Baner ac Amserau Cymru

CAERNARFON. ETHOL MAER NEWYDD. CAFODD eyfar" od arbensg o Gynghor Trefol Caer- narfon ei gynnal nos Fawrtb, i'r dyben o ethoi maer yn lie y diweddar Henadur W. J Wiliisms, Mr. J. F, Roberts a gytmygiodd ea bod yn gofyn i Mr. R. O. Roberts, yr hwn, fel dirprwy faer, oedd, yn ymarferol, wedi cyflavrni hoU ddyfed- swyddau swydd y diweddar her er'a amryw lis oedd, i dderbyu y fanroliaeth hyd tis Tachwedd nesaf. Cefnogodd Mr. Gregory y peadarfyniad a chyttunwyd yu unfrydol arno. Diolchodd Mr R 0. Roberts iddynt am yr an- rhydedd oeddynt wedi ei oeod arsio ac aeth yn mlaen wedi hyny i gyfeirio at y gwelliantau oedd wedi cael ea easio allaa gaa y cyoghor yn ystod y blynyddtedd diweddar. Cyfeiriodd, hefyd, at amryw vrelliactan pwysig y dylid eu cymmeryd mewn Haw gan y cynghor, gyda chyn lieied o oediad eg oedd yn boas h!. Yn nsys^ y rhai hvn yr oedd y cynllun o oleuni trydanol; ac yr oedd yn gcbeithio y oyaimerai y cynghor gam er sicr- hau archeb ragdda bodcl; ac felly, y Kv.id d i4dyn!> gario allan v pertderfyniad cedd csei ei eispe8 gaeddynt Wrth ddiwttddt ei sylwdau eynnygindd bleidlaisogydyoideiiiiiid a theulu y diweddar her. fffCefoogodd Mr. Richard Thomas y penderfyniad, yr hwa a basiwyd mewn distawrwydd. 7_ Darllenwyd liythyr oddi wrth Arglwydd RrJg law y sir, yn gwahodd yr aelodau i roddi eu pres- ennoldeb mewn oyfarfod sirol oedd i gael ei gyn- nal yn Nghaernarfon, dydd Gwener, er cymnaer yd o dan yfetyriaeth pa gwrs i'w iabwyeiadu er rhoddi cyfleasdlra i bob dosbarth o'r wladwriaeth dauysgrifio at Drysorfa Goffadwriaefchol Getsedi aefchoi y Fretihines. Awgrymodd Mr. J. Issard. Davies nad oedd ya boBsibl iddo ef fod yn bresennol yn y cytarfod, ac amlygodd ddvinuniad am i'r cwestiwn gael ei godi o gadw ihan o'r arian a gesgiid at anicanion lleol. Nid oedd ele yn CyttllLiO a'r meddylddrych o anfon yr holl arian i Lundain. Ojdolygai Dr. Parry ft hyo, ac yr oedd o'r farn y dylai f.,d yna drysorfa goffadwriaethol leol, yn gystal a cbenedlaethol. Ni phasiwyd unrhyw benderfyniad ond deallid y cawsai y cwestiwn ei godi yn y eyiarfod dydd Gwener.

LLYS Y MANDDYLEDION. YN y llys hwn, dydd Mercher, bu y Barnwr Syr'Horatio Lloyit yn gwrandaw cds gan Gwinni Chwarel Lechi Glan'rafon, am derfyn- iad cyttnndeb rhyngddynt hwy a, hen weithiv/r o'r enw Hugh Jones, Hhyd-ddu, trwy yr hwn yr oeddynt yn taiu ad-daliad iddo yn 011501. yn yr wythnos. Mr. H. Lloyd Carter, ar ran yr appelwyr, a ddywedodd fod yr atbebydd, inewn canlyniad i golli ei lvgad, yn methu dilyn ei alwedigaeth, ac yr oedd ei feistriaid wedi caniatau iddo ban- ner ei gyflog. Yr oedd wedi cael gwaith ar ol hyny yn Liverpool, a thelid iddo yn ol 20s. yn yr wythnos. Chwanegid ei fod wedi gwrthod cymmeryd ei waith blaenorol yn y chwarel. Dr. Lloyd Roberts a amlygodd ei farn fod dyn, ar ol myned trwy gwrs o addysg, yr un mor alluog i weithio gydag un llygad a dau. Mr. Griffith Owen, un o glercoct Jlywodraeth- 01 y meiatr, a ddywedodd tod yna ddyn gydag- un llygad yn ennill 6. 3c. y dydd yn chwarel Glan'rafon. I Ymddangosai Mr. David Owen, Bangor, dros yr attebydd; a dywedodd fod yr atteb- ydd, trwy iddo golli ei lygad, yn rhwym o ¡ gymmeryd yr hyn oedd yn ymarferol, yn waith bachgen. Yr oedd yn wir iddo gael cynnyg ar waith yn y chwarel; ond yr oedd yn ystyried fod y gwaith a gynnygid yn ormod iddo. Ual. iai nad oedd sefyllfa pethau wedi newid ar yr hyn oeddynt pan wnaed y cyttundeb. Y barnwr a ddywedodd ei fod yn ystyried fod yr attebydd wedi gwella ar yr hyn oedd, a bod yna enghreifftiau neiliduol o ddynion yn alluog i gario yn mlaen cyatal gydag un llygad a chyda dau. Gwnaeth archeb i newid y dy- farniad, trwy ostwng y taliad wythnosol i'r at- tebydd un hanner. Mary Williams, Talsarnau, Penisa'r Waen, a wysiodd David Owen, Pantdefaid, Waen- fawr, am bum gini, gweddill cyflog oedd yn ddyledus iddi. Yr oedd yr erlynes yn ngwas- anaeth y diff'ynydd; a honai hi iddi, dri diwr- nod cyn y Nadolig, adael ei dy yn hwyr y nos, mewn canlyniad i'w ymddygiad tuag ati. Gwadai y uiffynydd yr honiad; a dywedai fod yr eneth wedi myned i ffwrdd am ei fod yn gweled bai arni yn aros allan y nos, ac yn esgeuluso ei dyledswyddau. Rhoddodd y rheithwyr eu dyfarniad yn ffafr yr erlynes.

