Baner ac Amserau Cymru

BWRDD Y GWAKOHEIDWAID. DYDD Gwener, y 15fed cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod pythefnosol y hwrdd ucliod, mewn ystafell yn y Tlotty. Yr oedd yn bresennol y Parch. Prehendari R J. Lloyd, rheitbor, Troedyraur (cadeirydd); yr Henadur J. Lewis, Meiroa Hall (Is-gadeirydd); yogbyd a'r aelodau caalynol: — Mrs Evans, Esgalr, Penbryn y Parch. T. A. Thomas, Llandysaul; a'r Mri. E. Thomas, Coed Llwyd j J. Jones, Beneath; W. Jones, Peccraig- wen; H. Davies, Sychnant; J. Davies, Pontgareg; D. Jones, FeJin Cwrt; D. M, Davies, Clonfelin; T. Davies, Cilweunydd fawr; D. Lewis, Ffacfci, Frondeg', G. Davies, Alltycordde; J. Griffiths, (iwndwnj J. C. Jones, meddyg anifeiliaid, Castellnewydd Emlyn j D. Bowen, TrGedyrhiw; D. C. Jor.es, Pantycreoddyn; L. T. Thomas. Gyfeile; D. Davies, Dolau cwerchyr; J. H. Evans, Pen'ralltfacbnog; T. Daviea, Ffactri Glan- talog; D. Thomas, Felin Cwm; B. Davios, Blaenythanj Dr. Lloyd, Dr. Powell, a Mr. W. E. George, ysgrif- enydd. Adroddiadau y Ilkeidminyddinn.—D^xllmoM y Mri. J. Thomas a J. Reest, y rheidweinyddion, eu rhestrau cynnorthwyol. Yr oedd y blaenaf wedi talu yn y pyfchefnos 66p. 18s. 6c. i 2o7 o dlodion, a ap. 2.5. i dlodion o undebau eraill; a'r olaf wedi talu yn y cyf- ryw amser 76p. 18s. Gc. i 276 o dlodion, a ip. 13s. Oc. i dlodion eraill. Tlodion yn y Tlotty.— Yr oedd 12 o dlodion yn y Ty yn yr wythnos gyataf o'r pythefnos, a 12 yn yr ail wythnos, ar gyfer 17 a 15 yr un amser ddeuddeng mis yn ol; o'r cyf ry w yr oedd dau yn egwan eu meddyl- iau (imbecilcs). Yr oedd tri o blant yn mynyebu ysgol ddyddiol y dref. Crwydriaid.—Yr oedd 112 o grwydriaid wedi bod yn y Tlotty am y pythefnos, ar gyfer 8H yn yr un amser y flwyddyn ddiweddaf, Dyn Dull, — Cyttunwyd yn unfrydol fod Evan Davies, Llandybie, ond genedigol o Landyssul, i fynod i aefvdliad y deillion yn Abertawe heb oedi. Ghoraig Ddall.—Yr oedd Mary Jones, Rhyd, Llan- fyrnach, wedi bod o dan arcbwillad a. ei llygaid gan Dr. Phillips, o Luadain, ond yn bresennol o Gastell- newydd Emlyn ac yr ydoedd ef o'r farn nas gellir ei badferu. Cynnygiodd Mr. Thomas, Coed llwyd, fod y wraig i gael myned yn ol i'w cliartref blaenoxol (sef, at ei brCafodd ei eilio gan Mrs. Evans, Esgair; a chyttun- wyd yn unfrydol. Undeb Narlerth. — Derbyniwyd cats odd! wrth Undeb Narberth am dalu 4s. yn yr wythnos i An KG Morgan, Blaecgoiwen, Llanfyrnach. LlongyfarcMad Priodasol. — Cynnygiodd Mr. G. Davies, Alltycordde, bleidlais o longyfarchiad i'r dda s warcheidwad ag oedd yn ddiweddar wedi uno mewn glan briodas; sef, y Parch. T. A. Thomas, Handyssul, â. Miss James, Brynbyfryd; a Mr. D. Thomas, Felin Cwm, & Miss Thomas, Moelon. Dymuniad yr boll aelodau ydoedd ar iddynt gael mwynhau hir oes yn llawn o bob daioni ar ea dy- chweliad o'u 'mis mel.' Diolchodd y Parch. T. A. Thomas iddynt yn gynuos am eu teimladau da tuag atyut.

