Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
, AT EIN DARLLENWYR. -
AT EIN DARLLENWYR. Anfoner pob gohebiaeth i'r GOLYGYDD CYMREIG, "Pioneer, tT F(:r. DAN SYLW. CYMRAEG Y PWLPUD. Yn Nghymdeithasfa Chwarterol Methodistiaid Calfinaidd y De, a gynhaliwyd yr wythnos ddi- weddaf, yn Ngheinewydd, cwynid oherwydd y Cymraeg gwael a diffygion gramadegol rhai o'r ymgeiswyr at y weinidogaeth, a phenderfynwyd fod sylw yn cael ei roddi i hyn. YR ESGOB A'R MESUR. Wrth areithio yn Leicester, nos Lun, datgan- odd Esgob Peterborough fod y Mesur Trwy- ddedol yn gwbl deilvrng o gefnogaeth. Ceid anibell glerigwr yn deisyf arno beidio pleidleisio dros y Mesur, ond ni chaent yr effaith leiaf arno ef oherwydd na ddygent yn nilaen unrhyw res- ymeg droa eu caia. • s JOB MILES. Un o weinidogion cuaf a melusaf yr Annibyn- wy- yw'r Parch Job Miles sydd ers dros ddeugain mlynedd yn bugeilio eglwys Baker-stred, Aber- ystwyth. Yn ddiweddar ymneillduodd o'r ofal- aeth, ac fel teyrnged iddo am ei ddyfal lafur cyhyd cyflwynwvd iddo anerchiad gorwveh a 260p. a # MERCHED CHINA. Er y tybir fod China yn mhell ar 01 gwledydd eraill mewn gwareiddiad, eto ceir yno fwy 0 newyddiaduron dyddiol i ferched nag mewn odid wlad arall. Cyhoeddir pedwar yn Canton, pump yn Shanghai, ac nid oes brin dref o bwys heb wasg ferchetaidd ynddi. Yn gyffredin cynyrchir y newyddiaduron hyn yn hollol gan y rhyw deg. 0 Y DDIRPRWYAETH EGLWYSIG. Gohebydd Llundain y "Manchester Guardian" a ddywed: "Disgwylir y gelwir cyfarfod o'r Ddirprwyaeth Eglwysig Gymreig yn fuan i dra- fod yr adroddiad, ond nid oes dim pendant yn wybyddus. Mynegir fod llawer o'r tystiolaethau wedi eu crynhoi gan yr ysgrifenyddion, ond nid yw y Dirprwywyr wedi cyfarfod er mis Awst. Nid yw'r rhagolygon y cyhoeddir yr adroddiad y fiwyddyn hon felly yn ddisglaer iawn." IADGOF DYDDOROL. Siaradai Mr Asquith yn Leeds noe Sadwrn. Y eadeirydd oedd Arglwydd Airedale ac adgofiodd y cynulliad iddo lywyddu dros gyrddau pedwar prif weinidog vn y ddinas hono, sef Mr Glad- stone, Arglwydd Rosebery, Syr Henry Campbell- Bannerman, a Mr Asquith. Nododd ffaith ddyddorol arall, sef i Mr Gladstone gael ei ethol yn A.S. dros y dref cyn rhoddi ei droed o'i mewn, yr hyn oedd yn achos o falchder i'r gwleidyddwr enwog gydol ei oes. o FFESTINIOG YN BIRMINGHAM. Dydd Mercher, yr oedd llechi o Chwarcl Maen- offeren yn cael eu hanfon i arddangosfa Bir- mingham. Hefyd, y mae cwmni Chwarelau Oakeley wedi anion "clytiau" yno i'w hollti a'u naddu er mwyn yr edrychwyr, Mr Owen Ro- berta, Towyn-road, Ffestiniog, yn myned yno i hollti, a Mr W. J. Thomas, Cwmbowydd-road, i naddu. Hefyd, mae Mri John Elias Morgan a J. Jacob Jones wedi gwneud "slate-fans." Mae to o'r llechau i'w wneud gan Mr W. C. Williams, slater, Blaenau Ffestiniog, fel, rhwng y cyfan, bydd chwarelau Ffestiniog yn cael cynrychiolaeth dda yn yr arddangosfa. 8 CONFUCIUS. Eilun y Chineaid yw efe. Dathlwyd ei ben- bJwydd ar y 27ain o'r wythfed Ilocr, sef ar yr 22ain o Fedi yn y fiwyddyn hon. Rhoddwyd gwys swyddogol i bob sefydliad cyhoeddus fod yn gauedig, i bob Chinead ymprydio am ddiwrnod, i bawb atal rhag troseddu, a gwahorddid lladd unrhyw anifail. 0 hyn allan, fodd bynag, rhaid ymprydio dridiau ar achlysur ei bcnblwydd, a gorfodir pob Chinead, boed Gristion neu beidic, i blygu glin i Confucius o leiaf unwaith bob blwyddyn. YSTRYW MERCIIED Y BLEIDLAIS. Cyhuddwyd tair o'r "Suffragettes" yn Llun- dain dydd Llun o achosi cyhoeddiad llawlen yn eymhell y cyhoedd i dori'r gyfraith trwy wneud xhuthr ar Dy'r Cyffredin am 7.30 nos Fawrth. Gohiriwyd yr achos. Yn ystod oriau man bore Llun, gosododd aelodau Cynghrair Rhyddid y Merched fur-leni ar luaws o adeiladau cyhoeddua y Brifddinas ac ar dai Iluaws o aelodau Seneddol yn "galw ar y Llywodraeth i roddi pleidlais i ferched yn ystod y tymhor presenol." It a • MEIRION AC YMGEISYDD LLAFUR. Gohebydd i'r "Herald Cymraeg" a ysgrifena: Mewn cyfarfod mawr o'r gweithwyr, yn Mlaenau Ffestiniog, nos Sadwrn, sicrhawyd gan wr geirwir y bydd i ymgeisydd Llafur ddyfod allan yn yr etholiad nesaf am sedd Sir Feirionydd yn y Senedd. Ychwaneg, hysbyswyd fod gan y Blaid Llafur sicrwydd am ddigon o arian i gadw aelod yn y Senedd. Mynegodd y Parch R. Silyn Roberts, M.A., nad oedd ef mewn unrhyw fodd a'i fryd am sedd yn y Senedd, fel y dywed rhai, ond yr oedd yn barod i weithio dros egwyddorion y blaid. a 1 MASNACH YN MIS MEDI. Y mae y Bwrdd Masnach newydd gyhoeddi ffigyrau masnach am fis Medi. Wele'r mgyrau:- Yr oedd y dadforion yn 48,028,207p, oynydd o 2,692,756p, o'i gyferbynu a Medi y llynedd. Yr oedd yr allforion yn 31,621,206p, lleihad o 3,534,114p, o'i gyferbynu a Medi y flwyddyn ddi- weddaf. Y mae lleihad o dros filiwn o bunau yn yr allforion i'w briodoli i nwyddau cotwm yn unig. Dengya y cyfrifon am y naw mis yn diweddu Medi 30ain, fod cyfanswm y lleihad o'i gyferbynu a'r llyn^ft yn 39,000,000p, o berthynas i'r dadforion, a throe 33,500,000p o berthynaa i'r »llforion. » • • • » • • • SYR H. DRUMMOND WOLFF. Dydd LIun bu farw y gwleidyddwr enwog hwn. Efe sefydlodd y "Fourth party" weiOiredwld fawr ddylanwad yn y Senedd am gyfnod. Kai blynyddau yn ol cyhoeddodd gyfrol o adgonon, ac y mae'n orlawn o ddyddordeb a straeon da. Wele un :-Ar achlysur ymraniad pwysig yn y Benedd bu'r Chwipiaid yn ddyfal i sicrhau presenoldeb pob aelod o'u plaid. Digwyddai un A.S. fod ar y pryd yn gaeth mewn gwallgofdy. Gan fod angen pob pleidlais trefnwyd i ymofyn yr A.S. gwallgof i'r Ty ar yr awr bwysig. Daeth y truan a chymerwyd ei ofal gan y Chwip. Pan ddaeth adeg pleidleisio llwyddodd y Chwip i ddenu y truan ar draws y lobi i roddi ei bleidlais trwy gerdded o'i flaen gyda darn o gyfleth yn ei law i'w hudo ar ei ol. t CYRDDAU DIOLOH. Cynhelir y cyrddau hyn yn mhob parth o'r vlad y dyddiau hyn, ac nid oes dim yn arddangoa gryfed gafael fedd crefydd ar y bobl. Gwelir yn bresenol ynddynt luaws a esgeulusant gapel ac eglwys gydol y flwyddyn, a nodweddir y gwasanaethau gan wresogrwydd ac undeb dy- munol. Ceir mewn lluaws o addoldai gynyrch y maes, yr ardd, a'r berllan yn cael eu har- ddangos, a'r olwg ar y cnydau a'r ffrwythau yn •ymhorth i offrymu mawl o galon frwd am y trugareddau a geir mor gyson. Nid oes olygfa harddach na lluoedd yn esgyn i Seion i roddi aberth moliant am y daioni ac yn gwrando gwersi a chymhellion y cenhadon ar derfyn y cyn auai SWYDDOGION IECHYDOL Y GOGLEDD. Cyfarfu y awyddogion uchod mewn cynhadl- edd yn Prestatyn, ddydd Sadwrn. Dadleuid y dylai y Cynghorau dalu treuliau eu swyddogion i'r cynadleddau hyn. Darllenodd Dr.Lloyd Roberts, Colwyn Bay, bapyr yn adrodd ei brofiad fel swyddog meddygol am 30ain mlynedd. Dyw- fedai na ddylid arllwys carthion i'r mor, am y dylai Cynghorau trefi glan y mor gadw eu traeth yn lan ac amddiffyn ymdrochwyr.
RHEDEGFA MARATHON.
