Baner ac Amserau Cymru

Y D E Ii E U. Oymraes, a brodores o sir Gaeifyrddiu, ydyw Miss Aba da m, y ddarliihyddes adna- byddus ar etholfraint i ferched. Yn llys trwyddedol Poutypool, dydd Sad- wrn, eafodd deg o drwyddedau o Blaen- afon etn trosglwyddo i dderbyn ad-daliad. Claddwyd gweddillion yr Henadur T. Lewis Jones, Hwlffordd, dydd Gnvener, yn uiynwent eglwys St. Thomas, yn y 110 liiwnw. Pennodwyd Mr. Arthur Howell, Llettai, yn bostfeistr yn Pencoed. Bydd iddo dde-chren ar ei ddyledswyddaii liewydd yn gynnar yn L, brill. Oafwyd Mrs. Catherine Olsen, gwraig Andrew Olsen, cogydd ar long, Av'edi marw yn ei gwely, yn ei thy, Marion Slreet, Casnew- Y, I ydd, dydd Gwener. Arddangoswyd a-rwyddion anilwg o barch yn Nghaerdydd, dydd Sadwrn. pan gladd- wyd gweddillion Mr. Lewis Williams, U.H., aelod o Fwrdd Ysgol cyntaf Caerdydd. Boreu Sabbath bu farw y Parch. Canon C. J. Thompson, yr hwn a fu am a ddeng mlynedd ar hugain yn ficer Caerdydd, ac Wedi hyny yn Gray's Inn, Llundaiii, yn 72 mlwydd oed. Y mae newyddiadur arall a gyhoeddir yn Nghymru yn darparu i ddathlu ei gan'- mlwyddiant. Y newyddiadur hwnw ydyw y Carmarthen Journal,' yr hwn fydd yn 100 mlwydd oed mis Ma-wrth nesaf, Nos Sadwrn, yn Neuadd Odyddion Caer- dydd, cvflwynwyd anrhe<| o oriadur aur, &c. i Mr. David Evans, yr Wn oedd wedi ym- neillduo o fod yn arolygwr y gweitilliau o dan Bwyllgor Addysg Caerdydd. Cyihuddwyd! Uafurwr, o'r enw Frederick W. Bird, heb un cartref ncillduol, o flaen yr ynadon yn Pontardawe, ddydd Gwener, o dori i mewn i «ioi> ironmonger' Mr. H. R. Jones, yn Clydaoli, a lladrata eiddo, gwerth 15p.. Gohiriwyd yr achos am bythefnos. Yn nghapel yr Annibynwyr yn Owmllyiifell anrliegwyd y Parch. J. Rees ar achlysur ei .yinddiswyddiad o'r weinidogaeth, ar ol llaf- urio am dros 38 mlynedd, a desc, pwrs o aur, ac anerchiad, &c.; a Mrs. Rees a llestri te hardd. Cynnaliwyd trengholiad yn New Tredegar, dydd Sadwrn, ar gorph Samuel Ivor Phelps, yr jbwn oedd yn g'vveithio yn Nglofa West £ )^ ef gan gareg rhyw by- tnefnos yn yn ol, ond parhaodd l weithio am ddiwrnod neu ddau. DyoliwelWyd rhcithfara i'r trangcedig farw o eisglwyf ac ennyniad yr ysgyfaint, a achoswyd mewn ciaulyniad i'r niweidiau a dderbyniwyd trwy y ddam- wain. Yn ystod y dyddiau diweddaf, oafodd Mr. T. Richards, A.S., ysgrifenydd Cynghrair Mwnwyr Deheudir Cymru, ei gyfyngu i'w dy, am ed fod yn dioddef o dan anwyd trwm, a bu raid iddo alw1 yn ol ei addewid i anerch cyfarfod o'i etholwyr yn Abertileri, nos Lun. Bu farw Mr. David Evans, U.H., yn Mhtarc Llangennech, nos Wener, yn 74 mlwydd oed. Yr oedd wedi bod yn aelod o Fvwdd lechyd Llanelli am lawer o flynydd- oedd, ac yn aelol o Gynghor Sirol sir Gaer- fyrddin. Yr oedd yn frawd i'r diweddar Mr. Gwilym Evaii.,s,, U.H., yr hwn a fu farw Tachwedd, 1906. Penderfynodd ynadon Llandaf, dydd Llun, ddirwyo Philip Baxter, ciciwr y bel droed, i'r swm o 3p. a'r costan, neu fyned i gar- char am un diwmod ar hugain, aim ymosod ar Thomas William Rees, oanolwr o dan tlndeb Rugby a Chaei-dydd. Dywedodd Rees ei fod ef wedi cael ei orfodi, yn ngwyneb agwedd y dorf, i atta-1 y chwareu. Y mae'r eira gafwyd trwy wahanol ranau o'r wlad, yn ddiweddar, yn peri i ryw rai ad- gofio yr hen air Cymraeg, gyda golwg ar fis Chwefror a Mawrth :— 'N.i saif eira fis Chwefrol, Fwy nag wy ar ben trosol; Ni saif eira Mawrth Mwy na 'menyn ar dwymn dorbh.'

