Baner ac Amserau Cymru

GENTLEMEN, May I t espass a little on your space in order to reply to the obseivatiocs of Mr. Lloyd-George? It woold be affectation for me to pretead these were cot partly directed towards my humble self. Tie right hon geutlemsn haa cont acted an unforturele habit of dragging personalities Into the discussion of public affairs. I cannot help thinking he would le acting more in accordance with the sp!rit and traditions of Cabinet offiso wFre be to avoid this particular method of controversy, also the private onimus he too often displays. Surely It Is possible to debate the present and futnre of the Welah pa-ty without referring in terms of approbtium to those with whom we may, for the time Seeing, be unable to see eye to eye The President of the Board of Trade, however, instead of endeav uring to temperately meet the criticisms of those whose only d csi, e is to me ke the party a more efficient Instrument ot progress, must publ'cly pro olalm them 1 g UMBIT-rV with Do disposition or oapac t? for wü) k.' Declamation has been described as the parody of action. I am content to leave my reputation for work in the hauds of those who, bth in business a -d public life in S jnth "Wales, have had bettar opportunities of gauging my character in that regard than Mr. L'oy^-Oeorge, or others from the distant Noitb. hävJ e-j )yc-d. Bat when he chides me with not givina; more help In the preparation of evidence for the Church Commission, I must respect fully remind him of the hint I re ceived at Shrewsbury (at a meeting vaf which he presided, and with the arrangements for vvhio--i I understan 1 my friend had much to do) th t my FURTHER ASSISTANCE WAS NOT RQUIRED. Mr. Llord George finds 'ev;Jry party divided roughly into workers *nd grumbler* That is 80, no doubt; but It is not the only division. Other divisions will readily occur to tVo e who have dispassionately followed the course of Welsh politica in recent years For instance a party usually cmBists of wokers and talkes It miy again sometimes be divided into those wto, m v d by patriotism, devote their beat energies to promoting he welfare of their country, and Into thole, on the other h-And, who do not scruple to exploit such patriotism in furtherance of their own personal and political ambition. But, Interesting as these epeoolat ons may be, they do not help us much to a solution of the problems that face thi Welsh members in the House of 0, mcoons, amongst the m'ne Irt.p,ztaiDt of thse belne*, how cau we, by concerted action, tx nt the max muna influence opon the House of Commons, acId upm the Government, in matters primarily affecting the Principal t ? The President of the Board of Trade, and in this he presumably speak4 for the Cab'net, is eminently content with the Welsh party as it ii. It 8^its him admirably. What need of reform In the constitute n of party with a record' of WOf k such as tuat 'd.me by the Welsh members during the past ten ypars? And he clinches the argument by a telling Illustration, Had it not been for the opposition of the Welsh members'the two Education Acti of the !ate Government would have tak-tn much looger to pass, and that opposition,' as he moderately remaiks 'was done in the main by the three Welsh members, 'Mr McKena, Mr. Herbert LewlM, and himself. Tiue, their g»l:ant efforts did not lead ta any material modification of ths olj c. tlonable features of the mea^u'ts, or delay by a moment tha time when hey came into opetatcon but they availed themselvdt) to the utmost of their oppntunitles f r t lk and talk's. In the j ad^ment of the Piesident of tho Board of Trade, a synonym for Work. With the fullest recogniti n, however, of tbx splendid natkn.1 set vice rendered by Mr. Lloyd George a- d Ma two conf eres on those historic occa tions, in wlat way cn it be phced to thiJ credit of the WelsT party in its corporate cap«clty? 'No one for a moment qaestl >ns the Individual ability of the Welsh mtmb ra. This I do not hesitate to say, o the average, compares favourably with that of a :y other group in Parliament. But th*t mak s It the more regretable that in their collective action they PROVE SO UTTERLY INEFFECTIVE. Mr. Lloyd George only emphasises my contention when he points out that the mighty achievement to which he refers was accomplished not by the pa ty as a whole, and acting in concert, but in the main, if not solely, by the dauntless tnree, each off his o-n, so t.) tpe k It may suit the right hon. gentleman to magnify, for the moment, the wvtk done by Welsh members during recent years but o ly a few months ago-la July