The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

I Llith Die Jones. CINIAW FFARMWRS TALYCAFN. CHWAREU CARDIAU YN Y JUNCTION. HELYNTION LLANELWY. Tra yn dychwelyd adref o Llanrwst y noson o'r blaen trwy Talycafn, clywais awn canu mawr yr ochr arall i'r afon. Mi roeddwn yn methu yn glir a gwybod beth oedd y canu mawr ar Ian hen afon Conwy. Mi Okliais unwaith fod y diwvgiad wedi ail dori allan yn yr hen Ddyffryn, ac wedi hyny meddyliais am gymanfa ganu y Methodistiaid, ond mi ddywedwyd wrthyf nad oedd yno run capel Methodist yn agos i'r lie. Mi roeddwn yn benderfynol o ffeindio allan y dirgelwch, a ffwrdd a fi droe y bont, a phwy welwn ni yr ochr arall ond Mietar Will Capel yn dwad lawr yr allt ar ei geffyl haiarn. Mi ddy- wedodd Mistar Capel wrtha i fod o wedi dcd yr holl ffordd o Deganwy i ganu i ffarmwrs Taly- cafn. Wedi i Mistar Capel fy introdiwsio i Cadben Douglas Jones mi eglurodd Cadben Jones y dirgehvch trwy ddweyd mai ciniaw blynyddol amaethwyr y gymydogaeth oedd yn cael ei gynal yn y Ferry Hotel, ac mai General a Mrs Gough oedd yn rhoi y ciniaw i'w tenantiaid. Gwahodd- odd fi i mewn i gael tamad hefo nhw, a mi eis. Wedi mwynhau gwledd ardderchog, gwneis fy meddwl i fyny i aros am dipyn i weled eut oedd amaethwyr yn mwynhau eu hunain. Cystadleuaeth dawnsio oedd yn mynd yn mlajeo rhwng dau o'r cwmni. Mrs Davies oedd yn chwareu y berdone-g, a'i gwr yn cadw too-in ar y bobol. Wedi i Mistar Davies roi ei ddyfarniad i ranu y wobr am y ddawns, dyna Mistar Capel yn canu yn ddigrif dros ben, nes oedd pawb yn methu peidio chwerthin. Wedi hyn mi gododd Harris bach i ganu, a dyna hwnw yn gyru y dyrfa i chwerthin eto, ac yn chwerthin y gad- ewais i nhw yn yr ystafell yma. Yn yr ystafell nessaf yr oedd Cadben Douglas Jones yn chwareu y berdoneg a Wm. Roberts, Llwyn Gwaew, yn canu "Hela'r Ysgyfarnog." Mi eis wedyn i ystafell arall i wrandaw ar Mrs Williams, Hendy, yn chwareu y berdoneg, a'i gwr yn o&nu "Mentra, Gwen." Roedd Morris Morgan, y postman, yn chwareu concertina, ac un arall yn dawnsio. Mi rocdd yna hwyl ar- dderchog vn yr ystafell yma. MEDDWDOD LLANDUDNO A CHONWY. Mi fydd yn dda gan fy nghyfoillion dirwestol ddeall fod meddwdod yn lleihau yn ardal Llan- dudno a Chonwy. Gwelaf yn ol yr ystadegau fod yna 117 yn Nghonwy wedi cael eu cosbi am feddwi yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, tra na chospwyd yn Llandudno ddim ond 84 am feddwi yn ystod yr un amser. Ond, er y cwbl, mae yn rhaid addef fod yna leihad o 44 yn nifer y per- sonau a gospwyd eleni yn Nghonwy i'r peth oedda nhw llynedd. Yn hyn mae Conwy yn curo Llandudno, achos toes yna ddim ond lieihad o 18 yn y dref hono. Prun bynag, mae y ffigyrau hyn yn dangos fod y wlad yn dechreu sobri. CHWAREU CARDIA YN Y JUNCTION. Mac pobol y Junction wedi bod yn chwareu cardia am y goreu hefo eu gilydd a phobol Con- wy, ond mi gurodd pobol Conwy chwarouwrs y Junction yn siwtrws. Cefais dipyn o'r harbee gan gyfaill oedd yn bresenol yn edrych ar y dynion ar merched yn chwareu a'u holl egni. Er mwyn bod yn y ffasiwn, galwasant yr am- gylchiad yn "whist drive," os gwyddoch beth yw ystyr y geiriau, wn i ddim. Ddyliwn bod nhw yn rhoi gwobrwyon am symud o un bwrdd i'r llall. yn ogystal ag am aros yn yr un fan. Miss Jonee, o Gonwy, aeth a'r wobr gyntaf, a Mrs Hughes, o Gonwy, yn ail. Gwr Mrs Hughes, sef Mistar Jack Hughes, gafodd wobr o ffon hardd, ac felly aeth y gwobrwyon goreu i gyd i Gonwy. CAEL EU SIOMI. Mi 'roedd pobol y Junction yn filan iawn o achos hyn. Mi 'roeddynt wedi hel hen gewri, gan feddwi yn siwr rhoi curfa i bobol Conwy, ond methu ddaru nhw y tro yma. Ond, yn ol fel 'rydw i wedi clywed, tydi chwareuwrs y Junction ddim wedi tori eu calonau. Mae nhw wedi penderfynu gwahodd pobol Conwy droe- odd unwaith eto oyn diwedd y mis yma. CYMRY A SAESON LLANELWY. Rhyw bobol ryfedd ydi pobol Llanelwy. Mae nhw yn ffond iawn o enwogi eu hunain. Mae y MethodiBtiaid yn j^mheue a yw yn fanteisiol cadw i fyny nodwedd- ion oenedl y Cymry. Cawsant ddadl fawr ar y pwnc, yr wythnos ddiweddaf, pryd yr oedd Mis- tar D. J. Jones yn gryf o blaid eu cadw i fyny, ond mi rocdd Gocrgo Willias, saer maen, yn erbyn cyboli hefo nodwedflssft. y Cymry. Tra mae'r Methodistia.id yn petruso y nghylch hyn, mae'r Eglwyswyr yn amheu a yw yn ddoeth cadw yr iaith Gymraeg. Maent hwythau hefyd wedi bod yn dadlu ar y pwnc, Mistar Jonathan Jones yn selog dros yr hen iaith, a Mistar Sydney Roberts yn Sais i'r earn, ac yn deyd nad oedd yr iaitli Gymraeg yn dda. i ddim y dyddiau presenol. "AELOD O'R FRO." Mi 'roedd yn dda gen i weled fod un brawd o'r Junction, sef "Aelod o'r Fro," yn qydsynio a fy sylwadau yn nglyn a'r arferiad o gynal cyngherddau, ac felly yn y blaen, mewn capeli; ond wn i ddim both am y cynghor mae y brawd yma yn roi i'r gwahanol enwadau. Dywedai "Aelod o'r Fro" fod y Baptists wedi adeiladu pabell i gynal nodacbfa, a chynghorai yr enwad- au eraill i ddilyn esiampl y Baptists. Pe bai yr enwadau yn mabwysiadu cynghor "Aelod o'r Fro," a phob capel yn adeiladu ei "dent" ei hun, mi fasa y Junction yn edrych yn fwy tebyg i camp Volunteers na dim arall. PIC JONES. !)—————