LLANGEFNI. Amgylchiad Trist.—Nawn Gwener diwedd- af bu amgylchiad trist iawn; sef, claddediig- aeth Mr. W. Hughes, teiliwr. Church St., a'i briod. Bu Mrs. Hughes farw foreu Sul, ar ol bod yn wael am fisoedd; ond yr oedd ei phriod yn dilyn ei orchwyl hyd nawn Sad- wrn, er iieb fod yn dda er's tro. Pan fu farw ei briod, bu y ddyrnod yn ormod iddo, ac ymoUyngodd, a gwaethygodd yn gyflym, fel y bu farw foreu Mawrth. Brodor o Lanerch- ymedd yd'oedd W. Hughesl, eithr treuliodd flynyddau lawer yma. Yr oedd yn wr tawel, diwyd, a pharchns gan bawb. Chwaer oedd Mrs. Hughes i'r cerddor hysbvs, Mr. W. Davies, Lkndain, felly wedi dyfod yma o Rhosllanerchrugog. Er gwr cyntaf ydoedd Ehedydd Eifion bardd a cherddor poblogaidd yn ei ddydd. Gedy ddwy feroh a mab sef, Mrs. Taylor, Miss Winnie Roberts, a Mr. W. Hartley Roberts, mewn galar mawr. Hefyd, y mae i W. Hughes ohwaer yn Llanerchy- mood, wedi ei gadael yn unig, ac mewn tristwch. Daeth oynnuMiad lliosog i'w heb- rwng ir gladdfa. gyhoeddus nalwii Gwener. G w a sana eth wyd gan y Parch. R. J. Edwards, rheithor. Mae cydymdeimlad dwfn a'r teulu yn yr amgylchiad trist. Cwledd a Ch,yngherdd.-No,s Wener bu gwledd a chyngherdd blynyddol Moriah, yn y Neuadd Drefol. Am chwech o'r gloch caf- wyd gwledd ddanteithiol, wedi ei pharotoi gan y chwiorydd; ac yn dilyn cyngiherdd, dan lywyddiaeth Mr. W. Thomas, y llythyr- dy. Datganwyd y cantata, Plant y Nef- oedd (Dr. Dan. Prothero), gan blant Ysgol y Felin, dan arweiniad Mr. T. J. Pritchard, Fferyllydd. Cynnorthwyid gyda'r unawd- au, deaiawdau. &c., gan Mrs. Josephine Lewis1, Capel Cur,ig; Miss Nana Barnett, a Miss M. Gray Oiwen, Llangefni; Mri. E. D. Williams, Aberffraw, ac Humphrey Davies, Bangor. Cafwyd elw isylweddol at drysorfa adeiladau Moriah.—Goheb.

CERYG-Y-DRUIDION. Y Fyddin Dirol.-Nos Wener diweddaf cynnaliwyd cyfarfod yn yr ysgoldy, yn nililaid y Fyddin Dirol. Cymmerwyd y gad- air gan Mr. A. 0. Evans, Dinbych, a sliar- advvyd gan y Milwriad T. A. Wynne Ed- wards, Nantglyn; y Cadben, T. J. Rouw, Rhutliyn, ac eraill. Amcan y • cyfarfod yd- oedd, ceisio sicrhau nifer o ddynion ieuaingc i ymuno a'r gangen hono o'r fyddin a elwir yn Army Service Corps.' Nid yw y rhan hon i fyned allan o'r wlad i frwydro, eithr yn hytrach darperir iddi gario iluniaeth a chyflenwadaxi eraill i'r fyddin gartref pan elwir ami i'w liymarferiad'au blynyddol, neu i amddiffyn ein glanau rhag goresgyniad. Eglumyd yn fanwl y d'yledswyddau y tliis- gwylir i'r mihvyr hyn eu cyflawni, a rhodd- wyd annogaeth daer am i gynnifer ag a ollid o Avyr ieuaingc ymuno a hi. Yr oil y d-is- gwylir iddynt wneyd yw, dyfod ynghyd am awr yn yr hwyr, neu rhyw adeg gyfleus arall o'r dydd, a hyny wyth waith ar hugain yn y flwvddyn. Wedi iddynt ddysgu en dyleci- mewn gwersyll am o ddeutu pythefnos yn y flwyddyn. Wedi iddynt dysgu eu dyled- swyddau, ni bydd raid iddynt gyfarfod mor ami yr ail flwvddyn. Tra yn y gwersyll, rhoddir cyflog a bwyd iddynt, ynghyd a gwisgoedd niilwrol; ac os bydd gan wr ieu- ango farchi cyinrahwys i wasanaeth milwroi, caitt 4p. 10s. am ei fenthyg am bytliefnos yn y gwersyll. Ar derfyn y cyfarfod ymunodd un ar bym- thag o wyr ieuaingc, ac os ceir vchydig yn chwaneg o enwau, fe ffurfir corplilu yn Ngheryg-y^lruidion, ac anfonir tvvyddog i fyny o Rliuthyn i'w dysgyblu. Dathlu OwYI Dewi.