Baner ac Amserau Cymru

GLAN ALUN. Son am Dwm o'r Nant. Yr oeddwn yn darllen Pregethwr y Bobl" gan GIan Alun, y dydd o'r blaen, ac yn sylwi ei fod ef yn lied lawdrwm ar feirdd a barddoniaeth Cymru Fu. Wele rai o'i sylwadau:— Pa beth oedd Twm o'r Nant ar ol y C\vhl? Yr oedd e'n ffraeth, end nid oedd ynddo y teimlad a'r itlyslder natur sydd yn gweithio ei ffordd i deml y serch; yr oedd ef radd yn uwch na gwag faledi'r heol- dyna'r cyfan.,Am Huws, a Morus, Glan y Gors, a'r rbeiny, nid oedd eu gwaith ddim gwell na lol ar gan. Llewefyn Ddu, o ran ei waith barddonol, oedd feddwl mawr yn ym- ddiraddio. Yn ddiweddarach, pa beth wnaeth Alun, a Glan Geirionydd, ond ychyd- ig ddarnau i ddangos eu galluoedd, a pheri galar na lafuriasent fwy?' Yn yr adeg hono, tua'r flwyddyn 1858, ym- ddengys fod rhyw arlunydd ar fedr cyhoeddi 'Oriel ddarluniadol o feirdd y Dywysogaeth. Yr oedd y syniad yn gogleisio meddwl Glan Alun, ac fel hyn y dywed:— Oriel y Beirdd,' O! diolch byth am dani, Luniedydd anwyl, d'od ni oil i mewn, Bob copa walltog a fu'n euog o Gyflawni rhigwm, d'od ni oil i mewn, A chroger ein wynebau barddol ar Barwydyfdd Cymru, on,id e, yn wir, Ychydig iawn o honom fydd ar gael Mewn cof a chadw, yn yr oes a ddel.' Pa beth a ddaeth o'r anturiaeth uchod, nis gwn. Ond y mae un peth yn sicr; y mae enw Glan Alun yn aros, ac i aros, ar bared llenyddiaeit11 ein gwlad.

— ;— Derbyniodd ysgrifenydd cangen Caergybi, o aefydliady Bywydfad Cenedlaethol awgrym o bencadlys y sefydliad. eu bod hwy yn bwriadu cydnabod gwroldeb criw' bywyd- fad Caergybi, trwy anrhegu Mr. William Owen a bathodyn aur, a'r gweddill o'r criw a bathodyn arian. Bydd i bob un dderbyn gwobr arianol, hefyd. Yr amcan ydyw cofio y modd y gwaredwyd criw yr Harold' yn y corwynt ar yr 22ain o I Chwefror.

CANADA YNTE'R WLADFA? [Anfonwyd dau gopi i ni o'r Drafod '—■ newyddiadur y Wladfa-yn cynnwys yr ysgrif ganlynol, mewn attebiad i'r hyn a draethwyd gan Carwr Undeb,' o dan y penawd 'Canada.GoL.] Gyda chaniatad a chyfrwng y 'Drafod,' cyflwynaf yr hyn a ganlyn i Faner ac Am- serau Cymru:'— Yn y Faner am Tachwedd 6ed yr oedd llith o dan y penawd Canada,' gan un a alwai ei hun Carwr Undeb.' Cyn cyrhaedd hanner y llith y mae yr awdwr yn myned allan o'r ffordd o bwrpas i roddi hergwd law-chwith i Patagonia. Ac erbyn i ni ddarllen hwnw, deallir fod y WIadfa yn poeni ei feddwl tra y bu yn cyfansoddi o ddechreu i ddiwedd. Wrth son am y sefydliad Cym- reig yn Tre Llewelyn, dywed:— Treuliais bum' wythnos yn y sefydliad fy hunan '—35 niwrnod. Yr wyf fi wedi treulio dros 40 mlynedd yn Mhatagonia; felly, 