Baner ac Amserau Cymru

ry LLANGURIG, b EISTEDDFOD GADEIRIOL CAPPL UCHAF. a CYNNALIWYD hon dydd Mercher, Mawrth 3ydd, o dan lywyddiaetb Mr Gwilym Edmunds, u H, Dolenog. Llan- idloes, ac arweiniwyd yn fedrus gan Dr Walter Davies, Llanidloes. f Clorianwyd y cerddorion gan Alaw Tuen, a'r beirdd a'r llenorion, &c, gan Mordaf. A ganlyn ydyw y rhaglen yr aed trwyddi.— Oafwyd anerchiad ag oedd yn anrhydedd i'r cyfarfod gan y Uywydd. 1( Anerchiadau y beirdd. 1. Am y datganiad o I Wyres fach Ned Paw;' goreu, i Miss L M Pryse, Llangurig; ail, Miss Ceridwen Pryse, etto. Am yr attebiad i chwe c.vestiwn oddi ar Mat xxv; goreu. M139 L M Jones, Fychesarau, Ponterwyd. Unrhyw ddeuawd; goreu, y Mri Chapman a Higgs, ° Llanidloes. g Traethawd ar Addysg yr Aelwyd;' goreu, Mr Rbudd- nant Morgan, Owmystwyth. Adroddiad (i rai o dan 14eg oed), 'Iaith hen Walia ^Wen;' goreu, Miss Ceridwen Pryse; ail, y Mis?es M sEvans a Matilda Pryse, yn gyfartal; trydedd, Miss E Maud Owen. Beimiadaeth Mordaf ar yr englynion. Daeth 28 i law; f, goreti, Mr Rhnddnant Morgan. Pedwarawd, Pob peth yn dda;' goreu, Mr W Pryse a'i barti, Llangnrip. Unawd (i torched); goreu, Miss Hampton, Llan- idloes. Beirniadaeth Mordaf ar y pum pennill ar' Uchelgais.' Daeth naw i'r gystadleuaeth; goreu, Mr R Lloyd Jones IP) (Sisylit), Ponterwyd. Beirniadaeth ar y ilythyr caru: goreu, Miss L Jones, Fyoheagau, Ponterwyd. Her-unawd (meib:on); goreu, Mr Chapman, Llanid- loes. « Araeth ar Cbwerthin;' goreu. Mr Peter Jonee, Capel Uchaf. Wythawd. 1 Oydsran y Morwyr;' goreu, Mr L'oyd a'i barti, Capel Newydd. Araeth ddifyfyr; goreu, Mr Thomas Jones, Capel Uchaf, Prif adroddiad (unrhyw adroddiad); goreu, Mr T J Evans, Ponterwvd. Beimiadaeth Mordaf ar detyn y gadair Daeth naw i'r gystadleuaeth, a'r bryddest oreu ydoedd un I H,,idad- rimon;' sef, Mr R Lloyd Jones (Sisvllt), Ponterwyd, yr hwn a gynnrychiohd gan Mr Lloyd, Dyffryn Castell, ac yna aed trwy y ddefod arferol o gadeirio. Cystadleuaeth y corm, Dyddiau dyn sydd fel glas- welltyn' (T Davies), Daeth tri o gorau yn mlaen; ref, Cor Llangurig, o dan arweiniad Mr W Pryse, a dau o Llanid'oes—y naill o dan arweiniad Mr D H Owen, Oae'rcoed, Llanidloes, a'r Hall o dan arwe'niad Mr Lloyd, Brynpostig, Llanidlops; ac ennilhvyd y wobr a'r bathodyn arian gan gor Mr R D Owen. Yr oedd gwledd odea bara hrith wedi ei ddarparu ynglyn a'r eisteddfod, er croesaw i'r dyeithriaid. Gwas- apaethwyd wrth y bvrddau gan Miss M Evans a Miss M E Lewis, yn cael eu cynnorthwyo gan amryw o fon- eddigesau o'r ardal. GOHEBYDD.

