The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

AT EIN OARLLENWYR. Anfoner pob gohebiaeth i'r GOLYGYDD CYMREIG, Swyddfa'r "Pioneer." Colwyn Bay.

BWRDD Y GOL. JOHN.—G wast raff ar ofod prin fyddai cyhoeddii haner colon arn wledd o dc. Nid ar de a bara brith y bydd byw Cymro. NANteil.—INiis gwn am air Cymraeg i gyfleu yetyr y "Limericks" sydd mor gyffredm yn awr. Beth feddyliech chwi o'u galw yn "Ben- illion Llymrig?" NAilM.—Oes, mae ail-argraphiad newydd ddod allan o "Ymweliad Nain a Lerpwl," gan Deuiioi Fychan. Mae yn ddoniol iawn, iawn, a chystal a dam i yru'r "falan" ar So, enyn chiwerthimad iach, a threulio ong ddifyr. Ceir straeon da. eraill yn y llyfr hcfyd. CAJLFIN.— Y r wyf yn meddwl mai gwr o La,n- rw&t a gychwyriockl y mudiad i wneud gweini- dogion y Cyfundeb yn fwy cartrefol. Cewch chwi benderfynu prun ai bendith neu arall i'r gweinidogion fydd hyny, ond bydd yn golied iawr i gwmniau y rheilffyrdd. PENMAEN.—Diau fod gormod o eiarad difyfytr ac anfuddriiol yn y cymdeithasau Henyddol, ac i osgoi hyny gwell o lawer fyddai troi'r gym- deithaa yn ddosbarth i efrydu rhai o r clasuron Cymreig dan athraw cymhwys.

Y NAFI. Hawdd yw ei adwaen. Yn mhfifii y miloedl a gyfansoddant ddosbarthiadau eraill ein gwlad, erys y nafi ar ei ben ei hun a'i natur a'i nod- wedd mor ddigymysg ag yw olew a dwfr. Y mae anferthweh ei wisg a gerwinder ei wedd, nerth ei freichiau cyhyrog a'i duedd pan fydd anan ganddo i'w gwario ar gwrw, ac yna i gy- hoeddi gwae ar bawb a bechodd i'w erbyn, yn ei wneud yn gymeriad dyddorol os nad dymunol. Er hyny, arwynebol yw'r wybodaeth am dano, ac ni wnaed ond ychydig ymgais i elfenu ei gy- meriad rhyfedd. Rhoddir i'r morwr a'r milwr, y llafurwr amaethyddol, & gwas y gwr boneddig lawer o sylw—portreadwyd hwy mewn lien a chanwyd iddynt mewn barddoniaeth; ond am y nafi ychydig o sylw gafodd ef, ac i gyflenwi'r diffyg oeir ef yn bur drystfawr ao yn galw sylw pawb ato ei hun p'le bynag y bydd. Car grwydro, ac y mae ffyrdd pob parth yn wybydd- us iddo, canys creadur symudol iawn ydyw. Gyda bagad o wyr tebyg iddo ei hun, y mae'n bur gymdeithasgar; ond gall gadw ei gyfrinach a bod yn dawedog, ac ofer disgwyl iddo foddio cyw- reinrwydd y mwyaf chwilfrydig. Gyda'i becyn wedi ei rwymo mewn cadach glas- liw ar ei gefn, hances sidan am ei wddf, llodrau gwynion a strap dan ei ben-glin, mynych y gwel- ir ef yn ymlwybro hyd y ffyrdd gwledig, gan gyrchu i fangie 110 ceir gwaith mawr wedi ei ogor. Anfynych y gwelir ef gyda'r ychydig, eithr ymgysyllta a thorf gyffelyb iddo ei hun o ran anian. Ni falia nemawr am foethau na chy- suron — gall gysgu'n dawel mewn barics plaen, mewn pabell gyfyng, Deu dan leni'r nos yn nghil y clawdd, cs na bydd amgen llo iddo. Nid oes