The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

AT EIN DARLLENWYR. rjLrifoner pob gohebiaeth i'r GOLYGYDD CYMIIEIG, Swyddfa'r "Pioneer."

DAN SYLW. Y GWR A'R YVRAiG. Daw stc«:i dda o anial RhyJ, ond gwcll fyddai i writ tread b.id:o ei dar.lon. Dymunai gwr priod ltyflwynù anrhcg i'w wraig, eithr ni fynai daiu uris <:ulawr ;Lill iair>. Ae ebai wrth briod ei iya wes. genlf eisicu i cJnv: b ynu prefaait foh eyfnithcr Jane—dcwiswch. rywboth da—rhyw- betii v buasGch. yn ei brynu i cmvi eioh hun," CydMiftodd jiitJiau, cithr yr oedd ganddi ei syn- iadau ei ,iLin ar.n anrheg;on i gyimthercd, a jkhryntidd (ioclyn digon cyltredin. Pan weicdd «i gwr y pryxvad, meddai yn sur ddigon, "Ai dyna. fuaivoh yn bry.nu i chwi e.ch hun pe yn caM diwis le'n sicr," e-bai j¡¡,:hau. Vv el, fy mnriod," r.ieddai, "gellwch ei gaaw, Ochoe i c■ i1 vl yr oeddw.n yn bwnadu ei bryxu." Ac wedyn yr oedd caion y \\T¿-¡g rhy lawn i'w (baIod iefaru. # » • ,Y FEN UNDEBOL. CVir y feu hon yn ymweled a phob parih o Ogi edd Cyiaru, ga.n egluro aiiicaa-iion y buuid. Yn y partnau ciiwareiyddol g'eJwir rylw arbenig at etfenhiau yr hyn a. elwir yn Faanach Rydd, fn- rhngolygon am gypyrddau gie.-gam y gauaf »€3uf. Nodir Tiv ar gyfartaledd cnwartor mil- iwn o arian prydeinig yn mynoCd bob hlwyddyii i logeli tr.iiinorwyr sydd yn cysfcadlu yn annheg a eh war vl wyr Cymru. Pe gv. er.d y 250,000p hyn i bry.nu Keehi Cymreig, mor wananoi fyddai aar ein ohwa.relwyr. Mae r rcynieg hon yn eno-tih- io'n ddirfawr ar feib g-Iew Betnesda, Llanbfj) Ffestiniog", 8tC ardaloedd gweithfaol oraill, ac 1[:<1 jdyn:. o lawer mor gryf eu cred yn awr mown Masnach Rydd ag oeddynt gyait yn ol eyfoesoiyn. ar CLERIGWR A'R CYNGIIOR. Un o'r clerigwyr mwya-f difioesgwi ei barabi yn Ngoakdd Cymru yw'r Par.'ch R. ri. Jorico;, ticer tfcanog'vven. Oherwydd aradwch Cynghor ae-Il- y duo.1 yn eyflawni gwoiIia.ntau a ddymumd, ysgrif- emodd y F>r at Fwrdd Llywodraeih Leol i gvvjt.o, gan gyreiiio at aelcdau y Cyng'hor fel yn "dviHuti't <j<j<iiwrrii alieciiyd cy-^ytl a ptiarjys- idvd plentynaidd." < fY EEDYDDWYR ANNIBYNOL. Yn v rhit'v.n dhveddaf o "bercn Cynnru" eeir yyg, a "Ingla y Be.ivd(iwyr. Geliir barnu 8&it>wynt yr awdwr odunvrtii y dyfyjnad a gan- Jj c "Dyledswydd y Be-lvidwyr yw ymgadw allan o'r faiih gyxi'jiiiadau (sef Cynghor yr Egiwysi Rhykhojj), a gwrthdystio yli erbyn y fath gyri- Iluii Ni cldr undtb tra fyddo plcl-d- iau. Pj guilai y Taeneiiwyr d<liddymu bedydd y credincl allan o'r wlad, yna toi.d i fyny y Cyng iior, am y byddid wodi cyivhaedd yr aitig anc-aai yr una y Taeneiiwyr yiiddo, scf gwiieud i fíwnkl a b'xiydd y Testament Ntv;ydd. » BElNiIIAU Y DYDDIAU DIWEDDAF. Goihebydd i gy-foesolyn a ysgnfena:—Ychydig 0 yn ystod y blynyddoedd diweddaf; sydd •wedi bod a».n y seintiau ayii yn y wiud hon. Ond 5 Moa1 ar yr adeg bie.^enci fel pe yn adnew- u eu nerth. Yr wytnnos ddiweddaf cy.nhal- iwyd csnhudlnld bwyag ganddynt yn Nghaer- dydd. Ac y mae rhai canjraenau o'r Met yn llwyddo i gyffiroi iiieddyliau llawtr mewn rhai •Ueoodd y\n Mvffn-n Tawe. Y niaent yn gaila Hwyddo i dvnu canoedd i wrandaw a"tiynt bob S06 Sabtoth. Ond ri d ydym we<ij clywed eu bod wedi 11w;1.10 i droi neb a,tJut hyd eto. Nee Babboth dir.eddaf JJwyddcdd congen o Anbi. liormons i d-dod i'w c-yfariod, ac aelh yn bc-ef li iawn rli.yny'fidynt, bron iiyd at ymladJ; ond daeth y CM bi i derfyniad dr,y gytundeb fcd dacil Pi-'iocdd.'o yn yr a^'jred i fod y Sablx/i-h me-at Teg yw Jiysbysu nad yw y seiiiiiau hyn yn oroffesu yr uu Rvfa:hrach Mormo^iuaid. CTrcdwn ei bod yn ormiJd o'r dydti erbyn hyn i bregelhu Seintiau y Dydd Di weed at drvi yn Uwydciianus er y bceni y wlad am dynior » # » hir. HEN GARICTOR IIYNOD. Cainedd^g ienga1.- a ysgnfena a gi i;y'n :-I fell KariciC" hynod oedd y Parch John Parry. M.A. Perecn Pias. y-Na.:if, a giad<lvyd yr wythnos ddi- wddaf. Yr oedd yn bktiwr byw o'r hen BelEün Cymrtig, wrth rodio ar y. ffordd best. Gwr -,ai, cymaesnr o gorph I!W.:Je b coch, "yn iarlW (term llafa,") aiarad a rhawb, yn ei Gymraeg garw &'r Saesncg pur. Digwyddais fod y.n ngiierbyd v 'tren back'' ar unwaifh ag ei UIl. waitn, a ohydag of yr oedd boneddwr byo" 'ui, Ctiddii, a liais g'vanadd, iiie,-chetadd. Edrych- ai Mr Parry allan drwy y ffcnestr, mown duJJ eydyn, gwyllt, a phob tro y eiaradai y dyn bae- fe erochwaeddai "What?" in ei -xyncb. Gwnaerii hyny gryn ugaia o weit-hiau o Bettws i'.r Waenfawr. Bu'r "What" rhyiedd Iiwnw gen- yf ti a chyfaill yn caej ei ddynwaicd am flyn- yddowJ t •.ved'v.i. Er ei erwindeb yniddangoe- iadol, dy-wed y rhai a'i hadnabyddai ef oreu, ei fod yn hen wr bonheddig pitbaf clen, wedi deall ei ffordd arbanigol ei hun. Yr oetVl yn ysglaig gvyeh. Wedi pryuu rhanau helaeth o Ystad Pias-y-Nant, gwnaeth wnibreth o well, iantau vn v He. C'ododd balasdy newydd. Gwnaeth gapel, neu eghv.ys, newydd ddel ar ad- feilion yr hen un. Pregethai yn fyaiycii ynddi. Ai boneddieion uchel o'r Bedd i fyny yno i'r g^asanaeth yn ami yn yr haf. Gedy wecldw, dau fab a merch Ga.nwyd ef yn y Gwastadfaes, .Warnfawr. Dywedai y Parch D. D. Jooee, Ban- por ("Daniel Waterlw," mab yr hen Ddafydd Jones y Pregethwr), ei fod yn yr ysgol yn Mot- twnolr ar unwaith ae: ef, riivw 65 mlynedd yn ol. JDolhryd hem gymeriad rliyfedd ei deithi. it it it FFERM Y COLEG. Treulkxki gwab-oddedigion ProfTeswr Winter orig ddtfyr ac adeiladol n Madryn ddydd LInn. Hwyrach pe trallai-ai aelodau'r Cynghor Sir lyr,ed g'Yda'.F amaethwyr eyfarwydd hyn ar ym- wejiad a Fferm y Coleg y bnasent yn llai tuedd- oi i rwgnaeh pan y dnethai'i tro nesaf i bleiii Jeiaio swin tuag at gynal Adran Amaethyddol y Osleg. EniBwyd un tdwe aur, chwech gwobr cyntaf, chwoch ail gwobr, ac un di-ydedd g^obr gan stoc Madryn yn yr Arddangosfa Genedlaeth- ol Gy.nroig yn Aberystwyth eleni. Ond nid yw gwobrwyon yn ddigon i oúla am fagu a chadw anifeilia:d, drwy werthu anifeiliaid a. enillasant Twobraa yn Inix y ceir elw. Da yw deall fod galw am anifiJiaid at fagti yn Rhodesia, ac mac galw am fyhai-yn Cymre.g i'r U.nol Dilactitiau. Bydd y Coleg, wrth dynu o;y]w fel hyn at r&gor- iaethau anifeiliaid Cyinreig, yn foddion i Jesoli uiagwyr Cymreig yn y mator o fafinaehu gyda tbf&morwyr i raddau nas mwynheid o'r blaen. ftRDDANOOSFEYDD AMAETHYDDOL. Er cynifcr o'r arddangosfeydd hyn acgynhelir, y inaent yn enill cefnogaeth y v.'Jad, ac ana ml y irydd yr un yn polled. Mae'r Arcdangosxfa Gen- edlaetliol yn cynyddu a llwyddo. a. ohaed yn Aberystwyth cleni fwy o 130p ra'r Ilyn,ild am fynediad i mewn, yr hyn sydd brawf o'i phcblogl- lwydd. Eithr nid dyna y notlwedd oreu yn hanee J "preimin," fel ei gclwir genym ni yn Mon. Tystia'r beirniaid yn barhaus fod yr anifeiliaid a ddantrosir o ansawdd uwchraddol, a'r brid yn gweJJa yn barhaus. Mogir uchelgaia iach mewn imaRwyr ao amaethwyr i berffeithio y rhywog- aothau, a. deuant i weled fed hyny yn dwyii elw. Ceir marchnad barixl i'r goreuon yn mhobr dos- barfch, a thelir prifiiau uchel am danynt. Yr hyn fyddai yn dra dymunol er hyny, fuasai estyn cortynau y cylch cystadleuol, yn enwedig yn tdfanau y gwarthee a'r defaid. Nid dymunol lod y gywtadleueeth cydrhwflg yr un pesrsonau ft flwyddyn l Owlddlu.

