Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
18 articles on this Page
œ--w:F;::C-. - TBLSRAU Y *…
œw:F;C-. TBLSRAU Y F A N H K, w fcrgraphiad dydd Sadwra ydyw 1 j. yr uu ond ei phri im chwarter, yn rtaad drwy y post, ydyw la. 8^ ond talc 711 mlaen, neu 2a. 08 na wneir hyny. Anfonir 2 gop: drwy y post am 2s. 9c. y ehwartsr, otid taiu yn mlaen. nau la, os na wneir hyny. Befyd. an/onir 4, 6, neu uarhy w Jennifer, yn ddi-draul drwy y post gan y Cyllooddwy-r yT 01 lr. yr UII. ftis argie-phia4 dydd Mereher ydyw 2g. Si phris am ohwarter, yn rhad drwy'rpost, oacymmerir 2. neu unrhyw aifer mwy dan yr un amloii, yw ya oi 2s. 2g. yr un, ond talu yn m'uien *nou 2s. 6c. os na wneir hyny. Ei phri* w«di ti sampio ydyw 2J„ neu 2s. 9a. y ohwarter, ond talc Wu yn mlaen a 3s. os na wneir hyny. f mae y chwarteri yon terfynu ddiwedd Mawrth, Mehefini Modi, a Pliagfyr. Yn mhob amgyickiad, anfonir hi yn ruiaen hyd nas y ceir rhybmid i attal. UROL DALAETHAU YR AMERICA.-Alifnlt y ddwy FANIR am y prisiau eanlynol yn ddi-draul l'r Unol Dal- aethau :—Bankh dydd Mereher yn ol 3s. 3c. y ohwarter « Bakr* dydd Sadwrn yn 2s. 2g. y chwarter :—ond yn tnhcb amgylehiad y ma. yn rhaid talu yn mlaen, ac iltt,elir hi pan y bydd yr arian wedi eu treulio. Gellli aafou trwy ddrajft ar fanga, natt ar rhyw dt masnachol parchus aiog-el arall yn Lloegr a gwell hyn na thalu trwj ospyrau dollars yr Unol Dalaethau, pan fod eu gwertfc hwy yn gyinowidiol yn y wlad hon. G*yr pawb, hefyd ¡:;a hryd y terfyna. •ARDDONIAETH.—T mat aml un or belrdd, wrth anto 1 cj fansoddiaclau i ni, yn pwyso arnom eu eyhoaddi 11 irythaoa nesaf.' Dymuawu hysbysu y cyfryw fod yr ammhossibl i ni g-ytiawai eu cais ond fel hy^bysiadau. 0« bydd rhyw rai yn dyiuuno hyny wrth anfon Uinellati ar farwoiaethau, priodus.iu. neu enedigaethau, &c., deallei y bydd yn augenrheidio; tdclynt anfon 3c. am bob liineU to gynnwy..a y cyfansod,!hdal1. C&:it fsily ymddar.goa yc otn nesti; ond ni bydclwn yn gyfriiol am on rhagoroldet fel cyfanaoddiadaa. Os na wntir hyn, bydd 1 sngcn. rbeidiol » ni anfun y cyfanwddiadar fit oiygyM y Fardd- entaeth a chymmar felly ral wythnosau cyn ymddinjfof fit el ..w y Farddoniasth fydd mewn Haw,
TKLBUAD All aTSBYSlADAO.
TKLBUAD All aTSBYSlADAO. Y nl8 3m RysbysladM MasnachDl. Yssrolioa, Ciateddfodae. Cyfarfiidydd 'Jyhoe«idna, Livfrau. he., fydd yn ol 3a. y fod fbdd-gay,) fenur i la1*?.- 5' -šnlofn. Us Bysbysiadtu o >'» Eisicu,' &c., yn cyan wys 18 o Striae utl'1 lai, codir 6c. ac y n oi lc. sro bob tri g",1r dros llyn, es taiir yn mlMnikv: 'ion c. v iHnall. o* fi.4.(r QV1II"
LLIFEIRIANT YN MWNGLAWDD YR…
LLIFEIRIANT YN MWNGLAWDD YR HENDRE, RHYDYMWYN. DAU CANT 0 DDYNION ALLAN 0 WAITH. Y mae y gwaith yn Mwnglawdd Plwm yr Hendre, Rhydymwyn, ger Wyddgrug, wedi cael ei attal, a chafodd 200 o ddynion eu taflu allan o waith lnewn canlyniad. Yr achqa o byny ydoedd Jlifeiriant 0 ddwfr oedd wedi dyfod inlowlI i'r gwaith. Y n Hodus, yr oedd y llifeiviaut yn uu graddol, ac ni eliolkHd ei fywyd, ac ni ehaiodd neb ei nhveidio, Uododd y dwfr yn raddol yn y mwnglawdd yn ystod yr wytlinoy ddiweddaf, hyd nee- gwelwyd, dydd Sudwrn, riad oedd yri bossibl gvveithio yno, 0 wneir pob ymdreeh i glirio y d wfr; ond ofnir y cymiuer hyny I gryn arnser.