—Dathlwyd yr wyl gen- cdlaethol, lion mewn dull hynod o frwdfryd- ig y« yr y&^oldy, nos Wener diweddaf. Darparwyd cmiaw rhagorol gan W. A. Jbnes, o Westiy y White Lion, yr hon, er's rhai blyn vddoedd bellach sydd wedi trefnu rhai olynyd doedd bellach sydd wedi trefnu ciniaw cyffelyb. Rhoddodd anturiaeth Mrs Jones yix y cyfeiriad hwn gyfle rhagorol i breswylwyr y C'eryg a'r cylch i dldyfod yn ynghyd, i anrhydeddu coffadwriaeth Nawdd Sant eu gwlad, ac yr ydym yn dra sicr fod ymdrediion Mrs. Jones yn cael eu gwerth- fawrogi gan y rhai sydd yn nawddogi gwy] o'r^ fa till. Fel yr hysbyswyd, cynnaliwyd y ciniaw yn yr Ysgoldy Cenedlaethol. Hul iwyd y byrddau a danteithion, a chyfrancg- wyd o honynt gan nifer fawr. Cymmerwyd y gadair gan Mr. A. O. Evans, cyfreathiwr, Dinbych • ac, yn my&g eraill, yr Oedd' yn b resell no 1 y Milwriad Wynne Edwards, Nantglyn; y Cadben Rouw, Rhutliyn, a Mr. J. Parry Jones, Dinbych. Wedi anrhydeddu y llwngcdestyn brenhinol, cynnygiwyd prif lwngcaestyn yr hwyr— Coffa feant'—gan y Parch. R. J. Parry, gv/einjdog y Wesleyaid, ac yfwyd ef mewn distawrwydd. Cynnygiwyd Y Fydd- in a'r Llyngeg 5 gan Mr. D. Jones, Bryn- saint, ac attebwyd i'r llwngcdestyn gan y Cadben Rouw, a'r Is-gadben Anderson, luiu- thyn. Cynnvgiodd y cadeirydd iechyd da i Mr. J. Parry Jones, ac attebwyd gan y bon- eddJwr hwnw. Y Parch. R. J. Parry a gyn- nygiodd iechyd da y cadeirydd, a chydna- byddwytl hyny gan Mr. Evans. Ohwarexi- wyd ar y delyn gan Mr. William Jones, tel- ynor, Dinbych, ac ar y berdoneg gan Mrs. JffCflf, Cafwyd caneuon, awdan, <&<?., yn ystod yr hwyr, gan Mi«s :r\\in Kuc^fey, Miss Katie Owen, Mri. D. R- Parry, Ceryg, a J. W. Ellis, Llaethwryd. Ar gynnygiad Mr. Alex Cross, Dinmael, diolcmvyd yn gynnes i Mrs. Jones am ddiar- paru cm law mor ragorol, a chydnabyddwvd y bleid'lais, ar ei rhan, gan Mr. J. Parry Jones. \mwas;garwyd o ddeutu hanner awr wedi \mwas;garwyd o ddeutu hanner awr wedi cleg, ar ol mwynhau gwledd ac adloniant o'r math oreu.

TREFOR, LLANGOLLEN, Nos Iau, cynnaiiwyd cyfarfod cystadleu- ol yn nghapel yr Annibynwyr, pan y daeth nifer da yno. Mr. Stephen Jones, Garth, oedd y cadeirydd, a Mri. J. E. Morris, a T. Carno Jones, Llangollen, y beirniaid. Yr oedd llawer yn cystadlu, a'r enmillwyr oedd- ynt feJ y cai.ilyn:-Sillebu i rai dan 12 oed, J. R. James, Garth; Unawd cyfyngedig i Drefor, Mri. R. Jones, a D. Rees Jones yn gydradd; Englyn,. Ager,' Mr. Phillips, Rhiwabon; Unawd i rai dan 16 oed, Maggie Jones, Garth; adrodditad agored, William Davies, Penycae; Unawd agored;, E. D. Rowlands, Froncyssyllte; llythyr caru, Thomas Owen, Llangoillen; Pedwarawd, Hen Dreforiaid; Araeth Dyn' Mri. J. W. Kv- I ffin, Llangollen, a D. Rees Jones, Trefor, yn gydraddi. Yr oedd y cyfarfodi yn un llwyddiannus dros ben, ac yr oedd rhan heliaeth o'i lwydd- iant yn dibynu ar yr ysgrifenydd, Mr. T. Ambrose. Aeth pawb adref wedi eu bodd- hau yn llwyr.