[ Llith Die Jones. j AR FY HODIDES. I Hydw l'n ddigon siwr mod i'n haeddu bolides 03 oos rhywun yn y byd; end ran hyny mi wyr pawb mai'r rhai sy'n gweithio galeta sy'n cael lleia o gyflog a holides hefyd, ynte mhobol i? Mae'r hen fyd yma. wedi mynd yn rong i gyd drosto, ac os ewyllys Adda sy'n cyfri am hyny toedd vyfedd yn y byd iddo fyned c'r ardd. Toedd o ddim ffit i gael byw mewn lie braf felly; a roedd bod yn nghano! y drain yn ei siwtio fo'n well o'r haner. Wei i chi rydw i ar fy holides er dydd Mercher, tasa fo'n holides hefyd.achos yr ydw i yn gorfod sgwenu fel hyn drwy'r cwbwl i gyd. Nid dyn i esgeuluso gneud ei ddyledswydd ydi Die Jones; a thaswn i wedi mund i'r Merica. am dipyn o newid aer mi faswn yn sgwenu o fan hono i'r "PIOneer," aehos mae na geinia fasa'n colli eu cysgu tasa nhw ddim yn dariJen fy llith. Mj ges job na fu roteiwn beth hefo'r hen ful bach yma. Toedd o mwy na llawer mul deu- droed arall ddim yn credu llawer mewn gweithio'n galed, a roedd gyno fo eisio gorphwys bob yn ail gam o hyd. Roeddwn i wedi meddwl yn shwr y baswn i wedi cyrhaedd Llanrwst crbyn noa Fercher, ond toedd y mul ddim yn foddlon mynd tu aHan i Gymru i fforen parts fel Llanrwst, a mi nogiodd nes yr aeth hi rhy hwyr i fynd ddim pellac-h. Mi faswn yn leicio yn y nghalon taswn i yn perthyn i deulu Abram Wood, ac wedi dysgu byw mewn carifan a chysgu mewn tent. Ond Cymro ydw i, a toes fawr o Sipaiwn yn y ngwaed i. Wrth lwe, roedd hi'n noson reit braf, a mi wnes y gora o'r gwaetha trwy gysgu yn ochor y clawdd, ac rr.i gaf- odd y mul lonydd i bori nes doth rhyw blisnian heibio a mygwth i. Mi ddeudis wrtho fod croeso iddo fynd a'r mul i'r cwat os oedd o'n leicio as y baswn i mewn gwely braf yn Llanrwst taaa fo'n peidio bod yn gymaint o ful. Ond waeth i chi dreio argyhoeddi mul naQ" argyhoeddi plis- mon os bydd o'n meddwl fod gyno fo siawns i gael case; a mi ddeudodd y P.C. fod o eisio fy enw a nrecsiwn i. Mi ddeudis wrtho mai Die Jones y "Pioneer" oeddwn i a mi ddychrynodd gymint fel na chymodd c 100 fenw i o gwbwl. Mae tipyn o fantaa weithia. wrth sgwenu i banyr newydd. Mi fedras ddal y mul bora ddydd Iau ar c-1 chwyBU llawer a dal cratchen o fiaen ei lygad o. A chyn hir yr oeddan ni'n mund brafia lioed tua Llanrwst. Roedd gen i eisio sgwrs hefo Isgoed, Eryl Menai, ac un neu ddau aralJ, ond wedi i mi gyrhaedd y dref mi ddalltis fod pob copa walltog ac anibell un moel wedi mund i ARWEST GLAN GEIRIONYDD. Toedd Elis o'r Nant wedi anfon yr un gair ata i, ond mi bendrafynas fynd yno. Roeddwn i d'ryn o fardd es talwn nes i mi ddwad yn gallach, a rydw i o hyd yn ewyilysiwr da i'r trad. Ac yn wir mi ges lawar o hwyl ar ol dringo i ben Bryn y Caniadau. Roedd na lot iawn o feirdd a phobol gall yno blaw fi; ac mi glywis na fu rioed yr un Arwest a mwy o lewyrch arni na hon. Tydi hyny ddim yn rhyfedd crbyn i chi feddwl fod pobol mor bwysig yno. Toedd gen i yr un englyn na phenill yn barod, ond roedd gen i ddigon i ddeud a phaw b yn falch o ngweled i. Mi gyfarfyddis a lot o ddynion clenia weisoch chi rioed, a roeddwn i wrth y model hefo Dewi Mai o Fciricn, Pert-hog, Wyn Davic: y pregethwr niawr o Fangor, ac eraill rhy luosog i'w henwi fel bydd yr oct-iwuiar yn deyd. Ond er y cwbwl i gyd roedd yn reit drwg gen i weled lot o hen ffryndia. wedi mynd o'r golwg, nenwedig GWII.YM COWLYD. Hen ffrynd dawnus oedd o. Toedd o ddim heb ei feia, a roedd o'n medru deyd a gneud petha reit rhyfedd, ond roedd gyno fo glamp o dalent. Tasa. fo wedi gneud dim ond. canu i fynyddoedd Eryri mi fasa wedi enill parch pob un sy'n dallt barddoniaeth yn siwr i chi. Ac am sgwenu Cym- raeg, roedd o tuhwnt i Hwntw. Wn i am neb b!aw'l' Proplnvyd Eseia fedra neud brawddega cystal a fo. Chafodd o fawr o ysgol a fu o riocd yn y coleg, ond mi fasa yn gamp i foys y colega sgwenu'n well na fo gwaetha nhw yn eu danedd. Ond mae Gwilym druan yn ei fedd, a'r Arwest ddaru o roi cychwyn iddi yn fwy byw nag eriocd. Aros a mynd ydi hanes yr hen fyd yma ynte mhobol i? A rydw i'n teimlo reit chwith wrth feddwl gymaint o hen ffryndia sy wedi eu galw gartra. Fedra i ddiin sgwenu dim ehwanag heddyw, aches ar fy holides yr ydw i a wiw i mi ladd Fedra i ddim sgwenu dim chwanag heddyw, aches ar fy holides yr ydw i a wiw i mi ladd fy hun, achos job galed ddychrynllyd ydi sgwenu erthygla gwreiddiol fel hyn. Mi geweh dipyn eto yr wythnos nesa os bydda i byw ac iach.

