The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

AT EIN DARLLENWYR. 'An f oner pob gohebiaeth i'r GOLYGYDD CYMREIG. Swyddfa'r "Pior.asr."

DAN SYLW. Y PENSIWNWYR. Yn ateb i Mr Timothy Davies, yn Nhy'r Cyff- redin, ddydd LIun, dywedodd Canghellydd y Try- sorlys ci fod wedI derbyn (i fyny i'r 21ain a Dachwedd), ymgeisiadau am bensiynau oddiwrth 367,197 o bersonau yn Lloegr, 13,960 yn Nghymru, 68,785 yn yr Alban, a 192,138 yn^yr Iwerddon. Yr oedd nifer y cant felly o bersonau yn hawlio blwydd-dal i'r holl boblogaeth dros 70 mlwydd oed, wedi gadael allan y rhai dderbynient gym- horth plwyfol, yn Lloegr yn 54, Cymru 56, yr Alban 60, a'r Iwerddon 128. HUDOLIAETH LERPWL. Y mae'r Parch H. Harris Hughes, B.A., B.D., Caernarfon, wedi cydsynio a chais pwyllg-or Prince's-road, Lerpwl, i adael i'w enw fynod ger- bron yr eglwya fel eu bugail. • ■ LLENOR A LLENOR. Gwnaed cais at Warchoidwaid Penrhyndeu- draeth, gan Cameddog, am ran o waith bardd- onol Glaslyn sydd yn meddiant y bardd. Bwr- iada Carneddog gyhoeddi holl weithiau barddon- of Glaslyn, a chaniatawyd y cais. COR MAWR COLWYN BAY. Yr wythnos ddiweddaf yr oeddym yn hysbysu penodiad Mr Brython Hughes i fod yn ysgrifen. ydd Eisteddfod Genedlaethol Colwyn Bay (1910). Hysbysir yn awr fod Mr John Williams, organydd Eglwys Crist, Caernarfon, wedi ei ddewis allan o 20 o ymgeiswyr, i arwain Cdr yr Eisteddfod. Y mae Mr Williams yn adnabyddus drwy Gymru fol cerddor ac arweinydd. i « SERCH-EIRIAU. "Y delaf o'r holl deulu—0! 'r gwesynl Rho gua am dy fagu. Hefo'i ben cws faban eu Ni a'i gwacwn i gycu." ALLEN RAINE. Llawcr damcaniaeth sydd wedi cael ei gwneudi pa fodd y dacth yr ysgrifenyddes enwog i fab- wysiadu yr enw poblogaidd wrth ba un yr ad- nabyddwyd hi. Ond clyvvais weinidog o Castell- newydd Emlyn yn dweyd yn ddiweddar iddo ofyn iddi am ei hesboniad. Ac yn ol ei thystiolaeth hi dywedai mai "Allen" y galwai ei phriod. Yn oeddynt er's blynyddoedd yn 01 wedi trefnu i fyned am wibdaith y dydd canlynol os y byddai y tywydd yn ffafriol. "-an gyfododd i'r ffenestr i odrych y tywydd, yr oedd yn gwlawio; ac ebai hi, AIlan"rQ.in," a'r boreu hwnw y fflachiod4 y syniad i'w meddwl i fabwysiadu "Alien Raine."