GOFALU AM BLANT CRWYDRIAID. YN llys yr ynadon, yn y dref uchod, dydd Sadwrn, cyhuddwyd John ac Elizabeth Evans, y rhai a ddywedid oedd yn grwydriaid, o greu- londeb tuag at eu tri phlentyn. Y boreu hwnw yr oedd y diffynyddion wedi dyfod o'r carchar, ar ol iddynt fod yno am saith niwrnod, trwy eu bod wedi meddwi; ac yr oedd y plant wedi treulio yr amser hwnw mewn Tlotty. Disgrifiai arolygydd y Gymdeithas er Attal Creulondeb at Bl-int, a meddyg, gyflwr y plant fel un oedd yn cael ei esgeuluso yn ddifrifol yn y mater o lendid, er fod yn amlwg eu bod yn cael eu maethu yn dda. Yr oeddynt wedi eu gwisgo yn wael, ac yr oedd eu hesgidiau yn grybibion. Dywedai y diffynydd ei fod wedi bod yn hociwr am dair blynedd, ond bwriadai ymsefydlu w-di iddo ddyfod allan o'r drafferth hon. Y cadeirydd a hysbysodd y diffynyddion yr ymddygid mewn modd tyner tuag atynt. Cynghorai hwy i fyned i'r ilotty gycla'r plant hyd ddydo Mawrth, pan y gwnai rhai o'r ) nadon ymdrech i gael cynnorthwy o drysorfa y Gymdeithas i Gynnorthwyo Carcharorion iddynt, er eu galluogi i fyned i Ddeheudir Cymru lie yr oedd y dyn yn dyweyd ei fod wedi bod yn gweithio. Byddai i r plant gael eu cadw hyd nes y boddlonid yr ynadon fud eu rhieni wedi setlo i lawr. Dywedai arolygydd y gymdeithas nas gallai efe ymgymmeryd a. gofalu am y plant ar ei gyfrifoldeb ei hun Y cadeirydd Yn awr, peidiweh a chodi unrhyw anhawsder cyfreithiol; bydd i ni gym- meryd gofal o'r plant.' Diolchodd y diffynyddion, a'r plant, i'r ynad- on am eu caredigrwydd

HERMON, CROESOSWALLT. CYNNALIWyD hen gyfarfod y Pasc eleni ar y trydydd Sabbath yn Mai. Y cenhad m oedd- ynt y Parchn. R. Rees, Alltwen, a Rhys J. Huws, Bethel. Boreu Sabbath am saith o'r gloch, cynnaliwyd cytarfod gweddi, i erfyn am wenau yr Arglwydd ar hyd y dydd; a da genym ill-a dyweyd tod ei wyneb Ef wedi llew yrchu ar y cyfarfod o'r dechreu i'r diwedd. Boreu dydd Sabbath, am ddeg, pregethodd y Parch. Rhys J. Huws, Rethel, ar Frawd hynaf y Mab Afradlawn,' a'r Parch.:R Rees, Alltwen, oddi wrth Saim ex. 7. A'r prydnawn pregeth odd Mr. Huws oddi wrth Matthew ii., a rhano'r ailadnod. Yr hwyr, pregethodd Mr. Huws oddar Ztph. i. 12, a Mr. Rees oddi ar I Pecir iv. 8. Cafwyd cynnulleidfaoedd rhagorol ar hyd y dydd. Nos Lun pregethodd Mr, Rees i dyrfa liosog oddi ar Actau ii. 1-2; sef, I Ty- walltiad yr Ysbryd Gl&n.' 'Doed y dyddiau Penticostaidd Dylanwadau'r Vsbryd GLm; Megys diluw grymus nerthol 1 ymdaenu dros ein gwlad Nerth yr Ysbryd Gaffo'i deimlo dros y byd '-J. E

M E It T E Y H. Trychineb dijrifol yn ngorsa-f y Ffordd Hai- am.-—(Jymmerodd trychineb daifr;foi le ya ngorsaf y ffordd haiarn nos Sadwrn Codorid cweryi rhwog dau lowr oedd yn diagwyi am d:ea a bouir, mewn canlyniad i ddynJod gan Oharies Thomas, ddarfod i ddyn o'r enw Thomas Davie* syrthio dsos bandawr, ao iddo gael ei ladd gan drea o Ddyflryu Tal oedd vu dyfod i'r crsat. Uafodd Tnoioaa ei gymmeryd 1 r ddaifa y Sabbath, ar y cybaduiad o aohosi m^fwolaeth Davies, "W..L;U.k,1>

