Baner ac Amserau Cymru

YMWELIAD MR. EVAN ROBERTS A SIR FON. Ar ol i Mr. Evan Roberts gyrhaedd i Capel Curig, nos Fawrth, ymgynnulloddnifer liosog o flaen y Royal Hotel, lie yr oedd yn aros, a chanasant emynau y diwygiad, nes yr oedd wedi myned yo hwyr, ond cadwodd y cenhadwr heb ddyfod*i'r golw. Aeth Mr. Roberts o Gapel Curig, dydd Mercher, i Ty'nymaes, ffermdy neillduedlg ar lethr mynydd, yr hwn a saif rhwng Capel Curig a Bethesda. Ar ol treulio ychydisj amser yno dywedir y bydd i Mr. Robeits fyned i sir Fon.

TEYRNGED FICER I MR. EVAN ROBERTS. PRYDNAWN dydd Llun cynnaliwyd cyfarfod gweddi undebol hynod yn egiwys Gymreig SS. Dewi, Rhos. Yr oedd yr eglwys yn orlawn o Ymneillduwyr,, yn becaf. Ei uchelgais mawr, meddai y ficer, yr hwn a lywyddai, ar hyd ei oes ydoedd meithrisi brawdoliaeth Gristionog11. Teimlai wrth ei fodd eu bod hwy vn awr fel un teulu, yr hyn oedd yn brawf o ddwyfoldeb Crist ionogol. Gallai cweafciynau godi i fyny i'w rhanu ond beth bynag a ddigwyddal, yr oedd yn rhaid iddynt beidio colli y frawdolaeth Gristionogol brydferth hono. Yr oeddynt oil yn- myned i'r nefoedd, ao nid oedd yna ddim ond un ffordd- trwy Grist. Yr oedd efa wedi cymmeryd dyddor- deb dwfn yn y gwas byncd hwnw o eiddo Daw- Evan Roberts. Yr oedd yr adroddiadaa am ei waith yn Nsheadir Cymru wedi llawenyohu ei galou, ac yr oedd Duw wedi bendithio el waith mewn modd helaeth. Byddai yn dda ganddo ef gael y rhagorfraint o anfon at Evan Roberta fod yr holl gynnnlleidfa yn gweddio drosto. A gif fl' meddai y ficer dair gwaith, ac attebodd y gyn nulleidfa dair gwaith yn unilais, 'Cewch.' • Oa ydyoh yn ucfrydol, codwch eich dwylaw,' a dyma la mawr o ddwylaw i fyny mewn moment.

MR. EYAN ROBERTS YN FFESTINIOG. CYRHAEDDODD Mr. Evan Roberts, yn nghwm- ni y Parch, John Williams, i Ffestiniog, lie yr oedd y diweddaf wedi addaw cymmeryd than yn nghymmanfa flynyddol y Methodlstiaid Calfinaidd y Pasc yn y He hwnw. Trafnwyd i Mr. Williams lettya gyda Mr. G. H. Ellis, Peamount, uebelsirydd eir Feirionydd Tua thri o'r gloch prydnawn dydd Sadwrn sylwyd ar Mrs. Ellis yn gyru trwy Blaenau Ffestiniog i gyfarfod y trgn o Bettwsycoed, a lledaenwyd y newydd yn mron ar yr un adeg fod Mr. Evan Roberts wedi penderfynu yn sydyn myned gyda Mr. Williams i hyny gellid gweled y bobl yn dylifo ar hyd yr heol- ydd i'r orsaf, ond ychydig oedd yno yn ddigon buan i weled Mr. Williams a Mr. Evan Roberts yn prysuro ar hyd y banlawr i gerbyd yr uchelsirydd. Saif Penmount-palas yr uchel- sirydd—rhyw dair milidir o'r dref Yr aed: Iliaws mawr o bobl wedi ymgasgln ar hyd y ddwy filldir oedd yn ffurfio rhaa o'r brif ffordd, y rhai, yn mron yn ddi eithriad, a dynasant eu hetiac o batch i'r diwygiwr enwog, Nis gellid talu mwy o barch 1 un o'r teulu brenhinol. Cydnabyddai yntau y warogaeth a delid iddo trwy dynu ei het yn barhaus, a gwenu yn siriol ar y bobl. Yr oedd y Parch. John Williams yn prelethu yn Peniel nooisadwrn, ac aethj Mr. Evan Roberts gydag ef. Yr oedd y bobl yn ymgasglu o bob cyleiriad am tuag awr ar ol i'r gwasan aeth ddecbreu, er cael cSpolwg ar y diwygiwr, yr hwn oedd yn eisteddjyn y eêt" fawr. Yn ngwyneb y own a achosid gan y personan hyn awgrymodd y Parch. John Williams y priodol- deb iddolroddi i fyny pregethu, ac i'r gwasan- aeth gael ei drot yn gyfarfod gweddio. Gan fod Mr. Evan Roberts iyn teimlo gwrthwynsbiad mawr i gywreingarwch o'r fatb, cododd, ae aeth allan ivdk ycapol,' ae arosodd yno hyd derfyn y bregeth Mor fuan ag yr aeth Mr. Evan Roberts or capel,laeth nifer o bobl allan ar ei 01 Boreu Sabbath pregethai y Parchn. John Williams ac Owen Owens, Liverpool, yn Pen iel. Yr oedd Mr. Evan Roberts yn bresennol yn yr oedfa hon etto; ond nid oedd yno ddim o'r annhrefn gymmerodd le y noson flaenorol. Yr oedd yn ddealledig ei fod yn myned gyda Mr. Williams i'r Tabernael, BKenau Ffestiniog, y noson hono. Rhoddwyd ar ddeall i'r cenhadwr y gallai ef gymmeryd gofal unrhyw gyfarfod y byddai yn myned iddo, os teimlai awydd i wneyd hyny. Ond y tebygolrwydd ydyw y bydd iddo lynu at el benderfyniadi orphwys yn hollol am fis, o leiaf. Dywedid mai yr achos I Mr. Evan Roberta dalu ymwehad & Flestïtntog yn bresennol ydoedd, ei fod yn teimlo yn awyddni, am glywed pregethu da, gan nad oedd wedi;bodjyn elywed pregeth 'r' llawer o fit-oedd. Trefnodd chwaer y diwygiwr a Miss Davies i aros yn Capel Curig, ac yr oedd Mr. Williams^a Mr. Evan Roberts yn dyobwelyd yno ddydd Mawrth.

