Baner ac Amserau Cymru

DIM CYFNEWIDIADAU PWYSIG. CWMNIAU BYCHAIN 0 FWRIAID YN AIL GROESI YR AFON ORANGE. Boreu ddydd Mercher. Mewn bryaneges a anfonodd Arglwydd Kitchener o Pretoria, dydd Llun, dywed cad oedd cyfnewidiadau pwysig wedi cymmeryd lie yn y safyllfa ya Nhrefedigaeth y Panrhyn. Dangys y rhe&tr o golledioa a gyhoeddwyd d'loe fod yna ymgyreh g-Ued wedi cymmeryd IS i yn ngos i Marrajabarg dydd Gweser di v?fdda?," pas y lladdwyd un. D'U swyddogion, a i hump c's nsUwyr eyfifredio, ac y cafodd 14 o tilwJr cytiredia en clwyfo; tn. yr cdrodJir fod Rwyddog a phe 'war o fis wyr cyffrsdin ar goli Crellr, hefyd, fod yna ymhdd wedi cymmeryd lis yn ag03 i Fraserbnfg Road ."ydd Sidwra. Oywftdir rial ydyw y Bivriatd yn Grvinfa, yr hwn 13 sydd ■ fo i 200 o filldiroedd i'r gogledd- ddwyruin o D,,el y Peothyn, wtdi myned yn viviiilla* h yn mlun. Y mae en ff ?rdd i Did y Peorbyn wedi cae! ei chan i fyny, trwy fod I g ilia cryt o dan y M ilwiiad De Lisle yr* P q'let b'rgt tm 80 o filidiioedl i'r gogledd-ddwyrain o Dref y Panraja. Nid ydyw y fod y goresgyewyr wedi cyihield Bwlch Grey a Kardouw, g"r P"rIH v:\ e, yn cael ei gadarn- han. Adroddir fod catrodau, 500 o nifer, wedi gwneyd ymga'.a i dOT! pibellau y dwfr wrth Afon Change. Dywei Arglwydd K tcheaer fod thai gwrth- ryfeiwyr o'r Paafliyu, y rhai a ddilynasanU y CiS'odai! i Dref y Penriiyn, yn rhoddi en hun- i fyny, end nid ydyw yn dyweyd dim gyda goiwg ar eu a fer, nae i ba g-modan y raaeofc o psrthcn. Ghwanega fod amryw gwmuiiu b/chain, y rna'n ymddacgos, yn dychwelyd i D;efed'g'teth yr Afon Orange. Datfa i'r CadJywydd Bayeis, yr hwn a dda' th i 1a w roW arm B Hhs i gymmeryd rhan gyda Dili'ey yn yr ytno-'oiisad ar y Cidfridog t l^raeit", yn Nooit^edacbt, ar y 13 sg o Rag. hr. groes; ihueil ftordd haiarn Prefco>ia- El'ini's^oiiteia dydi Sidwrn, gydi'r oil o'i ddynioo, a sym'mudodd;'r cyfeinaddwytelniol AdroddiI fod y Cidfridog Louis Botha, yn ddi- weddar, yn ago! i Sptin^e, gyda fFlliu o 1,500 o y a'r te'-y^oi r wy dd ydyw ft-d y Cidiyw- y.,d B yers yn symmnd er ym lliO âg ef. 0 dan yr smgylcbiadau hyny gallai yr ymosoj- hdaü ar y lliaallau dwyreiniol g »el en had t ewydda gyds mw •; o ymroddiad. A*<ro1dir fod y Bw.-saui yu Nh'efed!¡?a,th yr Aiua O.rtDce yn tyw-i.'g i wa ar liyd p tforad i'r ,ogieid 0 Kroo1\stad, I], rhwDg y dref hon,. a Licdjey. Ymddeiigy>» fod yv o:i o'r ewmt.iau llioeog ya ymuao & Da Wet yn y cj feiriad deheuol.

