The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

Derbynir Hysbysiadau Cymreig I Derbynir Hysbysiadau Cymreig | i'r Ddalen hon. j TR ADRAN GTMRAEG. I t ( Gwahoddir Gohebiaethau Gwahoddir Gohebiaethau Dvddorol. • J

AT EIN DARLLENWYR. Anfonor pob gohebiaeth i'r GOLYGYDU CYMREIG. Swyddfa'r "Pioneer."

Y G WAX EU MEDDWL. Mae ichos y dosbarth aufi'odus yma wedi cael sylw mynycti gaii awdatdodau y gwalJgofdai a chan warcheidwaid tlodion oiiy gV. lad; a phan tvniwyd ychydig flynyddau yn 01 imai doeth a. dynprarel fuasai cod! sefvxfiiad arbenig iddynt bu i'r Uvw().Jrn.th enwi nifer o ddirprwywyr I edryeii i'r c«'o->ti%vn a gwnoud adrcddiad. Rhaid fu <l:sjrwy] yn lied hir im ffrwyth eu hymoLwil- iad, ae achly = urodd yr ocdiad mewn dwyn aJlaii yr adroddiad < cd:ad hefyd yn mwriadau llyw- en gwaligofdai a eefydiiadau cralli. A dyma y rheswm a gy^wynwyd yn nghyfarfod ciiweidaf Pwyllgor Gwailgofdy Dinbych dros beidio symud yn nilaon ar y llincllau a gynygid gan gynrychiolwyr S:r Gaernarfon. Erbyn hyn v mae adrcddiad y ddirprwyacth wedi dod i okiiiii, yn evfrol o bum' can- o dudalenau. Cyd- nabvddir ei fod yn yaiwueud a ehwe&tiwn o bwysicrwydd ce.nediaethol, un yr oedd yn rhaid yn hwvr neu hwyrach ei wynebu. Cynwysa y llyfr yatadegau tra dnkloro1, a chymerwyd tra- fferth i' w cael gywired ag oedd niodd. Cawn fod trob 32s miliwn o bobl yn Nghymru a Lloegr. O'r rhai hyn y inae 121,979 yn wajlgofiaid—oan- isyn Duw wedi dilTodd yn cu hen aid—ac fel y cyfrvw cedwir hwy dan ware hod aeth. Y mae hcfvd 149.628 o'r dosbarth hwnw nad yw'r gan- wyll otid yn llcsgi yn wan yn eu henaid; ac a'r rhai hyn yr ymwna yr adroddiad. Arrncan- Kyfr.'lir fed 66,509 o honynt yn awr "mown antfon darDariaeth er eu budd eu hunain .neu er mwyn diogclwch y cyihOtxid." Awgryijiir y dfKjhon f<jd eraill nad yw y Ilecedd syQd iddynt yn bresenol gystal ag y dymunid: klithr jiid ydyB wedi ystyried ond aches y rhai na ofclir am dan- ynt, yn bricdoi. Gwneir fed yn mysg y des- barth gwin-fm<iwi rai aliant fod o fwy perygl iddynt eu hunain ac i eraill na llawer o'r tru- einiaid a gcdwir yn gaeth. Yn nheyrnas'ad Ior- Vle-cll vr II. daeth deddf i rym yn rhoddi eiddo pob "lfwl maturiol:' i'r Gorcn; a phan y dymun- ai Y lirerun fecictll palas lieu dir neillducl nid 0 itctld fvddai f}wlj f<xl y perohel; yn ffwl ] Pen- od ddu yn ran* cn gwlad hyd o feirn rliyw bed-.var ugain mlynedd yn ol yw ei hvmddygiad at y rl'al allan o bwyJI. Mynych y rJioddid y -irw'an-fedd.vi a diniwed yr. yr un dosbarth a"r gwiulg'of Nad LVlirprwyaeth y.n cynyg -rho-fid", em eyd-gretdrr;aid g wan-fe-ddwl dan reolactii g.varcheidwaid y tlodion, er nad ydynt i pael ya-nadu a phob cyfrifokjcb, canys y ma'r tlo-tfai i f-ael eu c-ymwyso yn gartref ridynt oe pnodol y bernir hyny. (yiiygir selydle uwrdd itywodr<t?"hoi i arolygu y gwaith a cneir er budd y dosbarth dan ByJw gan walianol gyng- Iwrau sirol a bwrdeisiol, y rhai sydd i feddu rhwlaeth lool dro-tynt ac i d-darpar ar eu cyfer Y-nc-ivn .sefy<Iliadau nou gsrtrcti fel y barnont creii Er bod am flynyddoetld gyda u gwaith Hid ymddengvs fod y d*rprwy^\yr \\cdi oaci unrhyw Eyn'ad c-lir parthed ac-h'-s gwa.hanol raddau an- hwyldeb mfHldyliol. Arferid emclu fod gwendid ri,Exidwl vli etifeddcl. ond daw y ddirprwyaeth i'r p^Jiderfyniad "nad yw y gwendid yma i'w brsodol: bob amser i ddylanwad yn gwelthredu ar y rhiaint, er fod tuodd grcl yn fynyoh iddo ddifigvi) yn y teulu. 1 O.nd pwne i'r cyfarwydd yn y cyfryw bethau yw hwn. Yr hyn sydd ddymunol yw fod i argymellion y Ddirprwyaetli gael eu cario allan. Ni ddvl d gadae1 y gwein- jaid dan sylw at drugareud "v byd:" dylent fod 1.11 wrlhrychau gofal a t-hynerweh.

Damweiniau yn Ystod yr Wyl. TRYCIIINEB ALA^EITIUS GER I>INAS DINLLE. DWY DDYNES WEDI EU LLADD: ERAILL WEDI EU NIWEID10. Cyfarfu cwrnni o Nantlle a damvvain erch dydd Llun. Gadawodd tua chwech neu saith o bobl eu cartrefi mew n cerbyd yn cael eu gyru gan Lewis Jones, carhvr, g'yda'r bwriad o drculio prydnawn yn Ninas Dinlle, cyrchfa boblogaidd yn Mau Caernarfon. Pan ar ben allt serth adwaenir fel y Lon Goch, torodd "bit." y ceffyl a ehollodd y gvriedydd reolacth arno. Rhuthrodd yr anifail i l'awr yr allt. Wrth geisio at.al rhuthr y ceffyl, neidiodd y gyriedydd, a c-han syrthio dan f cerbyd, torodd ei goes. Yn eu bravv ceisiodd rhai o'r teithwyr aduel y cerbyd gyda ehanlyriiad- jm alaethus. Sli-titiodd Mrs Hannah Williams, gweddvv oed I ran us, yn trig-o yn Penyrorsedd-terrace, Nantlle, ar ei phen, a bu farw yn fuan. Torodd Mist Gwen Edward?, dynes ganol oed, o Baladeulyn- terrace, asgwin ei phen, a bu farw yn mhen haner awr wedi eyrhaedd ei chartref. Derbyn iodd dynes arall, Mrs Thomas, gweddw Mr Ed- ward Thomas Penyrorsedd, niweidiau difrif j'w j'tven, ond mae yn gwella, a gweinyddwyd ar iachpcn gadd niweidiau tost ilw wvneb. Arosodti y gweddill o'r cwmni yn y cerbyd, ac arbedasant eu bywydau. Gweinyddwyd ar yr anafusion gan Dr. Morris Davies a Dr. Robert Owen, Peny- groe*, ac yn achos Miss Edwards nid oedd gobaith «'r dechreu. l'arodd dychweliad y meirw a'r anafusion i Nantlle dristweh niawr yn yr ardal.

CAM WAIN ANGEUOL YN Y WYDDGRUG. Pry (in awn LIun taenwyd tristwch dwfn dros v "Tddgrug gan y newydd am farwolaeth Jackie, I itjobyn luini) oed Dr. 0. M. Lunt, Clifton House, Yuiddengys i'r bychan redeg allan o'r ty i'r heol, ac yn ngwydd ei fair, aeth dan fodur. Niweid- iwyd y plentyn yn ddifrifol lua'i ben. a bu farw yn fuan. Ni phriodolir unrhyw fai i'r modurwr.