OANIADAU Y DIWYGIAD. Crist yn bob.,teth. O FY Arglwydd, 0 1 fy Mhrynwr, 0 f? Ngheldwa-ij 0 fy Nuw. Tl, fy Iesu, yw fy nghwbl, Ar dy haeddiant 'rwJf yn byw; Ffrwyth dy boen. a gwerth.dy abertb, Rhinwedd iawnol dwyfol waed- Dyma wraldd fy holl orfoledd, Dyma 'r Graig sydd dan fy.nhraed. Ti fy Mugail Ti fy Mrenin Ti fy Mhriod! Ti fy Mrawd; Ti fy Archoffeiriad grasol! Ti ymwlsgaist yn fy nghnawd! Ti sy'n fyw i ehiol droaof, Ti fy unig noddfa yw- Dyma sail fy iachawd-riaeth, Dnw yn ddyn, a dyn yn Dduw. LLAWDDEN.

PONTYBEREM. Nos Fawrth a Mercher, y 18fedta'r 19eg cyf lsol, bu y Parch. Hugh Edwards, Treherbert. a'i chwaer, Miss Maggie Edwards, yn cynnal cyrddau diwygiadol yn nghapel Soar (M. C.). Uafwyd cyfarfodydd bendigedlg, yn enwedig y noson olaf. Yr oed i y disgriflad a gafwyd gan y gweinidog ieuangc parchus o'i brofiad ei hun ynglýn &'r diwygiad, a'r enghreifftiau a rodd odd o nerth gris Duw mewn attebiad i weddi ei bobl yn gwedd-newid y pechaduriaid mwyaf celyd trwy ddylanwad yr Ysbryd, yn nn o'r pethau mwyaf byw a chyffrous a glywsom eiioed. Y mae y Parch. Hugh Edwards yn llawn o din y diwygiad, ac yr oedd ar y maes fel diwygiwr rat misoedd cyn bod sOn am ybyd- enwog Evan Roberts.

LLANDUDNO. N08 Lun a non Fawrth diweddaf bu y Parch. Hugh Hughes (W.), yn pregethu 1 gyanulleidfaoedd lllosog yn Ebenezer. Cafwyd pregethau grymua ao amserol iawn, prlf nodweddion pa rai oeddynt rhybuddlo a chadarnbau y dychweledlglon ieuaingc, a'u gwneyd yn gryf i wrthsefyll temtaslynau a hudoliaethau yr un drwg. Yr oedd y dylanwadau oddi fry yn amlwg yn y ddwy odfa; ond nos Fawrth fe dorodd yr argae, ac aeth bron yn otfoledd drwy y lie. Arosodd dwy chwaer o'r newydd. G-resyn, meddat Ilawer, nad oedd modd i'r cenhadwr hwn 1 Grist aros yn ein plith yn hwy ond nid oedd modd, o herwydd ymrwymiadan mewn manau eraill. Dadganodd y Parch. D. Jones werthfawroglad y gynnulleidfa o wasanaeth gwerthfawr a nerthol Mr. Haghea ac ar eu rhan eiddanodd iddo daith gysurus i, lie o'r America, i'r hon wlad y oychwyna ddydd Mercher nepaf, ya yr Oceanic Hyderal y byddai iddo fod yn offeryn yn llaw el Dduw i wneyd gwaith mawr yn mhlltn eln cenedl yn y Gorllewin; ac y bjddal yn dyohwelyd yn ol yn iach, ao mor gryf at waith ag erioed, ac y caffal flynyddoedd lawar etto 1 wasanaethu ei Dduw, a'i genedl. Cydnabyddodd Mr. Hughes y bleidlau mewn modd tyner a theimladwy. Cymmer- wvd rhan yn y cyfarfodydd gan y Parch. H. Barrow Williams ao Owen Evans (M.C.), ao eraill. GOHEBYDD.

