Baner ac Amserau Cymru

Y DDIOD. BYDD y Welnyddlaetb, o'r fath ag ydyw, yn ail ddechrea ar el gwaith yn mhen o ddeutu tair wythnos, nid yn gymmaint i byrwyddo Diffyndolliaeth, na diddymu gormea y Ddeddf Addysg, ag i goisio sicr- hau ad-daliad i'r taftrnwyr, Gyda'i llygad ar yr Btholidd cyffrodiool nas gall hi el oedi yn hlr, hi a wna el goreu i gadarnhan ei chynghrair a I galla y I i c yn fwy hyd yn oed nag ydyw yn awr. Y mae dychryn wedi dal y fasnach' am fod yr ynadon y IIynedd wedi can ychydig o'i' thai.' Toriaid ydyw eln hoBtusiaid gan mwyaf; ond, ie gaed yn eu mysg nifer-bychan, mewn cym- robartaeth-yn gofidfo cymmaint wrth weled meddwdod ac anghymmedroldeb yn bwyta ymaith nerth ein cenedl, fel y pen- derfynasant gyflawni ea dyledswydaau yn ffyddlawn, gan fantelsio ar y cyflausdra a roddal y gyfraith iddynt 1 attal rhwYBg y fasnach mor bell ag yr elal gwrthod adnewyddu trwyddedau tafarnau amlwg ddi-angemhaid. Rhoddodd hyn fraw ac arswyd i boll wersyll 'y poblicanoi.' Son am fwyta nerth y genedl, yn wir Yn y rhifyn cyntaf o'i newyddiadur dyddlol cyhoeddodd Mr. STEAD gyfrif am fynych- wyr y tafarnau ar y Snl mewn un rhan- barth o Lucdain—Paddington. Rblfa holl boblogaeth Paddington 142 690 o eneidlan. O'r rhai hyn ceid ar I Sal y cyfrlf' 31,331 yn ngwahanol addoldal y fro, a 122 175 yo y tafirnau. O'r ihai dfweddaf hyn, drachefn, yr cedd mwy na 10,000 yn blant, a 28,118 yu ferched. Yr ydym iyn cym- mery 1 y ffigyraa hyn o'r British Weekly am yr wythnos ddiweddaf, Diau nad oes angen yBgriienu gair yn y ffordd o eaboniad na beirniadaeth arnynt. Ya unig dywedwn mai chwedl gyffalyb, yn sicr, a fyddai gan ymchwiliad i ranau eraill y. ddinas i'w thraethu a cbyffalyb, bafyd, o holl ddinas oedd mawrion eraill Lloegr. Y fath alwad sydd yn yr yatadegan hyn am ddeddf I gin y tafarnau ar y Sabbath yr ccbr draw i Glawdd Offa Y fath alwad sydd ynddynt hefyd arnom fel dirwestwyr 1 ymddeftro o ddifrif i rwyetro Mr. BALFOUR a'i Lywodr- aeth i waddoli y tafarnwyr, fel y maent yn arfaetha gwoeyd Yr ydym yn tynghedu pob darlienydd I wiago arfau gloywoa i ymladd yn y rbyfelgyrch hwn.

LLWYDD YN LLE AFLWYDD. GAN nad faint o looa i deimladau tyner Mr. JOSEPH CHAMBERLAIN ydoedd gwaith etholwyr thanbarth Ashburton, ya sir Dyfneint, yn dyblu en mwyafrif yn erbyn Diffyndolliaeth, seithwaith dossach y loes a rydd ystadegau awyddol y Llywodraeth am 1903 yn eu tystiolaoth ddiamoawys i Flls- nach Rydd. Ni fyn ffawd wenu arno yn y cymmeriad o brophwyd. Ar hyd y naw mis diwaddaf nid yw efe wedi gwneyd odid ddim ond prophwydo dinystr masnach of wlad. Ar hyd yr un tymmor yr oedd gwa- hanol ganghenau ein diwydrwydd, yn gwbl ddi-ysbyr o'i brophwydoliaefchau gwyntog ac alarllyd af, ya pentyru cynnydd ar Iwydd- lanb, ac yn brasgamn yn ea biaenau yn mhob cyfeiriad, heb gofi") am foment mal yn eu holan y dylasant oil f/ned, yn ol ei ddaroganiadau of. Ya holl hanea ein masnach ni chafwyd adroddladau mwy cjsnrlawn ericed. Yn lie blwyddyn o aftwydd blwyddyn o lwydd anghymmharol a fu 1903. Os dymaffcwytb ei brophwyd- oliaethau ef yn y dyfodol, yr ydym, gyda chywirdeb ealon, yn ei gynghorl ef i ddal ati i brophwydo yn lew am flynyddoedd lawer. A chyfrif ein llongau a'n marslandi- aeth ar f! i-, y weilgi neidiodd yr hyn a anfonwyd allan ac a dderbyniwyd i mown ya yatod y deuddeng mis diweddaf i fyny, o ran gwerth, i'r swm arnthrol o naw cant a thair o fiiiyDau o bunnau; ac nid syn gonym a fyddai ei weled, os cawn fyw, erbya blwyddyn i heddyw yn