rlltt -he was bemoaning the slow pro gress made in the mater of the chief item of the Welsh prog'aaame. Spe;k!n{ on the subject of religious equality, he Is reported to have taio :It was rema k..ble that democracy should have takin so long to proceed so 8ho:t a dletanop.' He might have gone further, and in regard to Welsh Disestablish- ment hava explained that it had, In recent yeats, actually gone bak, and that thanks to the parsuance of a policy a d tactics for whIch, I urn afraid, Mr. Lloyd George must himself be held largely reapot.. Ilble. I. 1892 Welsh Disestablishment held the second plaae in the programme of the party; and the Liberal Government, in 1894 were suffio!ently well informed oik the position ef the Church In Wales to feel themselves compelled to introduce a measure to terminate the Eetab'.iBhmeit WITHOUT EVEN CONSULTING THE WELSH PARTY in rea"d to itt- provisions. Twelve years later Welsh D tststablishment has been relrgatod to toe limbo of I que t ons wita which the Government is pledged to dtllil 'at the tatl!ebt available oppoitu itty,' and t ie L'beral Cabinet of to d¡;y requires fill er information 58 to the temporalities and position of the Church In W IIIks, either than It possesses itself or than the Wel h membets, ind.v d al y or co leat vely, can furnish. Not much of a racord, one would thick, for any party to boast uhout. The Wei h pa-ty, I lepiat, is not taken serlomly by the Government, the House of Commons, and, least of all, by Mr. Lloyd-Gtorge himself Tbe excuse he now puta forward for not having t oubled to even consult the Welsh party upon aovising the appointment of h's nnfortunat) Commission Is re%ily too childish. It vsould, no doubt, be a breaoh of et'qaette ta dloclose the precise proposed terms of reference and personnel of a Commission before the approval of the Kiag had batn obtained, but to advance this as a grcond for not, in the fi st instance, diacusiing the policy of advising a Commission with the Parllamelchry representat ves of those moist inte;ested in, to put it mlldiy, disingenuous. Tue Welsh members are to be regarded as constituting a party just whenever aod so long as it suit4 the convenience of the member for Carnarvon. Before convening THE SO-CALLED NATIONAL CONFERENCE laet spring it was not t ie Welsh a ty, but t e Lord Mayor of Cardiff, who vai consulted, a gett em»n apparently d far gnat,e1 conseqience in the eYR of the President of the B,ard of Tradij than all bin Wels Colleagues together. The c. n ideratlon of prospecthe legislation such as that proposed in rart IV. of the Edueatlon Bill was, ona might have thcug t, well within the province of the Welsh party, but as a matter of fact the party is raeriy convened by Mr. L'oyd George for purposes of consultation, but only for forma'ly approving and regi«teiing decision* at- rei.dy artive,i at by the Government o i his initUfiv^. That tt present defines the limit of it* indep n 'enca. Mr. Licyd George has MltttmJted to jastlfy the ap- pslntment of THE CHURCHILL COMMISSION, p the ground that Conoervativen in the Houte- o Commons will argue that Welth members were tl cted on many Issues and received noospecific man date to Di eiiabHsh the Church We'l, of all the feeble pleas put forward by a teqponiJlUe Minister to jasMty a fftolish action I think that beats the record. No doubt the Tories wlil adopt the stock argument of no mandate. It it the argument that has been used frum time lmmf moii^l by every Oppoci Ion, whether Liberal or Conservative, to every prop,sal of the Government of the day. Lut this Is the first time In political hi tory that a Cabinet Minister has acknow- ledged it-i val dity, and that in advance. The oorol- lary of Mr. Lloyd George's propo itien Is that no measure should ever be introduced into P,.rllam,-nt until the sense of the-country has been specificity ascertained in regard to it by a plebi cite DJelJ Mr. L'oyd George eerlously i.ugge<t that either the Govern- mi nt or the House of Commons will attach greater weight to the re; o t of a Commission constituted as his is than with the verdict given by the people of Wales at the late General El ction in the return ot a solid ph Ja; x "f representatives pi dg d fer religious fq lal-.tvl. TBB ouiy eff«ot of the appointment of the Commission and the takiog of evidence w ll be to afford an excuse for ftrther 'decaying the introduction of a Welsh Dis?st kblment Bill, 8'.d also pops-bly to divert pt)blc attention from the filiure of the provi sions of the Government Educ ation Bill, and to relihe exp etations r is d bsforelhand in the minds of the people of Wales byllome of their more prominent pol- itical leaders. I muit apologise for the 1 mgth to wh!ch th's letter has run, but I cava yoarl indulgence to returo to the subject later. I am, &o D A THOMAS. Llanwern. Nov 10th. 1906