IYMGYROH GER STANDERTON. Y BWRIAID YN GAEL COLLE DION TRYMION. Boreu ddydd Givener, Hysbysa Arglwydd Kitchener, mewn brysneges o Pretoria, wedi ei ddyddio ddydd Mercher, fod colofn y Milwriad ColviJle, yr bon, yn ddiweddar, oedd wedi bod yn olirio y wiad o amgylch Stan derton. ar fifordd haiarn Johannesburg-N»tal, wedi bod mewn ynigysch a gallu o eiddo v gelyn yn agos i Vantonder's Hoek, a bod y Bwriaid wedi cael eu gyru ymaith, gyda cholled drom. Ni nodir y dyddiad y cymmerodd yr ymgyreh Ie. Y mae'n bossibl mai gwrthwynebydd y Milwriad Colville ydoedd Christian Da Wet, yr hwn, fel y credir, sydd wedi dychwelyd yn ddiweddar ar draws y Vaal, i'r amcan o uno y gallaoedd a'r catrodau yn y Transvaal. Gan yr adroddiad ei fod yn Lindley tuag wythnos yn ol, y mae yn debygol fod De Wet, os ydyw wedi myned yn ol i'r Transvaal, wedi croesi y Vaal yn y Zand Drift, ger Villiersdorp. a'i fod wedi symmud oddi yno yn nghyfeiriad BetheL ar hyd y ffordd sydd yn eroeai y ffordd haiarn yn mroa i'r gorllewia o orsaf Vhklaagte. Hysbysa yr adroddiad swyddogol, hefyd, fod 3.000 0 FwriaÏrl wedi cydymgasglu yo Carolina Dywed cenadwri answyddogol fod y cydymgasglu yn cymmeryd lie yn Ecmelo, a bod chwech o gatrodau, yn gwneyd cyfanrif o tua 8,000, yn ym- gynnull yno. Dywed yr adroddiad answyddogol, yn mheilach, fod yna grediniaeth fed y Bwria'd, y rhai sydd o dan lywyddiaeth y Cadfridog Louis Botha, yu bwriadu gwneyd rhuthr i Natal, tebyg i'r un sydd yn cael ei chario yn mlaen yn breaen- nol yn Nhrefedigaeth y Pent hyn. Y mae Ar- glwydd Kitchener, hefyd, yn cydgaaglu ei gorph- lnoedd. Dywedir fod Pretoria. yn llawn o gorph- luoedd, ac y mae darpadadau yn cael eu gwneyd ar gyfer gweithrediadau pellach. Hysbysir fod Arglwydd Methuen, hefyd, wedi gadael ei ben- cadlys yn Vryburg; ac y mae wedi dechreu ar weithrediadau sydd i ymestyn droa y rhanbarthau deheu-ddwyieiniol o dir Bachuana. Ymddengys fed y Bwriaid yn Nhrefedigaeth y Penrhyn wedi ymweled & dwy dref, a'u bod wedi ysteiho yr ystorfeydd. Dywed Arglwydd Kitchener fod cwmni bychan o Fwriaid wedi gwneyd eu hymddsngosiad yn Aberdeen—tref rhyw 23 o filldiroedd o orsaf Aberdeen Road, a 168 o filldiroedd o Dref y Penrhyn-boreu ddydd Mawrth, a'u bod wedi ysbeilio yr ystorfeydd. Cyrhaeddodd corph bychan o wyr traed Prydein- ig, a rhai gwyr ar feirch, yn y prydnawn a darfu i'r gelyn, y rhai a rifent 300, oyrtbio yn ol. Hys. bysa cenadwri answyddogol i gwmni o 100 0 Ffrr- iaid fyned i mewn i Sutherland yn ddiweddar, gan dori y gwifrau, a gwaghau yr ystorfeydd. Dywedir fod y gatrawd wedi encilio i'r cyfeiriad gogleddol. Y mae y gyfraith filwrol wedi cael ei hestyn dros yr oil o Drefedigaeth y Penrhyn, gyda'r eithriad o'r porthladdoedd, a'r tiriogaethau brod orol. iii

YR YMGYRCHOEDD DIWEDDAR. Boreu ddydd Sadwrn Mewn brysneges o Pretoria, a aufonwyd ddoe, hysbysa Arglwydd Kitchener fed y Mil. Grey, gyda gallu cynnwysedig o wyr New Zealand, a Llwynwyr, wedi ymosod ar gatrodau o Fwriaid, toag 8CO o nifer, wyth milldir i'r gorllewin o Ventersburg. Garlawodd y gelyr, yr hwn a ymlidiwyd yn llwyr, bedwar o ddyaion wedi marw, a dan wedi eu clwyfo, ar y maes. Cym merodd ein corphlnoesld ni un carcharor, a chlwyfwyd nn o honynt mewn modd peryglus. Y mae Ventersburg yn Nhrefedigaeth yr Afon Orange, i'r dwyrain o linell y ffordd haiarn, ac o again 1 bum milldir ar hugain i'r deheu c Kroon- stad. Hysbysa Arglwydd Kitchener i ymosodiad gael ei wnevd ar y golofn o dan y Mil. Colville, i'r gogledd o Stenderton, dydd Iau, a, bod y gelyn wedi cael ei yru ymaith, gyda cholled drom. Adroddir fod De Wet wedi eyrhaedd Ermelo, lie y mae y Bwriaid yn ynagasglu o dan Botha, a'i fod yn annog goresgyniad dioed ar Natal. Bu Arglwydd Alethuen, yr hwn a adawodd Vryburg dydd Sadwrn diweddai, mewn ymgyrch yn agos i Taungs. y Sabbath, gyda gallu a gcedir oedd o dan lywyddiaeth Delarey. Cafodd y Bwriaid eu gyru i'r deheu ddydd Llun. e

SYMMUDIADAU Y BWRIAID YN NHREFEDIGAETH Y PENRHYN. YMLADD YN WILLOWMORE. Boreu ddydd Llun. Y mae y newyddion pwysicaf o Dcle- heudir Affrica. ar yr adeg yr ydym yn ysgrifenu yn dwyn cyssylltiad ft symmudiad- avi y catrodau Bvvriaidd yn Nhrefedigaeth y Penrhyn. Dywed ffermwr, yr hwn oedd yn Calvinia pan oedd y goresgyiiAvyr yno ar y Bed o'r mis hwn, eu bod o dan lywyddiaeth Herfezog a Brand. Ar yr 17eg yr oedd catrod- au eraill yn dynesu. ac yr oedd y Bwriaid yn ymholi yn bryderus o^berthynas i'r lie yr oedd Delarey. Boreu ddydd Gwener gwnaeth 400 o'r goresgynwyr, ymosodiad ar Willowmore, ond cawsant eu cilgwthio yn ol; a darfu i'r gwylwyr trefol a rhai o wSr Awstralia enwogi eu hanain yn yr ymgyrchoedd amddiffynol. Yn y transvaal llwyddodd rliyclaynwyr Johanesburg ar feirch i gymmeryd meddiant o ragorsaf o eiddo y Bwriaid yn Spring; a gyr- asant y gelyn yn ol mewn ymosodiad arall a wnaed ganddo; ond ar y llaw arall, cymmer- odd y Bwriaid feddiant o dren rhwng Brung- spruit a Balmoral, i'r dwyrain o Pretoria. Nwyddau mtnawl oedd y prif gyflenwadau yn y txvn rhai na fyddent o fawr o ddefnydd i'r gelyn, oddi eithr eu bod yn cynnwysdynameit; ond yr oedd yna niier o deithwy r, y rhai a orfodwyd i roddi yr hyn oedd ganddynt i fyny. Achosodd damwain i hnglawdd oedd yr awd- urdodau milwrol yn ei osod arz$ Zeerust farw- olaeth ddatl-o swyddogion un o ba rai ydoedd yr Is-fihvriad Wallace, o Gatrawd Deyrngarol Gogledd sir Lancaster. Yn Nhrefedigaeth yr Afon Orange, y mae y galluoedd Prydeinig wedi gadael Rouxville a Smithfield yn unol a pholisi newydd Arglwydd Kitchener. Cymmerwyd y trigolion i Aliwal North.

