The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

AT EIN DARLLENWYR. Anfoner pob gohebiaeth i'r GOLYGYDD CYMREIG, Swyddfa'r "Pioneer." Colwyn Bay.

Bwrdd y Gol. HENWR.—Diau fod llawer o arferion ria a drwg yr lien N adolig wedi myned i golli, ond gellir hdbgor llawer o ddelion cs oedwir ysbryd car- edig yr wyl mewn bri, ac oe dehonglir ocnad- wri ei scfydliad trwy weithredoedd o drugar- edd a haelioni. M.A.-Do, gwclais eglurha-d Mr Jenkyn Thomas, ac ariilwg yw iddo gael cam gan ryw ohebydd ceinicg-y-linell. Ar yr un pryd, tybiem fod y dyflgawdwr yn fwy Cymroaidd a g-wladgar nag yr yanddengys ei fod oddiwrth faich ei arawd ar yr aohly&ur a. nodwyd. GWILYM.—Golygydd y "Nationalist" yw Syr T. Marchant Williams. Mae ganddo ysgniell lem a gwefus fedr ddefnyddio gwawdiaith ddeifiol. Yn y "Nationalist" yr ymddengys yr adolygiad gerwinaf ar "Ganeuon John Morris Jonee;" ac er fod gan yr awdwr ryddid i farnu y gyfrol fel y myn, ychydig, mi dybiaf, a gyimeradwya y fath ddull cigyddol o feirn- iadu ba.rdd. Nodwedd aonlycaf yr adolygiad yw ci eithafrwydd. BROCHUS.—Un o ddsarlithwyr y "Gilchrist Trust" yw Dr. Alexander Hill. Ysty.rir ef yn yfgiolor g-wyoh, ond y mae ei eylwadau ar gynulleidfaoedd, Cymreig yn brawf y gall ddyegu llawer eto. Gwn am lawer o Saeeon deallue a dystiant fod y Cymry yn wrandawyr aatud a meddylgar, ac yn gallu mwynhau a gwerthfawrogi yr hyn sydd oreu mewn dar- lithiau Seisnig. nfHOL YDD.- Y ddau vsgrife-nodd oreu ar "Y Dduiwi nyd-di ae th Newydd," yn Nghymraeg, eynt y Parchn. W. 0. Jones a David Adams, rpwl. Ceir syniad.au y ovntaf n»wn cyfres o erthyglau yn "Llais Rhyddid," ac eidd<fr ofeuf mown cyfrol dan y teitl "Yr Hen a'r Newydd mewn Duwinyddiacth." CERDDOR.—Enw bedydd y yw Miss Mary Hughes, ond mantais, i ami Gymro a Chymrae& yw mabwysiadu enw newydd, a dyna paham y bu i'r ferch bereiddiais alw ei hun yn Mi&s Eira Gwyn. Mae'r enw'n dlwe ac yn Gymreig, a'r amcan yn o^-fiawnhau y cyfnewidiad. W

CYSGOD Y NADOLIG- Daeth "Rhagfyr a'i ddydd byr bach," ac eisoes ceir llygaid y miloedd ,y.n sirioli yn y rhag- olwg am lawenydd y Nadolig. Gwelir cysgod yr hen wyl anwyl yn mhob ardaJ, gweddnewidia y ffeneetri, a beichir estyll y marchnadoedd a'r masnachdai a'r nwyddau sydd yn ddiysgar oddi- wrth y tymhor hwn ar y flwyddyn. Arlwyir pasgedigion breision, ac o hyn i ben tair wytihnos bydd miloedd o dda tewion a phluog wedi cwrdd a'u diwedd i sicrhau llawnder ar fyrddau y wlad. Tymhor llawnder a llawenydd yn anad dim yw tymhor y Nadolig, ac yn ei sgil ceir croesaw brwd ac addfwynder cyfFredinol. Dyblir y lloniant trwy gofio am blant anffodion, a thraidd y teimlad da hyd yn nod trwy furiau trwchus y tlotty, a chaiff y deiliaid eu gwala a'u gweddiU o ddaioni danteithiol. Nid yw ugaici canrif wedi peri i ddynoliaeth anghofio bendith a chenadwri y Nadolig oyntaf a fu erioed, ao nid oes arwydd pail na blinder ar y defion i anrhydeddu yr wyl. Gwir fod llawer arferiad wedi myncd i golli- lluaws wedi myned tuhwnt i adgofion yr hynaf, ond y mae ysbryd goreu yr oil yn aros, a chlych- au'r Nadolig yn parhau i gludo'r genadwri ddwy- fol ac i seinio c-arolau cyfnod newydd gweJl a melusach i blant dynion. Nid yn unig y mae cysgod y Nadolig yn gyf- ryw a ganfyddir, ond hefyd y mae yn eael ei dcimlo. Daw tynerweh rhyfedd a meddylgar- weh trugarog i feddianu oymdcithas; chwilir am le i drugarhau, ac y mae'r tlawd, yr ajighenus, y digartref, a'r dinawdd yn cael eu cofio. Gwir yr haeddant gael eu cofio yn llawer mwy mynych, ac y dylai ymysgaroedd toeturi gael eu eyffroi ar eu rhe,n yn amlach; ond y mae'r ffaith y dethlir y Nadolig trwy hynawsedd a rhoddion yn gosod ar yr wyl urddas a gwcrt.h, ac yn cyfrif yn fwy nag unpeth am y bri dibaJl a roddir ami. Daw atom yn .nghanol y tymhor mwyaf diswyn a chaled o'r flwyddyn, pan fo lluaws yn Jyoddef newyn ac anwyd; ac iddynt hwy y mae'r wyl yn hyfryiwch oalon am y derbyniant trwyddi. Eitbr gwir yw y gair mai gwell yw rhoddi na dertyn, a chaifT y cyfnnwr y fendith ddeublyg o loni ei .ratur ei huii a lloni natur y sawl a dderbynia o'i law. Cofio hyn yn ystod y dyddiau nesaf fydd yn foddion i iawn fwynhau yr wyl agoshaol.

