Baner ac Amserau Cymru

C YN IV WYS I AD. I Hyabystadsa 1,2 Y Gyfraith 2 Genedlgaethan, &o. M 2 Digwyddiadau — 3 Newyddion Diweddaf 4 Prlf Erthyglau 4 Troseddau M JM 4 Ebion o Nant Mmohno 4 Newyddion Oymrelg « 5 Yr Eisteddfod Ganedlaetihol 5 Caernarfon 6 Llangollen „ 6 Goheblaefchau 7 Bblon o Nant CaDwy 7 Oastellnewydd Emlyn a'r Oylchcedd 7 Bhoaygell 7 YRhyfol 8 Dinbyah 8 Barddonlaeth 8 Marchnadoedd .„ 8

Cigwyddi&d&u yr Wythnos. WEDI ei oni yn Medi, 1856, dechreaodd Syr ARCHIBALD HUNTER filwra yn ddeunaw mlwydd oed; sc ar hyd y deng mlynedd ar hugain diweldsf cydnabyddir iddo wneyd gwaaanaeth mawr i'w wlad fel mliwr.

Mewn Iftith fombastlg y gwna y Caisar GWILYM, o'r Almaen, yn hysbys ddywedd- lad el fab ac etifedd el goron a'r Dywysoges o MECKLENBURG-SCHWKRIN. Mewn iaith o'r fath symlaf yr hysbyaai y ddiweddar Flen- hinea VICTORIA ddyweddiid ei dad a'i fam ef. a

Arglwydd MAN VERS a hana; o da of fam, o'r Hac DE QOIGNY, y pandefjg Ffreaglg §awog. ç

Y flwyddyn hon ceidw Prifysgol Mel- bourne, yn Awstralla, el j lwbill.

Yn y Gyngres Oll-Geltaidd yn Nghaer- narfon, yr wybbnos ddiweddaf, mabwysiad- wyd Hen Wlai fy Nhadau' Cymru yn ifin gonedlaebhol y Caitiaid. Nid yw y peaderfyniad o gwbl yn gymmeradwy yn yr Ynys Werdd.

Oad, metha y Gwyddelod a chytbuno &'u gllydd am gân genedlaethol.

Canlateir i gatrawd Gwýr Tra.eJ sir Fynwy wisgo coleraa i'w crys&u, yn gofar- wydd am wrhydri a ddangoawyd gan ea cyndadau pan yn ymladd dan WELLINGTON yn Yspaeo.

Wythfed adran ar hugain swydd Gaer- loew.—' the 28th Gloucesters '—a ganlatelr i wiago arwydd ar y tu blaen a'r tu ol i'w caplau am wrhydri eu cyndadau hwythau o dan Syr RALPH ABERCROMBIE pan oedd Alexandria, yn yr Aipbfc, yn cael el thaa- balenu.

Bleal dtthllr ccffidwriaeth SHAKESPEARE ya Sbratford sr yr Avon mewn amryw ffyrdd arberjig. Ond, nld dim byd yn debyg i'r hyn a wnaed yn 1769, o dan ar- weinlad DAVID GARRICK, y chwareuwr. 8.

Giel bod yn aelodau anrhydeidua o Gym- defthas Arlanwyr Ffrafngc cedd uchelgaia penaf arlunwyr Prydain flynyddoedd lawer yn ol.

ArglwyddTRECASTELL, nea CASTLETOWN, yn yr Iwerddon, yr hwn a lywyddai Gyngres y CeJtlaid yn Nghaernarfoo, yr wj-thnos ddiweddaf, a fa yn aelod o Dy y C yffcedln, ac yn filwr yn nghatrawd y Gwarchodla yn Rhyfel yr Alpht, P/ofodd yn Nghnernar- fon ol fod yn areltbiwr gwych, hefyd.