Nodion o Glip y Gop. (Gan Wil y Gweithiwr.) MIA HALL. Dydd Sadwrn diweddaf gwelid meirch ger- bydau a choir mcdur yn odyfoo o bob cyteir- iad i Mia Hall, a ehlywid llawer yn ymofyn beth sydd yn bod yno, a'r atcbiad ydoedd "a grand garden party," ac yn siwr i chwi, un ysblenytkl oedd hefyd. Anha-wdd ydoedd cael goJwg mwy prydferth na gwahanol liwiau gwisgoedd y boneddigesau yn rhodio yn mysg blodau amrywliw Mia llall. Hefyd, yr oodd Seindorf Pres Gwespyr yno yn dyddon y glust gyda'u hofferynau. Felly nid rhyfcdd fod y tylawd a'.r cyfoethcg yn dymuno hir oca i r Misses Ralli, ao i'w nanrhydeddua dad, yy Henadur M. A. Ralli. Safant yn y rirestr fwyaf haelionus o fewn ein gwlad, a n-kant-aie fawr i'r ardaloedd hyn ydyw eu bod yn car- trefol yn ein mygg. GWA1T1I CEMENT NEWYDD. Hysbysir mewn eylchoedd neillduol fod yn mwnad cwnmi o Londain i agor gwaith cement newydd ar dir Mr Leonard Huglies, Castejl Dyserth Dywedir fod y defnyddiau a geir yno yn ateb i r pwrpa3, ac fod cyialaf o66,000p wedi ei buddsoddi ar yr anturiaeth. Os gwir hyny, bydd yn gafiaeliad mawr i'r ajdaloedu yma. NANT YR OGOF. Y mae sibrwd ar led fod cwmni o Lerpwl yn bwriadu agor chwarel galch ar fyrder yn y fan uchod. Y symadydd yn yr actios ydyw Mr Thomas Goulding, hen fonecldwr sydd am flyn- yddoedd lawer wedi ymdrechu yn galed i agor gweithfeydd yn y cyffiniau hyn, a dylai pob dosparth ddymuno ilwyddiant i'w anturiaetb brcsenol. CODI YN RHY FOREU. Un tro yr oedd gan amaethwr yn y cykhocdd hyn was oedd yn lied aniben i godi o'i wely mown pryd. rn bareu, er eeisio ei syjnbylu l adael ei or.vcddfan, gwaeddodd ei feistr yn ngwaelod y grmau Twin, cyfod ar unwaitii eanys y mae Shon y Waen wedi darganfod or- iadur aur ar y ffordd wrth godi yn foreu." "Aie," ebai y cysgadwr, "rhaid fod rhyw ffwl wedi codi o'i flaen yntau neu ni buasai wedi ei chaol," meddai Twm. Wei, ynKldengys fod un o^ ynrwelwyr a Chlip y Gop un o'r Sabothau o'r blaen naill wedi codi yn rhy foreu Hell gvsgii yn rhy hwyr, canYd hysbysir fod rhywun o Gwaenysgor i Glip y Gop wedi colli cadwen aur. Felly dyna gym- elliad i bo-b Twm gysgadlyd i neidio o'i wely. PRINDER MUSHROOMS. Cwynir yn y_ gymydogaeth hon fod y rhai hyn yn bur brin ekui. Os ftllj*, rhaid fod llawer o gerllded ofer, canya y mae cymaint o chwilio anI danynt ag erioed. Y CYNHAUAF YD. Bydd amryw yn dechreu ar hyn yn yr ardal- oedd yma, a cheir clywed swn peiiianau tori yd yn fuan, ond bydd (rwsfc y rhai llyn yn llawer mwy bendithiol i'r wlad na S'wn y cer rnodur. Y TARW GOREU. I ran Mro Price, Teilia, y ctaeth y brif wobr yn arddangosfa anifeiliaid Rhyl am y torvv goreu yn ei ddosbarth. Ilefyd, dygodd yr ail allan o'r oil. Y mae hyn yn gicoti i'r ardal hon, ao y mae gan berchenogion gwartheg acho3 diolch i'r "Ilunfc" lwynogod am ddwyn ieirw o'r rywogaeth i'w mysg. Er'^ pan y dyg- wyd y rhai hyn yma y mae stoc) ein hamaeth- -wyr Avedi gwella yn fawr.

THE NEW BEEF TEA—JU-VI8. "Prepared solely from Beef and Vegetable. Makffs delicious rich gravies or a cup of strong Beef Tea for a penny. Ask your groccr.

Arwest Farddonol Glan Geirionydd. Cynhaliwyd yr uchod ddydd Iau diweddaf, yr yr hon eleni eto a freintiwyd ag hin flafriol, ao eitbi-io i gawod o ivliihwiuw tyner hc-brwng yr arwestwyr adref. Daeth tyrfa dda yn nghyd, yr hwna. brawf nad ydyw poblogrwydd yr hen serydliad yn llei- hau dim yn nhreighad y blynyddoiedd. Yr oedd oynulliad lluosog wodi cyrhaedd er- byn haner a«r wcdi una.ixkkg aniexth, pryd yr agorwyd yr Or-edd yn fl'urliol ar Fryn y Caniax^lau gan Elis o'r Nant, ac oil ryinwyd y weddi gan If an Dafydd. Weeli cael detholiad o Iwnilljon gyda'r deiyn gan loan Dwyryd a'r Teiynor Dalf o Feirion yn cann'r delyn, ym- neillduwyd i Lawnt Llys Taliesin, lle'r arhol- yvyd yr yrngeiswyr am urddau, ac "wedi hyny dychwelwyd i J'ryii y Caniadau, lie yr oedd profedigaeth yn cm disgwyl un ao oil, gan fod un ai ysbryd y gwynt r.eu y-sbrydion r.nai o^r cynfeirdd, fel y uiynai rha>, wedi ynivryd a'r delyn, ao wedi ei mweidio i r fath raddau fel y collwyd ei gwasanaeth am y gweddill o'r dydd, er mawr siom i bawb. Gwnaed casgliad- au sylweddol ar gyfrif yr anftawd, a da gen- ym ddeall nad oodd pethau eynddrwg ag yr ofnid. Ar gynygiad Elis o'r Naont, a chefnogiad I fan Dafydd, p&siwyd pleidlais o jrydymdeimlad a'r Isgoed a Mrs Jones yn eu profedigaeth o golli eu liunig ferch, a chydnabyddodd yr Isgoed o dan deimladall. dwysion, Cyflwynwyd urddau i'r pcrfonau oanJynol gan Elis o'r Nant mewn modd deheuig a fir act h — -Beirdd Ysbas: A. Ephraim (Meirionferch), Blaenau Ffestiniog. Haw]: Grace Lloyd (Hoyrnwen), Nant B. II., a D. J. Roberts (Dewi Mai o Feirion), Blaenau Ffestiniog. Cy- fallwy: Hugh Thon\as (Huw Tudur), Trefriw a J. D. Jones (loan Dwyryd), Blaenau Ffes- tiniog. Ofyddion Ysbas: liilian C. Hughes (Lili'r Dyffryn), Trefriw; John Thomas íCúJ1- wyn), Harlech; John Owen (loan y Gadlys), Lhmdain; W. B. Lowe (Daearegfab), Llanfair- feohan; David Hughes (Dewi Ynyr), Talybont; H. Dd. Jones (Yocei(icg), Gaerwen: John Oats (loan Ludd), Lkndain. Ofyddion Haw): Ed. Williams (lorwerth Ddu), Trefriw; J. R. Jonefl (Rocer Geirion), Bangor; Hannah Davies (Gar- monwenj, Capel Garmon; J. D. Jones (Llwyn- fryn), Llanrwst. Ofyddion Cyfallvvy: T -R. Roberta (Asaph), Caernarfon; Annie Williams 4N,tunsi frysotr), Trefriw. Derwyddon Y"s)>a.s: Davidl Lloyd Jones (Dewi Talysarn), Dolwydd- elen. Hawl: Parch II. R. Williams (A.). Ep- pynt), Colwyn Bay. Cyfallwy: Parch Henry Jones (A.), (Nefynfab), Trefriw; Harold Rath- bone (Mea-lin Lleifiad), Llandudno. Cerddorion Ysbas: Janet Williams (Llinoi Gwyrfai), 66, Ramilus-road, lei-I)wl; O. J. Williams (Owam Cybi), Llangefni; Bl'xhven Jones (Llinos Dwy- ryd), Blaenau Ffestiniog; Wm. Owen, McGaul (Gwilym Alban), Trefriw; Lorna L. S. Rath- bone (Mwynen Lleifiad), L!andudno; Mary Owen (Mair Lleifiad), Lerpwl; Rosamond Mor- tis (Rhosmourig), Waterloo; Florence Morris (Olwen Meurig), Waterloo; Annie Blodwen Jones (Llinos Arfon), Talybont. Haw!: Mary Roberts (Lilno, Gwydyr), Llanrwst; Pierco Evans (Prys Arfon), Trefriwr. Cerddorion Cy- fallwy: J. D.Jone.s (loan Dwyry<0, a D. Fran- cis (Teiynor Dall o Feirion), blaenau Ffestin- iog. Arwisgwyd yr urddedigion gan Miss Ro- berts (Llinos Gwydyr), yn C'l ei chynorthwyo gan lsgood. INedi iiyny rheddwyd y siars idd- ynt gan Elis o'r Nant, a chafwyd anerchiadau barddonol gan Ifan Dafydd, --envi Mai o Feir- ion, Huw fudur, McLno.'iierch, loan Dwyryd, a Plienilyn. Cauwyd vr Orse-dd yn rheolaidd, ac ymneill- duwvd l Luest- Taliesin am luniaeth, a. chymaint oedd angen y lluaws fel yr otnid i newyn du ein goOuiweUdyd. TI, r Am ddau o'r gloch ar adfail Llys iaiiesin, pryd y cymerwyd y gadair gan Mr John Owen, LlunUain (Dirprwywr y Ddeddf Dirol newydd), gan yr hwn y ^afwyd anerchiad lawn o dan Cymreig, ao arweimwyd gan Elis o r Nant. -cr,,iv,rNNvd riiin nuewn aarodd a ehami gan Limes Gwyrfai, lorwerth Ddu, Owam Cybi, Llinos Dwyryd, a chafwyd anerchiadau llawn o dan gan Herhd, Caerdydd, j arch W. Wynn Davies, Bangor, a Pbenllyn. DarlienN,yd (tarn o farddoniaeth gorchostol ar Lyn Crafriant gan Merlin Lleifiad. Enillwyd gwebrau fel y oanlyn —Hir-a-thodd- aid i'r ciiweddar Mr Melntyre: Perthop-, Pen- ma.chno enilloeld. Eriwau adar gwrylltion, etc.: Mrs J. Lloyd Roberts, Llanrwst. Adruddiad, "Tom Ellis:" 1, Nansi Prysor; 2, lorwerth Ddtl a Roscr Gcirion. Y beirniaid ocddynt Ifan Dafydd, Job, Elis o'r Nant, J. D. Jones. Lhvyn- fryn, ao loan Dwyryd, a Mr O. J. illiams (Owain Cybi).. Swyddogion y pwyllgor oeddynt: Cadeirydd, Isgoed; is-Eradeirydd, lfan Dafydd; tryso.rydd, Ynyr; ysgriknyddion, Elis o'r Nant a Dewi Mar o Feirion, ao fe weithiasant yn egniol. jTerfynwyd drwy ganu yr Antheni Genedl- aiethol "Gymreig, ao ymwahanwyd wedi mwynhau diwrnod difyr ao iachusol.