ETHOLIAD EDINBURGH.
ETHOLIAD EDINBURGH. MWYAFBIF 0 1.221 I II RHYDDFRYD- WYR. Cymmerodd etholiad Ie yn nelievi Edin- burgh dydd Iau, yr lion a acliOiSiwyd trwy bennodiad. Mr. Arthur Dewar i fod yn Gyf- reithiwr Cyffredinol dros Ysgotland; a gwuaed y canlyniad yn liyyltys \n fuaii ar 01 un a r ddea o'r slo«j:Ii v jios :—" Mr. A, Dewar, K.C. (11.) 8,185 I Mr. H, B, Cox (C.; 6,964 Mwyafrif Rhyddfrvdig 1.221 Er fod mwyafrif Afr. Dewar gryn lawer vn 1l1 nag oedd yn 1906, gwelir wrth y fijg- rmua roddir is law, gyda'r eithriad ü'.r eMi- oliad gyfFrediiiol ddiweddaf, fod y mwyafrif Rhyddfrydig yn fwy uag y mas wedi bod fir's dwy flyned.d ar bymtheg. Ar ddau aohlvsur llwyddodd v Ceidlwadwyr i eimill y sedd, gyda mwyafrif byclian. ^'n etlioliad 1892, yr oedd y mwyafrif Rhyddfrydig yn 431 yn 1895, dycbwelwyd Mr. Robert Cox (C.), gyda mwyafrif o 94; mewn etholiad achlys-urol yn Mehefin, 1899; yr oedd y mwy- afrif Rhyddfrydig yn 831; vii 1900 cafwvd mwyafrif Ceidwadol o 111; yn 1906, yr oedd y mwyafrif Rhyddfrydig yn 3,860. j
[No title]
f Gwna ychydig o ddyferynau o sudd y Len.Q i liniaru'r boen ar ol pigiad gwenynen. Anicangyfi-iiir fod Ilai iia, ull ran o bump o drigolion Llundain yn myned i leoedd o addoliad. Yn y. daeullawfcd ganrif y doebreuinlyd rhoddi ffenestri gwydr ni^wn ddoiladau yn y wlad hen.
GORFODOGAETIJ FILWRAIDD B…
GORFODOGAETIJ FILWRAIDD B RE I FAT. Y pwynt pwysicaf yn y ddadl yn Nhy y CyfFredin nos Lun ar Amcangvfrifon y Fyddin ydoedd y pwynt a godcdd Mr. Henderson fel blaenor y Blaid Llafur. Hys- bys ydyw fod un o'r cymdeithasau mawr Yswiriol wedi pasio penderfyniad yn ngbyt- arfod ei chyfarwyddwyr yn gwrtbod cym- meryd neb. o newydd i wasanaeth y gym- deithas oni bydd yn barod i restru ei hun yn aelod o'r Fyddin Dirol Pan ofynwyd cwestiwn ar hyn tua diwedd mis Ionawr dywedodd yr Y sgrifenydd Rhyfel ei fod ef yn cymmeradwyo y path yn fawr, gan chwanegu yr hoffai efe, yn naturiol, weled cwmniau a meistriaid yn gyfFredinol yn gwneyd yr un peth. Nid pethau i fychanu eu bystyr ydyw penderfyniad y cyfarwydd- wyr yswiriol a chymmeradwyaeth yr Ys- grifenydd lihyfel. Ar ganol araeth Mr. Henderson cododd Mr. Haldane i egluro ei fod ef yn cymmeradwyo gwaith y gym- deithas fel moddion i ddechreu peth a ystyr- iai yn un da; ond, na ddywedodd y dylai gwaith y cwmni ddyfod yn un cyffredinol. Nid rhyw lawer a gawn yn yr eglurhad hwn. Hawdd genym gredu mai cael ei hudo gan sel, ac nid gan ddoethineb, a ddarfu y gweinidog galluog. Naturiol ynddo ydyw teimlo yn frwdfrydig dros y Fyddin Dirol. Onid ei unig blentyn ef ydyw y fyddin newydd 1 Pe na chawsid pobl i ymuno a hi, ni buasai ei elynion ond byr dro yn edliw I methiant iddo. Nid ydym yn dyweyd nad ydyw y diwygiadau eraill sydd wedi eu dwyn oddi amgylch ganddo yn bwysig. I'r gwrthwyneb, credwn ninnau, fel pawb arall, ei fod ef, trwy ei drefniadau newyddion, wedi sicrhau i ni fyddin lawer mwy effeithiol na'r un oedd genym dan yr hen drefniadau. Ond, nid oedd unrhyw ddiwygiad arall yn taraw meddwl y cyhoedd yn debyg fel y gwnai' daeargwn Haldane.' Ar Iwyddiant yr enw newydd a'r trefniant newydd hwn y dibyna gogoniant enw yr Ysgrifenydd Rhyfel fel gwladweinydd. Nid rhyfedd genym, gan hyny, ei fod ef, pan welo id gymdeitbas fawr yn gwneyd peth oedd yn debyg o beri chwanegiad mawr at nifer ei fyddin, ac felly sicrhau llwyddiant