Baner ac Amserau Cymru

TY Y CYFFREDIN. DTDD MERCHER, Ebrill 25ain.-Cymmerodd y Llefarydd y gadair am ohwarter i dri. Dychweliad Mr. Balfour. Daeth Mr. Balfour i mewn yn fuap ar ol hyny, a derbyniwyd ef gyda obymmeradwyaeth gyffred- inol. Ysgolion sir Gaernarfon. Mr. Birrell a hysbysodd Mr. D. A. Thomas fod y Bwrdd Addysg wedi rhoddi ar ddeall 1 bwyllgor addyBg air Gaernarfon, yn ol eu barn bwy, ei bod yn ddyledswydd ar yr awdurdod leol i siorhaa y dodrefn newydd oedd yu angenrheidiol -yn lie y thai oedd yn oael eu defnyddio yn bresennol yn Yiggol Genedlaithol Llandwrog; Yr oedd y I bwrdd wedi dyweyd eu bod hwy yn yatyried fod ilywiawdwr Ysgol Genedlaethol Llannor yn sylw- eddol wedi carlo allan yr hyn a ofynid gan yr awdurdod leol. Gall fod yna bethaa ohwanagol y dymunal yr awdurdodau lleol eu gwneyd. Bydd- ai i'r rhat hyn, wrth gwrs, dderbyn ystyriaeth ddioed y bwrdd pany caweent eugoeod ger en bron. Yr oedd gryn nifer o ysgolion yn air Gaer- narfon yn galw am sylw, ae yr oedd y bwrdd wedi cydaynio a chynllnn a gynnygid gan yr awdurdod leol, yn goood allan, y drefn yr oedd ynt i gael eu carlo allan. Ohwanegodd Mr. Birrell y byddai Iddo èf. wrth gwre, ymgynghori a'r aeiodau dros lir Gaernarfon ynghyloh unrhyw achosion y byddai en gwybodaeth leol yn debyg o droi allan yn weitbfawr.