PENMACHNO A'R CWM. RHODD. — Cafodd Eglwys y Phvyf rodd werthfawr o "out glass en-uets" gan Miss Ro- berts, PentrefosJas- PAPYR.—Yn Nghymdeithae Amddiffynol St. T^ddud, darllenwyd papyr galhiog gan Mr Owen, ysgolfeistr y Cwm ar gysylltiad yr Eg- lwys a'r Wladwriaeth. YMDDISWYDDIAD A PHENODIAD.—Yr wythnos ddiweddaf ym oedd Mr William Ro- berts, Rhiwhaoh-terrace, yn ymddiswyddo o fod yn oruchwyliwr CSvwarel Rhiwfaohno. Bu yn dal y swydd hono am 34 mlynedd; gwelodd gyf- nodau gwan ar y fa.maoh o dro i dro, ond dy- wedai mae y oyfnod hwn oedd y gwaethaf obonynt. Penodwyd un o'r gweithwyr i lanw ei le, sef Mr David Williams, Lledhwedd Hafod, ao nid oes yr amheuacth lleiaf parthed oyniWre- der y gwr hwn i lanw y swydd. Y niae gar.dklo brofiad helaeth o chwarelyddia/eth. Yr ydym yn dymuno pob llwydd iddo yn yr oruchwyl- iaeth, ac yr un pryd yn dymuno dyddiau llawen i Mr William Roberts. DAMWAIN. Deallwn i'r hen ohwaer Mrs Ann Ellis, Carrog, gyfarfod a damwain y Sul. trwy syrdiio i lawr risiau yn ngbefn y ty, a derbyn niweidiau tost i'w gwyneb- PENODIAD. — Mae Mr W. H. Edwards, FeVmheli, -wedi ei bo nodi yn athraw oynorthwyol yn Ysgol y Qviighctr gan y rheolwyr. YMDRECHFA'R BEL DROED. Dydd Sadwrn yn ligliae Carrog bu vmdredifa galed rhwng' clwb o'r Llan a'r Cwm gyda'r bel droed. Dyma fel y s:ifont ar y diwedd: Llan 1 goal, Cwm 1 goal. CYFARFOD AMRYWIAETHOL. Cofied pawb am y cyfarfod uchod a gynihelir 27a.in cy- fisol, gan aclodau St. Tyddud a'r Cwm. Yn ol y rhagolygon ar hyn o bryd bydd y cystadleu- wyr yn lhiosog- I LERPWL.—Dydd Gwener aetih merch fach Mr a Mrs R. Ellis Roberts, Llan, i un o ys- byttai Lerpwl er oeisio g%vella rhyw anhwyldieb ar ei golwg. CLEIFION.—Yn mhlith y Uu clsifion sydd yn dioddef gan afieohyd y mao Mri James Hughes, BLaenycwm; John Roberts, Pcniarth; a Mre Ann Williams, Rhosgoch. CYMDEITHAS LENYDDOL RIIYDY- MEIRC.H.Noo Wener cynhaliwyd cyfarfod o'r gymdeithas uohod, dan arweiniad Mr G. S Jones, Ddol, a llywyddwyd gan Mr W. Jones, Dyfnant- Awd trwy y rhaglen ganlynol: —Ton gi, nuJI-eidfaol. Anerchiad gan y Llywydd. Cystadleuaeth ysgrifenu penod: Cydradd oreu, SaHie Hughes a Llewelyn Jones. Adrodd emyn: John J. Roberts. Tynu allan raglcn gogyfer a'r gymdeithas: 1, John J. Jones; 2, John Lewis Jones. Canu ton ar yr olwg gyn- taf: 1, O. M. Jones. Codi chwe cwestiwn oddiar y 25ain benod o Efongyl Matthew: 1, J. J. Jonos; 2, R. D. Evans. Traethawd, "Y Nadolig." 1, R. D. Evans; cydradd ail, Ellen Jones a T. O. Thomas. Darllon rhan o benod: Cydradd orieu, R. Jones Roberts a John J. Jones. Cyfansoddi alaw ar y geiriau, "Cudd fy meiau rbag y werin:" 1, J. W. Jones. Yr ys- grifenydd yw Mr Price R. Evans, Rhoa Goch.

Mam a'i Phlant yn Cael Blwydd-Dal. Y mae yn byw yn Buttington, Trefakiwyn, hen wreigan o'r enw Eliz. Davies, yr hon a an- wyd lonawr 14eg, 1809. Bu iddi 13 o blant. Mae saith o honynt yn awr yn fyw, a cha pedwar o honynt flwydd-dal, fel y ca hithau YmddengyB fod Mrs Davies mown iechyd da ao yn meddu ei hoU synwyrau.

I Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy. Cynhaliwyd yn Deganwy, ddydd Morcher. Hywyddion, Mr Evan Owen, Bethlehem, Colwyn Bay, a'r Parch Lewis Williams, Colwyn. CYFARFOD Y BOREU. Dechreuwyd gan y Parch Wm. Thomas. En- wyd y Parch J. O. Jones a Mr Robert Williams, Capel Garmon, i edrych y oofnodion. Darilon- wyd llythyrau yn cydnabod cydymdeimlad y Cyfarfod MjroJ. Hefyd, llythyr oddiwrth yø- grifenydd y Genhadaoth Dramor yn hysbysu fod y pwyllgor yn ymofyn am wr cymwya l fyned allan i'r maes oenhadol. Coffawyd yn dyner am frodyr ymadawedig. (1) Mr Benjamin Evans, Y Gymn, gwr ddiodd- efodd gystudd trwm yn dawel a dl rwgna.ch a thysrtid fod eghvys y Gyffin wedi oael colled nid bychan yn ei farwolaeth. (2) Mr Hugh Jones, Penmachno. Rhoddwyd tyetiolaeth uchel i'w gymeriad tawel, diymhongar; byddai bob amser yn ufudd a pharod i wneud yr hyn a. aUai. Pas- iwyd i anfon cydymdeimlad y OyfarfodMisol a thenluoedd y ddau frawd ymadawedig. Hefyd at y brodyr canlynol oeddynt mewn gwaeJedd neu brofedigaeth: Mri David Davies, Bryndaion- yn; Eaeciei Thomas, Mochdre; E. Thomas Evans, Ebenezer. Hysbyswyd fod y brodyr canlynol wedi eu dewis yn flaonoriaid:—Yn Gyffin: Mr Ellis W. Griffith, Benyet; Mr Lemuel Hughes, Regent House; Mr Roger R. Jonies, Glanaber, Wood- lands; Mr David Owen, Bangorroad; Mr Hugh Williams, Isfryn. Yn Moriah: Mr John Jones, Penrhiw Uchaf; Mr Hugh Jones, Tyddyn Uchaf. Darllenwyd rhestr presenoldeb yn y Cyfarfod Misol yn ystod y flwyddyn ddiweddaf. Cafwyd anerchiad gan y Uywvdd, Mr Evan Owen, Ysbytty, o Gyfarfod Misol Dwyrain Meir- ionydd, ac hefyd lytihyr cyflwyniad eglwys yr Ysbytty ac eglwys y Padoc o'r un Cyfarfod Misol. Teimlid yn llawen fod y ddwy eglwys wedi dod i gylch ein Cyfarfod Misol, a rboddwyd croesaw cynhes iddynt ar eu hymuniad a ni, ac hefyd i'r Parch T. O. Jones. Dymuniad pawb oedd am i'r Arglwydd roddi ei fen- dith ar eu dyfodiad i'n plith. Yr oedd y Parch Thomas Williams yn aelod o Gyfar- fod Misol Dyffryn Conwy feJ gweinidog Capel Garmon. Cafwyd gair gan y Parch T. O. Jones ac amryw o ewyddogion y ddwy eglwys, a dioldhwyd i'r Cyfarfod Misol am v croesaw roddwyd iddynt. Pasiwyd i anfon llythyr o gydymdeimlad at Mr William Evans, Ty Nant, yn ei waeiedd. Cadarnhawyd enwau ymddiriedolwyr yr eiddo yn y Padoc. Gofynwyd i'r Parch Henry Jones a Mr Robert Williams, Capel Garmon, offilu am y casgliadau. Y Cyfarfod Misol nesaf i'w gynal yn Dolwyddelen, Chwefror 17eg. Paeiwyd fod yr archwihad ar lyfrau y Cyfarfod Misol i gyryd lie yn Llanrwt ddydd Mawrth nesaf. Gofynwyd i'r ysgrifenydd anfon at y personau benod^vyd i gynorthwyo Eglwys Seisnig y Junction, i ofyn iddynt weitibredu ar y pwyll. r. Gahvyd sylw amryw frodyr at y pwys- lgrwydd i r Cyfarfod Misol wneyd ei oreu symudiad hWll i gynorbhwyo yr eglwys Seisnig. Gweinyddwyd yr ordinhad sanotaidd o Swper yr Arglwydd, dan arweiniad y Parch T. Gwyn- add Roberts, yn cael ei gynorthwyo gan y Parohn. O. J. Griffith, B.A., a Henry Jones, a theiTnlid fod naws ihyfryd ar yr holl wasan- GCth. Diweddwyd trwy weddi g'an y Llywydd. CYFARFOD Y PRYDNAWN. Dechreuwyd ga.n Mr R. E. Thomas, Trefriw. brwrandawyd yr hanes yr achos a. phrofiad y swyddogion yn y Ho, dan arweiniad y Parch T. M. Jones. Yr oedd yr oil o'r blaenoriaid (ped- war) yn nghyda'r gweinidog, yn bresenol. HYB" bjrswyd y Cyfarfod Mkol i'r oenhadon benodwyd yn y Cyfarfod Misol diweddaf ymweled a'r õl- hvys, ao iddynt roddi adroddiad o benderfyniad y Cyfarfod Misol i'r eglwye. Cyilwynwyd y ponderflvniad caniyaol gan Brvj llgw y Cenadwriau "Fod y Cyfa.rfod Misol yn penodj y pereonau canlynol yn bwyllgor i ysbyried a thrafod aohos Deganwy yn ei holl (a) Aelodau y pwyllgor fu yn ym- wncyd achos o'r blaen, sef Parohn. 8. T. Jones, T. J. James, a Mri William Hughes, Y.H., Llanrwst, £ L- E. Thomas, Trefriw, a Mr Evan Owen, Bethlehem, (b) Y personau can- lynol i'w ihyohwanegu atynt-Paråhn. William Thonros, Lewis Williams, Mri W. J. Williams, Y. H., LAamrwxt; W. F. Jones, Bodidda; David Janep, Lhvynfryn." Pasiwyd y penderfyniad ill vsafrydol, a gofynwyd i ysgrifenydd y Cy- farfod Misol i fod yn gynhullydd y pwyllgor. Cyflwynwyd a GhadarnhawyO gweddill o ad- roddiad Pwyllgor y Oanadwriau-—Nodwyd Mr John Richards, Penmachno, i arwain gyda beetles yr achos y tro nesaf. Enwyd y Parch R. Roberts a Mr Evan Owen i gynorthwyo eglwys Hermon gyda.'r gwaith o ddewis nhagor o Hwydd- ogion; ar Parch, T. J. James ao Ebenezer Jones, Ebenezer, i gynorthwyo egiwye Rbydy- meiroh gyda'r un gwwth. Etc, i gynortftwyo eglwys Rhiw-road, Parch Robort Wiikams,M.A., a Mr Edward Jones, Bethlehem. I gymaryd riwm yn y gwaith o dderbyn blaenariaid yn aekxiau o'r Cyfarfod Misol yn Mawrth—y Parch W. E. Williams i'w hoii am eu gwybodaeth, Mr Edward Jones, Mochdre, i wrando eu praf- tadau, a Mr Jeremiah Jones, Ysbytty, i roddi y oyngdlor iddynt. Cvffwynwyd nodau arianol 300p i'w dinyetrio o egtwys Eagedi, Coiwyn Bay, a rhoddwyd oaniotad i'r egiwys gsael ar- wyddo nodyn arianol am 200p, Mri Pryce T. Williams, John Williams, Hugh Davies, yn nghycfe Llywydd ac Ysgrifenydd y Cyfarfod Misol i'w harwyddo. Caniatawyd oais Seion, Cohvyn fiay, am gael arvt^ddo nodyn arianol am 80p, ao awdurdod- wyd y oyfeillion canlynol i'w arwyddo os byddai angen cyn y Cyfa.rfod Misol nesaf, Mri Daniel Davies, Rowland Williams, a Llywydd ao gjifenydd y Cyfarfod Misol. Hlysbyawyd fod Hyfrau yr egJwys yn Deganwy yn cael eu cadw yn ofalus a ohywir Liarlienwyd ritestr y casg- liadau- Diweddwyd gan y Pucb J. O. Jonea. ——i—~————