ei gyn- Ilun, yn tori allan mewn cymmeradwyaeth wresog i'r gymdeitbas; a gwneyd hyny heb ystyried yn 11awn pa effaith a allai fod i'w eiriau ef na gwaith y cwmni. Ar yr un pryd, dywedwn yn ddibetrus na allasai dim fod yn fwy annoeth; yn enwedig oddi wrth weinidog mewn GwTeinyddiaeth Ryddfrydig. Arglwydd Rothschild ydyw llywydd y gymdeithas, a phasiodd ef a'i gyd-gyfarwyddwyr benderfyniad nas gellir ei gyrameradwyo, edrycher arno o'r pwynt a fyner. Mewn gair, yr hyn y maent hwy wedi ei wneyd ydyw gosod gorfodogaeth filwrol breifat mewn ymarferiad, ar eu cyf- rifoldeb eu hunain. Cymmeradwyaeth Gweinidog sydd yn aelod blaenllaw yn y Weinyddiaeth, a hwnw yn siarad yn enw a chydag awdurdod y Swyddia Rhyfel, yn anocheladwy a garia berswad ar feistriaid eraill i ddilyn yr un cwrs o weithiediad; ac unwaith y decbronir ar y math cryf hwn o orfodogaeth, ni wyddis o gwbl yn mha le y dibena.
. CHWIDOGAETH Y D I P LOMYDDIO…
CHWIDOGAETH Y D I P LOMYDDIO N. Y gair Cymraeg am juggle- y Saeson ydyw Chwidogaeth, Defnyddiwii ef yn y fer erthygl hon am yr hyu sydd yn cael ei gario yn mlaen yn y dyddiau pvescnuol yn v Dwyraiu Agoa. Oni bae fod bywyd a marw-* olaeth beddweh a rhyfel yn y glorian yn y ehwareu hwn, byddem yn barod i chwerth- in am benau y gwladweinyddion uchelryw sydd yn ceisio cael y goreu y naill ar y Hall I' mewn dichell ac ystryw. Gwir fod yn awr lai o fwystlileiddiwch nag a fu ychydig wythnosau yn ol. Nid yw Awstria yn cythruddo na Servia yn yrnffrostio yn awr agos gymmaint ag y buont. Yr ydym yn ddiolchgar am dawelwch mewn cymmhar- iaeth. Er hyny, nid yw y diplomyddion yn peidio a'u chwidogrwydd. Mae'r yn myned yn rfilaen o hyd. Nis gwyddia ¡ yn lawn or tu allan i swyddfeydd y gwled- ydd hyn eu hunain pa belh sydd yn myned yn mlaen. Y newyddion answyddol ydynt orneiaetn, moua ay nag; a gallwn adyweyd fod iddynt nodwedd nas ceir mo honi yn gyffredin o dan amgylchiadau cyffelyb; nid amgen, y maent yn nodedig o gysson âu gilydd. Bu Rvvssia yn arfer ei dylanwad j ar Servia, a Phrydain, Ffraingc, a'r Eidal yn (ti ehefnogi. Cael gan y Brenin Pedr a'i Lywodraeth i feddiannu eu hunain mewn j amynedd, a bod yn fwy cymmedrol eu hys- pryd a'u geiriau, ydoedd y nddmewn golwg. A bu effaith daionus ar yr ymyriad hwn; o'r byn lleiaf, anfonodd Servia attebiad tra gweddaidd i Awstria, er ar yr un pryd yn arddangos 11awer o gyfrwysder. Rhoes eg. L lurhad ar ei hymagweddiad yn y misoedd diweddaf ag a ddylii symmud o'r ffordd bob achos cweryl a rhyfel rhyngddi a'i chvm- my doges a aHai ei thraflyngcu yn rhwydd a I didriifferth. HilJ yw hi yn gsiifeutliur uurbyw bawl iad ar Awstria — am dir nac am iawn neu ad- daliad arianol. A chwaith ni hawJia ym- reolaeth i'w chwaer-dywysogaetbau, Bosnia a Herzegovina, gan y galIu cryf. Yr unig beth a wna hi yn ei battebiad clasurol, ydyw gadael ei holl gwestiwn yn nwylaw Prif Alluoedd Ewrop. Nid cweryla ag Awstria ond appelio at y Cydgord a wna. Prin y gallasem feddwl am atteb mor rydd oddi wrth bob achos tramgwydd; ond, ar yr un pryd, prin y gallasem ddychymygu am un a mwy o gyfrwysdra y sarph ynddo. Mae atteb Awstria i hwn, drachefn, yn un clir. Ni fyn hi unrhyw ymyriad o unrhyw fath gan Alluoedd Ewrop. Myn hi drafodaeth uniougyrchol a Servia, yn gymmhwys fel y bu hi yn ymdrafod yn uniongyrchol a Thwrci fis yn ol; dim mwy na dim llai. Os gofyna