LLWYDDIANT RHYFEDDOL. YB wythnts ddiweddaf melltenwyd y newyed fydyn fed Mr. CaiaJoj Roberts wedl llwyddo yn fi arholiad ttffno1 am y raid o Wyryf Cardd (Mus. Bae.), yn Khydycvain Daw y newydd da bwr. gyda'l fod wedi troi e! 28iln mlwydd o, Be y mas pyrfa Mr. Roberts we "i Lod yn bynol olwyd iinnus. We!e ¡!,rynLö\d o'r artoliad pwyrig hwn Yn Mawrt 190o, aetb Mr Roberts I RyJychain am y tro cyntaf am arholiad n y Gwyddo au. Cj n wyøal hyn wyb idatt i ym*rff>ro! o Lat n a French. Yn Tach-edd, 1905, pabdd yn llwyddlannus yr Jut rmedi-ate Stane. Mfldi 8 t d, 1906, pa*l"dd arh<>li d yr 'Yo.ar'erlad,' p yd y devbyniwyd el g?fan*'ddind, a gyf nw'd yn 8-im DJolohg -rweb,' yn gymm-raiwy. Allan o un ar ddeg ojfnisoddlad 1r, a gymmeradwywyd gpn yr arhf-lwyr, a: yr o dd eiido Caradog ya un o hnfnt. Arferhd gyffredin yr ymgelswyr llwyddlannus ya vr Ymarferi#d ydyw gorphwys, a myced i mewn am yr arholiad te f n 1 vn rnhen blwyildyn o amRer, oad nld felly ayd»'u cyf^'ll uohelgelslol. Dydd L'un, fahwedd 19eg parodd syndod i'r arholwyr yn Rnyl- yobain tswv ei ym-iiafgts -d yno am ?r arhol ad terfynol- Parhaodd hwn am d'au ddiwrnid. Cyn. nwyal Harmony mewn pum rban, Counterpoint memn pum rhaa, Advance Fu e Work, &o., Gwybor'a th ymarferol o ieithoedd, a gwybo'a-th felriiidol o waith off ry ol cyfhwn o opera The Meistrsinatr, Wagnxrs.' Prawf ur It ydo di y srifenn Fuoe offer- ynol me-n tair awr o amser Ond daeth Caradag tr..vy yr oil yn fwy na chongcweiw, fel y mae eibyn hyn yn gvflawn Mu Ban Gyd ,'r eith tad o Dr. Rol%,r,d Rog, ri C r i(log vd w y unlit un ya NgogTeld fymm sydd yn dal grrodd Rhydyobain mewn cerdior. iaeth N!d oes ond pedwar Oynro y, ti fe ~da o wb1: sef, Mr. C. Francis LI yd, Mr. David Evans (Pioffeswr vn Aberystwyth), M-. Walter Will ima (Ovmro o Brirteg ond sydd yn awr jn orgarrydi yn Bury), a Mr. Dsvid Thomas Yr arholwyr o«ddvtit Dr. Hijb rt Parr Dr. Percy B.1Pk, a Dr H. P. Allen Y grald nealf p^s'bl, uchaf, a therfyno1, I Mr. Roberts ydyw Mvs Doc. Ood yn ol rbflobo y cd g nl obaniate r i ,mgeisydd Uwy idiannus y Nfus. Bac. ymgHsio am y Doct r 0 dan lal na phnm mlynedd o amser, fly bydd raid I OarAdo4 cphwys yn awr; ac vn pier ddigon y mae arno lyr eisieu ke!bi nt, pe dim ond er mwyn ei Iohvd. Eln llongvfarchiad mwyaf g-wresog iddo. Y mae, nid yn nnig 1 n au-byledd 1'r Rhos, ond I Gymra benbaladr hefyd.

CYNNADLEDD ATHR UVON. Cynnall-yd h)n mewn cyssyl tiad ftg Ysgalion Sul Methodistiail Oalfinaidl Dobarth Rhos a Gwrecsam nos Wtnar, pryd yr oedd jn bresennilgynnrychiolwyr o Capel Ma-r, Rhon; Moriah a Bethel, Po gciau; Sltob, Johnstown; "elan a "Victoria Hall, Gwreosam; Rhosddo, a Rbo.robin. Yn ab ionnold, b anorfod y cadelrydrl; sef, Mr. Ben Williams, Rhop, Ilanwyd y galair gan Mr. Robert Jones, Angor'a. Po ig.dtku. Aed trwy y rhan irovelniol gan y Mrl. S. Robert?, M>rUh. a B Hughes, SeloJ. Darllenold bit. W. Capal Mawr, yr ysgrl, en y d 1, gofuoiim y bwrdd dlweddaf, a cbadarn- bawyd hwynt, Darllenold Mr. W. Hughfs, Victoria Hall, adrodd. iad bo'd aol hwn o gwrdd YStO' a gynnaliwyd ya Rhosrbln y Sul blaero, ol. Hpbjslfid yr js^rifenydd y cynn-lid y cwrdd ysgol oe-af yn Bethel, Pongciau, y Sabbath oyntaf yn Ionawr. Ma'er y drs.ro aeth yno fydd 'lawn ymidyefai yn nht Dduw;' i'w agor gan Mr. J. Evans, Selon. Enwyd y rhal canlynol fel cy nrjcblolwyr I fod yn hi-esenncl — Y Md. J. W. Jdnes (Oapel M*wr), J. E ulyn Evans (Mjiiah), E. Jnkln8 (Siloh), J EVH)8 (Se on) W. Pug es (Victor a). T. J. Hughes (R os- ddu), a J. Ward (RbosrIJhID) Dcrbyniwyd bdrtoddihd y pwyllgor a fu yn tr.:fnu materioa ar gyfer oynnadledd 1907. Dewiswyd y swrddogion caolyool am y flwyddyn neeaf. Llywvdd, Mr. W. Jone-, Ghe:nfieli, Rboaidu; In lywydd, Mr. Samuel RoJtelt., Mo,lab, Pongciau; trysorydd ao ysgrifenydd, aii etholwyd Mr Daniel Edwards, M rlab, a Mr. W. Edwards, Capel Mawr; ao yn srhwilwj r, y Md. Henry Jones, Salon, Gwrecsam, a J. R. Jones, Capel bliwr, Rh a. Pat-iwyd eio oh oynnes i lywpdd y flwyddyn ddiwediaf. Yna card object lemon gan Misa Jmes. Yoi Grove Park, G* rjc*am, seil edig at 'Hanes t o> digaeth Saul o Tarnus,' yn ol y 9 ed bennod o Actau. Slaradwyd ar y wers gan y Parchn. R. E. Morris, Gwrecsam; I.fr. n Wili a ns, Ptn^cipu J. William#; G. Ow >11, a Mr. E Jenkins Cynnygi >dd y Parih. Isfryn William*, 80 ellifidd y Parch. G. Owen, ddiolobgarwch i Miss Jones am ei gwers rpgorol. GOHKBTDD.