CLERIGWR WEDI EI I.ADD YN NHOWYN Digwyddodd damwain angeuol gyda modur yn Nhiiwyn, Meirionydd, nos Sul, pan y collodd y Parch Mr Packard, Bury St. Edmunds, ei fywyd. Yniddengys fod y modur yn myned yn araf i lawr y Stryd Faw r, pan yn agos i lidiart bychan eroesodd y boneddwr yrnadawredig y ffordd, a dallwyd ef gan y cerbyd. Torwyd ei ddwy goes a'i glust. ddehau yrnaith. Bu farw tua chwtjch o'r gloch fore Llun.

Eisteddfod Pwllheli. Dydd Llnn, yn Neuadd y Dref, cynhaliwyd Eisteddfod yn Mhwllheii. \V ele enwau rhai o'r baddugwyr:— Unawd, "Gwlad yr Eisleddfodau" (R. S. Hughes): Mr D. R Jones, Caergybi. Pryddest, "Cynhauaf," gwobr lp a ehadair dderw gerfiedig: Mr R. R. Thomas, Amlwch. Tair can, "CynideithasTryfanwv, Porth- madog. Canu gyda'r taimau Ap Ehcdydd, Llanercliy- medd, a Mr Hughes, Penveroes. Y nofel: Mr R. H. Williams, Swyddfa'r "Her- ald." Caernarfon. Unawd baritone, "Lead, Kindly Light" (Pughe-Evans): Mr R. R. Thomas ac H. G. Rich- ards, Brynsiencvn, yn gyd-fuddugol. Prif adroddiad: Mr Tom Davies, Bangor. Penillion: Mr O. Caerwyn Roberts, Bangor. Y brif gystadleuaeth gorawl, "Cydgan yr Ang- ylion" (A. J. Williams, Eurgain): Cor Undebol Nantlle.

Ymweliad Esgob Du a Qogledd Cymru. Bydd yr "Esgob Du" (Dr. Oluwole) a Mrs Olu- wole yn ancrch amryw gvfarfodydd cenhadol yn EJsgobaeth Bangor, yn mis Medi. Ymwelir a Phenmaenmawr, Llanfairfechan, Llanrhos, Caer- narfon, a manau eraill gan yr Esgob a'i wraig. 3T mae y ddau yn gwbl hyddysg yn y Saeeneg. I

Uith Die Jones. I IIELYNTION Y BANC HOLIDAY. We], dyma ni wctli eyrhaedd y,r adeg prypura o'r flwyddyn yn Colwyn Bay a Llandudno- y.n ogyetal a Rhyl a threfi eraill g'lan y imor ynte, m'hobol ) ? A r lodgers yda. ni, bobol glan y inox, yn dibynu a,n ein bara me.nyn. Pe bai yna ddhn dyeithriaiid yn dwa-d am eu holidays fydda. Yll. ddim IJandudno na ChoJwyn Bay toe iawn. Na, pe bai y fatih fceti yn digwydd mi fydda ratd troi mynyddau y Great Orme a'r Little Orvne vn chwarelii, a mi fydda yn rhaid i siopwrs JJaaidudno newid eu dill-ad brelhyn a inyrid we:t)iio. Er mwyn cael tamad yn Colwyn Bay ini fvdda rhai<j j'r <Jynion fyud i dori coed y.n Pwllveroehan i fildio llongau i gario ccryg o chwa,d Llandudno. Wn i ddim beth fasa nhw yn ncud yn Rhyl am fywc)-li.Leth, os iia. fasa nhw yn lre:o gwertihu tipyn o'r tywod sydd ganddvn nhw ddigon o hono. 0, mi fa a yn rhaid gweith- io yn gaJed .i enill tamad ) bai y Saeson yn digio wr'.ili Gymrni a pheidto dwad i fwrw eu holidays yn ein mysg. "Trwy ehwyv^; dy wyneb y bwyttei farafasa ei henw hi wooyn. CAU Y BANCIAU. Ond dkdeh nxai nid felly y mae hi ar ]an mor Cymru heddyw. Na, mae vna ddigonedd o &aesneg y.n ymwcled a ni ac yn taiu yn dda am eu llefydd w vthnoe y Bane Holiday ymn. Tvdw i ddim yn Jwljol ddeall trefn y Saeson vma. Ar lianc Holiday, neu Gwyl y Banc, mi fydd y hanau yn ngauad, ac am fod y banc yn cymaryd holiday nnae pawb arall eisio holiday. Am f,(--d baiic-ia Birmingliarn. Manccinion, Ler- fJwJ a tlir,-f (id enull yn agor^-cl mae'r rnan fwyaf o'r trigolion yn dwad i Gymru i warao eu pres. (ran na fedra ,uhw dd,:m mynd ar enillion i'r banc lan fvdd y drws yn ga.uad. "0. r, a chauid y bar>o:a vn amlacb," medd pobol Llan- dudno a Oholwvn Bay. I'YMRY YN ADDOLI Y SAESON. M; fvddvvn ni yn difyru ein harnscr yn j-fitod misoedd y gauaf trwy waeddi allan "Cymru i'r Cymry," ac felly yn y bla-en. Mi fyddwn yn cynal ein cyfarfodydd y<n Jioilol yn Gyiuraeg -rhajf cynal ein cyfarfodydd Jioilol yn Gyiuraeg riiag i 'run 8:de ein düal1 ni. Os bydd rhyw fcsaig yn diiiwvdd cael ei pt.iwi ar y Council mi g'oditli aelod gwladgaix-1 svdd a gwacd cooli Cymreig yn ci wvthienau, rni ddaw a penderfyniad o flacn y Councd fod vr hoil weithrediadau i gael eu cario yn niiiacn yn yr iaith Gymraeg. Os bydd jna I'hyw swydd f- s.o ei llenwi. Kef ysgolfeistr, cloro, torwr ceryg. mi fy<14 yn cael ei thyfyngu i rai I- yn deaJI y.r iaith G.vnii-acg. Cnocso yr hen Stieson Y.Tia allan o Wb t)i,t.ii ydi hi yn y gauaf. Ond. fel mae y tymhorau yn newid, felly hefyd yt-brvd y y sydd-^ji trigianu ar Jail y mor. 0 oea, mae adeg y 15a.110 Ilolklay ) ma ddy- lanw.'ul mawr ar Gymry glan y mor. Addûlir y >Sae#;on ydyw cm prif amcan pajt bydd Al- manac Caergybi Vn dtud bod hi yn tynu at adeg Banc Holiday. Yr adeg 17ilia bydd ei,n oapeli Cym- raog yn cael eu troi yn gapeJi i'r Sae^ou; y Cymry yn gorfod cynal eu gwaeanaetli goreu fedra n.hw yn rliyw \-6goldy neu feetri fechaji, er mwyn rhoi y oapel tnawr i r oobol ddiartJi. Helyd, hwyliog Cymru yn pre- gethu yn yr la't.ii fain er mwyn b«>ddhau y Sacaon ;ydd yn (liginycid bod yn talu am Jodg-* hefo rfiai o-v capei Uvuiraeg. Can- toriou gwlad y gan vn iroi eu cefnau ar yr ho» al iwo?i ('ymn-ie. ac yn canu caneuqn Ba^sneg gwirion, and pan ddaw v gauaf mi fydd yr un cantorion yn oanu "Gwnewch bobpeth yn Gym- r.uxr." Rvlwn mo ar y srcijja drapers. Yn y gauaf mi fydd rfeiiestri v is.'opa yma yn llawn o wiajieni ca.rtrcf, ond yr adeg yma. o'r flwyddyn nwe'r st-wff carfrvf ar y shillf o'r fTenostri on llenwi a'r "Latest London and Paris Fa,.h:(;l1i' 0 ydi.. mao # Ba.nc Holiday yn troi pob Cyniro a Ohymraes sydd yn eadw lodgers yn rfais-addol- wyr. Rhyw gejsedl rhvfadd ar fell eu hunain vdi Cvmrv wiali y mor. BYDDlN GYMRAEG YN NGIIONWY. Ar ;tdeg Pa.nc Holiday fel liyn mi fydd sold>.vrs Cymracg yri gadael eu ca-rtnofi a'u teuiuoedd, ao yn myned i fyw mewn tentia. Mae yna dros dowy fil o tiiiw arFora ConAvy yr wvtlv nos yma, ao ma golwg re it dda ariiy.n nliw he-fvd. Dr. Williams. Penmnenmawr. svdd vn gofalu am leo'iyd rhun o'r fvddin. tra itia-e y pregethw-r a'r bard^l e-nwog Gwynedd, o Alier,:yn rofalu am iechyd y«brvdol y ilynion; a Mister Flerbert Jomes yn edrych lxvrl soldiwrs In cael c) fare ac. Fel rydach chi j n gweled fod hogia Cymru yn eswd pob chwaieu leg tr& vn gwisgio dillad Mr Haidane. Y BWGAN ADDYSG. Er fod v Banc Holiday wedi cael cyma:nt o adylanwad ar betha cvffred' n fel lodgers a okiiwrs. ae wedi llwyddo i gau Sonedd Prvdain Fawr cael i'r lel,dou Seneddol d{lwad am dr.o: !an v mor. tydi Gwyl y Basic <!dim wedi cael unrhyw effaith ar yr hcly.vit addj sg. Na, ma' hwn vn dal hefo ni o hyd fel rhyw fwtrail tra- gwvddol. Mae Cynghor Sirol Caernarfon eis'o a<leiladu ysgoldy nuiwr a c<K«tut5 yn Glanwydden. Mae trigolion y phvvf wedi pwrrihdystio y,n er- byn talu y gost. caid myned yn mlacn hefo'r '.refnadau wnacth y Council, a rwan wele y Bwrdd Addvatr wodii holi i mewn i'r helynt, ac yn deyd virth v Cynghor S-irol [<xl yr ysgol oodda nhw vn fwidwi adeiladu yn rih" fawr o lawcr ac nad oedd dim eisio dining hall i gynwys 40 o blant. Mewn cvfarfod o'r Cynghor Sirol vr wvthnoe .ll!: weJda.f.. fe bemkrfynwyd oadw at y • Jan cvntaf ac i ddeud wrth y Bwrdd Addysg fod y gymvdogiaeth yn cynyddu yn gyflyim iawn, ac fod y ilaiith fod v trains yn rlicdeg trwy vr ardai ya: sicr o aotKusi yr auUl i gynyddu yn fwy ,h. Dyma y ffecthiau. Mae Pvvvllgor Add- yeg Sir Gaornarfon yn deyd fod yr ardal yn evnyddu yn gy/lvm. a bod yno wir angen igoi fawr. Mae cvfa;-fc,d cvluxvldus o drigolion yr ardal wetli.dwcvd mai ardal amaethyddol yet! Glanwydden. ac .nad oes yno fawr i gyd o gyn- "•dd yn nifer v tjigolion o flwyddyn i flwyddvn. Pwy svdd yn dweyd v gwir, tybe<i? Mae Pwyllgor Addysg" &ir Gaernarfon yri deyu fod v trams rhedvg trwy Glanwydden. end welodd run o'r trigt:J dram yn Glanwydden er:oed. Ar livd glan y mor-by<kl y trams yn rhede<r. Œ<>dda Mistar Moprhouso, a mi ddyJa 10 wybod vn well na j.-hoBof Caernarfon. Lie mae Cym- deillios Tre.t.htiaJwyr v JmlctJon, na olivinera n.hw y mater mewn Haw a padael v Bwrdd Add- vsg in Lluixlain wybod y ddwv oc.Tior o'r h'ynt. Ond hwyr.-K ii fed y Ba.nc Ilokdav wedi effeithio ar v trvind<wthas. Cawn wcled be na nhw ar 01 i'r Banc Holiday fynd Wet. w:r. nn rydw i fv huhain vn dochrcu tcunlo eIT4, v Bane Holiday, felly rhaid gadael fy HiUi yn y fan yma yr wvthnoe yma. DIC JONES.