LLANON, CEREDIGION, A'R CYLCH. [GAN J. REES JONES]. YN ddamweiniol aethum I Siloh, capel yr Annibyn- wyr yn y lie hwn, y Sabbath diweddaf, a chefais y fraint o wrandaw ar bregethwr ieuangc yn pregethn ,.m y tro cyntaf erioed. John Lloyd Jones, o Nebo, ydyw y gwr ieuango, o ddeutu 25ain mlwydd oed. Y mae hwn yn ysbryd y diwygiad presennol wedl teimlo ar ei galon i ddechreu pregethu. Yr oedd yn telmlo dipyn yn nervous ao yewil ps fodd bynag, aeth drwy el bregeth yn llwyddlannus. Y mae y testyn oedd ganddo i'w weled ya Efengyl loan, pen. xxlx. a'r bnmmed adnod. Dyma y pènau:- Yn laf, cynnwys y geiriau, 'Chwiliwch yr Yagrythyrau; yn 2il, 'Chwil. Iwch yr Ysgrythyrau yn ystyriol;' yn 3ydd, ac yn olaf, 'Chwiliwch yr Ysgrythyrati hyd nes d'od I wjpbodaeth gyflawn o bethau Daw.1 Dymunaf i'm brawd ieuangc bob Uwyddiant, Llawer o son sydd y dyddlau hyn yn Llanon am y flwyddyn 1859, a'r diwygiad grymus a dorodd allan yma y flwyddyn hono. Dywed Jenkin Lewis, un o'r blaonortaid, am y flwyddyn '59 fod cospedigaeth yr annuwiol yn cael lie amlwg. Pregethid am boenau uffern, a phortlëdid y lle ofnadwy hwnw e'Q blaen mor wirloneddol ag y ceir Dante yn gwneyd hyny yn ellnferrw. Y pryd hwnw cenid 10 dewch o fawr i Un cyn delo'r diluw tan I'r arch mewn pryd—fe tysg y byd yn lân,' &a. •Nl faasai genyf obaith am ddim ond fHamau syth,' &c. Un arall etto o eiddo Edward Jones, Maesyplwm :— Mi fum wrth borth uffern yn euro,' &c. Meddaf syniad uchel am Edward Jones fel bardd a Chriation ond ystyriaf fod yr emyn nchod o'i eiddo yn cynnwys synladau barbaraidd, ac ni hoffwn ei chlywed yn cael el ohanu yma. Y mae y cyfarfodydd gweddiau yn cael eu cynnal drwy yr wythnos hon etto; ac y mae y trydan nefol yn cael ei deimlo yn yr awyrgylch, ac yn ymweithio yn berarogl hyfryd yn ffarfafen y lie. Llawenydd sydd amlycaf yn ein cyfarfodydd yn awr, ac nid ofn uffern. Ceir ofn etto; ao y mae ofn yn natnriol yn mhob argyhoeddiad ond ofn digio Duw sydd yn sacctaldd; a da ydyw yn hytrach nag ofn uffern. Gellir disgwyl gan hyny I arallaeth (altruism) fod yn am yeach yn awr nag oedd yn y flwyddyn '59; o blegid wrth ffoi o berygl y mae dyn yn naturiol yn unigol lawn ond pan y cofia cariad Duw. a phan yn llawenhau, geilw el gymmydogion a'i gyfeillion I gyd- lawenhau &g ef; a dyna un o nodweddion y diwygiad presennol yn y lie ydyw y dyddordeb a delmlir gan ddyoion yn eu gilydd, a'r cariad a ddangosant tuag at eraill. Da iawn ydyw hyn; nis gallwn fyw yn lawn i ni ein hunain heb fyw i eraill. Ryw fodd y mae yr eglwys yma wedi csedu fod ton gref chwanegol o ddiwygiad crefyddoi ar dort dros y pentref, ac y bydd nerth ei ddylanwad y fath na thelmlwyd erioed ei gyffelyb o'r blaen; dyna ydyw telmlad a barn y rhai mwyaf ysbrydol yn eln plith. Adeg ofnadwy ydyw pan y mae nerthoedd y byd ysbrydol yntori i mewn I amgylchiadau y bywyd hwn; ac felly y mae nerthoedd cryfion mewn elfenau natur o'n cwmpas: Hef yr Arglwydd sydd mewn grym yn y rhai hyn; ond nid ydyw y pethau hyn, er oryted ydynt, ond cysgodion gwan o'r nerthoedd sydd yn yr egwyddorlon ysbrydol mewn byd ysbrydol. Nerthoedd y Tragwyddol Ysbryd Yn haeddtannaa 'r dwyfol lawn.' Pan y mae yr Yabryd Gl&n yn dyfod gyda nerth an. orchfygol i effelthto ar bersonau ac amgylchiadau yn ein byd ni fel y mae yn y diwygiad presennol gweddos ydyw i ni weddio yn daer am dano, etto, mewn ofn a dychryn, gan gofio fod y cyhn yn Haw Ysbryd Duw, ac y gall efe llniara y g >leuni a'r nerth, a'i gyfaddaan at ein gwendid fel y gallom ei ddwyn. I Cafwyd cyfarfod gweddi ya nh y Cadben Davies, Roseland, un nosou yr wythnoa hon. Hen flaenor gyda'r Methodlstiaid Calfinaidd ydyw y Oadben Davies, o ddentu 89ain mlwydd oed-hen wr dawiol, wedi methu gan henaint a llesgedd fynychu y cyfar- fodydd. Cafwyd cyfarfod bendlgedig yno- Yabryd Duw yn llawn ynddo. Dymunaf i'r hen wr Ysbryd Duw yn rhwydd. Y rhyw fenywaidd, a'r dosbarth ieuengaf, sydd wedi eu deffro fwyaf yma, a hwy sydd yn cymmeryd y rhan fwyaf blaenllaw o lawer yn y cytartodydd. Yr oedd lliaw8 o garwyr y gwaith da bron wedi syrthio i an- obaith wrth feddwl am yr ieuengctyd, gan fel yr oeddynt yn ymroi 1 bleserao a bydolrwydd. Yr oedd parch i bethau cyssegredig, ofn dyladwy. a'r elfen o syndotf, yn myned yn bethau dyeithr iddynt. Yr oedd pob gewyn ar waith yn y chwaren, a phob cynneddf o'u heiddo yn cysuu yn ngwasanaeth y cyssegr. Ond dyma ddeffroad rhyfedd yn ein pllth. Diolch iddo a bendigedlg fyddo ei enw mawr byth am hyn Yn yr bwn yr ydym yn sefyll, ac yn gorfoleddu dan obaith gogoniant Duw. Yr wythnos hon etto oawn adnodau a phennilllon o enau pawb yn bresennol-v gwJr a'r gwragedd, hen ac ieuaingc yn ddiwahantaeth. Pennillion sydd yn fy nharaw i yn rhyfedd iawn wrth eu olywed a ganlyn ydyw rhai o honynt. A oes rbyw ral o ddarllenwyr y FANER a all roddl eu hanes ? Er cael fy ngalw 'n Grlstion Gan ddynion ar y IJawr, Rhy fachjpw hyny o grefydd Yn nhragwyddoldeb mawr; Rhaid cael y dduwiol anian, A rhan yn maban Mair, Cyn gwelir fi na chwlthau Yn canu a'r delyn aur.' Arall etto:- 'Hen lestr iaobawdwriaeth A ddaeth o'r nef i nl, Mordwyodd foroedd oarlad I boithladd Calfarl; Dadlwythodd ei thrvsorau Mewn tair awr ar y Groes, Rhoea fodd i dorf na's rhifir I fyw tragwyddol oes.' Etto O! am grefydd yn ei sylwedd, Llawn o duedd at bob da, Llawn o s41, a llawn o fywyd, Llawn o ofid am fy mhlâj Llawn o ffydd, a Hawn o garlad, Llawn ymioad tynu 'mlaen, Llawn o bob rhyw hwyllau melus, Ac yn llawn o'r Ysbryd Gl&n.' Dyma ragolygon Llanon am do ieuangc mwy par a sanctaidd, i sylweddoli ideals goreu bywyd, a chyf. lttwni yn well ei chenhadaeth at y byd. Drwy y llaw- enydd a'r gorfoledd ymwthtau hen gwestiynau ofn ac anobalth. Pa nifer o'r rhai ieualngo sydd wedl plygu ger bron yr orsedd yn gyhoeddus a fydd yn aros yn ffyddlawn hyd yn mhen deuddeng mis? Pa nifer o wadwyr a bradychwyr a all fod yn ein mysg? Tybed y bydd alymporciod bleiddiaid uffernol Gehena wedi ysglyfio llawer o ddeadell brydferth a gogoneddus yr Oen? Pa faint o'r milwyr yma syrth o flaen magnelau y (boy) Satan, ao a glwyfir ganbicellau tanllyd Tywys- og yr Awyr? Sibrydwn yn ddistaw yn ngelriau y Salmydd:—'Dyma fy ngwendid, etto cofiaf flynyddau deheulaw y Gorachaf.' Ymgysurwn a thrown I ganu:— "Nl welir un yn llesg Yn myddin Brenin nef Can's derbyn maent o hyd O'i nerthoedd hyfryd ef.' Os cawn I fod yn Haw Iesu Grist a'i Dad, y mae genym hyder 'na wel Satan un o ddefaid Crist yn ol.' Cawsom araeth yr wythnos hon ar y Diwygiad,' gan Mr. Morgan, Rhyd-y-dorth, (l;wr ieoango o'r lie uchod —araeth dda a grymus. Terfynaf gyda chrybwyll un wedd arall ar y cyfwng presennol sydd. mi gredaf, yn deilwng o aylw. Oni dderbynia y eeknol oed yn helaethach o'r tin nefel ofnus yw y teimUr gwrthdarawlad yn ein heglwyB. Diogelid y sefyllfa mewn rhan, o leiaf, drwy i'r oyf- ryw oedran ymdrechu cael mwy o ysbryd, modd y delont yn neB i dymmheredd eu gilydd, rhag i bethau fyned fel gyda cyd deithwyr mewn cerbyd ffordd balarn-yn syrthio allan &'u gilydd o barth i agor y ffeneatr Y mae yma ofn dwfn wedi meddiannu rhai fod arall yn myned a'r gogontant, a dyna ydyw eu cri beunyddiol ar i Dduw waredu y cyfryw rai I fyned a'r gogoniant; ac o blegid hyny y mae yma amryw o rai ieuaingc yn aros yn segur rhag ofn iddynt dybied eu bod hwy am gael iddynt y gogoniant. Adwaenwn rai sydd yn aroB yn ol o herwydd yr uchod. Hoffem weled terfyn ar hyn. Gwyn fyd na feddiannid ni ag uchel- gais, nid i sicrhau lleoedd cyhoeddus, ac urddasol yn yr eglwys, ond yr amcan goruchel hwnw i wneyd gwaith i ddyrchafu enw ein Hiesu bendigedlg Bydd wedi gwneyd cymmaint droaom ni. Mto, yr oeddym yn darllen hanes Evan Roberts yn Liverpool yn dyweyd nad oedd Eglwya Rydd y dref hono wedi cael ei sylfaenu yn lawn, yr hon sydd o dan fugelllaeth y Parch. W. O. Jones. Pa fodd bynag, y mae y Parch. W. O. Jones, wedi gwneuthur gwaith da yn y dret fawr hono ac y mae wedi bod yn foddion i drol llawer at eln hanwyl lesu Grist. Hefyd, y mae yn bregethwr benHgedig, Mi fum i yn el wrandaw ef lawer gwaith yn Hope Hall; ao y mae ei bregethau ar fy ngh6f y fanyd hon. Y mae adnodau ar fy meddwl y funyd hon ao y mae rhywbeth yn fy nghymmhell i yBgrifenu y oyfryw yn y fan yma. Y maent i'w gweled yn Llyfr Deuteronium Na wrandaw ar eirlau y prophwyd hwnw, neu ar y breoddwydydd breuddwyd hwnw; csmys yr Arglwydd eich Daw sydd yn eieh profi chwi, i wybod a ydyoh yn cam yr Arglwydd eich Daw Wch holl galon, ao &'ch I holl enaid. Ar ol yr Arglwydd eich Duw yr ewch, ac ef a ofnwcb, a'i orchymynion ef a gedwch, ac ar ei lais ef y gwrandewch, ac ef a wasanaethwch, ac wrtho ef y glynwch.' Hwyrach y bydd yr uchod yn calonogi y Parch. W. O. Jones, a'i ganlynwyr, i fyned yn mlaen a'r gwaith da y maent wedi gychwyn sef, troi llawer etto o gyf- etliorni eu ffyrdd, a'u dychwelyd hwy at yr Arglwydd. Hyderaf na wnaiff y dirllenydd gredu fy mod i yn erbyn Evan Roberts, ond yn hytrach i'r gwrthwyneb. Yr ydwyf gydag ef hyd yearn. Duw a'i bendithio, ac a'i llanwo a'r Ysbryd Sanctaidd, fel y byddo yn fodd- ion I osod yr holl fyd ar dan. Da genyf weled y Parch. John Williams, gweinidog enwog capel y Meth- odistiaid Calfinaidd yn Princes Road, Liverpool, yn sefyll mor gadarn o blaid Evan Roberts y mae wedi ctdi ei hun yn uchel yn ngolwg Cymiu am hyn.

