar linell Egl- wys wen, yn Ngorsaf Gyffredinol Caer, i iv,yl:io. yr awyren, yr hon oedd yn pasio dlrotsi y ddinas, pan y tarawyd ef i lawr, ac yr aeth tr-en, drosto. Torwyd ei ddiau droed!, a bu farrwi yn, fuan ar ol hyny. Yr oedd1 y ddlau berson oedd yn yr awyren wedi gwneyd darpariaet-h ddia. ar gyfer gwyn- ebu y tywyddj ac jnchydig o anghysur brofas. ant oddi wrth yr hin oer. T'eithiodd yr awyren ryw 170 o filldiroedd' mewn pum' awr. Nid oedd Mr. Pollock yn. teimlo tuedd at osod gormod! o bwysigrwydd i'r orchest- wadth, a chyfedriai fod taith gyffelyb wedi eael ei gwneyd dros y Sianel WyddeUg yn; 1843, gan Mr. Sadler. Dycihwelodd Mr. John Dunville i Dublin; yr un noson. Wrth adrodd hanes ei daith dywed idac) ef, a'i gyd-awyreravrj Mr. C. W. Pollock, Llundain, gyrhaedd goleudy y South Staick, yn agots: !i Gaergybi, mewn un awr a 50 o funydau ar ol cyeliwyn o Dublin. Gwelodd, ddwy agerlong yn myned i lawr y Sianel, ryw gymmlaint o bellder o lan.au Cymru; ac fel yr oedd yr awyren yn fpa«io heibio idd- ynt, siafodd y ddw.y lestr, a hyny, v mae'n amlwg. am eu bod' yn credu fod! yr awyren yn disgyn, ac y gallad y rihai oedd ynddi fod mewn angen am gynnorthwy. Chwythodd yr agerlongau eu chwibanogl, ond rhodd&s- ant i fyny pian welsant fod yr awyren yn dilyn ei, oliwrs sefydlog at y lan. Yr oedd y gwynt yn eithrivadol o gryf ar hyd y diaith, a phan yr oedd! yr awyren, yn myned dros ranau o GymrUj daliwyd lii gan ystorm drom o eira. Aeth yr awyren dros sdr Fon. gan fyned yn a-gws d Llandudno a Rhyl. Oafwydi gol- ygfeydd! rhagorol o Liverpool a Birkenhead.

YR HYN Y MAE DINBYCH YN GOELIO. Gall na byddwn ni yn Ninbych yn barod i roddi coel i bob peth a ddarllenwn gyda golwg ar yr hyn a ddigwydd mewn trefydd pell; ond yr ydym yn coelio gair difrifol cymmydog. Beth allasai fod yn fwy ar- gyhoeddiadol na'r mynegiad clir hwn o Ddinbych ? Y mae yn cael ei roddi yn ngeiriau Mrs. E. Freeman Roberts, cyfeiriad yr hon ydyw Gwalia Villas, Dinbych. Cafodd fy mach- gen bychan afiechyd cas lawer o fisoedd yn ol,' meddai Mrs. Roberts, I a gadawodd ef yn hynod o wan yn yr elwlenau. Mewn can- lyniad, dadblygodd yr arferiad o wlychu y gwely, yr hyn achosodd lawer o boen ac anhyfrydweh. Rhoddais brawf ar amrywiol feddyginiaethau, a sicrhaodd y meddvgon fi na wnai dim ond bwyd maethlawn ei wella ef. Rhoddasom brawf ar hyn, a phob peth arall, ond heb ddim canlyniad. 1 Wedi darllen am Doan's Backache Kidney Pills, penderfynais roddi prawf arnynt, a gwelais yn fuan eu bod yn feddyginiaeth i'm mab. Y maent wedi gwneyd daioni iddo, ac y mae yn parhau i'w defnyddio. Yr wyf yn obeithiol y bydd i'w wellhSd brofi yn un parhaus. Gallwn chwanegu fod y Pills' wedi troi allan o fudd i minnau. Yr wyf wedi dioddef oddi wrth boenau yn fy nghefn i'r fath raddau fel nas gallwn ymgrymu. Gosod odd Doan's Backache Kidney Pitts fi yn iawn yn fuan, ac y mae yn bleser mawr i mi roddi y dystiolaeth hon am danynt. (Arwyddwyd), Mrs. E. Freeman Roberts.' Y mae Doan's Backache Kidney Pills yn ddau swllt a naw ceiniog y blwch, neu chwech o fiycliau am dri swllt ar ddeg a naw ceiniog.. I'w cael gan yr holl fferyllwyr a'r ystorfeydd, neu trwy y llytbyrdy, wedi talu eu cludiad, oddidtvrth Foster Mc'Ulellan 00.,88 Wells Street, Oxford Street, London,W. Gwnewch yn sicr eich bod yn cael yr un fath o Pills' a Mrs. Roberts.

Dygwyd James, Chapman, lliafurwr, o flaen yn ynadon yn Casfellnedd, dydd Gwene r, ar y cvhuddiad o doTi i Isiop yn Seven Sisters, Chwefror 9fed. Traddodwyd y carcharor i sefyll ei brawf yn y fraiwdlys chwarterol.

PESWCH ac ANWYD yn cael ei wella mewn modd hyfryd gan BALSAM RAY- MAN. Perffaith ddiogel i Blant. Prisiau am Arian Parod, Is. a 2s. 0c.