Torodd modur yr Arglwyddes GRANBY 1 lawr yn Bakewell dydd Sadwrn. Ychydig Sseaneg a fedrai el gyriedydd, yr hwn aydd Ffrengcwr. Methai a gwneyd i'r bobl a ymdyrent o'i gwmpas ddoall pa beth oedd ganddo el eisieu. Yr arglwyddea a adawodd rhyngddynt â'u gilydd am ennyd, gan fwynhan trybinl yr astron unlaith. O'r diwedd hi a gyfryngodd, gan gyneithn Ffrangcaeg y gyriedydd i Saesneg y brodor- ion. e

Llenwlr ein colofnau haddyw gin ad- roddiad am weithredladaa yr Eisteddfod Genedlasthol yn Rhyl. Gwelir fod rbal pethau pwyaig we-if cymmeryd lIe yn yr hen *yl genedlaethol, a'i bod yn dal yn attyniad i'r miloedd yn y dyddian hyn fel yn y dyddiau gynt. Gwelnldog y Cyllid yn Rwssla. a ddywed fod y rhyfel, hyd ganol mia Awst, wedi cOEtio 27,000,000p. Credai y bydd eisieu rhyw 30,000,000^?. etto I gario pethan yn mlaen bydddlwedd y flwyddyn. f

Mae ganddo ynfcau ddarpariaeth ddigonol ar gyfer hyny. A Ilawer mwy mewn golwg, ac yn hawdd i'w gael, os bydd angen yn galw.

Dywedlr fod y Brenin IORWERTH wedi rhoddi 'Cadwen Frenhinol VICTORIA' i ymherawdwyr Rwasia EC Awstria.

NI bydd y brawd o'r Almaen yn es. mwyth ca na chaiff ynfcaiU ei gadwen.

Cyrhaeddodd y Dywyaoge3 CHRISTIAN, 0 Schleawig-Holetein, a'i merch, y Dywyeoges VICTORIA, i Dref Pearhyn Gobaith D* dydd Mawrth. Ciwssnfc fordaith gyaurus. Rhoddwyd crceaaw mawriddynl. Troes y eyhoedd yn el filce ld, allin i'wderbyn,a mawr ydoedd y gorholan a'r dangos llawenydd. Pdn y diagwyliaaanb hwy y f&th dderbyn- iad croaaawgar.

Llestri aur ac arlan Ardalydd MON a werthid dydd Mawrth. Y diwrnod cynb gwerbhid y belegraman a dderbyniaaai efe oddi with y tayrn ac eraill o'r had freithlnol

Yn el anerchiad o'r gadalr yn nghyngrea Undebau y Crefftwyr, yn Leeds, dydd Mawrth, dywedodd Mr. R. BELL, A.S fod y gyngres yn cael ei ohynnal yn yr adeg bwys!caf a fq erioed yn hanes ea hundebau.

Hhyfeddu at clygfeydd brawychuB Rhal- adr mawr y Niagara yr oedd Archeagob CAERGAINT,oeddjnnghwmnIMr. PIERPONT MORGAN. Ymddengys fod gan y miliwn- ydd Amerfcanaidd enwog gerbydres arbenig at ei alwad, yr hwn a roddir ganddo yn gyf angwbl at waaanaebh y pea-prelad.

Yr awdurdodau Yapaeaaidd a gredact fod y lloagbelen a ffswydrodd yn y Llya Cyf- relthid yn Barcelona nos Sul wedi ei bwr- iadu I ladd y Senor LERROUX, eeneidwr gwerinol.

Wedi bod yn Nghaeruaifon yn y gyngres Oll-Geltaidd aeth Arglwydd Faer Dublin I Fanchegfcer, ic yno cafodd y derbyniad mwy. af crcesawua gan Wyddelwys y ddlnas, ac a roidasant wledd loogyfarch iddo.

Gweddillion Mr. JOHN ELLIS-mab Mr. J. L. ELLIS, aelod o gyngbor dinas Lfvar- pool, a gladdwyd yn mynwent Smithdown road, dydd Mawrth. Boddi yn Mau Kirk- cudbright, yn Ysgotland, fa diwedd adfydus y g*r ieuangc hwn, ar yr 22ain o'r mia diweddaf.