Hawn mil o filiynau o bunnau. Mor falch a fuasai gwladydd diffyndollawl y ddaear o alia cyflwyno cyfrif o fath hwn i'w pobloedd 1 A tbynu gwertb y llongau alian, cawn y ffi^iwr rbyfeddol o wyth cant a deg ar bugain o filfynau o bunnau i gyfrif am ein mareianciieth yn unig. Hyny ydyw, pedair miliwu ar hugain yn fwy na'r flwyddyn oren ericed yn ein banes Gwaeth na'r eyfan-oddi ar y sifle Chamberlain- Bidd-eryehneidfodd ein hallforlon tuag I it, fyny, fel pa na faasai neb erioed wedi breuddwydio eu bod yn rigafaelion olaf y ddarfodedigaethi Yaywaeth, y mae yr adtoddiadau diweddaraf byn wedi bod yn ddigon crenlawn i ladrata hyd yn oed 'hsn flwyddyn anwylgu' 1872 oddi ar Apostol D.ffyndolliaeth. Y mae hithau wedi ei chuddio yn liwyr o'r golwg, canys dywed yr ystadegau newyddion fod allfor- ion 1903 wedi meiddio bod nn miliwn ar ddeg sr hngain o bunnau ynfwy ea gwerth nag a allforicn y flwyddyn nodedfg hono. Yn s'cr, yr oedd yn bryd i rywbeth ddyfod I rwystro I 11872 gael ei cbnro ya erbyn ein dannedd fyth a hefyd. N.d ces dim yn peri mwy o aDghysnr i I ddlwygiwr y tariff' na'n nwyddau Ilaw-wnentbnredfg. Ere, gan hyny, a wyla yn hidl el ddagran pan v61 efe fod eu gwerth wedi cynnyddu yn 1903 ealth miliwn a hanner o bunLau ar eu gwerth yn 1902, ac un miliwn ar ddeg ar eu gwerth yn 1901. Yr un ystori syod gan y dadforion i'w thraethu wrth y Pr!f. weinidog, hefyd, ag sydd gin yr allforion wrth Mr. CHAMBERLAIN. Diolch am adroddiad diweddaf y Bwrdd Masnacb, Efe ywy gwerslyfr rhagoraf a gyhoeddwyd erioed ar Fasoach Rydd.

O'R TU OL I'R LLENI. YR ydym yn ofni fod ein Llywodraeth yn carlo gwaith yn mlaen yn Ne yr Affrig, o'r tu ol i'r llenl, na dderbyntasai gymmer adwyaeth y cyhoedd yn Mbrydafn am foment, pe yn gwybod am dano. Yr ydys yn cael gwybod digon, er gwaethaf ym- drechion i gadw pethau yn ddirgelwcb, i ddeall nad yw y eyfan mewn aefyllfa agos i ddymunol yn y tiriogaethan enfawr a orchfygwyd ac a feddiann wyd genym trwy y fath dranl ar arian ac aberth ar fywydau. Aeth JOSEPH yno i weled pethau drosto el hun, a mawr y mollannu a fa arno am gymmeryd y fath ymdaith. Ond, pa bryd yr aeth efe yno ? Pan oedd y gwaed wedi ei golli a'r tryaor wedi ei wastraffa. Pa ham na faasai efe yn cyrchu yno cyn decbreu y rhyfel? Neu, yn hytracb, pa ham nad anfonastd dyn gallaog df ragfarn yno 7 Myned o waeth I waeth y mae pob peth yno, byth er pan ddaeth efe oddi yno. Yn nechren y flwyddyn dywedir mai ychydfg obaith sydd am weled percbenog- ion y mwngloddlau yn talu yr ail gyfran o'r swm a osodwyd arnynt taag at draul y rbyfel. Heb law hyny, er pob ymgais i gadw y gwir oddi wrtbym, y mae yn dyfod yn fwy-fwy amlwg fod y gweithiwr Pryd- einig i gael ei gau allan, o herwydd fod ei hur ef yn rhy ucbel gan y miliwnyddiori, er mwyn gwneyd lie i'r ChlcSad a'r Kaffi*, y rhai a geir am y neeaf peth i ddim. Pe gOBodid y mater hwn at fatn yr etholwyr byddai y penderfyniad yn sicr o fyned yn erbyn dwyn yr estroniaid i'r wlad. Oad, rheoleiddir y Pwyllgor Gweinyddol gan y cyfalafwyr. Ni faidd y pwyllgor appelio at yr etholwyr, am y g$?r yn rby dda y byddai y ddedfryd yn groes i ddymuniadau I y meistriald.' Y n J oh Innes burg celsiwyd cynnal cyfarfod cyhoeddns i wrthdystio yn erbyn dyglad y Chicejid i'r wlad; ond, torwyd y cj farfod hwnw i fyny gan ddy- hirogod cyflogedig y goludogion. Am ei fod ef mor eglur dan ddylanwad y des- barbh hwn y rhoddir derbyoiad mor oeraidd I Arglwydd MiLNKlTar el ddychweliad jn ol i'r wlad o'i ymdaith yn Ewrop.