D I N B F C H CYMDEITHAS Y MILWYR A'R MORWYR. DYDD Iau cynnaliwyd cyfarfod yn Ystafell y Gynghor, Neuadd Drefol, o dan lywyddiaeth y maer, er cymmeryd o dan ystyriaeth y drysorfa leol or cynnorthwyo teuluoedd y milwyr a'r morwyr. Eglurwyd fod y 8wm o 7p. 19s, 6c. yn cael ei rana yn wythoosol yn ihanbarth Dinbych a H ha thy a. Ar yr 3 lain ú Rftgfyr nid oedd ond 13p. lis. 7c yn y diysorfa. fel yr oedd yn angen- rheidiol cael chwaneg o arian. Vn ystod y I flwyddyn 1900, yr oedd y swm o 312p 10s. wedi cael ei tanu. Penderfynwyd eu bod yn gofyn i faerod Dinbych a Rhuvhyn agor rhestr o ■ danysgrifiadau yn y bangciau. Paeiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r rhai oedd wedi cymmeryd rhan flaenllaw gyda'r drysorfa. hon. I Genhadaeth yr Ugeinftd Ganrif.—Fel y cry- bwyilwyd yn MANER dydd Mercher diweddaf, traddodwyd cyfres o bregethau yn llgwahanol gapelydd v dref bob nos yr wythnoa ddiweddaf, gan weinidogioa dyeithr perthynol i'r gwahanol enwadau, ynghyd a Miss Rosiaa Davies, Treher- bert. Dyma. drefn y pregethu am yr wythnos Nos Lun, yn nghapel y Fron, y Parch. T. Isfryn Hughes, Bethesda. Nos Lun, yn nghapel y Bad- yddwyr, y Parch. R. Richards, Rhyl. Nos Fawrth, yn Salem, y Parch. Dr. Abel Parry, Rhyl Nos Fawrth, yn Seion, Stryt Henllan, y Parch. T. Iafryn Hughes. Nos Fercher, yn nghapel Pendref, Miss Rosina Davies, Treherbeit, a'r Parch. David James, Pwliheli. Nos Iau, yn nghapel Lon Swan, y Parchn. David James, a Dr. John Pugh. Caerdydd. Nos Iau, yn nghapel y Green, Miss Rosina Davies. Nos Wener, yn y Capel Mawr, Miss Rosina Davies, a'r Parch. T. Hughes, Tregarth, Nos Sadwrn, yn y Capel Mawr, y Parchn. R. Roberts, Rhos, a Dr. John Pugh. Yr oedd cyfarfod gweddi yn cael ei gynnal am 6 30, o ilaen yr odfaon, yn mhob capei. Cafwyd cynnulliadau lliosog, ac arwyddion amlwg o arddeliad ar y gwirioaedd. Ymunodd amryw a'r gwahanol eglwyai yn y dref. Llys Melhda,liad.Gwn&e&. archeb derbyn yn ystad Mr. David Williams, chwegnwydd wr; a bydd i'r cyfarfod cyntaf o'r gofynwyr gael ei gynnal yn swyddfa y Svvyddog Derbyoiol, Caer, ar yr 2ihin o'r mis hwn bydd yr arholiad cyhoeddus yn cael ei gynnal yn Monger, Ghwefror 7fed. Gwneir amcangyfrif fod yr oil o'r ddyled yn 709p, a'r diffyg yn 497p. Y mae y dyledwr wedi bod mewn busnea am ddeunaw mlynedd, a phriodola, ei anhawsderau i'w feth;ant i gael ei ddyledion ar y llyfrau. Cyfarfod Dirwestol. — Yn y Capel Mawr, nos Litn diweddaf, daeth cynnulliad lliosog ynghyd i derfynu cyfres y cyfarfodydd diwvgiadol a gyn- naliwyd yr -wythnos flaenorol mewn cyfarfod dirwestol. Llywyddwyd yn fedrus a doeth, fel arfer, gan y Parchedlg James Charles. Dechreu- wyd trwy ddarllen a gweddxo gan y Parch. Richard Griffiths, Fron. Wedi cael anerchiad byr gan y llywydd, traddodwyd areithiau miniog a gafaelgar gan y Parchedig Hugh Hughes, y gweinidog Wesleyaid adnabyddus o'r Rhyl, a Mr. H. J. Williams (Plenydd), Fourcrosses, ger PwlJ. heli. Rboddwyd gwrandawiad astud i'r anerch. 9 v L iadau rhagorol hyn. Yn ystod y cyfarfod canwyd amryw weithiau o lyfrau y genhadaeth, dan arweiniad Mr. R. G. Jones, draper, a Miss Jones, merch y Parchedig Evan Jocea (gweinidog y He) yn cyfeilio. Terfynwyd gyda'r fendith apostolaidd gan y llywydd.

