Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
Y GOGLEDD.
Y GOGLEDD. Dydd Sadwrn agorwyd y ffordd haiarn ys- gafn o Llandudno i Colwyn Bay a theithiodd gryn lawer ar hyd-ddi yn ystod y dydd. Dydd Llun Oyniialiodd Ymneillduwyr Ban- gor eu diwrnod diolchgarwch blynyddol am y cynhauaf. Cauwyd y siopau a'r ysgolion el- fenol. Cafodd y Parch. Robert Thomas, gweinidog gyda'r Annibynwyr, Abermaw, alwad i wein- idogaeth eglwysi Annibynol Cemmaes a Llan- fechell, sir Fon. Cedwid dydd Llun diweddaf yn ddiwrnod o ddiolchgarwch am y cynhauaf trwy yr oil o sir Fon. Yr oedd yr ysgolion a'r siopau wedi cael eu cau ar y diwriiod. Penderfynir i'r anrheg gan blwyfolion Gwrecsam i'w diweddar ficer, Canon Fletcher (yn awr o Marchwiel) gymmeryd ffurf o ddar- lun mewn olew, ac anerchiad. Pregethwyd yn nghyfarfod blynyddol y Wesleyaid yn yr Abermaw, nos Fawrth a dydd Mercher, gan y Parchn. W. 0. Evans, Rhyl; ac R. Jones, Caernarfon. Traddododd Syr W. H. Preece araeth nos Sadwrn, i aelodau Guild yr Eglwys, yn Nghaernarfon, ar ei Bleserdaith i Ddeheudir Affrica gyda'r Gymdeithas Brydeinig.' Gwerthwyd y ty rhydd-ddaliadol a adna- byddir wrth yr enw Glanydon, Ty gwyn, ger Deganwy, gan Mr. F. J. Sarson, mewn ar- werthiant cyhoeddus, am 370p. i Mr. Hayes, Liverpool. Nos Sadwrn a'r Sabbath cynnaliwyd gwas- anaeth arbenig i agor capel Presbyteraidd Saesnig yn Bagillt, ger Treffynnon. Y preg- ethwyr oeddynt:—y Parchn. Dr. Griffiths, Treffynnon; ac R. F. Crockett, Liverpool. Y mae y Parch. Evan Jones, ficer Llanfair Caereirion, wedi derbyn bywoliaeth Wydd- grug, a gynnygiwyd iddo yn ddiwedcfar. Felly, bydd i Mr. Jones ddychwelyd fel ficer i blwyf lie y bu yn gwsanaethu gynt fel ciwrad. Hysbysodd Maer Pwllheli Gynghor y dref hono, ddydd Mawrth, iddo ef a'r Ysgrifenydd Trefol gael ymgom pellach gyda Llywydd Bwrdd Masnach, mewn perthynas i rodd chwanegol tuag at weithiau y porthladd, ac iddo gael derbyniad ffafriol. Penderfynodd adran Treffynnon o Bwyllgor Addysg sir Ffiint, dydd Llun, wneyd ymchwil- iad llawn i fynegiad fod plant mewn rhai rhanau o ranbarth Caerwys, nad oedd eu rhieni byth yn eu hanfon i'r ysgol hyd nes y byddent wedi pasio eu naw mlwydd oed. Ar ei ymneillduad o heddlu sir Drefaldwyn, ar ol 27 o flynyddoedd o wasanaeth, anrheg- wyd y Rhingyll Heddgeidwadol Poole, Tra- llwm, gan ei gydswyddogion, ag oriadur aur a chadwen. Y Prifgwnstabl Holland ym- gymmerodd a'r gwaith o gyflwyno yr anrheg- lon. Yn Nghaernarfon, dydd Sadwrn, plediodd gwraig briod, o'r enw Sarah Jones, Ynyswen, Llanberis, ei heuogrwydd o ladrata glo oddi ar ochr y ffordd haiarn. Daliwyd hi yn y weithred gan heddgeidwad. Rhwymodd yr ynadon hi drosodd, a rhoddasant orchymyn iddi dalu rhan o'r costau. Bu farw Mr. T. Howes Roberts, Llanelwy, ddydd Mawrth. Yr oedd Mr. Roberts yn ddyn cyhoeddus tra adnabyddus; ac yr oedd wedi bod yn llenwi y swydd o gadeirydd Bwrdd Gwarcheidwaid Llanelwy a Chynghor Dosbarth Gwledig Llanelwy am lawer o flyn- yddoedd. Yr oedd: yn Geidwadwr blaenllaw. Yn Ngwestty y Goron, Pwllheli, dydd Mercher, cynnygiodd Mr. Robert Parry ar arwerthiant y fferm rhydd-ddaliadol a adna- byddid fel Caeau Brychion, 'tua deg acer, ger Pwllheli. Gweithredai Mr. 0. Robyns Owen, cyfreithiwr, dros y gwerthwyr. Y cynnyg uchaf oedd 580p., a thynwyd yr eiddo yn ol. Bu farw Mr. Richard Meredith Jones, gynt rheolwr Bangc Gogledd a Deheudir Cymru yn Liverpool, braiddl yn sydyn, yn nghartref ei frawd, Mr. Edward Meredith Jones, Regis Place, Gwrecsam, nos Sabbath. Yr oedd Mr. Jones, yr hwn oedd yn 79 mlwydd oed, wedi bod mewn cyssylltiad a Bangc Gogledd a De- heudir Cymru yn mron ar hyd ei oes. Cym- merodd ei gladdedigaeth le yn nghladdfa bwr- deisdrfef Gwrecsam, dydd Mercher.