Pasiwyd penderfyniad o blaid cynnoith- wyo ihai allan o waith pan fo eu glofeydd wedi ea stopio.' I gario hyn allan pen derfynwyd gosod treth neillduol ar bob glofa. A phenderfynwyd gofyn am 6c, y pea yn ddioed, am fod eisoes gymmaint allan o walth am y rheswm hwn.

MR. LLOYD-GEORGE, A. S, YN HARWICH. WBTH siarad yn Harwich, nosFawrth, er cefnogi ymgeiaiaethMr, Levy Lever, dywedcdd Mr. Lloyd-George fod oyaameryd llafur y Chine ild o flaen llafar y dyniolf gwynion yn waradwydd par- hana ar y Lly wodraeth breaennol, ao yr oedd pob lID o'r twfadigaethau yn ymwrthod I'r cyfryw welthrediad. Wrth gyfeirio at areithlau diwedd- ar Mr. Chamberlain a Mr. Balfour, dywedodd Mr. George y dylai y boneddigion hyny gymmharu eu oodau oyn traddodi eu darlithiau, gan en bod mor gross i'w gilydd. Mynai Mr. Chamberlain gael gauddynt gredu eu bod hwy, heb Diiffyndolliaeth, 5a byw yn mharadwya yr ynfydion. Yr oedd Di- yndolliaeth wedi myned ar cerfau Mr. Chaniber- lain, a'r hyn oeddgaaddo ei eiaieu ydoedd ymborth eytlswn-dyweder ymborth y Diffyndollwyr o fara do a sausages o'r Almaen (chwertbin). Ni fn y wlad bon erioed mor llwyddiannua ag ydyw yn bresennol.

OYNNYGION C YLLIDOL MR. CHAMBERLAIN A CHYMRU. DYWED gohebydd o Birmingham fod Cynghrair y Toll reatrau Ymherodrol-cymdelthas aydd wedi ei threfnu gan Mr. Chamberlain ei hun-ar dde- chreu oynllao i ledaenn gwaith y cynghrair yn Ngogledd Cymru, tra y rhoddir Deheudir Cymru o dan ofal Cynghrair Diwygiadol y Toll-restrau, penoadlya yr hwn aydd yn Llundain. Y mae cyn- nadledd wedi cael ei galw i ddadleu y rhagbaro toidan, a ohynnelir hi yn Qleen's Hotel, Caer, dydd Sadwrn (heddyw). Dywed y oylohlythyr sydd yn galw y cyfarfod :—' Bydd i'r gynnadledd yatyried trefniadaa ar gyfer i gyfres o gyfarfod- ydd gael eu cynnal er cefnogi y polisi y dadleuir droato gan y pwyllgor hwn, ac er gwasgaru pam- phledau yn Gymraeg a' Saesneg a gofynir iddo benderfynu ar y modd goreu i drefnu a aymbylu ymdrechion diwygwyr y tollrestr-in yn neuddeg rhanbarth aeneddol Gogledd Cymru. Y mae y p ndefi^ion a'r boneddigion eanlynol eisoes wedi addaw bod yn bresennol yn y gynnadledd, neu wedi arwyddo eu cymmeradwyaeth o'r Bymmud- iad :—y 0000 Westminster, Arglwydd Penrhyn, Arglwydd Kenycn, Sjr Richard Williams Bal. keley, v Milwriad Pryce Jones, A. s yrIAnthyd. G. T. Kenyon, A. s.,y Milwriad Cornwallis West, a Mr. P. P. Pennant.'