MESUR ANGHYDWEI.EDTAD UNDEBAU 4 CREFFTOL. Syr W. Robson a gynuygiodd eu bod yn darllen Mesur Anghydwelediad Undebau Orefftol yr ail waith Dywedal fod y Llywodraeth, o'r dechren, wedi gofyn am farn y Ty, a'r rhai oedd yn dwyn cyaaylltiad arbenig g undebau, gyda golwg ar adran 4 o'r mesur. Wedi iddynt ofyn am en barn nia gallent ea banwybyddu ao nid oeddynt am an banwybyddu. Nid oedd y Llywodraeth yn dymuno anwybyddu y rhai oedd yn dwyn mwyaf o gyssylltiad a'r mater. Mr. Clement Edwaads a ofidial o herwydd yr ensyniadau oedd yn oael eu gwneyd gyda golwg ar yr hyn oedd yn debyg o gael el fabwyeiadu gan nndebau pan ddeuai y mesnr hwn yn gyfraith Dywedid y byddai iddynt osod ffug benderfyniad au ar en oofnodion, gyda'r amcan o gamarwain y llysoedd. Yr oedd y oyfryw fynegiad yn dyfod oddi wrth y rhagfarn a'r wybodaeth ranol oedd wedi gwneyd y fath ddrwg; ac adgofiodd y T, yn achos Dyffryn Tar, ac aohosion diweddar eraill, fod y llysoedd wedi oael eu oynnorthwyo gan yagrifau wedi eu cadw yn ofalus gan yr undebau. Ni fyddai i neb wneyd awgrymiad o'r fath pe gwyddai am yr awyrgylch iaoh a moeaol yn mha nn yr oedd y dosbarthiadau gweithiol yn byw (cym.). Yr oedd undebau crefftol mor rydd oddi wrth ormea ag unrhyw gymdelthas arall yn y wlad, yn llawer mwy rhydd na Chynghrair y Frlallen mewn ;etholaethau gwledig neillduol (oym. y Gweinidogion). Rhoddodd y TY ar ei wyliadwriaeth o'r perygl o vn wneyd &'r nndebau fel Ishmaeliaid o fiaen y gy' aitb. Nid oeddynt yn gofyn am ddim rhags rfreintiau ar nad oeddyct yn oael en oaniatau i orMh gutyopnt am gael ym wneyd & hwy yr un modd &'r oymdeithasan gwleídyddol a chymdeitbasol, clybsau, a chyrph eraill o nodwedd gyffelyb. Mr. Shaokleton a ddywedodd fod aalodauLlafar yn bwriadu pleidleinio dros yr ail ddarlleniad; gan ymddiried ar addewid y Llywodraeth, wedi i'r mesur fyned i bwyllgor, y rhoddent gluet o ymwrandawiad i'r ddadi fod y mesur yn oael ei gario allan ar y IHneliau hynv oedd wedi derbyn #efnogaeth mwyafrif mawr y T £ Qymmerwyd rhan yn y ddadl wedi hyny gan Mr. A. C. Salter, Mr W. W, Rutherford, Mr. A, J Balfour. a Mr Roftis Isaacs. Wedi hyny darllenwyd y mesur yr ail waith heb ymranu arno. PENNODI YNADON. Ymffarfiodd y TY yn bwyllgor ar Fesnr Yoadoo Heddwcb. ETHOLFRAINT I FERCHED. Golygfa yn y Pi). Am neain monyd i ddeg cododd Mr. Keir Hardie i gynnyg y penderfyniad eaulynol: Ya marn y Ty hwn mai dymunol ydoedd i ryw beldio hod yn attalta ar ffordd ymarfer yr etholfraint seneddol.' Mr. E. Wason a gefnogodd. Wedi i amryw gymmeryd rhan yn y ddadl, dywedodd Mr Gladstone nad oedd y Llywodr- aeth y». bwrladu ymyraefch a barn y T £ Tra yr oedd Mr. S. T. Evans yo siarad yn erbyn y mesur, gwaeddodd rhyw foneddigesan yn yr oriel. Dywedodd Mr. Evans, mor bell ag yr oedd efe yn gwybod, nad oedd yna ddirti dadleu yn y wlad yn ffafr y oynnygiad (aelod Rbyddtrydig, I Oes') A oedd fy nghyfaill anrbydeddue yn dyweyd fod?' gofynai Mr. Evans, mewn syndod. I Clywch, ciywch,' meddat rbywrai o oriel y boneddigesan. Edrychai yr aeladan i fyny, a chwarddent am ben yr aflonyddwch. Aeth Mr. Evans yn mlaeo, ond afloDyddwyd arno drachefn. Dywedai nad oedd merched yn cael yr hyn a ofynid am dano mewn nn wiad yn y byd. Yn mhen rhyw funyd nen ddau ar ol hyny, tra yr oedd Mr. Evans yn siarad, cododd tair neu bedair o ferched oedd yn eistedd yn set y ffrynt gyda'u gilydd so yr oedd yn eglnr eu bod yn ofni fod y Tj ar gael ei siarad allan, a gwaeddent am i'r T ymranu. Yn awr, chwi Ryddfrydwyr sydd yn earn rhyddid,' gwaedd- ai an, ewch yn mJssn, a boed i ciwi ymrann.' Y mae atasar etto,' meddai un arall. Ar yr un adeg gwthtwyd baner, yn dwyn y geiriau, •Pleidleisiwch dros ferched,' drwy ran o'r gwaith haiarn. Rhoddodd y Llefarydd orchymyn i'r oriel gael eichllrio; a chafodd yr aflonyddwyr eu symmud gan yr heddgeidwaid. Yr oedd Mr. Evans yn pirhan i siarad am an ar ddeg pan y daeth y ddadi i derfyniad. Felly cafodd y penderfyhiad ei siarad allan, yn nghaool chwertbtn a chymmeradwyaeth y T. Dygwyd yr eisteddiad i derfyniai am chwar- ter wedi nn ar ddeg.

TY Y CYFFREDIN. DYDD IAU, EbrUl 26ain.-Cymmerodd y LIef. arydd y gadair yn union ar ol ohwarter I dri o'r felooh. lreuliau Addysg. Sagrlfenydd Bwrdd Addysg, mewn attebiad i Mr. Ashley, a ddywedodd y bjddai i'r rhodd gyn- nygiedlg o 1.000,000p. gael ei ranu ar delerau a osodid i lawr etto yn y I ct)d.' Atl Ddarlleniad y Mesur Addytg. Mr Birrell, mewn attebiad i Syr W. Anson. a ddywedodd eu bod yn bwrladu i FeBur Addysg gael ei ddarllen dydd Llan, Mai 7fed. Trwst yn Oriel y Boneddigesau. Y Llefarydd, wrth atteb Mr. Myar,a ddywed- odd ei fod wedi rhoddi oyfarwyddiadau nad oedd yr arweinwyr yn yr arddangosiad a gymmerodd le y noaon flaenorol i gael derbyniad i mewn i oriel y boneddigesau yn ystod y tymmor hwn.

UN BLEIDLAIS I UN DYN. Cyflwynodd Syr C. DUke fesur i safydlu ethol fraint sengl yn yr holl etholiadau a thrwy hyny diddymu oynnryohioliad y prifysgolion, a symmud y rhwystr i ferohed bleidleisio. Darllenwyd y mesur y waith gyntaf.