0 Llandudno i'r Waenfawr. SEFYDLU Y PARCH D. J. LEWIS. Dydd Llun cynhaliwyd y cyfarfod misol yn nghapcl y Waon, pr d y cuiwyd pregethau Krymus nosweittna.u Mawrtn a jViereher, gan y I Parcrin. W. R. Owen, B.A., Jerusalem; 1. M. Jones, Oolwyn Bay; a Morgan W. Griiiith, B.A., Dinorwig. Yn lie prcgetnu, noe Lun, catwyd cyfariou sefydlu y Rweimdog y l'aroh D. J LMvis. B.A., dan lywvdctiaeth Mr J. W. Tho- imas, B;yn Me:.yn. Dccnreuwyd trwy ddaxlJen a grteddio gan y .Paseh r. ral ry Jones, Rhyd-ddu. Cafwvd nunes yr alwad o'r deenreu ga.n y llyw- ydd, set" hanes y pwyllgor gweinidog (tel y wir ef). L yweUoOd lod y tyriot carwrtact-hol wedi bod -,yii faitti, ac mewn canlyniad y gellid <jisgwyl bywyd hapus ar ol y br.odae. Yna co-uodd Mr David Janets Llwy.nfryn, IJan- dudiio lun o flaenoriaid Rehoboth), dms Uyrar- fod M sol Dylfryn Conwy, i gjflwyno Mr Lewis droscdd Gvfarfod Misol Arion. Dynia rai or ttthau ddywededd am dino-. ''Ei fod yrt ddyn hawdd iawn byw gydag ef, yn ymroodgar i boh gwaith, yn lfyddion iawn i'r cyrddau gweddi ac e^wysig, ei lock yn bregethwr ihugorol, ac yr oedd felly fel yr oedd gwrandawyr Llandudno y.n ei weled yn ^regethu -wri rhy anaml. Y oh- wanegai ei fed yn d<iyn dysgedig' ,jawn, ac o eyn- wyr cyfFredin cryf. Dywedcdd air yn mheliach am Mrs Le vis, ei bod yn deilwng iaw.n o fod yn wiaig gweinidog, ac hetyd fod ynddi duedd gref at farddoni, a bod ei gweithiau wedi yan- tidangos fwy nag unwaith yn y "Drysorfa." Cafwyd ychydig sylwadau gan y Pa-rch T. M. Jones, Colwyn Bay. Yr oedd yn bleser mawr ganddo ef fod yn bre,-eiiol ar yr aciilysur, ac yr oedd wedi arfcr edryoh i fyny at eglwys y Waon- fawr er's llawer o flynyddoedd. Dywedodd fod cyfarfod ymadawol Mr Lewis yn llefaru am ym- lyniad egiwys Rehoboth a thref Llandudno wrtho. "Y mae y,n y Wacn," meddai, "wemidogion cymwya a galluog wedi bod, ond er hyny gall Mr Lewis ddweyd rhywbeth a fyddai yn new- ydd. Peidiwch rhoi sylw'r gweinidog heibio heb roi lIwyr vstyriaeth iddo, a'r gweinidog yn yr un modd tu¿gat yr egiwys. Gobeithiaf fod goleiuii yn adk-wyrchu ar y fo<}"wy heno." Y nesaf oedd y Parch W>n. Jones, Felinheli, i roddi croesaw ar ran Cyfarfod Misol Arfon. Dywedodd nas ereihd bejo Mr Lewis am ddod o cglwys l,ti i egiwys fwy, ac o Gyfarfoci Misol llai i un mwy, ao yehwanegedd fod Cyfarfod Misol Dylfryn I'onwy wedi mya'd a gweinidog o arda] Waenfawr, ac nad oeddynt yn awr ond megilJ yn talu'r pwyth yn ol. Yr oedd yn ddrwg ga.n. ddo fed Mr Lewis yii colii cwmpeini Mr Rhydd" eJo'} (A.) mor fuan. Dywedodd fed yma (yn y Waen) beth m ca!ono<rol iawn iddo ddcohreu ar ei waiti), sef adciJa-daa heirdd, a phobl hawdd pregethu iddynt. Canent vn dda iawn, tiC yr oedd canu da yn help i ddyn bregethu. Pre- gethwr yn tyfu oedd Mr Lewis, ac heb orphen tyfi Cafwyd svlwadau Infyd gan y Parchn. W. R. Owen. Jerusalem; James Jones, Croesywaen; J. Rhyddercfi (A.), P. Jones, Rhyd-ddu; a Rhys Lewis, Salem. Dywedodd yr oinf fod Mr Lewi3 yn dod i iLn o eglwysi goreu' r bid, ac enwodd rai yr oedd of wedi bod yn cyd-weithio a hwynt yn y dosbarth hwn, ond wedi z)iyiied at eu gwobr erbyn heddvw. sef v Parehn." W. Vaughan Jcncs, B.A., Ponid; W. Ellis, Beddgelert; W. rhillip Williams, ('roesy wae.n; a Dr. Hugfies, Ensedi. Diweddodd ci araeth gydag englyn o'i eidd^ •— Lewis a ddaoth i Ivwio—gwyr y Waen, Hwn goronir heno; Yn ei fawr sel fe roes o Lon'd adnod i Landudno. Yn olaf cafwtd p;n.:r gan y Parch D. J. Lewis, B.A. Nid oedd yn teimlo llawer o awydd dweyd -yr (Ioe.(.M yn teimlo mwy nas gal!ai ddweyd. Ni ddarfu iddo briodi y brkdas hon yn fyrbwyll heb lawn ystyried a. gweddio. Gofidiai yn ei Ralon fod y brawd iTvddlon a charedig", Mr R. 0 Jones, wedi ei amddifadu o fod yn bresenol. Gyda llaw, da iawn genym ddeall fod y Cyng- horydd R. 0. Jones at v ffordd i wella, ao y cawn ci weled yn fuan eto yn rhodio o gwimpas a dilyn. ei ddyledsw yddau. W

Profwyd ewyllys Mr Thomas Darlington, Aber- ystwyth, yr wythnos ddiweddaf, ac yr oedd ei yetad yn cael ei phrisio yn 497