Dinystriwyd llythyrdy y ddinas yn Ottawa tlWY dàn. Y mae brenin Italy yn meddu 200 0 geffylau, y rhai a brisir yn werth 60,000p. Gwaeir parotdadau ar gyfer i'r senedd gael ei hagor gan y brenin ar yr 2il o Chwefror. Deallir fod mesur i gael ei gyflwyno i'r senedd yn ystod y tymmor nesaf i wahardd gwerthu tybacco i blant o dan un mlwydd ar bymtheg. Anfonwyd porter yn xigorsaf ffordd haiarn Tuabridge WeUa i garcbar am dair wythnos, am iddo gadw pwrs oedd boneddiges wedi ei golli. Er cyfarfod a'r galw mawr o wledydd tramor J mae cwrnni haiarn o Wolverhampton wedi prynu ugain erw o dir yn Ellesmere Port, yn ages i'r Ferswy, am gost o 50,OOOp. Tanysgrifiodd y brenin lOOp. i'r Clwb Dillad Brenhinol, yr hwn sydd wedi cael ei sefydlu yn Windsor er's llawer o flynyddoedd, i chwyddo ennillion 787 0 bersonau oedd yn perthyn iddo, talia.dau pa laimewn Eyniausbyehain oedd yn cyrhaedd 1,159p. Y mae larll Crewe wedi penderfynu cynnyg dros 7,000 o erwau o'i diroedd yn sir Gaerefrog, a rhanau eraill o Loegr, ar werth. Deibynir rhent blynyddol oddi wrth y rhai hyny 0 G,582p. Rhoddir cyfleusdra i'r tenantiaid i'w prynu. Cymmerwyd ci terrier yn ddiweddar o Lun- dain i Bedford gyda'r tren. Yn mhen rhyw ychi ydig ddyddiau ar ol hyny tr6dd yr anifail fyny yn ei hen gartref, yn agos i Gray's Inn Road, wedi iddo deithio ar hyd ffordd nad oedd erioed wedi ei gweled o'r blaen. Dywed y Parch. F. Swainson, yn awr o St. Barnabas, Holloway, yr hwn, yn ddiweddar, a adawodd Ddosbarth Beiblaidd i Ddynion, gyda 2,000 o aelodau, fod Eglwys iLoegr yn llawn o Jesuitiaid. Gwnaed y mynegiad hwn yn yr ym. gom a adroddir yn y Christian Age am yr wyth- nos gyntaf o'r flwyddyn, yr hwn, hefyd, sydd yn cynnwys pennodau agoriadol ystori gan Scott Graham, yn dwyn y penawd, I Spidei-s in the Vttbb,' yr hon sydd wedi caelei hysgrifequ yn Arbenig gyda'r egjcan o ddangos cynlluniau 4ichellgar y blaid Babyddol yn Eg!wys Loegr. I

Y TWRC A'l ADDEW1DION. TRA yn vBgrlfenu nid oas yr arwydd lleiaf fod ABDUL HAMID yn effro i ddim ond cyfhwniad yegelerderau. Rhydd Awatria a Rwssla gynllun newydd o ddlwygiadau yn Macedonia ger ei fron. Darllena yntau ef. Yna teifl ef o'r neilldu. Ni faddylia chwaneg yn ei gylch. Erys yn dawel a thawedog am drydydd cynllur). Nan, gwna addewidion teg. Wrth gwrs, mantsia Iddo ef yw yr holl oedi a'r yiEaros hwn. Yn y cyfamsar teyrnasa truent yn Macadon a. Gwlr fod y cadfridog Eidal- aidd wedi el dderbyn fel llywydd yr heddlu yno; ond y creulawn a'r di egwyddor HILMI PASHA yw llywodraethwr y Dywys. ogaeth o hyd. Hwn, a'r Tyrciaid swydd. ogol dano, ydynb yn ysgyrnygu dancedd yn erwin ar y dyngarwyr sydd yn estyn cym- mhorth i'r trnelniaid. Pe meiddlent, hwy a attalient y gwaitb da hwn ar unwaltb ac yn gy fan gwbl. Ofa yn unig sydd yn ea battal i fwrw sarbai, os nad Hid gweithredol, ar y fintal fechan o Brydeiniaid sydd yno yn lleddfu trueni a dioddefaiiit miloedd yn enw Duw a dynolfaatb. 08 na ddlgwyddai ffrwydrai sydyn o benboethni dori allan, nid ydym yn tybio fod ea bywydau mewn enbydrwydd. Ond, gall dybirogod øwydd- ogcl y Sultan, gyda'r rhwyddiceb mwyaf, daflu rhwystrau ar ffordd y gwaith. Gallant, hefyd, god! osgoaodion i gan y gwalth da allan o ardaloedd a dosbarthiadau nelllducl, Dylai ein Llywodraeth fod yn dra gofalus Da byddo hi yn goddef dim o'r fath heb wrtbdystio yn egtiol yn erbyn y traha. Er enghraiffc, pe ceisiaiyr HILMI greulawo, nen rai o'r swyddogion dano, gau un neu chwaneg o'f ysbyttai sydd wedi eu hagor yno, ee yn gwneyd gwaith mor ragorol, a dylai ein Hyegrifenydd Tramor yn y fan ymliw a'r I Porth,' a mynu on hail agor ar unwaitb, Yn ol yr hyn sydd yn wybydduj ar hyn o bryd, yr ydys yn credu yn gryf fod y Sultan yn disgwyl ac yn paroboi ar gyfer gwrthryfel arall yn y gwanwyn. Darostyngir hwnw hefyd, fel y darostyng- wyd y diweddaf. Yn wir, nid ydym yts sicr nad yw Y Bradlofrudd Mawr eisoes yn proÍJeio I y bobl 1 godi yn ei erbyn, er mwyn iddo ef gael esgns i dywallt ei ddialedd arnynt.