RHEDEGFA MARATHON. Yn y redegfa uchod yn Llundain, ddydd Sad- Irrn, ymgeisiai Percy Smallwood, a aneaid 22ain mlynedd yn ol yn y Blue Bell, Conwy. Blaen- orai am 22ain milldir, ond diffygiodcl wftd'yn, a gorphenodd Yu bedwerydd. j
Llith Die Jones. I
Llith Die Jones. I 131RWESTWYR YN NGIIOLWYN BAY. MRS LLOYD GEORGE YN Y JUNOTION. Mi rydw i am ddoohreu fy llith yr wyrhn's yma trwy ddweyd tipyn o'r drefn wrtb bobol y Junction am iddynt ddatlJu yroweliad Mis Lloyd George mewn modd mor oeraidd. Priod TVysortydd Cangliell-lys Prydain Fawr jn vm- wieled a'r Junction a dim cymaint ag un fflag i fyny na oob yn gwaeddi "IIwre." Bobol anwyl, lie mao eich gwladgarwch ? Tybed a ydi pobol y Junction yn wiadgarwyr ? Mae yn anhawdd iawn coelio h^4y ar ol y fath oer- fclgrh. Yr wythjMS o'r blaen pan oedd dwy fonedd- igea o'r ardal yn ago.r bazaar y Capel Baptist mi roedd yna faint fynir o fFlagia yn chwyfio yn yr awyr. Ond pan ddaeth Mrs LloJ.d George yr holl ffordd o Lluruiain i agor caixsl Methodist, toodd yna cklim fflag o gwbl i'w gwcled yn unllc. Beth oodd yr achos, tybed ? IJjYWYDD OELTIAID LLANDUDNO. ilVown rwan at rywbcth nvwy tymhorol- Mae tymhor oicio y bel droed wedi dechreu o'r di- wodtl. IJydd Sadwrn bu hogia Llandudno mewn ynidrechfa hefo hogia. Conwy ar y Mufa a llwyddodd hogia. Uncle Lloyd i enill y d dd trwy gicio pol ynwyith yn umg rhwng dau bolyn. Er fod hogia Llandudno wfdi citio y be-I llawn gy-niaint o weithiaa a hogia Conway, ao wedi bod) yn rhelleg i fyziy ao i lawr y eau trwy y prydnawn, mi roodd y llaith fed hogyn o Gonwy lwdi ig\ ydd cicio y bei unwaith rhwng y ddau bolyn yn profi fod Conwy wedi "onifl. Wir, rh^v ohvvaje rhyfodd ydi y bel droed yma. Mae Clwb Pel Droed y Celtiaid, Llandudno, wedi ethol Mistar Greenfield, 'l'ynycocd, yn llywydd i'r clwb. Wn i ddim pa gt sylltiad sydd rhwng Mistar Greenfield a chlwb pel droed y Celtiaid. Mi Asdw i yn gwybod na anwyd mono fo yn Gelt, ond mae.o yn ffond iawn o ddefnyddio geiriau Cymraeg rwan ao yn y man. Mi glywais am dano yn son rhyw- beth am "Hen laith fy Mam" mewn cyng- herdd yn Glanwydden unwaith. Os cvfi ith- iwch yr enw "Greenfield" i'r Gymraeg fe fydd yn "Coo Glas," ao mae yn ofynol cael C'ae Glas oyn, y medrwch chwi chwareu'r bel droed- Mi rydw i hefyd yn gwybod fod Mistar Greenfield yn mod-ru tZrfu afalau mor fanvr a phel droed, neu. felly y dywedodd yr Arolygvdd Owen wrtha i un diwrnod a mi ddyla fo wvb d. Fe"" mi wehveh fod yna rhyw fath o gysVlltiad wedi'r y cwbl. Prun bynag-, ers pan mao o wedi ei ethol i'r swydd mae o yn ymddangos fel yn cymcryd dyddorcleb mawr yn y clwb ynia,- Mi glywais fod rhywun wedi ei wclcd o yn Birmingham y dydd o'r blaen yn chwilio am giciwrs i g!wb Llandudno. Wei, rwyn dy- muno pob llwfcddiant iddo yn ed swydd anrhyd- oddus o lywydd y Celtiaid yn nhrcf bwvsig Llandudno. CYMRU A'R MARATHON. "Marathon Race" oedd enw ras fawr gymer- odd le yn Llundain dydd Sadwrn. Mi rydw i wedi methu yn glir ffeindio gair Cymraeg am "Marathon," ond mi ddeaJIwd!i befh ydi o pan ddywed a i bod tua pedwar ugain o dtfvnion yn rhedeg ras o Windsor i Lundain, tua 26 o fill- drroedd. Mi roedd bron pob gNAlad yn cael ei chynrychioli yn y ras fawr- Er mwyn cael cynTychioiydd i Gymru mi fu raid mynd i'r America i nol Percy Smallwood. Er nad vdi rS- u1?1 yn Gymro o ran g'encdigaeth, mae o wecu bod yn byw yn Nghoavty am flynvdo'oedd o wedi bod yn byw yn Nghoavty am fiynydddd cyn iddo fyn<l i r America bum' mlvnedd vn ol, a chwareu teg iddo fe ddaeth drosodd" i gynryemoh yr hen wlad yn y ras fawr. Fe aeth Mistar Tomos Morgan o Gonwy, Mistar WiH. Owen a Mistar Beaumont o LLandudno, yr holl ffordd J Lundain gan feddwl. helpu Percy 1 g-ano y wobr yn ol > GonwV. Mi aeth Mistar Tomos Morgan a bag mawr hefo fo o bwrpas, ond mawr oedd eu siomedipaeth. Methu enill y g<anip ddaru Percy drnan. Ffrancwr ddaeth i mewn yn gyntaf, Gwyddfl yn ail., a Sais yn drydydd. Mi rydw i yn sicr fod Mistar Tomos Morgan yn devd y drefn yn ofnatean, bron na. chlywem ni o wrthi hi yr Jmjl ffordd, on-d cofiweh yr hen, ddiarheb "Ail gynyg 1 GJ,mro bexb aniser." LLE HAPUS I GARU. rHZfiA f7stadleuaeth rhwn& trefydd glan y mor xferU yn,m?'"d fwT caJed bron bob SSLrn n g fod„bandia Llandudno a ,Bay y" atd3"nu lluoedd o ddieithriaid f y" ystod misoedd J'f haf mi arth pobol Rhyl I mewn am fand yr haf diweddaf trZT^ wedi ffeindi° allan fod hS n f f MoSrhou.se /n mynd a llawer o ?a7 chwareudai Llandudno, r Colwyn Bay wedi nU 3/161121(111 chwai-eudy eu hunain. Mae pobol Penmaenmawr yn treio cael y telegraph otbs i agor ar ddydd Sul er mwyn acdynu dieithr- jaid i lodgio yn y dref, ond sylwaf fod tref bach Abergele yn fwy "up-to-date" na run, o honyn nhw. Ma nhw am dreio atdynu dieithriaid yn y gauaf yn ogysta a'r haf, fel y gwelwch oddi- wrth gyfieithiad or hysbysiad canlynol a ym- ddangosodd mewn newyddiadur vn Nvffr™ Clwyd y dydd o'r blaen, sef :-«Fe "all cariadon yn awr ffeindio lie cyfaddas a hapus i garu i lawr ar y Promenade, gan na fydd y lampa ddim yn cael eu goleuo eto tan yr haf nesaf." Tybed a wnaiff Llandudno gymeryd yr awgrvm a. chyhoeddi rhywbeth yn gyffelyb am yr Happy Valley, neu Colwyn Bay am Gocd Pwllcroehan? Cawn weled. POBOL CONWY A'R MOTOR CARS. Mae Mistar Porter eisio rhwvstro motor cars drafeilio mwy na deg milldir yr awr pan yn myned trwy dref Conwy, a daeth a'r mater ger- bro" ^nncil Conwy y dydd c'r blaen. Mi roedd Mistar Oldman yn foddlawn i'r eynyffiad os gwnai Mistar Porter gynwys Llandudno ^1<5ylch>- ^Ii roedd Mistar P<>rter yn berfFaith foddlawn i hyn, a phasiwyd cynypiad Mistar Porter yn unfrydol. DIRWESTWYR YN COLWYN BAY. Yn ystod yr wythnos ddiweddaf mi ryda ni vn Colwyn Bay yma wedi bod yn byw mewn awvr ddirwestol. Mae y dref wedi bod yn llawn'o ddirwestwvr ar hyd yr wythnos. Cyfarfodydd hwyiiog dros ben yn cael eu cynal bob dydd, o dan nawdd Cymdeithas Ddirwestol Gogledd Ya- rydT I 711 methu dea11 paham roedd y fyddin ddirwestol yma yn dwad i ymosod ar Goiwyn Bay, achos dyma y dref fwyaf ddirwestol yn Nghymru. Mae yma lai o dai tafarnau na run dref arall yn Nghymru o ran ei maint Paham na. fasa nhw yn myned i drefydd fel Llandudno a Rhyl, sydd a tafarnau bron ar bob oornel, neu i LIanrwst neu Conwy, lle' mae yna dafarn bob yn ail ddrws yn rhai strydoedd Dyna y lief ydd i ymladd y frwydr ddirwestol. Toes yna ddim byd i ymladd yn Colwyn Bay. Mi ddywedodd Mrs Humphreys, o Rochdale yn un o'r cyfarfodydd ei bod hi wedi gweled mwy o drueni, tlodi a thai aflan mewn un strvd yn Llanrwst nag a welodd hi yn y llefydd gwaethaf yn Llundain. Pwy ddaioni oedd dweyd peth fel hyn wrth bobel sobr Colwyn Bay? Pam na fasa Mrs Humphreys yn myned i Llanrwst i ddweyd wrth y bobol eu hunain os oedd hi am ymladd y frwydr yn nhir y gelyn ? Mae yn debyg y basa gan bobol Llanrwst rywbeth i'w ddweyd wrth Mra Humphreys ar y pen yma pe tasa hi wedi myned yno. Toea gen j ddim byd yn erbyn y dirwestwvr, «C K!*?11 ry y* eu h°dmygu nhw mewn llawer we<MoH v ff"! e°r-U p° ?yntaf idd5"nt syl- A- na? raai yr unig ffordd i enill y frwydr yd! lla, o siarad a mwy o waith. CYMDEITHAS TRETHDALWYR Y JUNCTION. y Junction a chael lot o ymwelwvr agor offis telegraph, cynal cyngherdd, siLhau hawl fflrdd "oail porchenogicxn tai i drwsio y ffyrdd, cael gan aelodau Cynghor Trefol Conwv 1 addaw gwneud eu goreu dros y Junction, droe gant a haner o'r tngolion i addaw go £ o ou tai hefo gas, dylanwadu ar Council Conwv J ofyn I r Llywodraeth ganiatau iddynt werthu KM J™1™' a terfynu y flwyddyn8^ rhydd ° ddyled. Dyna i chi waith Cymdeithi Trethdalwyr y Junction yn yatod blwyddyn o amser. Chwareu teg iddi, ynte ymhobol i? Mae nhw yn haeddu pob clod. Os gwnaiff y pwyllgor newydd am y flwyddyn ddyfodol gystai, mi fydd r'ddyw8 gW*hftn-1 W y yoa fiwyddyn i