CYFNEWIDIAD BWYD A'l CANLYNIADAU. Gwyr amaethwyr yn dda am y canlyniad ar ddiwedd blwyddyn pan y mae eu hanifeil- iaid wedi bod am chwe mis yn cael bwyd hawdd ei dreulio, digon o ymarferiad, dwfr, goi wedd a chodi pan y mynent, a dyn mewn diffyg ystyriaeth yn eu cylymu wrth bolyn, a rhoddi bwyd hollol wahanol iddynt, mai naturiol yw eu gweled yn colli mewn iechyd am ychydig wythriosau, a'r gwartheg yn thoddi llai o laeth. Allan o botel 10s. nid yw ond ceiniog a ffyrling i roddi i fuwch neu geffyl ddwy lond llwy fwrdd o Olew Morris Evans; ac ond rhoddi hyny unwaith y dydd am saitb neu wyth diwrnod, bydd iddo gadw ei chylla yn iach gan adael yr anifeiliaid yn hawddach eu porthi trwy y gauaf, a chadw y gwartheg 1 laetha yr un mor dda. Hanner y ddogn i'r lloi a attal a gwella y sgoth. Llond llwy de am yr un cyfnod a wella y clwyf coch ar ddefaid. Rhoddwch brawf arno, a chewch weled eich mantais. 2813k. ^iicbboniacth. PABNASUB, Nawn Sadwrn. m- Y Bh syn Guiyn.—Y mae y farddones hon yn oanu yn odidog, yn wlr. Nid yn fynych y gwelsom 1 nellau tynerach, a mwy swynol Y mae yr awen wedi gwneyd ei gwalth mor ISn fel nad oes angen cyffwrdd ynddynt. Cofion pur. M- Y Diwygiad a't Waith.-H.-)glyn cryf ei fedd. yliau a'l gynghaneddion. Vinell dda yw yr olaf yn arbenig, a gwyn fyd oa deil ei thi ond ofni yn wa- hanol yr ydym. M-Er coffa am Einion Ddut Tre Geiriog -Chwtth lawn genym golli yr hen fardd trylen o'n plith. Yr oedd yn ffyddlawn lawn i'r Golofn Farddonol pan oedd Ceiriog yn ei golygu, a chyn hyny, yr y Jym yn oredu. Yr oedd yn fardd rbagorol o'r ben ysgol,' a bn yn ffyddiawn hyd y diweJd. Canodd lawer, a chanodd yn dda, o ran kith a meddyliau. Os nad ydym yn cam-gofio, fe gyhoeddodd lyfr o'i farddon- iaeth, so yr oedd ynddo lawer e ddarnaa sylweddol. Heddwch i'w lwch. Y mae oyfaill Iddo, yn y llinellau hyn, wedl canu yn dda lawn am dano. Yr oedd yn ei adwaen yn dda —yn well na neb ar*ll—fe?ly y m»e ei bennlllion yn sylweddol yu cynnwys portie^d byw o hono. H, d«>r- wn y celdw el le yn y Golof.x, hefyd. Cofion ato. Cyhoeddir hwynt yn y ddvey FANER, er mantals i'w hen gyfelllion. M-Profiad mewn ajiechyd. Wirth ddarllen yr englyn cyntaf ofnals fod y diwedd wedi d'od, ac yr oeddwn yn brudd. Yn yr ail llonais yn fawr: ond yn y trydydd yr oeddwn m r striol a'r gdj. Tlws lawn yw, Yn fo-eu ds adferiad.' Da lawn. M-Ffynnon yr Iachawdwriaeth -Emyn rhagorol yw hwn. Dywedasom lawer gwaHh yn y golofn hon fod gan y bardd hwn allu arbenig i emynu, ac yr ydym wedi cael profion diammheuol o byny; ao y mae hwn yn dyweyd yr un peth. Y mae hwn yn darllen fel Salm. Diolch am gyrnyroh ei ysgrepan ddlweddaf, yn arbenig. Cofion pur ato, er nas gwel- som el wyneb rhadlawn. Rhaid ei fod felly, neu nl8 gailai ganu mor odiaeth o dda, M-Rhoffau'r o ddewidion. -Penn III Ion swynol yw y rhai hyn, ac y mae y gyd-gan yn un ddymunol iawn. Y maent yo eyml BO yo dda lawn. i M

Y RHOSYN GWYN. Mer brydferth mae y Rhosyn Yn agor ger eln drws Ei rtdaten wen heb smotyn A'l gwna yn hynod dlws. Gwyn w ei liw fel angel, A phera ogli wn". N s dwyn rhyw hlraeth dawal Am wlad y bythol ha'. 0 na chawo ftl y rho-yn Fy nalen facb m If wfei; Cymmeriad glin d lychvsin Yr oohr hyn i'r Hen. Fel caffwyf yn y diwedd Ymagor mewn mwyafc&l Yn Itjsu, 'r unig sylwodd, 0 fewn tragwydd 1 wla i. Tref Garon. BBENIGWEN.