DREFACH. FELINDRE, A'H 4 CYLCH, CYMDEITHAS TRETHDALWYR SIR GAEtt- FYRDDIN. IDYDD Sadwrn diweddaf cynnaliwyd cyfarfod hlynyddol y gymdeithas uchod, yn nhref y sir; ac o berwydd fod y Nenadd Sirol yn awr yn cael ei hadgyweirio ytin-,il- jiwyd y cyfarfod rrewn ystafell eaug yn Ngwestty yr Half Moon. Yr oedd cynnulliad rhagorol wedi dyfod ynghyd, o dan yr amsrylchiadau, yr hin yn anfanteiaiol, a lie y cyfarfod yn anhysbys hyd y boreu bwnw; etto. -yr oedd yno liaws mawr 0 gynnrvchiolwyr o wahanol ranau o'r sir wedi dyfod ynghyd, a chaed cyfarfod (rbagorol iawn t Llywydd y rhan gyntaf o'r cyfarfod ydoedd Mr D H jJames, Bailybedw. gwr ag sydd wedi llywio y gym- doithas fel cadeirydd er ei chychwyn. ac nid oedd yn bossibl cael ei well at y gwaith 4 c nid rbyfedd fod y ^gymdeithas yn cyflwyno ei diolohgarwch iddo gvdatr (fath wresogrwydd wrth ei fod yn cyflwvno y gadair i'w tolynvdd teilwng, Mr John Boweu, Llwyneinon, Cil- trhedyn. j Oafwyd gair <ran Mr James wrth roddi y gadair i Vfyny i'w olynydd am lesiant a'r daioni yroedd y gym. Ideithas hon wedi ei wueyrl eisces, a rhwymedigaeth pob Itrethdalwr yn y sir i'w chefnogi. Nid oedd hi etto ond jdwyflvvvdd oed; er hyny, we'i peri fod ei dylanwad, er mor ieuangc, i w gly wed yn senedd ein sir. Trefn y gwfithred adau ydoedd yn debyg i hyn :— Darllen a chadarnhau cofnodion y cyfarfod o'r blaen -gan yr ysgrifenydd, a'u harwyddo gan y cadeirydd. Dewis swyddogion—Cadeirydd, Mr J Bowen. Yr oedd hyn yn ol trefniant blaenoro], am ei fod ef wedi ei d^fwis vn y cyfarfod blynyddol diweddaf yn is-gideir- ydd Yr oeld, yn ol rheolau v gymdeithas, i gvm- an«-Tyd 1 ywyddiset i y cyfarfod pres^nnol. Cafwvd gan ilMr Bo-ven 'ychvdig o eiriau doeth a phwrpifol, yn •diolch am vr anrhydedd, ac yn dymuao llwydcl y gym- deithas yn fawr. Nid oes eisieu iddo ef wrt.h lvthyrau canmoliaeth oddi wrth neb fel g • r teilwng ac addas i gadair cym- deitbas y sit Ni fydd y cyfarfodydd yn oer iawn tra fyddo y brawd doaiol a gwresoar yma yn y gadair. Detbynied ein llongyf irchiad ar yr achlysur a'r .anrhydedd hon, a llwydd iddo wneyd y cyfarfodydd yn 'fwy attyniadol i'r trethdalwyr. Yna dewiswvd trysorydd ac ysgrifenydd. Ail ethol- <wyd Mr J Jones. Blaenpibwr. vn drysorvdd am y Jlwyddyn ddyfodol ac E Evans, Perthi teg, yn ysgrif- ,enydd; a r personau canlynol ar y p'vyllgor gweithiol ,Y Mri D H James, Bailybedw; J Bowen (cadeirydd); J .Jones (trysorydd); E Evans (ysgrifenydd); a Lewis Jones, Llanddeagant; y Parch G Evans. Pensarn, Llan- Igiinnor-I a'r Mri T HoweUs, Blaencynlletb; Mervyn Peel, Dan'rallt; Owen Picton, Trelech a'r Bettws; Ben Rees, AUtywalis; J Griffiths, Golden Grove; D Davies, "Llanpumpsaint; D Jones; Maesytfvnnon; Rees Jones, 5Peutrecagal; Thomas, Lan, Meidrym; D Jones, lLIangam; Lloyd, Gwaelodymaes; Lloyd, Ddol- :g\Vm, Llanybythor; ac E Harries, Rhiwlwyd; a'r Parch D Davies, Cilycwm. Pennodwyd y ddau olaf yn archwjlwyr cyfrifon y ymdeithas. Cyllid y gymdeithrs.— Cafwy 1 tanysgrifiadau rbag- 01a gwirfoddol oddi w,tll aiurywiol blwyfydd tuag rat draul argraphu, a llytliyr liolJ, a phethau felly, y mae Jyn rhaid i'r gymdeithas wrthynt er dwyn yn mlaen y gwaithrediadau. Y mae arotyw o blwyfydd heb ddy- ,-chwelvd y cardiau casglu o herwydd byrdra y rhybudd. Da genym fod y p'wyfydd ii bcrdctfynol na chaiff y reaÍydhad fetbu o etliff cefnogaeth ariauol. | Y peth Cissf j y~:sjUvu pwyllgor gweithiol, fod swyddogion y gymdeithas, mor bell ag oedd yn bossbl, i gael eu dewis o wahanol ranau o'r sir. Pasiwyd hyny yn unfrydol. Yn negaf, er cyflensdra y cynnrychiolwyr sydd a phellder ganddynt i deithio i'r cyfarfodydd, fod is. ddosbarthiadau (neu is-adranau), o'r gymdeithas yn cael eu ffnrfio-v cyfryw i gyfarfod yn lleol unwaith yn v flwyddyn o leiaf, ac anfon eu hadroddiadau i gyfarfod cyffredlnol y gymdeithas. Gohiriwyd y cwestiwn hyd y cyfarfod nesaf. Yn nesaf, caed sylw ar waith y Cynghor Sirol yn pasio penderfyniad yn Gorphenaf diweddaf yn ffafr i dalu treuliau yr aelodau. Wedi i amiyw siarad—rhai dros, a rhai yn erbyn- pasiwyd penderfyniad yn ang- hymmeradwyo hyny, am fod digon a wnelai y gwaith a'r swydd yn rhad, ac hefyd fod beicbiau y trethdalwyr yn ddigon trwm eisoes. 0 blwyf Llanllwni caed cais, yr hwn oedd ar y rhag- len, i ystyried ammodau a swm y tanysgrifiad blyn- yddol gan y trysoilys i ryddhau y tir oddi wrth hanner y dreth o dan ddeddf Trethiad Tir Amaethyddol 1896. Caed anerchiad rhagorol gan Mr G Davies, ysgolfeistr Pencareg, am yr hyn yr oedd y cyfarfod yn teimlo yn ddiolchgar. Buasai yn werth i holl gynnrychiolwyr y plwyfydd fod yno yn gvirandaw eglurbad cyflawn a meistrolgar Mr Davies. Dansosodd mor eglur a bod dau a dau yn gwneyd pedwar an idiot; well gweinydd- iadol y cyfryw ddeddf. Tea yn dyweyd ei bod yn talu yr harm r ar y tir nid ydyw y Trysoriys yn gwneyd yn agos hyny. A chodir y d'iffyg oddi ar y tai-ddalwyr, ac mewn rhan oddi ar y tir hefyd. Yr oedd Mr Davies wedi cbwilio i mewn yn drylwyr i'r cwestiwn, ac wedi bod yn swyddfa clerc yr Undeb yn Llanbedr yn gweled w y ffigyran, ac wedi cael tnai rhy w chwa> ter y draul sydd yn cael ei roddi fel ad-daliad i'r Undeb. Dywedai am blwyf Pencareg mai 44p oedd yr ad-daliad bob hanner blwyddyn ar dreth y tlodion (poor rate), a 21 p tuag at Dreth y Cynghor Dosbarth, yn gwneyd cyfanswm 0 tiop, tra mai yr hanner gwirioneddol a ddylasai fod yn 151p. t-'ywela ei bod yn gweithio yn hwylus o dan ddeddf trethiad y degwm; sef, r.- mai 2d y bunt a fydd y dreth telir yn ol Is; os mai 2s 6c telir yr hanner cyflawn; sef, Is 3c. Ol d ni wneir felly o dan Ddeddf y Trethiad Amaethyddol, yr byn sydd yn dwyll ac yn anghyfiawnder o'r mwyaf A ,r trethdalwyr. Yr oedd yn amlwg fod y cwestiwn hwn yn creu dyddordeb yn y cyfarfod, fel y siaradodd amryw i'r un cyfeir;ad, gan ddiolch i vr. Davies am ei anerchiad cryno ac eglur. Ond gan ei bod yn ymddangos na welir diwygiad yn yr hen drefn hon, a bod ei hoes ar ben, ac y bydd yn fuan, fel y sibrydir, gynllun newydd o drethiant, penderfynwyd gadael y cwestiwn fel yr oedd, hyd nes y bydd gweledigaeth pa ffurf gymmer ein Llvwodraeth yn y trefniant newydd ar drethiad Yr oedd yno lythyr oddi wrth Gynghrair Cenedl- aethol y Trethdalwyr yn cvnnyg i'r gymdeithas ym- aelodi gydag ef. Penderfynwyd i ohirio y cweefciwn i'r .I'. J' I cyianoa nesar. Da genym weled gwedd mor lewvrchua nr y gym- deithas y dydd hwn. Y mae yn sefydliad sydd a bywyd yn gweithio yn ei gyfansoddiad, ac argoel byw a chynnyddn ami. Oredwa y bydd eraill sydd heddyw yn teirnlo yn oer tuag ati, cyn hir, yn aelodau gweith- gar o honi, pan welant y daioni a'r lies sydd yn deill- iaw iddynt 0 honi.