Marwolaeth Gweinidog yn America. Ar y 27ain o Fai, yn Hammond, Ind., bu farw v Parch William H. Jones (Coctmor), brodor o Carmel, Bethesda, Sir Gaernarfon, mab Hugh a Mary Jones, Tv'r Capel. Cafadd addysg yn blentvn yn yr Ysgol Frytanaidd, a dechreuodd bregethu yn nghapel yr Annibynwyr pan yn IS oed, sef y capel y derbvniwyd ef yn aelod eg- lwysig o dan wcinidog-aeth Tanymarian. Der- by niodd ei addysg ar gyfer y weinidogaeth yn Athrofa y Bala, a bu yn weinidog am wyth mlyn- edd yn Llanddeusant, Mon, a thair eglwys dan ei ofal. Daeth i'r wlad hon yn 1885, gan ym- sefydlu am bum' mlynedd yn Slatington, Pa. Oddivno symudodd i Long Creek, Iowa, lie y bu am ddwy flynedd, ac oddivno i South Cnicago, lie y bu yn weinidog ar eglwys undebol Gymreig y lie am yn agos i wyth mlynedd. Tra yno ynibriododd a Miss Maggie Davies, genedigol o Llanberis, G.C., yr hon a ymfudodd i South Chicago yn 1890. Ganwyd iddynt un mab, Idwal. Naw mlynedd yn ol symudasant i Hammond, Ind., He y buont byw hyd ei farwolaeth, yr hyn a gymerodd le Mai 6ed, 1908, gan adael y wraig a'r mab, 13 oed, i alaru eu colled ar ei ol. Y Sabboth, Mai 3ydd, cyfranogodd o Swper yr Arglwydd yn ei gartref, a theimlai yn sicr mai hwn oedd y diweddaf iddo, ac yr oedd yr arogl neraidd i'w deimlo yno. Ilwn ydoedd y Sabboth diweddaf iddo yn y fuchedd hon. Yr ydoedd yn iraidd a gwcithgar gyda'r achos yn y lie hyd nes ei analluogi gan atiechyd. Cafodd gystudd niaith a blin, ond dioddefodd y cyfan mewn ysbryd (Jristionogol. Duw fyddo yn llon'd Ei addewid i'w weddw ,i fab--Richard Bowen.

Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy. Cynhaliwyd yn Pandy Tudur, dydd Mcrcher. Llvwyddion, y Parch O. Schvyn Jones, Degan- wy, a Mr Evan Owen, Bethlehem. CYFARFOD Y BOREU. Deehreuwyd gan Cadben Jones, Amlwch. Nod- wyd y Parch O. J. Griffith, B.A., a Mr Jones, Bethlehem, i cdrych y coinodion. Darllenwyd llythyrau yn cvdnabod cydynideirnlad y C.M. l-Iehd llythyr oddiwrth Syr John Herbert- Ro- berts yn diolc-h am deiniladau da y C.M. tuag a.to. Penodwvd yr un pedwar ag o'r blaen i gyfarfod brodyr o'r Gymdeithasfa yn nglyn ag C2]iN-vs newydd y Junction, sef y Parchn. John Edwards, William Thomas, T. Gwynedd Roberts, a Mr W. J. Williams, U.H. Pasiwyd i anfon cydymdeimlad y C.M. a'r cyf- cillion canlynol, oedd mewn profedigacth:—\ Parch Robert Roberts, Mr William Roberts, Fferam; Mrs T. Owec, IJandudno; a Mr Dr. John Roberts, Khasia. Dai ganwyd ein gofid dwys fel Cyfarfod Misol, ohcrwydd y golled fawr a gawsom lei Cyfundeb yn marwolaeth Dr. Ro- berts. IVnderfynwyd anfon datganiad 0'11 cyd- ymdeimlad i Bwyllgor y Genhadaeth Dramor. Hvsbyswyd fod eglwysi yr Ysbytty a'r Padoc wedi pc.nderfynu ymuno a Chyfarfod Misol Dyff- ryn Conwy, a phasiwyd i'r Ysgrifenydd anfon llythyr o wahoddiad cynes iddynt i'r C.M. Dat- ganwyd llawenydd y C.M. fod Mr John Williams, Bodgynwch, wedi gwella digon i allu bod yn bresenol yn y C.M., a dymunwyd iddo adferiad bitan a llwjrr. IIysb\'siadau, etc., o'r eglwysi.—Hebron, Col- wyn: Y brodyr canlynol wedi eu dewis yn bitan a llwyr. IIysb\'siadau, etc., n'r eglwysi.- Hebron.. Col- wyn: Y brodyr canlynol wedi eu dewis yn swyddogion: Mr David Parry Jones, Penmaen; Mr William Parry, Grimsby House; a Mr Ro- bert Jones, Liverpool House. Llanehan: Mr Da.vid Evans, Cefn y Ffynon, Llanelian, a Mr Joseph Jones, CUgwyn Mawr. Nodwyd Robert Davies, Deganwy, i fyned i Rehoboth i gymervd llais yr eglwys yn nglyn a galw gweinidog. Cafwyd anerchiad dyddorol a phwrpasol gan y Llywvdd. y Parch O. Selwyn Jones, wrth gyflwyno y gadair i'w olynydd, Mr Evan Owen, Bethlehem. Diolchwyd yn gynes i Mr Jones am ei Ivwvddiaeth fedrus, ac hefyd am ei anerchiad rhagorol. Gwrandawyd ar hanes yr achos a phrofiad y .Tvvvddogion yn Pandy Tudur, dan arw+iniad Mr John Evans, Salem. Yr o«2dd yr oil o r swydd- ogion yn bresonol. sef Mri J. R. Williams, Y.H., Richard J once;, John Morris, Evan Evans. Llongvfarchwyd yr eglwys ar orpheniad y capel newydd hardd, a pliaaiwyd yn unfrydol, "Fod yn ilawenydd genym fel Cyfarfod Misol wclod yr adeiladau hcirdd a chyfleus sydd wedi eu c-odi gan yr eglwys yn y Pandy, a. bod y fath undob a chydweithgarwch yn mlilith y frawd- oliacth. Yr ydvm yn. dymuno am iddynt gael profi yn anilwg brcsenoldeb yr Arglwydd yn eu t/eml newydd. ae y cant e: gweled yn fuan wedl ei di-ddyiedu n llwyr." Pencdwyd y Paroh. Thomas Williams, Capel Garmon, i fod yn un o archwiiwyr llyfrau yr eglwysi yn lie y Parch D. J. Lewis. Gofynwyd i'r Parch T. M. Jones a Mr Robort Davies, gyfrif pleidleisian v.r eglwysi yn nglyn a'r ym- geiswyr sin y weinidogaeth. Yn ddivre<ldarach hysbytwyd fod yr eglwysi yn bur gyffredinal wedi ))leidleii,io dros iT t.ri ymgeisydd—Mri (Jhristmas Jones, T. 11. Parry, a Meirion Ro- berto—fynxl yn ndacn. Disgwylir hwy i'r C.M. nesaf ïw derbyn yn aelodau o'r Cyfarfod Mi,o,. Nodwyd i gymervd gofal y casgliadau Mri D. S. Owon, Colwyn Bay, a Rowland Williams, Scion. Cafwyd sylw ar gylo'ilythyr Cymdeitliasfa Llangollen, a rhoddwyd cymliclliad cryf i'r eg- lwysi i wneyd eu go.eu cleni gyda'r casgliad oenhadol. Penderfynwyd galw sylw difrifol yr eglwysi at ganadwri y Gynianfa Gyfrredinol, yr hon sydd fel v caniyn :—"Cyfrifoldeb rhieni am addysg Ysbrvdol eu Plant: Fod y gymanfa yn galw isyhv mwyaf difrifo! rhieni plant at y mawr1 bwys eu bod yn cadw yn ti-w y tcimlad o gyfrifold-eb yn nglyn ag addysg foesol ac vtbrydol eu plant. Tra yn rhoddi mawr bwys ar lafu.r a ntodr athrawon a bugeiliaid gydag /1,tkly"g v rhai ieuainc, ystyriwn f(xl elf< n uehat eu haddysg yn ddiffygiol os bydd y rhieni yn pallu yn yr yroddiriediacth y rbodd>.ld yr Ar- glwydci hwy vn ei Raghmiaeth ynddi a' (I pro- ffes a'u cyfrifoldeb fel aelodau .<>"■v\sig, etc." Diweddwyd gan Mr John Williams, Bod> nwch. CYFA RFOD Y PR\ DNAWN. Deehreuwyd gan Mr Edward Jonos, Moch- dre. Cadarntawyd y cofnodion. Y Cyfarfod Misol ncsaf i'w gynal yn Rhydym-c-irch, Medi i 0,1 c- d. Cyflw^.nwyd a chadarnhawryd adroddiad Pii-ill- gor y Ccnadwriaethau:—"Enwyd y Parch R. William?, M.A., i arwnin gyda hanes yr achos y tro noaf: a'r brodyr canlynol i gymeryd rhan yn nerbyniad blacno-riaid yn aelcxlau o'r C.M. yn Ilydref: I Wt holi am eu gwybodaeth, P.i.rch J .0. Joine.s, Gyffin i'w holi am eu prof- iadau, Mr W. J. Williams, Y.H., Regent House; i roddi y cynghor, Parch William Thomas. Rhoddwyd caniatad i Mr Christmas Jones fyned i'r Ysgol Rhagbarotoawl yn y Bala, as i Mr David Hughes, B.A., Talybont, fyned i'r C'oleg Duwinyddol. Penc^lwyd y Parch T. M. Jones, Colwyn Bay, a Mr David Jones, Llwyn- fr\-n, i fvned i'r Wacnfawr i gyfarfod sefydlu y Parch D. J. Le-wis, B.A. Darllenwyd rhestr y derbyniadau o'r eglwysi at dysteb v Parch 0. Gaianydd Williams, ROB- wen.. Yr oedd y oyfanswm c.-ide,,itu 208p. Diolchwyd yn gyne« gan y Cyfarfod Miwl i'r Parch Evan Davies, ysgrifenydd y symudiad, am ei ffyddlondeb a'r llafu.r egniol gyda'r dys- teb, hefyd i'r trvsorydd, Mr W. J. Williams, Y.H., Recent Houtse. (1-tfwyd anerchiad rhagorol gan y Pa-ch Lewi, Williams ar v mater pr+nodedig: "Ein dyted- swydd at y Beibl yn wyneb meddwl gwvddonol a fceirniadol yr ces." Diolchwyd i Mr .iliams am anerchiad, a siaradwyd yn mliellach ar y ma.ter gan y Parchn. Robert Williams, M.A., Evan Davies, Owen Evans, T. M. Jones. Rhoddwyd adroddiad am lvfrau vr eglwys gan yr archwiiwyr, y rhai a dystiant. fod y cvfrifon yn cael eu oadw yn gvw;ir. Gohiriwv'd y draf- fxlae-th ar "Flwydd-dal i Weinidogion" hyd y tro nesaf. Oyhoeddwyd i boetlI11 Parchn. Lewis Wil- liame, Robort Williams. M.A., T. Wil- liams, M.A.. a John Williams. Diweddwyd gan Mr John Huçl, Llangerny w.

Gwrthryfel Aelodau Cymreig. TRI-AR DDEG YN PLEIDLEISIO YN ERBYN Y LLYWODRAETIL Fel y trefnwyd ddydd Mawrth gyda Llywycid Bwrdd Addysg, cafodd cynrychiohvyr neillduol dros Fwrdd Canolog Cymru ymgom ddydd }er- cher a swyddogion yr Adran Gy rnreig, yn White- hall. Yr oedd y cynrychiohvyr yn cynwvs y ProfTeswr Anwyl (cadeirydd y Bwrdd), Arglwydd Stanley o Alderlev, Mr J. E. Powell, Gwrc sam Mr Chas. Lloyd, Waunifor; Mr Owen Owen, arolygvdd, a swyddogion eraill y Bwrdd Canolog. Ar eu cais arbenig, aeth Syr Herbert Roberts gyda hwy, a chyflwynodd y ddirprwyacth i Mr Alfred T. Davies, ysgrifenydd parhaus yr Adran Gymreig; Mr Owen M. Edwards, y prif arolyg- ydd; a Mr Casson Edwards, aclod arall c'r staff. Cymerodd ymgom le, a barhacdd am dros awr a haner, yn ystod pa. un y caed idolygiud q f. lawn ar y prif bwyntiau a osodwyd gerbrjn Ml Runciman, ddydd Mawrth, yn gystal a chvesti- ynau eraill cysylltiedig a hyny. Mewn ;ie; tl y:iar- i'r prif bwyntiau—y rhai oedd yn ymwncid a'r gweithrediad gyda golwg ar ohcbiacth, a'r rhai hyny oedd yn dwyn perthynas a'r anghyficus- derau a'r anhawsderau yn nglyn' ag arolvgiacth ddeublyg-cafodd golygiadau Bwrdd Canolog Cymru eu hegluro yn Hawn eto i'r swyddogion. Darfu i gryn nifer o'r aelodau Cymreig, nos Fawrth, bleidleisio yn erbyn y Llywodraeth ar y bleidlais at addycg, fel gwrthdystiad yn erbyn dull Mr Runciman o ymwncud a dirprwyaeth Bwrdd Canolog Cymru. Dengys y rhestr fod Mr W. Abraham (Mabon), Syr S. T. Evans, Mr W. Jones, Mr Herbert Lewis, Mr Lloyd George, Mr M'Kenna, Mr Lloyd Morgan, Mr Owen Phillips, Syr Herbert Roberts, a Mr Osmond Williams yn meddwl nad oedd y gwrthdystiad yn un amserol. Yr oedd tri-ar-ddeg eraill o aelodau Cymreig, modd by nag, yn meddwl yn wahanol; sef, Mri Ellis Davies, Clement Edwards, Ellis Jones Griffith, Ivor Guest, Keir Hardie, Edward Hemmerde, Howell Idris, Thomas Rich- ards, Sidney Robinson, Walter Roch, D. A. Thomas, John Williams, a Llewelyn Williams.