L L A NIU 1AIA D R- V N M O 0 H N A NT. GWLEDD FLYNyDDOJj YSGOL SAB- BOTHOL Y R ANNIB YE VV YR. PRYDNAWN dydd Gwener, y 24ain ejfisol, cynual- iodd aelodau yr ysgol uchod ou-gwledd o <16 yn Ma.#smochnaijt Iaaf, trwy ga.iedigrwydd Mr. Humphreys. Cyehwytiasaut o'r lian mewn cerbydau, am 3 yn y prydnawn am 4 eisteddas- aut wrth y byrddau. Gwasanaethwyd arnynt gan y Alissss Humphreys, Mrtesmocimant E. Ungues, Felin; Eiien Hughes, Felin AlabeJ J ones, Manchester House; a Mr. Powcil. Yn yr hwyr cynnaliwyd cyfarfod yn yr awyr agored, o dan lywyddiaeth y g-veimdog cymmer- adwy, y Parch. R. Deiniol Jones. Cymmerwyd rhati yuddo gan y Misses Griffith, Rhaiadr House Caroline Williams, Polly Robeits, ynghyd a Mr. T. II. Morris a'i barti. Wodi y diolehiadau arfeiol jniwahanodd y gynnulleidfa at, ot mwynhau prydnawn hapus ia\vti -Gc)lieb- ydd.

-=-=-==== MAM YN C A HO HA RU EI MERCH AM C H W A tiT fei R CA HiE" 0 PORTBIS ceir ystori ddychrynllyd am ddynes yn cael ei charcharu gan ei mam a'i brawd am bum mlynfdd ar bugaiu yn nghanol jr amgylch- iadau mwyaf ffiaidd. Ar ol derbyu liythyr di-enw, aeth yr heddgeidwaid lleol i dy un M. Marcel Mounier, a drylliasant ddrws cloedig ystafell ailan, o ba un y deuai y drygsawr mwyaf annioddefol. Ar y llawr, yn eistedd, gwelent ddynes oedranus—dim ond croen am esgyrn, ei gwallt yn hirllaes, ac heb ei gribo ei hewinedd fel eralangau aderyn ac wedi ei gwisgo mewn carpi an aflan. Yn y fan hwy a ddoda.saut bugan droati, a cbymmerasant hi i'r meddygdy. Y fam a'r brawd a gymmerwyd i'r ddalfa gan- ddynt. Y farn, yr hon sydd yn bymtheg a tiirig- ain mlwydd oed, a ddywedodd fod ei merch yn wallgof, ac na chai neb fyued yn agos ati. Y brawd a ddywedodd na wiaetli ef ddim ond yr hyn yr oedd ei fam yn ei orohymyn i wneyd. Mae ef yn ddyn sydd yn meddu golud mawr, ac am hyny yn cael edrych arno gyda pharcli yn y gymmydogaeth. Ytndyrodd torf fawr o amgylch I y ty, a hwtient y carcharorion yn dost.

GWRTHDARAWiAl) AR Y FFORDD HAUHN GER ORE WE. CYMMERODD gwrthdarawiad difrifolle ar Ffordd Haiaru Gogledd Stafford, nos Sabbath, ychydig filldiroedd o tjrewe, yr hyn a ddiweddodd, trwy bump o bersonau gael ei niweidio yn ddifrifo!, ac i lawer ddioddd ysgytiadau. Y mae'u ymddang os fod t, 6n Stoke yn sefyll yn ngorar Hareoastlo. yn di^gwyl y tren cyflym o Manchester, pan y darfu i beitiant ysgafa, yr hwn oedd yn dyfod yn nghyfeiriad Crewe, wneyd ei yund-iangosiad o dwoel. Yr oedd y peiriaut yn teithio yn ol ugain neu ddeng milldir ar hugaia yr awr, a rhuthrodd i'r tiea oedd yn llwythog o deithwyr gyda nerth dyehrynllyd. Ghwilfriwiwyd van y gwyliwr. ao yr oedd nerth v gwrtbdarawiad mor fawr fel y cafodd yr oil o'r teithwyr eu hyrddio o un ochr l'r cerbyd i'r ochr at all, Yn ffodus, yr oedd y gwyliwr ar y banlawr ar yr adeg neu buasai ef wedi ei ladd, y inae'n sicr. Diangodd v pedwar dyn oedd ar y pendant mewn modd gwyrthiol. Knwau y personaa a niweidiwyd yriynb :—Leonard Maxwell, Mrs. Allen James Kenny—yr oil o Crewe Mrs Cheers a Samuel Oakes, Crewe.