Nodion o Glip y Gop. (Gan "Wil y Gweithiwr.") Yn ddiweddair, daeth plwyfolion y lie hwn i'r penderfyniad o werthu tyddyn yii Cohvyn Bay, osdd yn pertihyn i waddcJiad y plwyf, a dy- wetdir eu bod wedi gwn.eud bar gen. dd a yn y dralbdaeth hono. Beilach y maent yn ceisio prynu ffenn fach yn nighymydogaeth Caerwys ao mewn cyfarfod owrdd pllrwyfol a gynhaiiwyd yn yir Yagoldy yr wythinoe o'r blaen dan lyw- yddiaeith Mr Hugh Hughes, pendea-fynwyd yn unifrydol fod i'r ymtdtdiriedodwyr gwblliau v pwr- oasiad a budidsoddi yr arian. Y tri ymddiried- olwyr ydynt y Fioer a'r Parch Edwa-rd Pie-roe, Trertogan,, a Mr P. J. Williams—t-riawd pur pwrpaeoil i'r g-waitlh. DYSERTH. Y mao llawer heblaw "Wil y Gweitihiwr" yn barod i longyfaroh y cyfaill ieuanc talentog Mr W. R. Thomas ar ei lwyd'diant yn dringo i fyny i'r yiagol. Yn bnesenol y mae yn dal swydd yn y N. and S. Walee Bank yn Pwilheli, IOnd y mae yr awdurdodau Iryny wedi ei ddyrcfli- aiu i'r invyddf o gyfrifydd i Ruabon. Mab hynaf ydyw i Mr Charles Thomas, a DU ei iwyddiant yn amlwg ddieohireu ei yrtEa- GALI/TMELYD. Y mtae oyfeillion y lle hwn mewn 11a wn gweithigarwm y dyddiau him. Y dydd1 o'r blaen cy.mhaJliw3*d yno gwird<5 te a onyfarfod adiloniadoil o ¿!an lywyddiaeth y Ficer, a ciiiaf- wyd cynorrfchrwy sylwoddol gan fomeddigesau a boneddigiom yr ardal, ao amryw eraiU o'r Hihyl a Phrestatyn. Dealllwn i bobpeth droi allan yn g-anmolad'wy. Elai yr eIbw at y draul o ad- g-yweirio yr ysgol ddyddiol fed y cytunwyd arno gan awdurdodau addyag v six. GWAENYSGOR. Oeir sicrwydd1 bell.aoh y derbynir "grant" o goffau John Bull tuia.g at y dtraul o adjeiladu yr ysgol nowvdd, a dylai hyny fod yn newydd da i bawib- Olywsom gwyn y dyddiau o'r blaen gan bobl o blwytfi evailJ fod aneawdd Uwybrau a ciham- feydd yn y phvyf hwn me-WIn gwaeth cyflwr na phlwyfi eraill. Folly, ar pwyniae'r bai am hyny ? Ai oni bryddai yon waith buddiiol i'r C- ngihor Pllwyfol i alw syllw y rhai y mae yn ddyitedfue arnyiit gadw eu laivyorau a'u ca m fey dd mewn tr&fn ? Ni dd^-lai neb ofni oario alilan eu dy- ledswyddau cyhoeddus yn ddidderbyn in-yn,ob mewn miateirian o'r natur hyn, oanys y miae gun Lcyhoedd hawl i drarmvyo droa gamifeydd hob ryglu eu ooe.sau. Dydd SadKvrn diweddaf, bu helg-wn yn yr ardal hon, a chlywsom iddynt gael dnvrnod wrth eu bodd. Isid 00s neb ond ambedl i hen gramo nas galj fwynhau yolnxAg ddifyrwch nad ydynit yn Shoffi gwoled y cwn ilwynog bob am- »OT. oanys y mae oip-ol<jwg ar Mr Fox, ovfarth- iad y own, eain y oorn, a ohleo y cihwin a dhar- lamiad y meiroh yn rfbwym o sirioli ysbryd y rhai pruddghvyfinj.

Vr Ysgol Haf Gymreig. ADRODDIAD Y BWRDD ADDYSG. Yn ei adroddiad ar yr Ysgol Haf a 9Yiihaliwyd Awst diweddaf yn Aberystwyth, dyma fel y dywed y Bwrdd Addysg. Sicr genym y llawenha cylch eang edmygwyr y boneddwr a enwir (Mr S. J. Evans, M.A., Llangefni), oherwydd enill o hono y fath gymeradwyaeth"The lectures were quite excellent. Mr Evans' explanation of Welsh grammar, especially the historical gram- mar, was fresh, scholarly, and original. The lectures were followed point by point by a very appreciative audience of teachers, who got the right method of teaching Welsh in their own schools, and plentiful material."

Rhif yr entries yn ATcfclangosfa Anifeiljaid Tewion Edinburgh yr wytihnos tion yw 724, llai o106 na'r Ilynodd. Wedi pum' mlynedd o weithio yr ydyis wedi ewblhau fence 2036 milldir o hyd i gau allan gwningo'd yn Ngorllewin Awstralia- Costiodd 250,000p. Bob pum' milldir y mae math o drapiau, ao yn mhob un ohonynt dclir oanoedd o gwningod bob dydd.

^P^PERFEGT^EDBCINET^ W For Indigestion, Ansemla, Liver Complaint, 1 f Biliousness, JOHNSON'S CHINESE PILLS, 1 I I/Ijr per box, are the best. For Blood Poison, „ I I 9 Inflammation, Varicose Veins, Erysipelas. Bad J A Legs, JOHNSON'S XX OIL$I/Ii. 2/3, U a fl cure. Advice free. lOHNSQN Bt9i.jp/Ji Sptcialiiti.Wtin* Hi>j,Ctcwe.>^RaBK