Y WEINIDOGAETH-A YDYW YN SWYDD YN OL Y TESTAMENT NEWYDD. YR ymohwll cyntaf a ddylal fod, a oes y fath swydd a'r weinidogaeth. a'r fath swyddog a gweinidog i fod yn eglwys Dduw? Ymddengys yn eglur iawn i ni fod y fath swyddwr a gweinidog yn cael ei araynied yn nghynllun Pen Mawr yr eglwys, a bod y weinidogaeth yn oatdiad dwyfol, ac fod gweinldoglon yn ddoabarth neillduol i waith neillduol; ond tra yr adciefir fod gwelnidoglon, yn ol trefn Crist, yu ddosbarth doethach. dysgedlcach, duwiolach, ac addasach i'w gwaith, nag eraill yn gyffredln, nia gallwn addef eu bod yn urdd, neu yn llwyth gwahanol, mwy nag ydyw swyddogion yn y fyddin yn llwyth gwahanol i'r milwyr oil. Bydded eu graddau hwy yn y fyddln y peth a fyddo, nid ydynt ond miiwyr yn tro! mewn cylch gwafeanol. Cyn y gallo y weinidogaeth fod yn urdd rhaid iddi fod yn etifeddol, megya yn mysg yr luddewon gynt, ac yn awr yn yr India, lie y ceir cast offeirladol; neu yn droaglwyddladol, megys ya mysg y Pabyddion a'r Paaeyald, yr hyn ni ddichon nemawr gredu ag sydd hob eu llwyr ddallu gan ragfarn; neu fod y gweinidog trwy rin ei awydd yn darfod a bod yn ddinasydd, ac yn peldlo a bod yn ddarostyogedig i'r un deddfau ac arferladau ag eraill. Ni ddiohon i'r offeiriad Pabaidd, na'r offeiriad Sefydledig Protestanaldd yn Llcegr, ddyfod yn ddinaayddlon rhydd heb aberthu eu nod- wedd fel offe!rlaid; ac ni d-lichon iddynt, mewn modd yn y byd, ddad-offeiriadu eu hunain, ac ymaflyd mewn rhyw waith heb law yr hwn y cysaegrwyd hwynt iddo gan ddwylaw esgobawl-y maent hwy yn urdd. Y mae urddaeth yn golygu, hefyd, hawl elthriadol I weinyddu yn y cyssegr. Yr bell bethau urddebol hyn a ystyriwn yn ffiloreg anysgrythvrol. Y cwbl a ddeallwn nl wrth weintdog ydyw, un wedi et ddewls gan eglwys oddi ar y dybiaeth o'i addaerwydd i wein- yddu iddi mewn pethau sanctaidd, I lywyddu yn el chynghor, ac i'w harwain tua'r nef, ac i gael ei neilldoo, trwy ryw lwybr y cyd-uno yr eglwya ac yntau &rno, I hyn o orchwyl; a bod swyddwr fel hyn yn mhob eglwys sydd wedi ei chyfansoddl yn ol gair ac Ysbryd Crist; a chredwn nad all un eglwys ei hebgor heb ddigio el Phen. colledu el hun, a niweidio y byd. Y mae geiym amrywiol resymau droll gredu fel hyn a dyblwn ni yn ddigonol; er, y mae yn wlr, nad oeaond ychydig o gyfeiriadau Yagrythyrol uniongyrohol at osodiad y swydd hon i fyny yn yr eglwys, gan Grist a'i apostolfon, ac er na ddywedodd Criat na neb o'r apostollon, mewn cynnifer a hyny o eiriau, fod dynion neillduol 1 gael eu nodi i arolygu yr eglwys bob amser, ac o dan bob amgylchiadau etto, ychydig o bethau a osododd leau Grist i fyny yn ffurfiol, mewn cymmhar- iaeth t'r hyn a wnaeth yn rbinweddol, trwy ddylan- wadau ei Ysbryd, yn yr eglwys, 80 ar yr apostolion. Nid oes genym brawfion ffurfiol uniongyrohol o'r gwirioneddau a ystyrlr ynbrif golofnau Crlstlonogaeth. Nid ydyw Moses, na Dafvdd, na neb o'r prophwydl, wedi ymostwng yn ffurfiol i argyhoeddi yr ynfyd hwnw a ddywed yn el galon nad oes un Duw. Ni anrhegwyd ni & darlithiau arbenig gan Pedr na Pbaul, na neb o'r ysgrlfenwyr ysbrydoledig, ar ddwyfoldeb person y Cyfryngwr; ond cymmer pawb o honynt yn ganiataol fod Lluniwr i'r ynfyd hwnw a wada y llaw a'i gwnaeth ac sydd yn ei gynnal, a bod Iesu Grist yn Fab Duw, ac yn Arglwydd er gogoniant Duw Dad; a rhoddlr prawfion cyfochrog liawa mawr fod yr Hwn a hanodd o'r Iuddewon yn ol y cnawd, befyd, yn Dduw bendi- gedlg yn oes oesoedd. Ymdrlnia y Beibl &'r pethau pwyslcaf megyll pethan addefedig y mae I nl, hefyd, ddeall sefydlladau ymarferol Cristionogaeth oddi wrth hanes eu gosodiad ya fwy nag oddi with unrhyw orchymyn pennodol o barthed iddynt. Wrth bob siarad sydd am eglwys Dduw yn y Testament Newydd ni ellir llai na gweled, yn yr efengylau a'r eplstolau, fod pedair neu bump o egwyddorion hanfodol yn ei ohyfansoddiad megys, lleollaeth, hunan-lywodraeth, ysbrydolrwydd, hunan-gynnallaeth, a threfn. Wedi i'r egwyddorlon hyn gael eu gweithio allan gan ddynion o dan ysbrydollaeth, ac yn y meddlant o aynwyr cyffredin cryf, daethant yn ddeddf i 61-oesau y byd. Dywedodd Duw wrth Moses, Gwêl am wneuthur o honot bob peth yn ol y portread a dder- bynlalst genyf fi;' ond wrth Paul y dywedodd, Gwêl am wneuthur o honot bob peth yn weddaidd ac mewn trefn.' Ychydig iawn ydyw y cyfeiriadau pendant a wneir, a phrin i'w ryfeddu ydynt y cyfarwyddiadau a roddlr i neillduo un i'r weinidogaeth. Yroedddefodau I gael eu harferyd, a phersonau yn cael eu neillduo, i fiaenori a chyfaiwyddo y gynnnlleidfa yn mhob oes a throsglwyddid yr hyn oedd foesol ao anghyfnewidiol o'r cajjl oruchwyliaeth i'r Hall, gan adaet yn ol yr egwyddorion lleig a thlodlon. Cymmerodd Duw y llwybr goreu, yn ol oedran ac amgylchiadau y byd, i'w ddysgu. Nid oedd un llwybr mor gymmhwys yn morenddydd y byd ag i'r Duw mawr ei hun drlgo yn mysg ei blant, a siarad & hwynt mewn gweledLaethau, a breuddwydion, ac arwyddion; a phan yr oedd dynolryw oil megys un teu!u o dan yr un gronglwyd, vr oedd yn naturiol a phrlodol i'r hynaf, y callaf, a'r duwiolaf, ddysgu y llelll yn y pethau a berthynent i Dduw; ac yr oedd y tadau yn cymmeryd y gorchwyl mewn llaw i d'addodi i'w plant vr hyn a glyweant gan eu tadau hwy (Salm lxxviii. 4—7) Gellir meddwl fod ganddynt weithiau fath o gymmanfa deuluol, He y buasai teuluoedd y Ilwyth yn cyfarfod (1 Sam. xx. 6. -O'r Geninen' am Ebrill.