RHAFFAU'R ADdEWIDOS. Mae adde-idion getri-su Daw Fel rbaffau &ngOf enaid, I'w rhoi a'u taflu at y tlyw 0 ddwylaw'r Tad a ndd faid. Cydgdn. Y sawl ey'n ceisfo sydd yn eel Trugaredd gan eu Hiirglwydd hael; I'r sawl ey'n euro "gyr dor Trysorfa gram 3 r ëmg fdr. Pub cn a d law c o sa* ir ef Gan Freoin N tlf a daear. Nid yw Efe yn gwrthod neb Pob wyneb gfir ya hawddgar, &.i. Derbynir pechaduriaid t iit Gan Iesu Gritt yr awrhon Hwn ydyw dydd efengyl g-as Trwy'r ddae&r lfts yu gysaon, &a. Trwy Iesu Grist rhoi'r dwvfol nerth Sy'n brydferth ao effeithiol O! cymmer DI dy allu mawr 'Doed gwawr yr Heulwtn nefol, &o. Tydi dy hunan bï<lo'r gwaith Gwn.(} groddiau llitb erfyn o!; Enex ii,'n Ilygail fel y gwdt Ddl-gelweh gwynfyd nefol, &o. Dolgellau. E. YLLTYB WILLIAMS,

ER COFFADWRIAETH Am An IE Lizzis RCDEhTS. merch Mr. R. a Mr. MAGGIE RORERT,. yr hon a fu farw yn 11 eg mlwydd oed. GWELAIS yn yr atdd flodeuyn Ieuangc, anwyl, glas ei liw, Ag oedd yn srogli 'n beraidd Megys blodau gras fy Nuw; Gwela s hwnw wedl gwywo Gan angfr do! wie8 y dydd, Bellach, nld OB flo :'yn b) chaa WIga. dlysai Pr ei rudl. Tebyg i'r blodeuyn hwnw, Anuie L'zzle oeddlt ti, Pat. oe Id bywyd yn dadblygu Yn dy dycer fynwes go D uod i ewrr. wl i th ffurfafen, Gwlawiodd arnat, flofyu gwaa, Nes ce3d lli' ei rymus dOlllu I ti 'u feddrud ao yn rhan. Coff a 'm danat, dpg angyles, Sydj yn ohwithig lawn I mi, Pon mae'th y rf &f el da Intilan Wen o fl "n fy llygald i j Hawdd yw dajlien ei chynnwjs^ad, Da'en dy gymmeriad y 6. Ad iUdwyd g-,&n dy hunan, Ysgrlfenwyd gan dy Dduw. Er it' syrthlo, dlws flodeuyn, Er it' bydru yn y btdd. Etto bydd dy goffadwri«eth Yn amneietddiol fry mewn hedd Elliodd blodau i ti yma Del, riegion awen grcf. Byth heb ddiwedd, yn dragwyddol I ti cana bdrdd y nef. Wy'o mae dy riaint Bwlch eild ar yr aelwvd lin, Colii'th weoau di oedd colli Eniti 1 emyn, enald oba; D'W9yd dy bader buost yma Gyda'th fwyn chwlery id bach, Wybnt hwy, a oteni dithan Yn y nef yn berffaith iach. Clwtybont. THOMAS A. ROBERTS

LLWYDCOED. (Ardal fy M eblld.) ARDAL Llwydcoed, ardal mebyd, Anwyl wyt i ml. Hen gartrefle iach dedwyddyd Yw dy Jaaerch di; Swynion fyrdd sydd yn dy enw, Hyfryd yw dy hedd, Holl br>df<?rthioh i afcur loyw Sy'n addurno 'th wedd. Ar y llechwedd uwch. y dyffryn Mae gorphw;sfa 'th ben. Ger dy droed, yn tre'glo 'r llinyn, Maa'r afoaig wen; Sero'iog wena 'r blodau tlysion Ar dy frusydd gwyrdd, LIeda 'r dail yn dioj gysgodion Dros dy goed yn fyrdd. At hen glogwya gwyilt y mynydd, At foreuddyd4 oain, Clywir murmur dy gornentydd, Miwsig yw eu sain; Ffrydlant fel llinytaa arian Tu.a'r fro I lawr, Dyfroedd byw ddylifaut allan I'r afonig fawr. Yn awelon iaah y boreu Clywir oeingciau cerdd, Ada" mftn yn pycgclo 'u hodlau Yn dy goedwig werdd; O mor swynol yw y gyagherdd Gyda brig y wawr, Ar ganghenau deiliog, gla j "Terdd, Selniant anthem fawr. Iechyd yw cael ymdaith lonydd 'R hyd dr feuaydd braf, Sagno awel fash y mynydd Ar ddlwrnod Laf; Ardal hoff, nld a. i yn anghof, Canaf fl dy glol, T'rawaf dant ar delyn adgof Ti a bydd taut yn bod. Tregynon. DAVID PHILLIPS.