Rhwng Dau Lafn y Siswrn. "GLYN WRTH DDARLLEN." Glynwch wrth ddarllen, gyfeillion ieuainc a hoft; ac os rhaid i chwi oddef tipyn o wawdiaeth a. sen, na laesed eich dwylaw. Dichon mai eich dylanwad d is taw fydd yn foddion i ail-enyn ys- bryd y tadau yn y bechgyn sydd yn gweithio o'ch cwmpas, ac hyd yma yn lied ddiofal am bob di- wylliant. Gall y sefyJlfa fod yn lied ddigalon, ambe-11 dro; ond "yn mlaen y mae Eldorado." "Y mae gobaith o bren er ei dori y blagura efe eto;" ac y mae gobaith o iouenctyd Cymru yn y dyddiau hyn. SYNIAD LLAWER AM GANON. Syniad llawer—llawer iawn iawn—am Ganon yw rhywbeth tebyg i hyn:—"Byw yn rhondin tew, a gwneud dim ond smceio yn ei 'slippers' a darllen y 'Western Mail' am naw mis o bob deuddeg; a bod yn dipyn o 'lordin' yn y Cathedral am dri mi chael tri chant a haner am hyny!" Mor groes i hyny yw'r ffeithiau. "Y A ganlyn sydd allan o ba.pyr wythnosol y Methodistiaid :—" Wel-a beth newydd dan yr haul Cynulleidfa fawr frwdfrydig o Ymneill- duwyr yn cynal cyfarfod i ga.nu'n iach i beriglor yr Eglwys Wladol, ac i gyflwyno iddo gof-arwydd o serch yr Eglwys Ymnoillduol, mewn ffurf o anerchiad mewn ystram euraidd hardd. Gwnaethai les i ben a chalon ei arglwyddiaeth Esgob Llanelwy pe buasai yn bresenol! Cymer- odd y cyfarfod le yn y Capel Mawr, Rhos, yn ddiweiJtlar. Y..Parch Thomas Pritchard oedd y gwr ag y mynid ei anrhydeddu, ar ei ymadawiad 1 Lanfwrog, Dyffryn Clwyd. Yn ddiddadl mae r milflwyddiant yn dynesu Henffych foreu!" ABERYSTWYTH A CHAERDYDD ETO. Mae yn ffrae eto rhwng Aberystwyth a. Chaar- dydd. Y pwnc y tro hwn ydyw p'le bydd pen- cadlys yr adran Gymreig o'r fyddin wladol new- ydd a sefydlwyd gan Mr Haldane. Gyda llaw, niil pawb sy'n gwybod fod oorphluoedd y Gwir- foddolwyr neu'r Falantiars i ymgolli o hyn allan yn y fyddin hon, set y "Territorial Army." Mae'n hawdd rhagweled y byddis yn Volunteers yn "terrors" maes o law,—a'r caplan, mae'n debyg, yn "holy terror t" PERYGLON Y FASNACH. Mae peryglon moesol ac anianyddol yr oes oddiwrth y faanach feddwol yn galw yn uchel ar bob dyn sydd yn caru Uesiant tymhorol a thragwyddol ei gyd-ddyn i godi ei lef a'i law yn wrol yn ei herbyn; ac y mae ei hymdrechion am gadarnhad ei safle yn ein cymhell er mwyn ein gwlad i sefyll yn ei herbyn, oblegid fel y dy- wedodd Arglwydd Roseberv, "Os na lywodraetho. Prydain y faanach feddwol llywodraeifcha y fas- nach hi. CAU ALLAN FORWYR TRAMOR. Cyhoeddwyd rhybudd gan y Bwrdd Masnach i hysbysu morwyr tramor na chaniateir iddynt, ar ol Ionawr laf, 1908, gael eu llogi ar longau Prydeinig mewn unrhyw borlhladd yn yr Ynys- oedd Prydeinig, nac ar gyfandir Ewrop hyd .nes y byddont wedi dysgu digon o Saesneg i ddeall y gorchymynion a roddir iddynt. Cymerir y cwrs yma. gan y Bwrdd Masnach oherwydd y perygl i forwyr tramor na ddeailant y Saesneg gael eu rhoddi mewn safleoedd o gyfrifoldeWK Mewn cylchoedd morwrol yn Nghaerdydd ber.nir y bydd i orchymyn y Bwrdd Masnach effBithio ar y cyflenwad o forwyr mewn porthladdoedd Cymreig. Cauir allan amryw o forwyr, yn neill- duol Groegiaid, Italiaid, a Phortugiaid, y rhai y mae eu gwybodaeth o'r Saesneg yn dra ohyfyng. DARGANFYDDIAD DYDDOROL. Yn Guiana Brydcinig y mae darganfyddiad dyddorol newydd gael ei w.neud, nid amgen rhaiadr a all gystadlu a'r Niagara mewn rhai 11 antusrvvydd. Y rhaiadr hwn a geir ar yr afon Treng, ac y mao yr olygfa arno yn wir fawreddog. Ei gwymp sydd dros dri chant o droedfeddi. Amgylchynir ef, hefyd, gan geinion naturiol gwych odiaeth. "RHYDDID LLAFAR YN GYFF CHWERTHIN." Nid yw yr ystranciau afresymol hyn (sef ciddo merched y bleidlais) yn sicr i'w goddef i gad eu parhau, c.nid e aiff rhyddid llafar yn gyff chwerthin yn ein plith. Ond pa. foddion effeith- iol i atal y drwg a ellir eu dyfeisio sydd, ar yr un pryd, yn gwestiwn o ddirfawr anhawsder. Rhaid ei gymeryd o dan ystyriaeth ddifrifol, a hyny yn ddiymdroi. Rhaid i'r merchetos gorselog ac anoeth hyn ddeall yn bendant mai ,nid dyma. y ffordd iddynt i ddwyn barn i fuddugoliaeth. DIGRIFWCH LLYSOEDD BARN. Y mae yn debyg mai yn y llysoedd yn mha rai y profir achosion yn nglyn a. thori addewid- ion priodasol y ceir mwyeJ o ddigrifwch o'n holl lysoedd ham. Nid oedd y llys yn Xeeds yn eithriad. Pum mlwydd ar hugain oed oedd y ferch, ac yntau y mab flwydd yn ieuengach. Buasent. yn caru am flynyddoedd. Gwnaed addewid bendant am y briodas. Rhoes ef 125p iddi hi i'w cadw iddo. Talodd lOOp o honynt yn ol, a. gwariodd 32p ar ei dillad priodas. Cawsai fodrwy "ymrwymiad" wedi ei gweithio mewn gema.u. Ond, cyn oael modrwy priodas, daeth gwraig weddw ac arian ga.nddi i'r golwg. Yr oil a gafodd hi, druan, oedd 75p i fod yn falm i'w chalon. "Y FRECHDAN FEL." Ymddengys mai un o'r pethau mwyaf cofiadwy sydd wedi ymddangos yn y "Golofn Lenyddol" er ei dechreuad ydyw y sylw a. wnaed, dro yn ol, am Goronwy Owain—ei adgof boreuol am y "freehdan fel" hono a gawsai gan fam "Morrus- iaid Mo.n" yn Llys Dulas. Awgrymwyd y pryd hyny mai peth buddiol fuasai cychwyn cym- deithas newydd, a'i galw yn "Gymdeithas y Frechdan Fel." Ac y mae y wedi ei wneud Nid oes iddi fan cyfarfod; nid 08S iddi Iywydd I na phwyllgor; nid oes iddi reolau na thelerau; ond y mae yn bod. Y mae ysbryd y peth yn graddol ym!edu yn y wlad, a dynion y.n dyfod i gredu fwyfwy yn y "freehdan fel." Y mae gan bawb o honom ryw fantais i'w rhoddi i arall. Os byddwch wedi cael budd a bendith wrth ddar- llen llyfr. anfonweh air at yr awdwr i ddweyd hyny. Dyna y "frechdan fe1." Os ydych yn awyddus i gynorthwyo eich gweinidog, deuweh i'r addoliad foreu Sul, a rhoddwch iddo wrandawiad siriol-dyna y freohdan fel. Y mae pawb yn hoffi ei chael; canys y mM yn melysu pob ym- drech, ac yn goleuo y llygaid i ganfod pob daioni. HEN HANES CYMRU. Yn Lerpwl, cynhaliwyd cyfarfod dylanwadol, amcan yr hwn oedd oychwyn symudiad i chwilio i mewn i hen hanes Cymru, a'r Gororau. Gol- ygir gwneud ymchwiliadau a chloddio mewn hen gestyll, hen furddynod, hen fynwentydd, etc., fel y bo i ganlyniadau y cyfryw fod yn help effeith- iol tuagat ddarparu nanes jsafonol i'n gwlad. Mae lie i ofni ein bod wodi cy,nefino cymaint a cldywed y danod parhaus nad oes genym yr un "Hanea Cymru" o wir werth, fel pe bae rywun yn gwneud un yn nghwrs y deng mlynedd dy- fodol, mai yr un peth, oherwydd grym arfer, ac, efallai, rhagfarn, a ddywedid am hw.nw, sef ei fod yn anghyflawn ac i raddau yn anghywir. Modd bynag, mae genym gyflawnder o ddynion galluog i droi hanes o'r fath allan, ac mae yn syndod, bellach, na lwyddasai rhai o honynt, i wneud hyny. Yn y cyfarfod dan sylw siarad- wyd yn bleidiol iawn i'r symudiad gan awdur- dodau ao enwogion fel Syr John Rhys, "Owen Rhoscomyl," Syr Marcihiant Williams, Syr Edwa.rd Russel, etc. Yn nghanol rhyw gymaint o siarad dibwrpas wrth geisio bod yn smala, daliai Syr John Rhys y gaLLai fod olion hen deml ar y Foel Fammau, credai fod Dinorwig, os nad oedd y chwarelau wedi eu dinystrio, yn llawn o olion yr hen Rufeiniaid. Gwelodd ef gareg yno, ac yr oedd enw un o hen ymerawdwyr Rhufain arni. Nododd amryw leoedd yn Sir Fon a Sir FAint, ond cloddio yn ddyfal ynddy.nt. lie y bu- asid yn sior o ddod o hyd i lawer o hen gelfi ac arfau a fuasent yn taflu goleuni ma.wr ar hanes yr hen Gymry. PAHAM? Paham tybed y gosodir yr anerchiad i lago'r Cyntaf yn nechreu ein Beiblau? Fel pe bai Iago'r Cyntaf yn "Haul yn ei nerth" ac awdwr uniongjrciiol delwyddwch pob dyn? Na, wir, mao eisieu-nid "pinshed"—ond tunelli o halen i "gym'ryd fewn" yr hyn a, geir yno am Iaga. Peth arall. Paham y rhoddir ar ben tudalen gyntaf Geincsis yr honiad fod y byd wedi ei greu bedair mil a phedair o flynyddoedd cyn Crist? Paham y ¡)(;04 B.C? Yma yn ngwyneb y gol- euni a'r wybodaeth ydynt wedi gwasgaru i'r pedivaj* gwvnt lawer hen goel ers 1656—yr amser bu yr ArcheEgob Usher farw Anodd iawn deall ryw bethau fel hyn! Oes gan rywun air o 'sponiad?

Cau Allan Forwyr Tramor. Cyhoeddwyd rhybudd gan Fwrdd Masnach i hyebysu morwyr tramor na. chaniateir iddynt, ar ol Ionawr laf, 1908, gael eu llogi ar longau Prydeinig mewn unrhyw borthlodd yn yr Ynys- oedd Prydeinig, nac ar Gyfandir Ewrop, hyd nes y byddont wedi dysgu digon o Saesneg i ddeall y gorchymynion a roddir iddynt. Cymerir y cwrs yma gan Fwrdd Masnach oherwydd y perygl i forwyr tramor, na ddeailant Saesneg, gael eu rhoddi mewn safleoedd o gyfrifoldeb. Mewn cylchoedd morwrol bernir y bydd i oroh- ymyn y Bwrdd Masnach effeithio ar y cyflenwad o forwyr mewn porthladdoedd Cymreig.