Adran Gymreig Coleg Llanbedr. Gyda gwawr yr ueinfed ganrif, ymdrechwyd sefydlu peth newydd, a diwygio a gwella llawer pcth hen. Felly y bu gyda golwg ar y Gymraeg yn Llanbedr. Yn y gwanwyn o'r flwyddyn 1903, penodwyd y Parch Lorimer Thomas, M.A., fel olynydd y Parch Robert Williams, M.A., i'r Gadair Gymraeg. Un o'r pethau cyntaf wnaeth y Proffeswr newydd ydoedd dcchreu ffurfio Llyfr- gell Gymraeg, trwy drefnu a dosbarthu yr ych- ydig lyfrau Cytnraeg oedd ar glawr yn y Llyfr- gell Gyffredin, a thrwy sicrhau ystafell "arbenig i'w dodi hwynt ynddi, ac i fod yn Dyfrgell Gym- raeg at wasanaeth y Clasgor. Yn 1905, prynwyd casgliad enwog Cenarth, ac oddiar hvny yr ydvs wedi bod yn chwanegu at y nifer llyfrau trwy ymdrcchion y Proffeswr Thomas, gan brynu rhai llyfrau, a derhyn yn rhad ereill oddiwrth ym- roddwyr haelionus. Y canlyniad yw, fod yno yn awr yn mhen pum' mlynedd, iiloedd o gyfrolau o bob math, yn ymwncud ag iaith, hanes, a defodau Cymru. Ccir yno lawcr cyfrol ddi ud a gvverllifawr, ac ami lyfr vrin nas cyfarfyddir ag ef ond yn anfynych. ('ynwysa'r casgliad yn awr gyfrolau cyfain a difwlch o'r "Archaeologia Cam- brensis," "Y Cymmrodor, "Yr Haul," "Y Gen inen," "Revue Ccltique," "Cymru," "Yr Ym- ofynydd," "Y Gwladgarwv," "Y Beirniad," a'r "Cambro Briten." Gwclir yno hefyd gyfrolau 1 cyfain o lawer o fan g) lehgronau, tra y itiae (t,allf eto heb eu cwbihau, megis "Y Drysorfa, "Seren Gomer," etc. Y mae yno gasgiiad ardd- I rrchog o Faledau, ac o Lyfrau Eniynau pob enwad, yn nghydag engreilftiau rhagorol o'u prif gyfnodolion. Y mae yno gystal a chasgliad cyf- lawn o'r llyfrau Cymraeg safonol, hen a dl NA edd- ar. Fel y mae, adlewyrcha'r Llyfrgell Gymraeg glod nid bychan ar y Proffeswr Cymraeg a'r Clasgor yn gyffredinol, a diau v jierffeithir hi yn y blynjcidau sydd i dd'od. Serch y sefydlwvd ac y cynhelir hi ar yr egwyddor wirfoddol, eto gesyd lawer trpf fav-r Gymreig, for yn meddu'r "dreth geiniog," yn y cysgod yn llwyr.

Pwyllgor Addysg Sir Ddinbych a'r Bwrdd Addysg, Mewn cyfarfod o Bwyllgor Addysg Sir Ddin- bych, a gyrdialiwyd yn Nghaer, ddydd lall, cynygiodd y Ca.deirydd (Mr W. G. Podd) y pen- derfyniad a ganlyn Fod Pwyllgor Addysg Sir Ddinbych yn anghymeradwyo gwaith Bwrdd Addysg yn bwriadu dwyn i derfvniad y trefniant presenol yn ol pa un mae pob gohebiaeth rhwng y Bwrdd a'r vsgolion siroi--YI1 ymwneud a mater- ion yn eyfodi oddiar y lhcolau i ysgolion ail- raddol-vn cael ei chario yn rnlaen drwy y Bwrdd Canolog Cymreig, a chyda Ilawenydd y deallasant oddiwrth yr atebiad a roddodd Mr Runciman yn y Senedd y noson flaenorol ei fod wedi ci ben- derfynu y parheir yr arferiad a fabwvsiadwyd hyd yn hyn, ac y gwneir pob jnidrech gan yr Adran Addysg i gael gwared o'r gyfundrefn o arolygiad ddeublyg; a gobcithia y pwyllgor y cymerir v cam peJIaeh angenrheidiol er cydn^lKid yn uniongyrchol yn y Code arholiad ac arolygiad y Bwrdd Canol ('yrnreig. Eiliwyd y evnygiad gan Mr D. S. Davies, a chariwyd vn unfrydol. Datganodd y pwyllgor hefyd ei werthfawrogiad o waith y tri-ar-ddeg aelod Cymreig yn protestio yn y modd y gwnaethant yn y Senedd, ac yn enwedig Syr Herbert Roberts a Mr Ellis Griffith.

Uwyddiant Cynghrair y Rhieni. -y- Mae Cynghrair y Rhieni yn cynyddu o ddvtlc i ddydd. Mae llawrer iawn o neni Ymneill- duol yn aelodau. Hawl y tad a'r fam i ddewif, pa hyfforddiant grefvddol sydd oreu i'w plant vn yr ysgol ddyddiol yw amcan y symudiad Nid yw gyfyngedig i'r Eglwys, na chwaith yri gyfyngedig i'r un blaid wleidyddol. Ccnedlaethoi gyfyngedig i'r un blaid wleidyddol. Ccnedlaethoi yw, ao agored l bawb.