swyn o gwbl iddo mewn oapel na neuadd-gwell ganddo wrando ei gymdeithion yn canu ac yn di- fyru na inyned i'r cyngherdd goreu, ac y mae iddo fwy o hudoliaeth mewn tafarn nag unman arall. Aruthr yw ei syniadau am ryddid a hawl- iau, a phwy bynag a gais ei ormesu a enyna ei ddigllonedd a'i elyniaeth dyfnaf. Cas ganddo ddeddfau a. "chwyd ei wrychyn" yn union pan fo heddwas yn amlygu dyddordeb ynddo. An- hawdd yw deall y na6 a mwy anhawdd fyth yw ei drin. Y dyddiau hyn ceir torf o'r dosbarth a gyn- rychiolir gan y nafi yn ardal Llanrwst, a mawr yw'r drafferth gaiff yr heddweision ac eraill i'w cadw o fewn terfynau trefn. Prin y ceir llys o yaadon yn y dref na fydd y nafi gerbron ar gy- huddiad o feddwi, afreoleidd-dra, ac amlygu athrylith ei ddyrnau. Nid yw'r carchar ddyeithr iddo, ac aiff drwy ei byrth heb yr arwydd lleiaf o warth arno. Rhyfedd yw rhamant ei fywyd, ond y mae iddo ei Ie yn myd llafur, ac heb ei fraich gref a'i ysgwyddau cedyrn md hawdd fyddai cwblhau anturiaethau mawnon.

Llong Fwyaf y Byd. MORDAITH GYNTAF Y "LUSITANIA." MANYLION DYDDOROL Dydd Sadwrn, cyohwynodd y ''Lueitama," llon| fiaoBiamdiol fwyaf a ohyflymaf y byd, o Leirpwl ar ed Chaith, gysntaf x New York. ^yr* haeddodd y "Lutsitama" 1 Queenstown ddeu- ddeig mdlldir o flaen y "Lucamia,, yr Hon a adiawoqkl afon Lerpw} ddwy awr o l blaen.

MANYLION DYDDOROL. Ceir ar fwrdd y "Lusitana" 900 o ddwylaw a 2200 o deithwyr-yn gwneud cyfararif ei pbob- lojraeth yn 3100. Y darparaadau 1 bortha vr oil yn gyfartal i unnhpv drefnmnb ar y ian- teiff fw ar 1 wyir yr oil yn y dudl goreu a mwyaf gwy<idonol, Ibaf a.l 1 unrhyw weetty uwh- raddiol ar y tir, a obeir byddin o waBanaetliydd- iom diwyd' yn gofailoi am gyeuron y d^vyla^v ar tcitihwyur. Ceir oynifeo* a 18 o gogyddion Freng- ig a thianer oaart o gynorthwywyr yn edrydb ar 3 ymiborth y rbai sydd yn y oabanau goreu. FA- v riaaid o angenrheicurwydd gadw stoo o iyHiau ar gyfetr y diaitih, oedwir hwy mewn yptaf- elloedd oar, ao o gamlynia-d y maent yn Der- ffaitli ffresi, tma y-r un moddi y oedwir blodau yn eu itlyBni anaturiol er addurno y byrddau. Ckun lod y bobtogaeth yn gyfantal i eiddo tref led fa^r, dyddorol fydd manyhon yn ngihjlch y modd y treW i'w porfchi. Cymerea: oifmed*, engraiphit. Dairpea-ir 22,942 pwys o "biff, 6000 pwya o fyttoA, 1750 pwys o gig oen, 500 pwys o giff 13b, a. 900 pwys o boro; oyfatnewsn o 32,092 rpwyø. I fireowast wedyin oear 6775 piwys o ham a baown, 2000 o benw-aig, 6480 pwys o byiagod etrailil, 500 baril o wyebrye, 192 o foqsye o bysgod amrywiol, a lluiawB ma.wr o kippers, kxbsters, a meoryll. Rhifa ieiJr. hiwyaid, oolonir- emod ao ieir y myinyidd ynagœ i 4000, tra y oedd' hefyd bydd, IduiaiwB o ysigyfarnogod a cwminigod, a tihuia 6000 