BWRDD Y GWARCHEIDWAID. CYFABFU yr uchod dydd Gwener diweddaf, yn Neuadd y Dref, o dan lywyddlaeth yr Henadur T. Watkins, Ty Ceryg. Mary Hughes, priod William Hughes, gwerthwr pysgod, a ymddangosodd o flaen y bwrdd, gan geisio cynnorthwy allanol tuag at ei dau blentyn. Dywedai nad oedd ei puriod a hithau yn byw gyda'u gilydd yn breaennol, ac hefyd el fod ef wedi cymmeryd meddlant o'r boll eiddo, fel nad oedd ganddi hi a'r ddau blentyn ieuengaf ddim yn bresennol tuag at eu cynnal. Hefyd, Wiiliam Hughes, ei phriod, yr hwn oedd yn bresennol, a ddywedai ei fod ef yn barod ac yn elluog i gynnal ei deulu ond yr oedd el wraig wedi ymadael oddi wrtho ef amryw drolon yn ddiweddar, a hyny, hyd y gwyddal ef, heb nnrhyw achos yn galw am hyny, ac yn y diwedd yr oedd ef wedi gorfod tori ei gartref i fyny. Yr oedd ef yn barod i'w derbyn yn ol etto, ac yn foddlawn rhoddi yr holl eiddo yn ngofal person canol am chwe mis; ac yna, ar yr ammod ei bed hi yn addaw byw yn heddychol caiff hi drin a thrafod y busnes etto fel o'r blaen. Y ca eirydd a ddywedai wrth Mrs. Hughes nad oedd gan y bwrdd ddim i'w wneyd a'i chais, gan en bod yn deall nad oedd hi na'r plant mewn gwir angen. Ac os oedd ei gwr yn gwneyd cam a hi yr oedd mewn sef- yllfa y gallasai hi appelio at yr uatusiald am amddl- ffyniad y gyfraith; ond oa y cymmerai hi air o gynghor oaredig ganddo ef cynghorai hwynt elll dau i fyned allan gyda'u gilydd, ac yagwyd dwylaw yn gynnea, a myned yn ol gyda'u gilydd at eu busnes, a gwneyd ymdrech deg i gyd.fyw yn heddychol o hyn allan. Ar hyn aeth y ddau allan; ac wrth fyned estynal Mr. Hughes ei law, ond gwrthodal y wraig el der- byn.