. Y DEHEU.
Y DEHEU. Ail agorwyd capel Mynydd Carmel <B.), Caerphili, y Sabbath, pan y pregethwyd i gynnulleidfaoedd Iliosog gan Mr. W. Brace, A.S. Traddodwyd Mr. Llewelyn Williams, A.s., ddarlith nos Wener, o flaen Cymdeithas Len- yddol Caerfyrddin, ar Llewelyn, Tywysog olaf Cymru.' Yn Nghasnewydd dydd Sadwrn, dedfryd- wyd William H. Allen, i dri mis o lafur caled, am ladrata 4s. 9c. o'r Three Salmons Inn, Rogerstone. Dydd Sadwrn bu farw Mr. Daniel Stephens, Arlais, Cydweli, un o'r boneddigion mwyaf adnabyddus yn y rhanbarth, ar ol saith wyth- nos o gystudd, yn 63ain mlwydd oed. Pennodwyd y Parch. J. Lloyd, yr hwn oedd wedi bod yn giwrad Glascwm, sir Faes- yfed, am dros 18 o flynyddoedd, i fywoliaeth Llandeloy a Llanrhuthan, sir Benfro. Cynnaliwyd cenhadaeth ddirwestol yn Aberafon, yr wythnos ddiweddaf; a chafwyd eynnulliad lliosog i ddynion, prydnawn Sab- bath. Llywyddid gan Mr. H. j. Stokes. Cyflwynodd Arglwydd Aberdar ddarlun hardd o Syr Henry Campbell-Bannerman (y Prifweinidog) i Glwb Rhyddfrydig Aberdar. Y mae ei arglwyddiaeth yn aelod o'r clwb. Nos Sadwrn bu farw Anne Jeremiah, 68ain mlwydd oed, gwraig weddw, Garndiffaeth, yn ngorsaf ffordd haiarn y Varteg. Yr oedd wedi prysuro i ddal y tren; ac wedi iddi eis- tedd, syrthioddl" a bu farw. Penderfynodd ynadon Penybont-ar-Ogwy dydd Sadwrn, ddirwyo Thomas Robinson, hal- iwr, Wyndham Street, Dyffryn Ogmore, i 40s. am gysgu yn Nglofa yi. Ocean, Nantymoel, tra yr oedd ganddo lamp diogelwch o dan ei ofal. Y mae cangen canolbarth Morganwg o Gy- nghrair y Mwnwyr wedi dewis Mr. Vernon Hartshorn, goruchwyliwr y mwnwyr, -Maes- teg, fel ymgeisydd Llafur, 'i wrthwynebu Mr. S. T. Evans, yn yr etholiad nesaf yn nghanol- barth Morganwg. Yn nghyfarfod blynyddol Ilys Uywiawdwyr Coleg Prifysgol Deheudir Cymru a sir Fynwy dydd Gwener gwnaed cyfeiriad at drysorfa adeiladu y coleg newydd yr hon sydd yn par-I hau 30,000p. yn fyr o gyrhaedd y swm gofyn- ol; ac annogid i ymdrech gael ei gwneyd yn Neheudir Cymru a sir Fynwy i godi swm cyf- i artal i'r hyii oedd wedi cael ei addaw yh Nghaerdydd. Cynlialiwyd trengholiad yn y Castle Hotel, Carn, prydnawn dydd Gwener, ar gorph Bert Price, 83, King Street. Ymddengys i gareg fawr syrthio ariio yn y lofa, ac iddo gael ei ladd yn y fan. Dychwelwyd rheithfarn o Farwolaeth ddamweiniol. Rhoddodd eglwys y Bedyddwyr yn Moriah, Dowlais, alwad i'r Parch. D. Cornelius Griffiths, Caerllwyngrydd, ger Bethesda, i fod yn weinidog iddi; ac y mae yntau wedi ei hatteb yn ffafriol. Brodor o Llanon, sir Aberteifi, ydyw Mr. Griffith. Awgrymodd y Parch. Job Miles, gweinidog eglwys yr Annibynwyr Cymreig yn Baker Street, Aberystwyth, wrth ei gynnulleidfa nos Sabbath, ei fwriad i roddi ei weinidogaeth i fyny yn fuan. Yr oedd yn ddrwg iawn gan y gylinulleidfa dderbyn yr hysbysrwydd hwnw. Cyrhaedda y tanysgrifiadau at yr adran newydd o Ysbytty Caerdydd y swm o 19,945p. 17s. Sc., gan adael gweddill o 10,053p. 2s. 4c. i gael eu codi yn ystod yr amser pellach yr oeddi Mr. John Cory wedi ei ganiatau er rhoddi hawl i'r sefydliad hwnw i gael y o,000p. oedd y boneddwr hwnw wedi ei addaw.
,:L.....--.___-----.-.------------------'-PRESTATYN.