Servia am benderfyniad cyfeillgar ar y cwestiynau mewn dadl pob peth yn dda. Hollol barod ydyw hi. Ond, ar un ammod, Ier hyny. Rhaid i Servia ym-.vrthod a'i dyheadau cenedlaethol; ymwrthod a'i hawl i arwain y Serbiaid yn Neheubarth Ewrop; ac hefyd ymwrtbod a'i bawl i chwanegiad at ei thiriogaethau, er nad yw hi otto wedi In gofyn hyn yn ffurfiol. Os na bydd Servia yn barod i dderbyn yr ammodaii-trafodaeth uniongyrcbol ac ym wrthodiad yn y cyfeiriadau a nodwyd-yna bydd Awstria, ar y dydd olaf o'r mis hwn, yn gosod terfyn ar y cyttundeb masnachol sydd rhyngddi hi a Servia., a gadael am aethwyr Servia i ddewis rhwng gwladgar- weh a dinystr yn eu hamgylchiadau, Yn y cyfwng hwn, dylasai fod gan Ewrop, pe ei Galluosdd mewn cydgord a'u gilydd, ryw- beth pwysig i'w ddyweyd. Trwy foycotio ei nwyddau ni bu Twrci nernawr dro yn dwyn Awstlia i'w synwyraw, Ond druan o Servia fee ban mewn trafodaeth union- gyrchol ag Awstria. Byddai fel rhwng dau faen melin yn cael ei malu yn llwch. Mae gan Servia berffaith hawl i appelio at Ewrop. Cyttundeb wedi ei wneyd gan Ewrop oedd yr un a wnaed yn ddrylliau gan Awstria, ac o herwydd hyny, y mae yr holl alluoedd yn gyfrifol am y cyni y mae Servia ynddo. Ond, pa fodd y gall Ewrop ddwyn hyn adref at Awstria? Ar hyn o bryd y gwir ydyw:-Nid oes gydgord Ewropaidd. Mae y Galluoedd wedi rhanu eu hunain yn ddwy fintai. Yr Almaen a wna yn eglur ei bod hi yn sefyll wrth gefn Awstria, a dywed ria fyn hi ddim ymyraeth a hi. En adeg pan y gallasai Ivwssii beri i Awstria newid ei meddwl; ond, nis gall hi wneyd hyny yn awr. Yn yr ystyr hwn nid ydym yn gweled fod ond anobaith yn hylldremu yn wyneb Servia. Nis gall hi wneyd dim ond ymostwng i'r trahausder Awstriaidd, neu ynteu golli ei bodolaeth. Gall y Pwerau ymliw yn Vienna; a dylent wneyd. Ond, pa effaith a fyddai ar hyny nis gwyddom.
---. YMLADD A'R DDAHFODEDIGAETH.
YMLADD A'R DDAHFODEDIGAETH. Mae Bwrdd y Llywodraeth Leol o'r di- wedd wedi gwneyd y ddarfodedigaeth yn un o'r anhwylderau y rhaid rhoddi hysbys- iadamdanynt o dan Gyfraith y Tlodion. Os oss eisieu rhyw gyfiawnhad i'r gorchym- yn pendant hwn sydd wedi ei roddi allan gan Mr. John Burns fe'i ceir yn yr adrodd- iad am waith y cynnrychiolwyr Piydeinig yn y Gyngres Gydgenedlaethol a gynnal- iwyd yn ddiweddar yn Washington, prif- ddinas Unol Dalaethau yr America Yn y gynnadledd hon yr oedd hufen meddygaeth a gweinyddiad Deddfau Iechyd y Cyhoedd o'r bron o bob gwlad wareiddiedig yn yr holl fyd wedi ei grynhoi yngbyd. Y pen- derfyniad y rhoddwyd cydsyniad unfrydol iddo, fel un o'r pwysigrwydd mwyaf, ydoedd hysbysiad gorfodol gan feddygon ar bob acbos o ddarfodedigaeth y gelwid eu sylw atynt.' Yn yr Iwerddon, o dan ddeddf a basiwyd y llynedd, y mae yr anhwyldeb yn cael ei hysbysu yn gyfFredinol. Yn Ys- gotland y mae yr awdurdodau lleol wedi gwneyd hyny yn beth gorfodol yu mhob man. Yn Nghymru a Lloegr, y mae yr un peth i gael ei wneyd o hyn allan. 4 Profiad a ddengys/ medd adroddiad y cynnrycbiol wyr, s fod y cyfryw hysbysebu yn y wlad hon ac yn Unol Dalaethau yr America wedi bod o'r gwerth mwyaf i'r claf ei hun yn ogystal ag i gymdeithas yn gyffredinol.' Onid yw yr adeg wedi dyfod i eangu y fen- dith? Yr ydys wedi cynnelino a'r yinad rodd I ymiadd â'r ddarfodedigaeth.' Yr an- hebgor cyntaf i ymladd yn effeithiol ag ef -n Z3 ydyw dyfod o byd iddo.