CYFLENWAD. Ymffarfiodd y 1" yo bwyllgor oyflenwad ar amcangyfrifon y gwasanaeth gwladol a'r cyllld. Ar y bleidlais o 7,290p. tuag at gyflogau, adran y Oyfrin-gynghor, cynnygiodd Y Milwriad Legge fod y bleidlais yn oael ei gostwng 2,000p., er mwyn galw sylw at gyflog Iarll Crewe, yr hwn oedd yn derbvn 2,000;) y flwyddyn fel Arglwydd Lywydd y Oynghor. Mr. M'Kenna a ddywedodd fod ei arglwydd- iaeth yn gweithredu, hefyd, fel penaeth adran addyag yn Nhj yr Arglwyddi. Yr oedd unrhyw aelod oedd yn alluog i gynaorthwyo yn llywodr aethiad y wlad yn y weinyddiaeth yn meddu hawl i 2.000p. yn y flwyddyn. Wedi i amryw gymmeryd rhan yn y ddadl ym- ranoad y pwyilgor, a chaed Dros ostwag y bleldlais 134 Yn erbyn ••• 232 Mwyafrif y Llywodraeth 98 Oymmerodd dadl gyffelyb le ar gyflog ysgrifen- ydd preifat Arglwydd Crewe. Oyuunwyd ar y bleidlais hon, ao amryw eraill. Am chwarter i wyth gohiriodd y T:9.

MESUR KTORDD HAIARN Y 'MIDLAND.' Pan ail ymgyfarfyddodd y Ty oafwyd dadl ar Fesur Ffordd Haiarn y Midland. Mr. Morton a gynnygiodd fod y mesur yn oael ei wrthod, ao yr oedd gauddo eisien sicrwydd y darparid Ue igyegu i deithwyr yn ngherbydau y trydydd dosbarth. Addawodd y Milwriad Lockwood ymgymmeryd & hyabysu [amrywiol gwaooiaa y ffyrdd haiarn y telmlad oryf oedd yn yTJy dylid gwneyd rhyw beth i'r oyfeiriad hwn. Derbyniodd Mr. Morton V oynnygiad hwn; a chafodd y meaur ei adrodd i'w ddarllen y drydedd waith. Ymffarfiodd y Tk yn bwyllgor cyflenwad, a chafodd y gweithrediadau eu gohirio yn foan ar ol un ar ddeg o'r glaob.

TY Y CYFFREDIN. DYDD Gwener, Ebrill 27ain.-Cymmerodd y Llefarydd y gadair yn fuan ar ol hanner dydd. Tai i Weithwyr. Mr. Mackarmess a gynnygiodd eu bod yn ail ddarllen Mesur Gwelliant Tai i Weithwyr, yr hwn, efe a ddywedai, oedd yn amcanu at wella. tai yn y rhanbarthau gwledig. Yr oedd yn gwneyd cyfraith 1890 yn syml, ac yn rhoddi gallu neillduol i awdurdodau ileol, yn gystal ag i gwmuiau ffyrdd haiarn. Mr. Winfrey, wrth gefnogi ail ddarlleniad y mesur, a ddywedodd ei fod yn meddwl y byddai i'r mesur fod yn gryn help i ddadrys cwestiwn anhawdd a phwysig. Mr. Henry \ivian a roddodd ei gefnogaeth galonog i'r eynnygion. Mr. W. H. Lever a dybiai mai peth drwg fyddai rhoddi gallu i awdurdodau lleol iadeiladu gan y byddent mewn cydymgeisiaeth gadeilad- wyr, ac eraill; ac os byddai tai y cynghorau yn w.g, y syrthiai y golled ar ydynion y byddai yr awdurdod leol mewn cydymgeisiaeth 4 hwy. Yr oedd yn well rhoddi galln i'r cynghorau i gyn- northwyo personau preifat i adeiladu, trwy osod tir ar brydles iddynt, ac estyn cynnorthwy arianol iddynt mewn cyssylltiad i'r t. Rhoddodd Mr. Walter Loag ei gefnogaeth i'r mesur; ond dywedai y byddai yn rhaid gwneyd cyfnewidiadau ynddo. j' Mr. John Burns a ddywedodd nad oedd y I Llywodraeth am roddi unrhyw wrthwynebiad ar ffordd ail ddarlleniad y Mesur. Ac os byddai i gefnogwyr y mesu r ganiatau iddo gael ei anfon i bwyllgor detholedig, y byddai i'r Llywodraeth ei ddefnyddio fel cnewyllyn gwell mesur oedd i gael ei ddwyn yn mlaen y flwyddyn nesaf. Mr. James Rowlands, ar ran cefnogwyr y mesur, a dderbyniodd awgrym Llywydd Bwrdd y Llywodraeth Leol. Wedi hyny cafodd y mesur ei ddarllen yr ail waith; a throaglwyddwyd ef i bwyllgor deth- oledig. Cyfraith Llongau Marsiandiol. Mr. Jackson a gynnygiodd eu bod yn ail ddarllen Mesur Gwelliant Cyfreithiau y Llongau Marsiandiol. Yr oedd Mr. F. E. Smith yn siarad am bump o'r gloch, pan, yn ol rheolau y Ty, y gohiri-,vyd y ddadl. Gyfraith Tir Helwriaeth. Dygodd Mr. Beale fesur i mewn i ddiwygio Cyfraith Tir Helwriaeth, a darllenwyd ef y waith gyntaf. Yna gohiriodd y T.