,:L. PRESTATYN. FFORDD NEWYDD 'LADY' M'LAREN. Cymmerodd dadl fywiog le yn nghyfarfod Cynghor Dosbarth Dinesig Prestatyn, nos Lun, pan y gofynodd Mr. T. B. Griffith, pa fodcl yr oedd rhai trethdalwyr yn cael, cania- tad i wneyd ffyrdd newydd, heb, yn gyntaf, gyflwyno planiau i'r cynghor. Yr oeddynt wedi cael gryn lawer o drafferth mewn cys- sylltiad a ffordd neillduol; ond pe cawsai y cyfreithiau lleol eu cario allan, buasent wedi gochel hyn. Darllenodd ranau o'r cyfreithiau Ileol oedd yn dwyn cyssylltiad a'r pwynt hwn a dywedodd, os nad oeddynt i gael eu rhoddi mewn grym, y buasai yn llawn cystal eu taflu i'r tan. Y ffordd yr oedd efe yn cyfeirio ati ydoedd^ yr un oedd yn cael ei gwneyd gan 'Lady' M'Lai'en, ac yr oedd y gwaith wedi bod yn cael ei gario yn mlaen er's tair wyth- nos, ac nid oedd dim planiau wedi cael eu cyfiwyno etto. Mr. Cunnah Yr wyf fi yn gwneyd ffordd newydd; ond ni fuaswn byth yn meddwl am gyflwyno plan i'r cynghor. Pe buaswn yn gofyn i chwi ei chymmeryd drosodd, gallas- ech wrthwynebu, pan ddaethech i wneyd ar- chwiliad arni, os na fuasech chwi yn ei chym- meradwyo. Nis gellwch wneyd dim hyd hyny.. Nid 'ydym yn gwybod beth ydyw bwriad Lady M'Laren; ac nid oes genym awdurdod, hyd nes y gofynir i ni, fabwys- iadu y ffordd. Y cadeirydd a ddywedodd nad oedd es- boniad Mr. Cunnah o'r cyfreithiau lleol yn un iawn. Mr. Griffith:—'A fuasai Mr. Cunnah, ar ol gwneyd ffordcl wael, yn meddu ar ddigon o ddigywilydd-dra i ofyn i'r cynghor ei chym- meryd hi drosodd ?' Mr. Banks a ddywedodd fod vr un reol i gael ei chymmhwyso at y ffyrdd newydd a thai, yr oedd yn rhaid cyfiwyno planiau. Dywedodd y surveyor iddo ysgrifenu at Mr. Linell (goruchwyliwr Lady M'Laren), i alw ei sylw at y mater; ond na chymmerwyd un sylw o'r llythyr. Yn ddiweddarach caf- odd cadeirydd pwyllgor y ffyrdd ac yntau ym- gom a Mr. Linnell. Daliai yr olaf nad oedd' yn angenrheidiol cyfiwyno plan hyd nes y gofynid i'r cynghor gymmeryd y ffordd dros- odd. Yr oedd yn hollol o'i le gyda golwg ar hyn; o blegid: os oedd y ffordd yn cael ei gwneyd gyda'r amcan o adeiladu tai, byddai yn rhaid anfon planiau i mewn. Mr. Cunnah a ddywedodd, wedi hyny, ei fod ef yn myned yn mlaen gyda'r ffordd, ac nad oedd am anfon plan i mewn.- Byddai iddo eu hymladd hyd yr eithaf. Mr. Griffith Yr oeddwn yn meddwl fod Cunnah yn cynnrychioli y trethdalwyr ond yr wyf yn gweled ei fod yma drosto ei hun. Mr. Cunnah Dylecli alw hyn yna yn ol. Pe buaswn yma er cyrhaedd fy mantais fy hun, a ydych chwi yn meddwl y buaswn yn cynnyg pare i Prestatyn?' Mr. Inglefield :—' A oes genym hawl i fyned ar eiddo preifat?' Y cadeirydd:—' Os cyflwynir planiau, y mae genym.' Penderfynwyd gahv sylw Lady M'Laren at y mater, ac amgau copi o'r gyfraith leol sydd yn dwyn cyssylltiad a'r pwynt.
i TREGARON.