. Y DDIRPIlWYAETil EGLYVYSIG.
Y DDIRPIlWYAETil EGLYVYSIG. Prin y rhaid petruso dyweyd nad ydyw y ddirprwyaeth ar yr Eglwys yn Ngbymru yn werth y g6st yr aed iddi ynglyn a hi. Nid ydym yn cofio darllen hanes am ddim mwy diffrwyth. Ceir gwell mantais yn ol Haw i atteb y cwestiwn ar bwy y mae y bai. Hcddyw cyfeirio at adroddiad y ddirprwy- aeth yn unig a wnawn Ymddengya fod gwaha-niaeth dift-ifol i-neivii barn yn mysg y dirprwywyr. Parotodd y Barnwr Yaughan Williams ei adroddiad fel cadeirydd y ddir- prwyaeth; a dydd Mawrth yr oedd cyfarfod o'r boll aelodau yn cael ei gynnal i wrandaw I arno ef yn ei ddarllen, Cododd amryw o'r dirprwywyr wrthddadleuon pwysig yn erbyn tdn a rhediad cyffredinol yr adrodd- iad, am nad ydoedd yn ymdrin yn gywir hg ystad yr amgylchiadau y gorcbymynwyd i'r ddirprwyaeth i wneyd ymchwiliad iddynt; ac yn erbyn y casgliadau a dynid gan y cadeirydd yn groes 1 olygiadau y mwyafrif o'r dirprwywyr. Bu yno ddadl hirfaifch. Daliai y cadeirydd yn gryf dros ei adrodd- iad fel y darllenv'/yd efj a 4aliai yr aelodau j eraill yr un mor gryf dros eu hochr hivyth- au. Ffynai y teimladau gorau, a siaradent yn barchus y naill am y llalI, wrth gwrs. Ond, dywedent eu meddyliau vn glir, a glynent wrth eu golygiadau yn ddiwyro. Y canlyniad ydoedd gwneyd yn amlwg nad oedd yn bossibl cyttuno ar un pender- fyniad gydag enwau yr oil o'r dirprwywyr I wrtho, Hyfryd gan ein calon am y ffaith hon, a deall fod y mwyafrif o honynt yn naftiol i Ddadsefydliad yr Eglwys yn Nghymru. Y diwedd fu i r mwj7afrif fyned allan or cyfarfoi cyn gorphen myned trwy yr adroddiad, canys teimlent mai coll amser a fyddai gwrandaw chwaneg ar bethau nad oedd y gobaith lleiaf iddynt allu cyttuno a hwynt. Y rhai a gyttunant a'r cadeirydd a ddeuant yngbyd etto i fyned yn mlaen gydag ef trwy y gweddill, ac i roddi eu henwau wrtho. Ar y llaw arall, daw y mwyafrif ynghyd cyn pen ychydig amser i wneyd adroddiad o'r eiddynt eu hunain, gycla u henwau wrtho. Ac i hyn y mae llafur y ddirprwyaeth fawr frenhinol y gwastraffwyd cymmaint o amser ac arian arno wedi dyfod. Mewn gair, ni cheir y ffrwyth lleiaf ar ddim a awgrymir gan y cadeirydd dysgedig a'i leiafrif gor-Eglwysig. Wrth gwrs, rhagrithiem yn bechadurus pe y dywedem ein bod yn gofidio o herwydd hyn. Yr hyn sydd yn wirioneddol yn ein calon ni ydyw diolcbgarwch diffuanti'r mwy- afrif -gwyr yn adnabod Cymru yn drwyadl am sefyll drosom mor ddiysgog.
Y FASNACH LO YN NEHEUDIR CYMRU.
Y FASNACH LO YN NEHEUDIR CYMRU. AIL DDECHREU GWEITHIO YN NGLOFA ABERAMAN. Mewn canlyniad i ymgynghoriad BWlidd Cymrnod y Easniacb Lo yn Neheudir Cymim, yn Nghaerdydd, ddydd Morcher, y mae. yr angliydwelediad yn y fasnach lo wedi cael ei ddwyn i derfyniad. Cyttunodd Cwmni Glofaol Powell Duffryn i'r 1,800 o ddynion glowyd allan" yn nglofa Aber/amaar, i ail ddechreu gweithio hoddyw (dydd Iau), ac y mae dirprwmeth ivedi cael ei phennodi, gydag awdurdod llawn, oddi wrth y Bwrdd Cymmod i fyned1 i'r lofa yn ddioed i drefnu tal teg am y gwaith yr oedd anghyidiweled- iad yn tvi gyldh. Y mae hyn, wrth gwrs, yn clirio y ffordd, i benderfynu, mewn modd heddychol, bwyntiau erail] yr oedd anghyd- welediad rhwng perchenogioii y glofeyadi a'r gweithwyr yn eu cylch. A Dangoswyd ysbryd cymmodlawn ynglyn a materion eraill, ar bob ochr. Cyttunwyd i gael barn dadleuwyr ar effaith Cyfraith Wvth Awr ar gyttundeb y cvflog ac i ystyried y mater mewn cyfarfod arall o'r bwrdd.