Yn y thifyn diweidaf o'r London Gamzelte hysbyald enwau y rhal y mynid eu hanrbydeddl1 am ddangoa gwrhydri yn So- maliland.

Dau ddyn, o'r enwau WALTER WATSON a CHRISTOPHER DOYLE, a adawsant Howth dydd Llun mewn cwch perthynol I un Josipa MURPHY, yr hwn, befyd, a leth gyda hwyct. Nid oes air o hanes y tri wedi el gael; ond, gwelwyd ea cwch &'i wyneb yn iaaf.

C/n diwodd y flwyddyn bydd dros bum millwn a hanner o bunnau wedi eu ben- thyca gan y Llywodraeth i denantiaid yr Iwerddon i brynu eu tyddynod.

Y gymdeithaa newydd sydd wedi el ffarfio gan Arglwydd DUNRAVEN-' Oym- deithas Ddiwygladol yr Ynys Werdd '—a barhS i ennill Ilawer o sylw, cyfeillgar a gelyniaethus. NI ddaeth yr adeg etto i roddl barn derfynol ami.

Tyblr fod y Dy wy sogea LOUISE, o Goburg, wedi dyfod i Lundaln. Ocd, nid oes sicr wydd tra yr ydys yn ysgrifeau.

Yr arlunydd adnabyddns, Mr. JAMES ARCHER, a fa farw ddydd Llun, yn 80ain mlwydd cod. s

Dechrea yr wythnos bu trychineb alaebhua arall gyda chwch ar Lyn Neagh, Iwerddon. Dymchwelodd y bad. Bodd- odd dan.

Gwelthfa ddodrefn fawr yn Shoreditch, Llundain, a ddinystriwyd gin dan dydd Ltnn. 4*

Dydd Sadwrn a dydd Llun cafojd yr ynad cyflogedlg yn Greenwich achos I gon- 0 demnio yr heidgeldwald ameu pendeweldd- iwch.

Yn y campau Olympaidd yn arddangosfa St. Louis, dydd Llun, cyabadlu mewn nofio ceid yn myned yn mlaen.

Arlywydd Ffralngc a roddodd rue an Croes Liang Anrhydedd I Syr THOMAS BARCLAY, am y rhan a gymmercdd efe yn ngwneafchuriad y cyttundeb rhwng Pryd- ain a Ffraingc. Yn flaeaorol gwnaethai y brenin ef yn farwnlg. 11

Glaniodd brenin Bslglum yn Dovar prydnawn dydd Llun, a daeth i Lundain ond, nid oedd ganddo ddlm i'w ddyweyd wrth ohebwyr y wasg.'

Tra yn pysgota ddydd LInn glynodd rhwyd llong o Yarmouth wrth hen long suddedlg, ac yn el hymdrech i ymryddhau agenodd, a llanwodd bithau o ddwfr nes auddo, a chan Iesbr arall y pfgwyd ei dwy- law i fyny.

Hen bysgotwr 70aln, a physgotwr ieu- ange 21ain mlwydd oed, a foddwyd tra yn dal mecryll yn Crovis, yn agos I Bsnff, trwy i gawod sydyn o wynb droi eu cwch. Hen bysgotwr 70aln arall a waredwyd yn min trangc.

Cynghor Slrol Llundain a fwriada osod nifer fawr o fadau newyddioa ar yr afon Dafwys. Y gwneabhurwyr lIeol, hefyd, gaiff eu hadeilada.

Ba holl ynadon Blackpool yn cynaal cff. arfod dlrgelaldd dydd LIun. Pwngc y dedfrydon dlweddar ar Iddewinfaid y cledrau dwylaw' (palmists) oedd dan sylw. Oymmeradwyo y dedfrydon a wnaei.