TREGARON. CYMDEITHAS LENYDDOL TREGARON. Cynnaliwyd cyfarfod cyntaf y gymdeithas hon nos Fawrth diweddaf, pryd y traddodwyd yr anerchiad agoriadol gan y Proffeswr An- wyl, o Brif Athrofa Cymru Aberystwyth, yr hwn a gymmerodd fel ei destyn Nodweddion Llenyddiaeth Gymreig.' Llywyddwyd gan y Parch. Morgan Evans, Tregaron, liywydd y gymdeithas. Er rhoddi pob mantais Ó' Pro- ffeswr gohiriodd Mr. Evans ei anerchiad llyw- yddol hyd ryw dro arall, ac ynlle hyny adrodd- odd restr o bennillion rhwydd a phwrpasol iawn ar gyfer yr amgylchiad hwn, wedi eu eyfansoddi yn arbenig erbyn hyn ganddo ef ei hun. Wedi gorphen y rhai hyn galwodd ar y proffeswr i anerch y cyfarfod. Cafodd Mr. Anwyl dderbyniad gwresog gan yr aelodau. Dywedodd ei fod yn ddiolchgar am y croesaw cynnes roddwyd: iddo, a'i fod eisoes wedi der- byn mwynhad mawr wrth wrandaw y pen- nillion tarawiadol adroddwyd gan y llyw- ydd. Yr oedd yn hyfrydwch nid bychan gan- ddo i draddodi yr anerchiad cyntaf i gyfarfod cyntaf y gymdeithas _hon ar ei hail gychwyn- iad. Nid ydym yn sicr pa gymdeithas y mae yn gyfeirio ati, gan ei fod, hefyd, wedi taflu yr awgrym, hwyrach, fod y rhai hynaf oedd yn bresennol yn ei chofio. A chasglu wrth y frawddeg olaf credwn mai at Gymdeithas y Cymreigyddion y cyfeiriai, ond y mae genym gymdeithas lenyddol arall wedi bod yn cael ei chynnal yn y Ile,wedi hono, er's rbyw saith mlynedd yn ol. Ond dyna ddigon o grwydro. Llongyfarchai efe y gymdeithas ar ei hym- drech, gan ddymuno iddi lwyddiant. Dywed- ai, hefyd, fod cymdeithasau llenyddol o'r fath hon wedi gwneyd gwaith gwerthfawr yn Nghymru. Trwy gymdeithasau o'r fath hyn y mae meddwl y genedl wedi ei ddeffro a'i gyffroi. Yna olrheiniai y fendith ammhris- laclwy dderbyniodd Cymru trwy gymdeithas- au o fath y Cynireigydidoii, y Cymmrodorion. cec. Credai ef fod yr ardaloedd hyny oedd heb gymdeithasau o'r fath hyn ar ol yn nghwrs dadblygiad y meddwl dvnol. Wedi rhyw ycli ydig o ragarweiniad o'r fatli yna ym- gymmerodd yr athraw a'i destyn, a thraddod- odd anerchiad dyddorol, addysgiadol, a byw iawn, nes iddo roddi rhyw ysbrydiaeth o newydd yn ei wrandawyr. Teimlad llawer oedd yn ei wrandaw ydoedd yr aberthent bob peth yn mron er mwyn yr hen iaith, y wlad, a'r genedl .anwyl. WMi iddo orpheii, cafwyd ychydig eiriau yn mhellach gan y llywycld; ac yna ar gynnygiad Mr. Jenkin Lloyd, o Glanbrenig, cadeirydd y pwyllgor, yn cael ei eilio gan Mr. G. D. Lewis, yr Ysgol Ganolraddol, pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r Proffeswr Anwyl. Wel, dyma gyfarfod cyntaf y gymdeithas yn mhlith y pethau sydd wedi myned heibio, ac a barnu oddi wrth yr olwg flodeuog oedd i'w chanfod arm y noson hon, credwn fod tymmor llwyddiannus yn ei haros. Y mae yna raglen ddyddorol. Darllenir papyrau yn ystod y tymmor ar y testynau :—' Pa ham yr wyf yn Ymneillduwr,' Cyiillun Fam,' 'Hen Arferion y gymmydogaeth,' ac 'Henry Ri- chard fel Apostol Heddwch.' Dadleuir ar y testynau Pa uii ai y plentyn ai ei rieni sydd i ddewis galwedigaeth iddo,' A ydyw yr oes yn dii,yivio" Pa un ai gan lyfrau ai gan gyf- eillion y mae y dylanwad cryfaf er ffurfio cymmeriad,' &c. Yr oedd y festri helaeth yn orlawn y noson hon, a hyderwn y bydd iddi barliau felly hyd ddiwedd y tymmor. Y mae yr aelodau yn rhifo yn bresennol dros ddau cant a deg. Eiddunwn i'r gymdeithas hon yr hyn a wnai yr enwog ddiweddar Eben Fardd i Gymreig- yddion Tregaron rhyw 60ain mlynedd yn ol. Dyma ei anerchiad ef i hono yn 1848:— At ragori Tregaron—iach weithiad Ei choeth Gymreigyddion; A rhifer rhes o'r fro hon Elo'n wyr o Lenorion. Llwydd i chwi, Cewri Caron-cychwynwch Cewch yni i'r galon Rydd uwch bri i aidd eich bron, Cyneu y bo'ch amcanion. Cyneu nid fel pen canwyll, Neu fel yr haul trwy fol rhwyll; Cynneuawl dan canol dydd, I wobrwyaw ein broydcl; A gwawl teg er gwel'd digon 0 ddechreu'r byd hyd yr awr hon; Gwed'yn teg lygaid ein tir Gan Garon gain agorir; O'r trefydd sydd yr oes hon, Nid tair gur ein Tregaron Awen y wlad yii 'oiaii Ion Fo'n llenwi Cewri Caron. Gianteifi. Ap Asaph.