BKAS-NODION. Y mae perchenog a golygydd doniol y Cymro, Mr. Isaac Ffoulkes (Llyfr-bryf), er'a rhai mlsoedd,;bellach, yn treulio ei ioeek-end mewn palasdy bychan, tlws, sydd ganddo yn nghymmydogaeth y Rhewl, Rhyd-y- cilgwyn. Pan neidiodd efe o'i gerbydres ar fanlawr y Rhewl, prydnawn dydd Sadwrn diweddaf, y newydd cyntaf a gafodd ydoedd fod ei ben gyfaill Y Vincent (gohebydd Llundain y FANKB), am dreulio y Sulgwyn gydag ef yno eleni. Rhyfedd y cyfnewidiad a wnaeth gwlith-wlaw dymunol y Sabbath, a boreu dydd Llun ar wyneb yr holl feusydd. Mawr y ewyno oedd eisoes yn bod o herwydd y sychder. Teimlid yr angen am wlaw yn fwy nag yr ydya yn cofio er's llawer o amser. Ni chafwyd hanner digon, medd y rhan fwyaf Mor an- lJawdd ein 'plesio ydym. Diolch am yr hyn a gaf- wyd. Er pob peth, y mae anian yn gwisgo ei dillad goreu, a'i cheinion yn duigon i swyno yr enaid mwyaf anfarddonol. Yr wythnos ddiweddaf bu y Parch. R. O. Williams, Porth Amlwch, sir Fon, yn cynnal ei arholiadau cerddoro!, mewn cyssylltiad a chyfarfod misol y Methodistiaid Calfina:dd yn Nyffryn Clwyd. Y mae efe yn brysur gydar un gorchwyl yr wythnos hoti ticfyd. Ar y cyfan, rhydd y cerddor adnabyddus o Fon uchel ganmoliaeth i'r ymgeiswyr Dydd Sadwrn diweddaf yr oedd efe yn 'gweithio' y Fron, a'r Capel Mawr, yn Ninbyeh, a Llanelwy yn yr hwyr-lle y pregethai y Sabbath. Eithaf llawn, fel arfer, ydoedd Llangollen y Sul- gwyn. A oedd yno gymsuaint ag a welwyd ychydig llynyddoedd yn ol, sydd, er hyny, yn dra ammheus genym. Pa fodd bynag, dorus ydoedd gweled cynnifer I yn disgyn o'r trenau prydnawnol y Sadwrn diweddaf a chyfeillion caredig a disgwylgar wedi dyfod i w cyf- arfod. Rhyfedd y cusanu, y siglo dwylaw, a'r 'How d'ye do ?' oedd yno Ac mewn llawer 'stesion' lai na gorsaf bwysig Llangollen yn gyffelyb o ran hyny. Bydd pwyllgor newydd Achos y Parch. W. O. Jones yn ymgyfarfod am naw o'r gloch boreu heddyw (dydd Mawrth), yn un o ystafelloedd Capel Prince's Road, Liverpool. Nid oes neb yn disgwyl i r ym- chwiliad derfynu cyn pen yr wythnos, yn y man lleiaf Wrth edrych ar yr hen Ddyfrdwy fawr a,c enwog prydnawn Sadwrn diweddaf, sibrydem yn ddistaw mai ychydig wahaniaeth a wnai hi ar swm y mor wedi cyrhaedd iddo, gan mor isel ei dyfroedd. A gaf fi bregethu ar ddirwest acw y Sabbath nesaf?' gofynai pregethwr un o gapelau mwyaf y I Dywysogaeth, i frawd oedd newydd ofyn am y cy- boeddiad iddo 'i lanw bwlcb,' ys dywedir. 'Ym- igroeswcb, ddyn Pregethwoh efengyl bur i ni-os ydych yn meddwl cael ayfod acw etto Yn Nhai Nant a'r Groes (Penycae), y mae gwir angen am fugail. Teimla y rhan fwyaf yn gwbl add- fed ir peth. Y lleiii a wrthwynebant rhag ofn y Host. I Tai Nant, y He gwanaf, yn naturiol sydd yn ofni fwyaf. Yr ydwyf yn deall fod y Parch. John Lewis, gynt o Rhydlydan, eisoes wedi ymsefydlu, a decbreu ar ei waith fel gweinidog eglwysi y Methodistiaid Calfin- aidd yn y Garth a Phenybryn., Rhiwabon. Sonir am adeiladu ty iddo. Rhoddir y ganmoliaeth nwchaf i lafur a doothineh gweinidogaethol y Parchedig John Thomas, hofyd, yii Acerfair. Y mae yr hea achos Cymraeg mor flodeuog ag erioed, a'r eglwys Saesneg newydd yn dehyg o fod yn llwyddiannus yn ogystal. Da genym ddeall fod y 'Cadbon' Evans yn dra llwyddiannus yn Rhiwabon. Gwoitliiwr o dan y Symmudiad Ymosodol ydyw y 'Cadben.' Y mae ei hen gyfeillioit yn Nînbych a Rhyl yn cofio yn gymics ato, a,c yn cam olywed am ci hvyddiant yn mhob ystyr. Yr ydwyf yn dymimo llongyfaroh fy hen gyfaill mwyn, y Parch. John Jones, Rhiwabon, ar ei adferiad i'w iechyd. Y mae efe yn edrych yn dda ac, fe'm hysbysir, yn pregethu cystal ag erioed. Gwr ieuangc o Aberllefenni, or enw Mr. Hugh Jones (ond yn awr yn y Bala), sydd wedi derbyn gal wad eglwysi Pontcyssyllte a'r Fron i'w 'bugeilio yn yr Arglwydd.' Nid ydyw yn svn gan yr ystyrbwyll fod lieoedd bychain yn otni tba,g y draul sydd yuglyn a'r fugeil- iaeth Fethodistaidd. Y mae nifer mor fychan yn dyfod i'r cyfarfod wythnosol, a phwysau y beichiau presennol yn disgyn ar rhyw ddau neu dri yn unig mewn llawer ac etto, ni f vn }rr 1 awdurdodau ddyfod fodfedd