BRITHDIB, DOLGELLAU. YR oedd dyddiau Mawrth a Mercher yn ddyddiau o ddyddordeb arbenig yn haues yr eglwys nohod, a'r eylch, ar gyfrif sefydliad y Parch. D. M. Harries, gynt o Sardis, Maldwyn, yn olynydd i'r diweddar Barch J. Walters. Trwy fod oyfarfod chwarterol y sir i fod yn Rhyd-y- main ar y dyddlau uchod, oynnaliwyd y cyfarfod yn ngtyn &'r oyfryw. Prydnawn dydd Mawrth cynnaliwyd cynnadledd y oyfondeb, dan lywyddiaeth Mr. J. Parry, U.H,, Bala Yr hwyr pregethwyd yn ngwahanol addoldal y oyloh yn y drefn ganlynol:-Brithdir, y Parchn. R. C. Evans. Abergyuolwyn, a G Davles, B.A., Bryn- bowydd. Rhyd y main, y Parohn. E. Olwern Evans, Bedlinog, a Rhydwen Parry, Bethanla. Snar, y Parohn. J. R. Evaus, Pennal, a J. Hughes, Tan-y- grislaa. Tsbor, y Parchn. J. D. Richards, Traws- fynydd, a Talfor Phillips, Bethel. Boreu ddydd Mercher preitethwyd gan y Parchn Rhys Davles, Corrls, a W. Williams, Maentwrog—yr olaf ar 1 Ddyledswydd y gweinidog tnag at yr eg'wys.' Llywyddwyd cyfarfod y prydnawn gan y Parch W. Parri Huwø, B D., Dolgellau; a ohafwyd ganddo ar- drem tyner lawn dros hanes y cewrl fu yn llafurio o blald y 'symmudlad mawr' yn y cylch pwysfg hwn, o ddyddiau Hugh Paghe at y boneddlgaidd Mr. Walters. Ar ol pregeth gan y Parch. J. C. Jones, Llanfyllin, ar Ddyledswydd yr eglwys tnag at y gweinidog,' cyf- lwynwyd y gweinidog ieuangc o'i hen gylch gan y Melstri J. Thompson Williams, C s, Sardis (trwy lythyr, gan iddo gael ei luddtas gan afiechyd i ddyfod trosodd yn bersonol); R Hughes, Saron; y Parchn. J. 0. Joneii; 900 Olwern Evans Dygodd y pedwar dystiolaeth uchel lawn i Mr, Harries: en bod wedi el gael yn ystod y saith mlynedd y bu yn gweinidogaethu yn Llanwddyn yn ddyn ieuangc sydj yn feddlannol ar gymmeriad unplyg, ysbryd carnaidd, stl bregethwrol, yn fawr ei ofal am braidd Duw, ao yn foneddwr Crist- ionogot-daetb o Faldwyn A'I goron ar ei ben. Ar ol hynylderbyniwyd ef drosodd I Feirlon, mewn geirian croesawol lawn, gan y Parchn. J. R Evanp, H. Roberts (M.C.). Talwyn Phtllips, B.D., a Mr. J. Roberts, Brithdir, Yna oafwyd yohydlg elrlau pwrpasol lawn gan Mr. Harries. Hawdd oedd deall fod ei galon yn euro yn gynnes-gariadus tnag at y oyfelllion a adawodd ar lanan y Fyrnwy, fel yr eiddynt hwy tnag ato yntau. Drwg oedd genym ddeall fod Mrs. Harries ac Anenrin bach wedi methu cyrhaedd. Hyderaf y gwelir hwy yn fuan ya deulu cyfan, iach, a dedwydd, yn y cylch hyfryd a charedig hwn. Dylaswn fod wedi nodi, hefyd, I ApTewdwr-brawd y gweinidog newydd—roddi datganiad yn yatod y cyf- arfed o emyn Penar yn y Caniedydd:- Rho dy wyneh gyda 'th genad,' &c., ar hen alaw, yn nodedig o dyner ac eflelthiol. Yn yr hwyr pregethwyd gan y Parohn. J. M. Williams, Towyn, a T T. Phlillps, B D., Bala. Cafwyd gwein- idogaeth nerthol iawn ar hyd y cyfarfodydd, ac ar- wyddion dlgamsynlol fod 'nerthoedd y tragwyddol Ysbryd' wedi disgyn yvi. fendith ar orea y ceohadon Hyderwn fod y gyfres cyfarfodydd ysbrydol hyn yn atwydd o foddlonrwydd y Melstr I ddyfodlad el was i'w faes pwysig yn y cylohoedd hyn, ac y bydd yr UD- deb yn un bir, dedwydd, a gwlr iwyddiannus, o dan fendith gyfoethog y Net Boed felly. O.E.