;."""' .----_-,--------.-.,-,-HELYNT…
HELYNT ADDYSC YN BRYMBO. YR YSGOLION EGLWYSIG. Y mae y Bwrdd Addysg newydd gyhoeddi penderfyniad arall, ac un terfynol, 'mewn perthynas i'r arighydwelediad yn Brymbo, yn nghwrs ipa un y dywedant nas gall ath, rawoii yr ysgol, yn ngwyneb cynllun y Cang- hell-lys, o dan ba un y mae yr elusen yn cael ei gweinyddu yn bresennol, ddysgu y plant yn athrawiaethau neu ddaliadau Egl- wys Loegr. Yr oedd y llywiawdwyr, modd bynag, o dan Gyfraith Addysg 1902, yn meddu rheolaeth dros yr addysg grefyddol a gyfrenid yn yr ysgolion, a gallent ganiatau i'r clerigwyr fyned i mewn, a ohyfranu add- ysg grefydol, fel yr oeddynt hiwy, y llyw- iawdwyr, yn ei gymmeradwyo. Dadleuai yr Ymneillduwyr fod defnydd ammhriodol yn cael ei wneyd o Ysgolion Brymbo, yn gymmaint ag nad oedd y weith- red gyfreithdol yn caniatau defnyddio yr arian i amcanion enwadol. Yn niwedd y flwyddyn 1907 gwrthododd Awdurdod Add- ysg sir Ddinbych gydnabod yr ysgol, a hyny o herwydd nad oedd yn dyfod i fyny a gof- ynion deddfau iechyd, a rhyw ddiffygion yn yr adeilad; ac am rhyw gymmaint o amser ar ol hyny eariwyd yr ysgol yn mlaen ar post l>obl yr Eglwys. *Yn y cyfamsor, dari'u 1 lawer—er nad yr oil o lawer—o blant yr Ynjneillduwyr gael eu symmud i ysgolion godwyd dros dynimor, ond y mae Awdurdod Addysg sir Ddinbych, or hyny, wedi. cym- meryd yr ysgolion drosodd, H thalu yr holl dreuliau.
-__-------__-__y ti N Ryeii…
y ti N Ryeii IOLIAD RHfYDDFRYDIG SIR FEIRIONYDP, Yil ng wyneb y sibrwd iam ymneilildiUad Mr. A. Osmond Williams (yr hwn bejmod- wyd yn Arglwydd Raglaw Meirionydd'), fel aelod Rhyddfrydig dros y sir, enwir amryw fel ei olynwyr. Y mae y Ceidwadwyr yn ystyrkd y cwestiwn o. ddethol ymgeisydd; a disgwylir y bydd i'w enw gael ei wneyd yn hysbys yn fuan Dywedir fod y Ceidwadwyr o dan yr argraph y bydd i ymgeisydd Llafur gael ei ddwyai allan yn Ffestiniog. Y mac ped- war o enwau eisoes yn cael eu benwi fel ym- geiswyr Rhyddfrydig tebygol; Eief Mr. Haydn Jones, Towyn, ysgrifenydd mygedol y Pwyllgor Addysg Sirol, a Henadur o'r Cynghor Sirol; Proffeswr Tom Jones, Glas- gow Mr. Vincent Evans, Llundain, br'odor o Trawsfynydd; a Mr. J. Jones Morris, cyfreithiwr, Porthmadog.
.---'--_--"--------------BRAWDLYS…
BRAWDLYS SIR STAFFORD. DEDFRYD MARWOLAfiTH. A N711, mrawdlys sir Stafford, ger bron y Barnwr Clmnnell, cyhuddwyd Joseph Ed- ward Jones, asiedydd, o lofruddio ei wraig, Charlotte Jones, yn Wolverhampton, Tachwedd 12fed. Profwyd i'r carcliaror, fygwth ei wraig, ac idido ei saethu gyda phistol, ac iddo wneyd ymgais i gyfl-awn i hunanladdiad. Amddiffyniiad y carcliaror ydoedd, tra yr oedd ef yn eistodd ar gadair1, i'w Wraig didyfod o'r tu ol iddo, a thori ei wddf, ac iddi ruthro wedi hyny i fyny y grisiau, a. saethu ei hun. Cafodd y rlieithwyr fod Jones yn. euog; a dedfrydwyd ef i farwolaeth.
[No title]
Cliwanegodd New York 4,100,000 at ei phoblogaeth yn ystod y ganrif ddiv/eddat
Y TRYCHINEB YN NOCIAU BIRKENHEAD.