CYFARFODYDD PREGETHU. Lt
CYFARFODYDD PREGETHU. L t Nos Fercher a dydd Iau diweddaf cynnaliodd Wesleyaid Tregaron eu gwyl bregethu Hyn- yddoI. Dyma eu dull hwy o gynnal cyfarfod- ydd diolchgarwch, ac y mae yn gymmeradwy iawn. Dcchreuodd yr wyl nos Fercher pryd, fel arfer, y traddodwyd darlith. Eleni y darlith- ydd oedd y Parch. Hugh Hughes, o Ystalytera. Dyma y drydedd flwyddyn i Mr. Hughes i fod yliia yn olynol, a mentrwn ddyweyd nad oes neb wedi blino n rno étto. Ei destyn e!eni ydoedd Sosialaeth Cristionogol.' Ymddengys mai ('arlith Lur newydd yw hon, a da ydyw genym ddwyn tystiolaeth ei bod yn deilwng o'r darlith- ydd, ac y rme yn llawn mor, os nad yn fwy nerthol na'r rhai eraill glywsom ganddo. Llyw- yddwyd ar yr amgylchiad hwn, yn absennokleb Dr, Lloyd an Mr. G. T. Lewis, M.A., Argoed. Y diwrnod oanlynol, sef dydd Iau, pregeth- wyd drwy y dydd gan y Parch. E. D. Thomas, Hjrwaen, mab Mr. Jonathan Thomas, o'r lie hwn, a'r Parch. Hugh Hu hes, i gynnulliadau mawrion, yn enwedig y nos pryd yr oedd y capel yn orlawn. Vïau yr erY8 Y gwirioneddau pwysig a difrifol a dnethwyd gan y ddau wr hyn yn nghalonau y rhaioedd yn bresennol am amser maith, os na wnant y tu hwnt i amser. f"
CAERDYDD.
CAERDYDD. LLADRATA GWERTH lOOp. 0 EMAU. YN gymmaint a bod boneddiges, o'r enw Mrs. Ewart, o Plymouth, yn gorfod aros am ddwy awr yn ngorsaf y ffordd haiarn estynodd 'fag' i' borter,' yr hwn a'i go-sododd ar y banllawr. Yn mhen ychydig wed'yn nid oedd dim o hanes y 'bag;' a rhoddwyd hysbysrwydd di- oed i'r heddgeidwaid. Yn Nghaerdydd, dydd Mawrth, cafodd John Shaw a Michael Murphy eu traddodi i'r frawdlys ar y cyhuddiad o ladrata y gem- au. Dywedir fod Murphy wedi cynnyg gwerthu breichled a diemwnt, gwerth 25p., i emwr o Casnewydd am swllt; ac yr oedd Shaw, pan gymmerwyd ef i'r ddalfa, yn gwisgo brooch diemwnt yn ei gap. Plediai y carcharorion eu dieuogrwydd.
TRALLWM.
TRALLWM. Y GEMWR A'I DRWYDDED. YN llys yr ynadon yn Trallwm, dydd Mawrtb, cyhuddid Albert Turner, gemwr o'r dref hono, gan awdurdodau y cyllid mewnol o werthu cwpan arian dros 30 wns, ac yntau heb feddu y drwydded angenrheidiol i werthu swm mor uchel a hyny. Mr. Shaw, yr hwn oedd yn erlyn, a ddywed odd fod gan y diffynydd drwydded i gael archebion am, ac i werthu ilestri arian o dan 30 wns. Yn ddiweddar gofynwyd i Turner a gemwr arall yn Trallwm i anfon eu pris am gyflenwi cwpan ar,an oedd i gnel ei dyfarnu i'r ysgwadran orcu o w ''vr meirch ymherodrol sir Diefaldwyn am saethu. Y eanlyuiad fu i'r un gyflwynwyd gan Turner, yr hon oedd yn pwyso dros 30 wns, gael ei derbyn, ac anfonodd y diffynydd hi yuuith, or i arysgrifen gael ei roddi arni. Anfonwyd y bil yn uniongyciiol o ffirm'ly Mri. Williams a'i Gyf., Bristol i'r pwyllgor, a chafodd yr arian eu talu i'r I iffiriii,' ond dadleuai ef, er na thalwyd dim arian i Turner, efe oedd wedi sicrhau yr archeb i'r 'ffirm,' ac wedi masnachu, mewn gwirionedd, a'r pwyllgor. Mr. E. Wyke fmaer TrallwnO, yr hwn oedd cadeirydd y pwyllgor, a roddodd ei dystiolaeth fod y diffynydd wedi rhoddi c/farwyddy i i'r pwy Ilgor dalu y bil yn uniongyrchol i 'ffirm' Bristol. Mr. Woosnam (yr hwn a ymddangosai drosy diffynydd). A ydych chwi yn cofio Mr. Turn- er yn dyweyd, os byddai y cwpan dros 30 wns, nas gallai ef ei chyfenwi, ac y byddai yn rhaid i chwi gario ymdrafodaeth uniongychol ?' Nag yd\yf.' Rhoddodd y diffynydd ei dystiolaeth, a dy- wedodd ei fod yn meddwl fod y gwpan dros 30 wns, ac iddo ysgrifenu at y ffirm er cael gwybod yn iawn heth oedd ei phwysau. Yn y cyf- amser, dywedodd wrth y pwyllgor, os byddai y gwpan dros 30 wns, nas gallai ef ei cliyflenwi. Yr atteb oddi wrth y I ffiriii' ydoedd fod y gwpan yn 31 wnsau; ac hysby.sodd hwy fi d yn rhaid lddynt gario eu masnach yn mlaen yn uniongyrchol a'r pwyllgor, yr hyn a wnaethant. Nid ffledd wedi ennill dim dnvynd1. Penderfynodd yr ynadon osod dirwy o 1 p. 15s. 6c., o gostau.
[No title]
Dirwywyd gwraig o Pontefract i Ip. a 1p. 14s o gostau, am gymmeryd gafael yn yfgolfeistres pentref Wentbridge gerfydd ei gwddf; a'i thar- t aw a'i chansen ei hun,
TELEGRAM ' V.''