Newyddion Dyddorol.1 -
Newyddion Dyddorol. EISTEDDFOD FAWR LLUNDAIN. Mewn cyfarfod o Bwyllgor Gweithiol Eistedd- fod Genedlaethol Llundain, ddydd Llun, pender- fynwyd mai ar ddydd cyntaf yr wyl, dydd Mawrth, Mehefin 14eg, y byddai'r brif gystadleu- aeth gorawl, a chystadleuaeth y corau me-ibion y dydd Gwener dilynol. Dyry Mrs Mary Davies wobr am chwareu y delyn deir-rhes. COLEG Y BRIFYSGOL, CAERDYDD. Wrth apelio at Gorphora-eth Caerdydd am gyn- orthwy chwanegol at Goleg y De, sylwa y Prif- athro Griffiths fod y diffyg arianol llynsdd yn 1400p, a byddai traul ychwanegol o 1000p y flwyddyn pan geid yr adeiladau newyddion yn Mharc Cathays. TEILWNG O'U COFFHAU. Gohebydd mewn cyfoesoJyn a gronicla mai'r pura' gwr ddechreuodd yr vmgyrch dros gau'r tafarnau ar y Sul yn Nghymru oeddynt: Y diweddar Parch Samuel Owen, Tanygrisiau; y diweddar Mr Cadwaladr Davies, cofrcstrydd Coleg Bangor; y diweddar Mr Samuel Roberts, Holly Bank, Llandudno; Mr John Bellis, Llan- dudno, a Plenydd. CYMREIGDOD GWRECSAM. Cymro twymgalon yw yr Henadur Edward Hughes, Maer Gwrecsam, ac y mae yn galw oyfarfod cyhoeddus i ystyried y cwestiwn o ffurfio Cvmdeithas Genedlaethol Gymreig yn y dref. COSB DROM AR YMYRWR. Yn Llanrwst, ddydd Llun, anfonwyd Jeremiah Jackson i garchar am chwech wythnoa am ym- yryd a'r heddgeidwaid tra ceisient fyned a thros- eddwr i'r gell. ETHOLIAD YN RHUTHYN. Mr Joseph Jenkins, Colomendy, Rhuthyn, etholwyd yn aelod o Fwrdd Gwarcheidwaid y dref ddydd Llun. Gorchfygodd y Parch R. Garrett Roberts, gweinidog Wesleyaidd, trwy un bleidlais. SEISNIGYDDIAETH RHYL. Dyma ffaith awgrymiadol: Yn ystod y mis di- weddaf ni fenthyciwyd ond tri llyfr Cymraeg o'r llyfrgell gyhoeddus. GOR-YRU MODUR A'R CANLYNIAD. Yn IJanrwst, ddydd Llun, dirwywyd F. G. Brown, Faircot, Sutton, i 408 a'r costau am or- yru modur drwy y dref. MEDDWI DRUD YN NGHAERNARFON. Dydd Llun, yn Nghaernarfon, dirwywyd Grif- fith Evans, Lleiniau, Llanrug, i 5p a'r costau am feddwi tra'n gofalu am geffyl a cherbyd ac ym- osod ar heddwas. YR HAUL YN ACHOSI ANGAU. Yn Rhuthyn, ddydd Llun, cynhaliwyd trenghol- iad ar gorph dyn anhysbys fu farw yn y tlotty fore Sadwrn. Cafwyd ef y Sadwrn blaenorol yn gorwedd yn nghil clawdd ger Bachymbyd mewn sefyllfa anymwybodol. Cludwyd ef i'r tlotty, ond ni ddaeth ato ei hun. Achos ei far- wolaeth oedd ergyd yr haul, meddai Dr. J. Med- wyn Hughes. Ni wyddai neb p^ y oedd y tranc- edig. YR ATHRAWON A PHLANT DIOTWYR. Mewn cyfarfod o athrawon yn Llandudno, ddydd Sadwrn, pasiwyd ]>enderfynwyd yn apelio at y Senedd i ddeddfu fel y byddai'n anghyf- reithlon rhoddi diod i negesydd dan 14 oed na chaniatau plentyn mewn tafa.rn os na byddai'n byw yno. DIRGELWCH GER TREFFYNON. Fore Sul, ger fferm y Fachallt, Whitfford, caed dyn yn gorwedd yn farw mewn llwyn. Yr oedd o 45 i 50 oed, dros ddwylath o daldra, ac yp drwsiadus ei wisg. Wrth ei ochr ceid potel o wenwyn a darlun o ferch ieuanc. Ar gefn y darlun ceid yn ysgrifenedig: "Ffarwel, fy an- vv-ylyd. Ffarwel. Maddeuwch i mi." Yn y trengholiad ddydd Llun, rhoed tystiolaeth ffurfiol a gohiriwyd yr ymchwiliad hyd drallodh. TROSEDDWYR YN NGHONWY. Yn Nghonwy, ddydd Llun, dirwywyd William Jones i 2a 6c a'r oostau am haeru ei fod yn deithiwr gwirioneddol er cael diod mown gwestty yn Llandudno Junction. Dirwywyd F. C. T. Hadley, i 10s a'r costau am yru ei fodur trwy Deganwy heb oleuo'r lamp tu ol i'r peiriant. GOLYGFA MEWN »EGLWYS. Nos Sul, tra cynhelid gwyl diolehgarwch am y cynhauaf yn Eglwys Mochdre, ger y Drefnewydd, ac ar ganol y gwasanaeth cwympodd lamp olew i ganol y dorf gan fflamio. Rhuthrodd lluaws at y drws, collwyd gemau, gwlawleni a hetiau yn y cyffro, ac anafwyd rhai personau. Llwydd- wyd i ddiffodd y lamp, a rhoes y Ficer emyn allan i'w ganu. Yn ddilynol caed tawelwch, ac aed yn mlacn gyda'r gwasanaeth. DIRWYO GWRAIG 0 RHYL YN NGWRECSAM. Yn Ngwrecsam, ddydd Llun, cyhuddwyd Louisa Jones, gwraig o Rhyl, o ymosod ar Tho- mas Wright, yntau o Rhyl, mewn arwerthfa ceffylau. Dirwywyd hi i gini a'r costau neu fis o garchariad os na thalai. HUNANLADDIAD YN LLANARMON. Fore Sadwrn, caed corph Joseph Hughes, 40 oed, mewn llwyn ar fferm Cyfnant, Llanarmon, Dyffryn Clwyd. Bu yn gweini ar y fferm am ugain mlynedd, ac yr oedd braidd yn od yn ei ffordd. Dydd Gwener, gofynodd i'w feistr law- nodi ei ewyllys, wedyn diolchodd i'w feistres am ei charedigrwydd ato. Yn y trengholiad, ddydd Llun, dygwyd rheithfarn o "Hunanladdiad tra'n dymhorol orphwyllog." CLERC TREFOL AM DDEUGAfN MLYNEDD. Gweinyddodd Mr Arthur Rowlands y swydd o glero i awdurdod cyhoeddus Rhyl am ddeugain mlynedd. Bu'n wael iawn yn ddiwaddar, ond y mae'n gwella'n awr. Dydd Llun, pasiodd Cynghor y dref bleidlais o gydymdeimlad ag ef. MARW CANTOR YN Y DE. Derbyniwyd y newydd galarus ddydd Sadwrn fod Mr Hugh Roberts, Oakeley-square, Blaenau Ffestiniog, wedi cael ei ladd yn New Tredegar. Aeth yno rai misoedd yn 01 i weithio gydag eraill. Yr oedd yn adnabyddus iawn yn y cylch- oedd hyn fel canwr poblogaidd, ac enillydd mewn cyrddau llenyddol ac eisteddfodau. Brodor yd. oedd o Ddinbych, ac y mae iddo wraig a dau o blant mewn galar. PRIODAS CYMRY YN AMERICA. Th nghapel newydd Cymreig Seattle, unwyd mewn glan briodas, gan y Parch John M. Hughes, Thomas H. Griffiths a Miss Mabel C. Williams, gynt o Oakland, Calif., ond yn enedig- 01 o Golwyn Bay, a'r priodfab yn enedigol o Cwm Croesor, ger Ffestiniog. Y morwynion priodas oeddynt Misses Hannah Hughes a Margaret Wil- liams, gynt o Chicago, a'r gweision oeddynt Owen J. Williams, brawd y briodferch, a Thomas C. Williams. Ushers-Miss Martha Thomas a Miss Nettie Evans. Y LLYWODRAETH A'R MESUR TWRYDDEDOL. Bu'r Prif Weinidog yn anerch yn Leeds ddydd Sadwrn. Dywedodd nad oedd gan y wlad hon fuddiant hunanol i'w wasanaethli yn yr argtyf- wn £ presenol yn y Dwyrain CyfagOs. Am wleidyddiaeth gartrefol, yr oedd yn gobeithio y gollid setlo'r cwestiwn addysg; ac am y Mesur Trwyddedol, yr oedd y Llywodraeth wedi gosod ei llaw ar yr aradr ac ill-d oedd yn bwr- iadu edryoh yn ol. CRWYDRIAID AR GYXYDD. Yn i4ghV,farfod Gwarcheidwaid Penybont-ar- Ogwy, ddydd Sadwrn, adroddwyd fed 900 o grwydriaid wedi ymwelod a'r tloty a'u hynigcl- eddu yno yn ystod y pythefnos blaenorol, cyn- ydd o 600 o'u cyferbynu a'r un cyfnod llynedd. GWEINIDOG RHYFEL A'R MESUR TRWYDDEDOL. Wrth aneroh ar y M-esur Trwyddedol yn AuchiterdideTt, nos Sadwrn, dywedodd Mr Hal- dane mai'r gwir gwestiwn ydoedd—a oedd y Wladwriaeth i li, wodrao.hu y fasnach feddwol ynte a cedd y fasnaoh i lywodraethu y Wlad- wiiaieth ? Dyna7r hyn ag oeddynt wyneb-yn- wyneb ag ef a. dim llai. Yr oedd y fasnach eisie<u llonydd, ao yr oeddfc nt hwythau, o'r ochr arall, yn dyweyd nad y fasnach yn eu gadael hwy yn llonydd, ao fod yn rhaid cael •rhyw gyfnewidiad mawr. DEON CYMREIG WESTMINSTER. Nos Sadwrn 1 lvwyddai y Parch Dr. Hartwell Jones dros gyfarfod agoriadol Undeb Cymdeith- asau Llenyddol Cymreig Llundain, pan y tra- dtktdodd Canon Hensley Henson ddarlith ar "John Williams, Deon Cymreig Weetaiiaster, a flodeuai ya 1582—1650.'