BYWOLIAETH HELYGAIN. Mae Esgob Llandaf wed'i cynyg bywoliaefch Helygain^ sir Fflint, i'r Parch J. F. R-&eS; ribe-iitfioir Oaetrwyp.

Llith Die Jones. j — T wriiii irnf^rrnwiri^rn itrijirri > i in — ——— CYSTADLEUAETH DIC JONES. TWRCI TEW AT OINIAW'R NADOLIG. Eleni etoy mae Die Jones yn ta-efnu oyetad- louiaeth ddyddorol i'r diLrllenwyr. Cynygir TWRCI TEW GODIDOG i'r sawl a. lunia oreu STORI AM YSBRYD, Mae yr amodau yn eyrol ao yn rhoddi eyfle i bawb aniu cimaw Nad-alig amiheoitiiyn. Weile hwy: — I.-Y&grifer,er y etori ar un tu i'r papyr yn unig. 2—Rhadd i'r etori beidio bod yn hwy na. mil o eixiau-gall fod yn fyraoh os mynir. 3.-Dyfarniad y Golygydd i fed yn dpT- fynol. a byod galliildo hawl i ddetfnyddio unrhyw stori a anfonir i'r gratadleu- aetih. 4.-Gali y Stori fod yn ddwys neu ddi- grif, arewydua neu dhwerthinllyd, yn ol ohwaeitfti y.r ymgeisyddl 5.—Pob stori i gyinaedd y cyfeiriad a gan>- lyn cyn neu ar Rhagfyr 20fed: — MR DIC JONES, Caxton House, Bangor- Cyihoeddir y Dyfarniad yn y "Pioneer" am Ddydd Iau., Rhagfyr 26ain; ond' anfonir TWRCI TEW i'r buddugwr ffodus mewn pryd fcel y gaUo wledda. ar'1.0 Ddydd Nad- dåg.

TWRCI TEW AM STORI. ————————————— YMWELIAD A LLANDUDNO JUNCTION. Wel dyma ni yn mis Rhagfyr, ao o fetwn ydhydig i'r Nadolig. Mae arwyddion o hyn ar bob haw. Mae ffenestri y olopa,u yn llawn o "Christmas cards" a phob temtasiwn i brynu petibau ar gyfer y Nadolig. PECHODAU Y DRAPERS. Mae Mari fel gwragedd eraill wedi bod yn Llandudno hefo'r tram i gael golwg ar eiopau y drapers yna, ac i dreio prynu cadaoh fel rhodd Nadolig i'w gwr. Dyna ydi hanes y mendhed yma. yr adeg yma o'r flwyddyn bob ameer. inlao nhw yn pasio eu hamser, ddydd ar 01 dydd, tu allan i ffeneetri y drapers. Ond am dano ni, ddynion, druain o hono ni. Mae ein cyflo-gau yn oael eu ca,rio at yr hen drapers yma foron i gyd. Aft glywsom am wragedd yu cario pree eu gwyr i'r dafarn, ond wir rydw i bron a medd'wl fod yr hen drapers yma llawn mGtl" gyfrifol am beehodau yr oes a'r tafarnwyr, a mi fat3a. yn eit-haf peth pe dasa y Llywodraeth yn cymeiryd hyn yn ystyriaeth yn Do dwad a Licensing Bill o flae-n y Senedd, a. dwad a rhyw Fil i wneud i fEwidd a'r drapers fel mae nhw yn meddwl gwneud hefo Ty yr Arglwyddi. A deyd y grwir i chi mi fasa yn liawn gwell gen i we-led yr Arglwyddi yn cael eu gadael na'r hen drapers yma, oblegid mae arglwydd yn beth digon din.iwad mewn cydmariaeth a'r draper. Nid oes ond dynion priod yn gwybod miaintioli pechcdau y drapers. Son am d'dynion yn oael eu temtio i yfed wir; beth sydd yn denu y wiraig i wastrraffu enillion ei gwr yn fwy na. ffeneetr siop draper? Y FRECH GOCH. Mae Mietar Worrall, Bangor wedi bod yn deyd wrth bobol Pe-nmaemnawr fod y freeh goeii yn fAT peryglus na'r "scarlet fever." Mae hyn yn fy adgoffa i wn- ""rynd syodd yn by-w heb fod yn mthell o Colwyn Bay yima. Acth at y meddyg un diwrniod i ddweyd fod oi fab yn sal dan y f-rech gooh. Wrth gwrs, mi 'roedd y doctor yn cydymdeimlo yn fawr hefo fy nghyfaill, Mistar Williaa. "Ond," medda.i Mistar Willias, "mae fy matb wodi cyfaddef fod o wedi cael y clefyd wrth gusanu y forwyn." "Wel," mejdai y Doctor, "mae y hobol ifane yma yn ddifeddwl iawn." "Otnd, tydadh chi yn gweled, Doctor, i fod yn blacn, Ayngddo chi a finau a'r pared, mi rydw inau wedi ousanu y fercih yna hefyd, ao hwyracih y bydda inau yn dioddef dan y fredh gooh." "Wel, ie, wir," ebai'r Doctor; "dyna y peth nesaf i'w ddisgwyl, ynte?" "A mi rydw i yn cueanu fy wraig anwyl," medda. Mistar William, "bob boreu a hwyr, a mebe gen i ofn garw iddi hi "Bdbol anwyl," meddai y Doctor, gan ddyrnu v bwrdd, "felly mae yn beryg i rywun arall hefyd gael y frech goch." YMWELIAD A'R JUNCTION. Mi fuom am dro tua'r Junction y dydd o'r blaen. Mi 'roedd yn ddo. gen i glywed fod Oymdeithas y Trethdalwyr a Chyimdeit|ias Dir- westol y Relwe yn dal i fyw, a. fod golwg lewyrohus iawn ar y ddwy. OYMDEITHAS Y TRETHDALWYR. Wel i cihi mi feddyliais y basa yn ddyddulo1 cael gwybod tipyn am gyfansoddiid y gym- d-eit-hae yma, ao eis i gael sr WJS hefo Mit-tar Irlam, Hugh Jones, Thomas Evau ac amryw aelodau eraill; ond mi 'roedd yn inhawdd iawn oael gianddyn nhw i ddweyd dim o hanee y gym- dedthae bwysig hon. O'r diwedd mi lwyddis i gael gwybod oyfaneoddiad y gymdeithas, a dv.il,z fel mae hi yn eefyll yn breeenol Mae y rfisn fwya o brif drethdalwyr y Junction yn aelodau o'r gymdeithas, ac miae yna. bed war ar bymtheg o aelodau ar y Pwyllgor Gwedthiol sycld yn cyfarfod bob wythmos i dTaiod materion yr ardal gynyddol hon. Mae y pwyllgor sydd wedi oael ei et-hol trwy ballot mewn cyfarfod cyihioeddus yn oyntwys deuddeg o Gymry, a saith o Saeson. Mae naw o r'hain yn cyruycihioli y I eiopwra, pedwar o ddynion y relwe, a dhweoh arall heb fod yn siopwrs nac yn gweithio ar y relwe. Wydda. Hugh Jones na David Mocris ddim faint o feirdd oodd yna, ond mae pump o aelodau y pwyllgor yn "parish oouneilkstrs." Hwyrach y bydd y ffigynau hyn yn ddigon i ddongos nerth a dylanwad y gyindeitihas i wrth- wyn-obu uriirilryw ymosodiad o blobynag y daw. AMRYW 0 GYFNEWIDIADAU. WeI, er pan fu'm i yn y Junction o'r blaen g,welo.is fod yna amryw gyfnewidiadau wedi cytmeTyd lie, ysgol newydd wedi ei hagor, a MistalI" Tomes Jones, y Post, yn gwertihu "picture post-cards" a llun yr ysgol newydd arnyn nihw; Mistar Jones, y clhemkt, yn tynu lluniau y trigol- ion, plisiman, custom house ofBoer, auctioneer; a dootor wedi ymsefydlu yn y Junction; bhwaneg o lampau i ddangos y mwd ax y flyrdd; ac achoe newydd wedi cychwyn gan y Methodistiaid. Dyna i cihi gyfnewidiadau go lew mown ydhydig o amser, ynte? Os a nhw yn mlaen fel hyn synwn i ddim gweled Ma-er a Ohorphtoroetfh 311 fy nghyfflrfod y.n y station pan a i dnosodd yink) i gyng-herdd achos newydd y Methodktiaid yr wythnos nesaf. Wei i chi mi aetih yn ben amser ama. i, a fu ond ydim i mi golli'r tren, ac onibai i Mistar Butterworth ddod ar fy 01 i hefo fy ymbarel, mi faswn yn sicr o gael fy nghadael ar ol. Ohwareu teg i Mistar Wynne, mi 'roedd o yn dal dir ws y "carriage" yn agored. a mi neidiais i mewn jest mewn prya, ac adiru a fi at Mard baoh.