RHUTHYN. I COR PLANT BETHLEHEM, RHOS. LInn cyn y diweddaf bu cyfeiilion Pendref, R'l .tnyn, yn diathlu eu Gwyl Dewi, trwy gyu- nal cyngherdd yn y Neuadd Drefol. Ac eleni gwahoddasant y cor uchod i arlwyo ar eVl Yr oe^ y neuadd yn orlavvn, a chafodd y cor groesaw Cymreig iaiwn. Aed trwy y rhaglen g,anlynol:-Rha-.i gyntaf: Yr Eoslais,' Alaw Gymreig, gan y cor; can, Y Gardotes Fach (Dr. Parry), Miss Hilda I Davies can, Cymry bychain ydym (Harry Evans), Miss Gretta Davies; can, 'Sailor's grave' (Sullivan), Mr. E. W. Bellis; deu- awd I know a. bank' (Dr. Arne), Misses Rose Roberts, a Hilda Davies; cydgan, 'Comrades song of hope' (Adams), y cor; encore 'Y 'Deryn Pur;' cau, 'Children's Home (Cowen), Miss Blodwen Parry; can, The storm fiend' (Raeckel), Mr. Jacob Edwards can Clychau Aberdyfi' (Alaw Gymreig), Miss Annie Jones; encore, ail ganodd yr un gan triawd, Lift thine eyes EUah (Mendglsshon), Miss Blodwen Parry, Hilda Davies, Rose Roberts. Rlhan 2: Misererie Chorus, II travatore Vaydie,' y cor; unawd ar y berdoneg, Concert study in F.' (Major King), Mr. Emlyn Davies; deu- awd, Mae Cymru'n barod' (Dr. Parry), Mri. Bellis ac Edwards; can, Lili Lon,' Welsh Rhymes. (H. Evans) Miss Gretta Da- vies encore, Dewi Santcan, Bedd Lle- welyn (D. Emlyn Evans), Mr. E. W. Bellis; cydgan, 'Excelsior' (Balfe), y cor; encore, May Song;' can, Miss Rose Roberts can, Bwthyn bach melyn fy nhad' (R. S. Hughes)-, Miss Blodwen Parry; pennillion, Dewi Sant,' Ar nos Calaii,' Mr. Jacob Ed- wards, encore; cydgan, 'Soldiers' Chorus.' (Faust, Gounod), y cor. Deiigys y mynych ail alw gafodd y cor pia mor dda iddo gymmeryd. Ar ddiwedd y cyf- arfod gw.ahoddwyd y Parclh. T. Pritchard, rheithor, Llanfwrog, i ddyweyd gair. An- erchodd y plant yn gyntaf, a gofynodd idd- ynt ddyweyd wrth y Parch. R. Roberts mor dda oedd ganddo ei fod wedi cael myned dros ei afiechyd. Dymunai, hefyd, iddynt ei gofio at Jonah a'r ceffyl gwyn, ac at bawb o Pentredwr i Penycae, ac o Cae Ri- chards i Bone y Ffwrnais. Aeth yn inlaen i dd .<Lr jn fely canlyn :—' Dywenydd genyf uf- uddhaiu i'r alwad i ddyweyd gair. Nid oedd dim yn fwy o hyfrydwch iddo na bod yn bre- sennol, o blegid yr oedd ef a'r cor yn hen gydnabyddion. Clywodd hwy yn canu droi- on, a chodwyd ef megys i'r drydedd nef yn swn eu lleisiau peraidd; ac yr oedd yn falch o honynt heno, ac nid oedd yn rhyfeddu at y croesaw cynnes roed iddynt yn Rhuthyn. Yr oedd yn cofio dathliad Gwyd Dewi y llyn- edd, ac ni phetrusai dd'yweyd nad oedd yr arhvy heno yn gyfaddas wledd i gofio ein Stilt an wyl. Y mae Rhosllanerchrugog MI sefyll a.r fryu rhwng Gwrecsam a Rhiwabon. Tyn isylw pob ymdeithydd sydd a'i lygaid yn agored wrth fyned heibio iddo. Glowyr yw cor pin gweithwyr y fro, a rliifa y boblogaetli o ddeutu 11,000. gan ddilvn eu gorchWylion yn nihyllau yr Hafod, Vauxhall, a Bershaiii. Treuliais 161 o flwyddi yn eu plith, gan droi, a chylcli-droi fel olwyn, o lieol i lieol. Yr wyf, o ganlyniad yn alluog i siarad oddi ar brofiad am danynt. Y niaent fel corph o bob] !1 nodedi, fel cantorion. Y mae canu y yn ddiarhebol ar gyfrif ei wychder peraidd. Troion bron yn ddirif y bum yn cael fy adloni gan eu lleisiau melusber. Yn eu cyinmanfaoedd canu, a'u cyfarfodydd llen- yddol ac adloni,adol. Y mae adgof o'r cyf- ryw nas dileuir. Seinia bytih' 3-n fy nwy glust. Ystyriwn y gwa sail aeth corawl yn eglwys y plwyf yn berffaith gwbl, a'r un modd yn yr holl gynnulleidfaoedd, yr oedd yn benigamp ddihafal. Y mae plant y Rhos, yn canlu o'r cryd—yn canu wrth chwareu, yn canu bron wrth