'yn meddu mwy na blwyddyn am bob diwrnod o brofiad a fedd Carwr Undeb.' Dywed ef—' Nid -ces neb o honynt- nad al-lai gael o leiaf 200p. am eu lie, pe baent yn gwertihu allan.' Nid oes yma neb a'i fryd ar werthu allan. Gwerthir ambell dy- ddyn, ac y mae y pris yn amrywio o 1,COUp. i 2,000p. Dywed am rai yn well eu hamgylclriadau mewn pum' mlynedd nag mewn chwe' mlyn- edd ar hugain yn Patagonia.' Aeth yn ag'os i ddau gant o Batagonia i Canada, rhwng penteuluoedd a phlan't. Yr oedd y mwyafrif dan chwech ar hugain oed, wedi eu magu yma. Nid oedd dwsin o'r penau teuluoedd wedi bod chwe' mlynedd ar hugain yn y Wladfa. Erbyn hyn, y, mae am- ryw deuluoedd; wedi dychwelyd. Y mae ei aill o dro i dro, yn aiifoil at gyfeillion am help i ddyfod. Yr oedd amryw yn bobl barcbus, gymmeradwy, a bu cwrdd ymadawol i ffar- welio a rhai. Mae amryw wedi huno yn angau tra yn hiraethu am ddyfod yn ol. Gadawodd ychydig o honynt eu tyddynod heb eu gwerthu, rhag ofn y deuai awydd am ddyfod yn ol; ac yr oedd gan ddau neu dri arian yn y bangc. Erbyn hyn y mae yr oil ond dau dyddyn wedi eu gwerthu, am fod angen ar y perchenogion. Un o'r newydd- ion diweddaraf ydyw, fod eu cnydau wedi eu llwyr ddinystrio gan genllySg y Medi di- weddaf. Dywed Carwr Undeb nad yw y wlad ond yn ei babandod etto.' Mae hyn yna yn gam- dystiolaeth dybryd. Dechreuwyd1 ei sefydlu ddwy ganrif a banner yn ol—tua'r un pryd ag y sefydlwyd Boston, Virginia, a manau eraill yn y Talaethau Unedig, yn gyntaf gan Ffraingc, ac wed'yn gan Brydain; Erbyn heddywy mae wyth neg miliwn o boblog- aeth yny Talae'thau Unedig, am ei bod niewn hinsawdd dymmherus; a Canada heb ond o ddeutu y ddegfed ran o hyny, am ei bod yn y lledredau rhewllyd-yr holl wlad dan fantell o eira,, a'r afonydd yn gloedig gan rew am bedwar mis bob gauaf. .Nid oes hanner canrif wedi pasio er pan laniodd 150 o Gymry yn Mhatagonia; ac erbyn heddyw maent hwy, a dyfudwyr eraill, a'u hiliogaeth, yn rhifo pum' mil, nifer aml- af yn enedigol yma yn Gymry o waed, iaith, a defion. Mae ein tiriogaeth ni (Cbubut) mewn lledred tymmherus, tebyg i Ffraingc, a Chymru a Lloegr gyda'u gilydd; a thros hanner miliwn o erwau yn mherchenogaeth rhydd-ddaliadol y sefydlwyr C'ymreig. Rhifa, eu defaid o ddau i dri chan' mil; da corniog, tua hanner can' mil; cesyg magu, rai mil- oedd, &c. a gwellheir y rhywogaethau yn barhaus trwy brynu hyrddod, teirw, a meirch purwaed o Brydain, a gwledyld eraill. Mae genym ni, Gymry, 14 o gapelydd, a hanner miliwn o erwau yn mherchenogaeth rhydd-ddaliadol y sefydlwyr C'ymreig. Rhifa eu defaid o ddau i dri chan' mil; da