I O Bell ac Agos. 18 IIUNANLADDIAD CYMRO. Yn naarSawdy y Cambrian, Gwxecsam, ddydt Mawrth, oaed John Williams, 26 oed, wedi yn* g^ogi. Yr oedd y tnaaiocdig ddydd Llun vecB hysbysu cyd-weithiwr iddo wneud ei ewyllys gadaeJ 5p i'r eglwye bhvyfol. MABNACH U AR Y SUL. Ar y cyhuddiad uchod, dirwywyd Mrs Jaajtf Denton, Miner's ms, Treffynon, i 5s a'r ooafr* au ddydd Mawrth. Dywedai'r wraig ei bod yn ty er's 42 mlynedd, ao mai huddiad cyntaf a ddygwyd i'w berbyn. U PORTER YN PRIODI AERES. Mynegir am ramant seroh ddyddorol, ao • # achlysur i Miss Evefyn Dorothy HoptcW aeres gj-foethog, briodi Tom Jones, porter B1 y rheilffordd, ao yn pre^wjlio yn y Pant, eeC Croesoewallt. HERWHELA GER LLANELWY. Gerbron ynadon Llanelwy, ddydd Llun, dinvjw wyd y rhai canlynol am herwhelaJoshua DJT vies, 5s; Thos. AUen Jones, Is i a Hugh Jon6a 10s. Haerent mai chwilio am beli yr oeddyttt ac nid am wningod. ACHOS Y CANON LAMBERT A'I WRaIG. Yn Mrawdlys Dolgellau, dydd Mawrtb, ar ell pedwar diwmod o bnawf, d>faraodd yr uchel- redthwyr nad oedd Canon Lambert a'i wraig yn euog o'r cyhuddiad o greulondeb at Marx Ionian, gtenetih ddeg oed, oedd yn byw cyd* hwy. FICER NEWYDD PRESTATYN. Aed trwy y ddefod o sefydlu y Parch Mere- dith J. Hughes, gynt. o Brynymaen, yn Fi newydd Prestatyn ddydd Llun yn EgJwys Crist, Yn absenoldeb yr Archddiacon Evans oherwydd gwaeledd, gweinyddwyd gan y Parch T. Lloyd, ficer Rhyl a deon gwledig Llanelwy. LLONGDDRYLLIAD: BODDIAD 52. Hysbysir fod yr agerlong "Clan Ranald," a Glasgow, llinell yr Allan, wodi ei dryUio ar du- eddau Do Awstralia. Aeth i'r lan mewn tywydd ystormus, 4\0 throdd a'i gwj-neb i wared. Hodd- wyd 52 o'r criw, gan gynwys y capten a phump Prydeimwr arall—y gweddill yn wyr melynddu. Ni achubwyd ond deuddeg o fywydau. AR RAN LLANC 0 LLANRWST. Yn Llys Apel Troseddwyr, ddydd MawTbh, apehodd V. Moses Davies, Llanrwst, yn erbyn dedfryd o ddeuddeg mis o g&rcbar roed arno yo Mrawdlys Chwarterol Rhuthyn. Ymddangosai Mr Ar tenuis Jones ar ran y llanc, a Mr Mont- gomery ar ran yr ynadon. Caniatawyd yr npel a diddymwyd y ddodfryd. FFRWYDRIAD ECHRYS: LLADD CHWECH. Tra yr oedd nifer o ddynion, ddydd Liun, ya chwythu i fyny long oedd wedi suddo ger Cluster,- bu ffrwydriad mawr, a malwyd eu cwch vn YS- glodion. O'r saith dyn oedd yno 11 add wyd chwech, pa yr oedd y llall wedi ei anafu'n dost. Teimlwyd grym y ffrwydriad ar y lan, ac ysgyd. wai tai fel pettai daeargryn wedi cynieryd lie. BYWOLIAETH LLANRHAIADR-YN- MOCHNANT. Mynegir fod y Parch J. Hamer Lewis, arot- ygjdd ysgolion ao ysgrifenydd Cymdeithas Ddir- westol Eglwys Loegr yn Esgobaeth LlaneJwy, wedi derbyn bywoliaeth Ltanrhaiadr-yn-Moch- nant, aeth yn wag trwy ymddiswyddiad y Parch T. H. Evans oharwydd afiechyd. ERCHYLLWAITH LLUNDAIN. Yn y trengholiad gohiriedig yn T.hm^Ay^ ddydd Mawrth ar gyrph yr Heddwas Tyler a' bachn Jooelyn a saethwyd yn Tottenham^ Ionawr 23ain, dygwyd rheifhfarn o "Lofrudd^ iaeth Wirfoddol" yn erbyn y ddau dramorwar Hefeld a Jaoob, gan apelio at y Llvwodraeth I geisio atal trooeddwyr Hofruddiog y Cyfandif rhag* oartrefu yn y wlad hon. DIRWYO FFERMWR YN MANGOR. Yn Ynaxllys Bangor, ddydd Mawrth, dirwy- wyd Roberti Roberts, ffermwr, Cae Haidd, Llanh fairfeohan, i 10s a'r oostau am iddo deithio air y grin tuallan i gerbyd y tron. Proiwyd yr achoe gan y Cudd-Heddgeidwad M'Fall. Myn- y diffynydd i'r tren arafu ar 01 gadael y twneJ, ac iddo pf (y diffynydd) dybio ei fod ant eefyil. YMDDIRIEDOLWYR PORTHLADD CAERNARFON. Mewn cyfarfod o'r uchod, ddydd Mawrth, Mr Harry Clegg yn y gadair, peadeT-fynwyd oy- meryd mfisurAu i ataJ i geng a gfaMLQ pel eU ciado o Dinas Nantlle, gan fod hyny yn peri i'r mor dio i'r tir—Ethohvyd Mr M. E. Nee, oyfreithiwr, i sedd aeth yn wag tnrt farwolaetii Mr M. T. Morris. TWYLLO CWMNfR RHEILFFORDD. Yn Nghoowy, ddydd LIun, cyhuddwyd David ftegan, Pennia«iunawi, o dwyllo Cwmni y R.beil- ffordd trwy beidio tala am ei glado o P. mawr i Colwyn Bay. Dirwywyd af i 40b a oostau (2p 12s). Arthur Burrows Garrard, Carmen Sylva-rorfL Ltandudno, am deithio o Llandudno i Rhyl beJ dalu am docyn a ddirwywyd i 40B a'r /V^NFL Yr oedd wedi defnyddio tocyn a bwroaswvd vi Medi, 1904. GALWAD I FRODOR 0 GAERNABEON. Y mae eglwys M.C. i'arkfieid, B*keohead^ wedi rhoddi gal wad unfryd i'r Parch W. Morris Jones, gweinidog