Baner ac Amserau Cymru

PONT-RH YD-Y-G UO ES A'R CYLCHOJEDD. FOf EDDIGION, Fel rheol, nid yw yn werth gwneyd sylw o adrodd- iadau man ohebwyr ar hyd a. lied y wlad yn seboni eu gilydd, trwy hysbysu am yr eisteddfod hon a'r eis teddfod arall, pan na fydd ond oyfarfod bychan i blant wedi'r cyfan. Yr ydym, rywfodd, wedi hen gynnefino a'r ebych;adau hyn, fel nad ydym yn teimio dim oddi *rthynt. Ond am y Logan Las hwn (beth bynag yw hwnw), mae ef yn dechreu tori tir newydd. fel y dywedir, trwy fyned i fyd y gweddio, y pregethu, a'r darlithio. Am y darlithvdd dywed:—'Llwydrl- C, odd i gadw dyddordeb y dyrfa i fyny hyd y diwedd.' Pwy fuasai yn aychymygu mai mewn yagoldy bychan yr oedd y dyrfa y sonir am dani, heb fedru cynnwys mwy na thii neu bedwar dwsin ar y goreu o bobl. Dichon y gallasai 'y dyrfa' hon rifo chwaneg, gan fod y mwyafrif o honi yn blant byehain ao ychydig o bobl ieuaingc, fel y gallesid disgwyl wrth y testyn, Will Bryan.' Beth am gyfadàasder y testya nos cyn y Nadolig? Gadawaf i'r 'saint undebol,'y sonia eich guhebydd am danyrit benderfynu hyny. Beth yw eich meddwl, Logan Las, yn y frawddeg ga.nlynol Cawsom arlwy weinidogaethol o'r fath a garem yn ddiweddar, a hyny yn nghapel y Wesley- aid?' Tybed nad oes cystal pregethu yn y capel hwn a rhyw gapel arall wedi bod ? Un peth a wn 1, gwn fod goreugwyr y pulpud Cymreig wedi bod ynddo lawer tro. Dichon na allasent ddyweyd eu bod wedi dyfod o un athrofa, ac yn feddiannol ar dri enw, nac wedi gwisgo y gair 'Parch.' yn anamserol o flaen eu henwau. Er yr holl anfanteision byo, yr oeddynt yn bregethwyr uwch law ammheuaeth, A chredaf mai gwaith hawdd (pe buasai y fath beth yn bos- sibl) a fuasai cael tyrfa fawr 'undebol o saint a phag- aniaid' (tebyg i'r cymmanfaoedd canu presennollilJidd mor boblogaidd trwy yr holl wlad), i erfyn ar y Bod mawr i anfon rhai o'r gwyr nerthol hyn ya ol i wlad y ddaear unwaith etto, er mwyn cael Efengyl y Testa- ment Newydd unwaith yn rhagor, 'cyn yr elom, ac na byddom mwy.' Goddefer i mi, cyn terfynu, alw sylw y rhat y perthyn iddynt mai da a fyddai cael mwy o grefydd ymarferol, a llai o'r grefydd undebol y sonir cymmaiut am dani y dyddiau hyn. Gwyr pawb yn yr ardal hon beth sydd wrth wraidd y cyfarfodydd undebol hyn. Gan hyny, mae yn rhy sai o waith genyf i olchi dillad budron yn cgolwg ardaloedd eraill, heb gyrhaedd dim daioni with wneyd hyny yn y diwedd i'r ardal fechan, falch, hon. Yr eiddoch, &c., LOGAN WE*.

NODION OR DEHEU. GAN DEHEUWB. Y MAE mwy o Ogleddwyr yn llafurio yn galed am eu bywoliaeth yn nglofeydd y Deheu yn bresennol nag a fu erioed o'r blaen. Am hyny, naturiol iawn fyddai gan berthyna., au a chyfeillion y cyfryw Ogleddwyr gael ychydig o nodion neu newyddion oddi yma yn wythnosol yn y FANES gan un sydd mewn sefyllfa i glywed a gweled llawer o bethau nad ydynt ond an- fynych yn cael eu cofnodi yn y newyddiaduron. Y mae yma filoedd o deuluoedd, ac ugelniau o wyr sydd &:u gwragedd a'u plant yn ddibynol arnynt yn y Gogledd, mewn pryder mawr ya y dyddiau hyn yn ngwyneb yr holl drallodion a gwrthryfel cartrefol a ddichon ddigwydd yn fuan mewn canlyni-d i'r an- nealitwriae,th pwysig presennol rhwng y glöwyr a'u meistri. Ond anturiaf ddarogan na chymmer streic Ie cyhyd ag y parhao oynnrychiolwyr y ddwy blaid i drin y materion a hawliant eu sylw mewn modd cyfeill- gar a thangnefeddua. Nid ydyw yn annhebygol y clywir cyn diwedd yr wythnos hc-n fod y meistd a'r gwelthwyr, o'r diwedd, ar ol hir ddadleu, wedi dyfod i delerau ffairiol a heddychol â'Q gilydd. Drwtg iawn genyf ddyweyd fod llawer o'r Gogledd- wyr a ddaethant 1 sir Forganwg yn ddirwestwyr selog i weithio yn y pyllau glo wedi troi allan yn feddwon gwarthus. Y dydd o'r blaen, pan yn ymresymu ag un o honynt, gofynais iddo pa beth oedd wedi peri iddo ddarostwng ei hun i'r fath raddau ? Ei attebiad ydoedd, 'Lletty gorlawn lie anghyasurus, myriychu taf arndai gyda'i gyd-lettywyr, a gamblo!' Diammheu mai eglurhad tebyg i hyn sydd gan y Gogleddwyr eraill i'w roddi am eu cwymp truenus. Ni chyng- horwn i byth rieni yn y Gogledd i adael eu meibioa i ddyfod i ganol temtaslynau ardaloedd gweithia,)l y Deheu heb eu b id yn lled sicr eu bod wedi eu donlo a phenderfyniad i wrthsefyll y temtasiynau hyny. 0 blegid y mae y Deheu yn wahanol i'r Gogledd, yn gynnwysedig o lawer o scamps o bob cenedl ar wyneb y ddaear. Da genyf ddyweyd fod rhai o dafarnwyr y Deheu yn dechreu deffroi a chario i welthrediad rai o ddar- bodion goreu y Ddeddf Drwyddedol newydd. Gweltr mewn amryw dafarndai yn Nghaerdydd yn awr ry- buddion yn hysbyau y cyhoedd y gellir cael ynddycfc de, colli, coco, a diodydd anfeddwol yn liawn mor rhwydd a gwlrodydd meddwol. Gobeithio y dilyna. holl dafarnau eraill ein gwlad esampl deb Caerdydd yn hyn o beth; canys da ydyw cyrnmeryd perl hyd yn oed o enau llyffant. Er nad oes ond mis wedi myned heibio er pan ddaeth deddf nswydd y tafaruau i weithrediad, y mae nifer y meddwon gwaeihaf sydd ar y 'rhestr ddu' yn y Deheu yn fwy lliosog nag y disgwylid. Y mae ya ffaith gwerth ei nodi, ac yn galondid inawr i bob Cy- mro parchus a gwladgarol i wybod mai ychydig o'r rhai a 'restr-dduwyd' sydd yn dwyn enwau Cymreig. Saeson a Gwyddelod ydynt y rhan fwyaf.