oddi ar ffordd y rheolau caethion sydd wedi eu tynu allan ganddynt i gyfarfod y lieoedd bychain hyn sydd yn fynych yn nychu o eisieu ymgeledd. A phan y daw bugail i fan, yn rhy fynych o lawer efe a ystyi,ia,-o leiaf, efe a weithreda fel pe mai ei genhadaeto. fawr ef yn y lie ydyw estyn el law—am y cy flog. Clywais i gryn helynt fod yn nghyfarfod misol diweddaf Dyffryn Ulwyd, yr hwn a gynnaliwyd yn ngbapel y Dyffryn, ger Dinbych, ynghylch rhoddi 50". o g"arit flynyddol i'r Achos Saesnig yn nhref Rhuthyn. I'r rhan fwyaf oedd yn bresennol ymddangosai y rhodd anwes hon yn enfawr. Diolch i'r Parchn. Robeit Richards, Rhyl, ac R. Ambrose Jones (Emrys ap lican), Rhewl, am eu gonestrwydd di-dderbyn- wyneb yn hyn. Eisieu chwaneg o l'ai tebyg i'r dda,u frawd anwyl hyn sydd yn nghyfarfod misol Dyffryn Clwyd. Pa ham y cynnygir rhodd o 50p. yn y flwyddyn i'r Achos Saemig hwn (ag y m)n llawer nad oes angen inawr a c amlWg am dano), a dim ond rhyw dair punt gwta i hen achos parchus Llanbedr yn ei wendid— achos sydd yn gorfod brwydro yn erbyn rhwystrau na wyr Saeson' Rhnthyn ddim am danynt, Da genyf fod y cynnygiad wedi ei ohirio hyd y cyf- arfod misol nesaf, yr hwn sydd i gael ei gynnal yn y Tabernacl, Rhuthyn. Soniais yn barod am Tai Nant. Goddefwch air etto. Y mae yno yn awr gapel newydd, bychan, y mae yn wir, ond un o'r fath ddestlusaf. Y mae yno gynnull- eidfa o wrandawyr astud, gydag eithriad neu ddwy. Pan wclaf ddyn, yn anterth ei ddyddiau, yn cysgu o dan y weinidogaeth, ac yn enwedig pan y clywaf mai felly y bydd y dyn hwnw yn gwneys o dan weinidog- aeth pawb, yn naturiol, byddaf yn gofyn, Ai tybed na 5 ydyw cwsg yn afiechyd arm>Ac nid at y meddyg, yn hytrach nag i wrandaw pregethwr, y dylai y truan fyned ? Soniais, hefyd, am y Groos, Penycae. Y mae yma gryn sibrwd am gapel newydd Nid yn holiol yn yr un man a'r capel presennol, os iawn y deallais. Y mae y dylanwadau Eglwysi,, yn gryfion ac yn lliosog yn yr ardal weithfaol hon ac fel arfer, y mae y dynionacli yn cwympo yn ebyrth rhwydd. Nid oes genyf ddim yn erbyn i'r Hen Fam lwyddo, ond iddi wneyd hyny ar dir teg. Druan o Rhiwabon Dyma un o'r manau diweddaf y caraswn fyw ynddo Ni fuasai gwaeth genyf fyw yn Aide shot nag yn Rhiwabon Odid y ceir man yn Nghymru g ysbryd milwriaeth mor gryf ynddo. A oes perthynas rhwng y ffaith hon gg agosrwydd Wynn- stav ? Pan yn ysgrifenu, nis gwn ddim pa, fath eisteddfod a gaed yn y Bala y Llungwyn. Gweled cannoedd yn tyru tuag yno a wnaethum foreu y diwrnod yn Rhiw- abon, Llangollen, a Chorwen. Yr wythnos ar ol y nesaf y cynnelir Cymmanfa Ganu M. C. Dosbarth Llangollen. Mr. David Jenkins fydd yr arweinydd yn hon fel yn yr un sydd i fod yn Ninbyeh. Y mae yn debyg y dywedir wrthyf ei bod hi, bellach, wedi myned yn 'ormod o'r dydd' i ddyweyd gair yn erbyn troi y seiat heibio ar nos Sul, er mwyn cael cyfarfod canu yn y lie i ddysgu tOnau y gym- manfa. Gan nad pa, un am hyny, yn bendifaddeu nid ydyw yn 'ormod o'r dydd' i godi lief yn erbyn hyny er mwyn cyfarfod i ddysgu tonau i gystadlu mewn eicteddfodau a chyfarfodydd llenyddol. Fel y dywedais yn barod, y mae yr Achos Saesnig newydd yn Acerfair yn llwyddiannus iawn. Yr oedd gwir angen am hwn, Yn hyn y mae yn achos tra gwahanol i lawer o Achosion Saesnig sydd wedi eu planu yma a thraw yn ein hardaloedd. Y mae yma Saeson. Ar y cyntaf, ni phetrusai amryw ddyweyd fod y lie yn un holiol anobeithiol i lafurio ynddo. Barbareidd- dra y rhanbaith ydoedd y rheswm a ddygid yn mlaen dros hyny. Y rheswm dros weithio yn mherfedd- dir Affrica yn rheswm dros beidio gweithio yn N ghymru Ond mentro' y lie a wnaeth y Parch. John Thomas I-Teddyw, nid oes neb yn uwcb ei barch yn ngolwg hyd yn oed y rbai iselaf. Enghraifft or hyn a all dyn liafurus a doeth ei wneyd ydyw llwyddiant Achos Saesnig Acerfair. Y mae gwasanaeth Mr. Parry, yr ysgolfeistr, hefyd, yn ammhrisiadwy werthfawr yn y lie hwn Hir oes i r ddau. Ai un o'r prif gymmhwysderau i sicrhau cael preg- ethu mewn cyfarfod misol yn Nyffryn Clwyd ydyw gofalu am beidio dyfod i'r cyunadleddau y diwrnod cyntaf ? YSGRIBLYDD.