grio—mae canu yn rhedeg yn eu gwaed. Wel, ar Ddydd Gwyl Dewi, wele un o'r amryw gorau plant ag yr ymffrostia yr ardal ynddynt. Cor yw hwn wedi ennill safle cenedlaethol mewn cystadleuon pybyr. Y mae yn goron i'r ardal, ac yn glod i'w har- weinydd. Goddefer i mi ddyweyd fod fy ngwlad a'm cenedl yn anwyl iawn i mi, ac yn neillduol ei chorau lleisTol. Y mae llu o genedloedd mwy, a chryfach, ond Cymru facli yw fy anwylyd i. Diolchaf am bob cam a gymmer wrth deithio yn inlaen. Yn awr yn hydref bywyd fy nghysur penaf yw ei gwel- ed yn 'dringo i fyny.' Nodded y net am i. Chwyfied ei baner uwch ben cenedl ddiwyll- iedig, foesol, a ohrefyddol, a bydded mor hardd a'r eira gwyn. Iaith fy nghalon, tra y parhao i mn-ro, yw arwyddair dyfroedd1 byd- enwog Llanfwrog- Cymru am byth.' Ewch adref, fy rnhlant, a dywedwch wrth eich tad- au a'ch mamau fy mod i yn dvweyd mai y swper goreu a gafodd pobl Rhuthyn er's- am- ser maifh oedd yr un a arlwyasoch cihwi heno iddynt. Terfynodd trwy ddymuuo henclith, Duw a.rnynt, a darllenodd y ilinellau a gan- lyn o waith Ithuddenfab.- Fe gawsom heno'n wir Arwest. wyl ein Dewi; Danteithion coreu'n tir Arlwyv/yd 1'n boddloni; Mae'r haul yn t'w'nu yn y nos Wrth wrando canu Cor y Rhos. O'r cleclirdii, i'r diwedd yr oedd y brwdfi-yd- <xld yn berwi fel croclnan. Yr oedd y dar- liariadau ar pyfer y plant yn rhagorol, a'r croesaw yn ddihafal; ac mewn'tywydd mor arw, rnelus ydioedd y eyfryw. Bii y ficer mor j ag arwain y cor drwy y Castell, ac er ei fod wedi ei ordoi ag eira, mwynliaodd y plant eu h una in yn rhagorol iawn. Caw- sant giniaw rhagorol yn eu lletty-dai, ac yr oedd y ficer ac amryw eraill yn hebrwng y cor yn yr orsd, ac ymadawyd gyda'r treii 1.40 am Ddinbych.

LLANFIHANGEL GLYN MYFYR. DATHLU AGORIAD YR YSGOL NEWYDD. Edrychid yn inlaen at dydd Mercher di- wedf-dydd agor yr ysgol newydd yn Llanfihangel, gyda dyddordeb mawr. Bu cryn ddyfalwch o du'r ardalwyr mewn cN-f-- ranu a pharotoi er gwneyd y dydd yn llwydd- iant; ond, yn anffodus, disgynodd yr eir.a'n drwm, a pharodd hyny i lawer o bobl y gwastadeddau ofni gwynebu'r ucheJdir o dan ei amdo. Rhyfeddu'r oeddym, modd bynag, weled cymmaint wedi dyfod ynghyd a chaed prawr lied mai nid rhai i'w digaloni gan rhyw droedfedd o eira yw pobl yr uchekiir- oedd, o herwydd y maent wedi cynnefino er Yl1 blant a rhwystrau o'r fath. Gwyddant beth yw crwydro o bell dros iwybrau dyrtis, ganol gauaf, er cyrhaedd hen YsgoI y Llaii ac o'r diwedd, dyma ddyddiau'r hen wedi eu rhifo, a dydd yr ysgol nmvydd yn gwawrio mewn gwisg wen. A phriodol iawn y wisg, gan mor glir yr undeb a'r heddwoh; a ffynai yn mhlith po h dosbarth. v Gwahoddwyd nifer i 'fyrbryd,' am un o'r gloch, yn yr hen ysgol, ond methodd amryw ag ufuddhau i'r gwalioddiad, o herwvdd yr hm. Gwelsom yn bresennol Syr J. Herbert Roberts1, Mri. Dodd, Llangollen; Gomer Ro- berts, Llanelidan; J. D. Jones, DinmaeJ; Parchn. Edward Roberts, Bryinbo; R. J Parry, Cerygydruidion; H. A. Jones, Gro; Thomas James, y ficer, a J. R. Jones, gwein- idog; Mr. Wvles, v cynllunydd; Thomas Thomas, yr adeiladydd; J. Edwards, y&gol- feistr; Ii. C. Thonias, Llys Myfyr; Robert Jones, Derwydd, a W. Jones, Bottegir. We(I 'r byrbryd, cyrchwyd tua'r ysgol newydd, ac am ddau o'r gloch v mae Syr Herbert Roberts yn rhoddi'r allwedd yn y I ddor, ac yn ei ddull deniadol, vii cyhocddi yr ysgol yn agored, gan wahodd pawb i mewn. Cymmerwyd y gadair gan y Parch. Tho- mas James, y ficer, ac wedi gair byr o groes- aw j'r dyeithriaid, galwodd ar Syr J. Her- bert Roberts i anerch y