Profedigaeth Rheithor. Cyfarfyddodd y Pa-ich T. Redfern, o'r Drindod Sanctaidd, Croesoewallt, a phrofedigaeth chwerw pan oedd sr fin gjidael y lie hwnw am Ddinbych. Y d.vd i ,lerhyniodd arian-nodyn am HOI) gan drji; Croesoewallt a'r cylch fel cydnanj-ddiaerh ajn ei lafur yno am 28<<n riin- edd. Fodd bynag, ddydd Llun fe darawyd ei fab deuddeg oed yn vfitel gan y diphtheria, a ffyrniced yr ymosodiad fel y bu farw y noson I hono.

Cynghor Plwyf Llanasa a Man I Daliadau. Mae Cynghor Plwyf Llana<sa wodi gofyn i Mr John Owen, un o'r Dirprwywyr a benodwyd o dan Ddeddf y Man-Dyddynod, fod yn breeenol mewn cyfarfod yn y plwyf i egluro darpariadau'r ddeddf ac i sicrhau a oes tenantiaid yn awyddus manfftisio arnt Pendcrfynwyd gofyn i Mr I Herbert Lewie, A.S., lywyddu yn y cyfarfod.

Gadawodd Mrs Kat Yates Gregory Maison- r ette, Queen's-road, Llandudno, priod Mr Wm. James Gregory, eiddo gwerth 8155p. Yn ol ei ewyllye ag sydd newydd oi phrofi gadawodd y diweddar Fil. Richard Lloyd Wil- liams, Bodgwilym, Dinbych, eiddo gwerth 9661p ei I • -P

Bwrdd y Lienor. ANTHROPOS A SYR LEWIS MORRIS. Am goiginio arlwy lenyd'dol ber ei bias ao ucJiel ed chwaeih nid oes nomor Gymu-o a ra- gora ar A nth ropes, ac y mae ei "Golon Len- yddol" yn y "F.aJler" yn un o nodweddion goreu newyelddadiuraech. Dyma fel y ysgniena y iijenar dawmus am y diweddar Syr Lewis Mor- ris yn y mifyn diweddaf — "Daeth y diwedd." "At 1ast," ebai Lewis Morris yn mi o'i ganeuon— "Let me at last be laid On that hill-side I know which scanfs the vale Beneatii the thick yew' gluade For shelter when the raina and winds pre- vail- Bolhidh, ea'e a gafodd ei ddymuniad. Daeth y diwedd^ Ac ar lyfr cronicl 1907 erjs v oofnod mai ynddi hi y bu farw y prif-farda Lewis Morris- Dylai Cymru anwylo ci cnw ac anrhy- deddu ei goffadwriaeth. Er na. ahjfansoddodd efo yn Gymraeg yr ydoedd yn Gymro o "waed ooch cyta," ac yn caru ei wlad a'i genedl a'i holl gown. Ymilrostiai yin y ffaith ei fod yn un o ddisgynyddion "Lewis Morris" o Fon; yn aiddel yr un enw, ao yn gwisgo mantell ei awen- Yn y dernyn baraoonol hwmw o'i eiddo—"To my Motherland"—y mae yn ym- eegusodi am fod mor ymarho-us yn talu teyrn- ged i wLad ei fam- "There are roma things too near, Tb infinitely dear For speech-" Dyna ei es^usawd yntau dros .fod cyhyd ym oanu can i Walia. Wen. Ond yr oedd ei golygfeydd yn gJ-segredig-af(ill Dywi deg; bryn y Gron- gar; Ty Ddewi ger y mor; Eryri! Oadbr Idris —a Mon !— "Mona., from whose fresh wind-swept pas- tares oanie My girandsire, bard and patriot, like in immei, WhiO&e veoTse his countrymen stiil love to sing." "Bard and Patriot." Y mae yr ymadrodd yna, eirbyn heddyw, yn holilol briodol am dano e{ ei faunu Gellid ei ddodi air ei faen oof—baidd at gwladgarwr. Pa un o'r ddau ydoedd' fwyai ynddo sydd gwestiwn araJl* Creodd ci lyfr cyntaÆ gynro rrid bychan yn y byd llonyddol. N id 57doedd yr awdwr yn dadguddio ei enw; galtwai ei hun ym "enydd newydd"—diyna yr oil "Songs of two Worlds, by the same writer." Cynyrohodd y ilyfr hwnw ystorm o gymeradwyajeih. Aeth drwv lu o aa-gxaphdad- au mewn byr amser, a pnrophwydid pethau gwych am y bardd'- Yr un modd "Epic of Hades," Nid oedd oddd i gyhceddiad beirn- iadol Saesneg- nad oedd yn rhest.ru awdwr y llyf,rau hya yn ogyfuwdh a'r goreu o'r prif feirdd Saa&nig- Ond pan ddaeth oyfrmaeh yr awdwr yn hiysbys, aetih y feimiadaeth dan gyf- newidiad airu'lwg, a. chyfeiridl ato, beilach, gyda giraddau mwy neu iai o wawdiaeth fel "Lewis Morris, Pcnyhryn." A fu ei waith yn hysbysu mai Cymro ydoedd yn anfantais i'w enwog- rwydd EenyddW? Hyn sydd amlwg._ Na, yr ydoedd yn "new writer," a' J beiBcncdiaeth dan g-u<id yr oedd y prif gyhoeddiadau Seisnig yn ei gananawl i'r entrydhion; end wedi iddo ddvfod yn ad'nabyddus fel "Lewis Morris," peidiodd y ganmoliaeth, a daetti rh-wbcilh gwa- hanoj i gyjneryd ei lie. Ond belli bynag cedd ei safle fed bardd, y mae yn eglur ddigcm ddar- fod iddo siorliau llu mawr o ddarlienwyr. Aeth ei brÍiÍ wedthiau drwy lawer "argraphiad," ac yr oedd cu pris yn lied uchel. yn y dye'diau a fu. Beilach y mae cyfirol swllt. -n cynwjTS dethiolion o'i ganeuon, wedi ei ohyboeddi gan gwmni RutJedge, LIundain, yn ng-hyfree "New Universal Library. Od oes T'hyw dd-arUenydd ieuano o'x "Gcilofn Lenyddol" heb -mgydna.- byddu a gwaith Lewis Morris, cynghcarein y cyfryw i bwrcasu y gytrol hono, a'i darllen yn ofalus, a. ohaiff gwmll.1 yr awen wir- Yr d y r>rif-fapdd yn falch o'i enw ao o'i gysylltdauku a Chymru. Y mae geinyf lytihyr o'i eidJb yui fy meddiant; 1/ythyr tyner a dhar- edig- Yn y nhifyn cyntaf o'r "Geninen"—ac yr oedd hyny yn y flwyddyn 1883—cedaiais ID-í- ieithu ei g--anig-" GenJeJth Amddifa¿t Llaninion" — baled Lydewig. Ac wedi iddo ef ei gweled a'i dariien, anfoniodd a.taf i ddweyd fod y oyfieith- iad wedi ei fod-dlhau, a'i fod yn falch o'i weled yn y "Gendnieinj" esr m'wyn i'r Cymrv wybod— dyma ei eiriau of ei hun-HTihat there is 6till a* Lewie Morris who writes veree- Bell.ach., y Illile y "Lewig Morris" hwnw wedi tewi, ond' y mae "gwyr mawr MOOl" yn aros, a "Morris" ydiyw y pen¡a¡f Yn flwyddyn y bu farw "Lewis Morris y cyhoeddwyd "Camiadau John Morna Jones-" Diau i Syr Lewis Morris gael ei ran o siomiedigaetliau bywyd; ac yin ei gan- euon elai y mae y cyw>air lleoddtf yn teyrnasu- "When dJhe five gateways of the eoul Are closing one by one, When our being'a currents slowly rol And day is done, What, ehail our chief est contrror t be Amid this misery Dyma yr ateb— "That I have held eadh struggling soul As of one kitn and blood, That one sure link doth all oontrol To one cdose brotherhood; For who the raoe of men doth love Loves also Him above-" Yr oeeld yrutau, megys ei frodyr llai yn y gerdd, yn hoffi adgocfio cyleillion, a geiriau calonogoi a gawsai ar ed hynt. Gwyddai am werth oyd- ymdeimlad.. a gwa<s>giad y llaw. D'ltia un dar- lun o'i brooad- Down dropped tihe sum upon the sea, The gr&cfual darkness filled the land; And 'mid the twilight, silently' I feitc the pressure of a hand." And a low voice: "Have courage, friend; Be of good oibser, 'tis not for Jong; He oonquera who awaits tshe eOO, And dianes to suffer and be strong." AetJt y bdwyddi heibio, ond yr oedd1 adigof yn aros, a'r gieiriau a gly-wsoi ar fin y traeth yn sibrwd yn ei giust— "Still, when the ruddy flame of gold Faded into gtrey ooi sea and land, I hear the low, sweeit voice of odd, I feel the pressure of a. band."