corniog, tua hanner can' mil; cesyg magu, rai mil- oedd, &c. a gwellheir y rhywogaethau yn barhaus trwy brynu hyx-ddod, teirw, a meirch purwaed o Brydain, a gwledyld eraill. Mae genym ni, Gymry, 14 o gapelydd, a dwy Eglwys Loegr, a thri neu bedwar o gyn- nullfanau mewn 'tai. Sonia Carwr Undeb am undeb. Y mae: yma Undeb Eglwysi Rhydd- ion, cyfarfodydd pregethu undebol, cym- manfaoedd canu undebol, ac eisteddfodau, ysgolion elfenol ac un ysgol uwchraddol. Mae dyffryn y Camwy, ein sefydliad cynt- af, fel dwy ran o dair o ranbarthau amaeth- yddol y ddaear, yn brin o wlaw. Ar y de- chreu gwnaed llawer ffos ddyfrhaol at was- anaeth un tyddyn. Eithr deallwyd nad oeddynt ddigonol, ac ymunwyd ynGwmniau Camlesydd at wasanaeth yr amrywiol ardal- oedd; a gweithiwyd yr oil gan y tyddynwyr a'u teuluoedd, heb echwyn o ariandy, na chymmhorth Llywodraeth, na nemawr o was- anaeth cyflog ddyilion; ac y mae y camlesydd hyn yn werth cannoedd o filoedd o btmnau yn ol prisiad mesurydd tir yn ddiweddar. Mynvch y ceir enwd toreithiog o wenith, tynell yr erw, neu fwy-heb i'r tir gael mod- fedd o wlaw o'r hauad i'r cywain. Fel hyn, 'hawdd oredu fod grawn y Wladfa-gwenith haidd, llin, alfalfa ('lucerne') yn loyw ddis- glaer, ac yn cael pris blaenaf yn Liverpool, as unrhyw farchnad arall. Gyda chnydau ar o 20 i 80 erw y mae am- aethwyr ardaloedd wedi ffurfio Cwmnidu Dyrnu, a chanddynt ddyrnwr mawr, ac ager beiriant yn llosgi gwellt i'w yru—a pheiriant rhai cwmniau ar 'draction,' i symmud o'r naill ydlan i'r llall. Mae y tymnior dyrnu yn estyn dros o dri i bum' mis. Heb law y meusydd, y mae gerddi y Wladfa yn haeddu eucrybwyll. Ceir pob math o wyrdd lysiau cyffredin, ynghyd a betys, pom- piwn, melon, citron, a tomato—oil yn tyfu yn yr awyr agored; ac o ffrwythau apricot, peach, damask, a mathau eraill o eirin; am- rywiol fathau o afalau a ceiros, mefus, mafon, a grawnwin. Cludir cyflenwad dyddiol o lysiau a ffrwythau yn droleidiau i drefydd y Wladfa, o'r bron ar hyd y flwyddyn. Ond diau mai yr undeb grymnsaf yn y Wladfa yw yr C.M.C., Cwmni Masnachol y Camwy, cwmni cydweithredol rhestredig. Y mae o'r bron bob teulu o Gymry y Wladfa yn meddu rhaneion ynddo. Yr oedd man- tolen y flwyddyn ddiweddaf yn dangos mas- nach o yn agos i filiwn a hanner o ddoleri. AIIbortha cynnyrchion y wlad o dri por'th- ladd, a dybortha riwyddau, bAvydydd, dillad- au, arfau, celfi, a pheiriannau, &c., yn syth o Brydain a gwledydd eraill. Medda chwech o ystordai, lie y niasnecbir yn gyfanwertli a chynnifer o siopau lie y manwerthir. Y mae ganddynt long yn mordwyo ar y glan- au, ac y mae agerlong