cyfarfod. Dywed- ai iddo ddyfod o Lundain yn un swydd, ac iddo wneyd cryn aberth i fod yn bresennol, ond teimiai yn cael ei ad-dalu yn dda yn yr olwg ar yr adeilad prydferth, a'r Bel a ddangosid gan y gymmydogaeth ynglyn a dydd y dathlu. Yn ystod y blynvddoedd er pan y cynniychioliai'r rhanbarth yn y sen- odd, yr oedd bob amser wedi cael yr hyfryd- wcli mwyaf mewn rhoddi cefnogaeth 1 bob- peth sydd a thuedd ynddo i ddyrchafu a Ilesoli ei genedl. A dyma amgylchiad pwys- ig heddyAV, nid yn unig yn hanes yr ardal hon, ond yn hanes y wlad yn gyffredinol. Cyfnod newydd yn dechreu ar addysg— gwell adeiladau, trefnusach hyfforddiant. a mwy o ryddid. A'i obaith ydoedd, ar fod i'r ysgol hon brofi'11 allwedd o'r newydd i gyfandir gwybodaeth, yn llusern i draed, ac yn llewyrch i Iwybrau y rhai sydd yn byw a bod yn awyr iacli Llanfihanqei. Ar gynnygiad Mr. R. Jones, Derwydd, yn cael ei gefnogi gan Mr. J. D. Jones, Cysul- og, pa.siwyd fod plwyfolion Llanfihangel, yn dymuno dadgan eu diolchgarwch gwres- ocaf i AwdurdotTAddysg sir D-dinbych am ei ymdrecTi i sicrhau cyfran o rodd Mr. Me Kenna. i aleiladu ysgol yn y plwyf.' Ar ran y Cynghor Sir attebwyd gan Mr. Dodd, Llangollen. Dywedai mai dyma'r ail waith iddo ymweled a'r ardal, ac y rhoddai iddo bleser nid bj'chan o ganfod yr ysbrvd unol ddangosid yn mhlaid yr ysgol newydd. Dyma' r chwech o'r fath iddo g'ael rhan yn eu hagoriad yn sir Ddinbych, o fewn y misoedd diweddaf. Yr oedd y diolch yn ddyledus yn fwy i'r Llywodraot-li na neb arall; a phan y cedwid mewn cof na fyddai'r draul o'i chodi yn chwanegu dim at y dreth, rhaid oedd cyplysu hyny a rhodd haelionus y boneddwr hynaws, y Mil. Main waring, ac a gwaith ein haelod anrhydeddus yn perswadio"r Bwrdd Addysg i gofio am danoni. Y Parch. Edward Roberts, U.H., Brymbo, a deimlai'n falch o gael bod yn brese-niiol ar achlysur mor ddyddorol, ac mor bwysig i blant y fro. Fel cadeirydd pwyllgor adeil- acii, 'r sir. gwelsai o'r blaen gynllun o'r ys- gol ar bapur ond wele heildyw yr adail wedi ei godi; ac mor brydferth ydoedd. mor hardd, mor gymmhwysi i'r amcan. Talodd warogaeih ucliel i Mr. Wylcs, y eynJJtmydd, a Mr. Thomas Thomas, yr adeiladydd. am waitib mor dda a dymunai, hefyd, longy- farch y gymmydogaeth ar-y cyfleusdja new- ydd IlIwn sydd werli ei estyn i'w phJant. Wedi'r lies y plant sydd mewn gohvg, ac nis gallai lai na dadgan pob llwyddiant bellach i'r ysgol ac i'r ardal. Mr. Gonier Robertas, U.H., Llanelidan, a sylwai y dylid cadw mewn cof o hyd mai am- can mawr yr ysgol yw lies yr oes sydd yn codi. Y mae'r Pwyllgor Addysg wedi gwneyd pob peth sydd yn ei allu er cael ad- ail gyfleus i gyrhaedd y nod hwnw; a dyled- swydd yr ardal, bellach, fydd dwyn y gwaith yn mlaen, ac ymdrechu yn mhob rhyw fodd i sylweddoli'r amcan. Yr ydym dan rwym- au arbenig i Syr H. Roberts, Mr. Dodd, a'r Mil. Mainwaring, am a welir; ond gwaith ar ei ganol fydd os na wna'r gymmydogaeth ei goreu i'w hyrwyddo yn mlaen. Yn un peth, dymunwn wasgu yn ddwys ar fed v rhieni yn siarad yn barchns yn ngwydd y plant am yr ysgolfeistr. Nid oes dim yn llesteirio gwaith ysgol, 0 llwyddiant v plant, yn fwy 11a siarad yn ammharchus am yr athrawon yn eu gwydd. Yr oeddvnt wedi bod yn ffodus i sicrhau gwr ieuangc o fedr yn ath- raw yn y lie, a hyderai yn fawr y gwnelai y rhieni eu goreu i'w gynnorthwyo yn y gwaith. Cynnygiwyd gan Mr. J. D. Jones, Din- mael, a ohefnogwyd gan Mr. D. R. Thomas, Cerygydruidioii, a phasiwyd yn wresog ac unfrydol, Ein bod yn dadgan y diolcligar- wch dyfmaf i'r Mil. Mainwaring am ei