PENMACHNO A'R CWM. CWBLHAU—Mae Mr Jones, BaJa, a'i gwm- na. wedi cwblhiau mestiriad y rbeilSordd, ac wedi dieohreu ar y gwaitili o fesur tewder y wenithfaen ar dir Riiiwfaclino- DYRCHAFIAD.—-Mae y ovfaili medrus Mr Elks G. Williams wedi ei beOOdi yn ben eaea- ooed yetiad iilaenyowxn- Diameu fed y tenant- iaid yn LlawenJiau, NEWID PWLPUDAU.—Noe Sul yr oedd y Par ah B. Jones, riieltlitor^ yn pregetiiu yn Eg- lwys y Cwm, a Mr J. Williams, lay reader, yn cymeryd ed Ie yn y Llan. Otierwyckl fod Eg- IwytS y Plwyf yn cael ei hadigyweirio, bu raid oadw y gwasanaetii yn y Church Room. Caf- wyd drwy hregelth effeithiod. DAMWAIN.—Boieu dydd Mercher diweddaf cyfarfyddodd yr hen gyfaill didan Maro Owen, "fitter" yn Ohwarel Cwt-y-Bugail, a damwaiii dost wrth dd'anfon gwageni a llechi yinddynt i ben incline Maenofi'eren- Cludwyd ef i dy ei fab, Thomas Owen, Llwyn y Geil, Blaenau FfeEl- tiniog. Archwilwyd ef gan Dr. Thomas, a ohaf- wyd ei fod yn well na'r disgwyliad. DIANGFA GYFYNG.—Fel yr oedd "traction engine'' Rhdwcfiaohno yn dod i fyny o Llanrwst, bu agos i'r peariant a'r dynion gael eu hyrddio i lawr ddyfnder otfnadwy. Yn v drofa sydyn sydd a.r y Dinas aeth v peiaiant ar ei union drwy y wal nes oedd y pen blaenaf iddo yn y dibyn- Bu raid cael traction engine y Mri William a Hugh Hughes, Lianrwst i'w ohodi i'r Ian. Onibae am gyflj-mder y gyriedydd1 (Mr R- Eilis Evans) yn ei atal diau y buasai y oanlyiniadau yn ddifrifol iawn- LLYTHYR 0 ARASTRA. Y dydd' o'r blaen derbyniwyd hyr gan gyfaill o Araet.ra, Colorado, oddiwrth Mr David Prichard (Ddol gynt), Wele ddyfyniadau: — Erbyn y dtaw y Ilythyr i'CL.1-¡ Haw, byddweh yn brysur barotoi at y Nadolig. Nid oes son yma am y Nadolig, nao un maitih o wyl. Nid yw haf na gauaf yn gwneud dim gwahaniaeith yma. —mae yma weithio cyson, pobpett yn myned yn dda, ond mae y wlad at ei gilycDd wedi gwanhau. Mae pethau yn lied ddrwg yn Butte Montana. Bu rhai o'r mines yma hefyd heb weithio am fis, ond maent wedi ail gyohwyn. Mae y mine lie yr wyf fi yn gweithio yn myned yin iawn. Y mae Eiben, John Owen, New- gate, yma ar hyn o bryd yn gweithio- Yr wyf wedi dod ar dinaws hen Gymro arall hefyd, oy- mcriad hynod iawn, ac mewn oedran mawr! Y mae wedi bod yn gweithio yn Rhiwfachno, bu y.n gweitWo yno fy nhad (John Prichard^- Bob Llainufudd mae ef yngalw ei DUn., brawd i Mr Edward Williams, Lkvnufuidd, yr hvn arferai fyw yn 'Rhenrniw- CYDNABOD G W AS AN AETH. Yn Nolgellau, ddydd IJLun, ovflwynwyd i'r j Major yr Anrhyd. T, W. Best, fu'n Brif-gwn- staibl Meirion am 24 mlynedd, anerahiad gor- evurog, llestr arian, a phwrs yn cynwys lOOp. CYNGHAWS YN NGHYLCH OJ. Gerbrcn y Bamwx Moss yn Llys Sirol Caer- narfon, dtiH'dd Llun, dygodd Richard Williams, cyfrifydd, gymghaws yn eorbyn, Robert Williams, Bryirubeddau, Waemfawr, i hawlio dyoliwediad ci gwohrwyoeàig neu yn niffyg hyny daliad iawtn o lOp. Rhoes y Bornwr ddyt-Ta-rniad i'r effdynydd am 9p ar yr hawl ac ar vr with-hawl api gadwraeth y oi, gyda'r oostau-