Y TRYCHINEB YN NOCIAU BIRKENHEAD. YMDDRYLLIAD ARGLAWDD. Boddiad 14 o ddynion. 'V' ^bvgeiniol boreu ddydd Sadwnr bodd- odd peidwar ar ddeg o ddynion, allan o 15 o lafurwyr, oedd yn gweithio yn helaethiad y doc yn Birkenhe-ad, trwy i'r arglawdd ymddryllio. Derbymodd tri eraill, y rhai oead yn gweithio yn agos, niweidiau: ac v maent yn gorwedd yn Ysbytty Birkenlleaj, tra y cafodd amryw eraill ddiangfaau cyfyng. Ni Iwyddwyd i ddvfdd 10 hyd i un 0 r cyrph i fyny i nos Sabbath. Er s cryn amser yr oedd y Mri. John Scott a'i gyf., c-oiiti-actors Darlington, wedi ymgymmeryd a'r gwaith o helaethu y vittoria Docks, yn y gornel ogledd-or- llewmol i gronfa fawr o ddwfr a elwir yn East Float.' Y mae y fynedfa i'r darn newydd o r East Float i fed yn 100 troed- fedd o led. Pan ddigwyddodd y ddam- wain yr oedd y gwaith yn tynu at ei or- pneiiiad. Y mae y doc ei hun wedd ei gwblhau, ac mewn cyssylltiad a'r fynedfa terfymad y gwaith—y digwyddodd y trychiiieb. Codwyd sarglawdd gref i gadw y dwfr yn ol, tra yr oeddi y fynedfa yn cael ei gwneyd; a thybid ei bod yn ddigon cadarn i d-dal y rhuthr a allasai gael ei wneyd arm. Yr oedd wedi ei gwneyd 0 bohion mewn Uinellau dwbl. y rhai a or- weddlent yn ddwfn yn ngwely y doc, pa rai oedd wedi eu llenwi i fyny a phum troed- read o glai a chymmrwd. Yn mron cyn i'r trychineb ddigwydd yr oedd un o'r lbfurwyr, yr hwn oedd wedi iVr 1 we! sylwi fod ychydig o ddwfr vn dyfod trwy yr arglawdd. Yr oedd yn meddu ar ddigon o bresennoldeb meddwl, gan sjdweddoli y possiblrwydd o berygl, i godi gwaedd o rybudd ar ei gyd- weithwyr Ls-law. Ond, yr oedd' yn rbv ddiweddar pan wnaed: y perygl yn hysbys/ Yn union yn mron yr un adeg ag y cod- wyd y waedd o rybudd clywya trwst mawr, a hawdd deall beth oedd wedi cym- meryd. lie. Yr oedd yr arglawdd wedi rhoddi ffordd o flaen y llifeiriiant. Cafodd y dynion. anffodus eu dal yn union gan y llifeiriant. Clywyd eu gwaeddiadau am help, ond nid oedd yn bossibl estyn hyny iddynt. Yr oedd yr ychydig ddwylaw oedld ar y rhan uchaf o'r gwaith mor ddiallu a'u cymdeithion an- ffodus. Rhuthrodd y dyfroedd lleidiog oedd yn llawn o glai la malurion y gweith- iau i mewn,, a llanwodd y d'arn eang oedd wedi cael ei gloddio a dwfr. Ni chododd un o'r cyrph i'r wyneb, ar- wydd sicr eu bod wedi cael eu dirwasigu i lawr gan. y ddaear a'r coed. Gwnaed ym- dreeh i gyrhaedd y dynion, ond yn aflwydrl- janniis o rhaid i ryw gymmaint o amser fyned heibio, o angenrheidrwydd, cyn y gellir dyfod o hyd' i'w cyrph. Ni bu dim ond un o'r rhai oedd is-law, George Crichton, yn ddigon lwcus i gael ei gario i'r wyntfb gan y llif^'r^asit, a chymmerwyd gafael ynddo yn union er ei ddwyn i ddiogelwch, ond yr oedidl mewn cyflwr egwan. Yr oedd y dynion a weithient ar y geulan mewn perygl parhaus, a chafodd gyriedydd y 'crane,' David Jones, ddiangfa hynod. Attegid ffordd y crane' ar draws y doc gan goed osodwyd i fyny. Pan dorodd yr arglawdd syrthiodd ffordd y 'crane,' a chwympodd y crane' enfawr i'r doc. Der- byniiodc | Jones, niweidiau trwm wrth syrtbio; ond, yn ffodus, disgynodd ar le cadarn. Yr oedd bach gen, o'r enw Thoanas De- viiie, ar y 'crane,' hefyd, yr un amser. Hyrddiwydi ef i'r awyr. Wrth ddyfod i lawr syrthiodd rhwn:g daman o goed, a derbyniodd niweidiau mor drwm fel y bu raid tori ei goes dde yn ddiweddarach ar y dydd. Ar bed odd negro, o'r eaiw George Parnell, ei fywyd trwy roddi ffordd i ryw ofnus- rwydd; ddaethai clrosto. Nis gallai roddi cyfrif am y meddylddrych gafodd nad oedd pobpeth yn itawn. Y mae'n debyg,' medd- ai, mai fy ngwybodaeth 'am y gorlanw, a'r pwysau mawr oedd Yll. rhwym o ddyfod i wasgu ar y polion oedd yn gwneyd yr argae i fyny a awgrymodd ryw syniad i mi.' 