? TRENGHOLIAD YN FFESTINIOG. Mewn trengholiad yn Ffestiniog cklydd Gwaner yn nglyn a marwolaeth John Ellis, mud a byddar, yn 58 mlwvdd oed, yr hwn gaed ar y rhoilffordd gler Ff,tini< tybir iddo gael ei daro gian gorbydres nwyddau- Y rhei.hfarn oedd "Marwolacth Ddamweiniol." DEISEB ANFERTH. Cyflwynwyd deiseb, y dywedir oedd y fwyaf a AveJwyd er's blynyddau, i'r Swydd fa Gartrefol ddydd Gwener, yn eymhell yr Ysgrifenydd Caitrefol i ryddhau Daisy Lord, y fcrch a ddedfIlydwyd i benyd-vvasanaeth am ei hoes am ladd ei phlentyn. Yr oedd y ddeiseb yn cyn- wys o ddeugain i hanex cant o bar^eli, a chlud- wyd hwy i'r Swyddfa mewn cerbydau- MARW YNAD HYNAF SIR FFLINT. Hysbysir marwolaeth Mr Robert Howard, Broughton Hall, MaJpas, ynad hvnaf Sir Fflint. Dyrchafwyd ef i'r Fainc Hj'dref 16eg, 1856. Drwy ei farw ef daeth Mr Philip P. Pennant, Llanelwy, yn awr yn ynad hynaf y sir, gan iddo gael ei benodi ar y 29ain o Fawi-th, 1860. Mr Pennant ydyw cadeirydd y Frawdlys Chwarterol. CYMDEITHAS DDIRWESTOL ESGOBAETH LLANELWY. Cynhelir cyfarfod blynyddol canghen Esgob- aeth Llanelwy o Gymdeithas Ddirwestol Eglwys Loegr yn Trallwm ar v 5ed o Dachwedd. Lly- wyddir gan yr Esgob, a'r prif siaradwyr yn y cyfarfod cyhoeddus fydd y Parch J. P. Lewis, rheithor Llanystumdwy (gynt o Gonwy), a Mr Gerald Thompson, ysgrifenydd cyffredinol y gymdeithas. AFIECHYD MR LLOYD CARTER. Mae Mr H. Lloyd Carter, dirprwy-sirydd Sir Gaernarfon wedi bod yn ddifrifol wael am rai dyddiau. Dywedir ei fod yn gwella yn awr ac uwchlaw perygl. UNDEB ANNIBYNOL SEISNIG SIR FFLINT. Yn nghyfarfod blynyddol yr Undeb yma, a gyn- haliwvd yn Nhreffynon dan lywyddiaeth y Parch J. E. Evans, etholwyd y rhai canlynol yn swydd- ogion am y fiwyddyn nesafLlywydd, Mr John Taylor, Bwcle; is-lywydd, Parch IIItyd. James, Shotton; ysgrifenydd, Mr E. A. Sainsburv, Tre- ffynon; trysorydd, Mr Andrew Whiteford, Ffynongroew. Etholwyd y Parch J. Lewis, Pres- tatyn, a Mr P. Mostyn Williams ar Bwyllgor Gweithiol Cymdeithasfa Gogledd Cymru. Ethol- wyd Mr Johnson, Caer, yn yrnwelydd a'r eglwysi. DIRWY AM YMOSODIAD. Yn Ffestiniog, ddydd lau, dirwywyd Morris Roberts, Hafodlas, Dolgellau, i 4p lis 8c, yn cyn- wya y costau, am ymosod ar ffermwr arall o'r enw Morgan Tudur yn Trawsfynydd. Erlynid gan Mr R. 0. Davies. PRIODAS MEDDYG. Dydd Mercher, yn nghapel M.C. Gorphwysfa, Penrhyndeudraeth, unwyd mewn glan briodas Dr. Hugh Hughes, Penrhyn, a Miss Helen Kellow, merch Mrs C. Kellow, Tregoodwell, Penrhyn. Gweinyddwyd gan y Parchn. D. E. Jenkins, Dinbych, ac R. Roberts, Penrhyn. Rhoddwyd y briodasferch ymaith gan ei brawd, Mr Moses Kellow, a'r forwyn oedd Miss Lizzie Edwards, gyda'r Dr. R. Jones Evans, Pwllheli, fel gwas. UNDEB DIRWESTOL Y MERCHED. 7 Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol LTndeb Dir- westol Merched Gogledd Cymru yn Ngholwyn Bay foreu ddydd lau. Etholwyd Lady Roberts, Abergele, yn llywydd am dair blynedd, a Mrs Griffith Daries, Menai Bridge, yn is-lywydd am L yr un tymor. Ar gvnygiad Miss Davies, Tre- borth, ac eiliad Lady Dorothy Howard, pasiwyd penderfyniad yn eymhell Ty yr Arglwyddi i basio y Mesur Trwyddeidol, heb un cyfnewidiad arno. Y LAETHWRAIG OREU. Terfynodà y cystadleuon gwneud ymenvn yn yr Arddangosfa Laeth yn y Neuadd Amaeth- yddol, Llundain, ddydd Gwener. Enillv;yd cwpan yr Axglw^ydd Faer gan. Miss A. Gerrard, Huddington, Droitwich. Yr ail oedd Miss Isa White, Romford, a'r dryi>,dd Miss Mary Dalrymple, Elliston, St. Boswells. YSPEILIO RHEITHOR. Yn Ngholwyn Bay defodd Gwener, oyhudd- wyd Solomon Taylor, sipsiwn, o lad rata "ink- stand," eiddo'r Parch W. Pownall Owen, rheithor Llanelian. Dywedodd Mr Owen i'r diffynydd ddod ato gan gwyno yn ddifrifol, a chan gredu ei fod yn onest oaniataodd iddo gysgu gier ei dy. Anfonwyd y diffynydd i ga-rchar am dri mis da llafur caled. CAPEL NEWYDD YN NGWRECSAM. Foreu ddydd Gwener cynhaliwyd gwasan- aetham ago.riadoi capel newydd Presbyteraidd y Drindod, King-street, Gwrecssam. Costiodd yr adeilad ne^vydd oddeutu 6000p. Goleuir cf gan drydan, ao mae ynddo organ ysplenydd- AER FICER CAERNARFON. Bu dathliadau yn inhentref Bodedern, Sir Fon, ddydd lau ar achlysur dyfodiad Mr MorB Wynne Jones, mab y Parch J. W. Wynne Jones (fioer Caernarfon), i'w oed. Ar ran tenantiaid ystad ei dad Tre lorwerth ac a.mryw gyfeillion ac ewyllyswyr da cyflwynwyd anrheg hardd iddo yn nghydag anerchiad gor- euredig. MARW GYDA'I WAITH. Cynhaliwyd trengholiad ddydd Sadwrn ar gorph William Hughes, Braich, Dinorwig. Aeth at ei waith ddydd Morcher ar ol bod yn analluog am agos i fiwyddyn, ond tranoeth cwvmpodd yn farw. Dychwelwyd rheithfarn o "Farwolaeth oddiwrth achosion naturiol." YMADAWIAD DR. A MRS FRASER. Ymadawodd Dr. Fraser a'i briod o Gaernar- fon, ddydd Sadwrn, a byddant yn hwylio ddydd Mercher o Lerpwl am Lushai, India, i weithio fel cenhadon dros y Methodistiaid Calfinaidd. 1() MR HERBERT LEWIS AR DDADGYSYLLT- IAD. Wrth siarad ar ddadgysylltiad yn Mhrestatyn, nos Wener, sylwodd Mr Herbert Lewis y byddai ] Fesur Dadgysylltiad nid yn unig gael ei gyf- lwyno ond cael ei gario hefyd gyda mwy o fwy- afrif nag odid fesur ma.wr arall. Ond nid oedd yn ffyddiog o gwbl yr elai'r mesur drwy Dy'r Arglwyddi. MR LLOYD GEORGE A'R BRENHIN. Nos Sul yr oedd Mr Lloyd George yn un o wahoddedigion y Brenhin mewn ciniaw, yn Mhalas Buckingham. CYSTADLEUAETH SAETHU YN ABER. Dydd Sadwrii bu cystadleuaeth saethu am "Wobr Wickens," yn Aber. Yr enillydd oedd Mr J. Roberts, Bangor, a'i frawd Robert yn ail iddo. Y Parch W. M. Morgan Jones, M.A., rheithor Washington, America, oedd y pregethwr yn Eglwys y Drindod Sanctaidd Llan- dudno ddydd Sul. Bu'r Parch Morgan Jones, cyn ei benodiad yn reithor Washington, yn gap- lan-arholydd rr diweddar Esgob Satterlee, ac am flynyddoedd bu yn is-ganon Prifeglwys Bangor, a golygydd y "Diocesan Directory." Mae Mr Morgan Jones wedi ei enwi i lanw esgobaeth wag Washington, yr hon a lenwir y mis hwn. Mae Mr Tennyson Smith, yr hwn sydd i ymwcled a Cholwyn Bay yn fuan, newydd or- phon oeiihadaeth ddirwesrol lwyddianus yn Glasgow. Llywyddwyd gan arweinwhr dirwes- tol llool yn y gwahanol gyfarfodydd/ao yn eu mysg yr oedd amryw g*ynghorwyr dine^ig a gweinidogion blacnllaw. MaB'r Pi-off-esi-r Syr Edward Elgar wedi ymddiswyddo o air gerddorol Richard Pey- ton yn Mhrifysgol Birmingham. Penodwyd ef pan sefydlwyd y gadair yn gynar yn 1905. Ei reewm am oi ymddiswyddiad ydyw nad yw ei iechyd yn dda, ao fod yn ofynoI iddo dreulro'r gallAf mewn gwlad, dramor. Ar ol gwaeledd a barhaodd am dair wythnos y mae Syr Alfred L. Jones, y marsiandwr Cym- reig enwog, yn abl i fyned oddiamgylch eto. Y mae ganddo ef balas hardd yn Llanddulas. Mewn arwerthiant yn Aberystwyth, dydd LJun, prynodd Syr John Williams, y Pl^s,. Llanstephan, un o'r tai mwyaf ar y Marine-terrace—Snowdon House—am y swm o 1530p. Y mae Syr John yn meddu amryw fuddianau yn Aberystwyth. Efe ydyw llywydd y Llyfrgell Genedlaethol Gymreig, yr hon a sefydlir yn fuan yn y dref, ac un o is- lywyddion Coleg Prifysgol Aberystwyth. Trefna Mr John Redmond, A.S., yr arweinydd Gwyddelig, i anerch cyfres o "gyfarfodydd cyhoeddus drefnir gan y blaid Wyddelig yn nwy- rain Sir Ddinbych, yn ystod misoedd y gauaf, gyda'r amcan o ddwyn Ymreolaeth, a chwestiyn- au eraill sydd yn dwyn cysylltiad a'r Iwerddon, gerbron Cymru. Bydd i arddangosiad gymeryd n. yn y Drill Hall, Gwrecsam, Taobwedd 13eg.