PhitesophFr Hen Grydd. Y MAB AFRADLON. 'Roedd y 'get.hwr oedd g'yno ni y Sul dwyt-ha yn am y Mab Af.radlon, a wyddoch. chi, hogia, fedra i yn fy myw gael troi y ciba moch aJJan o mhen byth er hyny. 'Roeddwn t wedi arfar meddwl am dano fo fel rhyw fath o -WT"l u -rhyw garitor nobl felly, ac un Yon haeddu cael ei edimviru a'i barohu. A 'rwan, rwsut, rydw i wedi Ikw",d fy marn yn hollo), a'r brawd arall hwnw, y boi oedd yn ddiwyd a respectabJ, hwnw ydi'r dvn i iiii. DRYGIOXI AC OFEREDD. 'Drychwch cihi 'rwan, -r-cedd y boi afradk,n wedi mynd ar i ben i ddrygioni ac oferadd, ao wedi enjoio ei hun tra y oenioga yn para. Ac yn y diwadd pen ocdd o mew.n gwiad bell I mocld o wedi deffro un bora, ar 01 éWqli08 00 spri iiia, n debyg gin j, ac wedi cael allan nad oedd gyHtf fo yr un ffyrli.ng. A wedyn 'roedd rhaid troi ati hi a chwilio am job. A mi fUO'll lwcus i pad cafal ar waith oedd yn ei siwtio "down to the ground," yadywad y Sais. EDIFARHAU. Ond beth na'th iddo fo edifR-hau? Wei., end gos-fod byta ciba mooh, a meddwl am y bwvd ardderchog fasa'r hen dad y,n roid iddo fo tasa fo yn mynd ad'ra. 'Toedd o yn difaru dim, ffeia i o, am i fod o wedi bod yn byw yn wyllfc ao yn pechu, ond roedd corfod byta ciba yn troi ei etymoe: o. a mi ddeudodd wrtho ei hun: "Ma.'I' hetn 'fathex' yn hen fachgan tyner-galon iawn. 'Ta*wn i yn niaeddu t.ipyn ar y dillad mA a rageio tipyn bach mwy arny nhw, mi faddeuith y cwbwI i mi, a mi ga ina. Jond st vrnog o fwyd siort ra. Ac felly y buo hi, fel ryda chi yn gwybod. Ond, diast i, fedra i yn fy myw licio'r bo;, na neb arall tebyg iddo fo. Wrth gwrs, tydi hyn ddiim yn gneud i mi feddwl llai o'r stori Mr wera fendigedig ma hi y.n ddysgoi i ni. Amca-n y ddameg, wrth gwrs, ydi dangos oariad anfeidrol v Tad Nefol at greadur- jaid drwtr sx'n peehu ao yn dwad ato fo &r ol iddi hi fynd yn be,n &et airny nhw, HEB HAEDDU LLO. Ar yr un pryd, ma na beryg i ni fynd i neud srormod o r afradloniaid Ina. Ma. na geinia o bony .nhw yn y byd, a weithia mi faJia,'n talu'n well i amball i dad roid andros o gweir i foi afradlon yn He lladd y 110 pasgedig. Ma na. foi. welwch chi, g^imerant fantaia o dynerwch oalon tad ne fam weddw, a mi ddo.nt adra ar ol 1 r pres ddarfod, a. nil gyme.rant-arnynt eu bod wedi edifarhau mewn llwch a lluôw. A ma nhw wedi edifarhau, mewn rhyw ystyr. Ond y ciba *y n acthosi r edifeirweb, a. nia y gydwy- bcd. Tasa'r ciba, bob omsafr yn doffro r gydwy- bod ae yn Ali--ici iddv nhw feddwl am y. pecliod, a md am y stymop wag, mi fasa pobpelh yn iawn, a mi faswn i yn cyfranu tipyn at gael JJot pasgedig ar g^far pob ho-ervn afradlon wyddwa i am dano fo. DAMWEINIAU'R GWYLIAU. o'nd toes na hanesicm ami yn y papura. 'ma am bobol vn boddi ac ati ali adag gwyJia fel hyn. A wyddoch chi, 'r:vdw i wedi ciywad f<xi jest pob un o'r digwyddiada galarup, yn tarddu o (idiofalweli a fl'wlb:i. TTyna i chi ddau no dri o ddynion, ynte, yn my.nd allan mewn cwch, hcb wbod fawr i gyd am y ffordù o drin tacla felly. A ma un o hony nhw yn ddigon n ilwl .Y v,, efalla i siglo r cwch er mwy.n "6J)();,t. A dyna'r lot o hony nhw yn y dwr toe. a. 'run o hony nhw yn mcdru nono. A Uiro arall mi fydd gyny nhw isio newid lie, a ihra bydd un yn pasio he»jbio'r Hall, mi ddechrcuit.h y CWCh eigio, a mi gollith y cwbwl eu pena, a dyna nhw drosodd, a'r eweh ai waetlod i Iyny. DIOFALWCH. Ma pob dyn sy; tu allan i Asylum yn gwbod ma neth hawdd iaw.n i'w droi ydi eweh. Ao eto i gyd, ma, na betha fel yna yn cael eu gneud, a ma na geinia o fywyda ya cael ell colii. A Ima. pob dyn a dynas yn gwbod ma peth pervg- Jus ydi my.nd i nofio mewa llefydd Ho ma r' Hi yn rhedag yn gry', ac eto i gyd ma na gannoedd yn boddi bob blwyddyn with neud yr hyn mae eu synwjv y.n deud wrthy nhw y'n beryg!ur-\ RJSKIO BYWYD. Ond be ydfr iws siarad? 'Toes na rhyw vsfa mewn pobol i Ileud pob pcth sy'n beryglus." 00 ces gin ddyn fotor car mac o ifiio gwe,d pa iiir ffa."5t fedar o fynd* rownd congla drwg a lJy-d ffyrdd peryerius. A tvdi amball i foi ddim In fodion ar gael oerddad yn saif hyd wybad yahen ddaear 'ma. Mi traid iddo fo gael "balloo.ii" ne "flying machine, a pho mwya'r pcryg, y mwya' yn y byd mae o yn mwvnh'au ei hunan. Ne hyny mae o yn ddeud, beth bynag. 'Rydw i yn anuha yn fawr iawn ao yn cael iaiwvniaak wvy trwirioneddol. ISlO DEDDF NEWYDD. Faint o fywyda tybad sy'n cael eu colli yn ystod bl\\ yddyji yn y byd ma yn unig o aoii'os hyfdra a bejrhigaTWdJ .'Uydw i yn avvr lod y thgiwr yn un go fawr. Mown amball i achc, pen r.na r meiorwr yn un heb lod yn fawr o worth nag o ddelaydd yn y byd yma, 'toes 'na dd:m rhyw goijad ofnatsan ar ei ol o. Ond { pen ma dyn hefo teuiu, ne fachgan hefo rhieni a phcrthynasa hoff o hono fo a rheiny y,n cael eu tristhau am i fod o wedi riskio ei fywyd hc£o'j lygaid yn agorad, yn gneud petha- fel yna, man g.ywilvdd mawr iddv nhw. Mi faswn i yn licio ,g'w{)ld deddf yn cael ei ohas.'o yn cosbi yn egar pob dyn no ddynas roith ei tywyd mewn perygj, yn u.nig eir niwvu chwara ne ymbleeera. Mi gaiff dyn ei gosbi, yn ol y gvfraith, an roid bywyda pobol eri 11 mewn p^rygl, ac yn eiwr mi dd.yhd ei go-sbi 'run fath am btryglu ei eiiiios ei ei hun.

Trwyddedau Sir Gaernarfon Cynhaliwyd cyfarfod o Awdurdotl Trwyddcdol Sir Gaernarfon, ddydd Sadwrn, yn Nghaernar- fon, Mr J. E. Geravcs, yr Arglwydd-Raglaw, yn llywvddu dros gynulliad lluosog o ynadon. Ar ran y Mil. Lloyd Evans, percuienog y Castle Inn, Criccietb, apeliodd Mr LloHl Car- ter am 762p 12s o iawn. Cynygiodd y pwyllgor 227p, a gofynodd Mr Carter am aniser i ystyr- ioed y cynyg. Ar ran tenant a phrydksydd y Quaaryman's Arms, Porthmadog, ajxiliai Mr Carter am 535p o iawn. Cynvgiai y pwyllgor 195p. Mr Arth<;n Owen, ar ran Mrs Jones, Bach- ellyn Bach, Llanbedrog, a hawiiai 715p o iawn. Awgrymai'r pwyllgor 202p. Parthed y Blue Bell, Bettxsrda, ar ran y perchcnogion, Mri Walker 31 Feib., Cyf., hawl- lai Mr Twjgge Ellis 672p lzs ao ar ran Mrs Gregory, a ddaliai y drwydded, hawhd 207p. Awgrymai'r p-w-yligor 322p. Mr Carter, ar ran Ystad Madryn, a Mr M. E. Noo ar ran y trwyddedwi- a hawlient 6C4p parthed y White Hall Inn, Iwthdinlleyn. Aw- grymai'r pwyllgor 96p. Hawiiai Mr Carter, ar ran perehen y Welling- ton Inn, Pwllheli, 1821p. Ymddangosai Mr llamlet Roberts ar ran y trwyddedwr. Cynyg- iai y pwyllgor 348p. Hawiiai Mr Richard Roberts, ar ran Mis3 Edwards, tenant y Palaoo Restaurant, Caernar- fon, 914p 16s 80 o iawn. Nododd y pwyllgor 197p fel swm a farnent yn dog. Ilawliai Mr Nee a Mr Carter, ar ran perch- enogion a thrwyddedwr y Drum Inn, Caernar- fon, 1342p o iawn. Caniatai y pwyllgor 197p,

Sasiwn Caernarfon, Cynhelir Sassiwn M.C. Gogkdd Cymru yn Nghaernarfon, o r 24ain i'r ziain o'r inis pro- senol. Dyddorol fydd y manylion a ganlyn yn riglyn a cnyfartodydd cyhoeddus y i>asiiwn. Dydd Lluu (24ain), am saith o'r gloch, tradd- odir uwy bregeth yn Nghapel Sjloh. Nos Fawrtn, am saith or gloch, yn Nghapcl Mjoriah, cynhelir cyfarfod oyhoeddus, pan y 4iarllenir panyr gan y Parch J. Owen, B.A., Ffestiniog, ar "Gristionogaeth a Sosialaeth" Boreu Mercher, yn Nghapel Mcriah, tradd- odir anerchiad gan y Parch R. D. Rowland (Anthropos) ar "Gysylltiad y cyfundeb a bywyd y gen Pregethir yn y Pafiliwn am bump o'r gloch yr un diwrnod. Am saith o'r gloch nos Fercher, yn Nghapel Moriah, cynhelir oyfarfod cenhadul, o dan ly w- yddiaeth y Parch John Hughes, M.A., Lerpwl (Llywydd y Sassiwn). Anerehir gan y Parahn D. E. Jones a J. Gerlan Williams, B.Sc., cen- hadon sydd adref yn bresenol; Dr.a Mrs Fraser, Mr J. M. Harris, Misses Rhys, Arianwcn Evans, a Florrie Evans (y rhai sydd yn myned allan i'r maes.cenhadol),a r Parch R. J. Wil- liams, Lerpwl (ysgrifenydd y Gymdeithas Geu- hadol Dramor). Yr un noson, yn Nghapel y Presbyterlaid Seisnig, y Maes, pregethir yn Saesneg gan y Parch T. Charles Williams, M.A., Porthaethwy. Progcthir drwy'r dydd ddydd Iau yn y Pafiliwni (ac yn Nghapeli Moriah ao Engodi os bydd diffyg llo). Gwahoddwyd y rhai canlynoi i bregethu:—Y Parchn John Hughes, M.A., Lerpwl (Llywydd y Sassiwn); John Williams, Brynsiencyn; J. Cynddylan Jones, D.D.; W. E. Prytherch, Abertawe; T. Charles Williams, M.A., a J. Puleston Jones, M.A., Pwllheli.