Nodion o Glip y Qop. (Gan Wil y Gweithiwr). MWYAFRIF DROS Y WEINYDDIAETH 7n nghyfarfod diweddaf Cymdeitbis Ddiwyll- ladol Capel Wosleyaidd Dyserth, y prif fater vd- oedd, "A ydyw hawliau Cymru yn cael sylw blaenaf y Wejnyddiaeth brescnol?" Cym^rwvd ochr y Weinvddiaeth gan Mr Robert Williams, Ochor-y-Foel, ac wedi ymdrafodaeth ar y papur- au a ddarllcnwyd, cafodd y W cinyddiaath fwyaf- rif mawr o bleidleisiau yr aelodau. 'it "TYNU YN Y RHAFFAU." Yn ddiweddar, gofynodd hen wraig i bogyn "Both ydyw yr achos fod clychau yr Eglwy»°yn canu heddyw?" "Am fod rhywun yn tynu yn y rhaffau feddyliwn," ebai yntau. Wei, y mae y rn ae llawer yn yr ardaloedd livn yn teimlo yn ddi- oJchgar i'r Cyngnovydd Tilby am dynu dipyn yn rhaffau Cynghor Siro! ein sir, trwy ddwvn i'w sylw gyflwr y rhai di-waith. Ceir gwybod pa ettaith a. gaiff eu seinicu ar eu clvboedd. Hwyr- ach mai y ffordd mwyaf digwnipas i roddi gwait], i bobl yr ardaloedd hyn fuasai i'r Cynghor Sirol arbed yr arjan mawr a delir am gerig o bellder ar eu ffyrdd, a defnyddio errig tlool. Nid yn unig buasai hyny yn dwyn gwaith i gyrhaedd pobl dlodion, buasai hefyd yn ltoihau beichictu ar ysgwyddau y trethdalwyr. Felly os eisieu gwaith i'r hobl y sydd, efallai mai y gvmwynas oreu i'r trethdalwyr a gweithwyr yn gyffredinol fuasai 1 rhywun ymgj-meryd a rhoddi cyfres. o ddarlithiau i'r Cynghor a'i swyddogion ar g-ynil- deb a chomon sens. Wedi gwasanaeth y Cyng- horwr Tilby ar em rhan, ni bydd genvm bellakli ond disgwyl yn amyneddgar am belydr o gysur oudiar law y Cyn^hoF Sirol. Fe gofir yr addew- ldmn teg a wnaeth y rhan fwyaf o'r cynchorwvr 1 r trethdalwyr pan gawsant eu hetho], ond ni wnaethant ddim er lleshad y wlad ond rhoddi help i'w llethu yn is i ddyfnder trueni. Llais y wlad ydyw :— Tyr d ymenyn, tyr d; tyr'd ymenyn, tyr'd; Mae Pedr wrth y porth yn disgwyl ymenvn a thorth; Tyr'd ymenyn, tyr'd." Y ma^nt wedi bod yn corddi yn ddigon hir, sut bynag, a dylai y wlad beUach gael ychydig les oddiwrthynt. < < GWR ENWOG YN EI DDYDD. Yn ei amser nid oedd efnw mwy hvsbys yn Nghymru fel Lienor a gwladgarwr na"'r Parch Henry Parry, M.A., ficer jLlanasa. Efe ydoedd prif ystus heddwch yn y cantrawd hwn. Dyn cartreioi a dirodres ydoedd efc, heb ddim Phari- seaeth 0'1 amgylch. Y mae gan "Wii y Gweith- iwr" airirvw o'i ddywediadau wedi eu cofnodi gan un a'i hadwaenai yn dda. Fe ddylid oofio yn amser Mr Parry fod heddgeidwaid a chyfreith- wyr yn behau mwy anghytfredin na-c ydynt y dyddiau hyn. Os byddai rhywbeth neillduol wedi digwydd mown un o'r ardaloedd hyn neu rhyw gweryl wedi bod rhwng cymydogion'byddai cyrchu mawr ato am gynghor, neu ddwYIl achwyniad ger ei fron. Felly yr oedd cysylltiadau bywyd trigoiion y rhanbaithau hyn yn bur hys- bys iddo. Un tro pan yn eistedd yn y gadair fel prif ystus dygwyd ger ei fron hen gyfaill ad- waenai yn dda, am ymiadd, ac wedi i'r cwnstabl ogluro yr achos gofynodd Mr Parry yn ei ffordd gartrefoi i'r troseddwr: "Wei, John, beth wnaeth i chwi fyned i ymladd y tro hwn?" "Wel, syr," meddai John, "dydd Sadwrn y cyfrif ydoedd, ac yr oedd amryw o honom wedi yfed tipyn gormod o ddiod, ac aeth rhai i ymosod ar yr olieinaid a chymerais inau eu plaid, ac o waeth i waeth aethum i ymladd ag un o honynt." "Felly," meddai Mr Parry, gan gyfareh y troseddwr, "o hyn allan, John, gofaiweh beidio rhoddi eich I bysedd yn mrywes pobl eraill. Gadewch o hyn allan i'r offeiriaid ymladd drostynt eu hunain os dyinu nant, a pheidiwch chwi ac ymyraeth yn eu 11 busnes. Ewch ymaith ar hyn, a rhoddwch eich arian am fwyd i'ch plant, ac yfwch lai o gwrw, neu gwae chwi y tro nesaf os cewch eich gwysio yma." » » # » DIC SHON DAFYDD. Un tro arall galwyd tyst yn mlaen, yr hwn a geisiai ddangos ei hunan yn fwy o Sais nac yd- oedd, a rhoddodd ei dystiolaeth yn Saesneg, er mawr boen i Mr Parry. Wedi iddo orphen ed- rychodd yn ei wyneb, ac wedi hyny gofynodd i bawb oodd yn bresemol: "A oea yma rhywun ddigon medrus i gyfieithu i mi i'r Gymraeg yr hyn y mae y dyn yma wedi bod yn ceisio lefaru?" Wedi y sylw hwnw gwnaed- gwell Cymro c r cyf- aill hwnw o hyny allan. • » # » EI GYNGHOR I'R WRAIG. Aeth gwraig unwaith at Mr Parry i'w dy i ddweyd ei chwyn, a gwyddai ei hanes yn bur. dda. "Wel," moddai Mr Parry, "beth sydd yn eich blino chwi heddyw?" "Dyfod atoch yr wyf, ayr," meddai hithau, "y mae bach gen y ty nesaf wedi rlfoi ourfa i machgen i, a beth ydyw y goreu i mi wneuthur?" "Y peth .goreu ellwch wneud," ebai Mr Parry, "ydyw myned adref a gluinhau eich ty, golchi eich dillad a'ch oroen, ac arbed eich csgidiau o hyn allan, canys bydd yr hogiau yn chwareu marbles gyda'u gilydd pan gyrhaeddwch gartrof." Pe buasai gofod yn caniatau gallaswn nodi llawer mwy o ddywediadau pert y Parch Henry Parry, ond dengys hyn ei wreiddioldeb a'i gall- ineb yn ei waith o setlo cwerylon pobl a'u gilydd.

Llywydd y Wesleyaid yn Ngholwyn Bay. Dydd Sadwrn, talodd y Parch J. Scott Lid. gett, llywydd y Gynhadledd Wesleyaidd, ymwel- iad a CJholwyn Bay. Bu mewn dyfarfod o reol- wyr Ysgol Rydal Mount, ao yn ddiweddarach cyflwynodd y gwobrwyon i fecihgyn yr yagol, gan draddodi anerofaiad nt ar eu brcintiau, a'r pwysigrwyckl iddyat eu hlavm-d"nyddia xyam.. oapion uoboU,