CLODFORWN ENW R IESU. (Emyn) OLODFGBWN rnw 'r Iesu Drwy 'r ddaear fsith i gyd, B,) farw i'o gwsre lu, M^wrygwo Ef o hyd Ei aberth a'i eiri >laeth Ger bron ei nefol Drl. Yw s II eln hlaob»wd«r'a9th Ar gyfer cefil wlad. Moliannwn enw 'r Iesu, Mae 'n deilwcg byth o'n can, Bu AT y groea yn gwaedu Er inwn eln cael yn IAn; El ta ddU-t lla^n, anfeiJrol, A phua frrdJ yn wyn, A (Tyrchint f4-1 tragwyddol Am « acd Calf ria fry n. Meifod. IK CAN MAT

'Y GENINEN' AM Y FLWYDDYN NESAF. DYMA a fydd rbal o'r pyngc'aa yr ymdrinir a hwynt yn vstod y flwy'dyn. a rhai o honynt elso- a ar jacol oael eu trafod ynldo :Llenyd,itaetb Grmraeg v G.nrlf Br<s?nnol—Pa un al Gw,114 al Dlrywloy mfe?' 'Yr Ialth Orm a-t-Pa un -1 Manta's al AnfantaN i Foes a Chrefydd Cymrn a f d'a' ei ph rhan ?' 1 Pul pud CymrB—Pa m ei Cryfhau ai Gwimhin y mae el Ddylanwad?' Eowalnu Crefyd 'ol Oymru—A. ydrnt yn gweltbredu yn R-i son A.'o CrEdo u!' (Y rea". llenorlon o fri, Eelwygig »c YmnM lduol, wedl yo>; gymmeri d a thrftvtha eu Ilea, bib un If et eglwys a', enwad ei bun). Hefyd. yn y rhlfynau dyfodol fe barhelr yrerihyglau ar Irywy<i ao Atlsrylith Ecwoghn Ymalawoftig., Yn y rhif"n nesaf (Ionawr) ymddengy- «;thvg'au o elddo yr awdsr n hqdori a gaulyn Y Prifathraw fohn Rty. MA, n LITF): Hoith JOIe", n.D (W); Waldo; y Pr'atbraw D. Rowlands B A (Dewi John Hughes, MA: Berw; Cadfan: Eillr; Evan Davlp.s, Trefriw; Elfed; W. Llewelyn Williams, A s.; Gwy iedd; D. St ntiv Jones; T. J. Humphreys; Gwylfa David Gr'ffitb Anthrofos loin Caernarfon; Spinther; Ifano: yr Atbraw J. E Lloyd, 11 A.; Elphln i R. Je kin Jones M A., Abefdftr; Gwi i; Wat yn Wyn; Rhos-nog; yr AtSraw Anwil, M A.; Ataf n L. J. Roberts. M A W. J. Nich -loon; Dyftal t: Bryraab; ynghyd A'r enwoglnn jmalaw- edlg, Nlcander, I D. Ffraid, Hiraethog, Oynfaen, Cynddelw, Eben Fa dd, &o. Hefyd, yn yst d y flw ddyn pa?h»if y gyfres ysgrlfau ar 'Gichwynlsd a Chynnydd y Gwahanol Enviaiau,CreFyi,iol yn Ngbymrn,' y rhai a YIgrifer ir gan lenorfon profedlg, perthyno! I bob un o'r oyrph crefyddol, Eglwyslg yn gy*tal ag Ymneil duol, sydd yn allu yn eia gwlid. Ysgrlfenlri rifvn Ionawr ar 'Yr Anni^ynwyr,' gan y lienor profedig, y Parch. D. Stanley Jones, Oaer. narlon. Traetha y Paroh. Evan Davles. Trefrlw, el len ar 'Gyssylltlad y Methodlstiail Calfioaidd & L'tnydd- iaeth Gymraeg.'

LLANSANTFFRAID GLAN CONWV. OAPEL MORIAH. Bu y oapel hwn o dan algyweirtal trwyadl yn ddiwedJar. Y cymmerwr oedd Mr. J. O. Allsup, Conwy, ac arolyawyd y gva'th gan Mr. Mooes WiI. liam", Colwyn Bay; a gwnaeth y nalll a'r llall eu g rohwyl i foddlonrw dd pawb A nas Iau, Ta<ihwedd 15fed. all agorwyd y capel trwv i'r Parch. Lewis Will ams, Colwyr, bre,thu. Ond er pobpeth cafodd yr eglwye weithgar bon golle ion mawr yr withnossu diwed !or o herwydd mat wo'aethau. Yr wit nos o'r blaen bu farw un o'l swydiogion t y, of, a hyny yn y oerby?, pan reld ef a'i w;afg yn dyfod o farohnsd Conwy. By Id yb chwith i Uwer, ac yn golled fawr i'r eglwys ar ol Mr. John Jones A'r wjtbaos ddi- wediaf bu farw Mra. Mary Robert', Ge-jfron, g ."e,Jdw I un o'r swyddogion ymadawedlit. Meroh leaengaf vdoedd Roberts i'r diweddar Mr. John Jones, y Giofron. a chwa r I Mr J T. Joupt. Aled House, Rhyl, a Mra Mopes William", Colw- n B y B>dl yn golled fawr i'r ach-s ar ol y chwaer hon. Gadawodd bed war o felbion a dwy fer h mewn oe^r.in I a'a n en xll d »r ei ho'. Heldwch i lwoh y ddau hen G.-lation ffyddla n hyn. GFOHEBTDD.