CYNGHOR DOSBARTH GWLHDIG CASTELLNEWYDD EMLYN. Ar yr un dydd, mewn ystafell yn y Tlotty, cynnal- iwyd cyfarfod misol y cynghor Iiwn. Yr oedd yn breaennol Mr. W. Jones, Pencraigwen (cadeirydd); Mr, H. Davies, Sychnant (is-gadeirydd); ynghyd a'r aelodau canlynol: yr Henadur J. LewIs, Meiris Hall; a'r Mri. J. Davies, Pontgareg; D. Lewis, Ffactri, Frondeg; D. Jones, Felin Cwrt; D. M. Davses, Clunfelin T. Davies, Cilweunydd fawr; T. Davies, Fiactri, Glantalog; Dr. Lloyd, a Mr. J. Bowen, arolygwr ieohydol. Pont Cwm Morgan. — Cynnygiodd Mr. Davies, Clunfelin, fod y eyngbt/r i gymmsryd drosodd y bont newydd bon. Cafodd ei eilio gan Mr, Daviea, Cilweunydd fawr; a chyttunwyd yn unfrydol. Pont yn Nant-yr-Olchfa.—Cynnygiodd Mr. Davies, Sycbnant, fod eynnygion ya cael eu gwahodd am wneyd pont newydd yn y He hwn; sef, yn gtoes i'r afon sydd rhwng plwyfyod Penboyr a Llangeler. Cafodd ei eilio gan Mr. Jones, Felin Cwrt, a chyt- tunwyd yn unfrydo1. Ffynnon Babel!, Drcfach.— Cafwyd adroddiad y pwyilgor a fu yn ymweled i'r ffynnon hon sef, y Mri. J. Davies, Pontgareg; H. Davies, Sycbnant; a T. Davies, Gilwennydd. Cynnygiodd Mr. D. Jones fod y ffynnon i gael ei hadgyweh-io. Cafodd ei eilio gan Mr. T. Davies; a chyttunwyd yn unfrydol, ynghyd â bod Mr. Jones, Dolwen, Rbyd- lewis, a'r arolygweiechydol, i dynu allan gynllun o'r gwaith sydd yn angenrheicsiol i'w wneyd. Yr Arolygwr Iechydol. —Darllenodd Mr. J. Bowen, yr arolygwr, ei adroddiad. Yr oedd wedi bod yn ym- weled i Chapel Iwan, Cwmeyeh, Cenartb, Cwmpen- graig, Trefelin, Fellndre, Drefach, Llangeler. Saron, Pcntwelly, Cappl Mawr, a Phentre cwrt. Yn y lie olaf yr oodd dau dý mewn sefyltfa. ansddas i fyw yrsddynt. Penderfynwyd rhoddi rhybacldion i ain- ryw. GGHEBTDD,

A P C L E D W EN Y N E I FEDD. Y MAE yn chwith iawn genym ddeall fod yr englynwr campns uchod ya gorwedd yn dawel vil el Bu farw ar v pymthagfed dydd o Fai, y flwyddyn hon. Yn Gwytherin yr oedd yn carbrefu. Peaawd ei lythyraa fyddai— Price Davies, Gwytherin, Llarsrwst; a byd y gwyddom ni mai yno y ganed cf. Dyn syml iawa ydoedd, ac eiddil o gorph, er yn lied dal. Ni bu^eai neb ya meddwl ar yr olwg gyntaf arno fod dim neillduol ynddo ond wrth gym- deithasau &g ef yr oedd yn hawdd gweled ei fod, er yn syml, yn feddyliwr glow, a rayfyr- iwr dyfal. Yr oedd rhyw afaeliad anghyffred- redin yn ei awen, a phriodoldeb neillduol yn ei holl englynion i'r tesbynau y canai arnyut; a dlan fod hyn yn un o brif elfenau ei lwyddianfc fel bardd cYBbtdleuoL Hir a thoddeidiau ac englynioa oedd ei hoíf gyfryng&u i gyfiwyno ei syniadaB. Nid liawer a ganodd yn y iisesurau rhyddiGu, a phrin yr oedd mor hapus yn y rhai hyny; ond am ei englynion, y iiia,ent yn Usug ac y mae y mwyafrif o honynt yn rhai buddagol yn