Llith Die Jones. I MARWOLAETH Y MESUR ADDYSG. I NOSON LA WEN YN TYN Y GROES. CINIAW COUNCIL CONWY. Mae y Mesur Addysg wedi marvi, ond mi fydd yn rhyw gymaint o gysur i'r teulu fcddwl am y ffaith mai yn ei dy ei hun y bu y Bil druan farw, a ma;r"wolaetlt naturiol gafodd hefo'r tculu oil wedi yrng'aeg1 u o'i gwinpas i WTftndaw ar y Doctor yn eyhosddi fod Alistar Bil Addysg w,cii ymaida/el a'T fuobedd 'hon. Nid felly roedd hi hefo ei frawd, Mr Bil TVwyddedol. Cibafodd hwn ddim rraarw yn ei gtaipferef. Na., mi fu raid iddo fyned i dy dyeithr, a mae rhai yn dyweyd mai pobol y drws nesaf lkddodd o hefyd. "Eithafrwsdd" oedd clcfyd marwol y Bil Addysg, a mi fu yn sal am arrw-r mai<;h. Galwyd aTtitryw faddygon i'w weiocl o dro i dro. Mi fu o dan ddwylaw Doctor Ed- wards, Llanelwy, a Doctor Lloyd George, Llun- dain, am beth atDOT, and er holl allu y ddatL ddoctor enwog yma nrctihasaiit ei wclla fo yn Ilwyr, er bod nhw wedi esmwylho ychydig arno. Wedi i'r ddau Gymro fet.hu giihvasant ddau foddyig o Lloegr i mown, sef Doctor Davidson o Canterbury a Doc-tor Runciman o Lunuain. Ym- dreohodd y doctoriaid iiSjn wella y claf hefo rhyw fifeyg a elwir "Compromise," a mi fu jyst iawn iddynt Iwyddo yn eu hymdrechion hefyd, ond mi roc:dd yr hen glefyd wedi cael gormod o afael arno, ao felJt.- mi fu faj-w ar y pedwcrydd dydd o Rhagfyr, yn y flwyddyn 1908. YR EITHAFION. "Fe gyforfydd eitibafion," sy-l hon ddi-wediad, ond ein gofidl heddyw ydi na fuasai eit'hafion yn cyfarfod unwaith ajn byth a tlifodi eu hunain oddi-ar wynob y ddaoar. Y ffaith a.m dani hi ydi fod y wlad wedi hen flino ar benboet.hiiuid a peng'uiiaid o bob math. Eiaio arbed y pleiityn bychan yma sydd arnom ni, ynte ymhobol i? Ao os gwnoiff y bobol eithafol yma ollwng guf- suel arno, mi ddaw petiha i drefn wedyn. NADOLIG LLAWEN YN NGHONWY. W 01, mi ryda ni yn agoshau at y Nadolig ac at ddiwedd y flwyddyn. Meddwl am r wbct.h i'w hvyta y byddwn ni bcb amser tua. r Nadoug, ynte ymhobol i ? Yr ad?g yma y bfjdd cyfeill- ion a gelynion yn cyd-<?iistedd wrtti yr un bwrdcl 1 j-yncu g'wydda a plvvm pwdins. Dipyn yn sbarxniw ydi hi wedi bod yn Council Conwy ar adega. Mae y blaid sydd nvewn awdurdo(I yn awr yn awyddus iawn i wneud rh'.wbetih i en- wogi eu hunain Mae nhw wedi bod yn 9on ajn wnoud y Castell yn rhydd i'r bobol, a thrwy hyn cnill anfarwoldeb, ond mae yn anxhous ianvngcii i a wna nlhw lwyddo. Os ces arntnt eisio gneud rhywbeth allan o'r eyffrckll cj-ngihorwn nhw i orfodi pob ae-lod o'r Council i giniawa hefo eu j'ilydd yn y Guild Ilall aor ddydd Nadolig. Mi fasa Mistar Del a mot a John xxug'hos yn medru addurno y walia hefo o:{yn, a gosod miseltoc i hongian wrth ben y bwrdd efr mwyn rhoi cyf- leiisdra i ambell aclod gusanu ei wrtlre-ynebwr, fel mae nhw'n gneud yn Ffrainc, a bed yn ffryndia oyn i'r flwyddVn newydd ddcd i mcwn. Y Macr fasa yn llywyddu wrtli gwrs, ao er mwyn cadw yr hon reporters yna allan, mi fasa y Council yn mynd i gommitt'Ce. Dyn a be fydd a nihw yn arfer a gneud pan fyddant ctsio siarad lieb i'r byd oddiallan glywod- Mi fasa y twrci yn cael ei stwffio htifo addewidion, a mi fa,¡a Doctor Prichard yn tori y pla-iii pwdin p,aai obcithio ffoindio digon o arian ynddo i wneud y bonfc yn rihydd. Ar ol cintaw mi fasa Mistar Porter a Mistar Netherwood yn tynu crackers ar draws y bwrdd, a mi fasa Robert Jones yn dangos i'r cwmni "sut i ddewis band- iii4i.ster." Wedi hyn mi fas-a Mistar Edward Ro- berts yn oanu yr alaw Seisnig boblogaidd De- putations. y Maer wedyn yn dilyn hefo r hen alaw GynTreig "Fi pia'r C-aatoll aow, ac felly yn y blaen fel y basa nhw yn y modd yma yn trculio Nadolig mit IL-Lwer, NOSON LAWEN YN TYN Y GROES. "Noson Lawen'' oedd y geiria-u mewn llythrcn- au bnsision ar Ihysbyslcn welais yn Tyn y Groos y dydd o'r blaen. Gan fod y geiria yn swnio dipyn yn ang'hyffredin i mi eis i ddarllen yr Inr.byslen yn mJiellach er mwyn trcio caoJ allan sut roedd ferigoHon yr ochr yma o'r wlad yn treulio noson lawen. Sylwais mai yn Neuadd yr Odyddion ar nos Sadwrn I"Oo",dd y bohloedd yn mynd i vin>gt.null vn nghyd i lawenhau. "Drysau yn agored am 6.30," oedd y geiriau nesaf, ond nid oedd modd gwybcd pa un ai haner awr wcdi ohweoh yn y boreu neu yn yr hwl/.r r oed da nhw yn mynd i agor y drysau, ond mi roedd yn ddigon plaen ned oedd neb i ddecih- reu llawenlvau tan &aith o'r g'looh yn yr hwyr, aohos roedd y goiriau "i ddedireu am 7 yn yr hwyr" yn ddigon clir. Oixl both oedd eisio agor y drysau douddeg awr a haner cyn dechreu roeddwn yn methu dcall. Feallai fod gan bobol Tyn y Green rhyw reswm dro3 hyn. Amsec lnaiith ydi deuddeg awr a haner i aros hyd yn nod yn Neuadd yr Odyddion, ond mas yn debyg fod yn gys-ur i'r trigV>lion ddarllen y geiriau "Arlwyir ymborfh yn ystod yr amser," hyiry^w mae'n dcbyg, yn ystod y deuodeg awr y byilda nilnv yn aros yn brydoras am yr amser i lawen- hau. "Coir dafcganu, adrodd, a man gvstadleu- aethau," oedd goiria eraill gymerodd fy sylw ar yir hysbyslcn- Canu a chwibianu bydd pobl fel rheol pan yn teimlo dipyn yn nawcn, ynte? Ond beth oodd y man gijst.adl<?uaethau, tyb,-d ? Mi roodd yn ddig'on amdwg nad ocddynt ddim yn myned i gyst.adlu mewn datgariu nao adrodd, achos mi roedd y goiriau hyn yn ychyvancgol i'r man gystadleuaethau ar yr hysbyslen. Gofynais i fy ngyfaill, Mistar Davies, o'r Ferry, a "yd-da fo ddim am run gystadleuaeth arall ond cy.stad- louaeth saetihu oolornicncd a ohicio'r bel droed, ond mi roedd o yn methu deal] sut basar nhw yn g-allu aaethu cokwnenod na chicio pel drocd yn Nouodd yr 0<i;, ddi on. Prun bynag" mi roedd pob peth, yn sictr o fod yn berffaitih deg, aohos mi roedd yn30 Ustus Heddwch yn mberson Mis- tar Robert Ellis yn llywyddu dros y gweitihred- iadau. "Deuwch i'r wlood, mynediad i mewn 8e," oedd geiria eraill. Hfc-ny yw, mae yn debyg fod porffaith rhyddid i bawb lawcnih.au ond talu wyth geiniog! am y fraint. Pris ddigon rhesyrn- ol, wir. Ond am beth rcedda. nhw yn mynrd i lawenhau tybod ? Fel rheol, pan fydd pobol yn llawenhau, mae ganddynt r}-w a/chos dros wnoud. Tybed bod nihw yn llawenhau am fod y IJywodraeth. wedi mcthu pasio y Bil Trwydd- edol, fod Bil Addysg* wedi ma.rw, neu fod y suffragettes wedi bod yn -rfn Lloyd George. Hwyrach y ca i wybod gan fy ffrynd, Mi-tar Daviea y tro nesaf yr ai i TaJyca-fn. Mi faswu Iwedi aros i gael dipyn o La^enndd hefo pobol :Talyrafn a Tyn y Groes y no,-on hono, ond i fv nghyfaill, Mistar Herbert Jones, o Conwy, ddod a'i gorbyd i fy nol i adref. Mae Herbert wedi cael "turnout," chwadal y Sais, newydd spon, a ohystal merlen baoh a redodd ar ffordd Con- wy erioed. Wir, mi roeddwn yn teimlo fy mod } 'yn caol llawn oymaint o lawenydd wrth eistedd wrth ochr Herbert yn ei gerbyd unart, a taswn i wedi myncd i Nouadd yr Odyddion yn Tyn y Groos. Mi rydw i am d-rci-O perswadio Mari i gytuno i newid ein trol bach a'r mul am ferlen a cherbyd H-arbert Jones os bydd o yn foddlawn i'r fargen, ao os na fedrwn ni gytuno fydd dim am dani hi ond galw Ilugh Jones, Brynglorian i eotlo y fargen- DIC JONES.