PONT ROEBRT. GVDA gofid yr ydym yn cofuodi marwolaeth un o drigolion hynaf y Bont; aef. Mrs. Eltza- beth Owen, anwvl briod Mr. Evan Owen. Capel UeHa, yn 77ain mlwydd oed, yr hon a fa farw Ebrill 14eg, ac a gladdwyd yn mynwenb M. C. Pont Robert, Ebrill 18fed. Yr oedd y gladdedigaetb yn un lliosog. Gweinyddwyd ar yr achlysnr gan y Parchn. 0, R. Owen (gwetn idog), Edward Griffiths, Meifod E. A. Morris (W ), Meifod J. E. Thomas (A.), Meifod a W. O. Lewis (A ), Pont Robert.- Gohebydd.

DANNEDD DRWG A'R TREULIAD. DISGRIFIAD GWR o NOTTINGHAM O'B YMWARED ODDI WRTH DDYFFYG TREULIAD A I BILIOUSNFSS' TRWY DDEFNYDDIO SEIGEL'S SYRUP.' O'R holl helbulon y blinid y bywyd presennol gallddynt ychydig sydd a. chanlyniadau gwaeth na cholli y dannedd pan yn ieuangc. Cyfododd fy holl flinderau i drwy ddannedd drwg,' meddai Mr. Thomas Rawson, perchenog Gwestty yn Moffat Street, St. Anne's, Well Road, Nottingham, mewn llythyr at berchenogion Mother Seigel's Curative Syrup,' dyddiedig Awst 16eg, 1905. Collais ddefnydd fy nannedd pan yn ieuango iawn,' meddai Mr. Rawson yn mhellach; 'a chyda'r anhawsder mwyaf y gallwn gnoi fy ymborth, fel y byddwn dan orfod rhyw fan-gnoi fel cwningen. Wrth g rs, torodd fy ngallu i dreulio fy ymborth i lawr o dan yr amgylchiadau annaturiol hyn. I ddechreu byddai genyf boen a gwynt ar ol bwyta pob peth, a chyn hir yr oeddwn mewn poen gwastadol, pa un bynag a fwytawn ai peidio nis gallwn ei osgoi. Yn ami blinid fi gan gur yn fy mhen, a theimJad eysgly^, pa un yr oeddwn yn hollol analluog i'w drechu, ac a fyddai yn fy anghymmhwyso i fy ngwaith. Fel hyn y parheais, gan fyned o ddrwg i waeth, nes, o'r diwedd, aeth fy nghylla yn analluog i ymwneyd kg ymborth, gan y cyfodid ef yn uniongyrchol ar ol ei fwyta. Am beth amser ni fwytawn ddim ond llefrith cynnes, gan fod arnaf ofn cymmeryd dim mwy sylweddol. Bwyd pur wael i ddyn yn bryeur gyda ei orchwylion trwy y dydd. Fel yr oeddwn yn myned yn wanach daeth helbul arall i fy mlino-dim llai na'r crydeymmalau yn fy nhraed a'm haelodau; ac felly, aeth fy nghyflwr yn hollol analluog. Am ddwy flynedd yr oeddwn dan law y meddyg, ond nid oedd ei holl allu yo tycio, ac ni wnaeth ddim ond fy rhyd hau am ychydig, ac yna byddwn gan belled o fod yn well ag erioed Yr un fath ydoedd gyda. meddyginiaethau eraill a gym- meradwywyd i mi, hyd nes y rhoddais brawf ar Mother Seigel's Syrup.' Yna dechreuodd fy iechyd wella. Yn fuan gallwn fwyta yn awchus, a chefais ymwared o'r cyfog, ac ni ddilynid bwyta gan boen, a chiliodd y cryd- eymmalau. Mae fy iechyd yn awr yn dda, gyda phob rhagolwg y parha felly, er fy mod yn achlysurol yn oymmeryd d gn o'r Syrup.'

PABVAMUS, nawn Sudwrn. I M-Llinellau cyltwyntdig » Bettie Jories, cyntaf- I anedig y Parch. Morgan Jones, Saron, Llanelli i Oana y bardd hwn yn farddonol lawn, a llawo o a-bri. Y mae yn chwJllethue. a llawn o humour Yr ydym yn gwaeyd cais j bardd, ao ymdrechwn, mor bell ag y mae ynom. Diolch am y gan, 114- Y Borcu.-Canig brydferth yw hon at destyn llawn o swyu. Y mae gan yr awdwr hwn awen dyner a llednall, er y gallem feddwl nad yw wedi oael llawer o ymarferiad; ond, 011 ymrydd I farddonl, daw yn fardd gwirioneddol. Ac annogwn ef i foddwl felly, gan y bydd hyny yn fantals iddo. Deued yma yn fuan etto. M-Beth sydd unig.-Y mae y bardd h wn yn feddyl- iwr glew, & chana yn rheolaidd, ao yn ei ffordd ei hun. Yr ydym yn ei hoffi yn fawt. M- Y Fun o Geredigion.-Dyms fardd gwych etto, ac y mae Bwyn yn ei gantad. Can seroh sydd ganddo, ac y mae Nansi yn uchel yn ei feddwl. Ceir llawer o naturloldeb yn y g&n, a djrma yw gwir nodwedd y dosbarth hwn o farddoniaeth. Yr ydym yn gwahodd y bardd yma yn fuan etto. M-FIj Ngweddi -Y mae y bardd hwn yn deall y modd I wneyd pennill yn dda. Medda ysbryd hollol gydweddol &'r dymuniadau sydd yn y llinellau, Y mae y byrdvm syd i yn dllyn pob pennill sydd ganddo yn gyfaddaslad i ryw dda bennodol, y mae'n debyg, ac mat dyna y rheswm am dano. Aed yn mlaen, a llwydded, M- Er c6f am Elizabeth Williams, Tp'n y ffordd, Llanddulas.—Canodd y farddones hon yn dyner a chwaethus am yr ymadawedig, ac ymddengyB ei bod yn wraig xinweddol lawn; a bu farw fel y bafyw.