ngwa. hanol gyfarfodydd llenyddol ac eisteddfodau cadeiriol a chenedlaethol Cymrn. Yr oedd yn ymgeisydd peryglos, am ei fod yn gynghaneddwr gwych, yn desfcynol yn ei syniadau, yn loyw a nerthol yn ei gynghauedd ion, a'r rnyrsegisnfc bron yn ddi eithriact yn rymus a barddonol. Yr oedd yn un o brif gefnogwyr colofn farddoaol y ddwy FANEH-yr oedd er's rhai blynyddoadd yn gofalu am ddau englyn bob rhyw dv'enfis i bob un o'r ddwy FA NER; ac os na byddai ganddo rai buddugol, gofalai am gyfan. soddi cwpwlJ naa ddau, er mwyn cadw ei la yn gyflawn, Gan fod ganddo gynnifer o gyfansoddiadau buddugol, ac eraUl heb fod felly a hwyraeb lawn cystal, buom lawer gwaith yn ceisio gan- ddo eu cyhoeddi yn Ilyfr ond nid oedd ganddo duedd o gwbl at wneyd hyny, am en bod eisoes, yn ei syniad ef, wedi cyrhaedd yr f\rnCan y bwriadai ef iddynt wneyd. Yr oedd yn rhy wylaidd i ofyn i neb brynu yr hyn oedd wedi ei ddarIleB yu flaenorol; ond wedi ei fyned yniaitb, hwyrach y daw rhvwtm, o gariad at y bardd syml a gwladaidd hwn, i roddi iddynt oleuai dydd etto yn y man. Yr oedd yn gyfaill pur mewn gair a gweitb- red, ac y mae yn chwith iawn genyru na chawn fwynhau cynnyrch ei awen delaid mwyach ya y faehedd hon. Derbyniasom air oddi wrth einai-Mr. David Wynne, Corns, yr hwn yotau sydd yn fardd tlws. Amgauodd yn y ilythyr y ddau bsnnill canlynol am dano • Ap Cledwen yn y bedd o ffaith alarus Ni welaf mwy mo'i wedd- Mae wylo'ù weddus.' Mae'r syniad na ehaf mwy Fwynhau ei gwmni Fel saeth yn fcreiddio trwy Fy rnrou—'rwyn tewL' Heddwch i'w Iwch. GOL. Y FAKDDOMAETIL

MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH AP CLEDWEN. Bu farw yr cnglynwl' medrus uchod yn ei gattref, yn Gwytherin, dydd Gwener, Mai 15fed; a chladdwyd cf yn mynwent y lie gwledtg hwnw y dydd Mercher can- lynol, illat 20fed. Daeth toif gref a pharchus ynghyd i dalu'r gymmwynas olaf i'r awenydd mwyn ymadf.w- edig o ardaioedd Gwytherin. Llansannan, a Llanger- nyw; ac yr oedd yn bresennol yn gofalu am y gwas- anaeth wrth y ty no wrth y bedd y Parchn. R H. Thomas (M.C ), Llansannan; Dr. 11, Ellis (Ap Gyn- ddelw) (E.), LiaDsa.BHan; a R, Jones (Trebor Alcd), (B ), Llansannan. Cyfansoddodd yr ymadawedig liaws mawr o englyn- ion, ac ennillodd rai cjnnoedd o wobrwyon am ecg lynu- mewn gwahanol gystadleuon, o'r cyfarfod bychan cystadleuol yn Gwytherin i fyny i'r Eisteddfod Gen- ediaethol yn Llandudno; ac erys rhai o'i gynnyrchion yn mysg englynion goreu'r ialth am eu cryfder a'u pertrwydd. Preswyliai wrtho ei liunan, ac yr oedd o duedd feudwyaidd a thawel. Bu farw yn yr oedran c/nnar o 41ain mlwy d. Yr oedd i feirniadu ehni yn Eisteddfod yr aled a'r EIwy y Llungwyn agoshaol; ond 'dyn yn llnnio, a Duw yn trefnu.' Heddwch i'w Iwch byd foreu'r codi. GOIIEBYDD.