Y OYNGHOR DOSBARTH. Hefyd, cyfarfu yr uchod yr un dydd, ao yn yr un ystafell. Mr. Mabon Davies, Llangadog, ya y gadair. Darllenwyd adroddiad blynyddol Dr. Rosser, y meddyg iechydol dros yr undeb, yr hwn adroddiad oedd yn lied faith, ond yn cynnwys amryw o awgrym- iadau gwerthfawr. Un o'r cyfryw oeddynt mewn achos o'r dipatheria, pain yn tori allan mewn teulu, y dylai gweddill aeiodau y teulu hwn gael injection a chyffyr neillduol ag sydd wedi profi tyn 'attalvdd sior, bron, yn mhob achos o'r clefyd poenus hwn; a phwy sydd na chydnabydda fed gwtrionedd yn yr hen ddywediad mat 'Prevention is better than cure,' yn enwedig mewn achos o'r diphtheria. Cynnygiwyd ac eiliwyd pleidlals o ddiolchgarwch f'r Meddyg Rosser am ei adroddiad gwerthfawr, a phen. derfyuwyd carlo yr awgrymiadau allan byd byth ag y gellir. Mater arall a ddaeth ger bron y cynghor ydoedd cyflenwi gweithwyr yr hewl A cbdt fawr, ao o ba ddefnydd. Dadleual rhai dros mat brethyn water proof oedd y goreu, ac eraill mai oil skins, fel sydd gan weithwyr y air, am eu bod yn ysgafnaoh, ac yn hawddach gweithio ynddynt, oeddynt y goreu o ddigon. Mewn attebiad I ofyniad dywedai Mr. Morgans, arolygwr y ffyrdd, mai naw oeddynt nifer y gweithwyr yn nosbarth Llangadog. Mr. Williamsj hefyd, a ddywedodd mat pymtheg oeddynt nifer y gweithwyr yn nosbarth Llanym- ddyfri. Ni chafwyd nifer dosbarth Caio. Mr. Peters, Abergwenlais, a ddywedal el fod ef wedi siarad ag amryw o'r gweithwyr, ac yr oeddynt oil yn dyweyd ei bod lawn cystal ganddynt fod heb gOt fawr os na chaent un yn ddigon yagafn fel y gallent welthto ynddi. Felly, penderfynwyd eu bod yn gofyn am gynnyglon oddi wrth fasnachwyr yr undeb I gyflenwi nifer pen- nodol o oil skin coats o ddefnydd cyffelyb I'r rhai sydd gan weithwyr ffyrdd y sir.