Y DUC A'R DYN ANESMWYTH. Y Duo yw el R&a o DDYFNEINT. Y dyn ancsmwyth yw Mr. JOSEPH CHAMBERLAIN, Apcatol Diffyndolliaeth y dyddiau hyo. Y rhat o hanom Bydd wedi dilyn bar-es I y tjwysogafdd.' neu yn hytrech I y bom- bastig,' Mr. HENRY CHAPLIN gyda gradd o fanylder ar hyd yr ugain mlyt.edd di- weddaf ydym yn chwannog i ddyfaln pa beth sydd wedi dyfod o'i • apoatoliaeth ef yn y cyfeiriad noiliduol hwn. A dyna yr I (rom'-Iollon' eraiil, llai eu raaint a'n dylan- wad-SIr HOWARD VINCENT a Mr. JAMES LOWTHÉR-pa fodd y telmlaat hwy yn wyneb cael ea gyru i'r cysgod mor ddl. seremont gan I y gftc mawr o Birmingham V I Modd bynag, yr hyn sydd wedi synu mwyaf o sylw yn nechraa yr wyth nos hon ydoedd cyhoeddiad yr ohebiaeth thwtg y due ac yntau ynghylcb dyfodol y Gymaeithas Undebol Ryddfrydig. Fel llywydd y gymdeftbas, teimiai Due DYFNEINT, yn naturiol, gryn anbawsder yr giyn k rbani&d yr arian dars yr smgylch- laoan presennol, pan y mae y fath wahan- iaeth barn wedi, ac yn cymmeryd lie yn mrsg yr aelodsu. 0 ddechreu m's Hydrof hyd un o'r dyddfau diweddaf, y mae y ddau wedi bod ya ddiwyd yn ysgrifatu llythyrau y naill at y ilall yngbylch y pwnge hwn; a phe y dyweJem fod eu cyhoeddiad yn gosod lienyddiaeth newydd o'r fath fwyaf dyddorol o fewn ein cyr- haedd, ni ddywedem fymryn o ddim ond y gwlriocedd syml. Ffrwyth anccbeladwy ae amlwg yr ohebiaeth yw rhwygo y gym- deithas fondigrybwyll hon yn ddwyddarn, ar ol bodoll am yn agos I ugain mlynedd. Yn yr olaf o'i lythyrau dywed Mr. CHAM- BERLAIN el fod ef am ymgymmeryd, ar ei gyfrifoldeb el hon, a galw cyfarfod cyffredln- ol o'r aeloiau yngbyd, i ystyried y sefyllfa, a pbasio penderfyniad arno. E'thaf diogel, heb feddu dawn propbwydoliaeth arbenfg, yw dyfalu pa benderfyniad a basir gan gyf- arfod o'r fath wedi el alw ganddo ef. Rhwymlr y gymde!thaa yn ffjrfijl wrth gerbyd d iffy ndolliaetb, L't due, a phob Rhyddfasnachwr arall, a esgymmunfr. Wrth gwrs, Did ymwahanir heb wneyd Mr. CHAMBERLAIN ei hon yn llywydd ya lie y due. Yn y modd hwn, efe a gwbl ennilla ei bawl i'r teitl o rwygwr p'eidiau politicaidd. Yn 1886 rhwygodd y blaid Ryddfrydig. Yn 1904 rhwyga y blaid Undebol. Yr unig ammod ar ba un y caiff neb ei ystyried yn Dori, neu yn Undebwr diledryw, fydd— credu mewn diffyndolliaeth. Llwyddodd y dyn cyfrwys a galluog hwn i ddal y Prif- weinidog, yr hwn sydd -ft r bwhwmanllyd, yn ei rwydau. Ei Ras y Due ydoedd rhy gryf ei argyhoeddiadau a chlir ei ben iddo ei ddal na'i rwymo. Am hyny, nid oes dim i'w wneyd ond ei ddrumio ef allan o'r fyddin a phob un arall na fydd yn barod i ddarostwng digon arno ei hun i adrodd I shibboleth' newydd Birmingham. Pa effaith a gaiff hyn oil ar y due ? Chwanegu at ei ddylanwad, yr ydym yn credu.