Mae cynhadledd Lambeth newydd orphen ei heisteddiadau, ao mae'r penderfyniadau a bas- iwyd yo xLifo ISk

0 Ben y Gareg Ddu. (Gan Ap Llcch.) Y GYMRAEG. Y mae Mr C. Roberts a Mr D. Williams, atdodau o'r Cynghor Jjinesig, i'w cymeradwyo yn ddirfawr am wrthwynebu mabwysiadu argy- mheIliad Pwyllgor y Llyfrgell i "<Y11U gwerth tua 50p o iyfrau heb fod cymaint ag un llyfr Cymraeg yn eu ntvsg. Ceir pool yn Ffestiniog fel mewn manau eraill yn netain am i'r hen iattrf gael ei ci-v.gu yn yr ysgohon dyddiol, ond pan ddaw y cwe«tiwn o gyHenwi Llyfrgell Gy- hoeddus a Jlyfrau gerbron yr awdurdcuau lieol, arnvybydc'ir y Gymrsag. Gwelir yn hyn mogys ag mewn llawer cylch arall vr hen ysbryd hwnw ag sydd wedi bod yn felJdith i ddatblyg- iad ein cenedlaetholdeb ao i lwvddiant em fiiaith a'n llenyddiaeth, sef, Sais Addoliad. Calodd y pwyllgor vers dda gan fwyalnf y Cynghor pan y gwrthodwyd yr argymhelliad a wnaerhent. CWMNI Y RHE1LFF0XDD G L'L AC Y ivl W LL W Y R. Y mae y diwygiaa&u ag sydd wedi cymeryd lie yn ngoruchwyiiaeth y Rtieilttordd Gu1 wedi bod o iendith iawr i J?'tesnniog a r ardal. X mae y ruieihtorcid a'r ardal raj^iantus drwy ba un yr a W, wedi eu hysuyseuu yn rhafforol, gyda r oaiilyniad fod oancxxiuj o dujeiijuriwki yn ymweled ar gyniydoguoth yn wytimosol. L'ej.r pub cviieiKdra ar y iiitiiiioidd, a cnyaawnoer o drenau yn rbodeog o'r Dutiws i Bortnmadog ac yn ol. BEIRNIADU Y CYNGHOR. Y mae gvreit^rediadau Cyngnor Dinesig Ffes- tiniog mor hollol antoddnao"; yii o-diweddax fel ag i a!w am ddiwygnul diymdroi. NA. eltiiiau gotynir i'r wasg roudi y jjetn hwn a'r peth arail i mown, a thro arall cynghorir hwvnt i beidio; ar adegau cuddir y CWbl rha,g y goheb- wyr. Nid yw y Cyngnor yn medou ymdturied- aeth y oviioedd. x'an a in na wjiand yn gy- hoeddua adrockliad Bwrdd y Llywodraetn iXoi a ddcrbymwyd yn ddiweddar ? Gwyddis ei lod wedi ei dderbyn. Oddiwrt-b. weithrediadau. di- Wed da r y Cynghor aailwg yw nad ydynt yn gwylxid eu meddyliau eu hun am. Cyn,>giant un peth, ond gwnant be-tn arall. Ilonant fwriad I ^ldiwygici holl drofniadau y Cynghor, ond dcriydd y cwbl yn yr honiad. irwy fod ey- maint o bethau yn cael eu hatal oddiwrth y Wacjg", creuir amtieuaeth maWi" yn meddwl y eyhoedd yn nghyicii amryw o iaterion tra phwysig. Trwy gelu pethau gwneir mwy o ddrwg o lawer na pho gadewld. y cyfryw at ryddid y gohebwyr i w* cykioeddi neu beidio. Yr hyn syad yn neillduol o a,as yw, y gwa- herddir y gohebwyar i gyhoeddi rnai peihau, neu y caoir hwynt oikliwrthynt, ond a gyhoeddir wedyn tu allan i gyfarfod y Cynghor.

Hael Hywel ar Bwrs y Wiad. LJyfr dyddorol iawn yw'r LlyIr Œa.s yn owyn enwau y bübJ sydd yn derbyn blwyttd-dai gan y liywvdraeth. Teli- rhw.ng lOOOp a 20,C"Jp y flwydoyn i ddeg'au o ddyn.on, ac y mae rhai Cyll weinidogion y Goron yn eu p-,itll, megis Ar- guvydd Cross ^OOOp y rtwyddynj, ArgPvyud G. Hamilton (2000p), Mr Chaplm (1200p), yr John Gorlit (1200pJ, Arglwydti Balfour o Burleigh (1200p), a Mr Gerald 13iiifour (1200pJ. Syr Geo. Fardvl!, A.S., sydd v.-c-di derbyh v ewm mwyaf yn ystod ei oes, sef 24,000p. Co.res.rydd Llys y Methdalwyr oedd ef, ond didd>;nwyd ei swydd yn 1872, pan nad oedd ef ond 33 mlwydd oed, a byth er hyny y mae wcdi derbyn 666p 13s 4c y flwyddy.n. Y rnae Mr F. R. Brande wedi derbyn 150p y flwyddyn er pan oedd yn 22 ood, a Mr Henry Finon y.r un awiii er pan oedd ond 19 oed. Yn 1854 rhoddwyd bhvydd-dal i Mr W. M. Car- P^idaie, ciero yn swyddfa'r Ddyled Genedlaeth- el, ar gyfrif ei waeledd, ond y mae wedi aroo ar d.r y byw am 54 mlynedd wedi hyny, a derbyn 32p o d'ysoria'r wiatt bob blwyddyn. Dywedir ft un Gweinidog y Goron dderbyn 30.000p mewn riifer o flynydùau. ao iddo adaeJ 250,OOp i'w rhaxui rhwng ei beTihyna-nu. Braf yw bd rhai poui. O.nd dyma sy'n nynod—i'r a hwn y per- thyn y rhai a wrrhwynebant roi pom' swllt yr vytJinoj i gadw gwcithwr tlawd 70 ood rhag rayned i'r ilotty. Yn w:.r, gwnaeth Arglwvdd Cromer, g-wr sy'n derbyn 300p o flwydd-dal," ei oreu i ddinystrio'r Mesur pan oedd vn ='hy'r Arglwyddi.

Bwrdd Dwfr Cowlyd. I I Cynhaliwyd cyfarfod o Fwrdd Dwfr Cowlyd yn Nghohvyn Bay, ddydd Gwener, Mr J. liieken yn Hywyddu, Adroddodd y Peirianydd (Mr Farrington) fod yr Aluminium Corporation wedi cydsynio i'r teler.-iu yn "glyn a rhoddi oibellau dwfr dros y reilffordd fvvriadedig yn Dolgarrog. Yn unol a chais oddiwrth Gynghor Colwyn Bay, penderfynodd y Bwrdd roddi mewn grym y cytundeb gyda Chj nghor Llandudr.o modd y gall y cylienwad o ddwfr yn yr ardal i gyfarfod ag aneen y tymhor fod yn ddigonol. 0 dan y cytundeb hwnw yr oedd Cynghor Llandudno yn awr yn troi i bibell Colwyn Bay yn Sari Mvnach oddeutu 100,000 o ahvyni o ddwfr yn ddyddiol, y tal yn ol y cyfryw gy-tundeb am y cyflenwad hwn yn lOp y dydd. Er y gallai y td yna fod yn un cyfreithlawn, ni fwriadwyd iddo fod ond lap y dydd pan y deuai'r holl ddwfr o bibelli n awdurdod arall, tra nad oedd 100,000 o alwyni ond un ran o ddeg o'r cyfartaledd dyddiol a gyflenwid gan bi be!] Cowlyd. Anogai'r peirianydd y Bwrdd i ymgynghori a Chynghcr Llandudno ar y mater. Cyny-giodd Dr. M. J. Morgan fod y Cadeirydd, Mr D. Gamble, Mr Hugh Owen, Maer Conwy, a'r Peirianydd i ymweled a Cynghor Llandudno ar y mater, a chariwyd hyn.