HIN OER AC HIR EIRA. Pan yn ysgrifenu yr wythnos ddiweddaf nodasom fod yr eira yn disgyn yn drwm, ac yn parhau i drym- hau fel yr oedd y dydd yn codi, a phob argoelion ein bod i gael trwch o hono. Ac felly y bn; ac y mae etto lawer o hono yn aros heb ddadmer, ac ni synem pe byddai i ni gael chwaneg etto cyn diwedd yr wythnos. lywsom rai taranau ddechreu yr wythnos ddiweddaf sra yr oedd yr eira yn disgyn, yr hyn oedd yn beth dyeithr yn yr ardal yma. Anfynych y gwelsom beth fel hyn, os nad ydym wedi anghofio-clywed taranau tra yr eira yn disgyn yn drwm, a'r hin yn dawel, ond oer. Fodd bynag, felly y bu yr wythnos ddiweddaf- GOHEBYDD

BETHESDA. A DDYLID GOFYN I 'BENSIWNIAES.' DALU TRETHI. Mewn cyfarfod arbenig o'r Cynghor Dos- barth Dine:sig, dyidld Sadwrn, cymmerwyd o dan ystyriaeth y cwestiwn i hen bobl dder- bynient flwydd-daliadiau dalu tretili, mewn canlyniad i weithrediadau oedd yn cael eu bygwth gan y cynghor yn erbyn trethdal- wyr oedd1 heb dalu y symiau dyledus arnymt. Darllenwyd amryw lythyrau oddi. wrth amryw bersonau oedd yn derbyn blwydd- daliadau yn pledio am dynerwclh, a chyfeir- iai un o honynt nad oedd y Llywodraeth wrth ganiatau blwydd-d«aili acfiaii erioedl yn meddwl iddynt gael eu defuyddio i dalu tre-thi. Dywedai un person, yr bivii oedd yn gwneyd y cais, ei fod yn 78 mlwydd oed, a'i fod all an o waith er's blynyiddoedd, mewn oajiJyniad i s.treic y Peurhyn. Yr oedd hyd yn oed yn analluog i weitiliio, pe oawsai gyfletlsdrai. Ac oni bae am gymiqrtJi- wy dderbyniai oddi wrth ei fab, buaiKai ef a'i wraig wedi cael eu gorfodi i wneyd cais am gynnorthwy plwyfol. Caniataodd y cynghor iddo os;tyiigi,a(i o ddwy ran o dair o'r swm dyledus. Esgusod- wyd un arall, gwraig weddw oedd yit gor- weddi yn ei gwely, rha-g talu.