CAIO, SIR GAERFYRDDIN. MARWOLASTH MR. T. EMLYN JONES, TliOED-Y-BRYN. BEDDYW y mae geoym y gorchwyl galarus o gof- nodi marwolaeth y boneddwr ieuacgc addawcl nchod sef, mab hynaf Mr. T. F. Jones, Cyng- horwr Sirol dros Wlad Myrddin, ar ol ychydig ddyddiau o gystudd trwm, yn ddwy flwydd ar bymtheg mlwydd oed. Un distaw, tyner, sirioi, cywir, a gwir dalentog, oedd yrymadawedig. Bu lyw fel blodeuyii, a bu farw yr un modd. Gellir dyweyd am dano iddo gynnyddu ya ddistaw, a pherarogii yn hyfryd. Yr oedd yn medrn y ffordd i tynwes pawb, ac yr oeddym yn teimlo cad oedd iddo elyn ar y ddaear, ao yr oedd yn hawdd canfod nad i'r ddaear hon ei gane l. Y mae y bysedd gwynion, tyner, hyny a hwylisnt yr ysgrifeli mor gyfarwydd a destlus erbyn heddyw yu gorwedd yn ddistaw yn mhriddellau y dyffryn yn mynwent capel yr Annibvnwyr, Ffald-y- breain, plwyl Llvayerwys, yn jnharthau uebaf sir Gaerfyrddia, Y mae wedi 1 Esgya o'r dyrus aniaiwchi I'r baraidd baradwys i fyw f i'r r Tir tir dymuaol peraidd, I'r ardal hyfryd, earaidd.' Ac ni6 gallwQ wneyd yn wen na tbrwy ddyfynu yr englya adoafeyddcs hwnw o waith an o feirdd gorea y Gogledd sef, Robert &f> Gwilyai Dda ao os nad ydyw ein c6f bradwrus yn ein twyllo efe ydyw yr awdwr, ao y mse ya dra ohymaihwys- i&dol i'r ymadawedig. T?«llodavs baiau bywyd-ni welais, Na wylwch o'ra plegyd; Wyf iach o bob afiechyd, Ai yn fy medd, gwyn fy iayd. A- yn fy medd, gwyn fy iayd. Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Ganolraddol Abertaws, er ei gymmhwyso yn feddyg ond oeh maehludodd ei haul ya gynoar o'r byd i'r bedd. }' Gallwn chwanega ei fod yn ysgolhaig tra champ- us, ac yn gerddor gwvch; a phan gartref yn Nhroed-y-bryn efe a chwareuat yr harmonium yn nghapel Ffaldybrenin (er yn naw mlwydd oed), a gslwid am ei wasanaeth yn dra mynyoh i'r un perwyl, (tra yn Yagol Ganolraddol Abcrtawe) yu nghapel Cymreig Henrieta Street, yn y dref rag- gryfcwylliedig Cafodd ei gladdu ddydd Gwener diweddaf, yn mynwent capel FfaJd y brenin, a ehafodd aogladd tywysogaidd, a'r liiosocaf a welwyd erioed ya nghof neb o'r trigolion hynaf a cbynnyrchent yno nid yn o'r gymmydogaeth yn nDig, oed o Geredigicn, Llaobedr, Llanddewibrefi, a Thregar- on. Gweinyddwyd ar yr achlysar gan y Paroh. — Jones, y Parch. W. Gibbon, capel Henrietta Streets Aberfcawe ynghyd S'r Parch. Evan Evans, Ll&nbcdr-poat Sfcsphan. Yr oedd y gwaiuidegion caclynol, hefyd, yn bre^ec- sol; sef, y Paroh. J. T. Daviea, Rhyd-y-bocb y Parcb. D. H. Howells (T. C ). Oafo y Parch. J. Thomas (B ), 03.io yaghyd a'r Paroh. lvI, Griffiths, ficer, Lian-y crwys. ao eraiil Derbyniodd ei iieai galarus ngeiniau o lythyr. au o gydymdeiralad o bob parth o'r wlcd., megya oddi wrth Mr. J. Aeroa Thomas, A. s dros Or Uewin Morganwg y Paveh, ,W. E. Prythercb, Abertawa yngbyd a'r Parch, I)r. Gomer Lewis, Abertawe, rao eraill rhy iaith i'w cofnodi. Nia galiwn derfyau ein llith ammherSfaitn heb ddad- gan ein cydyradeimlad dwysaf a Mr. a Mrs Jones yn eu|profedigaeth lem o golli tu hanwyl Emlvn, ondoranhyny • Diangaist Ú' bedcl--o%rn galarwn am danad, Er mai trigfa galar a niwl ydyw 'r bedd ? Agorwyd ei ddorau o'r b'aen gan dy Gaidwad, A i gariad gwna ddu yn ddiwrnod o hedd.' Galarwr. .I.