pwys o sausages. Ceid tjyflonwad o 20 turuell o bytatws, a hanor dwsin o fioceye o winionodi. t Er rihoddi bllaa pwodol ar yr udhod oeid 60 Badbaidl o halen a 28 oanpwys; 272 pwys o bupyir, 240 o fwetiaordi, a 77 o spicef" 10 oopbreiliaiid a 120 o botJeJau o pickles, 420 potel o sauce, 62! gialwyin a 260 potej o finegT, yn nghydia canoedd o boteld o wliybwyr blaeusol eraill- Er miwyn oael digon o fara darpairwyd 200 bairil o flaiwd, 91 PwYS o f-urym, ao 84 pecym o bawid'wir pobi or gwoooo teiseniau. Er dangos ihoffused yw teithwyr o do a ohoffi, cymerwyd Ylll y 1122 PWYs ode a 3500 pAvya o godfi, heblaw ooooa a dhcKKulate, tra yir oedd y cyflen- wad o siwgIr ym 10,640 pwyp. Hcblaw ihyn, oedd 9000 pwya o eaigio, tapioca, pye, ffa, blaiwd ceiroh, etc; 24,000 o wyaou" 1514 pwye o gaws, 5264 psvys o ymenytn, a 168 pwys o Lard, 13 tunell o rew, 600 gahvym o Jaetii a hufen, 270 blwoh o dieisenau, 100 pwye 0 deieenau amrywiol, a 112 pwys o syxuip. Yn uoebairth y ffrwythydd oeid 10.000 o aur- afaJlau, 90 blwoh o afalau, 900 pwyp o prunes, 670 pwys o raisins a dates, 850 pwye o winwryi (grapes) Beisnig, 100 oh.w-a.rt o eirin damsons, 150 o melotns, a eymiau niawir o eirin, gerllyg, pine apples, bananas, etc.; 850 pWYS o toma- toes 20 blwoh o lemons*, 1170 jar o jam a jellies, 672 pwys o ouTramta, 320 pwya o figs, 535 pwys o gmau o bob math, hebWw mel a ffrwythau wedi eu melysu. Am winodydd! a myglys ceid 876 o boteii ohwairt, 1200 o boteli peint a 192 o bote:li hamer peint o champagne, 1542 o boteli ohwart a 1536 0 boteli peint o winoedd; 228 o boteli gwitrodydd udhejiriadd, 1226 o boteli gwirodydd cyffredm, a 15,600 o boteli cwnv a. pbot ter, tira ytr oedd y myglys yn oyrhaedd oyfanswm o 970 pwy, a'r cigars a'r cigarettes yn rluifo 11,000 a 20,000. I Joewi esgidiau y teithwyor oeid 72 o jariau a thyniau o blacking a 13dw meilym; a 2624 o seibon o bob math. Hebteuw y peihau a enwrd1 oajriwyd mil mwy o fan bethau era.ill ainheb- gor i gypuir y teithwyr, a bua6ai yn anhiawdd eiv Kpgnwi oil. Ond y mae y irhestr a roed yn rhoddi rhyw fetlh o eymnad o'r gofial a'r cyflenwad sy'n ancemrhieddiol i'r dref ixofiawl oV fath ag ydyw y Lusdtania," yir hoin Bydd yn edddo owmrni en- wog y Cunaj-d.

Anturiaeth George Bernard Shaw. 'AR FYNYDDOEDD MEIRION DRWY'R NOS. Dydd Sul, aeth Mr Bernard Shaw, y nofelydd enwog, am dro i fynyddoedd Meirion, a rhyw- fodd, yn y lllwl, meddir, oollodd ei ffordd Bu yn crwydro ar y Bryniau drwy nos Sul, ac aeth rhai o'i gvfeillion, a arhosant gydag ef, yn Llan- bedr, i onwilio am dano. Fodd bynag, ni ddaethftnt o hyd iddo, a bore Llun cyrhaeddodd i Ddolgellau yn flinedig iawn. Y mae Mr Shaw yn Sosialydd mawr, a dywed ei feirniaid y oyll ei ffordd yn y niwl yn amI.