Ysgol Genedlaethol Penmachno.. (At Olygydd y "Pioneer"). Syr,-ECallai goddefwch i mi wneud yn hysbya y bydd yr ysgol uchod yn paxhau yn y dyfodo^ yn hollot fel y mae wedi bod yn y goiphenol. Nid oed unrhyw amheuaeth am hyn. Y mae Pwyllgor Addysg Caernarfon wedi hys- bysu y byddant yn anfon athraw trwyddedig (certificated teacher) i gymeryd lie Mr D. A Hughes, ar 01 gwyliau y Nadolig, hyd nes yi penodir athraw parhaol.—Yr eiddoch, etc., Rhagfyr 8fed, 1908. B. J Yn eu cyfarfod nos Fawrtii penderfynodd

O^ngfior Trefoi Beaumaris wtirip 25g ar vrnoud.

Anrhaith Cwn Lladd Defaid. Carneddog a ysgrifena: Bu helynt fawr y dyddiau diweddaf yn mysg y ffermwyr mynyddig a'r bugeiliaid, gyda chwn lladd defaid. Daeargi a gast ooodynt, a gwelwyd hwynt yn ymlid def- aid hyd lethrau y mynyddoedd gan amryw. Dechreuasant ar y gwaith lladd, cnoi, ac erlid defaid tua phythefnos yn ol. Gwelwyd eu gwaith yn ghwm Mvnhadog, cyrion uchaf Dolwyddel- en. Yna symud:1-sant ar eu rhawd waedlyd o le i le, i Gwmorthin, i odreu y Moelwyn a'r Cnicht., i Gwm y Fodydd, ac yn mlaen i fynydd-dir Ilafod Lwyfog. Cododd yr holl ffermwyr mewn ymchwil am danynt. Buont yn cerdded ac yn chwifio y mynyddoetld am rai dyddiau. Yr oedd wyth gwr gyda gwn a.m roi ergyd mawrol i'r llofruddion prysur a hyf ddydd Sul. Methid yn lan a'u gweled. Y mae tua 25 i 30 o ddefaid wedi eu lladd a'n cnoi i oowb, sef i Golli Iago, Hafod Lwyfog, ffermydd Croesor, Cwmorthin, Gorddinen, a bro Dolwyddelen.