LLANNEFYDD. Adgofion am yr Hen Groes.-Pan yn yr ysgol byddem yn ami yn cael golwg ar yr hen groes. Ac er fy ngofict, y mae y cweir' gefais gan un o blant yr ysgol uchaf (uchaf o ran saffe ddaear- yddol, yn fyw iawn yn ty meddwl, a minnau yn meddwl y buaswn yn medru rhoddi curfa ddaiddo; ond buasai yn ddrwg arnaf ar yr aclwyd gartref pe y buaswn wedi gwneyd. Ar ddiwrnod y clwb y byddai y Groes yn cael y lie mwyaf amlwg. Byddem yn cael myned i'r Llan y diwrnod hwnw, ac un o ddiwrnodau pwysicaf y flwyddyn fyddai hwnw genym ni, y plant. Ac o gwmpas y Groes y chwareuai y seindorf fwyaf. Diwrnod neillduol i ni oedd Ltro cyntaf y daeth seindorf gwirfoddolwyr inbj'ch yma yn eu gwisgoedd milwrol. Yr oedd yn olygfa newydd iawn i ni. Ni byddem yn cael myned fawr oddi cartref; a phan gawn tyned i'r if air gyda fy nhad, byddwn yn dis- gj)Vyl gweled y band, ond rhyw ordi corai fydd- ai yno. Cyn cael y band o Ddinbych, rhai o'r Almaen a gaem, a rhyw Tom Jones y drum- mer fyddai yn gofalu am danynt dros y clwb. A wyddem ni, y plant, ddim na fyddai yn myn- ed i'r Almaen i'w nol. Yr oedd y seindorf dra- mor yn rhagori yn fawr mewn nn pefch ar sein- dorf Dinbych. Chwireuent faint fynai ar- weinwyr y clwb ofyn iddynt, a gorymdeithient yn ddi-rwgnach'; ond ychydig iawn chwareuai seindorf Dinbych. Mae anil i olygfa yn dyfod yn fyw iawn i'm meddwl ar y clwb ger y Groes, ond boddlonaf ar nodi dim ond dwy—un hyfryd, a'r llall yn gyferbyniol. Safai y sein- dorf o flaen y Ty isa, ac aelodau y clwb yn dorf drwsiadus yn cyrhaedd at y fynedfa i'r fyn- went. Yn amhvg yn mhlith y swyddogion yr oedd Dafydd Jones, y Foel, a Phillip Williams, y Sicp, gyda'u ffyn hirion, a'r un a'r .sca-y'oedd yn tynu mwyaf o sylw y plant oedd y gwr llyfndew a rhadlawn o Dyddyn y ceirw. Dacw y seindorf yn tewi, a'r clwb yn chwalu, a Ro- bert Jones (Glanllyn yn bresennol), yn llangc ieuangc a golygus, yn myned i ben y gareg- farch, ac yn ciprws Serins i ni, y plant. Yr wyf yn teimlo awydd diolch iddo heddyw. Yr olygfa arall oedd ar gylchwyl arall i'r clwb. Pan'yr oedd y gwasanaeth yn yr eglwys a'r ciniaw wedi myned heibio, a ninnau, y plant, bron ar gychwyn gartref, daeth dyn ieuange allan o un o'r tafarnau wedi cael gormod o ddiod, a chwerylodd gyda l'hyw hen wr o'r enw Edward Jones, oedd wrth ei ddwy ffon yn sef- yll yn ymyl y Groes, a chymmerodd ffon yr hen vvr, a tharawodd ef yn ei wyneb, nes syrth- iodd yn wvsg ei gefn fel marw. Yr oedd ei wyneb yn wyn iawn, a bu dijiyn o amser cyn dyfod i ymwybodolrwydd. Brawychwyd ni yn fawr. Yr oedd pawb fel wedi ei daraw a syfr- dandod. Yr oedd yr amgylchiad yn dylanwadu yn fwy o blaid sobrwydd na dim wrandewais erioed. A dyna y rheswm dros ei adgoffa. Yr oedd y llangc ieuange yn un o'r rhai mwyaf addfwyn pan yn sobr, ac ni welais ef yn feddw byth wedi hyny. Buasai yn dda iawn genyf | gael golwg ar yr hen groes, ond bydd yn rhaid gofyn cenad i'r ficer i fyned i mewn i'w grounds ef, ac yr wyf yn teimlo yn chwithig myned i ofyn cenad i weled eiddo perthynol i'r phvyf. j Buaswn yn caru i rhyw rai dylanwadol o'r plwyfolion gael eu pennodi i tyned at Mr. Jones i drefnu i'w symmud hiyn ol, neu i rhyw ran arall o'r llan. Credaf na roddai Mr. Jones un rhwystr ar y ffordd i'r plwyf gael meddiant o'i eiddo ei hun. Clywais yn union ar ol sym- rmuliad y groes nad oedd ganddo wrthwynebiad i'r plwyfolion i'w symmud yn ol. Clywais mai y rheswm dros ei symmud oedd, ei bod yn ber- yglus i weddioedd a throliau. Ond ni chlywsom am ddamwain erioed o'i herwydd. Ac y mae yn brawf nad oedd yn lie cyfyng iawnidroliau fod William Jones, Mofoniog, yn ei ddydd, wedi ei hamgylcha gyda gwagen a phedwar ceffyl. Pa ham y gelwir hi yn groes (Dwy gareg ydyw— y gareg isaf yn rhyw lathen a banner bob ffordd, a thros hanner llath o drwch, a thwll yn ei chanol i roddi y gareg arall, yr hon sydd golofn dros lathen o uchder, ac yn rhyw hanner llath bob ffordd ar ei thraws. Dywedai hen ewythr i mi, wn i ddim ar ba sail, mai i Pentrefo'elas yr oedd i fyned, fod rhan o'r plwyf hwnw yn perthyn i Lannefydd; yn yr hen amser y byddent yn dyfod o'r rhan hwnw i eglwys Llannefydd i briodi. Diolch lawer i Caerenydd am ei lythyr a'i gymmeradwy- aeth.—Gyrt.