Cynnygiodd Mr Carnegie danysgrifio 13,OOOp. tuag at y gost o ddarparu dwy lyfrgell rydd i Greenwich. Cymmerodd peth hynod iawn le yn y Glasgow Ophthalmic Institution. Rhoddwyd dyn deg ar hugain oed, yr hwn oedd yn ddall o'i enedigaeth, dan omration am cataract, a Uwyddodd y medd- ygon" i roddi ei olwg iddo. Y peth cyntaf welodd oedd gwyneb y meddyg uwch ei ben, ond nis gwyddai beth ydoedd nes ei glywed yn siarad. Yna y meddyliodd eifod yr nn fath ag y tybiai fod ei wyneb ef ei hunan wrth ei deimlo 11\ ddwylaw. 'Wrth edrych ar liw rnelyn aeth i deimlo yn sal, ond wrth weled illw cochteimlai yn byfryd. I

PARWASSWS, naten Sadtvrn. M.—Angau.—CySwyna y bardd y llinellau hyn i'w gyfaill Cynalaw,' yn ei brofedigaetbau chwerwon. I Dyma ei bonnill cyntaf— O angau gwyn, 0 gyfaill pur, Tros bant a bryn Fe leddfa gur.' Dyma y tfo cyntaf i ni ddarllea yr ansoddair gwyn yn cael ei gvmmhwyso at angau--angau du; ond fel cymmwynaswr y defnyddir ef gan y bardd hwn. Diwedda y gyfres fel hyi- Cynalaw cAn Awen-gerdd dlos, I'r angel glân Er gwylini 'f noa.' Y mae gan y bardd hwn ei ffordd ei bun i gaau, ac yr ydym yn el hoffi yn fawr. Meddyliau ydyw bardd- oniaeth, ac nid ydyw o bwya pa, fesur a ddewisir i'w dangos. Brysied y baidd yma etto, a chaiff grcesaw. M.—Marvjosaeth y Cardi—C4ti ddoniol ydyw hon, Y mae y bardd yn fedrua i roddi liawer mewn ychydig, Wele ei bsnnill cyntaf- 4 Ap Brython byeban bwnw, Y Cardi wrth ei enw, Fu. 'n cadw cymmairt twiw, Fal plentyn bach A'i wieh di-wach, Dim mwyach—wedi marw.' Hwyl i'r bardd am gaa ddoniol etto, ac ysgydwn law ag of hyd y penelin. Y maa yntau yn gieawdwr mesur newydd; a da y gwnaeth byny, yn llerbygnuyr un llwybr. M-—Maahlud Haul -Y mae y bv.dd hwn yn meddwl yn ei ffordd ei hun, ac ya cyfien ei feddyliau fel y myno. LSineli gam pus Jdyw y gyntif—y cyrch yn eiddil—y drydedd yn ammheu3- Ei fyw genllif i ganlfaw Y Werydd 16sg—euraldd wlaw.' Y mae cryn niwl o gwmpaa y ddwy hyn. Beth ydyw ystyr ganllaw-g,vyr pawb am ganUaw pont: ond beth ydyw ganllaw y Werydd losg 1 Y mie y pedair llinell ddilynol yn dlws iawn Owell a fuasai genym arlun Duw yn yr ail lineil, yn lie cysgod Duw. Y gweddill yn dda. iawn. Yr un modd am yr englyn i'r Puiyll. Y mae y ddwy olaf yn dda iawn o ran syniad, a 7, grymus ya eu cyflosd, yn neillduol yr oht- Lifeidol f\va ariaa.'

E N W R I E S U Enw'r lesu, 0 mor anwyl, Enw'r lesu, O! mor fawr; Mil mwy gwerthfawr yw yr enw Na/r un gwrthddrycb ar y liawr; Enw'r lesu, Byth yn fawr ao anwyl fydd. 0 'rwy'u caru enw'r lesu, Enw penaf nef y nef. Gyda seintiau ac angylion, Mawl a rof i'w enw ef; Enw'r lesu, Fydd hyfryd weh fenaid byth. Enw anwyl fy Ngwaredwr Sydd yn swyno engyl glan, Ac vn nerthu f'ena!d innau Yn y dw'r ac ya y tan; Enw'r lesu Sydd yn ddigon i mi byth.