BLAENAU FFESTINIOG. DARLITII.—Nos Iau, yn nghanel Gwylfa., tra- ddododd Mr E. E. Roberts, Manod-road (Liwyny- gell gynt), ddarlith i gynuileidfa fawr. JERUSAIiEM.—Yn Nghymdeithas Ddiwyll- iadol yr eglvvys hen, o dan lywyddiaeth y gweinidog, y Parch John Hughes, cynhaliwycl cyfeillach. BRYNBOWYDD.—Yn Nghymdeithas Ddi- wylliadol Brynbowydd, nos Lun, o dan lywydd- iaeth Mr R. W. Roberts, cafwyd anerchiad rhagorol ar "Hanes dechreuad Annibyniaeth yn Ffestiniog," gan Mr W. C. Williams, Liys, Brython. SEION.—Nos Fawrth, o dan lywyddiaeth Mr Hugh Jones, Richmond-terrace, cynhaliodd y. gymdeithas lenyddol ei chyfarfod, nrvd y caf- wyd darlith ar "Farddoniaeth Delynegol" gan y Parch J. Daniel Davies, Wynne's-road. Siarad- wyd yn mhellach gan amryw o'r beirdd. CARMEL.-Nos Ia.u cyphaliodd ]<3obeit.hlu Car-nol eu cyfarfod pen miaol, o dan lywydd- iaeth Mr John Griffiths, Eirianfa, ac arweinydd- iaoth Mr W. S. Roberts, Fronoleu. Aed trwy raglen lawn amrywiaeth, a chatd eystadleuaeth oanu ton (yr hon fsirniadwyd gan Mr Daniel O. Wiiliams), ac onilhvyd gan Mr John H. Daviea, a Robert W. Davies. Cyfeiliwvd gan Miss Maria J. Roberts. CYFARFOD RHYDDFRYDOL. — Nos Bad- wm, cynhaliwyd cyfarfod Rliyddfrydol yn F f og, dan lywyddiaeth Mr Wm. Owen, cadeirydd Cyrrsdeit-has Ryddfrydol Meirion. Pasiwyd penderfvniad yn condomnio yr Ar- glwyddi am wrt.!hod y Mosur 'J'rwydde-dol. Traddododd Mr Osmond Williams, A.S-, araebh ar by.noiau'r didd. Dywedai nad oedd Sosial- aetih yn achosi unrhyw fraw iddo ef, canys "ym- ddiriedacth yn y bobl" ocdd credo y Rhyddfryd- wyr. BETHEL.—Yn nghymdeithas lenyddol yr eg- lwys uchod, nos Iau, lJryd y llywyddai y gweini- dog, y Parch R. Silyn Roberts, M.A., cafwyd no-son ddyddorol yn y gwaith o ethol aelod Sen- eddol. Yr oedd tri ymgeisydd wedi eu henwi. Dros Blaid Annibynol Llafur yr oedd Mr Joseph Wihiaans, Haulfryn-terrace; dros y blaid Rydd- frydol, Mr Wm. Edwards, Y Ddol; a thros y Ceidwadwyr, Mr W. Mona Roberts. Cafwyd hefyd aroithiau gwresog gan y tri, a bu iddynt ateb nifer o gwestiynaii ofynwyd iddynt. Ar y diwcdd pleidleisiwyd, a safent fel y canlyn:—Yr aelod Llafur, 18; yr aelod Ceidwadol, 9; yr aelod Rhyddfrydol, 4. DIRWESTOL.—Cynhaliwyd cyfarfod dirwestol yn Jerusalem, nos Sadwrn, o dan lywyddiaeth Mr John 0. Griffith, Park-square, pryd y gwas- anaethwyd gan Obeithlu Trefeini, ac aed trwy raglen dyddorol dros ben. Yr oedd dyddordeb anghytFredin yn cael ei gymeryd yn y cyfarfod, Cafwyd anerchiad gan y Parch R. R. Morris, Tabernael. Canwvd deirgwaith gan y Gobeith- In, o dan arweiniad Mr David H. Jones, Plas Isaf; a Miss M. Lloyd Edwa-rds, Gelli, yn. cyfeilio. Yr oedd canu y Grobeithlu, fel pob peth arall, yn werth i'w glywed. CYFARFOD RHYDDFRYDOL. Nos Sadwrn cynhaliwyd cyfarfod mawr Rhydd- 1 frydol yn y Neuadd Gynull, o dan lywyddiaeth Mr W. Owen, Y.H., Plaswaenydd. Y siarad- wyr oeddynt Mri A. Osmond Williams, A.S., Charles Fenwick, A.S. (aelod Llafur dros Wans- hock, Northumberland)) a'r Parch Kvrui Jones, Cacrnarfon. Bu i Gor Breinio! y Moelwyn, 0 dan arweiniad Mr Cadwaladr Roberts, ganu ddwywaith, a ehymorodd arweinydd y cor hwn y cyfleusdra i anrhegu yr aelod Seneddol drca Feirionydd (Mr Osmond Williams) a darlun rhagorol o'r cor meibion, fel ac ei tynwyd pan. yn canu o flaen y Brenin, a diolchodd Mr Wil- liams yn gynes am dano. Pasiwyd dau benderfyniad, un yn angliymera- dwyo gwaith Ty r Arglwyddi yn taflu allan y Mesur Trwyddedol, a.'r llall yn datgan ymddir- jedaeth yn Mr Osmond Williams, ac yn y Sen- edd Ryddfrydol (y Weinyddiaeth bresenol). MANION. Cynhaliwyd cyfarfod o'r Gymdeithas Enweir- iawl Gymreig, nos Wener, yn YstafeIl y Gym- deithas, o clan lywyddiaeth lsallt. Ncs Wener, cynhaliodd y Cynghor Dinesig eu cyfarfod misol, Mr J. Cadwaladr yn y gadair. Noson lied dawel ar y cyfan. Prydnawn Sadwrn, claddwvd y diweddar Mr II. T. Cooke, Dorfil-street, yn mynwent Bethes- da, gan dorf fawr. Yn Chwarel Oakelev, cyfarfyddodd Mr John Davies, Froviwen, a damwain boenus i'w law, a, dydd Mercher, yn Chwarel Votty a Bowvdd, cyfarfu Mr Evan Hughes, Brynbowydd, a dam- wain, trwy i gerbyd llwythog "droi ar ci goeeau. Yn Nghapel y Tabernael, nos Sul, cafwyd pre- geth ddirwestol gan y Parch R. R. Morris. Dywedir fod golwg addawol am Eisteddfodl vma y Nadolig, gan fod llu o ymgeiswyr yn y gwahanoi adranau. Mae yr hen arferiad o ganu "Carolau" yn dod yn boblogaidd yn yr ardal. Y mae rhai eg- Iwysi yn dechreu trefnu cyfarfodydd at yr am- can hwn. Y mae golwg am gyfarfod rhagorol yn y Neuadd heno, gan fod Dr. Llovd Williams, Bangor, yn traddodi darlith. a disgvvylir y oor merched i ganu hen alawon Cymreig. Dywedir fod plaid IJnfur yn ymledu vn brysur yn ngwahanoi ardaloedd sir Feirionydd. Clywsom fod yn mryd iwbl ieuaine mwyaf talentog yr ardal ITurfio cwmni i berffonnio rhai o weithiaiu Daniel Owen. Cynhaliwyd cyfarfod chwarterol Cynghor Sirol Meirion yn y Bala, dydd Jau, o dan lyw- yddiaeth yr Henadur Andreas Roberts, Boston I House.