Cyfanswrn yr arian mewn cylchrediad yn yr Unol Dalaethau, yn cl adroddiad Rhagfyr laf, ydyw 2,158,761,367 0 ddoleri—20,000,000 0 ddoleri yn fwy nag yn Tachwedd.

Y MEBDYGON YN OSBORNE YN y newyddiadurjn boreu ddydd Sadwrn hysbysid fod afiechyd y Frenhines yn achosi y pryder mwyaf. Yr oedd amryw sibrydon yn cael eu lledaenu ddydd Owener; a .dis- gwylid y cawsid allan wedi hyny eu bod yn cael eu gosod allan yn rhy gryf. Profodd yr adroddiadau swyddogol nos Wener, modd bynag, fod yna reswm gwirioneddol tiros ofni y canlyniad'au. Yr oedd y cyntaf yn cael ei gyhoeddi yn y Court Circular, ac yr oedd wedi ¡ ei eirio fel y canlyn OSBORNE, Ionau:r ISfed. Nid ydyw y Frenhines yn ddiweddar wedi bod yn mwynhau ei hiechyd arferol, ac nis gall fyned allan fel arfer yn ei cherbyd.' Hhydd mynegiad arall yn y Court Circular, a gyhoeddwyd jn ddiweddarach, fwy 0 fanyl- ion. Yr oedd hwnw wedi ei eirio fel y can- lyn Y mae yna gryn wasgu wedi bod ar alluoedd ei Mawrhydi yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, yr hyn sydd wedi dyweyd braidd ar ei chyfnn- nerfol. Barnai rneddygon ei MaAvrhydi yn ddoefch, gan hyny, i'r Frenhines gael ei chadw yn berffaitli dawel yn y ty, a'i bod yn ymgadw yn bresennol rhag trafod busnes.' iliiy w wythnos yn flaenorol i gyhoeddiad yr Lo hysbysiadau uchod yr oedd y Frenhines yn myned allan bob dydd; ac y mae'n yrnddangos na bu raid i'w Mawrhydi gadw i fewn hyd dydd Mercher. Or saf-bwynt hwnw gall y cof- nodiad canlynol am bob dyddam yr wythnos a aeth heibio, yr hwn a gasglwyd o'r Court Circu- lar, fod yn ddyddorol — Dydd Sadwrn.—Aeth y Frenhines allan mewn cerbyd, yn cael ei dilyn gan ei Huchel- der Brenhinol y Dywysoges Christian. Y Sabbath.—Yr oedd ei MaAvrhydi yn bre- sennol yn y gwasanaeth dwyfol yn Osborne. Aeth y Frenhines allan mewn cerbyd yn y prydnawn. Dydd Llun.—Aeth y Frenhines allan, yn cael ei dilyn gan y Dywysoges Christian a'r Dywysoges Henry o Battenberg. Bu Iarll Roberts ar ymweliad a'i Mawrhydi, ac arosodd yn Osborne am y noson. Dydd Mawrth.—Aeth y Frenhines allan mewn cerbyd, yn cael ei dilyn gan y Dduces o Saxe-Coburg a Gotha. Dydd Mercher.—Nid oes un cofnodiad am ddreif. Dydd Iau.—Ni dderbyniwyd Court Circular yn Llundain. Dydd Gwener.—Yr hysbysiadau a ddyfyn- wyd uchod, fod ei Mawrhydi yn methu myned allan yn ei cherbyd fel arter. Gellir ystyried yr adroddiadau uchod yn rhai swyddogol. Gellir chwanegu amryw eraill oedd yn cael eu lledaena dydd Gweller. Dymit rai o honynt Dywed gohebydd y Central Ntws yn C )wes. wrth wetrebu yn y boreu :—' Y mae afiechyd y Frenhines yn achosi rhyw gymmaint o anes- mwythder yn Osborne.' Gwefreba gohebydd arall o Portsmouth: — { Y mae adroddiad wedi eyrhaedd yma fod y Frenhines yn sal; ond ni chredir ei fod yn ddifrifol. Pe byddai i afiechyd ei Mawrhydi barhau, ofnir y byddai iddo attal ymweliad y Due o Gaerefrog bg Awstralia.' Dywed adroddiad arall' Y mae ei Mawr- I hycu wedi bod yn wael ei hiechyd er's rhyw ychydig wythnosau, ac y mae ei hoedran mawr yn gwneyd ei chyflwr yn fwy difrifol. Y mae T, Syr James Reid, prif feddyg ei Mawrhydi, yn gweini ami yn barhaus, ac y mae Syr Francis Laking, hefyd, yn Osborne. Y mae y Frenhines wedi cael gryn drallodion yn ddiweddar. Yn ei theulu ei hun bu farw y 13uc o Saxe-Coburg (ei hail fab), a'r Tywysog Christian Victor, ei liwyr, yr hwn a fu farw yn ddiweddar yn N ehendir Affrica. Y mae ei merch hynaf, y Dywysoges Frederick, wedi bod yn beryglus wael a bu un o'i cli'yfeillesau personol, yr Arglwyddes Waddolog Churchill, farw yn sydyn yn Osborne, yn ystod wythnos y Nadolig.. Yn chwanegol at hyn y mae cwrs y digAvydd- iadau yn Neheudir Affrica wedi bod yn achos o gryn lawer o ofid i'r Frenhines. Effeithiodd yr anffodion a gyfarfyddodd