MR. HERBERT GLADSTONE, AS., YN MHENARLAG. Y CWESTIWN CYLLIDOL. WRTH atteb llwngcdestyn Ystld Penarlag,' yn nghiniaw blynyddol yr ysttd hono. nos Sad- wrn, yn y Glynne Arms, Penarl&g, dywedodd Mr. Helbert Gladstone ei bod yn naturiol i ffermwyr glastfeinio, os oeddynt yn meddwl fod yna siawns i'r Llywodraeth gymmeryd un- rhyw weithrediad a wnai eff ettlio i godi pris y eynnyrch amaethyddol, a dyweyd—' Y mae genym ni siawns ar gyfer marweidd dl" y fasnach amaethyddol yn ein gwlad.' Ond rhoddai y ffermwyr ar eu gwyliadwriaeth pa fodd y gweithredent. Gellid defnyddio y gefn. ogaeth amaethyddol er eicrhau y doll gynnyg- iedig ar nwyddau a ddadforid i'r wlad hon ac wedi hyny gallai y Llywodraeth droi,a gwrthod cCldl ar ymborth, o blegid fod hyny mor am. mhoblogaidd. Byddai i'r ffermwyr, mewn canlyniad i hyny, dalu prieiau uwch am bob peth a ddefnyddient ar eu ffermycid, yn gystal ag am eu dillad, dodrefn, a phethau erai'l, tra nad oeddynt hwy, yn eu diwydiannau eu hun- ai J, yn cael dim. Dywedid wrthym yn awr na byddai toll o 2s. ddim yn agos ddigon i gyn- northwyo amaethyddiaeth. Dywedai Mr. Chaplin, wrth ddyfyna yr hyn a ddywedai am- aethwr blaeullaw, na wnai dim llai na tholl o 20s. y chwarter roddi cynuorthwy i'r amaeth- wyr. Byddaiircyfrywgynnygiad gvfarfod a gwrthwynebiad anghymmodhawn. Byddai i boblogaeth enfawr ein trefi a'n rhanbarthan llaw-weithfaol tod yn benderfynol i gymmeryd pob mesur possibl i attal i dd ygfyd ddisgyn arnynt. Yn yr Almaen yr oedd ganddynt doll uchel ar yd; yr oedd y cirwas^u yagl,n & hyn wedi achosi cynnydd enfawr mewn So3ialaeth. Ni welwyd dim fel cynnydd Sosialaeth yn yr Almaen mewn unrhyw wlad ar unrhyw aùez. Yr oedd yna dair miliwn o bleidleisiau Scsial- wyr wedi cael eu cofrestru yn yr etholiad di- weddaf a pha ham? Am fod y pris uchel am ymborth, yr hwn oedd yn cael ei rod,1i mewn grym trwy allu mawr y Llywodraeth, wedi cynuyrcbu trneni mawr a thlodi mawr. Ac yn y dyddiau hyn o wareiddiad beth oeddym yn ei ganfod yn yr Alniien ? Wei, pobl wrth y miloedd a'r degau o filoedd yn byw ar gig ceffy!- au, ac hyd yn oed cig cwn ac yr oedd tiodi y bobl, a'u hanhawsder i gael digon o arian i gael unrhyw fath o gig, yn cael ei gydnabod i'r fath raddau gan Lywodraeth yr Almaen fel y gwnaetbant un toriad bychan yn eu mftr Diffyndollol, a gadawsant i hen geffylau ddifod yn rhydd o'r gwledydd cymmydogaethol, fel y gallai y gweithiwr yn yr Almaen yn awr gael cig ceffyl i'w fwyta am bris oedd heb fod yn uchel iawn (chwerthin). Dyna sefyllfa pethau yn yr Almaen, am yr hon wlad yr oedd wedi clywed cymmaint—yr Almaen, y wlad fasnach- ol fawr, yr hon oedd yn rhedeg mor galed ar drigolion y wlad hon, ac yn ei gyru allan o'r marchnadoedd (chwerthin). Dyna sefyllfa yr Almaen, a phobl y wlad hono. Nid oedd pobl y wlad hon am i'r sefyllfa hono ar bethau ffynu yn Lleegr a Chymru. Yr oedd o'r pwy* mwyaf i fantais y wlad i'r bobl gael ymboith rhad; ac yr oedd yna filoedd o honynt a aberthent eu hamser, arian, ac iechyd, er diogelu yr ymborth rhad hwnw (cym ). Gallai Mr. Chaplin, ac er- aill, brophwydo pethau pruddaidd, ond nid oeld efe am wneyd hyny. Credai ef yn nyfodol amaethyddiaeth y wlad hon, am ei fod yn creda yn y eymmariad Prydeinig; ac er y gallai y ffermwyr gael ymdrechfa i fyny yr allfc teimlai yn hyderus, ond iddynt daflu eu hunain i mewn i'r buBnes, gan weithio a meddwl—o blegid yr oedd meddwl mor angenrheidfol a gwaith Ilaw- y byddai iddynt gael maddyginiaeth well, gy- wirach, iachach, a mwy ennilltawr, na'r gyfun- drefn hynafol o DdifFyndoIli ieth (cym ),

Cynnwysa. byddin reolaidd yr Yswisdir o 38,000 filwyr cyffredin a swyddogion 1,665 o geiddorion. Ynystod y flwyddyn ddiweddaf derbynbdd 721 o bersonau gydnabyddiaeth gan y Gymdeith- as Ddyngarol Frenhinol ana achub 665 o fywyd- au, a gwneyd ymgais i waredu dau ar bymtheg a thrigain eraill.