GWRAIG Y MEDDWYN. 'R OEDD priod i feddwyn'A'l chyflwr yn ddychryn Wrth ddilyn yr adyn flynyddan yn ol, Efe oedd ddi deimlad, heb feddu ar syniad Prlodol, yn wastad yn ymddwyn yn ffol; A'i fryd ar gael diod, a meddwl ai wirod, Heb hidie 'n et brlod, er sobred el byd; Fe wnaeth drwg. arferiad e'n frwnt ei ymddyglad, Ac elai el chyftwr yn waeth-waeth o hyd. Ei gwifg oedd yn glytiog, er hyny yn garpiog, Ac etthrio el 'ffedog, ood glin yr un pryd; Ei thraed heb esgidiao, yn welvv ei gruddiau, Yn cerdded mewn elaieu, yn gyfyng ei byd; I dai ei chym'dogion yr elal ar drolon, A golwg ddlgalon, yn deneu a llwyd, Yn wylaidd lawn, druan gofynai eluaen, Neu damaid o deisen i'w phlaut I gael bwyd. Trwy fethu cael arian bu 'n gwasgu el hunan Fel mam, yn 01 aolan, er mwyn ei phlant baoh; Nid oedd yn ystyried ei bod yn amddifad 0 faeth, gan el theimlad a'i oharlad i'w bAch; Nes llethwyd ei natur gan bryder a llafor, A bu am hir amser yn wanllyd a gwael; Ca'dd drwm aeth a chtni tra 'n oil yn y gwely, Heb oeb i weinydda cymmwynas ar gael. Ei phrlod oedd feddw, a hitbau bron marw, Argyf wng do garw, fath gwilydd yn siwr, Ond yn yr amgylchiad ymddeffro wnaeth teimlad Cydwybcd, gan siarad yn eon Wr gwr; Fe drodd ddalen newydd, el deuln sy'n ddedwydd, Yn diolch am grefydd sy'n arwain at Dduw. Ac yntau mown urddas yn awr mewn oymdeithaa, A'I anwyl gymmhares yn ddyddan gydfyw. D. D. I