R H Y L. Capel Warren Road.—Y mae Mr. Dan. Jones, Prince's St., yr hwn a fu yn arwein- ydd caniadaeth y Cyssegr, yn yr addoldy uchod, am tua deuddeng mlynedd, wedi ym- ddiswyddo. Nos Sabbath diweddaf, ar gyn- nygiad y swyddogion, pa&iodd yr eglwys bleidlais o ddiolchg'arwoli i Mr. Jones, am ei wasanaeth gwerthfawr. Y mae Mr. Jones yn gerddor adnabyddus. Bu yn arweinydd y gan yn addoldy y Methodistiaid yn y Fron, Dinbych, cyn ei ddyfodiad i Rhyl. Efe ydyw arolygwr yr Ysgol Sabbothol yn Warren Road, ac y mae ar hyn o bryd yn drysorydd cyfarfod ysgolion do-sbarth Rhuddlan. Gelwir yn fynych am ei wasan- aeth fel beirniad cerddorol, a bydd bob am- ser yn rhoddi boddlonrwydd cyffredinol. Diau y bydd chwithdod a cliolled am dano fel arweinydd y gan yn Warren Road.— Gobeb.

BODFARI. MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH MRS. ANN ROBERTS, GRONANT HOUSE. CnWlTR genym orfod cofnodi marwolaeth y chwaer hon, yr hyn gymmerodd le Mawrth 6ed, yn 78ain mlwydd oed, er loes drom i'w hanwyl briod, Mr. Robert Roberts, y crydd, a'r teulu oil. Cafodd y ddaa y fraint o gyd-fyw yn ddedwydd gyda'll gilydd am 5Gain o flynyddoedd. Gellid gweled fod y corph yn gwanychu yn raddol er's rhai blynyddoedd; ond, er llygru y dyn oddi allan, er hynv y dyn oddi mewn a adnewyddir o ddydd i ddydd.' Bu yn fFyddlawn iawn i'w Gwaredwr i ar hyd ei hoes. 0 herwydd gwaeledd nid oedd yn gallu mynychu moddion gras er's blynyddoeld. Arferai ddarllen llayrer ar ei Beibl, a llyfrau da eraill. Nid oedd yn ofni marw o gwbl; a phan ddaeth y diwedd rhodd- odd ei hun yn hollol yn llaw ei Gwaredwr. Claddwyd ei gweddillion marwol yn mynwent y lie uchod dydd Meicher.y lOfed cyfisol. (jaeth cynnulliad Uiosog iawn ynghyd. arllenwyd rhan o'r Ysgrythyr yn y ty gan y Parch. Lewis Edwards (W.), Llanelwy a gweddïwyd gan y Parch. J. Lloyd Hughes (W.), Caerwys. A gweinyddwyd yn yr eglwys ac wrth y bedd gan y Parch. Owen Davies, y rheithor. Yr oedd yr arch o dderw caboledig hardd, ac o wneuthunad fV; r. Edward Roberts, y saer. Gadawodd y drangcedijj briod, ac amryw feibiou a uierched, yn eu dwf¡!,lat'. Yr Arglwydd fyddo yn nodded iddynt, CSTilli. 1

FONEDDIGION, Fel derbynydd cyason o'r FANEll. carvvn yn fawr gad attebiad i'r ddau gwestiwn, isod :— 1 A ydyw bod dyn yn denant mewn fferm, a'r plant yn berchen yr eiddo, yn rhwystr iddo gae! blwydd-dal gan y Llywodraeth ? 2 A oes lhyw rai yn dyfod i bawl 0 flwyd,l-dal ddechreu Ebrill, ncu ynte ddechreu y flwyddyn newydd ? Ydwyf, &c., CYM EO, ATTEB 1 Nid ydyw hyn yn rhwystr o mvbl, os na fydd derbyniadau y dyn yn fwy nag a oddefir. 2 Y mae y rhai y cydnabyddir eu hawliau yn dechreu derbyn eu tal yr wythnos ganlynol—ni waeth pa adeg. FONEDDIG rmr, Fel un o ddarllen wyr cysson y FANER, a fyddwch mor garedig ag atteb y gofyniadau hyn. Gwneir plwyf B i fyny o ddwv etifeddiaeth. Pryn- odd y boneddwr oedd yn byw yn y brif etifeddiaeth ddegwm y plwyf cyn cof i neb sydd yn fyw heddyw; ac o hyny hyd yn awr y mae tenantiaid yr etifeddiaeth hono yn talu y degwm yn y rhent. Ond y mae ten- antiaid yr etifeddiaeth arall yn talu y degwm ar waMn i'r rhent, i orucbwyliwr sirol ger llaw. 1. A ydyw yn deg trethu y ddwy etifeddiaeth yn ol yr un safon, sef y rhent ? 2. Os nad ydyw. pa foddion cyfansoddiadol a ellir wneyd i unioni'r cam ? Ydwyf, &c., TRETHDALWII. ATTEB. 1. Nid y rhent ydyw safon trethiant, ond yr byn a elwir yn rateable value,' ac sydd yn ganlyiiiad prisiad. 2, Os ydyw un etifeddiaeth yn cael ei tbrethu yn rhy uchel, yna gellir gwneyd app6l i'r a-wdurdod trethiadol, sef pwyllgor o warcheidwaid y rhanbarth. FONEDDIGION, Hoffwn wybod drwy y FANER am ddydd Mercher y cwestiynau canlynol:— 1 Beth ydyw y swm arianol a ofynir am drwydded pedlar ? 2 Yn mha le y mas i'w chael ? YMOKYNYDD. ATTEB. 1 Pum swllt. 2 Gan yr helega-dxaid.

R 0 E W E N. GAIANYDD —Gweinidog talentog y Methodistiaid ydyw Gaianydd. Da genyf hysbysu ei fod ef yn graddol wellhau o'i g-ystudd hirfaith. Dymuniad pawb ydyw ar iddo grael adferiad lkwn i bregethu a llenora hyd eithaf y ddawn gref sydd ynddo.—M.