Y Cymro a'i Gariad. CYNGIIAWS AM DOR-AMOD PRIODAS. Yn Mrawdlys LcrpwJ, dydd Merchcr. gerbt"n v Barnwr Pickford, hawliai Emily Robe: Us (gwas- anaethyddes i wawl-arlunydd) iawn am dor- amod m-iodat; oddiar Samuel Thomas, oedd hefyd yn yr un b. Ymddarigorfu Mr Swift drcfi yr erlynes, a Mr G. C. Reee <lro« y d'iffynydd. YTmdde«gys fed yr crlynes a'r diffynydd, cxid- eutu pedair blynedd yn ol, wedi bod yn cyd- vveithio yn yr un masnachdy. Yn 1905 dechreu- asant ganlyn eu giiydd, ac y.n fuan awgry,;n<x!d y diffynydd ar fed iddynt bricd'i, end gylwodd nad oedd ganddo ddigon o arian l ga-uvv ty yr adeg hono. Y na. awgrymodd eu bod s briod; yn ddirgelaidd, a lLYUEd yn ol at eu teuluoeild. Ni chydfyniai yr erlynes i'r cwrs hwn. Ar y 22ain o Ionawr, 1908, cafodd y ditfynydd ddyrchaiiad, ac awer-rymodd fod kld\ nt briodi. Cy<|i-yniodd yr erlv,nes i hyn, ond iddi g-ael caniatad < i rhieni. Scrlwyd fod y briodas i gymeryd lie yn mie Mawrth, 1908. Yr cedd y dilfynydd am gadw busnes ei liun, mcdda-t, yn St. Helens, ac am gymeryd ei wraig i'w helpu. Yn ystod Gorphcn- af, 1907, cymerwyd ma.m a ohwaex yr erlyi.es vn waei, a rhoddodd hithau ei gwaith i fy.ny am dymor er edrvch ar eu holau. Pan wellhasant yr oedd yr crlynes am fyned yn 01 Î when le, pryd y perswa-diodd y ditfynydd id.ll beidio, gan ddweyd y byddent y,n priodi yn fuan, ac y rhodd- ai ef arian poced iddi. (kldcufu diwedd 1907 dechreuodd cariad y diffynydd oeri tuagat yr erlynes. Ar un achlvtu-r ifarweiiedd a hi, gan ddweyd ei fod yn myned ymaith, ond cafodd allan nad aethai ctleii cartref. Yn niip Ciiwef- ior, 1908, fe aeth ymait.h, ac addawodd ysgrif- enu at yr erlynce. Y cwbl a ysgrifenodd yd- cedd re;dYIl post. ar yr iiwn yr oedd: "Cyr- haeddais yn ddiogel; (ywydd difrifol yima ar hyn o hrvd. Gvvlaw. cenllysg, ac ystormydd. Nia irallaf fyned aJlajj.—Sa:n." Nid ystrrifenodd e-ilwaifh. Bu raid i'r erlynes fyned i gartref y diffynydd er cael ei gyfeiriad. YsgYifenodd ato i ddweyd JH1 mor noniedig yd- oedd, ac yn gofyn iddo ysgrifenu. Yn ddiwredd- arach vi trrife.nodd ei thad ddau lythyr aio, ac, hefyd, anfonodd ei chyfreithiw r iytiiyr ato, ond nid atebwyd yr un o honynt. Rhoddodd yr erlynes (dynee ieuanc brydferth) ei thvst.olaeth er cadannhau myncgitd y bar- gyfreithiwr erlynGJ. Dywedodd it dittynydd ddweyd wrt-hi ei (od wedi blino ar ei chwmni. :iC am iddi chwilio am y arall, ac nad oedd 11- 4.. 1 I" ',1 0-irl pjucK ynaai o gwbi. Lnwairji aetn i ym- weled a'r diffynydd, yr hwn oedd y.n ei wely. Cwynai gan gur yn ei ben. Gofvnodd beth yd- oedd o'r amser, a rliati atebodd hithau ei bod vn eaith. eo-dcxld. Nid oe<l<i. wedi dadwisgo o IlwbI. Rhoddodd y diffynydd 3p o aria,n jxx-ed Dywef^odd y diffynydd ei fed yn t-rigo yn Bir- kenheiul trvxlai fam. Gwadodd iddo benu diwr- ncd y biio<las. I'eidiodd ag ateb ei llythyrau ohcrwydd ei fod yn bur wael ei iechyd ar y pryd. Bw.riadai ei phriodi pan mewn sefylifa i wncuthur hyny. Mewn Oi<.}()6.j¡.(.]i.d dddodd y diffynydd iddo adùa w priodi mereh reuanc arail. Ae'h i Dde Cymru er mwyn eu .cchyd. Dyoddefai oddiwrth wendid nftrfol ac isel ysbryd. Rhoddwyd jawxi o 50p i'r erlynes.

Y Senedd ac Addysg Cymru. Yn Nhy y Cyffredin, ddydd Iau, cododd Syr Herbert Roberts y jivvnc o addysg Gymreig, a datganodd ei werthfawrogiad o'r rnodd rhagorol yr ymdrechodd swvddogior, yr Adran Gymreig newydd o Fwrdd Addysg i weini er budd addysg- ol Cymru.. ac i hyrwvddo ei delfrydau addysgol. Croesawodd Lywydd Fwrdd Addysg i symud y camddealltwriat'th a achoswyd gan ei atebiad i'r Bwrdd Canol Cymreig y dydd Mawrth blocm. orol. Mr Runciman (LJywydd Bwrdd Addysg) n ddywedodd na allai neb yn v Deyrnas Gyfunol ag oedd wedi cymeryd dyddordeb mewn addysg ailraddol yn ystod y 15 neu 20 mlynedd diweddaf edrych dros y ffaiih fod y Bwrdd Canol Cymreig wedi rhoddi synibyliad i addysg ganolraddol yn Nghymru, ac wedi gweithio gyda brvvdfrvdedd ag oedd wedi lledaenu i'r siroedd Seisnig. Nid oedd yn sicr na chcfnogwyd y gyfundrefn o ysgol ajj. raddol yn fwy brwdfrydig gan y bobl yn Nghym. ru nag hyd yn oed yn yr Alban ei hun. Nid oedd neb yn debyg o vneathur unrhyw beth i atal y gwaith a wncithid. Eisoes yr oedd y grant Seneddol a delid i vsgolion ailraddol yn Nghj in- ra gymaint deirgwaitii a hen rodd y Trysorlys. Yr oedd wedi ci chynvddu hyd yn oed y ffwydd- yn hon, fel ag yr oedd yr hull ysgolion Cymreig yn cael u talu ar yr un tii (o bum' punt y pen) yn awr a'r ysgolion Seisnig. Nid oedd ganddo fath c dueddfryd at fod yn wastralfus, a phe amgen, yn sicr fe elsi niian o hono tra yr oedd yn y Bwrdd Addysg, canys nid oedd ganddo fwr- iad i gymeradwyo unrhyw drefniant gyda'i am- can i gyfyngu y trysorfcydd ag oeddynt at alwat' y Cymru nou Loegr er hyrwvddo umcanion addysg cL Fe gvfaddefai fod y gyfundrefn o arholiar! ddeublyg i'w a,nghefnogi, a c-han "belled ag v gallei-it bvddai i'r Llywodraeth wneud pob YlII- drech i gael gwared o honi. Yr eeddynt eisoes wedi gwneuthur cynvdd mawr yn y~ cyfeiriad yna, a bydd rhagor y flwyddyn nesaf. Ni allai addaw y byddai iddynt symud ymaith holi arol- ygiad Bwrdd Addysg yn Nghymiu, rind bwriad ent, can belled ag y gallent, wneud defnvdd o'r Bwrdd Canol Cymreig. Dyrmment hefyd gael gwared o dap coch, fel ag i sicrhau mwy o dfcitilÍolrwydd heb ymyryd a llywodraethiad addysg Gymreig. Byddai iddo ystyried y pwnc o gydnabod yn uniongyrchol y Bwrdd Canolog yn y Code.

Cael Baban ar y Ffordd yn Ngholwyn Bay. Nos Ian. tra'r oedd nifer o weithwyr yn myned ar hyd ffordd Brynymaen, cawsant hyd i becyn ar ochr y ffordd, ac o'i agor cafwyd ynddo gorph marw baban gwryw. Aed a'r pecyn i orsaf yr heddgeidwaid.

Yn ngofal Mr n. Lloyd George, medd y gwybodusion, y bydd y Mesur Dadgysx Iltiad nesaf.

"HUMORS OF HISTORY." I WAT TYLER AT MILE END, A.D. 1377. The Poll Tax was the cause of a rising in Egsex and Kent. Sixty thousand people roughly armed, led by Wat Tyler, marched on London. The young King met the rioters at Mile End and granted their demands, one of which was that the rent of land should be 4d. an acre but next day the King held a conference in Smithfield with Tyler, who had 20,000 men with him. The rebel leader, happening to lay his hand on his dagger, was stabbed by Walworth, the Lord Mayor. The death of Tyler put an end to the rising, and though pardon was promised, fifteen hundred rebels were gibbeted. 0 This series of 100 pictures, entitled Humors of History," appearing weekly in this journal, is reproduced in colour on plate paper, oloth bound, gilt, at 2i6 nett, £ 2.000 having been spent in its production by the Morning Leader." London. Specimen Colored Plate on application. WAT TYLER YN MILE END, A.D. 1377. Bu Treth y Bleidlais yn achos gwrthryfel yn Siroedd Essex a Kent. Gorymdeithiodd tri ugain mil o bobl gydag arfau dan arwetniad Wat Tyler, i Lundain. Cyfarfu y Brenin ieuanc y terfyspwyr yn Mile End, a cbydsyniodd a'u gofynion, ua o ba rai oedd fod,rheBt y tir i fod yn bedair ceiniog yr acer ood y diwrnod dilynol cynhahodd y Brenin gynhadiedd yn Smithfield gyda Tyler, gydar burn yr oeddd 20,000 o ddynion. Yn digwvdd dodi ei law ar ei ddagr, trywanwyd Arweinyad y Gwrthryfelwyr gan Walworth, jrt Arglwydd Faer. Rboddodd Tvier derfvn ar v oivrthrvfel- nardwn wedi ei addaWj, croewycl DTJQthex cant o'r terfyscwv**