C.,'"Bwrdd y Lienor."""::
C. Bwrdd y Lienor. (GAN AFALLON.) Pob Hyfr i'w adolygu a phob sronebiaeth i'r golofn hon i'w hanfon i-" Afallon," Caxton House, Bangor. BEIBL CYMRAEG NEWYDD. Newydd dyddorol a gwerthtawr i'r geneal a wnaeth gymaint i roddi "Beibi i bawb o bobt y byd" yw fod y Gymdeithas Feiblaidd Frutanaidd a Thramor newydd gyhoeddi argraphiad rirvj- orach o'r Ysgryth3'rau Sanctaidd nag a ':oed jng nghyrhaedd y genedl o'r blaen. Wrth ei f Iwyno dyry'r cyhoeddwyr y maEyiion gwj v a ganlyn Breintiwyd Cymru a chyfieithiad Cymraeg o'r Beibi gan yr Esgob Morgan yn y flwyddyn 1588. Gyda chynorthwy Dr. John Davies, o Failwyd, ymgymerodd yr Esgob Parry a di- wygio'r cyfieithiad hwn, gan seilio ei gyfnew- idiadau yn benaf ar Gyfieithiad Saesneg Awdur- dcdodig 1611. Ymddangosodd Beibl Parry yn 1620, ac hyd heddyw hwn yw'r cyfieithiad Cym- raeg safonol o'r Beibl. Yn y cyfan-iser ni wnacd ynddo ond cyfnewidiadau orgraphydd- cli. Yn y flwyddyn 1898 ymddangosodd y cyfieith- iad diwygiedig o'r Beibl Saesneg gyda chyfeir- iadau ar ymyl y ddaJen, a dechreuodd y Feibl Gymdeithas Frytanaidd a Thramor ei gyhoeddi yn mlwyddyn ei Chanmlwyddiant, 1904. Ar yr un amgylchiad penderfynwyd cyhoeddi, ar gyfer Cymru, argraphiad o destyn y Beibl Cymraeg yn y llythyren a elwir "brevier," ac hefyd argraphiad yn cynwys darlleniadau a cbyf- eiriadau minddalenol ncwydd wedi eu cymeryd o'r Cyfieithiad Saesneg Diwygiedig. Yr olaf yw'r gjfrol hon. Ymddangosodd y gyntaf yn 1904. n y llyfr hwn cymharwyd y cyfieithiad Cymraeg a'r Cyfieithiad Saesneg Diwygiedig. Lie ceir gwahaniaeth rhyngddvnt rhoddir dar- lleniad y cyfieithiad Saesneg, gyda'i ddarllen- iadau ymylnodol, ar waelod y tudalen. Y chydig o eiriau a geir yn y nodiadau na ddangosant nail] ai perthynas neu gyfnewidiad. Rhodd- wyd rhai nodiadau i egluro geiriau sydd bellach braidd yn aneglur. Cyfeiriwvd hefyd at y gwahanol gyfieithjadau o'r un gair. Mewn llawer o fanau, ceir fod y Beibl Cymraeg wedi achub y blaen hyd yn oed ar y Cyfieitliiad Saes- neg Diwygiedig. Yn gyffredin, gadawvd allan hen ddarlleniad- au ymyl y ddalen yn y Beibl Cymraeg. Yn Job, Psalm au, etc., rhoddwyd rhai cymhariaet-h- au o gyfieithiad yr Esgob Morgan (1588) ac Ar Gadawyd allan yr amseryddiaeth Ysgrythyrol a'r hen gyfeiriadau at ddarlleniad- au cyfredol. Ac cithrio ychydig ddulliau hynafol neu anarferedig ni chyfncwidiwyd dim ar orgraph y testyn Cymraeg. • Y mddiriedwyd y gwaith o ddarparu yr argraph- iad hwn i'r wasg i Mr D. Rhys Phillip, oedd gynt yn ddarllenydd yng Ngwasg Prifysgol C aC sydd yn awr yn Hyfrgellydd yn Abertawe. Gyda phwyntiau dyras ymgynghor- wyd a Syr1 John Rhys, prifathro Coleg yr lesu, ac y mae enw y ddau ddysgawdwr yn warantiad o werth yr argraphiad. Yr oedd y draul o gysodi, darllen y prawf- leni, parotoi y nodiadau, ac anhebgorion eraill dros 1700p, a dygwyd y draul o Gronfa Can- mlwyddiant y Gymdeithas. 0 ba herwvdd, y mae'r prisiau ofynir am dano yn rhyfeddol o f a L fychan. Gellir prynu copi rhagorol am 3s 6c, a cheir y goreu ei argraph a'i rwynliad am 15s. Nid oes angen canmol y gwaith-mae yn canmcl ei hun, ac yn sicr pwy bynag a'i pryn a fawrha ei fraint ac a syna gymaint gorchestion a chym- wynasau a gyflawna Cymdeithas y Beiblau i'r byd a Chymru yn arbenig. LLAIS RHYDDID. Cynwysiad Rhjfyn Hydref.—Jeremiah a'r Cyfamod Newydd," gan Gwili; "Marc vr Efen- gylydd," gan W.O.J.; "Eisteddfod Llangollen," gan W.A.L.; "Son am Lyfrau;" "Nodiadau Miscl, Congl y Plant." Rhifyn a mwy nag arfer o amrywiaeth ddv- munol ynddo. Ceir llawer perl o svlw yn ysc^rif Gwili ac v mae ei newydd-deb a'i'wreiddiofdeb fel esboniwr yn darawiadol. Ber ond bluus- tit-bit o ysgnf sydd gan W.O.J, ar yr Efen- gylydd. Mae "W.A.L." yn ei figwrn yn son am yr Eisteddfod. Nid oes haiach Cvniro na'r by chan byw, na neb ond odkl vn gwybod yn well am wyliau mawr y genedl. Mae'r gweddill o'r rhifyn yn ddarlJenadwy hefyd, a phwv vn ei synwyr a rwgna^hai dalu ceiniog am y fath ar- lwy faethlon, flasus?
Nodion o Glip y Gop.
Nodion o Glip y Gop. (Gan Wil y Gweithiwr), NEWMARKET. Bydd yn dda gan lawer ddeall fod adgyweiriad hen gapel yr Annibynwyr y lle hwn yn nesu at y tedyn. Erbyn h}rn edrycha yn fwy tebyg 1 i gapel newydd na hen. « 1 LLANASA. Y ddau beth mwyaf nelliduol a gymerodd le yma ydoedd gwyl diolchgarwch am v cynhauaf, yn yr Eglwys Blwyfol, a Chyfarfod Chwarterol y Wesleyaid, a gynhaliwvd vn Nghapel y Groea. » # GALLTMELYD. Yn marwolaeth Mr Joseph Brooks, collodd yr ardal bon un o'r dynion mWYllf pwvJlog a defn- yddiol. Efe ydoedd un o reolwyr vr'y?c:ol ddydd- iol, a daliai y swydd o churchwarden. Cafodd gladdedigaeth barchus. Drwg genyf gofnodi am farwolaeth anisgwvl- ladwy Mrs Owens, priod Mr Owens, yr ysgol- feistr. Teimlir yn ddwys drosto ef a'i blant yn eu profedigaeth chwerw. • • • » • GWAENYSGOR. Yn mynwent y pJwyf hwn, yr wythnos ddi- weddaf, claddwyd Mrs Elizabeth Ellis, Bryn-y- ffynon, yn ei 83ain mlwydd oed. Yr oedd yn wraig dawel a heddychol trwy ystod ei hoes, a bu yn aelod ffyddlon gyda'r Wesleyaid am flyn- yddoedd meithion. » w CYFARFODYDD Y GAUAF. Gwneir darpariaeth ar gyfe-r rhai'n y tymor sydd yn neshau. Cafwyd gwledd o de yn Ny- serth a GalHmelyd ar eu hagoriad, a chafwyd anerchiadau gwresog gan rai o'r aelodau.