i'r Pacific Co. yn galw yn fisol yn Madryn, i ddadlwytho a llwytho rhwng yma a Liverpool, heb law agerlongau eraill yn achlysurol. Wrth gwrs, deallir foci yma farsiandwyr eraill; ond nid o nodwedd a gallu yr C'.M.C. Ein sefydliad mwyaf yw Bro Hydref, ger godreu yr Andes, yr hwn sydd eanged a phedair o siroedd Cyniru, ac yn debyg o ran ei hinsawdd a'i dywydd—ychydig sychach. Ac, hefyd, o ran arwynebedd yn wastadedd- au, dyffryndr, bryniau, a browydd; nentydd, ffrydiau, ac afonycld; coedwigoedd, a chreig- iau, a'r Andes a'i res o foelydd dan eira oesol yn y golwg, tua'r gorllewin, yn derfyn rhyngddynt a Chili. Nid yw y boblogaeth yn bum' cant, tra-yrhif ant eu hanifeiliaid wrth yr ugeinia-u o filoedd. Codir ydau yno heb ddyfrhau, ac j piae cwmni o honynt wedi oodi melin wrth rym dwfr-olwyii I turbine,, yn malu cyflawnder o flawd. Y mae yn y diriogaeth ddau o estron iaith am bob un sydd yn siarad Cymraeg, ac y mae'r bobl anghyfiaith hyn o liaws ieithoedd a gwledydd—Rwssiaid, Swedaid, Norwegiaid, Daniaid, Ellmyn, Awstriaid, Twrciaid, luddewon, Boeriaid, Ffrangcod, Hysbaeniaid ac Italiaid. Ped arhosasai yr holl Italiaid laniasant, buasai y boblogae'th gynnifer ddwy waith. Mae ugeiniati, ie, dichon gan- noedd o honynt, yn dyfod i'r weriniaeth hon bob blwyddyn, ac wedi aros dwy neu dair blynedd, a chynnilo dichon gan' punt, y naill hanner yn dychwelyd i Itali. Yn 1881, rhifwyd y boblogaeth yn 1,000, o'r bron oil yn Gymry. Yn 1897 bu cofrif- iad, ac yr oedd yn agos 4,000. Yn awr yr ydym o ddeutu 15,000. Fel hyn deallir fod estroniaid yn dylifo yma y blynyddau di- weddaf. Buom heb ddim dyfudiaeth Gym- reig am yn agos deng mlynedd. Wedi i fin- tai fach o ddau gant ymadael i Canada, aeth yn syniad drwy Cymru, a manau eraill, fod Gwlad fa Patagonia wedi chwalu a darfod. Yn y tair blynedd diweddaf y mae ychydig cydnabod, a chyfeillion i rai sydd yma eisoes yn dyfod, fel pe bai y Ilanw yn dechreu troi ar waelod trai. Nid ydym ni dan y faner Brydeiiiig, a diau fod hyny yn ddigon gan lawer o bobl am gadw draw. Gwyddom, hefyd, fod y Weinyddiaeth Doriaidd wedi rhoddi papur ar- graphedig yn mhob llythyrdy, yn rhybuddio pobl nad oedd diogelwch yma. Gwyr niferoedd o honom drwy bronad beth yw byw yn Canada, Talaethau Unedig, a gwledydd eraill. A gwyddom y bydd i bob Cymro a Chymraes ddaw i'r Wladf; boed uniaith wledig neu ddysgedig, gweithiwr, amaethwr. neu grefftwr, deimlo ei hun. Inewn gwlad rydd a hinsawdd tymmherus; yn niysg pobl mwy cydnaws, ac mewn amgylch- ion a chyssylltion a defion mwy cartrefol nag unlle arall oddi allan i Hen Wlad ei Dadau.