•" -iiiDx w iifijjj yu Accrnigcon ar y zoam o Awst. Gwelwyd dan Iangc yn y ty; ond pwy oeddync, ni wyddls. DeJfryd agored o lofruddiaebh wirfoddol a ddycbwelwyd, gan hyny. I

Dyn a'i enw STOKES ydoedd I brlodi yn Uxbridge ddydd Sadwro. Ond, dlflanodd yn sydyn wythnos cyn yr adeg. Erbyn hyn mae efe wedi dyfod i'r golwg. NI cheir ganddo ddyweyd pa ham y dlflanodd. Hwyrach y bydd yn rhatd iddo. I

Mil o ddynion ydynt ar streic yn nglofa Wynnatay. Yn achoa bechgyn y gwalth y strelclant. Y cwmni a uniawnodd y cam a wnaethid &'r bechgyn, ac a ofynant 50s o hwn gan bob un o honynt am y golled a achoswyd ganddynt. Gwell gan y bechgyn fyned I garchar na fchalu yr fawn.

I Pa fodd I ddypgu plant I foi yn arlon wyr' ydcedd testyn darlith g#r cyfarwydd yn Llundain nos Lun. I

0 herwydd y golygfeydd anweddus a gymmerant Ie mor fynych yn beolydd y ddinas ynglyn a gorymdeithiau crefyddol y mae cynghor Liverpool yn bwrladu gofyn i'r senedd am chwaneg o awdurdod I reol- elddio yr arddangosladau hyn. a

Tra yn chwareu gyda cheffyl pren rhed- odd bacbgenyn bychan, peiwar mis ar bymtbeg oed, yn New Swannington, ger Ashby-de-la-Zouch, dydd Llun, i ganol yr heol yn ddlarwybod i'w fam, a Iladdwyf ef gan gerbyd a ddlgwyddai fod yn pasio.

Yn mhorthladd Langsbone, yn agos I Portsmouth, yr un diwrnod, trodd cwch hwyllau å'l wyneb yn isaf. O'r pedwar oedd ynddo boddodd tri; sef, tad, a'i ddau fachgen, deg a naw mlwydd oed. Awel wyntJ sydyn a ddymchwelodd y bad. I

Ar y 14eg o'r mfs diweddaf baflwyd dyn 54afn mlwydd oe1, â,'i enw HUDSON, I lawr yn Mitcham gan fodur-bisycl. Marwol- aeth ddamwefniol ceid dedfryd y trenghol- iad ar yr amgylchiad; ond yr ynadon a ohlriassnfc y prawf ar y taflwr, dyn o Beddington, ar y cyhuddiad o ddynladdiad. Gwrthdyatia Twrei yn erbyn i Creta gael ei hnao a Groag. Ni waebh i'r Sal. tan I bwy y perthyna yr ynys. Ni chaiff ef mo honi byth etto.

Yr hyn a ofnir yw na bydd y Galluoedd yn ffafriol i'r ymunfad. Ac ebbo, dyma ddyhead cryf a chyffredinol yr ynyswyr. Natur, rheawm, a Chrisbionogaebh a ellw am dano.

Dywedfr fod Mr. PLOWDEN, un o hedd- ynadon y brlfddinaa, wedi gwrido y dydd o'r blaen. Sylw gan garcharor oedd gar bron a gododd y gwrid i'w wyneb, Nfd ydym yn ccfio clywed am usbus yn gwrldo o'r blaen.

Mewn heddlya arall yn y ddinas, dydd Llun, yr oedd Twrc, Firangewr, Ronman- lad, Eidalydd, Belgiad, Sals, Ysgotyo, a Gwyddel, yn rhwym yn yr un achoa, Pe chwanegaald Cymro, Almaenwr, Rwssiad, a Japanwr, cynnryehloIasld holl geahedloacfd pwyslcaf y byd ynddo. Diolch nad oedd yne yr un Cymro, modd bynag, canys achoa o ladrad a thorl ty ydoedd.