ein catrodau ar ddechreu y rhyfelgyrch yn fawr arni; ac y mac dadblygiadau y dyddiau diweddaf wedi adfywio rhyw gymmaint ar y teimlad hwnw. Achoswyd gryn bryder yn meddwl y cyhoedd dydd Sadwrn, o berfchynas i afiechyd ei Mawr- hydi, pan ddeallasant fod y teulu brenhinol wedi cael eu gwysio i Osborne. Aeth Tywysog Cymru, yn cael ei ddilyn gan y Dywysoges Louise (y Dduces 0 Argyll), i lawr yn gynnar yn y dydd, gyda thren arbenig o Victoria; a theithiodd Tywysoges Cymru o Sandringham gyda thren diweddaraeh. Yr oedd y Due o Gaerefrog yn saethu yn Sandringham, ac nid oedd yn bossibl ei hysbysu nes yr oedd wedi myned yn mhell o'r dydd. Daeth i fyny i Lun- dain nos Sadwrn. Penderfynodd YmheraAvdAvr yr Almaen ddy- fod drosodd gyda'r Due o Connaught. Cyr- haeddodd ei uchelder a'r due i Charing Cross nos Sabbath, a daeth Tywysog Cymru o Ynys Gwyth i'w cyfarfod. Tybir y bydd iddynt oil fyned i Orborne boreu ddydd Llun. Yn y cyfamser dengys y brysnegeseuau a dderbyniwyd o bob rhan o'r wlad pa mor ddwfn y mae y trigolion yn teiml,) afiechyd ei Mawrhydi. Gweddtwyd ar ei rhan, a gAvnaed cyfeiriadau arbenig yn y rhan fAA'yaf o r preg- ethau a dradaodAvyd y Sabbath. A ganlyn ydyAV yr hysbysiadau SAvyddogol a gyhoedd- wyd er boreu ddydd SadAvrn :— OSBORNE, Sadwrn (ganol dydd). Y mae y Frenhines yn dioddef<oddi wrth golli nerth ccrphorol, tyn cael ei ddilyn gan arwyddion sydd yn achosi pryder. (Arwyddwyd) R. DOUGLAS POWELL, M.D. JAMES REID, M.D. Yn yr hwyr cyhoeddwyd hysbysiad swydd- ogol mwy gobeithiol gan y meddygon uchod :— OSBORNE, Sadwrn (6 yn yr hwyr). Y mae nerth y Frenhines wedi cael ei gadw i fyny yn dda, ac y mae yna ychydig Avelliant yn yr arwyddion y prydnaAvn yma.' Cyhoeddwyd yr hysbysiad swyddogol a gan- lyn yn Osborne House am lleg o'r gloch foreu Sabbath :— Cafodd y Frenhines nesAvaitii anesmAvyth. Nid oes un cyfnewidiad o bwys yn ei chyfhvr er yr adroddiad diAAreddaf.' Am bump o'r gloch y Sabbath cyhoeddwyd hysbysiad swyddogol arall: — 'jY mae nerth ei MaAvrhydi wedi cadw ifyny yn lied dda trwy y dydd. "Er nad oes yna uii- rhyw ddadblygiadau Avedi cymmeryd lie, y mae yr arwyddion yn parhau i achosi pryder.' Boreu ddydd Llun derbyniwyd yr hysbysiad clif rif ol a gai-ily n I OSBORNE, ganol nos. Y mae cyflwr y Frenhines heno wedi dyfod — yn fwy difrifol, gyda mAvy o Avendid, a llai 0 allu i gymmeryd lluniaeth.' CyhoeddAvyd yr hysbysia^l swyddogol a gan- lyn dydd Llun, wedi ei arwA'ddo can Syr James Reid, M.D., Syr R. Douglas"Powell, M.D., a Syr Thomas Barlow, M.D. :— OSBORNE, lIeg y boreu. Y mae y Frenhines wedi adfjAvio ychydig ar ol hanner nos. Cymmerocld ei Mawrhydi ciiAvaxieg o ym- borth, a chafodd gysgu yn esmwyth. Nid oes yna ddim cliAvaneg o nerth wedi ei golli. Yr arAvyddion sydd yn achosi mwyaf o bryder ydyw y rhai hyny sydd yn cyfeirio at rwystraeth leol yn nghylohr.ediad yr ymen- 5 o'r gloch y jprydnawv. Y mae yr ychydig welliant heddvAV boreu yn citel ei gallw i fyny.' Ganol nos. "Nid ucsyna un cyfnewidiad c bwvs yn nghynwr y Frenhines. Cafodd yr ychydig welliant heddyw boreu ei gadAv i fyny trwy y dydd. Cymmerodd yir borth yn lied dda, a sicrhilodd rhyAv gymmaint o gysgu taAvel.' Tr-—

THEGARON. Y Temhcyr Da. — Cvnnaliodd TemI Caron ei chvlarfod wythnosol nosFaAvrtiidiweddaf,odan lywyddiaeth Mr. E. Caronian Evans, y prif demlydd. Gan fod yr bin yn eithafoi o ystormus acoer.nid oedd y cynnulliad yn lliosog y tro hwn. Ond cafAvyd cyfarfod bychan hwylus, ac aed trwy y rhaglen ganlynolCfn, Milwr bychan,' gan Miss Kate Jane Davies, Glasfryn House. Adroddiad, gan Lewis J. Evans, 7, Chapel Street. Can, gan Miss M, Emma. Jones, Pleasant Place. Darlleniad, Fy mrawd (Islwyn), gan y Prif Demlydd. Canig, £ Harlech,' gan y Demi. Adrodd, 'Does dim ond