MARWOLAETH A CHLADDEDICAETH I Y PARCH. WILLIAM EVANS, CILCERRAN, PENFRO. Wedi tua pytiiefnos o gystudd caled, gwywodd y gweinidog ieuangc hwn yn yr angau, nos Sabbath, y 15fed cyfisol. Tua blwyddyn a hanner yn ol ordeiniwyd ef yn fugail i eglwysi y Babell, Cilgerran, a Chapel Newydd. Bu yn weitligar ac ymroddgar yn ystod ei ddydd -byr, ond er mawr ofid i'r egl- wysi, a'r gymmydogaeth yn gyffredinol, goddiweddodd y nos ef yn annisgwyliadwy. Nodweddid ef fel dyn ieuangc pur ac egwydd- orol, ac hollol ymgyflwynedig i waith ei Geid- wad. Gadawodd yn archolledig weddw ieu- angc dyner, a baban bychan, chwech wyth- nos oed, a lliaws o berthynasau a chyfeillion. Anv/ylid ef yn ei fywyd, a pherchid ef yn ei ddyhuddiant cynnar. Aeth i'w feddrod yn Nghladdfa y Babell, yn yr un oedran a'r Gwaredwr i fedd newydd Joseph o Arimath- ea, yn 33ain mlwydd oed. Mor dywyll i'n hamgyffredion ni yw dyrus ffyrdd. yr Anfeid- rol lor! Etto, uniawn ydynt i gyd; cawn esboniad yn y man. Prydnawn y dydd Iau canlynol oedd adeg y gladdedigaeth. Yr oedd pentref hanesiol Cilgerran yn ei alar. Hawdd i'r dyei'thr oedd canfod prudd-der dwfn yn yr amgylch- oedd. Yr oedd y masnachdai yn nghauad, lleni yn gorchuddio y ffenestri, a gwaith wedi peidio. Y mae amryw ddyddiau prudd cyff- elyb yn hanes y pentref. Un felly oedd yil haf, 1859, pan gladdwyd y Parch. D. T. Jones, gweinidog gan y Bedyddwyr yn Nghil- gerran, a Phenybryn; un tebyg oedd yn mis Rhagfyr, 1860, pan hebryngwyd gwedd- illion Thomas Johii-lilr ei goffa—i-'r fyn- went blwyfol; un felly oedd dydd cynheb- rwng y llithrig Barch. William Jones, i fyn- went blwyfol y Ferwig, yn mis Ionawr, 1867 un arbenig felly oedd dydd claddedigaeth y Parch. Thomas Charles, y rheithor, yn mis Gorphenaf, 1885, yr liwn mewn un modd a bregethodd ei bregeth angladdol ei hun-pre- gethai y nos Sul blaenorol, yn ei iechyd ar- ferol, oddi ar frawddeg rybuddiol yr Athraw mawr, Am hyny byddwch cliAvithau barod, am na wyddoch na'r dydd na'r awr y daw Mab y dyn.' Wedi yr oedfa, dychwelodd i'r Rheithordy, torodd ei waed lestr, ac ehedodd yr elfen fywiol ymaith. Dyddiau cymmylog felly oedd diwrnodau angladdau y Parch. Ebenezer Bowen, a'r Parch. John Griffiths, blaenorwyr y gwr ieuangc oedd y ddaear yn cau arno y dydd hwn. Prydnawn teg, fel ernes o adgyfodiad natilr o'i beddrod gauaf- ol, a William Evans yn disgvii i ddistaw- rwydd y glyn. Yn y ty darllenwyd gan y Parch. M. P. Morgan, Blaenanerch. Bedyddiwyd y baban