PENMACHNO a r CWM. DAMWAIN. Cwrddodd Mr Alun Jones. Shop Isa, a damwain dost i'w law yn Rhiwbach, a bu raid tori un o'i fysedd ymaith. YR YSGOL NEWYDD.—Bydd yr ysgol ne- wydd yn cael ei hagor ar y 19eg cyfisol, a gwneir te p&rti i ddathlu'r amgylchiad- Mac y treth- dalwyr yn ochcneidio wodi clywed am y bwriad o goi yt3gol newydd yn y Cwm eto- Dim rhyfedd gan y golygir iddynt fyned yn ddwfn i'w lloge! au. Y DIWAITH.—Gresyn yw canfod cynifer ag 21ain o'r di-waith yn y plwyf bychan hwn, heb unman i droi gwynb tuag ato, a llawer oiionynt a theuluoedd mawr yn disgwiyl wrthynt. DIRWESTOL.—Nos Fawrth, cafwyd cyfarfod dirwostol yn Shiloh (W.), dan lywyddiaeth y Parch W. Lloyd Davies. Y prif siaradwr yd- oedd y Parch P. Jones Roberts, Blaenau Ffes- tiniog. Cafwyd gair o gtefnogaeth hefyd ar y diwedd i "Undeb y Cwasanaeth Cymdeitihasol" gan Mr E. Davies Janes, cyfreithiwr, Llanrwst- O'R WLAD BELL— Derbyniwyd y newydd drwg o Canada fod Mr Thomas Thomas, Swch, wedi cael cio gan geffyl yn ei wyneb nee ei ar- cholli'n fawr. YN FEFHIANT. Yr wythnos ddiweddaf aeUl yr ysgol lioi yn fethiant am nad ydoedd nifer digonol yn ci mynychu. Sicr y deuant i deimlo y golled yn hwyr neu hwyrach. DAMWAIN.— Derbyniodd Mr John Davies, Blaen-y Cwm, anaf i'w droed yn Porth, Deheu- dir Cymru, yr hyn a'- i hanalluogodd ef i ddilyn ei orchwyl. PRIODAS-—D'jdd Mercher, yn Llanrwst, un- wyd trwy briodas Mr R. J. Evans, Tanrhiw, a Miss M. J. Roberts, Bcnar Farm. Gwasanaeth- wyd fel g-was a morwyn gan Mr R. Jones Wil- liams, Collfryn House, a Miss Annie Jones, Foelewigfynydd. Adnabyddir y par ieuaino o hyn allan fel Mr a Mrs Evans, Gorlan. ANGT.A D.2Nawn Mawrth, cymerodd ang- ladd David, bachgen Ann Jones, Cfcthin Square, le. Bu farw'n sydyn iawn.

Mr. D. A. Thomas a Syr Ivor Herbert. Y mae Mr D. A. Thomas, A.S., yr hwn a gymerodd ran fywiog yn yr etholiad diweddaf yn, nychweliad y Mil. Syr Ivor Herbert dros ddeheu sir Fynwy, wedi rhoddi ei swydd i fyny fel llywydd Gymdeithas Ryddfrydig sir FJuwy, fel gwrthdystiad yn erbyn gNrasth Syr Ivor yn briioddi oefnogseth i gynygiid y Jjlyyvodra^tih i iifio yjf nawJ | fjpoad i Ydgolkai y Cyn^Bo#,

h" nt on ATA ENA6ESS I secures you greatest soap-value I let prcve its value in cleaner clothes in longer wear for Ww c1othe sw eet er 00 mes greater leisure, and lèSS ex- Only the choicest and porest materials are ever ttva, and every is 9 guaranteed to Be ^manufactured FULL WEKiHT JB 150.000 Prius. valúe £150,000, await those who save the wrarvers. Send wrappers foz. next Prize or before Dbc. 31st Li5t ticulars Free. So N'S" A TS ^njjHF Hil: Ji