CWM YSTWYTH. CTNNALIWTD cyfarfod cystadleuol yn y lie uchod, nos Sadwrn, Ionawr 17eg. o dan lywyddiaeth Mr. Morgan, Pentre. Llanwodd y brawd hwn y gadair yn anrhydeddus, a cha'wyd anerchlad gwresog gauddo o blaid y cyfarfodydd hyn. Y betrniad oedd y Parch. T. N. Jones, Pwllpeiran, yr hwn a gyflawnodd el walth yn rhagoral. Gafwyd ton agoriadol gan frawd o'r gymmydogaeth. Wedi hyny cystadleuodd chwech o 1-ingclau doniol mewn adrodd Svaethebau oh waethua. Dangosodd un fedr neillduol yn y cyfeiriad hwn. Mewn ychydig amger cafwyd bsirniadaeth arnynt trwy bleidlais y gynnulleid'a, a gwobrwywyd Mr. D Evans, ynghyd a, Mr W. Lioyd Yn ddilynol datganwyd yr hen dÔn TanymariaD. J Pasiodd y gynnulleidfa bleidlaia neillduol dros attal y gerbydres i redeg ar y Sabbath o Aberystwyth I Bont y Gwr Drwg. Cyfarfyddodd pwyltgor y ddarllenfa nos Luc, y 19eg, er trefnu gogyfer a'r cyfairfod nesaf. I ddechreu pasiwydynunfrydoli Mr. J. Roberts lanw y gadair, yr hwn, er ei fod yn ieuaugc, a gyflawnodd el waith yn rhagorol. Yna aed yn mlaen i ddewis testynau, a chafwyd program maith o honynt.—De.ioi o'r Gam.

Bedd Molwynog.—Pwy ydyw y brawd hwn ? Dyna gwestlwn agos bawb yn yr ardal. Ond pa waeth pwy ydyw. Y mae ef yn medru ysgrifenu. 'Does genych chwi yn Bgholofnau y FANKR neb sydd yn ysgrifenu yn fwy doniol, Medda ysgrifbia gwerth rhoddi dfgon o waith iddo. Llawer o honom ydym yn teimlo yn chwithlg, ac ar eln colled, pan y daw BANER i'n dwy- hw hei ddim o eiddo yr Hedd ynddi. Yr wyf yn ei dynghedu i beidio ein siomi ond mor anamled fyth ag y byddo n ddicbonadwy. Cofied ef ein bod yn disgwyl wrtho. Yr wyf yn eithaf parod i gyfaddef fod ambell ysgrif o'i eiddo yn ein poenydio yn erwin. Bydd ei ymadroddlon ar brydieu, y mae yn wir, fel halen ar gig noeth. Y mae gaadde ffrewyll wir ysgorpionog. Hoffai ami un wybod pwy sydd yn medru chwipio mor ddi-drugaredd. Ond dyna, gan nad pwy ydyw efe, dyweyd y gwir y mae y brawl; ac am hyny, ei dioddef hi ydyw ein doethineb a'n diog- elwch ninnau. Nid oes genyf fl un dyfaliad pwy a allai efe fod, a dywedaf na wafth genyf pwy. Ei fod ef, trwy ei ysgrifau, yn gwneuthur lies, ac yn prysur wneyd ei hun yn ddychryn i'r thai di-ras ac anys- tywallt sydd eglur ddigon. Am byny, aed yn m'aen. Yr wyf yo ysgrifenu hyn, foneddigion, o dan ym. deimlad o wir ddiolchgarwch i'r gwr dawnus, ac yn taer ddeisyf arm i barhau i'n hanrhegu a'i fwyd- ddysgleidiau ammheuthyn. Trwy hyny ni phetrusaf brophwydo y daw efe yn fwy nag erioed o ddylanwad moetol-o moral fo>'Cs—yn hen ardal hoffus Cwm- ystwy th. — Ystiuythian. ■i.J.J=

BWRDD Y GWARCHI3IDWAID. DYDD Gwener diweddaf cyfarfu yr uchod yn Neuadd y Dref, o dan lywyddiaeth yr Henadur T. Watkins, Tp Ceryg, Llanymddyfri. Dasllenwyd llythyr oddi wrth Fwrdd Gwarcheid wald Llandeiio, yn gwrthod rhoddi cyrmorthwy allanol i wraig dlawd sydd yn awr yn hyw yn Undeb Llna- ymddyfrf, ond sydd yn blwyfog o Undeb Llandeiio. Ymddengvs fod y wrai.? uchod wedi gymmud yn ddi- weddar i fyw i ardal Llangidog, ond fod afiechyd biia wedi ei goddiweddyd, ac wedi ei gorfodi i appeiio am gynnotthwy plwyfol. CaDiatawyd pum swlit yn yr wythnos iddi o Undeb Llandeiio. Anfonwyd hi gan Dr, Hopkins, Llangalog, i Feddygdy Abertawe, ac aetii o dati weithred feddygol lwyddiannus yno, ond ei bad etto am dymmor yn analluog i ennill ei byw- olia th. Oad yn awr gwithoda Bwrdd Gwarcheidwaid Llandeiio roddi cynnorthwy allanol pellach iddi, a chynny^iant ei hymgeleddu yn lletty yr undeb. Dadleuwyd dros ei hachos yn daer gan amryw o'r gwarcheidwaid, a phenderfynwyd gwneyd un ym^ais pellach i gael gan warcheidwaid Undeb Llandeiio i estyn cyonorthwy allanol' iddi fel o'r blaen. Hefyd, hysbysodd meii-tr y Ty fod Mr. a Miss Watluns. Ty Ceryg, wedi talu ymwelitd a'r Ty ar y gfed o'r mis hwn, ac wedi gadaei adroddiad ffafriol ar lyfr y cofnodion. Hefyd, ar y 15fed, fod Mrs, Jeffreys Owen, Collen House, wedi rhoddi ciaiaw ardderchog i breawylwyr y TJ, ynghyd a rhoddion o de a siwgr, myglys, eur. afalau, meiusion, &c. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch cynnes iddi. Yn mhellacb, penderfyawyd anfon allan am gyn- nygion er adnswvddu ystafell y gwallgofiaid yn y Ty.