_1- T 0 W Y N DYCHWELIAD Y GWIRFODDO LWYR ADREF 0 DDEHEUDIR AFFRICA. DDARLLE;YDD, rhyw bymtheg mis yn ol yr oeddwn yn ceisio disgrifio i ti yn y FANER banes y dynion ieuaingc hyn yn gadael eu gwlad a u cartrefi, a hyny yn wirfoddol, gan wynebu ar holl ga,ledi ac arifanteis- ion y Transvaal. Y pr, d hwnw tipyn yn fflat oedd pobpeth yn y dref a'r gymmydogaeth. OnJ y mae yn bur wahanol heddyw (Mai 23ain). Yr wyf wedi gweled hen dreflan fechan Cad fan Sant wedi ymwisgo yn ei holl harddweh Ond yn sic", ni ddaeth allan erioed yn debyg i'r tro hwn. Yr oedd pob heol, fechan a mawr, jront and bark, yn dryfrith o fanerau a bwaau. AI.ewn gair, yr wyf yn credu fod yno amryw o filoedd o bob math o honynt. Yr oeddwn wedi meddwi am gymmeryd nodiad o'r rhai mwyaf hynod o honynt. Ond hwyrach mai gwell peidio, am fod cymmaint o deyrngarwch yn aros yn y if bychan sydd heb ddim ond cadach poced, a lhin Arglwydd Roberts arno, yn cael ti osod ar fur y ty ag sydd o dan y faner freiniol (-io,unl standard) ar fur y palasdy yn y brif heol. Yr oedd yr arwydd-ciriau croesawol yn lleng mewn rliif, a r nifer amlaf yn Saesneg Gwelais yno rai gwir dda a tharawiadol Yr oedd plant yr ysgolion dyddi. 1 wedi eu trefnu, o dan arweiniad eu hathrawon a u hathrawesau, yn rhifo rhai cannoedd, a phob un yn dwyn baner ya ei. law. Tnag un or gloch deehreuodd y gwJr ar feirch ddyfod at y lluestty, Gv/elais rai yn mysg y rhai hyn o blwyfydd Talyllyn, Towyn, Llanegryn, a Llan- fihangel; ond Towyn-, wrth reswm, oeddynt ylliosocaf. Ffurfiwyd yn orymdaith yn awr er myned i'r orsaf i gyfarfod y gerbydres cldau o'r gloch, pryd yr oeddis yn disgwyl y dynion ieuaingc yn ol. Yr oedd yr heolydd yn fyw, erbyn hyn, gan bo-d yn prysuro tua'r man cyfarfod. Plant y gwahanol ysgolion oedd yn gyntaf, yna y gw £ r meirch, wedi hyny y gwirfoddol- wyr a'r seindorf, yna y dyrfa gymmysg, yn rhifo yn sicr amryw o filosdd. Wedi gosod yr oil i sefyll yn eu safleoedd priodoJ. gwelem y march tSn yn earlamu o gyfeiriad Aberdyfi a phan y daeth yn agos i t- orsaf, rhwygid yr awyr gan hwre croesawol y miloedd oedd yn disgwyl yn mhob cyfeiriad, a mawr oedd yr ysgwyd dwylaw gan eu cyfeillion a'u perfchynasan. Wedi bod yn aroa am fuiiyd neu ddau yn cael eu gwawl-lunio gan Mr. Young, Towyn, a symmudwyd i lawr i gyf- eiriad y parade, a deuwyd i fyny yn orymdaif-h reolaidd trwy y brif heol (High Street), nes cyrhacdd y Corbet Sqare. Yno aethant i mewn i'r Assembly Rooms, a daethant allan ar y balcony, yn cael eu harwain gan Arglwydd Raglaw y sir (Mr. W. R. M. Wynne, Peniarth). Safai yno y boneddigesau y Misses Kirkby (dwy chwaer y Cadben Kirkby), a'u brawd, Harold Kirkby, y ddau wedi bod allan. yn y Transvaal; ao y mae un aHan etto yn Malta. Am y llall, y Cadbcn Kirkby, y rnae efe wed! cael ei saethu yn ei gefn gan y Bwriaid yn neiliduol o ddrwg, ac wedi bod o dan driniaethau meddygol celyd yn y naiii ysbytty ar ol y Hail. Ond yn awr, y mae wedi caei dychwelyd at yr hen foneddigea, ei fam, i Lanfeudigaid Hall,ger Towyn, Meirionydd ac y mae yn gwella yu araf; ond ofnir na ddaw fawr rym yn ei aelodau isaf byth. Y mae pawb yn cydymdeimlo yn fawr a'r hen fam, a'r Cadben. Un arall a gynnrycliiolid yno gan ei chwaer ydoedd y fammaeth, Miss Aiyfanwy Cvvenonwy Pugh, merch i'r diweddar foneddwr Dr. John Pugh (loan ap Hir Feddyy), Aberdyfi. Yr oedd hithau wedi bod yn maes y rhyfel yn gweini ar y cleifion a'r anafusion am amser maith ond yr oedd yn awr yn yr Iwerddon, ac er siomedigaeth i'w chyfeillion wedi aytfun telegram fod yn ammhossibl iddi fod yn bresennol yn Nhywyn. Safai y dynion ieuaingc ar ffrynt y baleawd, a daeth Mr. Jones, Bryngwyn, Peniarth, Yer mlaen, a gofynodd i r miloedd oedd o'i flaen am ganu yr hen don 'Hen wlad fy nhadau, yr hyn a wnaed, a Mr. Jones yn arwaill. Y peth nesaf cedd anerchiad gan Mr. W. R. M. Wynne yn Saesneg. Dywedodd fod yn dda ganddo ga,el bod yn bresennol i groesawi dewrion Cymru yn ol; a bod yn wir ofidus ganddo fod un o'r saith heb fod yn holliach, yn neiliduol ei hen gyfaill, y Cadben W. B. Kirkby, yr hwn oedd yn foneddwr ag yr oedd pawb yn ei hofli, a'i fod, eibyn hyn, wedi dangos ei fod, fel milwr, yn deilwng olynydd i r hen Wynniaid Maes y Neuadd. Canmolai > r oil am eu parodrwydd i aberthu pobpeth er mwyn eu brenin a'u gwlad. Yna cyflwynodd yr anerchiadau i bob un. Yna daeth y Rhingyll Evan R Jones yn mlaen; ao mewn ychydig frawf; 4, gaii Cymraeg croewon, eynnes, diolchodd i bawb am eu serchawgrwydd a'u croesaw calonog iddynt hwy, fel plant Tywy, Siaradwyd ar ol hyn gan amryw foneddigion eraill i'r un cyfeiriad. Yna.fe ganwyd 'Duw gadwo y brenin,' gan gorau y plant, yn cael eu cynnorthwyo gan Seindorf y Gwir- foddolwyr yn bur efreithiol. Aeth y cannoedd plant y i awr i fac-s perthynol i'r Corbet Arms, lie yr oedd gwledd wedi ei darparu ar eu cyfer. Am saith o'r gloch bu rhai cannoedd o'r dynion yn mwynhau byr-bryd yn y gwestty Ar ol byny cafwyd llawer o areithiau croesawol gan y boneddwyr oedd yn bresennol Clywais fod rhai o'r gwirfoddolwyr wedi siarad yn rhagorol hefyd. Ac er fod yn Nhywyn tai o'r bodau anwladgar hyny na wnant braidd ddim ond camnawl gelyuion eu gwlad, a sarha,u a difrïo eu cenedl eu hunain, yr oeddynt heddyw yn methu yn deg a pheldio cymmeryd rhan yn ngnroesawiad y gwroniaid hyn adref. A chofier am eu parchu etto rhag Haw am yr hunan- aberth a wnaed ganddynt. Yr ydwyf yn mawr hyderu fod gan y pwyllgor ddigon o weddill er gosod rhyw gof arwydd parhaol am danynt yn y dref, fel y gall eu henwau, a u hanes, gael ei (irosglwyddo i'r miloedd ymwelwyr bob haf. Yn F-IRN IDrus.