Croashall-street, Lerpwl, i'W bugeilio. Brodor o Gaernarfon ydyw Mr Jones; a brawd i'r Parch T. M. Jones (Gwenalh^, Col- wyn Bay, awdwr "Cofiant Roger Bdwaixte. Dechneuodd Mr W. Morris Jonee bregothu ya Nghapel Penygraig, ger Caernarfon. Aeth o'r Bala yn weinidog i Ddyserth, ac oddiyno i ere.. hall-stroet. Rhagflaenydd Mr Janm yn Birken^ bead oodd y diweddar Barch Thomas Gray. YMGYRCH Y CEIDWADWYR. Nos Lun, mewn cyfarfod mawr Ceidwadol yn Birkenhead, y prif eiaradydd oedd yr Anrhyd. George Wyndham. A.. Traethodd yn htmal ar Ddiwygiad ToJkwl, gan ateb haer»dati ifr lioyd George yn yr araeth a draddododd yn Lerpwl dro yn ol. Y cwestiwq mawr gerbron JI wlad, meddai, ydoedd undeb yr Ymherodraetb a phwnc y di waith. Myoegodd fod sir Lancaster yn gadarn o blaid Diwygiad Tollawl. Mown cyfarfod mawr Undobol yn Southport, nos Lun, darllenwyd Uythyr oddiwrth Mr Cham. berlain yn mynegi ei fod yn galonog iawn oherwydd y cynydd a wnaetb Diwygiad Tollawi yn ystod ei absenoldeb o fywyd oyhoeddns. YJ ddau brif areithydd oeddynt Syr George Doughty. A.S., a Major Dalrymple WTute. MISS VIOLET AR Y LLWYFAN. Nos Lun, yn y Canterbury Music Hall, LIon: dain, ymddangosodd Miss Violet Charlesworth i gymeryd rhan. Yr oedd y neuadd yn orlawn. Dyma fel y desgrifir ei hymddangosiad: Wedi ei gwisgo yn ei mantel 1 goch, a wisgai adeg y ddam- wain, cerddodd i'r liwyfaq, ao lvJj deruyiiiwyd a chynieradwyaeth gymyag a chrechwen a htsiadau. Yr oedd mor wolw ag angau, ao yn edrych yn dra ofnus. Daeth ei rneolwr yn mlaen gan grefu am gydymdeimlad y cynulliad am naa galiai Miss CharleBworth ganu ar yr aohlyBur trwy orchymyn y meddyg. Gofynai i'r fod- igee ddatgaq ei gwerthfawrogiad o'r derbyniad roed iddi. Daeth hithau yn mlaen, gan ddweyd mewn Uais crynedig:—"Foneddigeaau a booeao- igion,—Yr wyf yn diolch i chwi o waelod 11. nghalon am y modd y oerbyniasoch fi." Y n, moes-ymgrymodd ac ymneiilduodd yn nghanfif banllefau, chwerthin, a pheth hisiau. Ni bu y Hwyfan fwy na dau neu dri munud. Ar ol gyrfa ddisglaer yn Yspytty St. BartbolOi mew, Llundain, aeth Mr O. H. Bow "mab Mr Bowen, fferyllydd, Criocieth, trwy yf arholiadau am raddau M.R.C.S. (Lloegr), a L.A.C.P. Llundain. Cymro yw William Meredith, ac un o wyr- pel droed blaenaf y byd. Chwery gyda "Man- chester United," ao oherwydd iddo gamymddwyn mewn gorneet trwy cic i chwareuwr araH y mae'r awdurdodau wedi ei atal rhag chwaron am fis. Hysbyswyd gan Mr C. A. Vince fod Mr Cham- berlain wedi ei awdurdodi i ddweyd y byddai iddo eto gynyg ei hun am etholiad yn Ngorilewin- barth Birmingham yn yr ethohad cyffredmol nesaf, er y galiai y byddai raid iddo ofyn i x1 etholwyr ei esgusodi siarad yn ystod yr etholiad. Mae Mr R. N. Jones, Brynmelyn, Conre wedi ei ddewis yn feirniad ar ddefaid Cvmreig yn yr Arddangosfa Frenhinol gynhelir eleni yn Gloucester. Mae hon yr anrhydedd uwchaf all gael yn myd y beimiaid. Yr unig Gymro arall ddewiswyd eleni ydyw Mr Davies, Caerfyrddin* i feirniadu gwartheg duon. Hysbysir am farwolaeth Mr William Evaruv Melinau Gwlanen y Pandy, Caerwys, yn 85ain mJwydd oed. Yr oedd Mr Evans am agos i haner can' mlynedd wedi cario yn mlaen fusnos fel Haw-wneuthurwr gwlanen Gymreig, ao yr oedd yn dra adnabyddus trwy y Dywysogaetfai ie) ymgeisydd yn Nghymdeithas y Diwydiana^ Cymreig a'r Eisteddfod Genedlaethol. Yn Llanrwst, ddydd Llun, cyfeiriodd y MibrN iad Sandbach at ddyrchafiad yr AroJygydd Woollam i ofalu am ddoebarth Dinbych, ao at ei wasanaeth effeithiol tra bu yn Llanrwst. Dilynic ef yno gan yr Arolygydd Wise o Wrecsam, « chymerir ei 10 yntau gan y RhingyO Harvey,; Dinbych. Dyrchefir yr Heddwas Evans yn rhingyll yn Dinbych, a'r Heddwas Lewis, Tret nant, yn rhingyll yn Ngwrecsam. Nos Iau, tra'n anerofa cyfarfod yn Ngwrecsari^, cyfeiriodd yr Anrhyd. W. Ormsby Gore at jf hyn a alwai yn "sgriw y capel," gan apelio at es I wrandawyr i'w gynorthwyo i dynu y allan. Dyma, meddni, wreiddyn y mater jH Nghymru. Buasai s o hobI yn pleidteisirt dros Ddiwygiad Tolia jo na buasfnt wedi b cyhyd mewn ofn a dychryn y pwnc crefyddoj rhag y rhai a ddefnyddiont y sgriw. Rhaki oedd iddynt gano v frwydr i worsyll y gelyn. Trwy eu hymcklj^iadau a'u hare:thiau ceid yjr Ymneiliduwyr yn iiw/ddiM 1 ddinvstrio vsbrydol- rwydd y ",f,d a ohloffi yr Eglwvs a wnaethai yymaint yn y gorphenol ao yn awx dros Gymj