Eisteddfod Qenedlaethol Llangollen. RHESTR 0 LYWYDDION. Y mae Pwyllgor Eisteddfod Llangollpn newvdd gwblhau y rhestr o lywyddion yr wyl genedl- aethol; ac y maent wedi tori tir new) dd yn yr ystyr hon Y mae y rhestr lawn fel y canlyn.- Dydd Mawrth (y diwrnod cyntaf): Y Parch Evan Jones, Caernarfon, llywydd Cynghor Eg. lwysi Rhyddion Lloegr a Chymru, ac Esgob Llanelwy. Dydd Mercher: Syr J. Herbert Roberts, Bar., A.S., a'r Milwriad Cornwallis West, Arglwydd Raglaw Sir Ddinbych. Dydd Iau: Syr Watkin Williams Wynn, &'r Gwir Anrhydcddus D. LJoyd George. Dydd Gwener: Mr W. Bethel Roberts, a Mr O. M. Edwards, yn gadeirydd cvngherdd nos Wener. Dydd Sadwrn: Maer Gwrecsam. Y mae rhagolygon am eisteddfod lwvddianus iawn.

Cyhuddiad o Gcisio Llofruddio Cymro Yn Llanidloes, ddydd Iau, eyhuddwyd Oweit WilliaiA Jones, Salem, o geisio llofruddio Jas. MiSIs, Uwynorwrfi, yn EbiiJI diweddaf. Tyst iwyd i r ca charor un diwrnod yn y mis. hwnw yirnosod yn ffyrnig ar ei dad, a phan ge'siwyd eu gwalianu gait Mills, bu ymdreoh galed rhyng- ddo a'r caroharor, a dywedwyd i'r olaf geisio ei drywana. Traddodwyd y CAW-ClarD-r i'r Frawd- hs Cliwarterol.

AR FEDD EI FERCH. Rhoddwjd y penillion canlynoi ar fedd Lizzie Parry, Colwyn, gan ei thad (bu fanv Awst 10, 1908):— Tydi, ferch ieuanc, tra cei fyw Bydd fyw yn dda ac ofna Dduw; Mac yma eneth dan dy droed Mewn bedd yn ddwy ar bymtheg oed, Os wyt yn brydferth ac yn hardd, A'tb ruddiau fel rhosynau'r ardd; Fu 'run mwy hardd na hon erioed, Fu farw'n ddwy ar bymtheg oed. Os wyt yn siriol ao yn lion, Heb frinv na phoen i flino'th fron, Aeth 'run mwy lion na hon erioed I bridd yn ddwy ar bymtheg oed. Nid marw wnaeth—mae eto'n fyw Mewn hardd Baradwys gyda Duw; A.eth^ 'run mw y pur na hon erioed I'r Nef yn ddwy ar bymtheg oed. TRYGAN,

Btt. firiodas yn Eglwya Blwyfol Gwrecsam, ddydd Mawrth, rhwng y Cadbeu W. M. King- ton, D.S.O., Royal Welsh Fusiliers, mab y di- weddar Lieut.-Col. Kington a Miss Edith May Soamcs, incrch Mr Frederick W. Soames, Bryn Estyn, Gwrecsam, cyn-faer y fwrdeisdref. Tra'r oedd tren arbenig yn myned o Wrecsam i Rhyl ddydd lau aeth rhai o'r cerby-dau ar dan, a llosgwyd deuddeg o ddefaid, a tharw, eiddo Mr Frank Lloyd. Yr oedd yr anifeiliaid yn oael eu cludo i Arddangosfa Dinbvcb a Fflint, ac yr oodd y defaid i gael eu gwerthu ddydd Gwener yn yr arddangosfa. Ni thyf gwinwydd ar dir uwch na dwy fil a thri WA., Uoedfedd uwch wyneb v —

Marwolaeth Mr Ira D. Sankey. Y CANWR-EFENGY'LYDD. Derbyniwyd gyda'r pellebr y newydd am far- wolaeth Mr Ira D. Sankey, y canwr-efengylydd poblogaidd a byd-enwog. Fe'i ganwyd yr Edin- burgh, Lawrence Co., Penns., Mcdi 28ain, 2840. Pan yn 30ain mlwnld oed ymunodd a'r diweddar Mr D. L. Mootlv, yr hwn, am lawer o ilynjdd- oedd, a gariodd yn mlaen mewn modd llwvdd- ianus, waith Efengylydd yn yr t'nùl Dalaethau. Mr Moody oedd y pregethwr, a chynorthwyai Mr Sankey drwy ddatganu unawdau, gan mwyaf o'i waith ei hun-y g-ciriau a'r gerddoiiaeth. Ymgynullai torfeydd i ba le bynag yr elont. a chafwyd golygfcydd vhvfeddol ganwairh o dan ddylanwad geiriau cvrhaeddadwy y naill a chanu teimladwy y HaH fel ag y cyffyrddent a chalonau eu gwrandawyr. Yn 1899 y bu farw Mr Moody, a dywedir iddo yn ei fywyd anereh 50,000,000 o bob!; ae er ei farwolaeth bu Mr Sankey yn areithio ar "Ganiad- aeth a Hanes Cysegredig" yn yr Amerig. Dy- wedir i'w gasgliadau o emynau a thonau gael helaethach cvlchrediad nag unrhyw lyfrau a gy- hoeddwyd erioed.

Qw archeidwaid Bangor a Beaumaris. Mewn cyfarfod o Fwrdd Gwareheidwaid Ban- gor a Beaumaris a gynhaiiwyd ddydd Gwener, Mr Hugih Thomas yn llywyddu, adroddodd y Clerc y byddai cynydd o 4000p ar y prisiad at amcamon sirol yn 01 y drefn newydd o brisio eiddo. Dywedodd Mr John Evans fod y cynydd yn Undeb Conwy yn 15,000p. Dywedodd y Clero fod y manylion yn nglyn a'r eynydd fel y canlyn:—Aber, 972p; Bangor, 626p; Pentir, 591p; Llandegas, 369p; Llanlair- fechan. 729p; Lianllc-cliid, 729p; ae yn mhlwyf Bethesda yr oedd lleihad o 51 p. Dywcdodd Mr J. Evan Roberts mai ar y rheilffyrdd yn unig yr cedd y cynydd. Gofynodd y Parch W. Morgan beth oedd y cynydd am yr holl sir, ao atebwyd ei tod yn cyrhaedd y swm o 16,000p. Dywedodd y Cadeirydd wrth ateb cwest, nas gallent osod y baich ar y rheilffyrdd yn unig Rhaid oedd iddo fynea ar yr holl blwyti perthynol i'r Undeb. Ysfyriai y Parch Thomas Edwards ei fod yn anheg- a hwy os na fyddai Co:x.J¡ad cyffredinol yn mbnsiad yr undeb. Gorchymynwyd i'r Clerc ymehwil i'r mater.

Yr Ysgol Haf Oymreig. Yn Ngholeg Prifysgol Bangor, cynhaliwyd cynhadledd gyhocddus, dan nawdd yr Ysgol Hai Gymreig, er ceinogi Cymdeithas yr laith Gymraeg j tfurfio Undeb Darllen Cenedlaethol Cymreig. Dywedodd Syr Marchant Williams mai gwrthun oedd i'r Cyrnry oriod ymladd am gef- nogaeth i'r iaith Gymraeg yn Ngbyniru. Yr oedd yn ofidus hefyd cJywed pregethwyr yn arfer cymaint o Sae-nllg yn y pwlpudau. Os oedd pobl am siarad Cvmraeg bydded yn Gym- raeg pur (clywch, clywch). Dywododd Pedr Hir, y pregethwr adnabydd- us gyda r Bedyduwyr, J 0(1. y Cymiry yn Len wi yn awr yn dangos mwy o frwdfrydedd drc y Gymraeg mag erioed. Gobeithiai Mr S. J. Evans, Llangefni, y rhoddid mwy o sylw i'r tafod-ieithoedd.

Cofeb i'r Diweddar Anrhyd. G. T. kenyon. Mae symadiaJ ar crotd yn Mwrdeisdrefi Din- bych "icifhd i i-, A v diweddar An.hnl G T. Kenyon, yr hwn a fu am flynycidau lawer yn cyn- rychioli y rhanbarth yn y Senedd. Mae pwyll- gor wedi ei benodi vn cynryehioli bwrdeisdrefi Gwrecsam, Dinbych, Rhuthyn, a Plolt, i gario allan y bwriad.

I FYD Y FGDRWY. Mae pricdas weili ei threfnu a chymex le yn fuan rhwng Edward Percy, trydyid" mab W-rit. A. Fair bairn, Cliitcn Gardens, Folkestone, a Constance, merch hynaf W. Gaven Eden, R.N., ymneilluiuedig, Tanygraig, Porthmadog. "i'refnwyd priodds rhwng Cadben Air.brose Tirptcn Gledstane.?, o'r 30th Lancers (Alaroh Gordon), unig fab Mr a Mrs Gl<3dstanes, o Far- divjiss, Sir Tyrone, ao Adelaide Isabella, merch hynaf Major a Mrs R. T. ebber, Bryn Bel- Ian, Wyddgrug. Hysbysir fod dau arall am gerdded llwybrau bywyd gyda'u gilydd, sef Mr Griffith, Gwydyr Ucha, Llanr.vst, a Miss Roiberts, mea-ch hynai Mr Roberts, De Eresby House, Bettwsycoed, a bydd i'r briodas gymeryd lie yr ail wythnos 0 r mis nesaf. Mae Mr Griffith yn oruchwyl- iwr I aril A nc aster, ac ma.e n dal amryw swvddJ pwysig eraill.