GALWAD I WEINIDOG. Y mae y Parch G. G. Owen, Llanfachreth, Meirion, wedi cael galwad o eglwys Brynseion (M.C.), Pontcy^'llta.

r Rhwng Dau Lafn y Siswrn. CODI'R HEN WLAD. Onid yw Cyrrnry yn JJvvyddo yn mhob nman fel maisniaohwyr a ehyf reithwyr ? Onid1 Cymro ydyw lilywydd, masnach yr holl wltvd, ao caii ch\-dinab\<ldi.r ei fod y Uywydd go.reu a wehvyd er e llawer dydd ? Y mae cymaint o Gymry yn beirianwyr ar yr agenlomgau mwyaf ag eydd o Ysotiaiao y rthai-d oael dyn ymcr- feral 1 fod yn beirianyaldu Gweiodi mae'r Cym- ro, i ddod yn ol at y testvn, fel y dywed y pre- gethrwyr, nad oes la-weir i'w etnill drwy ddrmgo clogwyni ond esgyrn wedh eu tori a llawer o dddturiau. Y mae y Saie hreuddwydllol a bar- ddonol yn oael pileser yn yr ymdTech, er oes dim elw yn ngfyn a. hi. CESTYrLL CYMRU. Mae genym gestvll yn Nghyim.ru eydd yn gof- golofnau 1 geifyddvd yr oesau a iu, a chyn hardded a dim sydd yn y byd. Beth fu eu ffawd yn yr amæl" aeth heibio ? Edryohid arn- ynt fel darpariaeth ragoro] er mwyn oael cerig cyfleus i adeiladu tai yn y o'u hamgylch. llawer 0 gerig Caernarfon, Conwv, a Harlech i'r diben yna. Ond daetih yr eetron i'r tir, a chafwyd ei fod yn foddiosn talu grot neu ycihwaneg am gael myned i weled yr hen tyll. A dyna gyfnewidiad Ao erbyn heddyw y mae Llywodraetih Seiemig yn gwario saitih mil o bunau ar Gaetell Caernarfon yn umig. MEDDYGON Y CANCR. Dywed y "Western Mail" fed Ceredigion yn parhau yn Mecca y iluii a dldiioddefant oddi- wrth y canor. Ymlwyb^ant yno, meddir, o "wwnol barthauV ddaeaar" i ymgynghori a'r ddau frawd, ao i gael eu gweJJa ganddynt. Ar gyfartaledd ymweJa oddeutu tri ohamt o gleifion a'r He yn ddyddiol. JIWPITER DDILEUAD. Dywed un aeryddlwr Ffrengig y gellir gweled Jiwpiter ddileuad ar noson y 3ydd o Hydref. Drwy delisoop lurfeiroj gellir gweled pedadr eeren Osgordd; ond am ddeng munyd ar y nosOQ a enwyd, diflanant. Bydd* tair dhonynb y t.u oi i'r blaned, ac un o'i blaen. Yn ASIa. 00 Aw(»trailia y gelliir gweled y xhyfeddod wy- brendl yma. MASNACH YSPYNGAU. Mewn llawer o Ynysoedd Gwyrddiom yn Brit- ish Columbia y mae suddo am yepyngau yn ffurfio Than fawr o oruciiwyil'iaeth y trigolion. Y mae'r brodorion yn llwyddo i wneyd maenaoh wrth gasglu'r yspyngau; ac nid petli i'w d'di- yetyru yw yir enill ariatnol a gant octdiwrtki. Yn un o'r Ynyeoedd, mi dhaxuateir merch i briodi hyd nes y bydd wedi dwyn i fyny o'r dylnder rhyw ri £ o'r ysbyngau, a. dangoe ei medr dirwy eu dwyn i fyny o ddyfndter neilldiuol- Eithr mewn Tihai o'r ynysoedd,, oeir arferiad gwrthigyferbyniiol. Bydd tad i ferch briodadwy ynei rhoddi i'r suddkvr goreu yn myffl ei dhar- iadon- Yr hwn a ail aroe am yir amser hwyaf o dall) y dwfr, ac a d'dwg i fyny y llwyth mwyaf o yebyngau, hwnw a gaiff y fexch yn wraig. BARN GWYR ENWOG. Rhoddir pwye ar eiriau dynion o safl ac yn ami