RICHARD JONES' Great Furnishing & Drapery ~S ALE.— PLEASE NOTE LAST WEEK. S0 Sale Closes Feb. 6th. Enormous Reductions to Clear Stock. Richard Jones § Co., Ctd., CHESTER.

°LWYN BAY ADVERTIS- ING ASSOCIATION. ^OTwtii NER YEAR OF CREDITABLE WORK. "BETTER OFF THAN EVER." v. j.. "fty "j> mception five years ago the Cohvtyn erasing Association has pjd on ^ress> at the annual meeting, 'Jing. -thursday evening-, another very grata- reP°rt of work aocoruplij-hcd was pre- ^he unavoidable absence of tne Pre- Pred Francis) and the Vice- Edward Allen), who, however, V°t6d tr> a 'ater Mr T. J. Dowe'll was t K ^Jh* ohair. ft fr^ntT"tary <Mr S- T- Proet) read a !ct" H ^ssao- ^>res^erl^ gratefully acknowledging ■ rii)g ^fe °f sympathy from the Association that rpeent illness of his son, and, etat- ?"'hiLe he regretted that another en- ev<nltlg ,'5€Pt him away from the meeting that e sincerely hoped there was even re J; sUOCe&;¡ to favour the Association's fu- (f1 had characterised its past (hear, hear). rj8 4bsen -™arfell also wrote apologising for and promising the best of his sup- Association in the future. TV OhESlDENT'S RE-ELECTION. .fore airma.n said that as the next business K] ^Qauin111 Was the election of chairman for fcv^re in Year, he had the greatest possible h^. ^'ran ProP°»mg re-election of Mr J. ■r<rvious]v C'aS, ^or another year. Twelve months fro Francis bad fully intended re- uoffioe in order that someone else r*^r oon^ ]0:nour attached to the position, but J* un^!CitrabIe Pre-?sufre had been brought to A/1 m had assented to the wishes j*g bhe^01^011- Mr Francis Avas again press- him, but he (.the speaker) *Oulr) u e unanimous vote of that mcet- k'11 to aVC.,t desired effect in influencing S* he chair (hear, hear). He felt SerC i I of the reported im- fck^ihear u m e health of their President's „ he Ca?l' all'c' they could only hope 8tr»°UjL VCry speedily recover all his th mot;11 vigour (hear, hear), ^sly. 011 "Was seconded and carried unani- tko^hle tc-. 1ie^crorioc3 were also made to the Vj^prendered to the Association by (Mr I'M ward Allen), who was A. ]\r_y re"e^«cted, on the proposition of Jx>as) seconded by Mr Wooldridge. OFF THAN EVER." at Mr Jos. II. Roberts be re- <l\ik 0p0l|slv °n' treasurer, Mr Llewelyn Jones 5^ Safe ^marked that that position was xT^itv „i. be°onded, and this was carried with t^r Zs £ T- Cherts, in acknowledging, said Q now than they had ever (applause). THANKS. .hairm ^cre voted the Chairman, tjL ^on- Treasurer, and Secretary, i '°n °f Mr Cross, seconded by Mr Oorh nes' ^°tih of whom paid tribute to Yi unse'ft-sh, and effective work ao- l»i« r JVo«f a" f°ur officers during the year. ij^Ueagu^^P^ded on behalf of himself and M^pESlIJENT'S ANNUAL REPORT. ■Ti fnt|an<^ls' abacncc Mr Jos. H. Roberts th« c the „ ?W)r4f on behalf of the Pegident:- 1 fifth aon i r'bers and othci-Iri eubiriitting ^la f ^P011 and statement of aooounte flt>& of -pin able to report an available Ooof^ticip 8d at the clo.se of the year. Ikj /Utiona k1D Teport-, the voluntary ci^,?iS^rriaf;„ e advanced; but I regret that wi canvass was made, other than by t}j6 p. ch fajled to a satisfactory re- C^i- °8iciaJ Qn? the record of enquiries made for oonf^Ul 't .be noticcd that appii- 0^; 'Hjw r UG to pour in, and it is gratifying fcu th °m numerous letters of thanks re- XC6 ha appearance and "get up" of the •W Pw! ?,ven ^ncral satisfaction (hear, hear), i^r tiJnal. which hflB bewn exliibited ^■a Pr,ncipal stations on the London and i „ n Railway, the Great Central Rail- i°fth Q+ Cj^hire and Yorkshire Railway, and ana°-y,"ay' 35 tho returns show. Can » wective means of advertising, and anH n« 't has proved well worth v^^cesa Tr^t'on devoted to its production, hj Jr&y Dav p again attended the efforts of V) Committee wa* somewhat marred p Use ?ate misunderstanding in regard a- •. er Pavilion on tJie occasion of wifv! Was ^u'te on the tapis that, in ^triet pi suS'?e6tion made by the Ur- ^°Uw .he m,. Council, a generous concession havG jn~° y 'he Pier fCompany which ^^w^jdorikT9^ the net amount of the pro- \7^ory K'y (laughter). However, it was N^y Posfi,11! 'at the intent taken in by tho tradesmen and towns- Was v'"ell maintained, liie trades ,pd n or)e of the largest on record. NUXft^L°!j^r official guide is. now in a$for tho second edition far 71 the^ 'onfi (hear, hear). The book r!?1 in» ^n, introducing many visitors C^tl^^ation +I<; ^las heen a source of use- the l? intending rosidente; eonse- i\ 40 ^o^^ittee felt in duty h tL11^ fnG he responsibility of compiling th« L Jle 00,11 inK year. It is to be ^'6r8 i»;n mon.' hotel proprietors, and ^cognise the importance of >*>»Ptlvr for the new anW 35.to avoid the expense of th^ cYirr, v? render easier the arduous task corpile- havo • voluntarily under- f31v. ^iniff, yeaT a niCftly printed edition a* ra:, re guides was published for tN*W centres and tourist agencies S* **<»»■i!lbution to holiday makers. The ar>d aykj^^tly indebted to the adver- s' ancJ a11 w'ho have ren- y- it ryrnR,BGrvice during the year. In- Counci l mentioned that the Urbajn n Ww^'atinn' has shown its appreciation of t the 8, Work by granting the right to l^horo m 1180 bathing tents on a prnl.0 trust that the coming year e, of rv,j,, ro"s ORe to all inbe-eeted in the ,At tAN Apt?S y (hear, hear)." K-^ Si18 STAIL J; TO YOUNG MEN. Jt«r thanV^r ^War^ Allen took the c3iair, h ^'Pjh^^hairn,in^ ° ■rn,°cting for re-electing i;° Off! he added that so far as the l!'f|f^l 'r than th^y could have done tc ojfc „n re-el^ct Mr Francis. So far as h<* ,n v'e^v" of his many pub- 1?IjU fWn had far too little time to do so vti!?r tlj a ac.t,°.n—he would do all he v?% hed tL ■AaBociatioii again as in the past. ptl ^tivft ,youn&. ^n of the town took a h^y „ 'ltereet in the movement, for the ™fk' J^j^T^Phshed was rc&lly worth doing—. tL. r'Z. in fact, most important fact. iu?t read afi'orded ample proof _jhin^ ]-r ii8X1 ]t J^ould be an exceedingly of to-J y £ °u!(1 into the youmg tli i cojS sufficient enthusiasm in the wel- Thu -S ^sin^^ity R-cneraJly to enter fully kj'n^j A,r^a«UftZ/ °f ^e Association (hear, hear). ^intkwi r'0rn y? analysed briefly the returns ob- ^0,P out tK7?oue advertising sources. He Practically the same number of HjpK r7 thi^ £ w^e through the Association's thought tiie Town Cflerk, a fact Onlwyn j>J^f°v<,d that without the Asso- of S h*mry b* fcehuKi oonjj „ *5Te in that respect (ttear, 68 the meeting that from ^Vv!: • w'th fckiV(Tr wquirero wore very well foh^j^&tion. handsome guide sent by the in the Jv*\ believed th<^re was hardly a f*f,a ^ued bv tv^ country which came up to **«! Mr _9°lwyn B ay Aasociatioii (hear, already to the beneficial O"°&tion ajili 'Jptified in ooneequenoe of the Poster A ^'Stribution of the Association's About 116 applications could be ctJy to the poster, and what was equally noteworthy was the fact that the inquiries covered an unusually large area—from London right up to the north of England (hear, hear). He was personally very pleased with the result of their venture in that direction. Mr Frost confirmed this view, and remarked that the railway companies—particularly the London and North-Western Railway Company— were distributing and displaying the posters in a most effective manner. FINANCIAL. Mr Jos. H. Roberts presented the statement of accounts, which will be duly published, showing a emditt balance at the bank of J637 148 Bd. Mr Hands moved the adoption of the statement. A USEFUL "PIONEER" COLUMN. Mr Dowell, in seconding, said both the re- port and statement of accounts were of the most gratifying character. In passing, he desired to acknowledged the help rendered to the town by their own local newspapers. He specially de- sired to refer to a column which appeared week- ly in tho "Pioneer" with regard to fishing. He was given to understand that innumerable in- quiries were made as to whether fishing facilities were provided in the district, and when a copy of the "Pioneer," containing all the information about that pastime in the district, was oont on, applicants were satisfied, and in that way many visitors came to Colwyn Bay, who probably would not otherwise come (hear, hear). He felt sure they were grateful to the editor of the "Pioneer" for helping them in that and in other directions (hear, hear). The motion was adopted. It was decided to invite Mr Richard Williams, of the Metropolitan Bank, to audit the accounts ;,as hitherto. DEMAND FOR APARTMENTS' LIST1. The Secretary reported that there was a great detmaind by inquirers for a list of the town's apartments and boarding-houses, but very few applications had been received for advertisement spaces in the pages provided for such a list in Sthe Association's guide. A lengthy discussion took place on this question, in the course of which a strong hope was ex- pressed that the Guide Committee would pre- pare. free of charge, a complete list of all apart- ments and boarding-houses, which could be cir- culated with thA guides, and that an official can- vasser be appointed to complete the list. THE EXECUTIVE COMMITTEE. With the exception of Messrs Davev and Mitchell, both of whom have left the district, the members of the Executive Committee were re- elected en bloc, Messrs G. Royle, W. A. Jones, R. Edmund Jones, S. Johnston, T. Davies and W. Tlowells Jones being added to the number. THE INTERNATIONAL EXHIBITION. A letter from the promoters of the ImperiaJ International Exhibition to be held at Shepherd's Bush this year inviting Colwyn Bay to rent ad- vertising space in the health resort section of the exhibition was referred to the next meeting of the Executive Committee. THE NEW GUIDE. Mr Dowell said he was glad to report that very satisfactory progress had been made over the pro- duction-of the new guide.