PWYLLGOR ADDYSG SIR DDINBYCH. PENNODI EGLWYSWYR YN RHEOLWFR. CYNNALIWYD cyfarfod o bwyllgor addysg sir Ddinbych yn Nghaer, dydd Mercher. Lly w- yddid gan Mr. W. G. Dodd. Cyflwynodd y clerc (Mr. W. R. Evans), grynodeb o ddarpariaethau yr archebion terfynol a roddwyd allan gan y Bwrdd Addysg er pennodi rheolwyr y foundation. Yn mhob acnos, oddi eithr chwech, rhaid i'r llywiawdwyr fod yn aelodau gwirioneddol o Eglwys Loegr; a chyn iddynt weithredu, yr oedd yn rhaid iddynt wneyd tanysgrifiad eu bod felly. Y Parch. E. Roberts, Brymbo, a ddywedodd y dylent hwy wrthwynebu unrhyw bennod- iadau yn rhinwedd swydd (ex-officio), a dad- ganodd ei hyder y byddai iddynt wneyd y cyfryw ddadganiad i'r Bwrdd Addysg. Mr. J. W. Lumley a ddywedodd fod yna un adran yn yr archebion oedd yn gwrthod yr hawl i danysgrifwyr neillduol fod yn rheolwyr ysgol, oddi eithr eu bod yn aelodau o Eglwys Loegr. Nid oedd hyny yn cyfarfod a sefyllfa pethau yn y sir hono. Yr oedd Syr Watkin wedi hysbysu y Cynghor Sirol, mewn plwyf yr oedd efe yn gwybod yn dda am dano, a'r hwn oedd yn cael ei 'wneyd i fyny, yn benaf, o Ymneillduwyr, mai colled i'r plwyf fyddai iddo gael ei amddifadu o waqanaeth Ymneillduwyr oedd yn gweith- redu hyd yma ar bwyllgor rheolwyr y plwyf hwnw. Yna cynnygiodd y penderfypiad canlynol:— 'Fod cais yn cael ei wneyd at y Bwrdd Addysg i ddiwygio eu harchebion terfynol, trwy adael allan yr adran oedd yn anghym- mhwyso Ymneillduwyr, ac eraill, y rhai oeddynt yn awr, neu a allent ddyfod, yn danysgrifwyr etto, rhag cael eu pennodi yn rheolwyr foundation ysgolion gwirfoddol o fewn y sir.' Y Milwriad Cornwallis West a ddywedodd y carasai ef, yn bersonol, weled yr adran hon yn cael ei chyfnewid, ond nid oedd yn credu fod gan y Bwrdd Addysg hawl i'w newid. Os nad oedd efe yn gwneyd cam- gymmeriad, yr oedd y gyfraith seneddol yn gosod y rheol i lawr yn bendant y dylai pedwar allan o'r chwech o reolwyr fod yn aelodau o Eglwys Loegr. A oedd efe yn gy wir ? Y clerc—'Nac ydycn, syr.' Cefnogodd Mr. S. Jones, < Gwrecsam, y penderfyniad; a dywedodd ei fod yn synu wrth weled darpariaeth o'r fath yn yr archeb. Mr. J. E. Powell a ddywedodd yn sicr y dylai personau oedd wedi dyfod ynwirfodd- 01 o dan dreth gael rhan yn ei llywodraeth- iad. Mr. Darlington a ddywedodd ei fod yn wrthwynebol i'r penderfyniad am ei fod yn hollol groes i ysbryd y gyfraith. Yr oedd yr oil o'r Ysgolion Cenedlaethol yn dyfod o dan un ffurf gyffredin o weithred gyfreithiol; sef, fod yr oil o'r llywodraethiad o dan delerau y Gymdeithas Genedlaethol. Nid oedd hyn yn ymddangos yn galedi mawr iddo ef. Dywedodd Mr. Powell eu bod hwy yn gofyn am i'r awdurdodau Ileol gael gallu i oennodi rhai yn rheolwyr oedd heb fod yn Eglwyswyr. Yn yr amser