TELEGRAM V. MR. ARTHUR LLWYO, Yr ydwyf fi wedi bod yn brysur iawn yn ddiweddar ac wedi cael hamdden bach i mi fy hunan dyma fi am dreio anfon telegram bach i chwi, gan obeithio y bydd iddo eich cael yn iach. Y mae genyf gymmaint o bethau fel nad wyf yn gwybod yn iawn beth i anfon yn gyntaf atoch ond fe allai mai y peth pwys- icaf i bawb o honom ydyw teimlo yn ddiolch gar iawn i'r Hwn sydd wedi rhoddi cnydau a chynhauaf mor dda i ni, fel nad oes angen pryderu am ddigon o ymborth i ddyn ac i anifail. Yr oedd yn dda iawn genyf weled eich bod chwi, yn y dref, wedi bod yn cadw dydd o ddiolchgarwch am y cynhauaf. Cyf- arfodydd undebol oeddynt, ac mi leiciwn i yn arw gael gwybod beth ydych chwi yn y dref yn feddwl wrth 'undeb.' Yr wyf fi, fel rhyw greadur o'r wlad, yn methu a deall ystyr y gair undeb fel ag yr ydwyf fi yn ei ddeall, ond fe allai mai fi sydd wrong. Y peth ydwyf fi yn ei ddeall wrth undeb ydyw: eynnulliad o bobl wedi penderfynu sefyll fel un g&r o blaid neu yn erbyn rliywbeth neu cymmerwch y gwahanol eglwysi—y maent oil yn unol; neu, mewn gair byr, y maent wedi myned megys un nerth mawr. Ai fel yna y mae nhw yn eich tref chwi, Mr. Llwyd 1 Yr wyf yn ofni nad el Yr wyfrn credn nad oes dim undeb gwirioneddol rhwng yr eglwysi iu gilydd, ac hefyd nad oes dim llawer o undeb yn bodoli yn yr eglwysi eu hunain; ac felly ammliossibl ydyw cael undeb rhwng yr egl- wysi &'u gilydd pan nad ydynt yn gyttun a'u gilydd. Mi glywais mai llipa iawn oedd y cyfarfodydd undebol eleni etto, fel arfer ac fod y sel ar ol y diwygiad wedi myned i lawr yn bricsiwn ulw. Byddai yna gyfeillach grefyddol yn cael ei chynnal am saith yn y boreu, i ymdrin a rhyw gwestiwn neu gilydd ac yn sicr fe allai pwyllgor yr undeb gael gafael yn hawdd iawn ar destyn eleni, ond nid oedd s6n am gyfeillach eleni. Yr oedd y cyfarfodydd undebol yn cael eu cynnal yn nghapel y Wesleyaid am 10.30 a 2.30, a phawb yn ei le ei hun y nos ond, yn wir, mi ddy- wedodd rhywun fod yr Hen Gorph wedi cynnal cyfarfod gweddi iddynt hwy eu hunain am saith yn eu capel eu hunain. Ai peth fel yna ydyw undeb ? Yn wir, yr oedd y cyfar- fodydd yn warthus o fychain-cymmaint â chwech o gynnulleidfaoedd ddim yn llenwi hanner un capel! Cywilydd o beth Beth pe buasai dydd diolchgarwch am y cynhauaf yn cael ei gadw fel dydd Sul-fyddai hyny ond unwaith yn y flwydclyii-a hyny drwy y sir yn gyffredinol, ac mi ddylasai pawb ym- drechu mynychu y cyfarfodydd hyn; ac, yn wir, fe gafwyd esiampl ardderchog gan ddau o deuluoedd yn nghymmydogaeth eich tref chwi, Mr. Llwyd ac y mae arnaf awydd dyweyd beth wnaethant, a phwy oeddynt, gan obeithio y gwelir eraill yn dilyn yr un llwybr y tro nesaf. Y teuluoedd y cyfeiriaf atynt ydynt, y Misses S. a J. Rees and Co. Mi wnaethant hwy gau eu masnachdy trwy y dydd, yr hyn sydd yn fawr glod iddynt. Gwelwyd lr. Pierce, Panton Hall, hefyd, a'i wasanðyddion, yn y cyfarfodydd trwy y dydd. Dyma esiampl iawn i amaethwyr ein gwlad, Dyna fel y dylai fod medda V. Wel, yn atteb i 'V' y leicia fo yn arw gael gwybod beth ydwyf V—nid V y fo-yn ei feddwl a'i ddeall wrth UNDEB. vVel, was, y mae y ddwy I V' yn hollol o'r un syniad—y V fel y fo, a fo fel y V-yn credu mai wrth undeb y deallir cydgordiad, unsain, cynghanedd, cwlwm, heddwch, ac I uni(,gt' y Sais, oddi wrth unu*' y Lladin, ac fel undeb' y Cymro—i gyd yn golygu UN, devu, neu dri, dwsin, neu ragor o ddynion o'r un tueddfryd a'r un teimlad wedi ymglymu ynghyd mewn un bwriad ac un amcan. Ac ymddengys oddi wrth delegram V nad oedd cynnaliad cyfarfodydd diolchgarwch am y cynhauaf 1907 yn y dre yma yn atteb i lais yr 1 handbil' a ledaenid hyd y dref yn cyhoeddi 'CYFARFODYDD UNDEBOL,' am nad oes, fel y dywed V, ddim undeb gwirioneddol rhwng yr aelodau a/u gilydd, ac fod y cyfarfodydd yn warthus o fychain ychydig eu mfer. A thipyn o gamdrefn a siomedigaeth, onid e, oedd i lywodraethwr y cyfarfodydd