eisieu dcchreu (Ceiriog), gan Evan Islwvn Evans, Ysgol y Bwrdd. Can, 'Tn allan i'r porth,' gan Miss Mary BlodAven Evans, 10, Chapel Street. Darlieniad, gan Miss Jane Owens, Tanyiynwent. Cin, BreudGAvydion y bardd,' gan y Prif Demlydd. Derbyniwyd un aelod neAvydd yn ystod y cyfarfod, a phennod- Avyd William I). George, Emporium, a Jane Jones, Ty'ngwndwn, i ddarparu rhaglen ar gyfer y cyfarfod nesaf. Cymdeithas Ddirwestul y Benywaid. — Nos Fercher diweddat cynnaliodd cangen Tre- garon o Gymdeithas Ddirwestol BenyAAraid Prydeinig ei chyfarfod arferol yn nghapel RAvlchgAvyn —Mrs. Williams, Brenig View, y llywyddes am v fhvyddvn, yn cadeirio. Cat- wyd cytarfod lliosog a brwdfrydig, ac aed trAvy y rhaglen ganlynolAdroddiad, gan Miss J. Edwards can, gan Miss Mary BlodAven EA-ans; darllen, gan Miss Jane Owens, Tanyfynwent; deaawd, Miss Mary Jane Evans a Miss M. A. Evans; darllen, y llyAvyddes; c§n, gan Miss M. L. Evans, Gwalia Bouse; anerchiad, gan Mrs. E. C. Evans, Chapel Street; can, gan Miss Jane Rowlands, Doldre; anerchiad, gan Miss Jenkins, Compton House: can, gan Miss M. A. George, Penddol; ac enwyd Charlotte George, Well Street, a Jane llowlands, Dolfre, i ofalu am raglen y cyfarfod misol nesaf.

Y BWRDD YSGOL. Cynnaliodd Bwrdd Ysgol Dosbarth Unedig Tregaron a Llanbadarn-odyn ei gyfarfod misol nos Wener, y 18fed cyfisol, o dan lyAvyddiaeth Mr. E. Caronian Evans, cadeirydd. Yr oedd yn bresennol:—Y Parch. D. M. Davies, ficer Tregaron; Mri. David Jones, London House; Jonathan Thomas, Market Square; Joseph Edwards, Pentre; Stephen Jones, Maesglas, Berth; Timothy Evans, Deri- odyn; D. Thomas, Ysgol y Dref; a D.Thomas, cofnodydd. Aed trwy restr yr absennolion yn y gwahan- ol ysgolion, a rhoddAvyd cyfanvyddiadau i'r cofnodydd pa fodd i Areithredu ynglpi a'r troseddAvyr. GosouAvyd adroddiadau arolygwyr ysgolion y LlyAvodraeth ynglfn a'r gwahanol ysgolion dan reolaeth y bwrdd ger bron, pa rai a ddar- llenwyd gan y cadeirydd. Teimlid yn falch fod ysgol fechan Blaencaron yndangos arwydd- ion amlwg o gynnydd er pan y mae Mr. David Davies AA^edi ei bennodi yn feistr ynddi. Y mae y bwrcld wedi bod yn anffodus iawn meAvn cyssylltiad a'r ysgol hon er's blynydd- oedd, ac yr oedd Avedi suddo i sefyllfa druenus i'r cithaf. Dengys yr adroddiad eleni fod yma, Avellhad amlwg, ac fod digon o le etto i fynedii fyny. Cafodd ysgol Castell Flemish adroddiad rhagorol, a chafwyd rhodd gan y LlyAvodraeth o 18s. y pen. Y mae ysgol y dref wedi cadw eichymmeriad i fyny eleni etto, y cyfan wedi pasio yn an- rhydeddus, a'r rhodd uchaf possibl gan y Llyw- odraeth, 20s. 6c., wedi ei sicrhau. Am y swydd o is-athraw i Ysgol y Castell yr oedd dwy ferch yn cystadlu, a bu siarad brAvd am ragoriaethau'r ddAvy, gan rai nasgAvyddent faAvr ddim am y naill na'r llall, nac am yr hyn oedd angenrheidiol fel cymmhwysder i'r swydd. Ar ol pleidleisio, cafwyd fod tri gan bob un, ac fod aelod neillduol wedi ymattallrhag pleidleisio. Dywedodd y cadeirydd, yn Avynebjyrlam- gylchiadau, na raddai ef ei bleidlais derfynol o blaid y naill na'r llall. Wedi hyn penderfyn- Avyd gosod y ddwy dan arholiad, a derbyn jyr un ddelo allan yn oreu yn îs-athrawcs. Mr. L. Thomas, Ysgol y Dref, yn arholydd Penderfynwyd fod/yr is-athrawes i dderbyn Cotrt-spon iance Glasses eleni fel arfer. Ar derfyn-gweithrediadau y bAvrdd gofyii- odd Mr D Thomas amlganiatul i osod achos neillduol o ilaen y bAvrdd; yr oedd yn credu y buasai yn fanteisiol^i'r>bwrdd, ac nad achosai anfantais i neb, pe cawsai terfyn blwyddvn -yr ysgolion ei chyfneAvid fel agi'w dwyn L^de 1 yr un amser a therfyn ^blwyddyn yi" Y- 1 Sirol | ? "i Ar ol i Mr. Thomas|osod yr achos ge 1 .on yn fanAvl a chlir, addawodd yr aelodau gym- meryd yJpAvngc i ystyriaeth.—Asaph.