GWEDDI DROS V MORWFR. (Llcd-gyiftithiad.) Drag'wyddol Dad, a chadarn lor, Dy fraich sydd drech na tbonau'r mor; Ti roddaist ddeddf i'r cefnfar m,\wr Rhag iddo lifo dros y llawr; 0 gwrandaw ar ein gweddt ni, Dros rai mewn blinder ar y Hi'. O Grist, dy lais a glywai'r dw'r, Ac yn y fan distawai 'i 'stwr Ti rodiaist ar yr eigion blin, Ac yn y 'storm cest dawel hun o gwrandaw ar ein gweddi ni Dros rai mewn bliader ar y Hi'. Sancteiddiaf Yabryd, nefol, cu, Gostega, swn y dyfroedd du Ynlle on twrf rho di yn lion Dawelwch mawr ar fiig y don O gwrandaw ar ein gweddi ni Dros rai mewn blinder ar y Hi'. 0 Drindod Sanctaidd, llawn o ras, Ein brodyr e;>fia mewn awr gas Rhag to a a chraig, ystorm a'i 'stwr, Bydd iddynt hwy yn gadarn D\vr A byth y cyfyd mawi i'r lor Mewn odlau pur o dir a mor. Welsh Church, Dublin. JOHN LEWIS.. -4-

MARWOLAETS 'Y CARD! Ap Brython bychan hwnw, Y Cardi wrth ei enw, Fo. 'n cadw cymmaint twrw, Fel plentyn bach A'i wich di wach. Dim mwyach-wedi Ínarw. Bu farw pan yn blentyn Dim ond tri mis a blwyddyn, Bu farw ddechreu'r gwanwyn, A chwrs y byd Yn cSfo 'i gyd At fywyd yn ymestyn Fe gafodd hwn el fagu Ar drothwy drws colegdyf— Pob mentals iddo dyfu- Lie meglr haid 0 offeir-iaid, Ar blaid a wnaeth ei bob!. Yr achos o'i farwolaeth Hen bla—darfodecllgaetb, 0 ddiffyg ciel cyniialiaeth: Fu 'rioed fath gam, A'r bach di-narn Yn crefu am gefnogaoth Bwriadodd ei rieni I hwa fod yn oleuni, Yn ganwyll i lewyrohu, Yn o!eu clir, Am amser hir, Ar d'wyllwch sir y Cardi. I'w throi o'i bofergoeliaetb, A'i hyufyd Radicaliaeth, I fewn i fynwes Tonaeth: Ow! dynged fiia, Cyn newid un, Darfyddodd ffun bodolaeth. A'r bobol wrth y milo'dd Yn anghredinwyr gwirfodd, A'r goleuni wedi diffodd Beth wneir & hwy ? Oferedd mwy— Aeth dwyj am ddim 'nawr drosodd, Gwaith caled ychwauega Manteision i'r rhai hyny Sy'n gwrthed y goleuni; Caletach modd I dd'weyd ar go'dd, 1 Pa fodd i'th roddaf 'fyny ?' Ond cystal d'weyd yn eglur Mai nid ag us y delir Hen adar dewrion pybyr; *Nawyddiadur lleol a Cheidwadol, S'i swyddfa yn Llanbedr-pont Stephan, ao yn olynydd i'r Brython, fColeg Dewi Sant, tSef, dwy ganwyll:— YBrython a'r Cardi. 0 nage, wir, Ond ymborth pur, Nid sothach aur, di synwyr. Maeat wedi gwel'd blinderau, Ac ami a bHn gyatuddiau, Yr' Aipht a'i gorthrymderau, A liawer to O hil Phar o', Ac etto dan eu beichiau. Profiadol o ryfertbwy Ystormydd gwir ofnadwy, Corwyntoedd aawadadwy Chwe-deg-ao-wyth,§ Hob ildio pwyth I'r tylwyth byth gofisdwy. CARDI 0 ALLTICOKDDE.

A N E R C H I A D A draddodwyd yn nghyfarfod y Calan, 1903, yn Ngwylhcrin. Dadblygu talentau, diwyllio meddyliau, A ddylai fod nod cystadleuaethau y dydd, Ni3 gellir dych'myga am well cyfleusoerau Mew n ardal i godi trysoraa fu'n gudd. Mae dechreu y flwyddyn drwy gynnal sefydliad Mor lesol, mi gt edaf, yn d'wedyd yn blaen Mai amean trigolion Gwytberln yw gyru Y byd mewn diwyiliaot ac addysg yn mlaen. Rhoi'r cyfle i'r ieuaingc i arter en bunaiix Yn gyhoedd, ahyny mewn ymdrech fawr boeth, Canlyniad yr ymgais i gyrhaedd y goron Fydd gwnenthur adroddwyr a chanwyr mwy coeth; Trysorau cuddiodig o fwnglawdd y meddwl Yr adran draethodol, fel rheol, a dyn Nis gallwn yn llawn sylweddoli y fendith Sy'n deilliaw o fan gystadleu'thau fel hyn. Y mae y caneuon rhagorol a genir Gan fedrus ddatganwyr fel yma y sydd Yn hoilol gydfyncd II. ebwaeth yr ieuengctyd, Yn Iloni cryn lawer ar ysbryd y prudd 'Does dim mwy cydweddol fig ysbryd y Cymro A gwrandaw cerddoriaeth sylweddol a glan, A thra b'o cyfarfod Gwytherin fe geidw HGn Wain. yr enw—' Gwlad anwyl y Gan.' Pandy Tudur. DAVID WYSNE.