Newyddion Dyddorol Ddydd Mercher agorwyd nodachfa flynyddol yn nglyn a changen Tlottv Treffynon o'r Bra- bazon Society gan Mrs Herbert Lewis (priod Mr J. Herbert A.S., Arglwydd Ieuengaf y TVysorlys)- Amcv.n v g:Yl;llde.1tih.as hon yw dar- paru gwaith deinyddi<J It hen a'r methia-ntus yn y tlottai. RHEILFFORDD NEWYDD. Mynegir fod Owimni Rheilffordd y Great Wes- tern am wneud rheilffordd Q Penoader i Fish- fuard, a dyblu y llinell o Pencader i Strata 'Iorida, o'r hwn J gwneid llinell newydd i New Radnor. Os yw hyn yn wir, bydd yn gaS- oeliad gwerthfawr, and mae y si wedi ei chy- hoeddi fwy nag unwaith o'r blaen, ond hyd yxna nid OCt) dim wedi ei wmmd. YN OL O'R AMERICA. Bydd y Parchn. H. Barrow Williams, a Hugh Williams o Amlwch, yn morio ar y "Carmania," o New York, Rhagfyr 7fed. CROCHLEF MYFYRWYR BANGOR. Tebyg i hyn yw'r gydgan a grochlefir gan fyfyrwyr Bangor ar achlysuron pan fo eu brwd- frydedd yn fawr:— "Hip, hip Hurrah! Hip, hip hurrah! Hip, hip hurrah! Bravo! Bravissimo! Siss boomdra! Siss bcom- drra Sies boomdra SSiberaboo SSiberaboo! Hullabaloo Yah College boye. I Ba.ngor boys! Yah! Yah Yah!" GEMAU AR LAWR. Dydd Sadwrn, canfyddwyd nifer o emau dan ridyll ar yr heal yn Llandudno Y dybiaeth vw iddynt gaej eu lladrata o fasnachdy lleol, a'u taflu yno mag ofn i'r gyfraith ddod i afael a'r troeeddwr. LLANDUDNO A BLODAU. Cynhaliwyd cyfarfod yn Llandudno i yatyried y priodoldeb o eefyctlu arddangoefa arddw-rol yn vr Happy Valley. Llywyddai Mr Robert Ro- berts, a ncdwyd pwyllgor i edrych beth oedd teimlad y dretf ar y mater- DR HENRY JONES AC AWSTRALIA. Ar waboddiad Helaothu Prifsgolion Sj'dney, Awsihralia, bydd i DJ". Henry Jones, Glasgow, draddodi nifer o ddariithiau yn y wlad hono. Gedy y wlad hon fis Ebrill nesai, a bwriada ddychwelyd' drwy Bunnah, lie y mae iddo fab- BYWOLIAETH LLANFAIR CAEREINION- Dnvy ddyrchafiad y Parch Evan Jones i fioeriaeth y Wyddgrug, cynygiv.yd bywoliaeth Llanjair Caeremion i'r Parch J. J. Latimer Jones, ficer Bwldh-y-cibau. Y noddwr yw Esgob Llanelwy. CENHADAETH DDIRWESTOL. Yr wythncs ddiwed'daf, cynhaliodd Mr Wil- liam Poar&^n, o'r United Kingdom Alliance, gyfres o gyrddau dirwestol liwyddianus yn Lilandudno- YSGOLORIAETH MR ELEAZER ROBERTS. Fel oanlyniad cymanfa ganu a fu yn Nhre- ffynon, dan arwemiad Mr D. Pry&e Jones, dis- gwylir y oeir swm sylweddol tuag at eefydlu yr ysgokxnaeth uohod. PLA 0 LADRON. Yn ardal Gwreosam oeir llua^vis o dai wedi eu hypbeilio yn ystod y dyddiau diweddaf. Cymer- wyd un dyn i'r ddslla, ond gcllyngwyd ef o ddiffyg tystiolaeth ddagonol i'w euog-farnu. CINIAW NADOLIG Y TLODION. Penderfytnodd Gwaroheidwaid Treffynon roddi oiniaw o bill rhost a phiwm pwdm i dkleiliaid y tlotty eieini; ac ajn y tro cyntaf er's blynyddau ni tihrafodwyd y pwnc o roddi idldynt gwrw ai peiddo i okiia'r daruteitihion i lawr. GWERTHU GWESTTAI. Prymvyd y Noriii-Western Hotel. Llandudno; Alexandra Hotel, Penmaenmawr; a'r Nantlle Vale Hotel, Penvgroes, gan Mr T. H- Fitz- einimoriE, masnachydd gwin. Llandudno- CYNGHOR MEIRION A'R GYMRAEG. Mewn cyfarfod' o Gyr^rhor Meiricm yn y Bala ddydd Meroher, cynygiodd M.r Robert Evans: — "Foci copi Cymrae o fan-ddeddfau y sir yn cael ei gyhoeddi 30'1 ledaenu." MOCHYN CALONOG. Lladdwyd mochyn, ddydd Llun, yn Devizes, ao wrth ei agor oaiwyd fod ganddo ddwy galon. Yr oedd yr anifail jn berffaith iach. YMCHWILIAD Y LLYWODRAETH I DLOTTY GWRECSAM. Hysbyswvd, ddydd IMI, mewn cyfarfod o Warcheidwaid Gwrecsam, fod Bwrdd Llywodr- aeth LeoI wedi penderfynu cyn&l ymchwiliad i'r amgylchiadau yn y Tlotty, yn nglyn a'r hwn y gwnaed cyhuddiadau difrifol yn ddiweddar, ac mewn cyeyiltiad a. pha rai y Bwrdd wedi cynal nifer o gyrddau. Yn nghyfarfod ddydd Iau o'r Gwaroheidwaid, penodwyd Mr a. Mrs Thomas J. Thomas, meietr a meistres Tlotty Llanrwst, yn fei&tr a meistres Tlotty Gwrecsam. Ymgeisiai 65 am y swydd. EISTEDDFOD GENEDLAETHOL 1909. Cyfarfu Pwyllgor Gweithiol Eisteddfod Gen. edlaethol 1909 (Llundain), noB Iau, ac etholwyd Mr Vincent Evans yn gadeirydd, a'r Mri W. E. Davies a D. R. Hughes yn ysgrifenyddion. Pen- odir pedwar pwyllgor, sef y Pwyllgor Cyffredin- 01 ao Arianol, Llenyddol, Cerdoorol, a Chelfvdd- ydol. MARWOLAETH SYDYN BONEDDWR 0 SIR FFLINT. Dydd Iau, bu farw, yn sydyn, Mr George Wynne Tringham, Gwydyr Hall, Overton, sir Ffhnt. Afiechyd y galon oedd aohos ei farwol- aeth. OYNRYCHIOLWYR I COPENHAGEN. Y Parchn Dr. T. W ttton DavWø Bangor; D. TyssuiEvana (dd), It Dr- II- Eihe (Abar- ystwyth), tri athro, Hebraeg Coiegau Prifysgol Cymru, 6ydd wedi eu penodi i gynrychaeii Cymru yn y Gynodledd Ddwyreimoi u gynbeiir yn Cotpenhagen 6s Awst nesaf. AFIECHYD CYN-GENHADWR. Hyebysir fod y Pandh Griffith Hughes, Pwiil- hEili. fu'n genhadwr am flynyddau yn yr India, yin gorwedd' yn beryglus wael yn ei gartref. CYHUDDIAD 0 HERWHELA. Yn Ynadlys Llangollen, ddydd lJun. cyhuddL wyd Thomas Jones, Pant Maen, Bryneglwya, o direepaeu mewn ymciiwil am helwriaeth ar dir diros yir hwn y medd'ai Capten Best hawl i saetihu. Gwn. nas galtai Capten Best ddangos y brydles ar y tir, taflwyd yr aohos allan. DIRWYO TAFARNWR AT GWSMER. Am feddwi dirwywyd Wm- Sloace, Pen- miaemmawr, gan yrradon Conwy ddydd Llun i 5s a'r coatau, ae am ei gyflenwi a chwrw ar y Sul dirwywyd Robert H. Roberts, George and Dragon, Conwy, i 2p a'r coetau. Rhoes Mr Chamberlain rybudd yr apeliai yn erbyn y dy- fiarniad. Y MODURWR A'R MUR. bron yrtadon Llanelwy, ddydd Llun, cy- huddwyd Henry Ciwrstopher Pearson, Hydro, LLandudno, o yru yn orw*yilt ger mur y Deon- dy, Llamelwy, a dirvs-ywyd1 ef óp a 2p 178 9o o gopoau- Dirwywyd ef hefyd ewllt & 136 o goatau am nad oedd goleuni tu ol i'w fodur. GWEERTHU TAN GWYLLT I BLANT. Am werthu tan gwyllt i faehgen dan 13 oed, dirwywyd! Martha. Dee, Penmaenmawr, i swllt a'r eostau gan ynadon Conw)" ddydd Llun. Yr amddiffyniad ydoedd y tybid fod y baehgen yn ddigon. hen, ond pan ddygwyd ef gerbron syl- wodd yr Arolygydd Rees ei fiod yn Fychan iawn o'i oed- WEDI BODDI. Dydd Sadwrn oaed hyd i gorph dyrn. anhytsbye yn yr Hair en, ger For den, Mafdwyn. Yr oedd dlilliad da aim y truan. 2a, a chyllell yn ei logell, ond dim i ddyinodi pwv ydoedd. Credir iddo fod-dd tua mis yn ol. Yn. y treng- holiad ddydd Llun, dychwejwyd rheitnfarn o "Oafwyd wedi boddi RHEITHOR NEWYDD DINBYCH. Dydd Sul, sefydlwyd y Parch T. Redfem yn ffurfiol yn ei fywoliaeth newydd yn Rhyl gan yr Arohddlaoon Wynne Jones, yr hwn a roes waro^aeifih uohel i'w gymeriad a'i waith fel offeiriad plwyfoi. WHISCI GWAN. Gorbron ynadon Conwy, ddydd Llun. oyhudd- wyd hen wraig oV enw Elizabeth Thomas, Newborough Arms, get Dolg&T.rog, o werthu wfhisci a gynwysa-i fwy o ddwfr nag a. ganiatai y gyfraith. Dirwyid ha i swllt a'r oostau gan gynwys lOa 6c i'r dodamisoddydd. WEDI 30 MLYNEDD. Acihoswyd oyffro mawr yn Ng-haergybi, Sadwrn, pan gyxruerwyd Wm. Ruteell, rvrtf sti<art yr "AngiiSa," i'r ddafcfa ar y ovihuddiad stiwart yr "Aniglia," i'r d'dalfa ao y cykuddwyd ef o La-uirata ajniryw barau o esgidiau, eiddo Cwnaaii y Rhoilifordd- Gohiriwyd vr actios a riiwymwyd v cyhuddoed1.g i ymdaangos dan feiohiafon o 200p. Bu Mr Russell yn ng-waean- aeth y Pwmni a3n dros 30 nxlyciwld^ ao yr oedid yn owed ei bardi yn y dref.