BANGOR. lldniad o Ffllgiaeth.- Yo ilysyr yaadon, dydd Iau, ger bron Dr. Langford Jones, cyhudiwyd David Davies, plastrwr, Uppar Bangor, o iIog- iaeth. Yr oedd y carcharor yn dal .ot o dun Mr. Erasmus Jones yn Tregarth. G' en Mr. Jones chequa am Yip taladwy i'r Cyrgh-. nr T. J. Williams a hbnid i'r carcharor, trwy rhyw foddioa, ddyfod o hyd i'r cheque hwo, ac I ffagio eaw y Oyughorwr William< arno idà" ofyn i Mr. R. J. Thomas, o Brntr ct.i> d: hyny ei newid iddo, yr hyn a wnaeih Mr. thcm&s ar yr 2lain o Ragfyr. Darfu i Davies t hyav e. rhoddwyd gwarant allaa i'wdd&I. CJx- merwJd er i fyny yn Llanrwst; a symmuawj cf oddi yoo i FABgor. Gohiriwyd ei achos hyd dydd Mawrth.

Ymwelodd dirprwyaeth oddi wrth Gyrghor Sirol Llundain a Glasgow, er arolygu y cynllun o godi tai i weithwyr yn y ddinas hono,

DE WET YN Y TRANSVAAL. Y PRYDER YN NHREF Y PENRHYN. GWAHAKDO PAWB IIE B FOD YN FILWR I WISGO 1 KIIAKI. Boreu ddt/dd law. YMAE y nGwydd pwyeictf a dderbyniwyd o Ddehendir Affrica dtbe yn gyoawysedJg mewn gwefreb a dderbyniwyd -I-) J } r bou" a ddjwed tod v.'hri!.tisn De Wea wedt cn ed v Yftil etto, ac wsdi yniano & (hilo! octan y Transvial. Adroddir y Bwriaid wedi cael collodion trymion yn eu bymosodiad ar Zaurlontein a dyad Sadwtn diwediiaf, L dywedir ea bod yn bynod o briu o yitihorth a chad tfdarpariaeihan. Adroddir, modd by-or-wi cad ydynb Uhf awyddas i roddi i fyny ag oskidytit rai rnitwedd yn 01. Y mae th/hadd wHd; cael ei roddi ailan gun y Liyw- odraeth yn Pretoria yn gwah&rcd piwb i.ydd heb fod yn iilwr I wisgo khaki, as yn ewgiyniu fod unrhyw hereon ced>» yn gwlsgc diiiad i-edd y,. debyg o trael ei chimgyfi rnersd am j wisg tjlwfol Brydeiü',g yn awr yu ago;ed i gael ei gymmeryd i fyny, a'i garebaru. Y mae y mesur hwn, fe ddywedir, wedi cael ei gymmer- yd mewn canlyniad i'r dernydd a wneir yn ami gan y gelyn o'r khaki, er cael allan hysbys- rwydd, a chamarwain rhsgoraafoedd ac y mae yna amryw engbreitibiau o hyn wedi digwydd yn ddiwediar. Y mae yr abeenKoldeb o newyddion am"y gweithrediadau ya y ihanbarthau gogledd orllewm o D ef y Penrhyn yn a;:ho?.l rhyw gymmai&t o bryder yn Nbref y Peoihyn. Y Mae yu asnlwg li&s gali ymgyrch rhwng y Bwr. iaic a'r amrywioi gorpblooedd Prydeicig gae! ei hoedi iliyw lawer. Erbyn hyn y mae J lawn fj;, m pas y datia Ú cfat-odsn groesi yr Afon Or&nge, ac y mae's ymddangos fod yr unig ymgyrch difnfel er pan V màe y gcres- gyiiiad wedi dechrea wedi cyaimeryd He yn Murraysberg, dydd G wener diweddaf. Ni wyddis ddim peiiaeh mewn pettbynas i'r ad. roddiad am ymladd yn agos i Fraserburg, dydd Sadwrn diweddaf.