METROPOLITAN BANK (OF ENGLAND AND WALES, LTD.). ANNUAL MEETING. The forthy-third ordinary meeting of the above-named Company was held on Thursday, January 28th, 1909, at the Grand Hotel, Bir- mingham. Mr Walter Evers Warden, the chairman of the Bank, presided. The Chairman, in moving the adoption of the balance sheet, said:—It will be perceived that the money ent,rust.ed to us by the pubiio on current, deposit, and other accounts amounts to L9,636,205, showing the substantial increase of A;607,000 since a year ago, wiiiist as regtards the proprietors' funds it gives me pleasure to point out that our paid-up capital and guarantee fund now stand at tihe very handsome figure of a round million (hear, hear). Upon the assets side of the aoeouxit the caah in hand and at call, viz., £ 2,473,707, is Less by L185,000 than. the somewhat abnormal figures of the preced- ing year, and the bills of exchange at W3,431 are alscl less; but our investments, taken at the market price of December 31st, are of the vaJue of £1,528,817. an increase of L229,841, so that the readily available assets amount to iA,655,956, which is the ratio of 48.5 per cent. to the deposits, a percentage amply sufficient for all requirements. The advances on current and other accounts at £5.764,595 exhibit an in- crease uf E834,345, indicating' a demand which is oonfined to no particular district of the Bank's connection, but which in the conditions which have prevailed, especially during the sec- ond half of the year, has been a useful set off to the low rates for call money ruling in London. The foreign bills negotiated and the bills for col- lection are contra entries, as usual, and it will be observed that on this occasion a different mothod of stating tihe bank premises account has been adopted, and the premises and furni- ture, at cost price, less amounts written off, are quoted at £ 380,935, lees bank premises redemp- tion fund £51,249 19s 5d, the net amount being I £ 329,685, as compared with £ 335,798 last year- We are now in occupation of the now premises of Swansea Chief Oilice, in Castle-square, the completion of which has placed the shareholders in possession of probably the finest banking premises in the Principality. The freehold and leasehold psremiseia set free by the removal have been sold at prices in excess of what they stood at in the books. I come now to the profit and loss account. The universally unsatisfactory conditions of home and foreign trade which have prevailed throughout the year, and especially during the latter part of it, have affected all commercial enterprises alike. The average bank rate for the year was E3 Os 4d, as against jB4 18a 5d in 1907 the second haJf of the year showing even a worse comparison, viz.— £ 2 10s, as against £ 5 3s Id; but even this does not tell the whole of the story, for the market rate for day-to day money has often sunk below one per cent., and the rate for advances of first class Stock Ex- change securities has shown, in proportion, an equal if not a greate-r falling- off. In these cir- cumstances it is not,a matter for surprise that the banks have to report diminished profits. In our case, after writing off in full all bad debts, and making ample provision for doubtful debts] with a reserve for unforeseen contingen- cies, we show you a profit of £ 98,004 15s 4d, which, added to the amount brought into the account from the preceding year, gives L141,422 to be disposed of. We paid a dividend of fif- teen pea: cent. for the first half year, which absorbed 937,500, and we propose to pay a dividend at the same rate for the second half of the year, which, owing' to the increased capi- tal, will require £ 41,250. We pay income tax for shareholders, 25937 10s, we make the usual provision for bank premises redemption fund, the officers' pension fund, and we again write off JB5000 from bank premises account- Next we recommend the transfer of L20,000 to the guarantee fund, thus raising it to 9450,000, wiliicfti is in the very respectable proportion of eighty-two per oent. to the paid-up capital. These allocations leave to be carried forward to the current yesar £ 28,756 15s 9d. You will thus see that our profits in what has been a year of exceptionally bad trade have been suffi- cient to provide a dividend of fifteen per cent. upon the increased capital, to pay income tax, to make the usual provision for bank premises gadewnptioa, pensions, to write off B5000 from bank premiaas account, and to leave a surplus of above B5300. A large number of new accounts have been opened during the rear and I glad to say that we have had a very oonsidorable accession of new rihaxehoJdere Illis is a result which your Board deem satis- factory, and they venture to hope that this meeting will consider it to be satisfactory, too, I beg to move the resolution (applause). The resolution was seoanded by Mr Bobert Forrest and oarriod unanimously*

71i JDRAN GTMRJEG. ■ "H! Byd y Bardd. AMYNEDD. (Buddugol yn Eisteddfod Ardudwy, Nadolig, 1908). Allwedd aur i ddor llwydd yw-Amynood Mewnol rym digyfryw; I nwydau beilch enaid byw Glewder i ddisgwyl ydyw. Penmachno. PERTHOG. Y GARDOTES FACH, Mae geneth fach y meddwyn Yn curo wrth y drws, A'i gwallt modrwyog, melyn, Yn ouddio'i thalcen tlws: Mae'i hanwyl fam er's blwyddyn Dan ywen werdd y llan, Lie disgyn gwlith yr hwyrnos Fel enaint ar y fan. Gwaith anhawdd yw cardota Yn nghanol 'stormydd brad, Tra ambell galon galed Yn dannod meddwdod tad: Wrth gofio'i brawd Llewelyn, Ceir deigryn gloyw, byw, Yn gwlychu'i grudd i dystio Fod yntau gyda Duw. Fe dda-eth y gauaf heibio, A chnwd o eira gwyn, Gan wywo gwrid yr eneth Fel briaill man y glyn: Gan Farnwr Mawr y gweddwon, A Thad Amddifaid tlawd, Fe'i dygwyd i ogoniant, I we I'd ei mam a'i brawd. Gorphwysfa, Tregele. M. A. OWEN. NADOLIG (Buddugol). Hen wyl y Nadolig, mae Dwyfol gyfaredd jBarddoniaeth yr oesoedd amgylch yn byw Haw can yr angylion amelus orfoledd Bugeiliaid i ddisgyn yn her ar ein olyw; byd yn troi'i wyneb o hyd at y preseb Bugeiliaid a. doethion addolant yn nghyd; Doethineb sy'n gwelwi yn ymyl dwyfoldeb Y baban a. amvyd yn Geidwad y byd. Hen Wyl y Nadolig! teimladau oaredig Deyrnasant ar orsedd y galon mewn hwyl; A dod a'r bendithion i a boneddig*, Dan gangau y celyn a wna yr hen wyl; Os ocr yw yr hin, mae oalonau yn gynes, A chyfaill a,t gyfaill yn cfyfod yn nes, Ymlidir gelyniaeth fel lleidr o'r fynwes Ao nis gall Cenfigen byth fyw yn y g"wTes. Os ydwyt, fy nghyfiaill, yn nghanol cty; foethau 0, paid ag anghofio'r anghenus tIawd; Cei fwy o fwynhad wedi lleddfu'r gofidiau A syehu y dagrau ar ruddiau dy frawd, Daw hwyl i wrando ar anthem yr engyl Os gwrendi ar gwyn yr amddifad a'i lef, Mae'n rhaid iti gofio dy frawd yn dy ymyl Wrth gofio dy Geidwad yn Methlehem dnef. Llanerchymedd. MYFYR MON. Y MAB AFRADLON. (Awgrymwyd wrth glywed Miss Rosina Davies yn canu yn ei Chenhadaeth yn Llanerchy- medd). Rho glywed, fy machgen, a wnaed a thi gam? Ffarwelio a chartref, heb wybod paham; Daeth siom i'm teimladau, thoed arnaf sar- had: Ai tybed cei eto ryw bryd wel'd dy Dad? Beth bynag fu'r achos it' roddi dy fryd, Yn llencyn di-brofiad i grwydro y byd, Fe wyddwn o'r gorcu nad oedd i ti rad Yn unman, un amser, heb fendith dy Dad. Prophwydwn dy weled yn dyfod yn ol, Gadewaist heb feddwl dy gyfoath ar ol; Amcenaist lwyd gasglu pob peRi oedd fwyn- had, An anghof gadewaist dy gartref a'th Dad. Pe'n gomedd dy adacl neu'th rwystro i fyn'd, Gwnawn gartref yn garchar, a thithau'n llai ffrynd Bu bron i mi ofyn it' weled yn fad I aros yn dawel er cysur dy Dad. Ni wnaethum ffarwelio rhag cauad y drws, Fe'th welwn mewn carpiau'n dychwelyd yn dlws; Gwell oedd i ti adael dy gartref a'th wlad, A chrwydro pellderau er 'nabod dy Dad. Fe ddysgaist ti lawer 'rol myned i ffwrdd, Drvvy hyny cawn heddyw'r rhagorfraint o gwrdd; Fe ddysgaist adnabod cynlluniwr dy frad, A gwelaist drwy'r cibau hawddgarwch dy Dad. Derbyniaf di'n llawen er dyfned dy friw, Prin gelli amgyffred arfaethau dy Dduw; Cei olew maddeuant, oei'th wella drwy'r Gwaed, Cei newid dy ddillad, cei wleddoedd dy Dad. Cei'm mynwcs yn gartref, cei barch er fy mwyn, Cei gyfoeth diderfyn, cei ormod i'w ddwyn; Cei fyw gyda'r Brenhin, cei hufen mwyn- had, Cei ganu'n dragwyddol ogoniant dy Dad. Seion, Rhosgoch. W. DAVIES. o PAID! 0, paid a myn'd i'r dafarn, Nid He i ti, 0, gwylia, bydd ochelgar, Paid croesi'i throthwy hi: 'Does neb ond airadloniaid Yn aros yn y lie; Ti wyddost, gyfaill, na chan't hwy Oludoedd gras y ne'. 0, paid a myn'd i'r dafarn, Os wyt yn parchu'th hun, Rho flys y ddiod dan dy draed, A myna fod yn ddyn: 0, paid myn'd i'r gvfeddach, Dysg lywodraethu'th nwyd, Mae ge-nvt wraig a phlant, mi wn, Yn dioddef eisieu bwyd. 0, paid a myn'd i'r dafarn, Ni ohei ond gwawd a sen; A phlantos bach yr ardal A chwarddant am dy ben; Dy dda ehedodd ymaith, Dy enw da 'run modd. Ao am y cwbl ni chei di Ond bythol warth yn rhodd. 0, paid a myn'd i'r dafarn, Galluoedd uffern ddu Sydd yno'n disgwyl am dy gael Yn un o'u haflan lu: Daw'r alwad ryw ddiwrnod, Nis gwvddost pryd y daw, Y meddwyn ar yr aswy fydd- Nid ar y ddeheu law. 0, paid a myn'd i'r dafarn, Dirwestwr myna fod, Cei enw da ao uchel baroh Gan Dduw a dyn cei glod: 'Rwyt ti yn fod rhesymol, Yn ddyn ar ddelw Duw, Paid yfed mwy o'r gwpan—> Dinystriol i ti yw. 0, paid a. myn'd i'r dafarn, I borthi'th chwantau ffol, Dos, gweithia dros dy Geidwad, A phaid a throi yn ol Daeth iti Flwyddyn Newvdd, Gwna benderfynu'n awr, Ei byw yn weithiwr sobr, pur, Er clod i'th Arglwydd mawr. CEINWEN. SERCH. Serch y fynwes, canaf iddo, Nef blanhig*yn yw; Ar ei flodeu, mel llifo, Yn yr anial gwyw; Mae ei wen, fel gwen y lili, Yn adkmi'r baidd; Ao mvohbcll ei swynol dlysm, Angel gwynfyd ohwardd. 0 mor dlysion ydoodd blodeu Seroh yn nghalon dyn, Pan yn sangu Eden forcu Mewn }ierffeithnvydd cun; Er i becliod geisio edwi Ei rosynau cain, Dal mae Scrch i be>rarogli Eto rhwng y drain. Wele'r fcinir landeg' heini', Scroll a loinw'i bron; Ei ohariad-lano ymgoJIi Yn ei ohwmni lion; gilydd difyr rodio Maent hyd lethrau'r bryn; Mac y ddau yn seroh-bropihwydo Am ddyfodol gwyn. Serch y fynwee, O mor rymua Yw yn nglnalon mam; At ei baban bychan nwyfus—> A trwy'r ddeifiol fflam; O! fendogaid Seroh y gnlon .Trwy bob rhwystran. tyr, "Ac offrymia ei anrhegion Aur, a thus, a mynr." Wresog Serch, mae'n adgyfnerthu Ein gWtroniaid mad, I ddioddef, 80 i wuedu 'N dawwl dros eu gwlad, CWdda Seroh hyd lwybraiu drerniog, Llwybrau gwawd & sen, Eir mwyn gwneud y ddaear halogt Yn baradwys wen. Y mae Seroh o hyd yn torri Blwch o ennaint dIrud; Yn wastadol mae yn rhoddi Balm i ghvyfau'r byd; Wedi gwoini cymwyaasa' Fyrddiwn ar y 11awx, Diiog i fyny. 80 jrn^oJJa Yn ei. wrthryoh mawr. 6. Pen-y-Fron tearaoe, PenmOJl W.W.