ER COF Am y diweddar Mr, HUGH WILLIAMS, Pant y Saer, Mon. GER y traeth, yn awn y toaau, ar eu cyfnewidlol hynt, Pan en teflr 61 a gwrthol gan ddi-dostur nerth y gwynt, Gwelwai stomiant ar y t6nau, trlstwoh ferchyg tua r tir, Ao fe erya 61 y 'atorom ar yr ardal etto 'n hit; Y mae tenlu yn y ddryohin, ao mae gwlad mewn hit- aeth du, Coill prlod, gwr o gynghor; colli cefn, a chyfaill cu; Ond efe sydd uwch ystorom, ar y lhr, mewn goleu claer, Etto hlraeth, fel y llanw, ddaw yn 011 Bant y saer. Ar yr aelwyd sain dyledawydd aydd yn d'od fel awel dydd, Chwareu wnaeth ei delyn dyner, a deffrol 'r ddiffusint ffydd; Ysbryd gweddi, gyda chynghor, fel y wowr amgylchsi'r ty. A goleuodd el gymmeriad, nes ei wneyd yn hardd a chry'; Bu cyngborlon ac esampl oedd yn fywyd mam a thad Fel yr enaint i'w gyssegru yn offeirlad teg i'w wlad; Goleu 'r allor ar et Iwybr, gweddi oedd el seren gain, Cerddodd allan fel arweinydd dewr yn llewyrchladau 'rhai 'n. Blaenor ydoedd nid mewn enw, ond mewn yabryd, Bêl, a dawn, Arwatn wnaeth ar flaen y thengoedd yn el gymmhwys- derau Ilawn; Fe gysurodd, a gwrolodd, ambell aant oedd dan el bwn, Do, fe wridodd ambell gythraul o flaen preaennoldeb hwn; Nid oedd un cymmeriad eiddil heb el ofal tyner ef, Ac arwelniodd lu o fechgyn yn ei fralch at borth y oef; Enald oedd yn llawn ufudd-dod, calon fawr yn Ilawn o barch, Fel y tyfodd ei ysgwyddau I holl hawlian teg yr arch. Ba oymmanfa a chwrdd miaol yn trot 'n glust i'w araeth gref, Am fod urddas a doethineb ar ei ddawn a'i yabryd ef; Bu yn llygaid i gynnadledd, a chjnghorwr yn ei lIya: Gwelsom hwn yn gyru rhagfarn I ffot ymaith gyda brys; Nid trwy enw, gwaed, na ohyfoeth, ond trwy garlad cynnes Duw, Y cyssegrodd ei dalentau dros yr Hwn y carodd fyw; Pan na chofir ol6d arglwyddi, am seneddwyr na bydd s6n, Etto cofir llatur catiad hwn i 'Leoedd Gwelniaid Mon.' Gr o arg'oeddiadau dyfnionj oryfder fel y castell mawr, Ddaliodd ruthr anhawsderau plygodd lu yn drwm i'r llawr; Safodd ar y traethlyn wrol, trodd orthrymder yn ei hoi, Tra y Ilechodd ami wladwr rhag y genllif yn ef g61; Rhyddid barn a chydraddoldeb a fua dawel aiglo i gryd, Gwres eu hysbryd, gwawr eu llygaid, aeth yn foyea iawn A'i fryd; Ca'dd ei awyno gan brydferthwch lawnder, Tegwoh, Addysg Rydd, Ac arwelniodd el hoff ardal 1 gael gweled toriad dydd. Cefn i Ysgol Sul y Oymry, hen fyfyriwr ynddi fu. Rhoddodd iddi anr ei dalent yn meddyliao 'r memrwn cu; Rho'es ei seroh yn foreu ami, gan ymaflyd yn ei llaw, A ohydgerddodd ar ei llwybr I ororau 'r byd a ddaw; Nid oedd pellder ffordd nac amser yn el rwyatro ar el daith, Chwalth na 'stormydd all'sai oerl el frwdflydedd yn ei gwaith; Swn ei droed sydd drwy y dosbarth, a'l gynghorlon otto'n fyw, Bywyd hwn oleua'n llwybr ar ein talth I ysgol Duw. Cyn I leislau temta,lynau dori 'n arw ar ei glyw, Fe ddaeth dirwest, gyda phurdeb, gan anadlu odlau Duw; Swynion nefol eu cynghanedd a'l henoillodd ar eu hol, Fel yr hwyliodd heiblo i greigiau dyros yr atferion ffol; Bwriodd ymalth yr ellunod oedd yn difa nerth ei wlad, Ymaifogodd ar faes rhinwedd, fel arweinydd dewr i'r gild; Mewn' oymmanfa, yn y pwyllgor, fe fu yno megya caer, Nid oes genym 'a awr ond wyio wftb fyn d heiblo Pant y saer. Gorphwya, bellach, Gristion diwyd, mae dy Iwch yo llaw dy Ddaw, Ger llaw 'r allor y gweddïald, wrth y falngo y dysgaist fyw; Oyn i lamp y babell ddlffodd olywalst lals o nefol tin, Ac agoralst ddryaan 'r deml o flaen ami enaid bUn; Fe ddaw sain yr hen emynan, a'r weddi ola" yn eu plith, I addfedn dy rinweddan & rhyw nefol hyfryd wlith; Bhoddaist d'oes yn ngwaith y wlnllan cyn it' huno yn dy gell, Ond fe ddaw y wobr ddwyfol yn yr adgyfodiad gwell. Casrgybi. JOHN EV/NS.

FY NGWEDDI. O Arglwydd, g&d i'm deimlo Y dylanwadan mawr Nes swyno fy serchladau Oddi ar bleserau 'r 11awr A'i hoelio wrth yr Aberth A roed ar Galfarl, A'm bywyd yn wasanaeth I'r Hwn a'm carodd i! I'r Hwn a'm oarodd i! I'r Hwn a'm carodd It A'm bywyd yn wasanaeth I'r Hwn t'm carodd i O Arglwydd. gid I'm brofi Gtawnsvpiau 'r nefol wlad, Nes oodi ynwyf hlraeth .Am wbddoedd ty fy Nhad; Yn mhlith y dorf sy'n canu Am Aberth Calfad. A chanmawl yn dragwyddol Yr Hwn a'm prynodd i. Yr Hwn a'm prynodd i. Yr Hwn a'm prynedd f. A chanmawl yn dtagwyddol Yr Hwn a'm prynodd t. 01 diolch i tt, Arglwydd, Am roddi i nt 'r gwlfth, Dod etto 'r gwlaw nefolaidd I'm cadw'n iraldd byth; Dy foli fyddo 'n bleBer, A'th wasanaethu mwy, A onano yn dragwyddol Am rinwedd dwyfol glwy'l Am rinwedd dwyfol glwy'l Am rinwedd dwyfol glwy'! A ohanu yn dragwyddol Am rinwedd dwyfol glwy'! Dy Ylbryd yn I'm oadw yn ddi ragritb, O 1 dyro i mi, Arglwydd, Net o'od i ben y dalth; Rho nerth i adael pobpstb Fo'n groes i'th 'wyllya di, A charu a gwas'naethu Y Owr fu ar Galfari. Y Gwr fa ar Galfari, Y Gwr fu ar Galfari, A charo a gwas'naethu Y Owr fu ar Galfarl. LLWYD Y GBAIG.