BLAENAU FFESTINIOG. DOL! YN OL.—Dae~l' y Ijechgyn ey'u aelodau or Fyddm Diriogacthol adref ddydd Sadmrii ar oJ bod yn g'wersyilu yn Nghonwy. I DUBININ.—Nou Sill diwcddaf actii ugoiniau fddi yma i Dublin, a chyrhaeddatant yn ol boreu Mawrth wedi itim-vrhau eu hunain 'yn fawr. I CRICCIETH.—Bc»rcu Llun aeth oddeuiu 800 gvdau YsiroJ Suf Jerukol i Criccieth. Yr oe-dd Seindorf Arian Oakeiey yn biaenori yr ysgol o Jerusalem i'r orsaf yn y boreu, ac yna vn blaenori o orsaf Crsocieth i'r Town Hs: YN Parti Meibk-u y Moelwvn i trvstadlu i Gorwe.11 dydd Llun di- weddaf i'r Eis^ddfcd, a danhant. adref yn gCtU- C w vr. Mae en ill gwobr gyntaf pan mae cor meibion fel eiddo Caernarion yn y gystad- leuaeth yn adlewyrehu clod uchel ar y cor, y.n n Lz imrwor.nvdd me-drus, Mr Cadwaladr Roberts, Bodlondob, Tanygrisiau. Llongy- farohwn hwy vn galonog yn v farh Iwvddiant. ARDDANGOSFA BLODAU A MABOL- (iAMl'AU.—Dydd Llun diweddaf, cynhaliwyd y jrynfaf o'r uchod, yn y Newborough Parft, Hlacnau Ffestiniog. Daeth llu i faes y gysiad- k-uaeth. Yr ysgrifenydddon ydoedd Mrs K. 0. Davie*, The Square, a Mr Lewis Davic.o, Shop "Y Gloclï." Tro<dd y<- arddangcefa allan yn llwvddiant mawr. GALWAD.—R.iioed galwa.d taer a gwresog i Mr lorwertii Hughes, Dorfil-street, gan eglwys y Bedyddwyr yn Ng'hapei y Beirdd, Sir GaOl"- .n»:fon, a deajlir ei fod vntau wedi ei derbyn. LLWY D DIA NT.—Uyf rydweh yw clywed fed Mr Hugh Roberta, n:A.: IAeds-streei-, yr hwn t-dd yn fyfyriwr yn Ngholeg Caerfyrddin, wedi myned yn llwydd anus trwy ei arhoLad am y 1st B.D., gyda ehymn-Jwyaerh arbenig.—Yr un :;n<odd, mae genym i longyfarch Miss Done Mukgan, merch bach .naw oed i'r Heddgeidwad Maybc-rry Morgan, Maeiitwrog, yn ei gwaith yn P ¡hi. arhcLiad y Prcviaratory Grade Pianoforte yr IncOTpona,ted ftcoiettv of M v Der- by niodd 83 o fare iau a.llan o 100. DAMWAIN.—Tra yn ohnno heibio i Taly- waenydd bcreu Sabboth diweddaf. bu i fon- cxidigce ieuanc gclli ei rheoleiddiad ar ei iiol- wynfaroh, yr hwn, gerllaw Plaswucunydd., a i <s»riodd yn erbyn y clawdd gan achosi niweid- iau trymion i ben y farchoges. Deuai o gyf- eiriad Cerrigydruidion, a pherthynai i Mr D. M. Roberts. 8 Bowydd Yiew, lie y ovmerwyd hi wtdi i Dr. Rcharts, Isalli, weinyddu ami n P'a^weiiiydd. Cludwvd hi of Plas yn ngher- byd y Dr. ('A -N I Gogyfer a chystadleuaeth neillducl bu C'ür Meib y Moolwyn yn paratoi eu hunain Yn Nih-are v Square nos Sadwrn diweddaf. Nod- edig o swynoi ootid y ileisiau i w clywed yn yr ¡j, r agor<?d, ac yr oedd rhai ugcinmu o bobi yn gwrandaw arnynt. Gresyn na fuajai" yn iv.fc.ibl cael ambeil gyfarfcnl adlonifidol yn y Pare bwn a mynediad rhydd i ba-bl iddo. Yn sicr ddigon y mae yr zirian werir o'r trei hi JI yn ddigon i gyfiav.nhau hyn o ddifyrweh. fe debygfm. i'r treihdyhvyr. Os y teimlai rliyw- rai yn eu ealonau i gynorthwyo rhyw gyfran ar v peHTonnviyr buasai bwrw'r hatling i'r dry- sorfa yn fuddiol a derbyniol. YN YMADAEL.—Deallwn v bydd y Parch Benjamin Thonia.«. B.D., o Eglwys St. Dcwi. yn ymadacl on plith cyn bo hir i ymgymervd a gwaith cyffelyb yn Porihdinorwig. llcb unn- iieu dim. fe winr yr hen ddywediad "v oydd Ci»llod Ffestiniog yn enill i Port hdinorwig." Er \n ddrwg genym, ei golli ef a'i briod ha^ddgar Ii plith, eiddunwn iddynt hob llwydd yn eu eylch ne^vydd. Y mae Mr Thomas yn fardd, lienor, a phrogethwr campus.

PENMACHNO A'R CWM. ("OR MKlP.Jf!N.—Y no c'r bison cawsnm y fraint o gly-wed yr u.c-hod yn parotoi g ;gyfer a'r gystadleuaeth yn Llangollen. Pe dj wedem eu bod yn ddiguro hwyrach y byddai rhywun yn barod i a1.?b "Gwyn y gwel y fran ei chyw," ond y maent yn canu yn rliagorol iawn, bid a fo. PENOI7IAD.— Da genym am benodiad Mr Price Evans. Rhos Goch, yn wyliwr nosawl v lie. RHOI TRO.—Dydd Mawrth da-eth chw&er i Mrs Williams, Dyfnant, yma o Lltindain. BWT- iada aros am bythefnos, a sier y calff fwynhad mawr yn awelon iachue bryniau. AR EU GWYLfAU.—Yr wythn s ddiweddaf, aeth Mr W. Roberts, gorncliwyliwr Rhiw fat li- no. a i ferch i Rhyl i dreulio pythefnos o 1\1- iau. ar Till ,ythn' aeth Mr John Jonee, Machno-terraoe, ai briod i roi tro i'r Deheu- dir. YMFUDO.-Yr wythnos ddiv-C'.Idaf, yr oedd teuhioe dd Mr R Hughes, Shop Isa, a Mr H. I Lloyd, Maohno-terrace, y n ymfudo i'r Deheu- dir. "SMIT.—Torodd cafn dwr yn PJiiwfa/hno, a ehan fod vn rhaid cyrchu un newydd o Ler- pwl. ataliwvd yr holi waith am wvtlinos. MARWOLAETH.— Dyad Mawrth bu farw Mrs Gwen Owens, Newgate, wooi dioddef cys- tudd maith. Cydymdeimlwn a'r plant yn colli mam dyner.

I Regatta Penmaenmawr. Cymerodd y gyrtal o redtgfeydd cychod y dan- au yn Ngogletld Cymru le ddydd Gwener, pan y cafwvd bin ddymunol, ac yr oedd llawer o edrych- wyr ar y lan. Y swyddogion oeddynt: Dr. J. R. Williams, y Cadben Henry Jones (Riverstone), y Milwriad A. M. Paterson, Mr A. Christmas I Jones, Mri Hugh W. Jones, Dr. H. Moreton, Lieutenant H. W. Darbishire, a Mr R. John Hughes (ysgrifenydd). Yr enillwyr yn y rhedeg- fa i yachts yn perthyn i unrhyw glwb oeddynt: -I, "Eurvronie;" 2, "Irene 3, "Wtllaroo" Yn j rhedegfa i yachts o ddosbarth y "Seabird" wele r canlyniad:—1, "Sea Snipe;" 2, "Skna;" 3, "Modryb;" 4, "Mair;" 5, "Dilya." Rhedegfa i gychod agQred:-l, "Eric;" 2, "Hope;" 3, "Sally." Cymerodd nifer o gystadleuaethau ntewn rhwyfo A nofio le, a chwareuodd Seindorf Penmaenmawr amrvw ddarnau cerddorol yn ystod y prydnawn.