DINBYCH, DINBYCH, 0 HYD. DYNA ydyw y goren o'r prawfi a a roddir yn y c dofnau hyn wytbnos ar ot wythnos ydyw mai profion o D inbych ydynt-Dinbyeh o hyd. Y mae genym ffydd yn ngair cymmydeg, sc y mae y cyss ndeb gyda pha on y rhoddir y tystiol- aethaa Ileol hyn yn appe io at bob dyoa dynei ystyriol yn y dref. Nid oes dim am nheaaeth yneacylh. Dywed Mr#. L. Williams, yr hon sydd yn byw yn 8 Aled Terrace, Love Lane, Dinbych: Diodd faia odd- wrth anhwylder yr elwlenod yn awr &c eilwaith er pan oe ddwn yn ieaapge iawn; oud ar 01 genodigaeih fy mabtn dlweddaf aethum yn Uawer gwaeth, yr oedd fy ngbefn yn 11awn poeD, ac yr oeddwn mor wan fel mai prio y pallwn godi oddi ar fy eistedd. Yr oedd arnaf ofn ymgrymn, o berwydd yr oeid fy nghefn fel pe bnasii yn tori, a byddat genyf giir yn fy mhen fel pe bursal yn myned i holiti Cymmerats amryw fathan o feddyginlaethan, ond'ni chefaia ddim daioni oddi wrthyut; ac yna elywais y daioni wneid gan Belanao Doan at boen yn y celn mewn amgylchladau tebvg i fy an i. Ceisiais rai o'r pelenau, Be o'r dechren gwDaethint Ids mawr i mi. Buaawn yd h<ffi i fy mhrofiad gyda Phelcnan Do in gael ei gyhoeldi, er badd i rai yn dioddef oddi wrth anhwylder yr elwlenau. (Arwyddwyd), Lizzie Williams. Y mae Doom's Backache Kidney Pills yn ddan swllt a naw ceiniog y blwcb (chwe btwcb am dr; swllt-ar ddeg a naw ceiniog). l'w cael gan yr holl fferyilwyr a'r ystorfeydd, neu furbAd trwy V lIytbyrdt ar dderbyniad y prie yn oniongyrchol oddi wrth Fjster MiCrel an a' Gyf., 8, Wella Street, Oxiord btreet, London, \V. Gwnewch yn sicr eich bod y f*" vr an math o belenau ag a gatodd Mrs, Williams

Cafodd ffenestr liwiedig ei gosod i fyoy yn eglwys plwyf Llanbrynmair, er cbf am y di- weddar William ac Elinor Howell, rhieni y diweddar Mr. Abraham Howel, Trallwm a Rhiewport, sir Drefaldwyn; a Mr. D. Howell, Machynlleth, a Craig y-Don, Aberdyfi. Yr oedd y ffenestr, yr hon a gostiodd 250^?,, wedi cael ei darparu gan ei wynOll.

AMSER sydd lysieuyn a wella bob clwyf. GWELL bod yn unig nag mewn cwnini drwg. Y MAE llawer dyn yn cloddio bedd i'w euaid gyda phot pewter. Y MAE pob ffordd dda yn hen; ond nid yw pob ffordd hen yn dda, FE dyna pechod i lawr y rhai ni Fivrthiant lawr i gyfaddef eu ipechod. GWNEWCH un person yn hapus bob dydd,. pe na byddai ond eich hunan. Y MAE y dynion goreu yn cyfeiliorni, a'r dynion mwyaf doeth yn cael eu twyllo, Y MAE y call yn debyg i bin bach, y mae el ben yn ei gadw rhag myned yn rhy bell. BETH oedd yn hynod yngHn 4 Methuselah!' gofynai yr athvaw. ♦ Bu fyw i fyn'd yn hen iawn heb erioed ddysgu marchog bisycl,' attebai bachgenyn pert. DYWEDAI Archesgob Whatley am ryw breg- ethwr ag oedd heb syniad priodol am y weinid- ogae h, nac un amcan i'w gyflawai, I Ei fod yn annelu at ddim, ac yn ei daraw.' GWNEYU ac nid breuddwydio ydyw dirgelwch llwyddiant. Ni hvydda myfyrio ar gynfiuniau heb i'r cynllunian hyny gael, gyda phenderfyn- j-id, eu rhoddi mewn gweithrediad. NID oes fe allai. ddim yn diraddio ac yn an. urddo dynoliaeth yn fwy nag anniolchgarwch a hunaniaeth. Y maent yn elfenau grymus iawn yn nhrueni miJiynau o'n cydgreaduriaid. SON am I edi-ych am gyfleusderau i wneyd da- ioni!' Byddai yr un peth i siarad am fyned i edrych am goed t n mewn coedwig, neu am ddwfr yn ystod diluw. Y mae y byd yn llawn o'r cyfryw gyfleusderau. TRAED BYCHAIN.