Y iFFAIR. Dydd Llun cynnaliwyd y ffair yma. Nid oedd nifer y da cornlog yn lliosog, ond o an3awdd lied dda. Yr oedd y prislau yn dal i fyny. ond nid i fyny â. disgwyl- iadau y gwerthwyr, am fod y prieiau yn y ffeirian diweddaf wedi gwella tua dwy bunt y pen. Y gofyn am wartheg & lioi ar eu hoi ychydig yn araf, er hyny gwerthent am o 12p. I 16p. Gwelais yn y FANEB, ychydig wythnollau yn ol, erthygl gan un o'ch goheb- wyr, yn yr hon yr achwynai yn enbyd iawn ar ffeirian, neu fe allai yn fwy cywir ar y bobl, am na fuaeent yn mynyohu ffeirlau Llanymddy fri, ac appelio at ohebwyr yr ardal am egliJrhfld ar y pa ham na fuasal y bobl yn caru dyfod i'r ffeiriau yn awr fel eynt. Wn i ddim a ydyw Ap Brutus yn cael el gyfrif yn mysg y gohebwyr uchod. Os ydyw, dyma fel y dywed ef:—'Nid wyf yn credu fod mynychu ffeiriau yn rhy ami yn un fantais neillduol i unrhyw gymmydogaeth na gwlad. Y mae llawer o ddynion da a chyfrifol wedi cwrdd i phrofedigaeth chwerw yn y ffair cyn hyn a charwn i ddim gweled ffeiriau Llanymddyfri yn myned yn ol etto o ran ansawdd, rywbeth yn debyg i'r ffeiriau hyny y darllenwn am danynt yn hares Twm Short Catti, &e. Ond os ydyw etch gobebydd yn bendertycol fod yn rhatd cael y ffeiriau yn fwy lliosog cyn eu bod yn llwyddlannus, nid oes ond un ffordd am dani; sef, perswadio y bobl i ddyfod iddynt, wrth gwrs. Ap BBUTUS.

YR ADFYWIAD CREFYDDOL. Y MAE yn dda genyf alln dyweyd tod yr awel adfyw- ladol yn parbau i chwythu hyd yma mewn amryw fanau yn nghanolbarth y sir. Gellir enwi yn arbenig Ceinewydd, Llanon, a Blaenanerch, a'r cylcboedd oddi amgylch iddynt. Y mae amser hyfryd wedi cael ei deimlo yn Aberaeron, a Llanddewi-Aberarth, gan y gwahanol enwadau. Gobeithio nad ydyw hi etto ond dechreu gwawrio, ac y cyfyd yr haul mawr yn foan yn uwch i'r lan. Ond diolch, er hyny, am a gafwyd. Y mae wedi bod yn adfywiol i'r egin grawn' mewn llawer o fanau lie yr oedd yr achos mawr wedi myned yn dra isel.

DIRWEST. Nid oes fawr o adn am achos sobrwydd mewn rhai parthau o'r rhan yma o'r sir. A ydyw culni enwadol wedi lladd y mudiad fu unwaith yn lied flodeuog yn Aberaeron a'r cylch. Gwnaeth rhai o'r blaenorlaid ea hunain yn dra amlwg yngtyn a'r achos drwy en hab- sennoldeb o'r cyfarfodydd diweddar yn y gymmydog- aeth. Byddai yn dda gweled undeb a chydweithrediad mwy cyffredlnol gyda'r achos pwysig hwn. A oes yn bossibl cael gwyl gyhoeadus rywbryd yn ystod yr haf dyfodol, yn gychwynlad o'r newydd i'r mudlad am y tymmor dyfodol? Y mae y lliawa yn barod ond cael y blaenorlald i arwain.

Y PARCH. J. M. PRYTHERCH. Y mae y gweinidog poblogaidd ar eglwysl Annibynol y Wern a Phenycae yn treulio rhyw bedwar Sabbath yn Llundain ar hyn o bryd; a chlywir fod el weinid- ogaeth yn dderbyniol iawn yn y brif ddinas; ond pwy syndod, gan el fod wedi trenlio rhyw chwe blynedd a deugain i lafnrio gyda pharch a derbynlad mewn dwy eglwys lewyrchus yn nghanolbarth Ceredigion. Gellir bod yn dra sicr nad rhyw fath o bregethu a foddlonai feirniatd mor oleuedlg. Y mae yr hen dad wedl cadw el barch fel pregethwr drwy y blynyddoedd; a mawr hyderwn fod etto flynyddoedd 0'1 wasanaeth gwerth- fawr yn ol.

YR YMCHWILIAD YN YSGOL CAPEL D EWI. Dyma, yn ddiau, sydd yn tynu mwyaf o sylw yn y rhan yma o'r sir ar hyn o bryd. Y mae anghydfod anhyfryd iawn rhwng ysgolfeistr y lie hwn a rhleni y plant sydd wedi bed vn ofid i garedigion heddwoh, a Uwyddiant addysg, am nifer o flynyddoedd. BI1 yr achos yn cael el drin gan Fwrdd Ysgol Llandyssul am gryn amser cyn i'r sir gymmeryd I fyny faterion addysgawl. Yn y cyfarfod diweddaf o Bwyllgor Addysg y sir pennodwyd y Mrl. C. M. Williams a D. 0. Roberts, Aberystwyth, E. J. Davies, Celnewydd, ac E. Lima Jones, Aberaeron, yn ddirprwyaeth dros y pwyllgor I fyned i'r lie, a gwneyd ymchwiliad maDwl i'r holl achos. Y maent wedi bod yno am un diwrnod, pryd y gwrandawyd nifer fawr o dystlon; ond meth- wyd a dwyn yr ymchwillad i derfyntad Tystion o du y rhieni yn benaf a ddygwyd ger bron y dlwrnod hwnw; a byddis etto, ad g gwyliau y Pasc, yn gwran- daw tystion o'r ochr arall. Y mae yn ddrwg lawn nas gellid dwyn hyn o fater i derfyntad heb gymmaint o helynt. Rhaid fod byrbwylldra ac ystyfnigrwydd yn elfenau amlwg yn y cweryl. Y mae y Pwyllgor Addysg wedi pennodi pedwar o ddynion craffus a phenderfynol; a bydd gan y wlad yn gyffredinol ym- ddiriedaeth yn ei dyfarnlad pan y rhoddlr ef. Y mae yr ymchwiliad yn cael el gario yn mlaen yn ol rheolau llys barn. Pennodwyd Mr. E. J. Davlea yn gadeirydd; a chynnrychiolir y ihleni gan Mr. D. Watkins, cyf- reithlwr, Llanbedr; a'r ysgolfeistr gan Mr. S. P. J. Merlin (dros Undeb Cenedlaethol yr Athrawon), Llun- dain.