LLANDUDNO JUNCTION. PRIODAS.—Yn i ghapel M.C. Wiltan Square, Llundain, Aw^t 4ydd, 1908, unwyd mewn gian briodas, gan v Paren Evan Jon re, Llandudno Junction. M'ss Catherine Davies, unerch Mr a Mrs D P.vie., Cwmbycban, Trail wm, a Mr Wm. Salmon Davies, Oxford-street., Pontycymer, (srvnt o Claremont-road, Llundain). Y ricri-v,nion priodas oeddynt Miss Annie Davies, chwaer y brioclferch Miss Joanna Davies, a Maggie I.uke, y rhai a yrnddangosent yn nghyd- a'r briodferch, mewn gwisgoedd ysplenydd. Rhoddwvd y briodferch ymaith gan ei thad, un 0 flaenoriaid parchus yr Annibynwyr yn Trallwm. C.yfiawnwyd yn efIeithml ddyieclswyddau y "dyn eoreu" tfen Mr Tudor Davies, brawd y priod- fab Yn nclianci dvmuniadau da lluaws o gyf- eiiikn oeddynt yn bresenol, ymadawodd y cwmni am lane of Court, Holborn, e T mwynhawyd cwledd o'r fath oreu, ac yna. ymadawodd y par ieuano a'r Brifddi.na £ am y "Gower Coast" i dreulio eujnis mel. Bu Mr a Mrs Davies yn ael- odau lfyddion yn egiwys Shirland-road am flyn- yddoodd, a dyrmuniad y bardd yn ddiau ydyw dy- niuniai yr Eglwye oil iddynt— Dewisaiet tt dy "Asen,"—a'th Dduw wnaeth Ddau yn un yn Eden; Arddeled eich aur ddolen, Drwy hyn o fyd i'r nef wen. E. J. D.

PENMACHNO A'R CWM. DAMWAIN.—Y dydd o'r blaen cafodd Miss L. Kate Edwards, Ddol, niweidiau i'w gwyneb, ac anafodd Mr R. W. Roberts ei ddwylaw, tra yn marchogaeth eu deurodurion. PRIODAS. Dydd Mercher, yn Nghapel Rhydymeirch, yn niliresenoideb Mr Alfred T. Hughes, cofrestrydd, gan y Parchn. Henry Jones (A.), Trefriw, ac R. R. Morris (M.C.), Blaenau Ffestiniog (ewythr y briodferch), priod- wyd Mr Owen Jones, Bryn Conwy, Trefriw, is- athraw yn Yegol y Cynghor, Trefriw, a Miss Gladys Evans, ail ferch i'r diweddar Mr Wil- liams Evans, fferuchwyliwr Rhiwfachno. Rhodd- wyd y briodferch ymaith gan ei brawd, Mr J. G. Evans, Rhiwfachno. Y gwas ydoedd Mr R. Ro- berts, prifathraw Ysgol y Cynghor, Trefriw, a'r morwynion oeddynt Misses Nellie a Dilys Evans, chwiorydd y briodferch. Eisteddodd llu o wa- hoddedigicn i fwynhau y wledd oedd wedi ei darpar yn nghartref y briodferch. Yr oedd yr anrhegion yn nodedig o luosog a gwerthfawr, yn cynwys amryw "cheques," hefyd awrlais marnior drudfawr, gan athrawon a phlant Ysgol y Cyng- hor, Trefriw. Yr oedd arwyddion amlwg o lawenydd yn yr ardal. Yr oedd "cannons" wedi eu parotoi at yr achlysur. Yn Ffridd Ddu yr oedd catrawd, dan arweiniad Capten R. Evans a 25 o "cannons" ganddynt, y naill yn tanio ar ol y llall. 0 flaen Rhos Goch yr oedd catrawd dan arweiniad Capten Hugh Owen a 12 o "cannons" ganddynt, ac yr oedd yna lu o gyflegrwyr wedi eu gosod o fewn ychydig latheni i dy y briod- ferch. Pan oedd y cerbydau yn d'od i fyny o'r Bettws, wedi bod yn nol y priodfab a'i gyfeillion, dechreuwyd tanio y "cannons." Yn y prydnawn ymadawodd y par dedwydd yn nghanol dymun- iadau da yr ardalwyr am Bwllheli, lie treulir y gwyliau priodasol. Hir oes i'r ddau.

Mae'r Ddirprwyaeth ar Ddeddf y Tlodion yn debyg o argymell cyfnewidiadau aruthrol yn ngweinyddiad dyfodol y ddeddf. Gwneir i ffwrdd a'r Byrddau Gwarcheidwaid, meddir, a chodir yn eu lie Gynghorau Ca.nolog gyda phwvllgorau lleol. Gobeithio y bydd traul y gyfundrefa ncwydd yn llai na'r hen, ac y gwellheir amgylch- iadau'r tlawd.

HORNIMAN'S PURE TEA is "11h« drink of pleasure and of health." Full weight with- out the package, and "Always Good Alike." Ask for it, insist upon hav- ing it, and take no other. Sold in: — Cofwyn Bay by Hughes, Central Stores; Price, Baker, Abergele-road; Colwyn Bay and District Co-operative Society; Jones, Chemist, Llandudno Junction; Roberts, Chemist; Williams, Chemist, Llandudno; Hig- gins, Grocer, Prestatyn; New York Co-oper. tive Society, Penrnaenmawr; Price and Sons, Grocers; Beer, Chemist; FYezik Grocer, Old Col- wyn. 1 JNO. L. HUNT, I. Pharmaceutical Chemist and Optician, Conway Rd., Golwyn Bay repot for fhoiograpliic BequIsLes. Dark Room, for use of Amateurs. Sight Testing Daily by Appointment AGENT FOR Henry Lawrance's Celebrated SPECTACLES 0 EYEGLASSES Nickel Plated, Gold Filled, aad Gold Frames. Telephone 0197 COLWYN BAY. D. A lien & Sons Cabinet Manufacturers, Upholsterers, AND COMPLETE House Furnishers, 6&7, STATION ROAD FUNERAL FURNISHERS. LARGEST STOCK OF Furniture, Carpets, Linoleum, Bedr steads, &c., in N. Wales. MM SAMUEL BDjtD & SONS, Joints, Builders and Contractors. SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers ot Property* GRttNHOUSE MAKERS, MIDDLETON VILLA, Belgrave Road, Colwyn Bay; ESTIMATES FREE J. Nat. Vel. 2. G. MARFELL, GENERAL AND FURNISHING IRONMONGER. Electric Lighting, Plumbing. Gasfitting. RANGE AND HUT WATER WORK BTjT COMPETENT WORKMEN. Large Stock of Hay Forks, Rakes, Machine Oils, Ropes and Thatching Cor etc., etc., at Lowest Prices. Tools and Kitchen Utensils of all kinds ai lowest prices to suit all buyers. GUNS, RIFLES, AIR GUNS, ANI). AMMUNITION. Inspection Invited. Satisfaction Guarantee., ONE OR TWO HIGH-CLASS SECOND GUNS, in peilect condition, at less than half the cost. ABERGELE ROAD, COLWYN BAX: 91161 -J aUGaES & BUiWOGJS, AGRICULTURAL IMPLEMENT MERCHANTS* MANCHESTER HOUSE AND WAREHOUSE, DENBIGH ST., LLANRWSTi General Pnrnishing Ironmongers, 6as, Hot k Water Engineer*, 4417 .A; OOH L, UNEQUALLED FOR QUALITY and FEICE. Rowland & Co., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BAY. Telephone 92ir 66071

Damwain Angeuol gyda Modur er Dinbych. Digwyddodd damwain ddifrifol gyda. cherbyidl modur ger Dinbych ddydd Gwener, drwy ba un y oollodd an gwr ei fywyd a niweidiwyd llawer ar ei briod a'i yriedydd. Y d-dau flaenaf hyn ooddjnt Mr a Mrs Ernest H. Timson, Alder- brook-road, Boi:hull, Birmingham. Ymddengys i'r oerbyd wrthda-ro yn erbyn mur yn Efail Gwaenynog ac yna ddyinchwol. Disgynodd y, cerbyd ar Mr 'l"im.son, gan ei ladd yn y fan. Anafwyd llawer hefyd ar Mrs Timson, gart mwyaf yn ei phen. Y gyriedydd, yntau a anafwyd gryn lawer, ao inae yn awr yn gor- wedd yn ysbvty Dinbych, tra InBe Mrs Tiinso^ o dan driniaeth yn y Bull Hotel.

WHAT OTHERS SAY. James Swift, Attercliffe, Sheffield, says "The first dose gave me great relief. One box of these pills has done me more good than all the medicine I have taken."

Mrs King, Runwell-road, Wickford, states i ■—"Duty compels me to tell all who suffer that your pills cured me, after years of pain.111 Sufferers from Gravel, Lumbago, Pains iA. the Back, Dropsy, Bright's Disease of the Kidneys, etc.. Sciatica, Rheumatism, ajg £ Gout, will find a positive cure in HoldrovtT* Gravel Pills. Is lid at Chemists; post i 12 stamps. HOLDROYD'S M £ DICAS HALL) Gleckbeaton, Yocks.