bach ar arch ei dad, gan y Parch. J. H. Jen- kins, Aberporth. Ei enw yw William John Alfred. Gweddiwyd yn gan y Parch. H. Hermonydd WilHams (A.), Llech- ryd. Yr oedd gofal y gwasanaeth angladd- ol ar y Parch. Dr. J. G. Moelwyn Hughes, Aberteifi. Ffurfiwyd yn orymdaith hir, hir, a cherddwyd yn araf tua chapel y Babell. Gruddiau gwlyb, a theimladau drylliog oedd yn ganfyddadwy yn mhob man. Darllenwyd Salm. 91, gan y Parch. John .Davies, cyd-ify- f.vfiwr a'r claddedig yn Nhrefecca. Gweddi- wyd gan y Parch. R. Thomas, Woodstock. Yna gwn aeth Dr. Hughes araeth bwrpasol, fer, a 11awa o deimlad hiraethlawn. Dywed- odd, hefyd, am yr absennolion ddanfonasant lythyrau' a phellebrau, Darllenwyd pen- derfyniad dwys basnvyd yn Nghymmanfa Ddirwesiol deheubarth Ceredigion, a gogl- eddbarth Penfro, yn Bethabara, o gydy?ai- deimlad a'r weddw ieuangc, a'r baban, ac a'r eglwysi, yn marwolaeth ein brawd anwyl. Yna traddodwyd anerchiadau a nodweddid gan deimlad a pliriodoldeb neillduol, gan y Parchn. W. T. Jones, Penffordd; W. Men- dus, Hwlffordd; D. Richards, Gilead; B. Mendus, Trefaldwyn D. Morgan, Llangurig I Vaughan Davies, Llanarth J. GJandwr Wat- kins (B.), Cilgerran; T. J. Rees (A.), Ty- rhos, a D. Jenkins (E.), rheithor newydd y plwyf. Dygwyd y gwasanaeth i derfyniad yn y-capel gan weddi ddwys gan y Parch. E. J. Lloyd (A.), Llandudoch. Ail ffurfiwyd yn orymdaith, gan gerdded tua'r gladdfa., sef, eiddo y Babell, ychydig y tu allan i'r pen- tref, lie y cafwyd anerchiad tyner gan y Parch. J. Williams (B.), Aberteifi, a gweddi- wyd gan y Parch. D. Morgan, diweddar o Llandudoch. Angladd liosog iawn gafodd y bugail ieu- angc, sydd un o'r telynau dorwyd yn gynnar. Gwyr bucheddol ffurfiai yr orymdaith. Yn- ddi gwelsom y Parchn. D. Bankes Evans (E.), curad Eglwys Fair, Aberteifi; J. D. Hughes (B.), Blaen y waun Mr. Adams, Cil- gerran; y Cynghorwr D. Ladd Davies; y Cy- nghorwr E. Ceredig Evans, y ddau o Aher- teifi; Mr. Benjamin Evans, Claremont; Dr. J. W. Stephens (meddyg y claddedig), Mr. J. Stephens, cyfreithiwr, Aberteiii; Mr. Evan Williams, Trewymwnt, a thyrfa o wyr, gwragedd, meibion, a merched. Yr Hwn sydd yn eistedd ar orsedd y byd daeno ei aden amddiffynol a chysgodol dros y weddw dyner, yn ei harchollion, a'r baban bychan, ac a fugeilio yr eglwysi yn, yr amddifadiad o'r is-fugail, ac a amlygo ei Hun yn y gym- manfa, gynnelir yn Nghilgerran y drydedd wythnos o'r mis dyfodol yn nisgleirdeb Ei ogoniant. Aberteifi. D.L.D.