Y Gold Coast Advertiser ydyw organ swyddol y Bienln AKROBETTO, o Krobo, yn ngorliewlnbarth Affrlca. Cyflawnwyd Ilofruddfaath yn nhiriogaeth AKROBETTO, a chynnygfa wobr o 5p. am ddal y llofrudd. Greayn na allal brenin yagtlfeau, Ale- ROBETTO, x ei fare,' a geir wrth yr hysbys- iad.

Golygfi i'w chofio, heb os nac onl bse, yw mil o geffylau yn rhedeg yn orwyllt oil ar nnwalth. D/ma, modd bynag, a welid yn y gwersyll mtlwraidd yn South- ampton wybhnos yn ol. Dywei y rhal a'i gwelaanb fod yr olygfa yn hawddach i'w dychymygu na'f diagrifio, Ac etto, celaio el dlsgrifb a fyoai y gohebwyr

Gwyddom am un ag y cosbSodd y I rbus- fo' hwn yn ddrud Iddo. Y brebhdalwr Prydeinig.

Yn un o addoldal tref Abertelfi, nos Sul diweddaf, bu dlgwyddlad tra anghyff edin. Gwthiodd bachgenyn el ben rhwng dwy o ffyn grlslau y pulpud, ac nfa gallai ei dynu yn ol. Dechreaodd lefain yn ddolef- no, gan ymdrechu ymryddhau. Tori an o'r ffyn' fa raid. Ar ganol pregeth dda, hefyd. Wrth gwre, ni chafwyd hwyl i'w gorphen.

Am banner coron o danyagrifiad celr hawl I bleldle'slo yn ebholiad golygw? r yr yagol Eglwyelg yn Easbbourne. Ua o gaclyniadau y bleidlals hanner coron hon yw fod dau ia-athraw wedi en brol o'r gWSB- anaebh am eu bod yn Ymnelllduwyr.

Y papyrau Eglwyafg a daeranb fod swydd yr ii-athraw yn hollol agored i bawb. Nac^ydyw hi, tra y gellir gwneyd yr eth- olwyr ar y golygwyr yn ol wyth am soffon

Y newydd diweddaraf o Ch;oo yw fod y Japanlald yn dlsgwyl y cymme? Iddynt ddau fia f ddaroabwng Porth Artbur. Aral newydd' am y gaerfa fawr ydym wedi e! gsel o Che foo. Ychydfg o honynt sydd 5 wedi trol allan yn wir. Ameer a ddengys hwn, hefyd.

Dr. LANG, esgob cyunorbhwyol Llundain, yw y tebycaf I gael ei ordeinio i esgobaebh wag Southwell. ———.———

Y Cadben J. R. SMILEY sydd wedi el ddewis gan Undebwyr Belfast fel eu hym- gelsydd yn He Mr. ARNOLD-FORSTES, yr Ysgrifenydd Rhyfel.

Mr. HAROLD BEGBIE a ddywed fod Dwyrefnbarth Llundain yn Buddo ya ddyfn- ach-ddyfnach mewn tledl ac anfoesoldeb y naill flwyddyn ar ol y Hall. Yr ochr arall, yn gryf, a gymmerir gan Mr. JOHN BURNS, A S.

Yr wybhnos hon cyncelld cynghrea flyn- yddol Undebau y Creffbwyr yn Leeds. I

Yr ystrywiau trwy ba ral yr ennillodd y Toiiafd yr etholfad cyffredlnol diweddaf, a'r modd y maent yn glynu wrth swydd, oedd batch arawd Mr. MACNAMARA I'W etholwyr yn Camberwell ncs Lun.

I Goresgynfd swydd Essex gan Iuoedd 0 gelynol yr wythncs hon.' Rhan o gronfel hanea yr ymarferiadau milwrol ydyw y frawddeg hon,

D/dd Lien yr oadd 48 o wrbhwyneb- wyr goddefol ger bron yr ynadon yn Brom- ley, 48 yn Bexleyt a 40 yn Tunbridga Wells. I

Ofnir rhag telmladau dygasog lawn rhwng y ddwy adran o'r Eglwys Rydd, o herwydd braha y blaid fechan fuddugol- iaethus.