Y CYNGHOR DOSBARTH. Cyfarfu yr uchod yr un dydd, ac yn yr un yatafell, o da.n lywyddiaeth Mr. Rees, Talgarth. Darllenwyd Ilythyr oddi wrth Gynghor Plwyf Caio, yn galw sylw y cynghor at y priodoldeb o wneyd culvert dros y cant sydd yn croesi y ffordd sydd yn arwaiU o Pumsaint i Cwrtycadno. Mr. Davies, Frongoob, a ddywedai fod yn rbaid gwiiejU poatbren, neu culvert, yno. Cynghoiai ef i gael culvert, gan y byddai hyny yn sicr o hwylueo y ffoidd yn fawr. Y Mri. Evans, Blaennu, ac Evans, Felin Fach, a I ddywedent fod Oynghor Plwyf Oaio am gael culvert, ac fod amcan-gvfrif o'r gost wedi cael ei wneyd gan arolygydd y ffyrdd. Penderfynwyd ar fod i arolygydd y gyrdd ddyfod a ohyullun o'r hyn oedd eisieti, ao amcd i f o'r gost i'r cyiarfod nesaL ohyullun o'r hyn oedd ao amcd i f o'r gost i'r cyiarfod nesaL Mater pwysig.—Mr. Davies, Rhyblid, a ulwodd Hylw y cynghor at y ddyleb (bid) am y swm o un buut °edd wedi cael ei tlialu i'r Mri Tucker, Lake, a Lyons, gomchwylwyr ystad Ltwynwormwood. Dywedai, os oedd y bid wedi cael ei. dalu am y ceryg a gafwyd tu mewn i'r cae tusg at adeiladu y bont, yr oedd ef yn foddlawn iddo ond os am y ceryg a gafwyd ta allan j'r berth tuag at adgyweklo y ffyrdd, yr oedd yn gwrthwynebu hyny, am mai ekldo y plwyf oedd y tir wAst ar ochr y ffordd ac yr oedd ganddo ef sicrwydd eu bod yn arfer cael ceryg o'r fan hono er sdgyweirio y ffyrdd ar hyd y t' ig»in mlynedd diweddaf, heb fod neb wedi cyanyg gofyn dim am danynt Mr. Morgans, arolygydd y ffyidd, a ddywedodd mai am y ceryg toag at adgyweiiio y ffyrcld yr oeddynt wedi talu; ac nid oedd gan y cynghor hawl, yn ol y gyfralth, ond ar yr arwynebedd yn unfg. Nid oedd hawl ganddynt i fyned i'r cwar,' a chloddio ceryg oddi yao, er el fod tu allan i'r berth, at, yn dir waacar ochr y ffordd. Mr. Davies :Y mae phvyf Myddfai wedi arfer cael ceryg yno am y trigain ralynedd diweddaf am ddim, aa nid wyf yn credu fod yn rhaid Iddynt dalu yn awr chwaith, am mai eiddo y plwyf ydyw. Er fod gwfr hyddysg a galluog yn y gyfraith yn bresen?iol methwyd a dyfod i un penderfyniad, am fod llawer gan amgylchiadau ao arferiad t'w wueyd a hyay ond dadleuai y ddau warcheidwad msi eiddo y plwyf ydoedd. Hefyd, darllenwyd llythyr oddi wrth Gynghor Plwyf Lla-nfalr-ar y-bryn yn galw sylw at y llwybr troed sydd yn arwsin heibio Cefnllao, ac yn croesi y ffordd haiarn. Oelsient gan y Cynghor Doabatth i'w cynnorthwyo, er ca.el gin gwnmi v ffordd haiarn I osod camfa i fyny yno, fel y galient gadw y liwybr yn agored.. Penderfynwyd ar fod i'r ysgrifenvdd oaebu ag awdurdodan y ffordd haiarn. Yn mhellach, yr oeddynt yn dymuno galw sylw y y cynghor at y darn ffordd yn ardal Cefaarthen, a bod I adgvweiiiadau buan yn cael eu gwneyd ami. Penderfynwyd ar rod i arolygydd y ffyrdd edrych i mewn i'r mater.

CYFARFOD Y BAND OF HOPE. Nos Iau diweddaf bu plant Band of Hope y Taber- nacl, capel y Methodistiald yn y lie hwn, yn cynnal eu cyfarfod cystadleuol yn y capel uchod. Clorianwyd rhwng y gwahanol gystadleuwyr gan gyfeillion o'r lie ac hyd y gwyddom n!, gwnaefchant eu gwaith yn gan- moladwy. Yr oedd nifes y cystadleawyr yn lliosog iawn, cynnifer a deg a deuddeg o blant yn ymgvnnyg ar yr un testyn, a'r rhai hyny oil yn dda. Pwy a ddywed nad ydyw y byd yn gwella? Pum mlynedd ar hugain yn ol yr odd yn orchwyl anhawdd, rhwng cantorion yr holl enwadau gyda'u gilydd, i gael o hyd i ddigon o dde'nydd er oynnal cyngherdd ond yn awr wele blant y Band of IIops yn alluog i gynnal cyfarfod cystadleuol o'r fath fwyaf dyddorol, nes denu llon'd capel S%ng astud i wrandaw arnynt, a hyny am bedair awr o amser Yr ydym yn non- gyfarch cyfelllioa y Tabernaol am eu doethineb yn newlsiad eu testynau ar y rhaglen, pa rai oeddynt yn syrni, ond a fuont yn foddion i ddenu llu o gystadleu- wyr, cynnulleidfa barchus a lliosog i wrandaw, ac elw da i drysorfa y Band of Hope, Ar BRUTUS. [Yn dilyn ceir chwaneg am y cyfarfod hwn gan oheb- II ydd arall.—GOL.].