gar- edigrwydd a'i haelfrydedd yn rhoddi y tir ar ba un y saif yr ysgol yn rhad ac am ddi.m. Hefyd, dyniunwn ddadgan ein rliwvniau iddo am v dyddordeb a; gymmer vii addysg plant v sir, a'i barodrwydd i wneyd pob peth er liyrwyddo a gwella addysg vn mhob cylch.' ijrwg iawn oedd genym i afiechyd teuluaidd luddias y boneddwr tirioii rliag bod yn bre- sennol. Wedi i ),f II. Roberts gynnyg, ac i Mr. Gome-- gefnogi ein diolch calonog i'r Parch. fk««nas James am lywyddu mor ddy- ddan, a^thpwyd un ac oil tuag Tsgoldy y capel, i fwynhau'r Iluniaeth a ddarparwyd yn rhadlon gan chwiorydd vr ardal. Yn yr hwyr cafwyd cyngherdd rhagorol yn y capel, y Parch. R. J. Parry yn y gad- air, a'r Parcli. J. R. Jones yn arwain. Cym- merwyd rhan ynddo gan blant yr ysgol, dan arweiniad Mr. Edwards, a chor y capel, dan arweiniad Mr. G. Hughes. Y datgeiniaid oeddynt:—Misses P. Buckley, A. 3". Evans, 1It..jI. Ceryg, S. M. Jones, Bettws, a'r Mri. J. 1. Jones, Derwydd D. Jones, Llangwm: Robert Parry, a Richard Evans, Ceryg. Caed dadl ddyddorol, befi-d, gan y brodyr Mri. ls a William Edwards, Bettws: a chyfeiliwyd gan Mr. H. Jones-Edwards, Bettws. In sicr ddigon, trodd y diwmod, ar waethaf yr hm, yn un i'w hir gofio yr! yr ard-al; ac y mae llawer o glod yii <idf. led us am y llwydd i ly wyd4 ac ysgrifenydd y Parch. J. R. Jones, ae H. t. tiio.ua? Lly Myfyr. Lyn.a fel y can odd un o'r plant svdd oddi TI1 C" Ti1' ^Shes, Upper Brighton, Thomas, Llys Myfyf. Yr Hen air Newydd.' I Lanfihangel cyrcha llu; Af finnau yno, hefyd; Ac er na welais faen o'i fur, j'wi f yn yr ysbrvd. r 11 glywir ar bob llaw, S< f carmawl yr adeilad; i\c e." ltv ^elais faen o'i fur, dymuniadau innau'11 bur Am h ddiant y sefydliad. Ond pell bo'r newid sy'n y wlad: Mae pobpeth bron yn newid; Yr Afon Alwen aeth o'r fro, A'r Gareg Fawr' oedd ar y 1 Gro Diflanodd hono, hefyd. 'D oes dim yn aros dan y nen 'Rwy'n ofni am y Llidiart 'Yen,' Fed hono wedi newid. Er ceined yw yr vsgol hon— A nawdd y nef'f'o drosti- Mi drof fy nghamrau tua'r 'Llan,' At ysgol fach sydd ger y fan; A hyn ddywedaf wrthi:— Fy ysgol fach, fy eilun i, Yw'r dorf ;-n eefnu arnat? W el, os yw pawb yn troi ei gefn A gaf fi dd'od—a d'od drachefn,' I blethu'm braich-ani danat. Mae'th ddarlun gen i 'r funyd 11011- D oes darlun gwell drwy 'r hollfyd: A chan nad pa gyfnewid ddaw Mi gadwaf hwn cydd yn fy Haw, Er cof am ddyddiau mebyd. Ac os y tynir di LJawr, Ac er i'r llun ddiflallu, Dy ddelw erys ar fy mron, Ac nid oes difa'r ddelw hon Tra pery'r froi-i i garu. Ac os gwna'r y&gol newydd hardd Ei gwaith ar waethaf rhwystrau, Bydd rhywrai eraill yn y man, Ar dir a mor, mewn tref a. llan, Yn rhwym o'i moli hithau. G. (Cyfansoddwyd gan Mr. JOHN ROBERTS, Fron Lwyd. Ceryg.) Hawddamor Llanfihangel deg 0 fron ddi-freg ddymunaf, I lwydd a bri blodetied bro Ddiguro r wlad a garaf; Coded etto o dy fypg Wyr hyddysg o'r rhagoraf- Ceir marchog sir a mawrion gwlad Yn rhoi heb wad eu gwenau, Wrth aeor dorau temi disg Yn mysg dy deg eginan Addysg hon a'u dyrcha draw, 1 n mhell ta draw eu tidau, Pe Owain Myfyr heddyw 'n fyw, I'n clyw fe roisai foliant, Am uchel freintiau plant ei fro I dd-ingo grisiau Jlwyddiant; Cadwalad Llwyd yn Uawn o dan Da-aw; a' gan go,'oniant. Wedi 'r trais a'r gortbrwm du Mae calon Cymru 'n deffiv, Bywyd newydd yn mhob rhan 0 anian ddewr y ymro; Dringo bryniau dysg a dawn A wna yn llawn nes llwyddo* Ma aeren gobaith yn dy nen, A'r caddug-len yn cilio, Eywyd newydd yn mhob rhan 0 ani all ddewr y < yrcr); lawnder a sancteiddrwydd byw Fel diluw a'th orchuddio.