BANG OR. F Llywydd Newydd.—Yn Nghymmanfa Gyffredinol y Methodistiaid yn Aberystwyth dewiswyd y Parch. T. J. Wheldon, gweinidog y Tabernacl, yn llywydd am y flwyddyn nesaf, pryd y cynnelir yr wyl yn Liverpool Y mae y newydd am y dyrchafiad hwn i w gweinidog wedi peri llawenydd i'r holl frawdol- iaeth —Gohebydd. as u.

BONTNSWYDD, HER DI^BVOH. CYNKALIODD eghvys Y Bedyrhiwyr yn y lie hwn ei chyfarfod blynyddol eleni ar v 23cilit a'r 4ain o'r mis prescuuol, pryd y pregethwyd gan y Parchn. J. Lee Davies, Brytmrnan, sir Gaer- fyrddin a W. II. Jones, Talywern, sir Dref- aldwyn. Cymmerwyd rhan yn y gwasanaeth, hefyd, gan y Pare U. P. Roberts, Llannefydd, ac E. Jones, Llaneiwy. Cafwyd cynnoileidfaoedd tra lliosog ar-yv achlvsur, a pbregethau rhagor- ol Y mae iichos y Beilyddwyr yn y dyfiryn prydfeitb hwn ar lan yr afon Eiwy yn gwisgo lgedd, obeittnol.—Gohebydd.