MARWOLAETH ALAW MYLLIN.
MARWOLAETH ALAW MYLLIN. Hysbysir marwolaeth Mr Thomas Price (Alaw Myllin), Llanfyllin, ac efe yn 75ain oed. Yr oedd yn dad i Mr T. Maldwyn Price, R.A.M., a Miss Jennie Price, y gantores ber. Arwciniodd gor y dref i fuddugoliaeth droion, Yn dra rhyfedd bu farw Mr Simon Bryan, ysgrifenydd y cor, tranoeth ar ol angau Mr Price.
EWYLLYS GWEINIDOG CYMREIG.
EWYLLYS GWEINIDOG CYMREIG. Gadawodd y Parch Thomaa Owen, Connah's Quay (gynt o Borthmadog), eiddo gwerth 8281p. Profwyd ei ewyllys gan ei ferch, Mrs Mary Nance Williams, Velet-road, Lerpwl, a'i fab, Dr. Robert Owen, Connah's Quay. Gedy'r testa- mentwr ei dy, 10, Corn-hill, Porthmadog, i'w ferch, a 600p; a'r gweddill o'r ystad yn gyfartal rhwng ei fab a'i ferch.
Y METHDALWR A'R USURWR.
Y METHDALWR A'R USURWR. Dydd Mawrth, yn Llys Methdaliadol Gwrec- sam, holwyd Robert Mostyn, oriadurwr a gem- ydd, Rhuthyn. Ychydig cyn myned vn fethdal- wr benthyciodd 20p gan usurwr. Y Cofrestrydd: Mynegasoch yr hyn nad oedd wir er mwvn cael yr arian. Y Methdalwr: Do. Y Cofrestrydd: A oes genych ryw eeboniad i'w roddi? Y Meth- dalwr: Yr oedd yn gyfyng iawn arnaf ar y pryd. Terfynodd yr arholiad.
ARE YOU THIN?
ARE YOU THIN? Increase your weight i lb. per week AND GAIN STRENGTH AND NERVE FORCE. Dr. Cassell's Tablets will, if you are thin, in- crease your weight lib. per week, revitalize the nerves, and invigorate and strengthen the whole body. They can be taken by stout people also without fear of increase of adipose tissue, owing to their extraordinary power of absorbing superfluous fat and converting it into blood, bone, muscle, and healthy flesh. Mr W. C. Shad well, 17, Woodrow-terrace, Forest-road, Melksham, Wilts., writes:—"I was exceptionally thin, owing to weakness of the digestive system, and I suffered from weak stomach and constipation. My weight before commencing Dr. Cassell's Tablets -was just over 9 stone; in three weeks I had increased 4 lbs., and could enjoy my food better than for years. I continued for four months, and now a com- plete cure has been effected. I now weigh 10 stone 2 Ibs., and do not feel the slightest trace of indigestion." Dr. Cassell's Tablets only cost 10id; larger sizes Is lid and 2s 9d, of all chemists, and are a certain c-ure for nerve and pbpiow exhaluitioll
------0 Ben y Gareg Ddu.
0 Ben y Gareg Ddu. (Gan Ap Llech ) YR UY-N A OFXID A DDAETH. Y mae arwyddion or's misoedd yn y rhan- barth fod Uawer iawn o'r gweithwyr sydd yma yn ajifoddl-awn iawn ar gyrrrycliiolaeth Seneddol bresenol y .sir. Tucdda y g-weitbwyr yn g'ryf at gefnogi Plaid Llafur, ac at ddwyn allan ym- geisydd Seneddol Lla-fur. Y mae dau weinidog wedi cyroeryd rhan ilaeni-law iawn yn ddi«ed<iar i ddadl-eu hawliau Plaid Llafar a Soeialaeth, sef y Parchn. R. Silyn Roberts, M.A.. grisiau, a Thomas Griffith, Salem, Ffu'fiwyd yn ddiwcddajr adran o Blaid Llafur vn y dos- barth, a dydd Sadwm diweddaf dy^edwyd mewn cyfarfod cyhoeddus y dygid ailan m- geisvdd Seneddol yn yr etholiad n'saf. Dyma yr arwyd-d c;ni.af o rwygiad vn y Blaid Rvdd- frydol. Prof a yn eglur nad ydyw llawer iawn o wdt-hwyr Ffesstiniog1 yn foddla-wn ar nodwedd y gynrychiolaoih Seneddol bresenol. (rod y mae yma arwydd arall o'r rhwygiad. Teimlir gun lav.ieroedd fod gormod o gynrych- iolwyr cyfalaf a'r doebar.h canol ar y Cyngbor Dinosig. Gan fod sedd wag ar y Cynghor yn awr y m&e Plaid Llafur yn G?isio anfon Mr T. R. Davk-vS i fewn. Y mae y pleidiau yn gweithio a'u holl egni. Ni welwyd mwy o firw-dfrydedd mewn etholiad rhwng Ceidwa^fwyr a Rhyddfrydwyr nag sydd yn awr rhwng y Uafurwvr a'r Rhvddfrvdwyr. Y PEL DROEDWYR. 'Drwg iawn gletxvf fod ymddygiad rhai o'r bec-hgyn cii\TOrc-uajit bel droed yn Newborough Park yn rhoddi Tie oryf i wrthwyncbwyr y cfcwareu godi eu Ilef yn ei ea-byn. Nid cee modd oondemnio chwareu pel droed heb gan- demnio ohwareuon eraiil hefyd; ond cs yr af- lonydda bechg7,"n y 001 droed ar heddweh c.v- farfodydd crefyiklol, neu os y niweidiaiu eiddo ppbl eraill, v mae yn bryd ata2 y chwareu nea. ddiwygio. Os yd,4 y beohgfn yn niweidio y plamhigion yn -New Market Square, trwy gicio y bed droe furi-aw Newborough Park, y mae gan y Cynglwr Dinesig. pa rai sydd gyfrifol am y gerddi, hawl i gosbi y trosaddwjjT. SWN GWELLA. Y mac y ohwarel setts ger Tanygrisiati wedi ei hail gyrfiwyn. Clywaf ar bob Haw fod gwe'lliant mawr yn cymeryd lie yn masnach y sei-ts, ac y bydd settsmen yn brinicn gtvda h'm. Cynydda. a-rchebion am lechi hefo'r rbdJffIdd.
Tan yn Plas Llechylched.
Tan yn Plas Llechylched. DIFROD MAWR, Boreu rau daethai Mr O. Parry Jones i ffair Llangefni, ac yr oedd y gweision oddigcrth un wedi myned i ddyrnu i Clegir Mawr. Oddeutu naw canfyddwyd fod y tvgwair, a fesurai 33 Hath wrth 12, ac oedd yn bur uehel, ar dan. Pellebrwyd i Langefni ac i Fangor, Beaumaris, a'r Borth, am v tan-ddiffoddwyr, a daeth can- oedd o bobl yr. fuan iawn i'r lle. Erbyn canol dydd yr oedd y fflamau mewn llawn feddiant o'r helm ac yn gweithio eu ffordd i'r adeiladau eys- ylltiol, lie y ceid peirianau rnalu yd a gwair mewn llofft eang a pheiriant i'w troi odditanodd. Yn ymyl hwnw yr oedd beudy wedi ei wneud yn arbenig i deirw. Llwyr ddinystrwvd y rhai hyn a rhai adeiladau eraill, eithr gwnaed bwlch yn y rhea cyn i'r tan gyrhaedd y lie y saif yr awrlais, ac ataliwyd rhwysg y fflam. Rhed yr afon Crugyll rhyw 400 Ilath o bellder or lie, ac oddiyno y cerid dwfr gan gerbydau o ffermvdd y cwmpasoedd. Gan fod y gwynt yn cario oddiwrthynt a dwfr yn cael ei dvwallt arnynt gallwyd cadw y teisi yd rhag tanio. Pan ddaeth y tan-ddiffoddwyr gwelwyd na fedrai ond dwy fintai weithio yn y lle yn hwylus. Yr oedd peiriant Bangor wrth yr afon, a gyrid y dwfr drwy bibell i fyny i gafn mawr a'r dynion eraill yn ei yru oddiyno am ben y tan. Tua chanol y prydnawn yr oedd to sine y ty gwair yn wyn gan y tan, a throwyd y bariau haiam oedd yn ei gynal yn bob Uun. Nid oedd nifer y tan-ddiffoddwyr o'r tre6 a nodwyd ond degwm y niferi fuont yn gweithio cyn a chwedi iddynt gyrhaedd. Gwaith caled oedd pwmpio y dwfr i fyny, eithr caed digon o wirfoddolwyr, a bu y ffermwyr cylchynol yn hynod barod i helpu trwy anfon eu gweision. Buwyd yn pwmpio yn ddibaid o brydnawn Iau hyd ddydd Sadwrn, y naiil fintai yn dilyn y Hall, a chenid penillion i basio'r amser." Darparodd Mr Parry Jones yn belaeth i raid y dynion, ao nid gwaith bychan hyny pan ystyrir fod tros gant yn cael eu gwala. Ymwelodd can- oedd a'r lie yn ystod y tridiau, a dwfn oedd cyd- ymdeimlad pawb a'r amaethwr adnabyddus yn ei helynt. Ei gysur yw fod yr adeiladau a'r gwair wedi eu hyswirio, ond er hyny bydd colli yr holl wair yn achosi trafferth a ohost faivr Myn- egid mewn cyfoewlyn y tybid mai "spontan- eous oombustion" oedd achos v tan, end fe n hj-sbysir oddiar awdiardod dda nad gl'\ir hynv. Rhoes Mr Evan Lloyd, Llanfawr Arms. Caer. gybi, yr hwn oedd un o'r rhai ctyntaf i gyr- haedd y 11c, aa-brawf ar y gicair yn yr adeilad lie y oeid y tan, a daeth ef ao eraill i'r casg- liad ar 01 archwiliad trwyadl mai nid bustton" oedd yr achos, eithr iddo gael ei I achoei trwy ddamwain neu trwy i rywun dank) y gwair.
Brawdlys Mon ac Arfon.