CONWAY PETTY SESSIONS. A DEGANWY MAN'S RAILWAY JOUKFIEY. CONWAY MATRIMONIAL TROUBLES. The Petty Sessions at Conway were held on Monday, before Dr. R. A. Prichard (presiding), Dr. M. J. Morgan (Mayor), Messrs J. Allanson Picton, Owen Rowland, William Bevan, John Dowell, and Robert Ellis. DRUNKENNESS. The following were fined for drunkenness:— Thomas Owen, Conway, 2s 6d and costs; Thomas Smith, Old-road, 10s and costs; David Parry, Pla- Isa Place. 2s 6d and costs; Richard William Edwards, Rorwen, 2s 6d and costs; William Platt, 2s 6d and costs; David Jones, 2s 6d and oosts; and Catherine Williams. GN-ffin, 5s and costs. Eilen Jones, Custom House-terrace, who vas charged with being drunk and disorderly, was fined 53 and oosts. SUNDAY DRINKING. Catherine Williams was charged with falsely representing herself to be a bona-fide traveller on Sunday, September 29th, at the North-Western Hotel, Llandudno Junction, and obtaining a glass of beer. P.C. Davies said he noticed defendant enter the hotel. He followed licr, and noticed she had put her name in the hotel book as "Mrs Thomas, Ponmaenmawr," and he knew she lived at Con- way. Defendant was fined 10s and costs. NO LIGHT. James Lightfoot, Tywyn, was fined 2s 6d and costs for riding a bicycle in the eyelling without a light along Glanymor-road. TRAVELLING WITHOUT A TICKET. Edward B. Turner, Deganwy, was charged with travelling on the London and North- Westcrn Railway between Llandudno and De- ganwy without a ticket, and with intent to de- fraud the Railway Company. Mr H. T. Tait, who prosecuted on behalf of the company, said that on September 7th de- fendant took out a contract ticket for a month, which expired on October 6th. On October 30th he arrived from Llandudno at Deganwy by the 1.35 p.m. train, and when asked for his ticket ho replied "contract," but when asked to show his contract ticket he eventually said he xvikl not find it.. On the following day he again arrived by the same train, and when asked for hia ticket replied "contract" and walked out of the station. On November 4th the company's detective saw the defendant arrive by train, and asked him for his ticket, to which defend- ant replied tlm. he held a contract, but had not got it with him. The detective then offered to go with him to his house to see the contract, when defendant said he had lost his contract ticket, and could not remember the number. Percy John dough, booking clerk at Llan- dudno Station, said that October 30th he saw Turner get into a third-class compartment. Wit- ness travelled by the same train as him. and as Turner had not t-akfn a ticket at Llandudno he communicated the fact to the station-master at Deganwy. Robert Fdwardz:, station-master at Deganwy, said he personally collected the tickets on the 10.35 train on October 30th, and when Turner was asked for his ticket he replied "contract" and went out of the station. Witness followed him and asked to see his contract. Turner looked in his pockets, but failed to find any ticket. Horace Wiley, relief clerk at Chester, stated that on Saturday, October 31st, he was oollecting tickets from the 1.35 train, and when he asked Turner for his ticket he replied "contract," and walked out of the station. David McFall, a detective in the employ rf the Railway Company, said lie went to Deganwy on November 4th, and saw Turner arrive by the 1.35 p.m. train. He asked him if he had a ticket, and he replied that he had a contract. When asked to show it he said he had not got it with him, and eventually said that he had 'oot. it, and could not remember the number. Wit- ness told defendant that there was no record at Llandudno Station of a ticket having been issued to him. Turner said: "Oh, there must be; I am certain I took one out." Thomas Herbert Port, chief booking clerk at IJandndno, said a monthly contract was issued to Turner on September 7th, which expired on October 6th. No contract ticket was issued to Turner after that, date until November 9th. Defendant, giving evidence on his own be- half, said he had been constantly travelling bp. tween Llandudno and Deganwy for the last eight or nine years. He sometimes took out a six- months' contract, and other times a three months' contract. But as he thought he would shortly be going away he only took out monthly con- tracts. He had no intention whatever to de- fraud the Railway Company, and was fully under the imprecision that he had taken a ticket out for the month of October. If he had been told that the ticket had expired he would have done everything he could do to rectify it. The Chairman said that the Bench found Ile- femlant guilty on the three charges, and he would be fined 5s and costs in each case. IMPROPER LANGUAGE. Edward Wrench, Watkin-strect, was fined 5; and costs for using improper language. A WIFE APPLIES FOR A SEPARATION ORDER. Sarah Williams, Upper Gate-street, applied for a separation and maintenance order against her husband, Robert John Williams. Mr R. S. Chamberlain (Messrs Chamberlain and Johnson) appeared for the husband. Complainant said she was married to defendant on September 2nd, 1906. Prior to her marriage she was a widow with five children. On Whit- Monday she had a quarrel with her husband, because she asked her eldest son to come and have dinner with them, and on that day he left her. On the following Saturday he came back, but subsequently left the house, and had not returned since. In cross-examination the r witness said that her husband was a hard working man, and gave her the whole of his wages every week. She owed some debts before she was married, but her husband had promised to pay them. For the defence, Mr .Chamberlain said that the husband gave every penny he earned to his wife, but the Latter, it was alleged, incurred debts. Defendant said he had been giving all his wages to his wife. In June the rent was in arrears, and he had been summoned for his wife's debts in the County Court, most. of which were contracted before he married her. The Bench granted the application, directing the husband to pay his wife 3s a week. THE BOY AND THE CHOCOLATE. William Edwards, a boy of 12 years of age, was charged with tampering with an automatic sweet, machine at Conwav Station. William David Jones, the station-master, said that on November 30th he saw the boy go to the machine and place some cardboard m it, attempting to get some of the sweetmeats out. The first and second time he failed, but the third time he succeeded in getting out some chocolate which he put in his pocket. Witness said th&t he went to examine the machine after the boy had taken the chocolate, and found three pieces of cardboard the size of pennies in it. During the week about 200 pieces of cardboard and metal had been found in the machine. He took the boy to the police station, and reported the matter to the owners of the machine. David Edwards, father of the lad; said that deiendant did not know .ha was doeng wrongs lis' heirar told WEI' »» » kind of a puzzle to get sweets out of the machine. The boy attended school regularly. The Bench bound the boy over under the First Offenders' Act. A TENDER-HEARTED RATE COL- LECTOR. Mr T. M. Jones, rate collector for the borough of Conway, summoned a burgess for non-payment of rates. The Magistrates' Clerk (Mr Porter) pointed out that the summons was only issued on Friday, and went on to state to the Bench that this col- lector appeared to suffer from an excess of tender- ness of he-art He deferred taking proceedings to the very last minute. The other collectors in the division acted regularly. They laid their information and took out their summonses, and the cases came in due course before the court. But it was not so in the case of Conway. It was not fair to serve a defendant with sum- mons two days before t.he court, for if the person summoned had a defence he would not have time to prepare it. He (Mr Porter) had complained of this to Mr Jones, who did not appear to rate any notice, and in future, unless their worships directed otherwise he would decline to issue summonses in this wav. The Chairman said in future Mr Porter was not to iscue the summonses so late as the Friday before the Court. Mr T. M. Jones said it happened that the last two or three cases were urgent cases, in which he could not help himself. In the present case he did not know anything of the position of the ratepayer until last week. The bailiffs were in, or he would not have summoned. The Clerk That is my complaint that things are left to the eleventh hour. The Chairman: The Bench have given their decision. A PREFERENCE FOR GOAL. Owen Jones, of no fixed address, was charged with stealing a pair of boots from the establish- ment, of Messrs Stead and Simpson, Conway. P.C. Owen said that on Saturday evening de- fendant came to him in Castle-street and said he was destitute and hungry. He advised him to go to the police station and get a ticket for the casual ward. but defendant said he would not do that, but would commit some crime as he wanted to be locked up. Witness then kept him under observation, and saw him take the boots from the shop door of Messrs Stead and Simpson. Defendant was then formally charged, and asked whether he wished to have the case tried that day. Defendant: I prefer going to a higher court, where I can explain myself. I have nothing to say at all. He was then committed to the Quarter Ses- sions and the Bench asked that he should be seen by the prison medical officer.