L 1, AN RW ST. CAU Y DORAU —Nid oedd gair o wirionedd yn y chwedl ffol a ledaenir gan rai fod cyfarfod misol M C Dyffryn Conwy am geisio cau dorau teithiau Sabbothol ei ranbarth rhag pawb ond ei bregethwyr ei hun Yn. fydrwydd ydyw s n am y fath beth. os ni wna pob cyfarfod misol yr un peth tVu pregethwyr.

EISTEDDFOD PENWAUN, CILRHEDYN. DYDD Gwener, y 5ed cyfisol, cynnaliwyd eisteddfod Iwyddiannus iawn yn Ysgoldy y Cynghor, Penwaun. Er fod y tywydd yn afrywiog gorlanwyd yr ysgoldy. Cadeirydd, Mr. J. Bowen, Llwyn Einon. Ysgrifen- ydd, Mr. E. Evans, Plas yr hafod Mill. Trysorydd, Mr. T. Davies, Blaensulgen. BeirniaidY gerddor- iaeth, Mr. t3an Williami, G. & L., Caerfyrddin. Am- rywiaeth, Mr. J. J. Evans, Ysgol Aberbanyc. Awd yn mlaen a'r rhaglen fel y canlyn:- Araeth gan y cadeirydd, yughyd a phennillion i'r eisteddfod. Anercbiadan barddonol gan Mr E Thomas, Blae l-yr- esgaw, a Mr W H Jones, Dol wen. 'ystadleuaeth unawd i ferched dan 15eg oed, 4 Y Pererin ieuangc:' Dinah M Jones, Pen y bont, Dre- fach. Unawd i fecligyn dan 15eg oed, 'Plant bach ded- wydd B Daniel Jones, Dol wen. Adroddiad i blant dan J5eg oed,' Bob am-er ar ol saith yn cystadlu goreu, Martha Ann Evans, merch Mr Evans, Ysgol y Cyngbor, Penwaun. Unawd i blant dan 12eg oed, 'Talodd lesu'n llawn saith yn ymgeis;o-goreu, Dinah M Jones, Pen y bout, Urefach 2il, Sarah Jones, Blaen ffos, Cilrhedyn. Unawd i rai heb ennill o'r blaen, Dacw'r bwthyn gwyn y'm ganwyd allan o 18eg, dyfamwyd Tom avies, Gors, yn oreu. Englyn, Eira George Camden, PenwaJk, Felin- dre. Unawd 'baritone,' 'r agrau'r Iesu' (i rai heb ennill o'r blaen)-L S Thomas, Nant y cyw, Trelech. Pedwarawd, 'Ti wyddost beth ddywed fy nghalon rhanwyd y wobr rhwng II 1 avies, Clungwyn, Cynwyl, a'i gyfeillion, a T Thomas, Nant Sais, a'i gyfeillion. Adroddiad, Cyflafan Morfa Rhuddlan pedwar yn ymgeisio-goreu, Margaret Evans, Nant y ceryg, Bryu Iwan. Deuawd S a B, I Stella: saith parti yn ymgeisio— goreu, B Kvans, Nant, Penboyr, a M A Thomas, Blaen- esgair, Cilrhedyn. Her-unawd, Gwlad y delyn dan yn ymgeisio- goreu, T Thomas, White Lion, 'astellnewydd Emlyn. Triawd, Mae Flora yn deg dau barti yn ymgeisio —goreu, J Davies, gof, Trelech, a'i gyfeillion. Pedwar pennill wyth llinell, "i'wyll masnach rhanwyd y wobr rhwng E T Davies, Ysgol Rammad- egol Emlyn, a W Henry Jones, Dol wen. Unawd 'tenor,' 'Hyd fedd hi gar yn gywir tri yn ymgeisio--goren, Tiavid Isaac, Felindre. Unawd I sotrano,' I Con,cwest y Groes saith yn ymgeisio-goreu, Sarah Ann Rees, Capel Iwan. Unawd I baritone.' Y Teithiwr a'i gi:' saith yn ymgeisio—goreu, W Jones Tretoe. Trelech. Araeth, Defnyddioldeb yr eisteddfod E T Davies, Yegol Rammadegol Emlyn. Pump gofyniad ar wybodaeth gyffredinol: -1. Beth ydyw diareb, a'i henwi? 2. Enwi pump olyfrau cyntaf y Testament Newydd yn ol eu lleoiiad. 3. Pwy Gymro enwog a fagwyd yn mhlwyf Cilrhedyn ? 4. Yn mha le yn sir Gaerfyrddin y cod,r aur ? 5. Pwy sydd yn cyn- nrychioli y rhan hon o'r sir yn y senedd? Yroedd 18eg yn cvstadlu. Cyn i'r beirniad roddi ei feirniadaeth dywedodd y cadeirydd ei bod yn syn ganddo fod cynnifer yn anwy. bodus ar ddau o'r testynau, sef enwogion cyntefig y plwyf a lie y codir aur. A dywedodd mai un o'r prif ddynion a fagwyd yn y plwyf oedd yr enwog Barch. Jones. Llanddowror. Yr oedd wedi cael ei fagu yn yr amaethdy Gilfach gweision. A Chymro enwog arall oedd Mathetes, pregethwr gyda'r Bedyddwyr, ac yn aVldwr 'Geiriadur Ysgrvthyrol,' cynnwysedig mewn dwy gyfrol eang. Wedi cael ei fagu mewn bwthyn byohan a elwir Passbv, ar dir ilweunydd fawr. Dy- wedodd y cadeirydd, hefyd, m ii yn Pumpsamt y codir aur o fewn y sir. Rhanwyd y wobr rhwng D Evans, Nant y ceryg, Bryn Iwan, a W Thomas, G.lfach wen, Trelech. Llythyr oyntaf mab neu ferch wedi gadael cartref at eu rhieni;' deg yn ymgeisio-rhanwyd y wobr rhwng E T Davies, Emlyn, ac Elinor Davies, Cottage, Cilrhedyn. Deuawd, 'Y lili a'r rhosyn B Davies, Pensarn, Drefach, a B Evans, Nant, Penboyr. Am y ffraetheb oreti: 18eg yn ymgeisio—goreu, Ivor S Davies, T £ hen, Cilrhedyn. Parti meibion, 'H.raetb:' tn pharti yn cystadlu— goreu,' Esgair and Bargoed Ranger,' 0 dan arweinydd- iaeth Mr Phillip Phillips, Coedmore Mills, Felindre Y prif ddarn coraw.1, I Y Ooedwig or Penwauu, o dan arweiniad Mr D John Jones, Uol wen. Yr oedd yr eisteddfod yn bobpeth a ellid ddymuno, ond fod rhyw hanner dwsin am ddangos eu bod yn bresennol, megys ag yn flaenorol yh eisteddfod Cwm- clunmaen. Da chwi, fechgyn ieuaingc, peidiweh a j sarnu eich cymmeriadaUt Parcliwch cich hunain trwy j eu cadw yu bur, eu cadw yu bur, CfoesBirs,