—Y mae llawer o foneddig- esau yn ymfalchio yn mychander eu traed, un o ba rai a ddigwyddodd sangu ar droed ei g'r- I Well well' meddai yntau, y mae cymmaiat o faint yn dy draed fel nas gelli eu rhoddi i lawr heb sangu ar draed rhywrai eraill.' T A C H W E D D. (Gan OSSIAK GWENT). Yn feichiog o dymmhestloedd MlOe Tac ivre"id wedi d'od, O oerllyd bell fytiydloedd, a Ei drist begynol nOd Msedelwel breswylfod o fewn ei wedd i'w c»ufo4, O'i lygaid Ilifa trallod, Yn gesair try y cafod, A'r gloyw wlith yn Awdurdod ar yr afon Ddolenog iddo roed, Ei sercliog ddyfroedd gloywon A geulaot dan ei droerI, M»e'r ieuangc don aflouydd Yn fud o dan ei gerydd, Yn gwingo rhwng y (jlenydd, Ei hoyw wadnau dedwydd Mewn cj flion rbew fe'u cloe 1. Yn casglu ei ddeadell Bu'r nos i'w chorion gu, I'w chuddio rbax ei fflmge'l 0 gyrhae-ld braw ei ru Mae ffenestr f*wr y Ileuad, Drwy'r hon edrychai cariad, A'r puraf gydymdeimlad. Mor serchog. wedi chauad A'i faner loiidd ddu. D&w'r wawr fel*mftn amddifad I iawr & gwefw rudd, Y dagrau leinw 'i llygaid Uwch ben y ddaear bruld Y mentyil heirdd o flodau Brjdferthent ei thirweddau Ysbeiliwyd ryw ddyroeidiau 0 niwliog wlybion garpiau Y w'r oil yn awr a'i cildd. Ychydig risiau etto Sydd i tl drwy y twrdd 0 ddaear gn cyn teimlo Yn toddi oil i ffwrdd Fel cfvyr dy.oerion rwymau, Yn brysur hwyr a borau, Yn nghelloedd ei thrysorau Mse'r nefoeod, el cherbydau Cyn hir a dtlaw i'th gwrdd. Pob ansren a gvflenwlr, Yn angh6f dy glwy', Y boreu y dadguddir Eu Ciln oludoedd hwy Yn llawnion dawdy fronau Er maethu dy filiynau. Llawenydd a chaniadau Gwefreiddiol, a pbleserau A fydd dy gyfran mwy. FEL YR AFRADLA WN.Yroedd gwraig ieuangc yn ddiweddar yn ymddadleu i'i g« r o herwydd ei fod yn dilyn bywyd ofer ac afradlawn. Attebodd y g A i-, Mi wnaf finnau, fel yr afrad- lawn, ddiwygio rhyw ddiwrnod, chwi gewch weled.' Os na wne-wch "hyny ar unwaith, John, mi wnaf finnau fel yr afradlaivu-, Mi a godaf, ac a ¡;f at fy nhad AR EICH GLINIAU.-Dy-A-edai gweinidog yr efengyl unwaith wrth hen wr oedd yn tori eeryg ar y ffordd fawr :—' Pe gallwn i dori ealonau celyd pechaduriaid mor hawdd ag yr ydyeh chwi yn tori y ceryg yma, byddai yn dda genyf.' Troddyrhen Or, a dywedodd.-I Pe byddech yn treulio hanner gymmaint o amør ar eich gliniau chwi a dorechfwy.' GWADNAU TEWIOX.—Yr oedd crydd yn ddi. weddar yn ceisio ffitio cws.ner S ph r o fotasau, pan y dywedai y prynwr, Nid oes genyf ddim yn eu herbyn ond fod eu gwadnau dipyn yn rhv dewion? Wei, os dyna y cw'ol,' attebai mab Crispin, nid oes eisieu dim ond i chwi wisgo y botasau, a dal i gerdded ynddynt, a chwi a gewch y bydd y bai a nodwch arnynt yn gwisgo ymaith fwy-fwy bob dydd.' ADRODDIR am Caledfryn ei fod rhyw dro yn cydgerdded a gweinidog arall ar ddiwrnod lied wresog, a chariai y ddau eu cobau ar eu hys- gwyddau. Grybwyllodd ei gydymaith wrtho ei fod yn cario ei gob yn dra aHer, a dywedai:— 09 na chariwch hi yn well na hyn yma, v mae yn berygl i chwi ei cholli.' Ar hyn ebai Caled- fryn, 'Os nad ydwyf yn gallu ei chario wrth cich bodd chwi, cariwch chwi hi,' gan ei thaSu iddo. TOCYN FFASIWN NEWYDD.—' Tocyn, tocyn,* meddai gwas y ffordd haiarn wrth ddyn oedd yn arfer cario tocyn dros dymmor. Y niae fy ngwyneb i bellach yn ddigon o docyn i chwi,' meddai y boneddwr, gan feddwl y dylai fod yn ei adnabod fel un yn meddu tocyn parhaus. Edrychai y gwr oedd i'r punch yn ei law yn sobr yn wyneb garw v boneddwr, a dywedai, gan rolio ei lewis, 'Wei, fy nyledswydd i yw ei dyllu.' PLENTYN YN COFIO YN WELL NA'R TAD.- Yr wyf yn cofio yn dda,' med.lai merch leu. angc wrth ei thad, 'pan oeddwn tua thair blwydd oed, pan aethoch a mi allin o'r capel f Sabbath, ac y torasoch wialen fedw, ac y cefais gosfa nad anofiais byth, am ehwareu yn yr addoliad.' Y mae yn beth hynod iawn,' ebe'r tad, 'nid wyf fi yn cofio dim am y peth.' Attebai y ferch, Wei, fe, fy nhad, rhaid i chwi goSo eich bod chwi wrth ben arall y wialen.' HAIDD AT WNEYD CWRW.—Ceryddai y dyn rhagorol hwuw, Joseph Sturge, ddyn lsieddw un diwrnod, pan attebwyd ef gan y meddwyn ei fol wedi meddwi yn y dafarn. 'Ac yr oedd y ewrw a yfais wedi ei wneyd o'ch haidd ehwt.t Tarawodd gydwybod Mr. Sturge yn y fan, Dranoeth, yr oedd hysbysiad yn y newyddiadur na wnai efe werthu yr un gronyn o haidd at wneyd cwrw iiiwy,,4 dan unrhyw amgylchiadau. Wi th wneyd hyn yr oedÙJn bet vitilims 0 tunoau yn y flwyddya.