iawn mae y barmau hyn yn rhoddi cyfeir- iad i fafn, gyffredinol gwlad. Tealwng iawn o sylw yw y geiriau ddywedodd Mr Justice GcreJI Barnes, ar ol gwrandaw tystio.laethau acihos ddygwyd ger ei fron. Medd'ai, "Mae mwyafrif yr aohoeion cUJaw i'r llys hwn i'w priiodoii i'r ddiod. Pe y llwyxMid gyda'r arferiad o ym- yfed, yir .hwn sydd yn anfFodue, mor ffynol, i'w oddiwrbh y genedl, gellid cau dorau y llys hwn, neu o'r hyn lleiaf^ y rban fwyaf o'r amser." LLURGUNIO'R GYMRAEG. Bum yn meddwl paham yr ydyim fej aelodau pwyllgorau eieteddiodol, etc-, yn ymboeni yn nghylch cadw ein maan yn fyw, pan y mae (oynifer o'n pregetbwyr yn ei lilurgunio mor ecbrydus. Digwyddiwn fod mewn capel yn Nyffrym Corawy boire Sul cyn y diweddaf,—ie, yn ardal Treboir Mali, Soonpion, Iouan Gtaji Geir- ionyd'd, a Gwilym Cowlyd'; ao yr wyf yn eicr y buaeent wedi troi yn eu beddau gyda'u gill- ydd pe clywBont y doraetih ddiflae o eiriau Saes- aieg a. aTferid Ran y pregethiwr—"Glan Frydlas" yn y "Brythorn." Y OYMiRO PETRUSGAR. Pa fodd nod ydym byth yn olywedi am Gymry yn eyrthio droa grei^iau'r Eryri neu yn maJurio eu ibeegyrn wrth d.rin.g.o'r clogwyni? Ai am v rheswim eu bod' yn eicradi ar eu traed ynte oberwydd nad yniynt mor fewbrus ? Gall ambeU run ateb ztad ydyni mor ryfygus. Y mae y ffaith yn un gwertli sefyll uwch ei phen, canys yr ydym yn gweled awydjd an.gerddoi mewn Saeson sydd wedi eu magu ar wastadedd i dd:ringo y clogwyni mwyaf ysgythrog, tra mae'r Cymro eydld erioed yn byw yn eu cysgod iheb gymeryd sylw ohomynt o gwbl. Y DDAU FYD. Yrn ein ^ofyllfa bresenol, nid oes genym ni and un gallu, a hwnw yn un aminiongyrdhol, eef ffyddv i ymrwneyd a phethau mawrion y byd a dd-aw tra mae genym bump o alluoedd cryf- ion a digyfrwng, set puimp eynwyr y oorph, i ddai oymundeb gyda'r byd hwn. Omd yw hyn yn cyftrif i ryw fesur am yr afaeldynsydd gan y byd Ihwn arinom ? Pump yn erbyn un, ie, pump o rai cryfion yn eirbjm un gwan. Po. ryu fedd ein bod mor diueddol i fyned ax 01 pethau y byd hwm, ao mor llesg yn ein hymdrechian i ddtringo at yr yshrydol a'r dwyfol ? A OES EU HEISIEU ? Mae cwestiwm sydd wedi oael ei ofyn droioai, sef a oes angen am gynal cyfa-rfodydd y Feibl Gymdeithaa ? Mae yn wir fod angen am eu cynal wedi ond amheuir dyna'r ffaitih yn bresenol gan amoryw o'r rhai mwyaf cyfarwydd. A onid yw yn bryd tiroi at Swyddfa y Gym- deithae a dweyd nad oen anffen, ac mai gwell o lawer, yn hytmaoh na gwario arian ar gyfar- fodydd dudkliwedds fuaaai eu gwario aan Feibl- au, a dhyflogau i FoiM-gludwyr yn y gwiledydd tramor, yn hytracih taflu 1 bersonau am wneyd dim yn ymarferol a phe gwtneid i ffwrdd a llawer o gynryohioliwyr buasai yn fantais i'r gwaith da. Credwn fod cefnogaeth y cyhoedd i'r cyrddau hyn yn datgan yn groew mad oes dim o'u iheisieu yn bresenol. Y DDIOD ETO. Arglwydd Ardwall, wrth .wneroh ar 01 bod yn gwirandaw acbcu o ysgaa-iaefch yn Edinburgh arn/ryw fisoedd yn oj, a sylwai,—"Fod hwn vn. achos prudd10 f. lluawp, He yr oedd memh barchua wedi syrthaoi i'r arfeiriiad o yfed, a ohwympo." Mewm Ulythyr anfonodd1 i'w ohwaer, dywedai y feroh anffodus.