-r" PAITNASSUS. 'D. J. D.Dymunol iawn, heb ynddynt y gormod- iaeth hwnw sydd yn andwyo llinellau o'r fath yn gyff- redin. Byddant o gysur i'r teulu galarus, ac yn werth- fawr yn en golwg. 'Y Felin.'—Eithaf tcstyn can ydyw y fclin. Gwcll fytb, hwyrach, iuasai yr odyn, ar adeg oer fel hon. Lied ddi-bwynt ydyw amryw o'r pennillion, yn neill- duol y 4ydd a'r 7fed. Berwcli hwy i lawr i bump da, a chyhoeddwn hwynt. 'Huw y Fron. Na nid oes angen maent yn siarad drostynt eu hunain. Hanner gair i gall, onid e ? YGauaf.Ië, mae yn bryd canu ffarwel i'r gauaf; mae ysbryd y gwanwyn yn dechreu aflonyddu. Syml a darluniadol. Diolch. 'Teisen Nadolig fy Mam.'—Bydd yr hen fam yn falch o syniad uchel y bardd am dani fel cogyddes. Mae y gan, fel y deisen, yn flasus Eraill i ddilyn.

ER SERCHUS GOF Am Mrs. L. A. P. MADDOX, anwyl briod Mr. MADDOX, Ysgolfeistr, Abergwili, yr hon a hunodd yn yr IESU Mawrth 23ain, yn 25ain mlwydd oed. PAN oedd yr haul belydrau, Yn nhymmor gwanwyn ir, Yn ymddadebru pobpeth, fel 0 gwsg y gauaf hir; Y ddaear wedi 'mwisgo Yn dlws mewn mantel! werdd, A'r adar miln ar gangau 'r coed Yn pyngcio hwylus gerdd. Mor hyfryd fyddai aros Yn mhlith y swynion lu, Ond dym 1 r pryd collasom wedd Ein hoff Letitia gu; Yn ngwanwyn tirf ei bywyd, A'i ddadblygiadol fri, 0 ganol gwanwyn daear aeth I'r gwanwyn bythol fry. Pan megys lili dyner, Heb wywdra ar ei gwedd, A rhosyn iechyd ar ei grudd Fel pe yn sibrwd hedd; A pbobpeth fel pe yn tyftio Fod iddi hirfa-ith oes, Ein ho!l ooeithion yn y glyn Yn siomiant chwerw droes. Mor felus yw 'r adgofion O'i geirian mwyn;on gynt, Pan yn cyd-rodio gyda hi Yn ddifyr ar ein hynt; Ond 0 mae dirfawr hiraeth Yn agor dwfn glwy" 0 fewn ein bron, pan gaff wn na Chawn yma 'i gweled mwy. Sirioldeb ac addfwynder A welid vn ei phryd. Anwylaf fam a phriod oedd f 0 fewn ei chartref clyd; Tvnerwch a thostnri Gartrefai yn ei bron, A thorai allan ar bob tu Ei charedigrwydd lion. Ei hoes a r6dd i'r Iesu I'w wasanaethu Ef, Ac er Ei glod ymdrechodd fyw Tra yma is y nef; Ffyddlondeb ac ymroad Trwy 'i bywyd oedd ei nh6d, A'r eglwys, trwy ei dagrau pur, Sydd heddyw'n traethu 'i chl6d. Yr oedd ei gweddus fuchedd, A'i bywyd llawn o swyn, Yn adlewyrehu bywyd gwyn Ei hoff Waredwr mwyn; A'r c6f am ei rhinweddau Fydd fel colofnan lu, Yn adrodd banes bythol fyw Ei phur gymmeriad hi. Holl sylfaen ei gobeithlon Oedd rhinwedd Gwaed y groes, 0 r ffynnon hon ei chysur oil A sugnai dan bob loes; A'i henaid a orphwysai Ar addewidioi !,uw, Ac ar eu pwys, o gur y byd, Aeth ato byth i fyw. Berth'nasau hoff a pbriod, Sy'n wylo'r dagrau'n Ili', Oyfodwch eich golygon uwch Y glyn, a'r beddrod du; Er rlioi ei cborph i orphwys Yn ngwaelod gwely pridd, Ei henaid sy'n moliannu Duw Mewn hedd, yn ngwlad y dydd. D. J. D.