Brawdlys Mon ac Arfon. ACHOSIOX DIFRIFOL. T TWTLLWB YMWELODD A CHAERGTBI. Agorwyd y fnrwdlys hyn yn Kthacrnarfon ddydd Mawrth gan y Barnwr Lawrence. Fel as yr aclitysur blaenorol yr iredd posg^rdd ehwarolwvr yr Uchel-Sirvdd (Mr Aeshet-Mj-Smitli) yn eu fwisg-oedi gorwveh yn denu llawer o sylw. Ceid seindorf Catravrd Lianberis hefvd yn oiiwareu yn y dref. Gweithredai Mr H. 0. Vincent fel is-sirydd, yn lie Mr H. Lloyd Carter, oedd vn waeJ Traddodwyd y bregreth yn yr Eglwys gaa y Parch J T Jones, Llanfair-if>-gaer. Y CTHCDDEDIGION. W. E. Whiteley, gyricdydd, Llandudno, a addefodd iddo briodi Alice Owen tra ei wraig gyntaf yn fyw. Gan iddo fod eir-oes yn nghsrehar am bahrar mis, ni ddedfrydwyd el ond i fis yn rh^gpr. Goorge Hughes, am geisio tori i anedd-dy, a ddanfon- wyd i garchar am ddeufis. Lemuel Pierce, am dori i swyddfa y Rbeilfifordd Gal yn Waenfawr, a ddedfrydwyd i fis o garchar. E. J. Griffith, am dori i dy a shop yn Nefyn, a ilad- rata nwyddau ac arian, a ddedfrydwyd i ddeunaw mia o garchar. Y TWYLLWR FU YN NGHAERGYBI. Cyhuddwyd gwr trwsiadus a deallue ei jinddansrosiad, a alwai ei hun yn Alexander Ctiurchill Hamilton, 30 mlwydd oed, ac a ddesgrifid fel ekiethawr mewn jrwydd- oniaeth, o gael 8p trwy dwnll honiadau gan Edward Owen, George Hotel, a op gan Samuel Thomaa, y ddau o Gaergybi. Oyhoedawyd y man_vlion am y twyU yn ein colafnau. Addefodd y cyhuddedig ei euogrwydd. Yr Arolygvdd Prothero a roee lianes y twyilwr. Yn 1906 galwai ei hun yn Count, a phriododd foneddiges yn Germani. Anfonwyd ef garvhar am flwyddyn yn Hamburg am ladrad. Daeth i Lundain yn 1907, a gad- awodd ei letty mewn tlyled o 23p. Cyhuddwyd ef hefyd o gael 25p trwy dwyll honiadau. Cafodd le fel Deir- ianydd ar syflofi o 600p y flwyddyn, ond caed allan mai twyllodros oedd y tystiolaethau earthed ei gymeriad, a chollodd ei Je. Carcharwyd ef am dri mis. Mewn lletty arall benthyciodd 13p, a chafodd fwyd a lletty drwy dwyll. Yn nechreu Mehefm aeth i Lerpwl, can aros gyda Miss M. Jackson, gan yr hon y cafodd 40p drwy dwyll, yn nghydag oriawr aur, ac yr oedd gwys allan i'w ddal am y trosedd hwnw. Llogodd fodur am dridiau, a ch&fodd I am 14p. Llogodd gar modur arall, a chafodd ei goelio am lOp arall. Aeth at ddilledydd yn Lerpwl. Arehebc-dd saith o siwtiau, a chafodd bumn o honynt. Yr oedd wedi c-eiisio benthyca arian, ac weffi llwyddo. Drwedai ei fod yn aelod o'r Gymdeithas Brydeillig, ac iddo fod yn y cyrddau blyn- yddol yn Dublin. Y Barnwr, wrth anerch y cyhuddedig, yr hwn a wyl- ai yn hidl, a ddywedodd mai dyn ydoedd oedd wedi gwneud trosedd vn alwedigaeth. Anfonid ef i garchar am ddeuddeng mis, a gwnaed archeb i'w alltudio o'r wlad hen ar derfvn ei garchariad. "YMOSOD AR ENETH. John Bobwts a gaed yn tiioc o ymosod ar eneth WYtJl mlwvdd oed ar y brif-ffordd rhwng "Porthmadog Beddgelert. Anfonwvd ef i garchar am 15 tnÏe. Taflwyd allan yr arbo* a ddygid yn erbyn Charles Da- ries, Penygroff. dan TKleddf Troseddau.
Merch yn y Senedd.
Merch yn y Senedd. A.S. CYMREIG YN EI HARWAIN I MEWN. Nos Fawrth, llwyddodd merch i gael myned- iad i Dy'r Cyffredin, ac yr oedd wedi cerdded cryn bellder cyn i'r gwasanaethyddion ei throi allan. Dyma" ddesgrifiad gohebydd o'r o}ygfa gofiadwy :Gwelid Mr Idris, yr A.S. dros Fwr- deisdrefi Fflint, yn arwain boneddiges i'r lobi ganol. Cymerodd hi at ddrysau'r Ty yn y dull arferol fel y gallai esgyn i'r Ilwyfan bychan yn yr ochr a chael golwg ar y cynulliad pwysig trwy v gwydr. Yn hollol dawel, safai Mr Idris ger- llaw tra y syllai y foneddiges—Mrs Travers Symon, oedd gynt yn ysgrifenydd i Mr Keir Hardie—gyda pharch ymddangosiadol ar y dorf. Yn gwbi ddigyffro dtsgynodd y hon sydd o bryd du, oddeutu 3Qain oed, gyda het fawr a mant-ell laes am d=i-a thra yr oedd Mr Idris yn troi i'w harwain ymaith, yn sydvn ac heb yngan gair neidiodd y foneddi trwy y drysau, a rhuthrodd yn gyffroug, a cbyda'i breich- iau i fyny mewn buddugoliaeth ar hyd llawr Ty'r Oyffredin hyd at fwrdd y Trysorlys, lie yr eiø- 83 teddai y clercod wedi eu parlysu gan syndod a'r Siaradydd tu ol iddynt. Ar y pryd yr oedd Mr W. W. Rutherford ar ei draed yn fiarad 41:' Fesur Amddiflyniad Plant. Am eiliad aeth yn ddystaw, ac nid rhyfedd hyny pan oedd y fath betb a merch yn neidio liyd y llawr. "Peidiwch staiad am blast* aiaradwch am bletdleieiau j iirtied."
iSK 5wyddfa Cofrestru y Pioneer.
iSK 5wyddfa Cofrestru y Pioneer. CYNLLLTN NEWYDD. Ar tudalen 12, o'r "Pioneer," yn nihiitii y man hysbysiadau, eeir mynegiad dydd Mifonir ar nos Wener restr o'r rh&i sydd yn orol aim gynllun newydd a. ddygix genym i weithredi-ad, trwy yr hwn y cynorthwyiy mcistresj i ddod o hyd i forwynioo a mar- wynion i siorhau lleoedd. I b&wb a. ddaa- fonant hysbysiad fr "Pioneer" am for^"yri» hysbysebu yn ein oolofnau am leoedd. Trwy hyn dygix meistresi a morwynion i gymun-acb buan a'u gilydd trwy bysbvseba yn y "Welsh Coact Pianecx." Ni chodas unrhv-w dai am hyn ac eitiuo y tai am yr hysbysiad.
[No title]
ysgrechiai y foneddiges mewn Oais gwifhky4 cyfirous, ac fel pe mewn sterics. A thra y3J{ dweyd hyn chwyfiai rhyw bapyrau yn ei UsV. Aetb Mr Rutherford yn miaen gvd,&,] araetii, Ond wele un o weision y Ty yn gwibio ar hyd Y llawr, yn cymeryd y foneddiges yn ei irevhia^ ac yn rhedeg a hi allan o'r neuadd bancsjddoL Yr oedd y foneddiges yn cicic yn fywiog, ac y mae'n amhciE a gyffyrddodd ej thraed e'r Hawx o gwbl tra y dygid hi ymaith. Yr oedd y diir, wyddiad drosodd p mben 15eg nliad. Yn ddiweddarach anfonodd Mrs Symomis ymd-diheurad i Mr Idris am yToddwyn fel y gwnaeth, gan ddweyd fod ei hymddygiad wedi peri ft,ndod iddi ei hun, ac iddi wneud A wnaeth yn ngiiyffro y foment.
MR IDRJS YN EGLURO-
MR IDRJS YN EGLURO- Dywed Mr Idris:—"Ni ddrw^-dybiais a:n foo ment fod Mrs Symons yn bwriaclu rbuthro i'r Ty. Yn wiT, anghofiais ei bod yn Snifragctfie. Ni ddywedodd wrthyf ei hamcan; ae, wrlli gwrs, ni buaswn yn et ofcy northwyo pe n ei drwg-<l\ bio. Yr wyf yn eu ffieiddio. Maenf yn niweidio eu ihaohoe, ao yn sicr y mce hyn yn Heihau fy awydd am eu gweled yn cae! pieidr fcisiau, er nad yw hyn yn peri i mi fyned yrf eu herbyn yn eyfangwbl." Yn ddilynol rhoes Mr Idrie egiurhad am ei u ymddygiad i'r Siaradydd, yr hwn a'i dcrbs iocki fel yn foddhacl.