EDUCATIONAL. THE SWEDISH GYMNASIUM. tTop Floor of Ms Askew s Premises), PENRHYN ROAD, COLWYN BAY, Classes in Swedish Educational Gymnastics f Chiidren anc Adults. Massage Medical Movements. Principal: MISS EDITH M. HALL, j Certificated Teacl er of Educational and M cdioaf Gymnastics, Southport Physical Training College. Certificates for Massage and Medical Gymnastic^ Dr. Arvedsjn's Institute, Stockholm. Private Address: Llwyn Onn, Old Colwyn. HUGHES & BUJJROCHS, AGRICULTURAL IMPLEMENT MERCHANTS, MANCHESTER HOUSE AND WAREHOUSE, DENBIGH ST., LLANRWST. Genwral PumisMng Ironmongers, Gas, Hot 8; Water Engineer^ 4417 —————————— DARLINGTON'S HANDBOOKS* 1&><&)/» Henry Ponsonby is commanded BT the Queen to thank Mr. Darlington for • copy of his handbook." "Notbing better could be wished for."—British Weekly. "A brilliant book.27I< Most emphatioaliy tops them all."—Daily Graphic, Particularly good. "—Academy. VISITORS TO LONDON SHOULD USE DARLINGTON'S LONDON Ikin By E. C. COOK AND S4MAP« AIVII E.T.COOK.BLA. tndFlau,' ENVIRONS, Visitors to Brighton, Eartbonrce, Hastings, BOOTHS* mouth, Exeter, Torquay, Piymouth, liartmoatti. Dsrtmoor, Falmouth, Penzance, St. Ivee, Newqusw* xintagel, Clovelly, Ilfnicoinbe, Lynton, Minchew. Exmoor, Wye Valley. Severn Valley, Bath, WesioS lUper-Marc. Malvern, Hereford, Worcestcr,0Iouce»toE. LI AN dri n <1 od W elk, Llangollen, Bala, ABST, UandodnoL Colwyn Bay, Conway, Penmaenmawr, Uaafairfcchaa. Bapifor, OarEarvon, Bettwsycoed, Snowdos, RtyL 5LWV4BER^TWRTH' Towyn, Bamouttj, Criecieth! Pwllheli, horwich, Yarmouth,ADD fcheKsrfblk BROA^ The Isle of Wight, and Channel Ialands, should USE DARLINGTON'S HANDBOOKS, la. Each. LLANGOIXDT: DASUKOTOK & Oo. LORTJOK: SNCPSII^FLL NEW YORK & PAIUS: Brentans'a. Railway Bookstalls, and all Booksellers. .PHOT OGR APHS —Beautiful Photographs Of Scenery, Ruins, etc., In Italy, Greece, Turkey Bnsma, Norway, 8weden, Denmark, Palestine an& Egypt, also North Wales, la, ]G. 6d. and 2A. list Post Free. DARLINGTON & Co.. T.IANCPLHA, ADVICE TO THE MARRIED. A BOOK for the people. Practical advice td the Married and those contemplating Mimage. Written in a clear, comprehensive manner. It is written by a Medical Expert, i8 non-scientific language, oyer 200 pages, largely; illustrated, contaans most important information. Is nett from all Booksellers and Newsagents, Of post free, P.O. LA 2d, from MOORE, WILLIAMS and CO.. Ravenhxli «oad. Belfast. COLF LINKS. < hosonSea Gotf Club. 18-Hole Sporting Links on the Sea Front, and Electric Tram- way between Colwyn Bay and Llandudno. j OPEN TO VISITORS* 2/6 per Day. 10/- per Week. LADIES (No Restrictions 00 Play) Country and Non- per annum Playing Members £ I I 0 GENTLEMEN (Resident) JUVENILES (under 16) and Artizans (o 10 i NO ENTRANCE FEE. Caddies not allowed on Sundays. CLUB HOUSE with every Convenieaot Golfers Requisites of all Description kept in Stock BILLIARDS- MEALS AND REFRESHMENTS PJlOVID Board 6/- a Day. Board and Lodgings 8/- „ Board, Lodging & Play 10/- „ BEDROOMS, 2/6 a Night, each persoth Prices Include Attendance. Resident Secretary and Professional. Telephone No. 48 Colwyn Bay. Telegrams—Liandrilloynrhos. 7957 f COLWYN BAY GOLF CLUB. SPORTING 9-HOLE COURSE, SITUATE ABOVE PWLLYCROCHAN WOODK COMFORTABLE CLUB HOUSE. LUNCHEONS AND REFRESHMENTS 1 PROVIDED. GOLFING REQUiciirciS STOCKED. Steward and Groundsman J. JSVASFC SUBSCRIPTIONS. Per Honorary Members JB1 IS and £0 LQTF Resident Members— Ladies £0 15a N Gentlemen JE1 101 011 Country Members— Ladies 0 10k U Gentlemen 0 15s 0« Visitors, 2s per Day; 55 per Week. E. T. WALTERS. Hon. Sec.. National Provincial Bank. a) Telephone 0197 COLWYN BAY. D. A lien So?is Cabinet Manufacturers, Upholsterers, AND COMPLETE House Furnishers, 6&7, STATION ROAD FUNERAL FURNISHERS. LARGEST STOCK OF Furniture, Carpets, Linoleum, Bed- steads, &c., in N. Wales. 8nl J. D. SIDDALL, OPTICIAN TO OHESTER INFIRMARY, THE CROSS, CHESTER. COLWYN BAY ATTENDED, NEXT VISIT Wed., Dec. nth, it a.m. to 6 ADDRESS at Mr J. SMITH'S, Hairdressiog Rooms, COLWYN BAY.