Ymddengya fod cymmundeb a'r Peters- burg wedi ei sfcrhau, a gair wedi el roddl iddt I ymddwyn yn weddus. Oad nd yw y Smolensk wedi casl el gweled etto.

Rhwng Japan a Corea y mae cyttundeb wedi ei wneyd. Un o wladweinyddlon Unol Dalsebhau yr America sydd i fod yn gynghorydd I Corea.

Un o'r prlf anhawaderau yn mhencadiys Japan yw nifer fawr y clwyfedigion, gan fod y Rwaslald yn cael eu hymgeleddu j r un ffanud a'r Japaniald.

NewyddiadnronJapanydynt yn cynghori y Japaniald I fceidio gorlawenychu yn eu buddugoliaebbau, a pheidio bod yn thy hyderua. Rhaid gweibhlo yn egniol, a di- oddef colledlon trymion cyn y Ilwyr en. nillir amcanion y rhyfelgyrcb. v

I RWBsia y mae ei holl enw ac urddaø hi fel gallu Aaiaidd yn y fantol. Yr Ymher- awdwr NICHOLAS a ddywed fod yn rhaid rhoddi holl adnoddau yr ymberodraeth ar walth i'w cadw. Felly nld ydyw y rhyfel- gyrch agos a dyfod i'w derfynfad.

Ar y llaw arall, dywed an o neftyddlad- uron St. Petersburg 1 Bydd heddwch wedi y cwympJ Parth Arthur. Gadawa Japan Manchuria I Rwasis, a chymmer y Porth, Dalney, Cores, Saghallen, Kamschat- ka, a'r Commodore Islands, Iddi of hun.'

I un o westtai Newcastle torodd dau leidr nos Sal. Am na chawsant yr hyn a'u boddlonai, hwy a drolsant y taplau net oedd y ddiod yn llifo yn mhob cyfelriad. Gwnaethant golled o 300p. Dallwyd y ddau. Y maent yn awr yn rhwym i'w prawf.

Bu damwain ddifrifol ar y ffordd halarn yn Lowestoft. Nlweldiwyd saith o ber- sonau. Nifer o gerbydau ya gwrthdaraw oedd yr achos o'r cyfan.

Nos Lun gwelid Hong ar dan oddi ar fwrdd yr agerlong Ailsawald o Barry, yn agos i Oleudy y Bla'idd. Erbyn mynei ati y Vigo o Hull ydoedd. Lloagwyd y Ilestr er pob ymdrech o du e! morwyr. Tri nen bodwar o'r cychod hefyd a losgwyd. Nfd oedd ond un yn aros, ac yn hwnw y llech- al ei hugain morwyr hyd onl waredwyd hwy gan yr Ailsawald,

Trychineb arall ar yr Alpau. 0 Zarfch cawn hanes am ddarganfyddiad corph marw y Count PAUL BISETTI, milwr lied enwoz, yn ngwaelod clogwyn uchel ar Alp y Splugen,

Yn nss adref, ar y Ban Lommond, yn Ysgotland, amgylchynwyd mintai o ddyn- ion ieuaingc nos Sadwrn gan niwl. Nfs gallent sefyll yn ea hunman, am el bod mor oer. Y canlyn!ad fu colli on ffordd, a chael eu hunain mewn glyn unfg, gorddwfn.

Gyda'r wawr dranoeth gwelsant yn mha Ie yr oeddynt, a barnasant mai hwylio tuag I lawr oedd ddiogelaf. Heb weled yr haul yn codi—amcau penaf y dringo. Y Ban Lommond yw y mwyaf peryglus o fynydd- oedd Ysgotland.

Newydd ddychwelyd o fod vn I drinco y Mynyddoedd Creigiog yw Mr. EDWARD 9 0 WHYMPER, un o fynydd ddringwyr mwyaf hysbys yr oes. Er yn bump a thrigain mlwydd ced arfaetha Mr. WHYMPER gy- chwyn yn ddioed I daith newydd mewn cyfelriad arall.