CYMRU LAN. 0 HBNFFTCH I hen Gymru, Cymru lfta, Cymru I&n, Tyr'd awen I groesawu Cymru l&n Ti sefaist, wlad fy nghalon, Dros addysg rydd i'th felbion, Coronwyd dy ymdreobion, Gymru lAn; Wyt heddyw tan dy goron. Gymru lin. Gymru lâa. Chi Oathol' balob na Phabydd, Gymru 11n. Gymru l&n, Andwyo rbyddid crefydd, Cymru lin; Mae ysbryd eln cyn-deldiau Yn deffro cydwybodau, Mae lludw hen ystangciau Cymru IAn. Yn eiriol dros rydd frslntiau, Cymru l&n, Cymru IAn. Dyledus yw dy ryddid, Gymru lint Gymru lin, I an ymdaflodd fywyd, Gymru lin. Ei smaer .'1 feddlannaa. Ya fywlol boetb offtyman, Ao ebyrth dros iawaderan, Cymru 1413; A'th dynu wnaeth o'th belrlau 'N Gymrn lAn-Cymru lin6 Saif gwron trefydd Arfon, Cymru lin, Cymro lAn, Is ne' yn wrtbddrych oalon, Cymro IAn A'i enw gaiff ei gofio Tra dwr t'r aig yn lllfo. Pan fyddo 'i lwsh yn huno, Gymru lAo, Bydd yo llefaru etto, Gymru l&n, Gymru l&n. Dos rbagot etto 'n unfryd, Gymru l&n, Gymru lion, I feusydd gwynion rhyddid, Cymru Iiia Cynneua dftn aflonydd Yn ngwersvll pob gormesydd, Dyngarwch, moesau, crefydd, Cymrn l&n, Deyrcaso dros y gwledydd, Gymro l&n, Gymru lion. O! Dad y dimygisdau. Cymro lin, Cymra lAo, Preswylydd gwyn galonau, Cymrn lân; Na &d I bleidiau gormei, Na dynol rwysg orddiwes Iawaderan gwlad fy mynwes, Cymrn l&n; O eadw ei boll hanes Fyth ya lin, fyth yn l&n. YR AWBN RYDD.

GLYN CEIRIOG. CYFARFOD LLENYDDOL. OYNWAMWYD yr uchod yn ysgoldy y Wesleyald, nos Lun, Ebrill 22ain. Llywyddwyd gan Mr. Ree%Yagol y Cynghor. Yn el anerohiad cymmhellai hwynt I ddal eu gafael yn y cyfarfodyda hyn, o herwydd y poesibl- iadan arddercbog er daionl oedd ynddynt. Ynddynt hwy y dargaofyddwyd ao y melthrlnwyd rhai o dal- eotau digletriaf Cymrn. Llawenycbal wrth weled yn bresenool Mr. R Morris, Frondeg, yr hwn oedd ar ymweliad o'r Amerioa, ar ol absennoldeb o bedair blynedd ar ddeg. Knnillwrd gwobrwyon gan Gwladys Morris, Rosa Morris, Mary C. Williams, Mr. w; William» Mr. John Alan Davles, a Mr. W. Davies a i bartl Cafwyd adroddiadau gan Joseph Hughes a Mr. George Morris a chanwyd pedwarawd gan barti Mr. Joseph Williams, Cfoed y ^IJB* Y beirnlaid oeddynt Mr. Hugh Jonea, Coed y glyn; Mr. George Morris; a Mr. Griffiths. Ar gals y llywydd cafwyd anerohiad gan Mr. R. Morris, o'r America, yn rhoddi yehydig 0'1 hanes yn y wlad hono, yr hyn oedd yn hynod o ddyddorol. Er wedi ei amddifada o gyfleuaderau I slarad yn yr hen iaith am yn agoa I bedair blynedd ar ddeg, slaradal Gymraeg yn bur a. lllthrig, nes svnu el gyfeiliion. Annogal bawb, ac yn enwo-dg y plant, I fod yn ffydd. lawn i'w gwlad ac i'w hiaith pa le bynag yr elent. E40REBYI-,D.

The best BAKING [ POWDER in the World. POWDER I the Sweetest Bread, Cakes Pastry*