BLAENAU FFESTINlOa
BLAENAU FFESTINlOa YR IJEDDLU.—DcdJlwn fod y syuiudiadau emlynQ8 yn dcoyg o gael eu gwneyd yn yr heddlu :— D. R Da- vies, Ai>erdyfi, yu cael ei ddyreiuuu yn rhingyii, aov ddod i EenrbyndeuUraeth Maybeiiy Mojgaii, Yu yznu4 1 Lwyngwril a Thomas Parry; Llv/jogwrii, J d iyfodj Maeutwrog yn ei le; John Jones yn symud or Rhiw i Tanygrisiau a Josiah yu eymud o Tacvgrisiau i Giyndyfrdwy. NOtJWAlTil GYMRElG- Wos lau cynhsiliwyd cyng- herdd o dan nawdd y Gymdeithas Gymreig, o dan ar- weiniad Biyfdir, pryd y gwa<ianaethwyd gan y iicyal Oalieley Sliver Band, Cor Meibion y Moelwyn, t.:<r Mer. ehed y Canol Oteoedd, Mri Ted Jones, Tudor Owen, A.R.C.M., E R. Svaus, II. Eliis HUWii. Miss Bessie Jonee, Miss H. C. Davies, a Miss Gwen Lewis; Mr Robert Smith, a Mr John D. Jonee (loan Dwyryd). CH'ieiliwvd ar y deJyn a'r berdonep gaa MLSS A. E. {)wen-Danes, A.Ii.C.M. Y cyfaj-fod e) nuuf o'r gyfres cyfarfodydd a gynhehr yn ystod y gauaf ydoedd hwn, a chanwyd y gweithrediadau allan yn wir Gymreig o'r decliel; j'r (liwe-ad. PERFFORMIAD.—No» lau, yn Neuadd Gynull, LlaJI Ffestiniog, perfformiwyd y cantawd "Dafydd y Bug- ail Lane," gan Gor Bethel (A.), o dan arwejciad y cerdder gwych, Mr Willam Stephen. Cyfeihwyd gaa Mr Edwarj Samuel, orgaiiydd Bethel, a chwareuai Mr T. Lloyd Jones ar y cornet. Not Fawith aii-bcrffonnK iwyd y gantawd, gan fod Itu mawr wedi methu mynedil mewn nos lau, ac yn ychwanegol yn y cyfarfod bwn oat- wyd gwasanaeth Miss A. K OVen-Davi^. A.B.C..H.. ac y delyn. Mwynnawyd y wledd. CAEMEL—Cynhaliwyd cyfarfod cystadlesuo] yr ez- Iwys ucboJ ncs Iau, c dam lywyddiaeth Mr H ,berti Lewis, Gwyndy, pryd yr ecillwyd gwobrwyon am ddat. ganu a.c adrodd gan mfei o aelodau y Gobeithlu. Gwas- anaethwyd fel beirniaid cerddorol gan Mxi W. Wil- liams, Pencraig, a J Henry Daviee, Caerealem-uyraoe a'r adroddradau gan Mri Richard J cnes, Peaycefn. a W. Lloyd, Dolculas. Cjl'eiliwjd STau Miss Maria J. Roo berts, Bodlondeb. DIRWESTOL.—Nos Sadwm. yn Jerusalem. cynhal- iwyd cyfarfod cyntaf u'r cyfarfodydd dirwestol. y cyn- taf « ffyfree y gauaf dyiodol. ETHOLIADOL.—Nos Sadwrn diweddaf, yn yr awvr agored, yn ngwaelod Lord-street, cynhaliwyd cyfariod o dan nawdd y Blaid Annibynol Llafur, i hyrwyddc vm- geisiaeth un o'r aelodau am y sedd wag Fydd ar y Cyugbor Dinesig dros Ranbarth v Diphwys. Yr yingtio- ydd ydyv,- Mr T. R Davies, Park Square, gan yr hwn y cafwyd anerchiad. 'Anerchwyd y cyfarfod gan y Parchn .R. Silyn Roberte. M.A., Tanygrisiau, a Thomas Grillltn, Salem, Riihr. Y llywydd ydoedd Mr n, Jones (Meirion), a chafwyd anerchiad gauildo yntau. Ar ddii wedd y cyfarfod paviwyd penderfyniad 0 ymddiriedaeth yn Mr T. R. Daviee. APWYNTIAD.—Mae Mr Griffith Wm. Jones, CliLny- gors. Bethania, wedi pi apwyntio yn un o oruchw\lwyr cynorthwyol I Mr Grifflth B. Jones. prif oruchVi" Jiwr:, ChwareJ Macnoff<?en i. ac mae Mr W. G. Jones wedi 81 ddyrchafu i gymeryd golal y gwaith yn absenoldcb ei dad (Mr G E. Joces). DAKW.o\.IN,-CvfarfydOOdd Mr J. W. Jones. 4. Dol. garregddu, a ctàmwain tr*y gael ei wasgn cydrhwng dwy wagen yn Chwarel Votty a Bowydd. Da g-ei.,ym Ell fod yn gwelir yn dda. WEDI EI LADD—Boreu Sadwrn diweddaf derbyn- iwyd pellebyr o'r Deheudir yn bysbysu fod Mr IugS Roberts, un c unawdwyr goreu yr ardal, wedi ei ladd yn ywod no? Wener yn un o'r pyllau jlo yn y I>eheu- dir. Boreu Gwener yr oedd yn danfon ei f.itn-yn- nghyfraitb at y tren, yr bon oedd wedi bod ar ei gwyi- iau yn y Deheudir; a boreu Sadxm, er ei d., ohryn, derbyniodd y newydt trwt. Y m cydymdeimlad dwfn a'r weddw a'r plant bach yn eu profedigaeth chwerw. DYDD Y POLIO—Y Sadwrc nesaf ydyw diwrnod y, polio ar y ddau ymgeisydd sydd yn ymrysoi. am y sedd wag ar y Cynghor Dinesig, ae v mae yma ddydd- ordeb angbyffredin yn cael ei gymeryd, gin fod ym- geirvdd Llafur a Rhyddlrydwr ar y maes. OYFARyODYDD CEJfIlADOL Y noeweaU.ia,i hyn cynhelir cyfarfodydd canhadoi yn ngwahanol gapeiau yr, Aixnibynwjr. MANION. T mae golwg addawol y sefydlir cor c ferched yn yr ardal rai e'r dydtuau nesaf. Cynhelir wythnop gen had ol yn yr ardal hon c Hyd- ref 20fed hvd y 25am, pryd y gwaaaaaetlur gan y Parrhn. W. G. Hill, Maesteg, a D Evans, Bridgend, De-beodir Cyntru. Ail-agorir Bglwys St. Dewi ddiwedd yr wythnos box, ar ol bod o dan adgyweiriaoau. Cynhaliwyd v Demi nos Wener diweddaf yn School room y Garregddu. Tn y County Buildingr. prydnawn ten, cynhaliwyd cyfariod Pwyllgor Addyeg Dosbartb Ffeetlniog.
-----PRNMACHNO A'R CWM.
PRNMACHNO A'R CWM. ADFERIAD.-Mae Mr R. H. Owen, Dyfn&A wedi dechreu gweithio ar oi y ddamwain a gwrddodd yn Rhiwfachno. CYNHAUAF—Erbyn hyn mae'r ydau wedi eu cynull i ddiddoBrwydd, a phawb fel peD edrych yn mlaen am ddydd gwyl y diolch. RHIWFACHNO.—Yr oedd cario da ar y llechi o Rhiwfachno yr wythnoa ddiweddaf. Llawen- hawn wrth ganfod hyn gan mai y chwarel uchod vw prif foddioa bywoliaeth y plwyf- v YSGOL NOS.—Noe Fawrth eynhaliwyd ysgol nos am y tro cyntaf eteai yn y Cwm. Bydd yn cael ei chynal ddwy waith yn yr wythnoe, bot noe Fawrth a noa Iau. YSGOL NEWYDD RHIWBACH. Dydd Mawrth ydoedd dydd agoriad V" newydd y Cynghor Sir yn Rhiwbach, a chafwyd seremoni tra dyddorol. Yn y prydnawn yr oedd te wedi ei barotoi ar gyfer y plant, ac yr oedd yn bresenol Mr E. R. Daviee (ysgrifenydd addyig y sir), Mr a Mrs H. Humphreys, Rhiwbach; Mr A. Davies, Parohn. T. J. Jamee (M.C.), a W, Ll. Davieg (W.). Cafwyd anerchiad agoriadol gan Mrs llmw phreys. Yr oedd yr dda ganddi gael bod ym-L ar achlysur moi ddyddorol, a gweled y plant wedi cael ysgol i fyn'd iddi. Yr oedd yn carv- t'od eu bod yn Want tiysion iawn, ond g&W plant tlysion fyned yn wahanol os na fyddai rhywbeth i'w cadw. Credai y byddai yr ysgol vn help i hyny. Yr oedd yn bleser ganddi gael cyhoeddi fod yr ysgol wedi ei hagor. Cafwyd anerchiad dyddorol hefyd gan Mr Humphreys. Yr oedd yn falch o weled yr ysgol wedi ei hagor yn Rhiwbach. Yr oedd yn dip. gwyl hyn er's llawer blwyddyn, a gobeithiai y gwnai y plant bob ymdrech i ddysgu Os 7 caont addysg dda pan yn blant byddai hyny yn troi'n fantais fawr iddynt wedi iddynt dyfu i fyny. Yr oedd y Cymry a'r SooStiaio "wedi gwneud gweli defnydd o'u hysgolion na gwerin Lioegr. Anogai y plant i ddysgu o ddifri. Niø gallent gaol gwa-ith o ddim gwerth heb lod yn yagolheigion. Hysbysodd Mr E. R. Davies mai i Mr Hunw pfcreys yr oeddynt i ddiokih fod ysgci wedi chael yno. Yr oedd wedi poeni llawer arno ef a'r Pwyllgor Addysg yn nglyn a'r mater, ac we oedd yn dda ganddo ef gael cyfarfod a BCt Humphreys y dydd hwnw. Canwyd dau ddernyn Saesneg gan barti o enethod dan arweiniad Mr W. Jones. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod amrywiaeti- oL Y petb cyntaf ydoedd cyflwyniad yr athrawae newydd Miss Nellie Davies, i aylw y plant a'r rhieni gan Mr B. R. Davies. Dywedai mai dyma'r ysgol leiaf y bu ynddi Y mae i fod yma am dri mis nes penodi athrawes axbcsol. Ar gynygiad Mr W. Jones, yn cael ei eilio gag Mr D. G. Jones, pasiwyd pleidlais o ddiolchu garweh i Mr a Mrs Humphreys am en presenol- deb. Rhif y plant ydyw 25. Cafwyd naeaq bwyliog iawn.
--TAFARNAU~STR DDINBYCH.
TAFARNAU~STR DDINBYCH. Yn ystod y fiwyddyn ddiweddaf, c&awyd wytli o dafaroau ya air Ddinbych, a rhoes dau he.i fasnacbu mewit diodydd Bteddwol g'w¡ gwti't* fottf