ARGLWYDD ES Mü A'l HYSGARIAD. YN yr hydref diweddaf gofynodd Arglwyddes M Ôn am gael ysgariad oddi wrth yr Ardalydd, a chafodd hyny. Yn awr y mae wed) newid ei meddwi, ac nid oes ganddi eisieu hyny. Gofynwyd i Syr Francis Jeune, yn Llys yr Ysgariad, dydd Llun, ddileu yr archeb oedd yn caniatau iddi gael ysgariad, a thaflu v ddeiseb allan. Dywedai Mr. Barnard yr hwn a ymdclangosai dros y ddeisebyddes, nad oedd yn meddwi iod yna un gwrthwynebiad i'w gais. A wnaeth Dirprwywr y Brenin ei ymddang- osiad gofynai y Barnwr. Eglurodd Mr. Barnard fod Arglwyddes Mon yn Muwrth yn dymnno am i'r archeb oedd yn caniatau yr ysgariaeth gael ei diddymu, a rhoddodd gyfarwyddyd i'w chyfreithwyr i'r g perwyl hwnw; ond gan ei bod ar y Oyfandir ar yr adeg, ni wnaed ycais. Yn Ebrill gwnaeth Dirprwywr y Brenin ei ymddangosiad; ond ys- grifenodd y cyfreithwyr, gan ddangos tod y ddeisebyddes, yn Mawrth, wedi dymuno am i archeb yr ysgariad gael ei diddymu ac o dan yr amgylchiadau, yr oedd Dirprwywr y Brenin wedi cydsynio i alw yn ol ei amddiffyniad, ac i beidio gofyn am gostau. 'Gellwch weled yr ohebiaefch.' meddai Mr. Barnard, gan estyn bwndel o bapyiau i'r barnwr. Ond wedi i Syr Francis Jeune edrych trwy y papyrau, dywedodd y carai ef wybod ychydig chwaneg am y mater. Yr oeld yn audwg fod yna rywbeth y dylai ef ei wybod; ond nid ,'edd yn meddwl, y dylai ei glywed yn y llys. Gan fod yr achos wedi cael ei wrandaw ar y dechreii yn breifat, yr oedd efe yn meddwi y dylai un. rhyw beth peilach gael ei wrandaw yn breifat, hefyd. Carai ef weled cynnrychiolydd ÐiI. prwywr y Brenin. Y r wyf yn cofio yr achos yn eithaf da,' meddai Syr Francis, yn feddy 19a,r. Yr oedd yn achos hynod iawn. Gwrandewais ef fy hun.' Bydd i Syr Francis Jeune wneyd ymchwiliad preitat i'r mater dydd lau.

Marw yn y Jjryrd —Hy by;-lr am farwolaeth William Emmas, aaer llonyau, Wiiowaot; Street, yr hyn a gyrninaiodd le yn Kuji'oerley, ar y l'2fed o EbziJI, o giefyd yr enteric. Aefh yr ymadawedig ada. i Udeheudir Affrioa fel gwirfoddolwr gyda'r Royal Engineers yn neciireu y rhyfel.

CHOESOSWA I, L T Dyma fel yr ysgrifena y Daily News, mewn erthygl ar y canlyniad etholiadol yma y dydd o'r blaen Gair o gysu i- i'r gorchfygedig. Nid ydyw Mr. Allan Bright wedi ilwyddo i ryddhau I roesoswallt oddi wrth ormes Toriaeth; ond efe a ymladdodd el frwydr yn ddewr a phender- fynol, ac y mae efe yn wir haeddiannol o barch ei blaid. Nid dyma y tro cyntat i Mr. Allan Bright wneyd gwasanaeth gwerthfawr i r achos Rhyddfrydig. Nid oedd efe, wrth gwrs-yn wir,nisgallai—ddychymygu y gallasai efe wneyd unrhyw argraph ddofn ar Groesoswallt ar rybudd mor fyr. Gyda dycbweliad y marchog- lu ileol (o Ddeheubarth Aff i,icqjl) ymdaenodd ton o ysbryd milwraidd cryf am y foment dros yr holl le. Nid sir hawdd i'w hennill ydyw swydd yr Amwythig. Rhaid cymmeryd amser maith a gofal mawr i nyrsio 5 sir ar y terfynau fel hon, ac un wedi bod am gyhyd o amser o dan deyrnasiad teulu fel y Leightoniaid, cyn y bydd gan neb rhyv Ryddfrydwi siawns o gwbl yuo. Pe buasai Mr. Allan Bright yno am fwy o amser, mae yn sicr genym y gwnaethai efe waith gwell yno.

11 n u" At y saith miliwn o bunnau a •oddodd Mr. Carnegie i'r An eftc-t, a 5U,000/ i P>rmingbam, rhoddodd, yr w>thi os boo, lOO.oOO/* i llyfrgelloedd yn Gta~gow. Y tuae ganddo fi iyn- au etto i'w rhanu