Y cyfarfod arnrywiaethol yn y Tabernacle rawn hu wnaeth Eoi rhagorol yn fi waith a'i lafnr mewn cystadleuaethau a gwobrwyon byehain i bawb a ragorai mewn canu, areithio, sdrodd a darllen. o dan arweiniad Dr. T E Thomss, a than feirniada?th fedrua y b neddwyr parchns a gialyn :—y gerddoriaatb, y Mri. David Jones, a'r Henaduf D, Saunders Thomas; amrywiaethol, y Parch. H. Ivor James (B ), a Mr. D. Evans (Ap Brutus). Yr oedd yr "ymgeiswyr yn Hiosog, 8 parti vsedi dyfod er cvnnyg ar y dôn 'Rwyf yn disgwyl,' ac yu lliosog, hefyd, ar yr oil o'r testyn- au eraill yr un modd Cychwynodd y cyfarfod am 6, a pharbaodd yn ddyddorol iawn hyd ddeg o'r gloch. Ieueng: tyd, rhai mewn gryn oed, a phlant, yn cymmeryd rban ynddo ond y plant mewn modd arbenig oedd yn fwyaf attyniadol a dyddorna. Y testynau yn hynod chwaethus, ac wedi eu dysgn yn deb" Dhu, yn y man gwelir enwogion mewn llen a eban wedi cyfodi a dyrefc- afu o blith y rhai hyn. yn arbenig os gwnant barhau a chofied y rhai nad oedd yn ffodus i ennill gwobr y waith hon i beidio llwfrhau, ond gwneyd cynghor y dosth hwnw sef, I Ceisiweh etto, ooisiwoh etto.' Er aflwyddo yn flaeaorol; GwyHwch ildio, byddwah wrol, Gydag amean da a buddiol Ceisiwch etto.' Dealiir fod cyfarfod cyffelyb, nen well, pe tse le, i fod yr wythnos hon etto ya nghapel Salem, yr ochr arall, gan pysideithas ddirwestol a'r gobeith- lu boed iddynt Iwyddiant, a ffrwyth da a fo yn canlyn yw dymuniad pob caloa uniawn, yn dÔÏiu.

C Y D W E L I. Dr. Cynddylan Jones.-Talodd y g$r parch- edig ei ymweliad a'r dreflan hon, ar ran y Feibl GymdeithfiS. Pan bydd y Dr. yn talu ei ym- weliac1 citiff dS'l'awn. Felly y bu y tro hwn, a chawsom araeth ragorol ganddo yn Gymraeg a Saesneg. Rhyfedd morf-esh niae'r gwr da yn cadw. Yn Neuadd y Dref yr oedd y cyfarfod, fel arfer, a'r maer-Ivfr. A. Stephens-yn y gadair. G Nr ieuangc cymmharol ydyw'r maer, a dyma'r tro cyntaf iddo eistedd yn y gadair hon, a gwnaeth hyny yn ddigon dymunol. Cymmenvyc1 rhan gan v Parchn. Ellis Davies (W.), H. 'S. Jones, Siloam (B.), ac E. Jones (M.! Gwelsom ar y Ihvyfan, ac yn cjanmeryd rhan yn y cyfrifon a'r diolch, y Parchn. D. D. Jones, ficer; H. Rees, curad W. C. Jenkins (A.), D. Geler Owen (M.), a Mr. J. G. Anthony, y cyn faer. Galwad.-D,1 genym ddeall fod Mr. G. Davies, pregethwr ieuangc yn perthyn i'r eglwys Fed- yddiedig yn Siloam, o'r dref hon, wedi derb.yn gahvad oddi wrth eglwys Fedyddiedig Bryn, Cwmafon, Morganwg, ac y mae wedi-ei derbyn. Dealiaf y bydd yn cael ei ordeinio yn y mis nesaf. Dynmmvn Iwyddiant mawr ar ei weinid- ogaeth. Y mae yn wr ieuangc o fywyd pur a glan, ac wedi cael manteision addysg rhagorol. Dewi Gwendraeth. — Gwr ieuangc rhagorol ydyw Dewi. Pregethwr gyda'r Bedyddwyr, a'i iechyd wedi tori i lawr. Bu yn y coleg yn Nghaerfyrddin, a deaJhvn iddo-gael mwy nag un alwad i fod yn weinidog, ond fod ei iechyd wedi pallu. Ond hyderwn yn fawr, pan ddaw y tywydd yn fwy hafaidd", y caiff adferiad Ilwyr i'w iechyd, fel y gallo ymgymmeryd a'r gwaith a gara mor fawr. Awrlais.— Y mae'r hen dref henafol yn myned i gael awrlais etto, fel yn y dyddiau gynt, Bu yma un yn y blynyddoeddgynt, a'i le ydoedd yn nghwr eghvys y Llan ond mewn storom o fellb a tharanau, dryiliodd y twr; a llawer o'r Llan. Ond mae y Cynghor Trefol wedi penderfynu cael un etto; ac mae yn ei le erbyu hyn, ac hefyd yn ei hen fan. Hyderwn na ddaw i'r un dynged a'r hen awrlais.—GOHEBYDD. I

The Most Nutritious. Gra teful-Comlorting. C CO I Breakfast—Supper.

j Darfu i ynadon Wolverhampton ddirwyo cwm- i ni, a dau "o'i gynnorthwywyr, am bwyso siwgr 1 mewn papur rhy drwm,