!!t AT EIN DARLLENWYR. Anfonar pøb gohebiaeth i'r GOLYGYDD CYMREIG. Swyddfa'r "Pioneer."

DIRWEST A CHREFYDD. Yn Nghymajifa Ddirwestol Sir Ddinbych tra- ddododd yr Hybarch Benjamin Hughes, Llanel- wy, anerchiad tra rhagorol ar y berthynas fu ac ai ddylai fod rhwng crefydd a dirwest. Y mae gan yr hynafgwr hyawdl o LlaneJwy adgofion pell ao adolygodd gwrs dirwest o ddoohreu'r ganrif ddi- weddaf, gan bwysleisio y nodweddion amlwg yn ei hanes. Maentumiai mai po agosaf y berthynas rhwng y gallu moesol a'r gailu crefyddol, mwyaf manteisiol a goreu fydd cynydd y naill a'r Hall. Dyna brofiad pob gwyliedydd ar y muriau. Canol- bwyntia bywyd ein oenedl yn y sefydliad^-u cref- yddol—y capeli a'r eglwysi yw ffynonellau y dy. lanwadau puraf sy'n gweithredu ao yn rhoddi lliw a llun ar ein cymeriad. Beth bynag ydym heddyw—yr ymroddiad crefyddol ar hyd y ganrif ddiweddaf sy'n cyfrif am hyny. Pan geid arwein- wyr crefydd yn fawr eu zel a'u gweithgarwch dros ddirwest y gwelid hi fwyaf blodeuog a Uawnaf o ffyniant, a dyna'r cyfnodau hefyd yr oedd Seion a'i hagwedd harddaf. Pan laesai cref- yddwyr eu 1 la-is a'u llaw, deuai elfenau annymun- ol i'r golwg-collid y difrifwch a'r dwyster hwnw sy'n anhobgor i wroniaeth dros achos teilwng fo'n mihvrio yn erbyn gelyn cryf a chadarn. Yn mhriodas crefydd a dirwest yr oedd y gobeithion mwyaf gloew yn gwawrio, ac o'u hysgjir deuai i'r rhengau nychdod oedd yn peryglu effeithiol- rwydd y naill a'r llall. Ni lwyddodd nemawr ddim yn Nghymru er's oesau heb ei gysylltu wrth grefydd, ac y mae gwersi'r gorphenol yn gwasgu, hyn at ystyriaeth pob gweithiwr ar ran yr achoa- ion goreu. Ceir arwyddion diamheuol y dyddiau hyn fod gallu newydd yn dylanwadu yn nerthol yn mywyd y wlad. Dyianwad yr athrofeydd yw hwnw. 0 honynt y teimlir grym y deffroad gryfaf, a bydd y coleg yn ogystal a'r capel yn rhoddi lliw a llun ar fywyd y genedl yn y dyfodol. Ni ddylent o angenrhaid fod yn wrthwyneb i'w gilydd. Ceir ambell brophwyd yn awgrymu mai anfantais i grefydd fydd y colegau, ac yn haeru y gwelir eisoes effaith annymunol yn codi o'r manteision addysg. Posibl mai golygwedd gyfyng ar yr hyn yw crefydd sydd i raddau yn cyfrif am don brudd y prophwydi hyn, ac ni bu ertoed fwy o angon pwysleieio mai bywyd ac nid credo yw cr«fydd, ac o bydd y fuchedd yn uniawn ni raid pryderu llaworf am ddim arall. AT yr un priyd rhaid) cydnabod fod perthynaa ddiysgar rhwng cred a buchedd, rhwng moes a meddwl. Ni cheir cy- meriadau cryfion heb argyhoeddiadau dyfnion, ao ni cheir argyhoeddiadau felly heb feddylgarwch i sefydlogi cred. Byw yr ydym yn nghyfnod y cyfl"- roadau-mae. crea-digaeth newydd yn myned yn mlaen yn mywyd ein oenedl, ac y rhy fuan i ddatgan gyda sicrwydd beth a ddigwydd ar 01 hyn.