i alw y personau ag oedd wedi eu pennodi i gym- meryd rhan yn y gwasanaeth, a'r rhai hyny wedi absennoli eu hunain, a hyny yn taflu oerfelgarwch ar y cyfarfodydd. Ond hwyrach, V, y ceir gwell trefn Ar ol diweddo nine 0 seven, Ac yna daw pob peth stret 0 fewn y flwyddyn nine 0 8, A hyn, heb os, ddymunwn ni— A dyma hoff ai'r ffermwr V. At Arthur Llwyd. Rhag ofn i chwi dybio fy mod wedi digio, ac yn meddwl peidio ysgrifenu etto, wele fi yn prysuro i geisio egluro 1 chwi y rheswm. Pythefnos i boreu heddyw-Hydref Bed—fe anwyd mab i ni; ac felly disgynodd arnaf i yflawni lliaws o ddyledswyddau y tt, ac o herwydd hyny methwn hebgor yr amser i groniclo llawer byd o bethau dramwyant lwybrau anhygyrch fy meddwl. Y mae yn' bleser mawr genyf eich liysbysu fod y mab a'r fam yn gwella yn rhagorol. Yr wyf finnau a'r gweddill o'r teulu yn iach, ac yn gobeithio mai felly yr ydych chwithau. Cofion pur atoch oddi wrth Ap RHYDWEN. DADGYSSYLLTIAD. MR. LLWYD, lJyma i chwi air sy'n achosi geiriau, croes- eiriau, duchan-eiriau, a bytheiriau. O'i achos cynnelir cyrddau; yno traddodir ar- eithiau, a phasir penderfyniadau, nes peri i mi dybio, weithiau, y deua'r mil blynydd- oedd yn mhen ychydig ddyddiau ond i ni gael y gair yma yn ddeddf. Y mae Ilawer yn meddwl y byddai yn nefoedd ar y ddaear ond cael dadgyssylltu yr Eglwys. Y mae rhai pobl, hefyd, sydd yn selog dros y grêd, neu y dýb hon, yn methu rhoddi eglurhSd boddhaol 0 i mi pan ofynaf :-Faint gwell fydd hi ar y gweithiwr os ceir Dadgyssylltiad 1 Hwyrach y bydd rhywun o blith lliosog ddarllenwyr eich 'Telegrams' yn barod i oleuo ychydig ar nos fy anwybodaeth ar y cwestiwn mawr hwn. Os oes byddaf yn ddiolchgar. (Wel, hei ati, lads bach). CYNNADLEDD CAERDYDD. Dyma y filodfa yma heibio etto ae, er mor ddu yr edrychai yr awyrgylch gan fwg digof- us, ac er cryfed rhu y llewod, ni laddwyd neb. Syndod mawr fu i'r hen frenin hwnw, er's talwm, pan ddeallodd fod Daniel yn fyw yn y ffau; a syndod i lawer ydyw canfod fod y Gwir Anrhydeddus Lloyd George (wyddoch chwi beth ? y mae'r ysgrifell yma wrth ei bodd yn ysgrifenu ei enw) yn fyw yn serch- iadau y genedl ar ol y gynnadledd ryfedd hon. Tr6dd ei edrychiad beiddgar-onest y llewod digofus yn wyn cariadus. Aeth Llwyd, o Wynedd, oddi yno yn orchfygwr, a scalp y lion-king yn rhwym wrth ei wregys. Yr eiddoch, AP RHYDWEN. WEf, ANWYL AP, ni chlywais i yr un sill am dy dryff es-os tryffes hefyd-hyd nes y derbyniais dy dele- grams, Yn mha standard yr wyt ti 'rwan, was? Nid wyt ti etto wedi cyrhaedd safon hen nain i mi pan floeddiai' Cyfod, fy merch, dos i dJ dy fereh; y mae gan ferch dy ferch ferch fechan!' a chafodd y pedair eu photographio a beth wybod, was, na chei dithau a'th briod repetio y paragraph, a bod yn daid a hen daid, a'th briod fod yn nain a hen nain Byddi yn galw y mab, mi wn, yn Ap Ap Rhydwen. Campus, lad, eu bod yn gwella. Holo holo dyma andros o ringio o RHOSLLANERCHRUGOG. Llwyddiantmawr fuyperfformiad oddrama 'Rhys Lewis' yma nos Wener, gan gwmni talentog Mr. J. Morgan Edwards, o Dreffyn- non. Ac os na chlywsoch chwi hwy, Arthur, mae gwledd yn eich aros. Yr oedd y Neu- add Drefol wedi ei gorlenwi dri chwarter awr cyn dechreu, ac aeth cannoedd adref wedi methu cael Ile. Dr. J. C. Davies oedd yn y gadair, a llawenychai wrth weled toriad gwawr ar y ddrama Gymreig. Dywedai fod yn rhaid i'r ddrama gael ei lie yn Nghymru. Yr oedd y chwareuwyr mewn hwyl odidog, a mwynhawyd eu gwaith gan dorf aiddgar am dair awr. Dywedai Mr. Hooson, wrth dalu diolch, fod gwaith Mr. J. M. Edwards yn dwyn y ddrama i sylw yn gymmwynas i'r genedl-eynllun morragorol i ddangos y gwir, ac ymlid y gau. Y mae dylanwad y Llan- uwchlyniaid ar feddwl Cymru yn fawr. Mae pob cymdeithas lenyddol yn y fro ynsymmud yn mlaen i wahodd y cwmni i'r cylcli etto. 'Dyw hyny yn syndod yn y byd i mi, ar o unwaith eu clywed, y mae yn treat.' ARTHUR LLWYD.