OLWKN, CAR YR llYN SY'N BARDD- DACW 'r haul ya y Gorllewin, Dacw 'r man y gwelais Rywun, Ond I ddyweyd pwy yw y Rhywun Nid oea eisieu swyn y dewin. O mor swynol ydyw perch, SWynoI ydyw pobpeth derch, Harddwch sydd yn llanw gwenau Gwyneb ceindcr, mwynder merch. Siia 'r awel dawel, dyner, Caua 'r adar, 'heda amser, Ac o'm pibell ml ehwibaoaf Alaw leddf ar fedd y gauaf. Hatdd yw 'r wylan ar y traethau, Ail i urdliw 'r wenlloer olau, Hardd yr hwylia ar y wendon, Ar frig llanw tan awelon. Y mae imi eneth fechan, Dim ond unflwydd yw ei hoedran, Byth tl'OS Iwybrau 'r fach lyg2.d,lon Taw el leded bob teleidion. GISs rsor las a glesrsi 'r wybren Ydyw glesni llygaid Olwen, Gwyned yw ei grudd ag ewyn Tonau dyr ar draethau 'r moryn. Hardd yw 'r huan pan fachluda, Mor agored yw 'r olygfa, Mor y Werydd gyda'i <io.\au Mawr ar dan fel mirain fflamau. Hardd yw pobpeth yn y bore Diion y loyw byfryd nwyfre, Hardd yw atwadd deg y Dwyrain, Talaith hardd yw 'r wawrddydd firaln. Hardd yw uchder y mynyddau, Hardd yw isder gwyrdd y dolau, Er iseled yw y dyffryn Yno tyf y brfeill melyn. Hardd yw rhodio 'r mynydd uchel, Yfed iechyd byw yr awel, Hardd copaon gwylltion moelydd 0 dan flodau grug y mynydd. Hardd yw isder caeau gwyrddion, Yno mae y mieill gwynion, Yno casglaf flodau gwylltion Yn y coed ar lan yr afon. Hardd ar langc, ac hardd ar eneth, Ydyw cH'Il'r tlws yn mho'^peth, Caru Hen, a cban, a cheinder, Cynnwys teml fawr mireinder, Goreu peth i bawb o'i febyd Ydyw byw naturiol fywvd, Goreu peth yw darllen llithiau Natur hen a'i holl gyfrolau. Goreu peth ar langc a geneth Ydyw byw hell eiriau 'r bregetb, Saugu llwybrau moesau gwynion, Gwyn ei fyd y par o galon.' Nydda'th oes yn ber awen-gerdd, Nydda. 'th flwyddi 'n un <?vweirgerdd, Goreu peth o bob celfyddyd, Cywir chwareu telyn bywyd. Engyl gwynion garant harddwch, Gwisg yr angel yw prydferthwch, Harddwch ydyw coron bywyd A phrydfertbwch pur yw gwynfyd. Olwen, cara. dithau 'r hawddgar Gyda chariad cryf di-gymmhar, Pe tae 'r byd yn myn'd yn goelcerth Glyna fyth i garu 'r prydferth. O mor swynol ydyw serch, Swynol ydyw bywyd derch, Harddwch sydd yn llanw gwenau Gwyneb ceinder mwynder merch. GW.P.GANT MORGAN WG. Mclincryddan, Casictln edd.

GLANAU CLEDDAU. Ffeiriau. — Cynnaliwyd dwy o'r rhai hyu yn y gymmydogaeth hon yr wythnos ddiweddaf, Un yn Clynderwea Mai lleg, a'r Hall yn Narborth, iVFai 13eg. Ffa.r fechan, mewn cymmhariaeth, ydyw flair Clyn- derwen; a mo^h, yn benaf, a gynnygir ar werth ya ddi. Yr oedd galw da am danynt. Yr oedd ffair Narberth yn llawn iawa o anifeiliaid o wahanol fathau a gwedd- au. Gwnaed masnach helaeth ;yn y ffair hon. Yr oedd da blwyddIajd yn gwerthu yn rhwydd am o 8p, i 12p. y pen; da dwyflwyddiaid. o lOp. i !4p. y pen; a gwartheg a Hoi, am o lOp. i lop. y pen. Yr oedd galw da, hefyd, yn y ffair hon am geffylau gwaith, a defaid ac wyn. Mae thagoiygon yr arnaethwyr yn bur galon- ugol y flwyddyn hon a'n gobaith ydyw y bydd iddi barhau, ac y cwyd yr haul yn u »xh i r lan. JSisteddjod. — Deallwn fod gwyr Maenclochog a godreu y mynydd y dyddiau hyn yn llawn yabryd can a llenyddiaetb. Mewn pwyllgor a gynnaliwyd yn ddiweddar yn y lie penderfynwyd, gyda'r unfrydedd mwyaf, i gynnal sieteddfod ar raddfa eang tua dlwedd mis Awst nesaf; ac y maent wedi sicrhau gwasanaetb betrniaid o fri i bwyso a mesur y oystadleuwyr. Mae Maenclochog yn lie cyfleus iawn at gynnal eisteddfod- au, ac y mae, o ran ei safle odaearyddoi, yn attyniadol iawn; a byddai yn iechyd calon ac ysbryd i gorau o wlad y glo a'r mwg i dalu ymweiiad a'r lie ddydd yr eisteddfod, i gael mwynhau awyr iach y lie, a mynydd Preselly. Bydd IKB, hefyd, yn eisteddfod gadeiriol. ClLANVTR,

Y mae mwy o longau yn dwyn yr enw IMary' nagunrhywim arall. Y mae rhyieloedd, iii-n a mawr, y cymmerodd y wlad hon ran ynddynt yn ystod y deng mlyn- edd diweddaf wedi cost'io y swm eufawr o 227,000,000/ ond derbynir j?n fuan o Dde Affric a China, y swm o tuag at ei lleihau. §Y flwyddyn 1868.