YR YSGOLION. Dywedir fod y mynychiad yn yr holl ysgolion yn gwella gyda'r drefn newydd. Gellid disgwyl hyn gan fod y gallu llywodraethol yn fwy annlbynol y cylch yn helaethach. Nid ydyw yn canlyn y bydd yr ysgolion yn gyffredinol yn cael eu llywodraethu yn well. Ofnir y bydd y drefn newydd gryn lawer yn fwy costus i'r trethdalwyr, ond ceir gweled. Nid yw y drefn newydd yn gweithio yn rhyw hwylus lawn yma etto. GOHEBYDD.

LLANSAMLET GER ABERTAWE. AGORIAD CAPEL Y CWM. DYDD lau diweddaf, a'r dyddiau caniynol, agor- i-wyd un o'r capeli harddaf a'r eaDgafj(o'r hyn lleiaf, ar a wyddom ni) yn Llansamlet, ger Abertawe. Contractors yr adeilad yablenydd yw y firm adnab- yddus Lloyd Brothers,' Abertawe, y rhai y mae eu henw yn bysbya drwy y Deheudir, ao ynwirdroa Gymru benbaladr. Y gweinidogioo enwog oan- lynoi oedd yn gweini ar yr achlysur. Prifathraw Prys, Trefecca; Parch. Moelwyn Hughes, Aberteifi; Parch. J. M. Saunders, Abertawe; Paroh. W. Prytherch, Abertawe, ynghyd a gweinidogion Y cyich-

Ba y cwostiwn o godi ysgol elfenol yn HO 'Opt Rjad, Gwrassaoi: o dan sylw pwyllgor arnenig nos Lun diweddaf.

lad gan bawb. Gallent gelu llawer o bethau 1 oddi wrth y byd, ond nis gallent gelu dim oddi wrth Dduw, yr hwn oedd yn gweled pob peth. A oedd yna rywbeth yn eu bywydau yn erbyn cjf raith Duw? Os oedd yr oeddynt ya colli gw6n el wyneb. Yr oedd pawb yn bechadur- iaid, ond peth arall oedd achlesu pechod. A byddai iddynt sylweddoli fod eu holl fywyd- pob gair a gweithred, pob agwedd a symmudlad -yn hysbys i Dduw, teimlent fod ganddynt angen am rywle i ymguddio. Diolch i Dduw, yr oedd llawer o honynt wedi gweled eu hunain; ond yr oedd yn beth otnadwy i ddyn weled el hnn heb weled Calhria, Dyna fel yr oedd i uffern yn cael ei gwneyd I A oedd yna rywun oedd heb weled ei hun? Os feily, nis, gallai wneyd fawr o ddaioni yn y byd. Yr oedd I ddyn weled ei bun yn golygu marwolaeth a chaethiwed; ond yr oedd gweled lesu yn golygu yr bywyd a rhyddid. Aflonvddwyd y cenhadwr ar hyn trwy fod plentyn yn wylo yn yr ouel. Gan edrych I fyny dywedodd, gyda gwSn, 'Na hidiwch mo'r plant. O! na byddem oil yn debyg iddynt.' Wvlodd v plentyn drachefn. 'Gall hyn fod yn bregeth i rywun.' meddai; 'ymae yn Sleri 0 fod yn fencUfih I rywnn. Boed i ni ddysgn T were. Cofiwch yr lean pan yr offrymodd ef weddiau trwy lefain cryf a dagran. Yr oedd rhvwrai yn gweled mewn dagrau arwyddion o wendid; ond y gwirionedd ydoedd, nas gallai dim ond dyn wvlo. Arwydd o wendid Boed iddynt otyn i Fab Duw. Aoeddynarywunyn bresennol heb goili deigryn o achosidrygiont dvn' Os oedd, nid oedd wedl gweled ei hun, ca r Iesu. Yr oedd yn rhaid iddynt oil gael bywyd neu farw-pa un oedd hi i fod? Cafwvd aweddio a chanu am tua banner awr wedi h/ny? Rhyw ychydigeyn naw o'r gloch rhoddwyd cyfleusdra i waeyd cyffes o Grist; a gwnaeth amryw hyny yn nghaool arwyddion o ddiolchgarwch a llaweoydd. Yr oedd Evan .Roberts yn cymmeryd rhan yn y gweithredlad- au-weithiau annogai y bob 1 ediieirwch; wedl byny annogai y gynnulleidfa i weddio; ac yna rhybuddiai bawb o'r perygl o oedi, ac am y farn oedd i-ddyfod. 4 Y mas ym& frd^rd yina, moddai rhywun o ganol y neuadd,4 sydd yn dyweyd nad ydyw yn teimlo digon, a'i fod wedi teimlo mwy lawer gwaith.' I Dy,,a'r perygl,' meddai y cenhad wr, bydd iddo deimlo Hal a llai. Rbaid iddo ddyfod yn awr.' Yna canodd Miss Abnie Davies, Dim ond le8u;' a thra yr oedd yn canu y nodyn diweddai bloeddiodd rhywun, I y mae'r brawd wedl ildio, ac o blegid el fod ef wedi ildio, y mae un arall wedi ildio. I Y mae yma ddan yma,' meddai rhywun arall, sydd yn credu yn Nghrisfc; ond fod ganddynt ofn dyfod, rhag ofn iddynt bechu yiory etto. Ai nid ydynb yn credu yn nerth yr Iesu? gofynai Evan Roberts. 'Ya yr eglwys y mae eu lie.' j ..r Dygwyd y cyfarfod olaf o'r genhadaeth yn Liverpool it dertyniad mewn hcddwoh. Yroedd y cenhadwr yn feiatr hollol arno el hun a'r gynnulleidfa, ac nl wnaath ymgais unwaith at ddim ar ffurf o brophwydoliaeih. Wedi canu yr emyn Ymgrymed pawb l lawr,' gweddiodd y Parch. John Williams; ac fel yr oedd y gyunuileidfa yn darparn i fyned allan dechreuodd rhywun ganu yr emyn, 4 Till we meet.' Ymunodd pawb yn galonog i ganu. Safai Evan Roberts yn y pulpud yn y cytamaer, ac ymddangosai wrth ei iodd. Rhifai y dych« eledigion y noson honobedwar a deugain, yr hyn a ddygai y cyfanrif yn yatod y genhadaeth i f yu I i tua 750.