Y GAUAF. All goryii y mynydd Mae 'r gwynt yn oer, Tra 'r cymyl yu orchudd Dros wen y lloer; P/lae r neint wedi rhewi Wrth odreu'r bryn, A'r nos yn pryderu Ar lan y liyn. Ar waelod y dyffryn Sa if nifwl gwyn, Ond gwynach yw 'r eira Ar lethr y bryn; Mae'r graig ar ei gorsedd Ger Ilaw yr allt, A'r troellwynt gauafol Yn cyrlio'i gwallt. Di-addurn yw 'r meusydd Heb flodaa cain, A noeth ydyw lletty Y dryw mewn drain; Os collodd y dolydd Eu hafol swyn, Mae'r gwanwyn yn aros Ar lesni 'r brwyn. Ceir ambell i frwynen Mewn storoin gref Yn cadw 'i chymmeriad Mor bur a'r nef; Diflanodd y rhosyn A'r lili wen, Cyn crino o'r ddeilen Ar frig y pren. Y binai-i cyfagos Sy'n llwyd eu gwedd, Fel gweddwon hiraethus Arlanybedd; Pan gollodd yr adar Yr bafaidd wawl, Fe beidiodd eu hysbryd A chanu mawl. Mi welaf y britlivll Mewn gloyw ddw'r, Yn iiofio'n hamddenol, Lieb gidw stwr; Fe gysga'r gwybedyn Mewn marwo hedd, Pan ddychwel y gwanwyn Daw'n rhydd o'i fedd.

TEISEN NADOLIG FY MAM. CEIR llawer iawn yn prynn Teiseuau drudfawr, gian, Mor ddwys a'r plwm, mor drwm a'r dur, Er teimlo gwres y t&n; Yn mhlith teisenau goreu 'r dref, Nis gwybydd mau pa hQ., Mai gwell yw genyf dafell blaen 0 deisen Nadolig fy mam. Ychydig iawn o ffrwythau Mae hi yn arfer ro'i, Tri phwys 0 flawd i wneuthur torth, A hono'ii bawdd ei cliniii; Mac 'n hyDod Hnsua gy.'a. the, A'iobrystyuByd44iiir^^j I A delw o'r hen ffasiwu gynt Yw teisen Nadolig fy mam. 'D oes ynddi ddafii o lefrith, I Na gwirod poeth y f-An, I Fe ga'dd y blawd ei wlychu'n dda A dw'r y ffynnon lån Meluswyd hi a, siwer llwyd O'r mwyaf, ebai Sam, Wcl barned ef, mac 'n dda gen' i Am deisen Nadolig fy mam. Cwmystwyth. A. MORGAN.

AT EIN GOHEBWYR. Cai-oi,i,m.)-son,-Adroldia,dau cryno ydyw y rhai cym- nieradwy. Llangc o 1:1.1.- Ni welsom yr hyn y cyfeiriwch ato, A 0 A.—Er f,icn mwyn chwi eich hun gwell genym beidio cyhoedai eich yajrif. Noiwr.—Wedi mar v. Beth wybod na ddaw adgyfod- iad iddo.