'Pan yn mron yn banner awr wedi banner.' meddai, 'xtethnm at y prif-weith- iwr is-law, a dywedais wrtho f." mod yit myned i fyny. Ni ddarfu iddo- wrth- wvnebu i mi fyned, a deehrcnais ddringo yr ysgol i ben, invchaf y gwaith. Pan gyrliaeddais ris uchaf yr ysgol, clYWIl drwsfc mawr, ac wedi i mi edrych o gwm- pas, gwelwn fod yr arglawdd wedi ym- ddryllio.' Vo torasgi yr lioLI ddwfr yn yr East Flout. trwodd i Ddoc Vittoria, buasai y canlyniad.. au i loiigau yn ddinystriol iawn. Y mao yr achos o ymddrylliad yr argae yn aros yn ddirgelwcli. Enwau y person au laddwyd ydyiit: Henry Davies, y prif weithiwr, gwr priod, Albert Street, Birkenhead William Roger- SIOI), gwr priod, Club Road. Birkenhead; Charles Johnson, Beaufort Street, Liver- pool Thomas Gouklson, Seabank Cottages, Birkenhead; Albert Walker, Blackpool Street, Birkenhead; Thomas McNicholas, St. Paul's Road, Tranmere; James Keefe; William Saunders, gwr priod. Eldon Place, Birkenliead William Reiad, Cartref Byddin yr lachawdwriaeth, Birkenhead; John Brown. Scotland: Street, Liverpool; Robert Shaw Thomas, Birkenhead; John Matthews, Market Street, Birkenhead; Thomas Lloyd, Hope Street, Birkenhead; Thomas Shaw, WVtsoii Square, Birkenhead.
-'---"----------LIVERPOOL.
LIVERPOOL. GWR A GWRAIG YN I/LOSGI ( FARWOLAETH. Yn or iau man Sabbath, torodd tan allan yn Lodwick Street, Liverpool, trwy yr hwn y collwyd dau o fywydau. Llafurwr, o'r enw Peter Johnson, a'i wraig, oedd yn byw yn y ty, a chollodd y ddau eu bywydau. Yn fuan ar ol canol nos canfyddwyd fod y gegin a'r grisiau yn wenfflam a phan Iwyddwyd i'w di- ttodd, gwelodd heddigeidwad y wraig wedi llosgi i farwolaeth yn y gegin. Cafwyd ei gwr yn gorwedd a'i wyneb i waered ar lawr yr ystafell wely, wedi ei orchfygu, y mae'n ,7 amlwg, gan fwg yn ei ymgais i ddiangc. Bu farw yn fuan ar o iddo gael ei symmud i'r ysbytty.
[No title]
Defnyddiwyd y teitl o Barchedig' i dde- chreu yn y wlad hon yu 1&57. Newidia ceiniog ddwylaw o ddeutu uu-ar* ddg öweithiau yn yr wythnos.
[No title]
adncwyddiad IJiHyndoilia-eili/ ebai y 1 Prii'weinidog ddydd Man rth. Bu Vlirprwyaetb gyda Mr..LIuiieiman ac Iarll Oamngtou 'yr un dydd, yn galw eu sylw at addysg yn yr ardaloedd am- aetliyddul. Yn Leeds, dydd Mawrth, ymosododd dyn ieuaugc a'i enw -Fred Barker, o lIolheck, ar ei fain a'i (Idatt frawd a bwyell. Ni lwyddodd i'w lladd; ond, y mae eu cyfhvf yn wir beryglus. Lladdodd ei hun, modd bynag. Mawr y cvfiro a achos wyd yn Leigh, ger Utloxefcer y dydd o'r blaen, gan swn curiadau dirgelaidd yn dyfod o area ben, wr oedd newydd gael ei ollwng i lawr i'r bedd. Yn y fan. codwyd yr arch i fyny; agorwyd ef, a. cha'ed/fod yr hen wr yn, bollol farw. Ehv-M RyV William Hartley, y gwneutburwr bymtheng mil o bunnau at ysbytty yn Liverpool i fam- au i roddi gen-edigaeth i blant. Telegram o Montenegro a ddywed fod rhyfel rhwng Awstria a Servia yn anocheladwy. c Deunaw ar hugain o bersonau a losgwyd i farwolaeth mewn tan a ddi- lynodd gorwynt eryf yn Brinkley, .j 0 v v u Arkansas. Yr boll drei hefyd a ddinystriwyd, a gwnaed tair mil o bcbl lieb un math o gartref. Ar adeg erwin o'r fhvyddyn