Y P-HAI a eisteddant wrth draed Crist yma gant eistedd ar ei orsedd ar ol hyn. Y MAE yr hwn a faddeno yn gwneuthur ei galonynngardd bendith.Deon Bradley. PA fath un yw cyfreithiyvr ?' Gwr boneddig sydd yn achub eich eiddo rlutg eich geJyirlon, ac yn ei gadw iddo ei hun. HEN FEUCH :—'Ydach chi'n meddwl na fedr I merched gadw dim secr<U, deydweh.' Hen langc Cadw'u hoed ydi'r unig beth all hen ferched wneyd.' YDACH chi'n meddwl fod tlodi'n drosedd, syr ?' gofynai crwydryn i hen frawd Hym ei dafod. Dydi tlodi ddim yn drosedd nes yr aiff o i yfed a begio arian,' oedd yr atteb. WEL, Bill, pa bryd yr ydych yn laoddw! talu yr arian sydd arnoch i mi ?' 'Die bach,'meddai Bil, ydych chwi yn meddwl fy mod yn bro- phwyd? Mae y pryd yn dywyll iawn i mi.' 'DAFYDD JONES, 'drychwch ar ol y ci yna, newch chi; dyma'r ail dro iddo fo fygwth fy mrathu i,' ebai Airs. Jones yn chwyrn. Ci i dant go felus gyno fo ydi o/ oedd altebiad brathog perchenog y ei GALWODD llangc mewn sinp, a gofynodd am gadach lIogell i leti. ,ifai,c.' 4 Un plaen?' gof- ynai y siopiwr. 'Nag ydi ddim yn blaen,' attebai'r llangc yn chwyrn, 'ac mi leinia i y cIvn ddeydith i bod hi hefyd.' PAID ymweled a'th gyfaill mor anaml fel ag i roddi He iddo ammheu dy fod yn ei esgeuluso; a phaid ag ynnveled fig ef yn rhyfynych, rhag ofn iddo flino arnat. Gwna ychydig 16 ar y t n gynnyddu ei wres, ond gall gormod ei ddiffodd yn hoilol. MAM 'Rwyt ti'n wirion iawn, Mary, fyn'd gyda Bob d]awd yna; dydi o ddim ond tipyn o saer; ac crydw i yn dallfc dy fod di wedi gwrth- od Mr. Oiiver, Plas Isaf, dair gwaith. Pa'm y gneist di hyny, dy.vad?' Y fer-el 'Arii iddo fo gynnyg dair gwaith, mam, dynn, pa'm y gneis DIGWYDDODD un troifoneddiges a wahoddasid i tea party fod yn absennol; ac yn ei habsennol- deb siaradai y benywod eraill lawer o ddrwg am dani; ac yn y diwedcl dywedai un o honynt, Wei, gad ewe h ini feddwl y goreu am dani, beth bynag.' Ie,' meddai hen langc yno, 'a siarady gwaethaf. DYWED hen langc ei fod yn adnabod merched yn y rhai y mae grecldf gwisg mor gref fel y pe dywedid wrthynt eu bod i gael eu crogi ger bron ugain mil o bobl yforymai eu meddwl cynt- e.y., t af a fyddai:—' O r anwyl, Did oes genyf ddretfll digon smart i gael fy ngbrogi ynddi yn ngwydd cymmaint o bobl.1 'BOD BOREU Y DEUANT 0 NEWYDD.' [Gan EURWEK, Owmystwyth], O MOP. hael yw ein Creawdwr Gyda 'i roddion o bob rhyw, Gwasgar mae ei ddociau beunydd Er eynnorthwy dynolry w Pan yn nghwsg, a phan yn effro, Gwvlia mae eia tyner Ri, A phob boreu daw o newydd Ei fendithion rhad I ni. Cael heb geisio, cael heb blygu Ger ei fron, ac heb nacau, Derbyn 'r y'm ei rasol wenau, Mae ei gariad yn ddi-drai At bechadur Irwg ac aflan, A'i droseddau yn ddi-ri'; Ond bob boreu daw o newydd Ei fendithion ihad i ni. Ah Did ydym ni yn haeddu Un draiaredd yn y byd, Ond mae 'n fawr ei drugarowgtwydd, A Lwyrfrvdig iawn i lid; O na chyd-ddiolchem iddo Tra yn nhaith y tywyll fyd, Treulio 'n hoea yn llwyr i'w garu A'i glodfori ef o hyd. YR oedd clochydd un tro yn cynnorthwyo clerigwr i wisgo am dano cyn i'r gwasanaeth ddechreu, a dywedodd:—'Y mae yn ddrwg genyf eich hysbysu, syr, fy mod yn fyddar.' Yn wir, ddyn da,' meddai y ciwrad os felly sut yr ydych yn llwyddo i fy nilyn yn ystod y gwasanaeth?' 