—"Y ddiod a wnaeth hyn, ac os y cawsiai ail ddechreu ei hywyd eto, ni rodd-ai byth y ddiod yn. ag-cs i'w gwefusau." Me-wm achos araJl, yr oedd gwir, yx hwm oodd yn gyflogedig i famachwr rwint wedi rihoddi norad i ymyfed a T oanlyniaa oedd iddo l ei wall anu oddiwrtJi ei briodt BETH WELWN. Ddoe yr oeddwn ytn darllen dernyn o fardd- omaeth a chefaiB fy nharaw gan y dd'wy linell a ga-njyn: — men Hooked out of prison bars, One isaiw the mud, the other the stare." Beth ydym yn ei weled? Llaid ynte ser? Y ma hyny ym dinbyinu i radclau pell araom ini ein hunam Y mae cors lexifcgr .rlhngof a'r gorwel draw. Byddaf yn gweled a.mbe.ll hwraden wyllt, a cihreyr glae yu cyrchu iddi: ond y wyf yn, anwybyddu y gore, ac yn edrych tua'r gor- wel pell, lie y eer y nos yn periio ym min yr bwyir. Hoffwn gael fy nghymhwyso i weled y eer yn mhob man—y eer, ao nid y llaid Anitiiropoe-

Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy. LLWYDD PREGETHWYR fEUAINC. Cynhaliwyd yn Gwytherin, dydd Iau; llywydd, Mr W. Hughes, Llanrwst. Cydymdeimlwyd a Mr Evan Hughes,Roe Wen, yn ei waeledd. Hysbyswyd fod Mr Jonn Richard wedi ei ddewis yn flaenor yn Mhenmachno. Bu sylw ar ad-drefnu rhai teithiau Sabbothol, a gofalaethau eglwysig, a phenodwyd y Parch W. )Jones, a Mr W, Edwards, Conwy, i ymweled a'r holl eglwysi hyn i'w haddfedu i dderbyn rhyw fath o ad-drefniant y penderfynir ar ei fanylion eto. Hysbyswyd fod y ddau ymgeisvdd ieuainc, Mri Ap Elfyn Hughes a D. S. Owen, wedi eu ey- meradwyo ar ddiwedd eu blwyddyn brawf, a derbyniwyd hwy yn aelodau o'r Cyfarfod Misol fel pregethwyr. Hysbyswyd fod tri o'r pedwar gwr ieuainc a gynygiodd oddiyma. wedi myned yn llwyddianus drwy yr arholiad cyntaf am y weinidogaeth. Trefnir eu cyhoeddiad am eu blwyddyn brawf eto. Cafwyd gair o broad y swyddogion, a hanes yr achos yn y lie; a datganwyd llawenydd fod yr aohos mewn agwedd gysurus. Cafwyd anerchiad gwerthfawr ar "Ddefosiwn Crefyddol" gan y Parch W. Thomas, Llanrwst. Cymeradwywyd taflen o drefn y Cyfarfodydd Misol y Nyffryn Conwy hyd y flwyddyn 1903, a'i bod i'w hargraphu ar gerdyn. Ymddiddanwyd a'r myfyrwyr am eu profiadau a rhoddwyd cynghor iddynt gan y Parch W. Jones, Conwy. Cafwyd anerchiad rhagorol ar y Genhftdaeth Gartrefol gan Mr R. Evans, Cefnddwysarn. Diolchwyd yn gynhes idpo, fto ymrwymwyd i wneud eu goreu ar ran yr aohos. Trefnwyd i bregethu: Y Parchn. J. 0. Jones, Gyffin; R. Roberts, Colwyn Bay; J. J. James, Penmachno; H. Jones-Davies, Llanrwst; R. E. Williams, Talvbont; L. Colwyn; 0. Gaianydd Williams, Roe Wen) a W. Jones, Conwy.