WYDDGRUG.
WYDDGRUG. LLYS YR YNADON. CAFODD Samuel Edwards, cariwr, Llaneur- gain, ei wysio o flaeu y llys dydd LIun am greulondeb at geffyl. Yr Arolygydd Ralph Fryer, Gwrecsam, a ddywedod fod y diffynydd, ar yr 2il o'r mis hwn, yn gyru trol o Wyddgrug i Laneurgain, yn yr hon yr oedd saith o ferched, tri o ddyaion dau fachgcn, a nifer o barse'i, ac un neu ddau o foch. Canfyddodd archoll mawr ar ysgwydd yr anifail, yr hwn oedd yn rhwym o achosi llawer o boen iddo. Cynghorodd y diffynydd i gymmeryd y ceffyl adref; ac ar ol i'r bobl fyned allan o'r drol, cymmerodd y diffynydd ei gynghor. Dirwywyd ef i 10s., a'r costau.
PORTHAETHWY.
PORTHAETHWY. LLYS Y MAN-DDYLEDION. YN y llys ucuod, dydd Mawrth, ger bron y Barnwr Moss, gwrandawyd cynghaws a ddygai Ann Greenwood, Balrer Street, Caergybi, yn erbyn Robert Williams, Wilmer Street, Bir- kenhead, fel cymmunweinyddwr y diweddar David Williams a Mary Williams, Tt gwyn, Llanfechell, a:n 13p. lUs. am wasanaeth a rodd- wyd ganddi. Dywedai yr achwynyddes-yr hon a gyn- nrychiohd gan Mr. 11. Gordon R0 berts-iddi gael ei chyflogi gan y personau trangcedig, trwy wefreb, i waini arnynt fel nyrs yn ystod eu hafiechyd. Bu farw David Wi iiams yn yr Hydref, a Mary Williams yn Rhagfyr. Aros. odd hi yno o'r 14eg o Awst hyd Rhxgfyr 16eg. Y r oedd y ddau wedi dyweyd wrthi y eawsai ei thalu am ei gwasanaeth. Rhoddodd Dr. Thomas, Llanfechell, ac eraill, dystiolaeth gadarnhaol. V mddango.sai Mr. Cyril Jones dros y diffyn- ydd. 11i alwodd un dystiolaeth, ond dadleuai nad oedd un contract' wedi cael ei sefydlu. Daliai y bnrnwr fod yr achos wedi c&el ei brofi a rhoddodd ei ddyfarniad i'r erlynydd am 10p. 10s. a'r costau.
TROSEDD GWALLGOFDDYN.
TROSEDD GWALLGOFDDYN. YN yr Old Bailey, ddydd Mawrth, cyhuddwyd Arthur Bedwell o wneyd yingais i lofruddio ei wraig yn Richmond, a chaed ef yn euog, ond yn wallgof. Gorchymynwyd iddo gael ei gadw yn garcharor hyd y gwel y brenin yn dda.
BWRDEISDREFI FFLINT.
BWRDEISDREFI FFLINT. DETHOL YMGETSYDD RHYDDFRYDIG. YN ystod y pytbefnos diweddaf cynnaliwyd cyfarfodydd o etholwyr Rhyddfrydig yramryw- iol fwrdeisdrefi lIydd yn gwueyd i fyny fwr. deisdrefi Fllint, i'r amcan o enwi olynydd i Mr. Hawell Idri*, yr aelod pvesennol, yr hwn sydd yn ymnei lduo ar dertyn y senedd bregennol. i'lympiodd Overton, Llanelwy, Rhuddlan, Ca'rwys, a Maesglas dros Mr. J. W. Summers, ac yr oedd yr oil o'r bwrdeisdrefi eraill wedi enwi Mr. Summers fel eu hymgeisydd cynaf. -Y Cafodd y boneddigion canlynol, hefyd. eu hen- wi: Mr. W. G. E. Gladstone, I'enarlag; Mr. Mac Muspratt, Liverpool; Mr. H. Faulkner Brown, Caer a lr. T. H. Parry, bargyfreith- iwr. Y mae y Mri. Gladstone a Muspratt wedi tynu eu henwau yn ol. Y mae Mr Summers wedi g\Teithredu am y fair blynedd diweddaf fel cadeirydd Cynghor Sirol sir Fflint, ac wedi cymmeryd dyddordeb mawr mewn pob rhan o waith y ctrph hwnw. Efe ydyw penaeth ffirni John Summersa'i Fab, percheuogion Gweithiau Haiarn Pont Penarlag a Stalybridge. Y nae yn trigiannu yn Cam- yr-Alyn, Rossett. Bydd i gyfarfod o Gymdeithas Ryddfrydig y Bwrdeisdrefi gael ei gynnal yn Ffiint, dydd "Sadwrn nesaf, pan y gwneir y defcholiad ffurf- iol.