FABNASSUS, nawn Mcrcker« B—Yr Eydref.—Cana y farddones hon yn goeth a bardclonol i'r mis gwy v ol hwn. Y mae yn disgrifio yn dda iawn. Yr iaith yn gref, gloww, a glan; ar myn- egiant yn rymua a barddonol, Yn y pennill olaf y mae yn newid ei mesur, er mwyn cytiwyno y foet- wers, a gwna hyny yn effeithiol. Diolchwn iddi am ei chanig, gau e1 gwahodd yma yn fuan etto. g—Paid llunio mllib, frawd.— Darn i'w adrodd yw hwn, medd yr awdwr. Ac y mae yn dda iawn. ac yn hynod briodol, yn ddiau, er mwyn symmud y gwarth- nod hwn oddi arnom fel cenedl. Gan nad yw moesent da yn gymmhelliad digonol i beri i'r ecllibydd roddi y gwaith hwn i fyny, pa beth yn well a ellir wneyd na chanu cerdd duchan i'r cyfryw, er mwyn codi cywil- ydd arnynt, S—Englynion: Pont Faen, Llanfair Talhaiarn,— Y mae y bardd yn disgrifio y testyn hwn yn ddeheuig iawa. Daw ei allu cyrsghaneddol i'r golwg yn ei ym- gom ddisgrifiadol, a gwna waith coeth a barddonol. Y mae ei awen yn haeddu ciod am dano. S — Ffynnon Blaen-Gloeicon Fach. — Englynion campus. Yr ialth yn gref-geiriau goreu a chryfaf y Gymraeg wen, a'r gynghanedd yn rymua ac effeithiol. Wele ei englyn cyntaf:- I gur a phoen, ystrywgar ffynnon-geir Yn nglwYB 'gae' Blaen gloewon; Nid oes buddell well na hon Yn nghiliau gwlad smgylion.' Ehydd yr englyn bwn syniad clir am allu cynghan- eddol y bardd. Y mae yr olaf yn nodedig, ac y mae y g veddill yn dwyn yr un ddelw. S — Yr hof dig Id a gi'iodd.—Pum pennill llawn o gwyn gan farddones o waed yr awen wir.' Ac y maent yn llawn o gyffyrddiadau s$ynol iawn. "r

YR HAF-DDYDD A GILIODD. YR haf-ddydd a giliodd, a'l wenau i gyd, A'i brydferth fm-flodau fu 'n lliwio y byd; A'r coedydd mewn mentyll gwyrddleision a glan, A'r adsr tu ynddynt yn seinio eu clu. Yr haf-ddydd a giliodd, a'i huan deg, dlôs, A'i swyn heb rifedi, fel ser yn y nos; Yr wyn fu yn chwareu ar fryniau eia gwlad, Dan lewyrch yr heulwen danbeidiai mor fad. Yr haf-ddydd a giliodd, a'i oriaa mwyn hir, A'r eang ifurfafen fa 'n oleu a chlir; Ei swycion a drengodd, fe gollodd ei sii, O falmaidd awelon, fu 'n chwythu mor gu. Mae blodau y ddaear yn gwywo i gyd, A'r haf a'i brydferthwch yn darfod o hyd; Am dymmor siriola y ddaear dlos, werdd, Am dymmor y pyngcia yr adar eu cerdd. Ond fry y mae haf-ddydd na wywa ei wedd, Tu hwnt i fyd amser, tu draw i'r du fedd; O am etifeddu yr haf-ddydd di-glwy', Lie nad yw ei flodau yn gwywo byth mwy. Cwmystwyth. AVARISA J. MORGAN (Eurwen).

DYDD NADOLIG. DYDD Nadolig dydd i gofio Am y baban Iesu cu, Fu yn gorwedd yn y preseb, Draw yn Bothlsm troscm nl; Gwisgodd ef hen wisg y ddaear Trwy ei gariad atom ni, Ac fe dalodd ein dyledion Un prydnawn ar Galfari. Dydd Nadolig dydd llawenydd Ydoedd gynt yn Bethlem dref, Pan y cafodd el thrigolion Weled gwedd ei wyneb ef; 'Boreu hwnw clywyd canu Gan yr ensyl glm sydd fry, 'Wele ganwyd i chwi heddyw Iesu Grist, eich Ceidwad cu.' Dydd Nadolig aeth angylion Ar adenydd dwyfol, gwyn, I roi newydd i'r bugeiliaid Oedd 'n bugeilio ar y bryn; Hwy a aetbant 'nol gorchymyn Yr angylion gHn y nef, I dref Be'hlem, ac i'r preseb. Lie y cawsant yno Ef. Dydd Nadolig gwelwyd seren Yn tywynu yn y nen, A,arweiniodd lu o'r DoeLhion I roi bendith ar ei ben; Aeth y son o flaen yr awel" A'r newyddion goreu fu, Fod y Doethion a'r bugeiliaid y Yn croesa.wu 'n lesu ni. Dydd Nadolig gorfoleddwn I ein Tad sydd yu y nd, Am y rhodd a roddwyd i ni Yn hen breseb Betblem dret; Sugnwn mwyach ei Lan Ysbryd, I chwanegu at ein ffydd, Gyda chariad, a gwir obaith Cawn fyn'd ato ef ryw ddydd. Dydd Nadolig rhoddwn groesaw Iddo Ef dd'od atom nl, Ac i aros yn wagtadol Ar aelwydydd Cymru Sy'; Ganddo Ef y cawn drysorau Sydd yn para yn eu bias, Fydd yn nefoedd, os gwnawn aros Dan gawodydd tyner gras. Maen y groes, Gei Ncwydd. AP NICHOL.