CYFFYI, LIOG. MARW A CHLADDU MRS. HUGHES, RED LION. Ar y 2oain cynfisol bu farw y wraig ad- iiabyddus a pharchus uchod, vn 62ain mlwydd oed, wedi bod o honi yn orweddiog am o ddeutu pum wythnos. Gweddw oedd yr yniadawedig i Mr. John Hughes, gyllt o ^^Jwy, A 'OUT ddau yn cadw v gwe^tty yn Gyttyliiog am lawer o fiynyddoedd. Hwjmt hwy hefyd oedd percbenogmn y gw, yr hwn Ie. a gedwid gan Mrs. Hughes ar oi marwoketji ei phiiod rai blynvddoedd vn ol. Yr oedd yr yniadawedig yn adnab-t-dd- us i gylch eaiig. Bu yn dda wrth bob achos a. thuedrl ynddo i lesoli v bobl. a theimlir colled o herwydd ei hyniadawiad. Nid oedd iddi blant, eithr gadawodd ferch fabwvs- iedig, Miss M. E. Owen—yr bon fu gyda,hi am dros ugain mlynedd-mewn galar am dani, ynghyd a i\lr. Edward Ffoulkes, Dinbych ((brawid), Mri. Thomas Roberts, Hellllan Stre.et) a John Roberts. Mel ling's Lane, Dinbych (neiaint), v Mrs. Mary Catherine Jones. Rhuthyn a Mrs. John Evans, L011 Pare, Dinbych (nithoedd). Cymmerodd y claddedigaeth le ddydd LIun, y laf o Fawrth, pTyd y daeth cyn- nulliad lliosog i hebrwng ei gweddillioai, y rhai osodwvd i orphwvs yn niynwent yr Eglwys Wen, Dinbych. G wa &a n a eth wyd wrth v ty gan y Parch. James Richarclts, M.C., a'r rheithor. Parch. J. Silas Evans; ac yn yr eglwys ac wrth y bedd gan y Parch. T. J. Davies. curad. Gwnaed yr arch gan y Mri. Williams a Lloyd, Gyffylliog, a chariwvdv trefiiiadau allan gan Mr. J. T. Lloyd. Cyftenwyd yr elor- gerbvd a'r cerbydau gan Mr. David Jones, Berlian, Dinbych.

WYDDGRUG. Y GYMDEITHAS RYDDFRYDIG. Nos Lun cynnaliwy-di cyfarfocj. blynyddol y Clwb Rhyddfrydig, o dan lvwyddiaeth Mr. Thomas Parry, U.H. Dewiswvd y swyddogion a gaailyn :—Llyw- yddion, Mri. J. Herbert Lewis, A.S., J. W. Summers, iq, Peter Roberts; cadeirydd, Mr. Thomas Parry; is-gadeirwyr, Mri. J. T. Morgans a J. Sykes: ysgrift*nyddioai, Mr. W. S. Taylor; trysorvdd. Mr. B. Jones; archwilwyr, Mri. H. B. Birch ac Ll. Thom- as. Yn nghwrs ei anerchiad, cyfeiriodd y cadeirydd at yr olwg obeithiol oedd ar Ryddfrydiaeth yn nhref Wyddgrug, a dad- ganiai ei hyder y byddent yn y dyfo-dol buan yn alluog i sicrhau adeiladau eangadh a mwy cyfleus i'r clwb. Cyfeiriodd, hefyd, at yr yuidrechfeydd gwleidyddol dy.fodol, «. dy wedai y dylai pob aelod wneyd ei oreti 1 hyrwydido llwyddiant achofe RiyddfryA- Ítaeth yn Wyddgrug a'r gyanmydogaet^