Nodion o Glip y Gop. (Gan "Wi! y Gweithiwr."). NEWMARKET. Yn marwolaeth ein hen gyfaill Richard Wil- liams, Pen-y-Cefn, collodd yr ardaloedd un o'r hen gymeriadau mwyaf dyddan. Yr oedd yn dad i Mr Thomas Williams, gynt o'r Terfyn, eithr yn bresenol o Rhuddlan. DEFAID A'U HARFERION. Ceir llawer o ddyddordeb wrth astudio arferion anifeiliaid, yn neillduol defaid. A welsoch chwi rhyw gant neu ddau o honynt yn dilyn eu gil- ydd yn rhes hir hyd lwybr cul yn y meusydd y porant? Paham, meddai rhywun, y gwnant felly, tra y oeir digon o le iddynt i wasgaru i'r lIe y mynont? Yr atebiad ydyw: Ei bod yn ar- feriad yn eu mysg i ddilyn eu blaenor i'r man yr elo, ac weithiau, wrth wneud felly, aeth llawer o'r ddeadell i ddinystr er mawr golled i'r perchen- ogion. Efallai mai yr engraifft mwyaf dyddorol o waith defaid yn canlyn esiampl eu blaenor ydyw yr hanes hwn:—Ar ddiwrnod gwlyb yn ddiwoddar, pan oedd yr heol yn orchuddedig gan laid, gyrai bugail rhyw haner cant o ddefaid trwy un o drefydd Cymru, ond gan eu bod yn cymeryd y ffordd gyfeiiiornus, daeth ysgubwr yr ystryd yn mlaen i roddi help i'w hatal yn mlaen. Wedi haner gwargamu ei ysgub yn ei law, neidiodd un o'r defaid drosto, a rhyfedd ydyw adrodd can- lynodd bob un o'r gweddill yr un esiampl, a gellir dyfalu y fath olygfa oedd ar yr ysgubwr druan. » » Y GRAIG FAWR ETO. Sibrydir unwaith eto yr ail-ddechreuir gweithio chwarel galch y lie uchod, ar raddfa eangach nag o'r blaen. Wel, hei lwc. hyny; byddai yn fan- tais i weithwyr a masnachwyr yr ardaloedd hyn. » < GWAITH TRELOGAN. Parhau i weithio amser byr a wna amryw o weithwyr gwaith Trelogan, a deallwn nad oes arwyddion yn bresenol y daw pethau yn mlaen yn well yno. Pa fodd bynag, yn hytrach na. llwyr atal nifer ar yr amser caled presenol, cred- wn mai penderfyniad doeth ydoedd cyfartalu gwaith rhwng pawb, canys y mae gweithio amser byr yn well na bod heb waith o gwbl. » DYCHWELIAD ARGLWYDD MOSTYN. Wedi treulio mwy na chwe' mis mewn gwlad dramor, teimla canoedd yn falch yn y gororau hyn fod Arglwydd Mostyn wedi ail-ddychwelyd i'n mysg. Yn sicr, nid oes foneddwr yn Nghym- ru mor boblogaidd yn mysg pob dosbarth ag Ar- glwydd Mostyn; a pha ryfedd fod pawb yn ei dderbyn yn 01 a breichiau agored? • YSGOL TALACRE. 'Derbyniodd y Cynghor Sirol ohebiaeth oddi- wrth yr Esgob Mostyn, ar ran Syr P. Mostyn, o berthynas i'r ysgol uchod. Wedi rhoddi ystyr- iaeth drwyadl i'r mater, penderfynwyd cynal oynhadlodd yn Fflint cr rhoddi ystyriaeth bellach iddo, Yn mysg y cynrychiolwyr bydd y bonedd- igion canlynol :—Cadeirydd y Cynghor Sirol (Mr Summers), Cadeirydd y Pwyllgor Addysg (Mr Hughes), yr Henadur Joseph Jones, y Cynghor- wyr T. Williams, R. Jones, G. P. Edwards, H. A. Tilby, Dr. Williams, Fflint; J. H. Ellis, A. J. Reney, W. J. P. Storey, y Parch Dr. Oliver, a'r Parch Richard Jones. Bellach, edrychir yn mlaen yn hyderus y dygir y mater hwn i ddi- wedd heddychol. Byddai hyny yn fantais i'r trethdalwyr, ac addysg plant y gymydogaeth. HANES Y CREIGIAU. Yn Ysgoldy Dyrth, bu Dr. Goodwin, Rhyl, yn traddodi darlith ar hanes y creigiau, a chai- wyd ganddo, fel daearegwr, sylwadau gwir werth- fawr. Cymerwyd y gadair gan Mr Leonard Hughes, ac ar y terfyn siaradwyd yn mhellach ar y pwno gan y Parch J. Evans Jones a Mr Thomas, yr ysgolfeistr. Gan mai yn Saesneg y traddodwyd y ddarlith, ceir dymuniad gan y rhan Gymreig ar y Ficer i draddodi cwrs o ddar- lithiau ar yr un testyn yn Gymraeg, a da genym ddeall fod y gwr parchedig wedi cydsynio a'u dymuniad. » AIL-AGORIAD YR HEN GAPEL. Dydd Sabboth diweddaf agorwyd hen gapcl yr Annibynwyr, yn Treflawnwyd, wedi myned drwy adgyweiriad trwvadl. Edrycha yn bresenol yn fwy tebyg i gapel newydd na hen, ac y mae y frawdoliaeth yn haeddu clod am eu sel a'u hym- drech i gario allan eu cynlluniau i derfyniad mor lwyddianus. Tro brawdol ydoedd rhoddi yr an- rhydedd ar y gweinidog i draddodi y bregcth gyntaf dydd yr agoriad. Yr oedd Mr S. Thomas yn haeddu hyn, canys gweithiodd yn ddi-dr,vst gydag eraill yn y gorchwyl hwn. Ein dymuniad ydyw llwyddiant i'r gweinidog a chynulleidfa yr hen addoldy enwog ———— J

Wood's Great Peppermint Cere for Coughs and Colds never fails. lAi, 2/9.—p.

Mab Qlanystwyth yn D.D. Hysbysir fod y Parch H. Maldwyn Hughes, B.A., B.D., Liscard, Sir Gaer, gweinidog gyda'r Wesleyaid, a mab y diweddar Barch John Hughes (Glan Ystwyth), wedi derbyn y radd o D.D. gan Brifysgol Llundain ar gyfrif traethawd a ysgrif- enodd ar "The Ethics of Jewish Apocryphal and Apocalyptic Literature."

Edgar Allan Poe. mlynedd i ddydd Mawrth, y 26ain o Ionawr, y ganwyd Edgar Allan Poe, y bardti Americanaidd enwog, ao yn 01 barn pawb, prif- fardd America. Nid annyddorol, fe ailai, fyddai cael cyfieithiad o on o'i ddarnau gor- chestol. Fel y gwelir, ymdrechir cadw at "7 mesur a'r gynghanedd wreiddiol. Flynyddau ar flynyddau'n ol, Mewn teyrnas ger y Ili, Preswyliai gwyryf, gallech adwaen hon, O'r enw Annabel Lee; A byw a wnoe i garu, a chael Ei ol gen i. Nid oeddym ni ein dau ond plant Yn y deyrnas ger y lli, Ond carom a chariad oedd fwy na serch— Myfi ao Annabel Lee- A chariad y gwnae seraeph nef Em heiddigeddu ni. A dyma'r rheswm pa'm dro'n ol, Yn y deyrnas ger y Ui. I awel o'r cwmwl oer ddeifio Fy mhrydferth Annabel Lee, Fel ag i'w pharcbus geraint ddod A'i dwyn oddi wrthyf fi, A'i rhoi mewn beddrod dwfn dan glo Yn y deyrnas ger y lli. Llai dedwydd yr engyl yng ngwynfyd y nef Eiddigeddent wrthym ni, Ie, dyna y rheswm—da gwyddid gan bawb Yn y deyrnas ger y Ui- I'r awel ddaeth allan o'r cwmwl liw nos Drywanu drwy enaid fy Annabel Lee. Ond ein cariad oedd gryfach na chariad yr un O'r rhai oedd yn hynach na ni— A llawer oedd ddoethach na ni; Ao nis gall angel o'r nefoedd wen, Nac ellyll o'r dyfnder du, Wahanu fy enaid ag enaid gwyn Fy mhrydferth Annabel Lee. Gwna'r lleuad wen dlos i'm freuddwydio y nos Am fy mhrydferth Annabel Lee; Yn y ser yn y nen teimlaf lygaid fy men, Y brydferth Annabel Lee; Drwy'r nos hyd y wawr gorweddaf i lawr Wrth ystlys fy mhriod, fy mywyd, dan glawr, Y beddrod sydd draw ger y lli, Yn ei bedd yn swn murmur y lli. ISFRYN.

ROBERT BURNS. Bardd y bryniau a'r a Bardd y grug, y ooed a'r afon, Bardd y ser, a thyner swynion Glesni'r nef, Ond yn benaf bardd y galon Y doedd ef. Carai ryddid yn angerddol,— dod i'r teulu dynol, 0 dywyllwch y dyfodol, Amser gwell, Pan alltudid gormes lethol Ym moon, bell. Profodd chwerwder gwenwyn enbyd Coron ddrain a chroesau bywyd Teimlodd swynion nefol benyd Cariad merch, Wylodd dros gv^irodion adfyd Bedd ei serch. A'i holl galon carodd Mary, Canodd gerdd anfarwol iddi Carai'i llwch ar ol ei cholli'n wedd, MynaPi galon orlawn dori Ar ei bedd. Trwy holl ferw treigliad oesoeddn Tra bo tonau yn y moroedd, Tra bo eira ar fvnyddoedd Alban hardd, Byw wna Mary'r Ucheldiroedd Gyda'r bardd. R. SILYN ROBERTS.

Canon Newydd Llanelwy. Yn Eg-Iwya Gadeiriol Llanelwy, ddydd Gwener, gorsoddwyd y Parch Charles F. Roberts, rheithor Llanddulas, yn ganon y Brifoglwys. Yr oedd y gwa.san.aeth drwyddo yn gorawl. Gwcinydd- wyd y ddefod gan y Deon, yn mhresenoldeb yr Esgob, Archddiaooniaid Thomas ac Evans, y Parchn. T. L1. Williams, Cononiaid Trevor-Owen, Fletcher, Basil Jones, a Joyce, y Fioeriaid Corawl Davies, Owen, a Lester Jones, a chlero y Siapter, Mr. H. A. Cleaver. Yr oedd hefyd yn brosencJ Counteas Dundonald, Arcbddiacon Caarfyrcklin, gwarcbeidwaid Llandduia^ &0 amryw glorigw/r.