'PAID LLUNIO ENLLIB, FRAWD.' (Darn i'w adrodd.) MEWN byd sy'n llawn o rwystrau, Dyledrwydd flaenaf dyn, Yn nghanol temtasiynau Yw gwneyd ei waith ei hun; Ar lwybrau duon cabledd Y tyfa dig a gwawd, Os ydwyt am anrhydedd, 'Paid Llunio enllib, frawd,' Mae llunydd pob gwatwaredd Yn hunan-leiddiad ffol, 0 blegid myn gwirionedd Gael talu 'r pwyth yn ol; With fyw i ddiia bywyd Mae myrdd yn myn'd yn dlawd; Os wyt am ochel adfyd, PaId llunio enllib, frawd.' Mae llawer un, wrth ruthro Mewn nwyd i ddyweyd ei farn, Fol Pilat, dan ei ddwylo, Yn gwneyd ei hun yn sarn; Nis gellit byth enhuddo Cymmeriad gwyn ei ffawd, Clyw 'r Nef o'i blaid yn rhlio, 4 Paid llrmio enllib, frawd.' Mae clwyfo dlnlweidrwydd, Mewn brad dan fantell nos, Yn llawnach o enbydrwydd Na marw yn y ffos; Mewn 'storm ma.e 'r gorthrymedig Yn gadarn yn ei sawd; Rhag bod yn llofrudd dieflig, 'Paid llunio enllib, frawd,' Bu meindio busnes arall Yn drange i lawer un. A cheir o hyd yr anghail Yn myn'd fw* ie ei hun;' Gan gam-gyhuddwyr creulon Croeshoeliwyd Duw mewn cnawd, A chwyd o swn yr hoelion, 'Paid llunio enllib, frawd.' Annheilwng o'r gwir Gristion Yw rhwygo 'r lili lan, A.rhoddi gwisgoedd gwynion Angylion Duw ar dan; Oynnwysa pur frawdgarwoh Dangnefedd yn ei rwwd, A chanu wna dedwyddwch, 'Paid taenu enllib, frawd.' Talgareg, Llandysid.. CYNFELYN.