a aeth heibio yr oedd yr Eglwys wedi gofyn am danysgrifiad- au gan Ymneillduwyr. Yn mhlwyf- Gwrr, syllt yr oeddynt wedi gofyn iddynt am dreth, ac yr oeddynt wedi trethu eu hunain yn wirfoddol i'r swm o swllt. A ydoedd yn deg i bersonau oedd wedi trethu eu hunain i'r swm o swllt i beidio cael rhan yn y llyw- odraethiad 1 Nid oeddynt ond yn gofyn am gyfiawnder. Syr Watkin Wynn a ddywedodd ei fod yn cyttuno yn hollol, o ran egwyddor, a'r hyn a ddywedodd Mr. Powell; ond, yn anffodus, yr oedd cynghorau sirol Cymru wedi codi y cwmwl rhyfel hwn, ac wedi dangos y fath wrthwynebiad dychrynllyd i ysgolion yr Eglwys, nau gallasai y cwestiwn hwn gael ei ystyried mewn ysbryd hollol wahanol. Teimlai yn sicr y byddai i'r penderfyniad gael ei gario yno (chwetthin); ond yr oedd yn berffaith sicr na chawsai ei gario ddim pellach. Felly, nid oedd efe yn ofnus ar y pen hwnw. Yr oedd yn meddwl nad oedd rhyw lawer o danysgrifiadau yn dyfod oddi wrth yr Ymneillduwyr tuag at yr ysgolion gwirfoddol. Mr. Powell—'Yna, ni raid i chwi eu hofni.' Syr Watkin Wynn a ddywedodd fod y Cyng- horan Sirol yn awr yn ceisio newynn yr Ysgrl- ion Cenedlaethol i ymoatyngiad, trwy gloddio ffos o'n hamgylch, ac attal y cyflenwadau. Mr. Poweli. — I.Nid ydym wedi dyweyd hyny.) Syr Watkin Wynn.—• Y mae genym oil lygaid, ac y mae gan rai o honom ychydfg o ymenyddiau, ac y mae yna ddyfeisiaa y gallwn weled trwyddynt.' Y cadeirydd a ddywedodd nad oedd y pwyll- gor ond yn gweithreda yn gysson &'u polisi dadganedig o wrthwynebu prawflwon, a chefa- ogi yr egwyddor o gynnrychijliad i'r rhai oedd yn darparu y tryaoifeydd. s^Cafodd y penderfyniad ei gario trwy 16 o bleidleisiau yn erbyn 3. Cynnwysai y lleiaf rif Syr Watkin Wynn, y Milwriad Cornwaliis West, a Mr. Darlington. Cynnygiodd Mr. Powell eu bod yn argym- mhell fel adran 2 o'r archeb oagterfyaol ya -cael ei diwygio i'r fath fodd, fel ag 1 beidio gwneyd darpariaeth ar gyfer rheolwr yn rhin- wedd ei swydd o gwbl. Cefnogodd Mr. Christmas Jones, a chariwyd y penderfyniad.

MARWOLAETH GWEINIDOG CYMREIG YN AMERICA. HYSBYSIR yn y Dri/ch am farwolaeth y Parch. David Hughes, Los Angeles, o glefyd y galoc?, yn 70 mlwydd oed. Yr oedd ei euw yn bur ad- nabyddus i Gymry America yn y Dwyrain a'r Gorllewia fel dyn da, pregethwr sylweddol, a gweinidog ffyddlawn; ac adwaenid ef gan el gyfeiilion fel Esgob y Taweifdr.' Ganwyd ef yn Llanuwchllyn, Meirionydd, Ehagiyr 28:1m, 1833. Enwau ei rieni oedd John H. a Sarah Hughes, ei fam yn ferch i Gtiffith Jones, teiliwr o'r lie hwnw. Ymfudodd i America yn 1338, ae adwaenid ei dad fel y Parch. J. H. Hughes, Brynmawr, gan iddo fod ya byw am rai blyn- yddoedd ar y Brya Mawr, Deerfield, New York.

Drycblolwyr yn cyntirychiolf 130,000 o weithwyr.