CONWAY BOARD OF GUARDIANS. THE COTTAGE HOMES SCHEME. Mr P. II. McClement presided over the month- ly meeting of this Board on Friday, when there were also present: Mrs A. J. Oldman, Mrs Lloyd, Mrs Barrow Williams, Miss Lewis, Miss Wil- liams, Miss Parry, Rev. Canon D. Jones, Messrs W. Williams, O. W. Roberts, S. R. Bartley, Ed. Jones, Ben. Fisher, John Williams, W. Wilkin- son, A. J. Oldman, Hugh Hughes, William Da- vies, J. W. Raynes, Richard Jones, Ed. Roberts, Hugh Owen, Aneurin Jones, Owen Williams, J. T. Taylor, E. J. Evans, Robert Williams, with the Clerk (Mr T. E. Parry), the Assistant Clerk (Mr J. W. Post), and other officials. I CHRISTMAS TREAT. It was decided that the workhouse inmates be given their usual Christmas treat, and the lady Guardians were invited to arrange the usual entertainment and treat at the beginning of the New Year. GIFTS. The Master reported that flowers had been sent for the several wards by the Mayoress of Conway, and that Mrs Morish, of Penmaenmawr, had sent periodicals. The children attending the Wesleyan Chapel had been entertained at a concert at the Town Hall. The donors were heartilv thanked. PAUPERS OVER 70. The Finance Committee reported instructing the relieving officers to prepare a report of the relief in their respective districts, showing the number of persons over 70 years of age and upwards at present, or who will attain that age prior to January 1st, 1909, together with the amount of relief at present receiving, and that the report also show the total amount of increase in the relief that would be entailed if such were ganted on the basis of the Old Age Pension Act. The Assistant Clerk now reported the result of the officers' inquiries From this it appeared that in the Conway district- there would be a 1 nøtt. increase cf 14s per week in the out-relief if the paupers over 70 were granted relief on tne basis of the Old Age Pension Act basis; in the Colwyn Bay district there v, ould be a nett m- crease of £1 19s, and in the Llandudno district a decrease of 3s per week.. Mr Ben. Fisher and Canon Jones protested against the inquiries made on the ground that relief given by Boards of Guardians was granted on a different principle to the pensions under the new Act. After some discussion the whole question was referred back to the Finance Committee. COTTAGE HOMES SCHEME. It was resolved to apply to the Local Govern- ment Board for sanction to borrow £1000 for the purchase of Bryn, Conway and Bryn Owen, the two Gyffin houses which the Board have de- cided to convert into "cottage homes," the loan to be repayable in 30 years. The Finance Committee recommended that the loan be repaid in 20 years, but the longer period was agreed upon, on the motion of Mr William Davies. who pointed out that the Government had recently extended the limit for repayments. It was decided that the scheme be brought to practical use withv-ut delay. HOSPITALS INADEQUATELY SUPPORTED A circular letter called the Board's attention to the fact that several Liverpool hospuals and similar institutions would be soon called npon to close their doors against clients from North Wales unless North Wales Boards of Guardians contributed their proper quote towards their upkeep. Whereas an average of JS1600 was spent annually upon North Wales patients only JC500 were subscribed from that part of the country. The matter was referred to the Finance Com- mittee. A TENDER. The tender of Mr D. Davies, of Macs Adda, Eglwysbach, to supply six tons of potatoes for .the house, at L3 per ton, was accepted. Tber.4 were seven tenders.

LLANGWSTENIN PAEISH < COUNCIL. PROPOSED GAS SUPPLY FOR LLANDUDNO JUNCTION. A meeting of the Llangwstenin Parish Coun- cil was held at Bryn PyÜew on Friday evening", Mr D. Clwyd Griffith (chairman) presiding, and the other members present were Me, H. W. Hu^'iies, Thomas Evans, John Jone. David Jones, and J. II. Irlam, together with i.e clerk (Mr T. E. Parry). THE JUNCTION GAS QUESTION. !The Chairman explained that the principal business of the meeting was to cons dor the question of a gas supply for Llandudno Juno- tion. The Conway Corporation ivere promoting a Bill in Parliament for powers to supply the Junction with gas, and in order to assist them in tiheir application they desired the sup- port of the Parish Council- On the motion of Mr H. W. Hughes, seaanded by Mr J. H Irlam. a resolution was unanimously carried to support the Conway Council s appli- cation for Parliamentary powers tha.t would enable them to supply gas in the pari^nes of Llangwstenin and Lledhwedd. OFFER TO PURCHASE PARISH PROPERTY. The Cflcrk reported having received an appli- cation from a gentleman who was anxious tó purchase the plot, of land known as PjbeTl yr Odyn, and askmg the Council to fix the: prioo for the same. Measrs Jolm Jones and J. R Irlam were ap- pointed to inspect the property, and t,; report upon the matter to t, next meoing of the Coun- cdl. PUBLIC FOOTPATH. The Chairman called attention to the bad state of the footpaths in the parish, especially the Tailsarn, foot pain, wtllob was reported to be in a dangerous condition. Mr Thomas Evans proposed thai the Tafaartf footpath be properly repaired without delay. Mr J. H. Irlam seconded, and it was carried unanimous] y. Messrs David Jone and Thomas Evars were appointed to engage a mam to repair this path and to superintend the work.

Imports into the United Kingdom for Novem- ber amounted to L49,908,293 against. :E57.145,94,i. in the same month last year, being a deoreasa of £ 7,237,650. Exports totalled £29.141;415, compared with £ 35,862,176, a decrease 01 £ 6,714.761. The King oatrried off 12 prizes at tfhe Smith"- field Club Cattle Show in London on Alongey, and the Prince of Wales was also a very suOdlalfr ful oompetitor.

—————— t I ILL I } 1 HANDS, ARMS & NECK ATTACKED. A TERRIBLE strain is put upon the skin when the weather sets .7 in cold and damp. The pores close up to keep out the cold, the blood being driven in- wards, the skin is starved for lack of nourishment ^1 an<^ over-run with cracks and chafing, so small U one day as to produce merely an unpleasant Q roughness, but the next, grown into unsightly and painful eruptions which are a veritable open MB -.$**■ Besame to skin-disease. Gentle anointings with m M1ss Ethel Bowell, of South that Queen of Healing Balms, Zam-Buk, not £ & ■ Kensington, London, W. only saves you from all winter skin torture, HM. but regularly used will conquer the worst form of eczema that the cold H weather may already have provoked. PS. BET T R°nnfnS Sores.-Miss Ethel Bcwell of Onslow Square, South B rv London, W„ whose tender skin was seriously affected by a change of air, writes A tt" \J& appeared on my arm which began to itch and bum terribly. Matter oozed out tbrou$A UJ« MM rS raw flesh and soon my arm was a mass of scabs. The disease next broke out on bit *aoe ann na hands, especially between the fingers. Medical treatment did no good, ao I tried .iaBO-iHut, H "which soothed the inflamed akin, dried sorc6 up, auid Anally drove *11 disease «rway, leaving me with a healthy unblemished skin. K- Zam-Buk is excellent for bad legs, ringworm, ulcert, piles, burnt, tealit, ^>aPP^ H^' hands, tore feet, rheumatic pains and stotlktifs. skin chafing, abucesta, sore lip*, ond ail wounds that have taken 'bad way* Ofali chemists, Jj/J, Si3 or 416per MX. B pure I **eod coupon • H I FllCk I z&m-Buk^Co. ■ Leeds, and receive a dainty V III Hill ■ fr" sample box by next poet <11 I A I "Welsh Coast Pioneer," Deo. 10, 1908. A'WM ,t: .,jøw-' j'