Penmaenmawr a Blwydd-daliadau i'r Hen. Mynegir y ceir mudiad dyddorol ar drped yn Mhenniaemuawr. Ei hyrwyddwr yw Mr P. H. M'Clement, aelod o Fwrdd Gwarcheidwaid Con- wy, a'r amcan yw codi cronfa: trwy gyfrwng cyngherddau a thanysgrifiadau er mwyn talu 3s 6c yr wythnos i'r hen tlawd a haeddol yn yr ardal a feddant hawl i fhvydd-daliad y Llywodr- ac-th wedi y dele i rym. Mae'r mudiad yn gwbl anenwadol ac anmhleidiol, a theimlir cryn frwd- frydedd o berthynas iddo. Y Rheithor yw cadeirydd a thrysorydd y pwyllgor, ac eisoes telir 3s 6c yr wythnos mewn un achos. Trefnir i gynal cynglierdd yn gynar lis Medi er budd y gronfa.

"Y GENINEN EISTEDDFODOL." Cyn- wysa ;-Morfa. Rhianedd Pryddcst Gadeiriol, gan Fryfdir. Gwawr y Calan: Telyneg, gan Ryd- fab. Y G wasanaeth Priodasol: Emyn, gan Wn- ion. Y Gwlaw Cy wydd, gun Forwyllt. Y Go- benydd: Cywydd, gan Fetlicl. lfor Hael, Nodd- wr Dafydd ab Gwilym: Pryddest, gan y Parch D. Eurof Walters, M.A., B.D. (Eurof). Adgyfodiad Crist: Pryddest, gan Ap Huwce. Awdl yr Iw- bili, gan Elfyn. Boddiad yr Aiphtiaid: Cyw- ydd, gan Eihon Wyn Y Ffrwd: Canig, gan John Owen. Y Gornant: Penhillion, gan Illtyd. Clychau'r Nadolig: Telyneg, gan Gacrvvyn. Claddedigaeth Jacob: Pryddest ^Gadeiriol, gan Mr R. R. Thomas. Yr Angylion wrth Fedd yr Jesu: Pryddest Gadeiriol, gan y Parch W. AHa Richards. Sanatorium Galltymynydd Pen- billion, gan Gledlyn. Y Lili: Can, gan y Parch J. D. Richards. Telynegion, gan y Parch W Evans. B.A. Cart.ref: Pryddest Gadeiriol, gan y Parch T. E. Nicholas. Fy Ngwlad: Awdl y Gadair, gan Wilym Deudraeth. Y Presenol: Awdl y Gatlair, gan Fwlehydd Mon. Y Goed- wig: Cywydd, gan Wi!ym Ceiriog. Y Porthladd Cyw yud, gan Forleisfab. Cyfieithiad o "Hapus Dyrfa" (lslwyn), gan Mr Samuel Williams. Y Mynydd: Cywydd, gan Feren. Y G wynt: Awdl y Gadair, gan T-anoriab. Blodau liaf: Telyneg, gan y Parch J. D. Richards. Saul yr Erlidiwr: I iwr, Penhillion, gan Wydderig. "Fy Phiol sydd lawnPryddest Gadeiriol mewn dwy Eistedd- fod, gan Genech. "Y Cwrnwl Tystion:" Prydd- est Gadeiriol, gan Berthog. Mis Mehefin: Can, gan Mr Lewis Davies. Y mdaith y Ddynoliaeth: Pryddest Gadeiriol, jp Emyr. Y Gwanwyn: Can. gran lsfrvn. MyfSnwy: Telyneg, gan IIuw- co Penmaen. Emyn Ddirwestol, gan y Parch T. Rees Jones. Odl i'r llwyr: Cyiieithiad, gan Mr Edward Foulk. Ar fin y Llyn: Can, gan Deifi. "Felly yr llwyr a fu, a'r Bore a fu, y Dydd Cyntaf:" Pryddest Gadeiriol, gan Mr D. R. Jones. Pryddest Goffa y Parch W. Ryle Da- vies, gan y Parch J. E. Davies (Rhuddwawr). Dychweliad Cwch y Pysgotwr: Telynegion, gan Fryfdir. "Hwn fydd Mawr:" Pryddest Gadeir- iol, gan Weledydd. Y Bedd yn yr Ardd: Pryddest Gadeiriol, gan Weledydd. Dyffryn Gwendraeth Fach: Can, gan Mr T. Cunlio Grif- fiths. Nest Cwni Eilir: Rhiangerdd Goronog, gan Gaerwyn. Marwolaeth y Dydd: Pryddest' gan y Parch W. Bowen, Marwolaeth y Dail': Myfyrdraeth, gan Fryfdir. Gobeithion leuenc- tyd: Caneuon, gan y Parch R. Abbey Williams a. Mr Tom Lloyd. Dyffryn Conwy: Pryddest Gadeiriol, gan Mr Tom Owen. Yr Ywen sy'n cysgodi Bedd Ieuan Glan Geirionydd: Penhillion, gan y Parch R. Abbey Williams. Afon Dvfr- dwy: Pryddest Gadeiriol, gan Mr David k Owen.

JNO. L. HUNT, Pharmaceutical Chemist and Optician, CoQmayHd.,GolmyDBay Depot for Photograpliis Requisites. Dark Room for use of Amateurs. Siffht Testing Daily by Appointment AGENT FOR Henry Lawrance's Celebrated SPECTACLES 0 EYEGLASSES. Nickel Plated, Gold Filled, and Oeld Frames. Telepbone 0197 COLWYN BAY. D. A lien & Sons Cabinet Manufacturers, Upholsterers, AND COMPLETE House Furnishers, 6&7, STATION ROAD FUNERAL FURNISHERS. LARGEST STOCK OF Furniture, Carpets, Linoleum, Bed- steads, &c., in N. Wales. 6769 SAMUEL BOtfD & SONS, JoiDbrt, Builders and Contractors, SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers oi Property, GREENHOUSE MAKERS, MIDDLETON VILLA, Belgrave Road, Colwyn Bay. ESTIMATES FREE Nat. Tel. 2x, G. MARFELL, GENERAL AND FURNISHING IRONMONGER. Electric Lighting, Plumbing, Gasfitting. RANGE AND HOT WATER WORK BY COMPETENT WORKMEN. Large Stock of Hay Forks, Rakes, Machine Oils, Ropes and Thatching Cords etc., etc., at Lowest Prices. Tools and Kitchen Utensils of all kinds a lowest prices to suit all buyers. GUNS, RIFLES, AIR GUNS, AND AMMUNITION. Inspection Invited. Satisfaction Guaranteed ONE OR TWO HIGH-CLASS SECOND GUNS, in peifect condition, at less than half the cost. ABERGELE ROAD, COLWYN BAY. 91161 FOR ✓ HIGH-CLASS BOOTS & SHOES Of English and Foreign Manufacture. Perfect in Design Shape and Fit r aa NONE CAN S EQUAL^SOLE AGENTS in Colwyn Bay for the y/ Celebrated K" LOTUS and II QUEEN yr BOOTS & SHOES. AMERICAN STOVES. Save Halt your Coala and Cure your SLuoiLy l;lumD4tytl. Send for CATALOGUE (liec) of Stoves to Dura Pand Cure your Smoky Coal, Coke, Wood, oil, Gas. &0. Farmcra Boilers, Batr. UOYBers and Hot W ater Apparatus. Mention the Pioneer WM. POORE & 00 American Stove Stores. 52, QUEEN VICTORIA ST., London, E C BOOK FOR MARRIED WCA/IEN. fyuioUSANDS of Woancn have written that it X ia the best Book they have ever read, and reoommeixl it to their friends. The contents of tho First a.nd of the Thirteenth Chapters every Woman should know. 175,000 Copies of this Book have already been Sold. It is sent post free, in envelope, tor Postal Order Is 2d, by DR. T. R. ALLlNlSON, 67 Hoom, 4. Spameh-plaoe, Manche9ter-«squa<rc. London, W. ADVICE TO THE MARRIED. A BOOK for tho People. Practical advice to the Married, and those contemplating Marriage. Written in a clear, comprehensive manner. It is written by a Medical Expert, in non-scientific language, over 200 pages, largely, illustrated, contains moet important infonnation. Is nott from all Booksellers and Newsagents or post free, P.O. Is 2d, from MOORE, WILLIAMS and CO., Raven), ill-roacl Belfatt. — -'——— E marbiedI J NKOKMATUM OF VITAL IKrofcTAXCZ TO THK I mAHRIED. 5a paees, illustrated. A ■ 4 y ar' boon to every married person. Pott free. ■ ATKINSONS, 56, HILL STREET. I MIDDLESBROUGH. Name H L ) (