CINIAW CYMDEITHAS CYMREIC GAERGRAWNT. Cynnaliwyd ciniaw Gwy1 Dewi Sant y gym- deithas uchod ar y 15fed cyfisol. Daeth am- ryw o Gymry ieuaingc d; led ryw y brifysgol ynghyd i gynnal yr arAves't, ac" i gynnvg llwngcdestynau gan gyffesu eu hymiyniad wrth ddefion, iaith, a gwladgarwch Cym- reig. Ar ol gwneyd cyfiawnder a'r ddarpar- iaetli helaeth, yna aed yn mlaen i gynnyg y gwahanol jr/ngedestynau. Y cyntaf oedd y Brenin a'r Teulu Brenhinol, a chynnygiwyd hwn gan Dr. Griffiths," King's, llywydd y gymdeithas. Yn nesaf cafwyd araeth rag- orol, yn rhanol yn Saesneg a Chymraeg, gan Mr. E. Evans, Trinity jHall. Ei waith ef oedd cynnyg llwngcdestyn yr hen Sant, ac fe wnaeth ei Avaith yn hynoa o foddhaol, gan agor ei anerchiad yn ;ngeiriau yr emynydd Cymreig, i Braint, braint, yw cael cym- deithas gyda'r saint.' Ar ol hyn cafodd y brawd Mr. R. Richards, St. John's, ei ham- dden i gynnyg 'Ein hiaith, ein gwlad, a'n cenedl.' Ni allesid cael un mwy cyifaddas i wneyd hyn, o blegid y mae Mr. Riohards yn Gymro di-ail mewn iaith ac ysbryd. Wedi hyn daeth i ran is-lywydd y gymdeithas, sef, Mr. D. Lloyd Jones, Sidney, i roddi y gwest- wyr. Y gwestwyr oeddynt, Proff. Sorley, proffeswr y brifysgol mewn Athroniaeth, a Mr. W. Fearnsides. Fe awgrjanodd yr is- lywydd gyminhwysderau y ddau westtwr. Proff. Sorley, fel y mae yn adnabyddus i lawer, oedd yn lIenwi y gadair Yl1 Athron- iaeth yn Ngholeg Caerdydd, o ddeutu deu- deng mlynedd yn ol, ac fe fu yn un o'r rhai cyntaf yn gweithio yn sylfaeniad v Brifvs- go.1 yn Nghymru. Mae Mr. Fearnsides yn un sydd yn hynod o gyfarAvydd a siroedd Caer- narfon a Meirion, yn mha ranau y mae yn cario ei astudiaeth yn mlaen, ac yn mwyn- hau rhan helaeth o'r amser y mae.i ffwrdd o Caergrawnt. Attebodd y ddau westtwr mewn areithiau rhagorol. Gwnaeth y Pro- ffesAvr awgrymiad at yr amser y bu yn Nghaerdydd, ac ar ddylanwad Prifysgol Cymru, fel y CWIAVIP sydd yn cydio De a Gogl- edd Cymru ynghyd. Yr oedd rhan o'i araeth yn ymwneyd ag Athroniaeth, gan ddyfod a'r athronwyr Cymreig, sef, Price, ac Esgol) Morgan—' Pelagius,' fel eu galwyd. Wedi y ddwy araeth, cynnygiodd y Parch. T. B. Williams, Cams. ;Cymdeithas Cymry Caer- grawnt,' ac wedi i ni oil yfed i lwyddiant y fath gymdeithas. attebwyd gan yr ysgrifen- ydd, Mr. A. P. Griffiths, Clare. Cilfwyd am- ryw ganeuon a phennillion Cymreig gan y Parch. T. B. Williams, Cams. Mr. D. Lloyd- Jones, Sidney; Mr. D. James, Downing; Mr. G. Thomas, Cams., ac adroddiad gan Mr. E. Evans, Trinity Hall. Cyfeiliwyd gan y Parch. D. Davies, King's. Yn ystod y nos aed trwy y gwaith o anrhegu Dr. Roderick Emmanuel, -ar yr achlysur o'i uniad mewn priodas. Dr. Roderick sydd Avedi bod yn drygorydd i'r gymdeithas, ac fe ddangosodd y gymdeithas ei theimlad da am bob llwydd- iant iddo trAvy y ffordd o anrheg. Mae yn dda genym allu cofnodi fod yr hyn a ddymunem ac a brophwydem ynglvn a Mr. E. Evans, Trinity Hall, wedi dyfod oddi amgylch. Mae, yn ystod yr wythnos hon, wedi ei ethol yn ysgrifenydd i'r Cambridge Union.' Yr oedd dau arall yn cystadlu, ond fe gafodd y brawd o Aberystwyth fwy o bleidleisiau. Mae yr apPivyntiad yna yn agor y ffordd, mewn amser i ddytfod, iddo ddyfod yn llywydd yr undeb, pa swydd a edrychir ami fel yr un nwchaf ag a allai efrydwr ei dal. Ni fu yr nil Cymro yn llywydd er yr amser y bu yr aelod oresennol dros Fon ac fe fawr ddymunwn bob Ihvyddiant i'n brawd yn ei ddewisiad. Mae yn siaradwr effeithiol. ac nid oes ddadl genvm nad oes dyfodol disglaer o i flaen. Edrychwn yn mlaen am ei weled, mewn amser, yn cvnnrychioli Cer- edigion neu rhyw ranbarth Gymreig yn Nhy y Cyffredin.