'Wei, syr,' meddai y clochydd, 'by ddaf yn edrych i fyny, a phan y gwelaf ehwi wedi cau eich genau, bydclaf yn agor fy un innau.' GOFYNWYD i ddosbarth o blant un tro I PN-,y sydd yn lhoddi bara i el Attebodd bron bob lJais-' Fy mam.' 'Ond pwy roddodd ef i'ch mam ?' Y pobydd.' 'A phwy i'r pobydd?' 'Y melinydd.' 'A phwy i'r melinydd?' Y ffermwr.' 'A phwy i'r fFermwr?' 'Addaear.' 'A phwy roddodd ef i'rddaear?' 'Duw.' Fel yna y mae Hawer o blant mwy,' yn priodoli eu bendithion i bawb a phobpeth ond i'r gwir roddwr YR oedd llaethwr yn ddiweddar wedi gofyn am help heddgeidwad i ddyfod o hyd i deulu oedd wedi gadael y gymmydogaeth, ac ynei ddyled o ddeunawswllt. Wei, y mae yn debyg fod yna werth naw swllt o ddwfr yn nghyfrif y liaith,' sylwai yr heddgeidwad. Dyna sydd yn fy mlino —dyna y brofedigaeth meddai y]!aethwr! Cwsmeriaid newyddion oeddynt, ac nid oedd- wn wedi dechreu cymmysgu dwfr gyda'r llaetb iddynt hwy.' PENDEFIG enwog am gefnogi rhedegfeydd ceffylau a gyfarfu ;t'i hen athraw yn y coleg unwaith yn nghanol ffair ceffylau. Ila doctor,' ebe ei arghvyddiaeth, 'beth a'ch dygodd chwi yma i blitli y ceffylau ? A al'lwch chwi ddyweyd mewn difrif y gwyddoeh y gwa- haniaeth rhwng asya a cheffyl?' O, gallaf, gallaf, fy arglwydd,' oedd atteb yr athraw; 'mi a'ch adnabuwn chwi yn union yn nghanol yr holl liaws ceffylau hyn.' ESAMPL NODEDIG 0 FFRAETHINEB.—Gyrodd brenin unwaith genadwri at esgob, i oj yn a allai atteb pedwar gofyniacl a ofynai ef iddo, onid e y cai ei ddienyddio. Y gofyniadau oeddynt, yn laf, Mewn pa faint o amser yr a'i o gwm- pas y byd? 2il, Pa faint yw dyfnder y mor? 3ydd, Pa faint oedd gwerth y brenin? 4ydd, Pa beth oedd meddwl y brenin? Gan na fedrai vr esgob eu hatteb aeth yn glaf ond yr oedd gan- ddo frawd yn orphwyll-ddvu, yr hwn a ofynodd iddo yr achos o'i selni. Attebodd yntau ei fod wedi .derbyn gofyniadau gan y brenin, ac nad allai eu hatteb. Wedi iddo gael eu gwybod, dywedodd wrth yr esgob. I Cyfo(I i fyny, a mi a wnaf o'r goreu a hwynt.' Pan ddaeth yr amser i'w hatteb, efe a ymwisgodd yn nillad yr esgob, ac a aeth at y brenin. Gofynodd y brenin iddo yn gyntaf, Pa ham na phlygai ond un glin o'i flaen ?' Attebodd yntau, I U ii o flaen dyn, a dwy o flaen Duw.' Yna dechreuodd gyda y gofyniadau :-laf, 'Mewn pa faint o amser yr a'i o gwmpas y byd.' Atteb:—'Cyfod ynforeu, a chanlyn gwmpeini da (sef, yr haul) a thi a a'i mewn diwrnod.' 2il, 'Pa faint yw dyfnder y mor?' Atteb.Ergyd careg.' 3ydd, 'Fa faint yw fy ngwerth?' Atteb' Naw ar hugain o arian: gwerthwyd dy well (sef Crist) am ddegar hugain: 4ydd, 'Pa beth yw fy meddwl ?' Atteb.—' Yr wyt yn meddwl max yr esgob sydd o dy flaen, ond cofia, ei frawd ef sydd.' Parodd yr attebion foddlonrwydd mawr i'r brenin; ac achubwyd bywyd yr esgob.