(iENEDI(iAETIIAU. HO!I'BHEYS-Ohwefror 2ljain, i Mr a Mrs G Hum pbreys, 20, Prior Street, Rhuthyn, mab. JONES—Chwefror 20fed, priod Mr Evan Jones, Blaea gwnodl, Cynwyd, ar fab. ROBERTS—Chwefror 2fiain, priod Mr T J Roberts, cigydd, High Street, Bala, ar fab PRIODASAU. PUGH-DAVIES—Pisicis—Mawrth Ged, yn rgbapel y Wesle/aid Cvmreig, Brighton Road, Rhyl, gan y Parch David Thomas (W), Dinbych, ac yn mhresen- noldeb y cofrestrydd (Mr Gwilym Parry), Mr William Pugh-Davies, 'lyno operator,' s vvddfa y FANER (a thrydydd mab Mr a Mrs J Henry Davies, Rose House Henllan Street, Dinbych, a Miss Florence Annie (Fiorrie) Price, ail ferch y diweddar Mr Thomas Price, 'bricklayer,' a Mrs Price, 4, Crest View, Dinbych. ROBERTS—EVANS—Mawrth 5ed, trwy drwydded, yn ).chapel y Groes, ger Dinbych, gan y Parch John Owen Jones, Dinbych, yn cael ei gynnorthwyo gan f r Gwilym Parry (cofrestrydd). Mr Morris Robert-, Cefn Fforest. rilansannau, a Miss Maggie Evans, Waeufawr, Bylchan. MARWOLAETHAU. DAA'IKS—Chwefror 28ain, yn 54ain mlwydd ced, Mr John Davies, keeper,' Bella. DAYIEs-Mawlth 7fed, mewn oedran teg, Jane, gweddw Mr Emmanuel Davie", Bryn Tirion, Pen-y- stryd, Llandegla yn Ial. Claddwyd hi yn mynwent Pisgah, y dydd Mercher dilynol, yn yr un bedd a'i phriod, yr hwn a'i rhagflaenodd ychydig dros bym- theg mlynedd yn ol ELLERTON—Mawrth 2il, yn dri mis oed, Ethel Maud, anwvl blentyn Mr a Mrs A EUerton, hair-dresser,' Teeid Street. Bala. EVANS Chwefror 25ain, wedi dioddef cystudd maith a, blin, a hyny mewn modd tawel a dirwgnacb, yn 63ain mlwydd oed, Mrs Rachel Evans, Gwynfa, Drefach (gynt Ffynnon fach). Mae cydymdeimlad dyfnaf yr ardal ft phlant yr ymadawedig, y rhai sydd bellacli yn amddifad o dad a mam, gan i'w tad gyf- arfod a damwain yn Morganwg a drodd yn angeuol iddo o ddeutu 13eg mlynedd yn ol. Gwasanaethwyd yn ei hangladd gan y Parch. T. Idwal Jones, Drefach (gweinidog yr ymadawedig), a'r Parch. T. Jones, rheithor Perboyr. HUGllES-Ohwefror 25ain, yn 62ain mlwydJ 'oed, Mrs Anne Hughes, perchenog a thrwydded-wraig Gwestty y Red Lion, Gyffylliog, a gweddw Mr John Hughes (gynt o Laneiwy). C'addwyd ei gweddillion yn mynwent yr Eglwys Wen, Dinbych, dydd Llun, Mawrth laf. Gweinyddwyd wrth y ty can y Parch James Richards (M C), a'r Parch Silas Evans, rheithor, ac yn y fynwent gan y Parch J T Davies, enrad Dinbych. Gweler manylion llawnach mewn colofn arall JONES—Mawrth 2il, yn 70ain mlwydd oed, Alice, priod Mr Ellis Jones, Penystryd, Llandegla yn Iâl, blaenor hynaf yn eglwys Bethania. Claddwyd hi y dydd Sidwrn dilynol, yn mynwent eglwys y plwyf. ond etcithiodd y tywydd anffafriol yn fawr ar rif y dyrfa a ddaeth ynghyd. Cydymdeimlir yn fawr &'i phriod > n ei alar, ynghyd a'r plant (Miss Jane Anne Jones, Ficerdy. Nantglyn, ger Dinbych; Mrs Catherine Lloyd Harrison, 'The Plough,' Llandegla; a Mr Robert Edmund Jones, yr hwn sydd yn byw yn ymyl ei rieni, ac wedi priodi. Y mae yn chwith gan ei chydnabod ei cholli o u mysg. JO.\TES—Mawrth 8fed. o ddeutu 70ain mlwydd oed, Mr Savage Jones, eilliwr, Tower Terrace, Dinbych. Gadawa y trangcedig weddw, ac amryw o feibion a merched, a pherthynasau eraill, i alaru ar ei ol. LLOYD—Mawrth 6ed, yn 72ain mlwydd oed, yn y Plas Du, Eryrys, Llanarmon yn Iâl, Robert, mab Mr Robert a Mrs Charlotte Lloyd, Camddwfr, Llanarmon yn 13,1. Treuliodd ei oes yn hen langc. Bu yn ngwas- anaeth teulu y Plas Du am drcs ugain mlynedd, a chryn ergyd iddo oedd ciaddedigaeth y gwr ar wraig, fel y g\yr y rhai sydd yn ei adnabod oreu, P AlUt Y -Ohwefror 28ain, yn 64aiu mlwydd oed, Mr J Parry, u H, Glan Tegid, Bala.

COLLED CYMRY BURNLEY, Ma» yr achoSi baobi Cynireig, a eefydiwyd ddwy fiynedd ar Ifugaiii yii ol, yn y lie hwn, yn awr dan gwanwT, o herwydd ein bod ar golli gwasianaetli ein ibanwyl gyd-wladwr, y Farcb. T. R. Davies, gweinidog gyda'r Anni- bynwyr Saesnig (Bethesda), y dref lion, yr hwn a sefydlodd yr achos o gtariad tua" at Gymry ar w^s^ar. Gweinyddodd' Mr. Da- vies ddwy waith yn y mis yn ystod yr lioll flynyddau hyn heb dderbyn dim elw iddo ea hun; a dhredwn y byddwn yn hdr cyn y cawn Gymro mor wladgarol a fityddlawn ag y bu ef. Deallwn mai'r rheswm o'i ymadawiad ydyw afiechyd teuluaidd. Hyderwn yn fawr y caiff ein hanwyl frawd alwad i ryw eglwys gymmhwys yn yr Hen Wlad. fel y bydd iddo ef a'i d'eulu gael llwyr adferiad i'w cyn- nefinol iechyd. Y mae dymuniadau goreu Cymry Burnley a'r amgylchoedd yn myned gydag ef i tha, le bynag yr arweinir ef gan Dduw i lafurio yn ei winllan.—J.W.

TALYBONT. NID ydyw gwaith mor fywiog yma yn awr ag y bu. Iselder pris 'eluminium' ydyw hwn, Bu wyd yn edrych nnwaith yn hyderns am weled Talybont yn dref fawr, a chodi achoSl Siesnig yno. Gosteg sydd ar y swn hwn yn awr.—X.

Gsvnaed awrleisiau trydanol i ddechreu yn Leeds yn 1840 Defnyddiwyd nodau cerddorol argraphedig i ddechreu, yn 1473.

— -n inmnn nmnmi. mum nwm wmithi >'n I J[ i s. M L1 i -V. yn Baby 8 Cymoriatl rhagorol i Haymau's Balsan), gellir » ei I'oiJdi yn (ldiogel 1 Olant bycliain." } YR HU4 FEDQYCINIAETH CYMREIC M At Anwydwst, Bronchitis, Crygnii 40- 9 Hayman's CashriceB. Balsam 1, 2.6. For COUGH & COLD. RHWYSTRA ANWYD os Cymerir ef yn fuan. "Cafo<ld fy mrawdeSI!1wythftd dirf¡¡wl' frwy,J(]o. t