CARCHAROR FFYRNIC. Yn hwyr nos Sadwrn diangodd dyn o'r Baker, o Croydon, yr hwn yr oedd gahv am dano niewn cyssylltiad ag amryw ladrad- au yn Lingfield, o afael yr heddgeidAvaid, o dan amgylchiadau cyffrous. Cymmerwyd ef i'r ddalfa yn ystod y dydd gan heddgeidwaid bAvrdeisiof Croydon ac" yn yr hwyr, trosghvyddAvyd ef i oLd clau o hedd- lu Surrey. Rhoddodd y swyddogiou hyn hu- alau am ddwykuv Baker, gyda'r amcan o'i gludo i Oxted ond: tra yr oedd y tri ar eu ffordd i orsaf East Croydon, darfu i'r carcharor mcwn modd sydyn ddisodli un o'r heddgeidwaid, a tharawodd y llall ar lawr trwy roddi dyrnod dychrynllyd iddo gyda'r hualau oedd am ei arddyrnau. Yna rhed- odd, yn cael ei ddilyn gan yr heddgeidwaid, y rhai oedd wedi cael eu taraw a syndod. Aeth tua 300 neu 400 o bobl ar ol x car- charor trwy brif heolydd Croydon, y rhai oedd yn orlawn ar yr adeg. Llwyddodd Baker, modd bynag, i wneyd ei ffordd yn glir o'u gafael. Boreu Sabbath daethpwyd o hyd i bar o laAV-hualau, y rhai oedd wedi cael eu llifio trwodd, ar ddarn o dir wast yn Thornton Heat'h.

PESWCH SYCH CALED A HIRBARHAOL. YN CAEL EI WELLA AR OL PUM MLYNEDD TRWY VENO'S LIGHTNING COUGH CURE. Ysgrifena Mrs. S. Richards, Rhif 1, B 24 Park Street, Aston Manor, Birmingham Y mae'n rhaid i mi, mewn gwirionedd, eich llongyfarch chwi ar effeitbiau hynod a buan eich Cough Care enwog. Yr oedd fy ngenetli fach, Sophy, chwe mlwydd oed, yn ddioddef- ydd mawr am dros bum mlynedd oddi wrth beswch sych caled, yr hwn, ar ol yr ymosod- iadau, oedd yn ei gadael mewn cynwr gwan iawn. Bu amryw feddygon yn gweini arni, ond nid oedd eu meddyginiaeth yn ei gwella I hi ac hyd yn oed pan yr oedd yn attal ryw ychydig ar y pesweh, cyminerai Ayythnosau i vmeyd hyny. Wedi clywed o'r diwedd am eich meddyginiaeth fawr, roddasom brawf ar botel 9^e;, yr hon, fel y mae'n dda genyf ddy- 9 weyd, a i gAvellhaodd yn holiol mewn" wyth- nos. Vena's Lightning Congh Care ydyw y fedd- yginiaeth buraf, ddiogelaf, a'r un y gellir ym- ddiried mwyaf ynddi sydd yn aros tuag at beswch ac anwyd, bronchitis,' asthma,' catarrh,' dolur gwddf, a phob anlnvylder ar y frest a'r ysgyfaint. Pris, 9|c., Is. Oic., a 2s. 9c., i'w cael gan yr holl fferyllwyr a'r y&* torferydd cyfferiol yn mhob man.