GINIDIQ-AITHAU, GALE—Ionawr 19ag, priod Mr. George Gale, Penilyn-j. Llangollen, ar fab. Ionawr 28ain, priod Mr. Joseph Haghea, 4 Temple Bar Terrace, Dinbych, ar ferch, JJSBVKI — Ionawr 21ain, priod Mr. Edward F, Jervi's*. Gordon Street, Small Heath, Birmicgham, ac feIcb.. JONES—Ionawr 17eg, priod Mr. Thomas Jones, Bala, Bach, Hall Street," Llangollen, ar ferch, MAiswAUixt; — louawr 20fed, yn lagledene, West- Parade, Rhyl, priod y Kilwriad C. S. Ma!nwaring» Bwlch-y-fceody, Oerygyaiuidion, ar forch—cjiitaf- anedig. Paica—Ionawr 13eg, priod M.S. David Price, Honllan Street, Dinbych, ar fab. VVILLIflMs-Ionawr 25ain, priod Mr. William Thomas Williams, 6 Green Bank Terrace (eeidwsd yn Ngwallgofdy Gogledd Cymru), Dinbych, ar fab. PRIOD AS A U. DAVIES—KELLY—Ionawr 26ain, yn Eglwys y Plwyf Llanelwy, ga-n y Patch. Herbert Evans, y ficer, Mr. John Wynne Davies, a Mr. Anne Ellenor Kelly-^ y ddau o Lanelwy. JOSES—JONES — Ionawr 19eg, yn eglwys fit Msir Dinbych, gan y Parch, Dan Davies, rheiihor. y plwyf, Mr. Edward Jones, mab y diweddar Mr. a Mrs, Isa-ae Jones, Galch Hill, Dinbych, & Miss Cissie Jones, H00t1e, Liverpool. KNOWLSS—JONES—Ionawr 27ain, ya Eglwys GJadeir- iol Tref y Pemhyn, Mr. G. H. Knowles, Droogeg- rond, ger Pretoria, Deheudir Affrioa, & Bliss 13. A. Joces, merch hynaf Mr. George Jones, 11 Park Street, Dinbych. WILLIAMS—BLACKWELL—Ionawr 19eg, yn Iglwya St. Peter, Newton-lc-Willows, gan y Parch. James. Ryder, Mr. Samuel Williams, o Farsgor, k Miss. Prudence (Prue.) B'ackwell, pedwaredd ferch Mr., Joseph Blackwell, Wyddgrog. Wu,L £ AM8—EVAKS — Ionawr 19eg, yn Ystafell Gen- baciol Penllyn, Llangollen, gan y Parch. Joha Wil- liams, Corwen, yn mhresennoldeb y cofreatrydd' (Mr. James Ciaike), Mr. John Evans, Liverpool Cottages, a Miss Mary Hughes, Westbourne Terrace- -y ddau o Gorwen. WILLIAMS—JONES—louawr IGsg, yn nghapel yr An- nlbynwyr, Bala, gan y Parchn. T. T. Phillips, y gweinidog, ac E. G. Jones, Cwmtirmynach, Mr. David Jones Williams, Llwynybrain, Baja, & Miss Ir Ellen Jane Jones, Brynbrith, Corwen. MARWOLAETHAU. BARTLEY Ioüawr 7fed, yn 74aifi mlwydd oed, Mr. Samuel Bartley, dilledydd, Llandudno. BKKMNSR—Ionawr 18fed, yn 73ain mlwydd oed, Mrs. Jane Harrop Bremner, gweddw Mr. John Alexander Bremner, Woodlands, Rhcthyn. DAVIEs-lonawr 21ain yn 7Bain mhvydd oed, Mr. Hugh Davies, Ty'nypistyll, Llangernyw. Cafodd y brawd, a'r cyfaill cywir, gystudd eithrladol faith a phoenus — un mlynedd ar bymtheg, ond yehydig wythnosau. Bu, ihwng y Garnedd a Chefn Cocb, ya flaenor am ddeugain mlynedd gyda'r Methodist* iaid Calfinaidd. Yr oedd, o ran ei gynceddfau bywydol, yn un o'r dynion cryfaf yn y wlad, yr hyn, gyda'i hycler crefyddol, a'i cadwodd mor dawel yn y fath boeuau corphorol ar hyd ei holl gystudd Aeth adref fel 'ysgafn o yd yn ei amser,' wedi addfedu i ogoniant. EDWABDS — Ionawr 19eg, yn 23a.in mlwydd oed. Winifred, anwyl ferch Mrs. Margaret a'r diweddar Mr. John C. Edwards, 19 Lonsborough Road, Sea- combe, Liverpool" EVANS- Iouawl 25ain, yn 53ain mlwydd oed, Jane, anwyl briod Mr. Robert Evans, Tanyffordd, Waeo, Nantglyn, ger Dinbych. Claddwyd hi yn mynwent Nantglyn; ac yr oedd 'marw yn elw' iddi. EVANS—Ionawr 15fed, yn 65ain mlwydd oed, ar ol hir nychdod, Mr. William Evans, Brynffynnon, Llan- fwrog, Rhuthyn. HUGHES-lonawr 19eg, yn 61ain mlwydd oed, Mr. Edward Hughes, 30 Bray Street, Birkenhead. HUGHEs-Ionawr 27ain, yn 68ain mlwydd •oed, Mary, anwyl briod Mr. Moses Hughes, garddwr, Biln-y- Clwyd, Rhutbyn. HUMPHREys-Ionawr '20fed, trwy ddamwain ar y ffordd haiarn yn Rhiwabon, JVfr. William Hum- phreys, Peel Street, Tranmere, Birke! head, guard nwyddau ar ffordd haiarn y Great Western, yn f'hin mlwydd oed. JONES—Ionawr 17eg, yn 64ain mlwydd oed, Anno, anwyl briod Mr. John Jones, Penrhiw, Bala. JONEs-Ionawr ISfec1, yn 59ain mlwydd oed, Mrs. Eaen Jones, 6 High Street, Bala. JONES —Ionawr 17eg, yn 14eg oed, Gomer, anwyl fab Mr. a Mrs. Edward Jones, Brynedwin, Corris, ger Machynlleth. JONHS—Ionawr, 20fed, yn 83ain mlwydd oed, 1\1r. William Jones, Ty Cipel, Llwyngwril. JONES- Ionawr lofed, yn 34ain mlwydd oed, Mrs. Jane Jones, Corbert Avenue, Towyn (gynt o Aber- llefenni). JONEs-Ionawf 22ain, yn ychydig ddyddiau oed), an- wyl blentyn Mr. a Mrs. David Jones, 84 Henllan Street, Dinbych. MoltRis- Ionawr 23ain, ar ol hir gystudd, yr hwn a ddioddefodd yn dawel, Margaret, anwyl briod Mr. Edward Mertis, Ogwen Street (un o ddiaconiaid eglwys Annibynol Bethania), Bethesda. OWEN— Ionawr 19eg, yn dra annisgwyliadwy, Mr. George Owen, mab Mrs. Owen a'r diweddar Mr. David Owen, architect, Dovey View, Doll Street Machynlleth. ROBERTS—Ionawr 20fed, yn 71ain mlwydd oed, Mrs. Roberts, priod Mr. Thomas Hobert." liyfr-rwym- ydd, Post Office Lane, Dinbych. Claddwyd hi yn mynwent yr Eglwys Wen, dydd Sadwrn di- weddaf. ROBERTS—Ionawr 2lain, yn 73ain mlwydd oed, ar ol ei chystuddio yn hir, Mrs. Margaret Roberts, gweddw y diweddar Mr. Thomas Roberts, Henllan Street, Dinbych. Nid oes genym ond pob da i'w ddyweyd am y drangcedig—yr oedd yn wraig dawel, garedig, gymmwy-nasgar, a chymmydogol. Gadaw- odd ddau fab, a lliaws o berthynaaan emill, i alaru eu colled ar ei hoi. Dydd Sadwrn yragyrmuliodd tyrfa. barchus i hebrwng ei gweddillion i fynwent yr Eglwys Wen, pryd y gweinyddwyd ya effeithiol yn yr eglwys ac wrth y bedd gan y Parch. Teste Jones, y curad. ROBEKTS — Ionawr 26aio, yn 57ain mlwydd oed, Margaret, anwyl briod Mr. Hugh Roberts, (ferm Pare y Castell, Rhuthyn. Roii ur<—Ionawr 27ain, yn 83ain mlwydd oed, Mr. John Roberts, 112 Vale Street, Dinbych ?(gynb o Nant Lewis Alun, L'.andyrnog), wedi bod gryn ennyd yn gyatuddiol. Bn yr ymadawedig yn byw am rai blyayddoedd yn nhref yr Wyddgrug. Yr oedd yn aelod dichlynaidd o eglwys y Methodistiaid Calfin- aidd yn y Capel Mawr ac yn aelod ffyddlawn or Ysgol Sabbothol, droa yr hon y dygai fawr sel. Hyder cryf pawb a'i hadwaenent ydyw ei fod wedi 'buno yn yr 1esn.' Gadawodd briod, dwy ferch, ac un mab (Mr, Tho'saas Roberts, aelod o Gynghor Dinaa Liverpool), a llu o geraint a chydnabod, mewn dwfn alar at ei ol. Cymme, ei angladd le heddyw (dydd Gwener), yn mynwent yr Eglwys Wen, pryd y gwelnyddir gan y Parchn. Evan Jones (ei wein- idog); John Owen, Wyddgrng a Robert, Williams, Tanyfron, wrth y ty; a chan y rheithor yn yr eglwys a'r fynwent. THOMAS—Ionawr 12fed, yn 72ain mlwydd oed, Miss Margaret Thomas, Pennant, Llanllwchaiarn, ger Ceinewydd, sir Aberteifi. Dydd Gwener hebryng- wyd ei daearol dt i'w roddi yn mhriddellau y dyff- ryn, yn nghladdfa Llwyncelyn, lie y dechreuodd ei gyrfa grefyddol. Ganwyd hi yn y Weirglodd, yn agos i Lwyncelyn. Cariwyd v gwasanaetb crefydd- ol yn mjaen yn yr armedd wv gan y Parch. W. Griffiths, Maenygroes; ac yn yr addoldy gan y Parch. J. Howell, y gweinidog, yr hwn a bregeth- odd; a Mr. Morgan Evans, Rhydgwinllan n, r hwn a orphenodd drwy weddi. WrLLlAMS—Ionawr 27ain, yn 65ain mlwydd ocd, Mr. Seth Williams, stonemason, 88 Mwrog Street, Rhnthyn. WILLIAMS—Ionawr 25ain, yn 84ain mlwydd oad, Mr. John Williams, gynfc o'r Geinas, Bodffari, ger Din- bych.