Cystadleuaeth Ddyddorol Y GWALIA." CYFLE QWYCH VN DARLLENWYR. GWOBR DDA AI LINELL. Mewn cvfoesolion Seisnig cynygir gwobrau am gwbihau yr hyn a elwir yn "LIMERICK." Pum' llinell ar ffurf penill yw "LIMERICK," a'r gamp yw llunio ilinell 1 gwblhau y pedair sy'n blaenori. 13wriadwn ninau gaei cyetadleuaeth llunio llinell olaf "LIMERICK" CYMREIG i'n da.rllcnwyr," a bydd yn gyfle gwych iddynt arddangos. eu dawn ao enili gwobrau da am ragori. YR AMODAU. Isod ceir pedair llinell gyntaf penill. Rhoddir cyBe i'n darllenwyr lunio y turned linell, eef yr olaf. Ar ol ei llunio yegrifener hi yn eglur tan y pedair eraill, rhodder yr enw a'r cyfeiriad, torer allan y darn ysgwar ao amgauer ef gyda THRI STAMP CEINIOG, mewn amlen gan eu cyfeirio:— Y GOLYGYDD CYMREIG, CAXTON HOUSE, BANGOR. Ar gongl yr amlen oddiallan yegrifener y gair "Cystadleuaeth." Rhaid i bob un ymgeieia ysgrifenu ei linell ar y ffurf-len a geir ieod. Gellir cynyg gynifer gwaith bynag y dymunir, ond rhaid amgau TRI STAMP CEINIOG gyda phob cynyg. Bydd^ i'r holl arian a dderbynir gael eu rhanu i'r sawl a fernir oreu, eu nifer a'r ewm a dderbynia pob un i'w benderfynu gan y Golygydd. Gofelir am wyr cymhwys i feimiadu. Ni bydd y Goiygydd na'r Perchenog- yn gyfrifol am unrhyw golledion a ddichon ddigwydd yn nglyn a throsgl wydd- jjUDr^yw Bydd dyfarniad y Golyg- ydd yn derfynol yn mhob aohos ac ar bob pw^nt. ,,W! 7 llinell a lunir fod yn ddwys neu adigrif, a gadewir ei hansawdd a'i nodwedd yn hollol at farn pob ymgeisydd. Cedwir yn gaeth at yr amodau, ac os tar r unil 0 honynt byddis allan o'r gy6tad'eu- aeth. .Wele r darn i'w lanw i fyny a'i ddanion." Torer hwn allan ac anfoner gyda Thri Stamp Ceiniog. RHAID DEFNYDDIO Y FFURFLEN A GANLYN Cy s tadle uae th, (lafrsgwylirt, I meddai Huw, Tvnycaeau, 'Does fesur na phall ar areitbiau, Mawr fendith i'r byd Yn lie siarad o hyd:- ? Yr wyf yn cydsynio a'r amodau a nodir yn nglyn a.'r Gyetadleuaeth. Enw Cyfeiriad h. "e. II. Y cynygion i gyrhaedd y Golygydd Cymreig, Caxton House, Bangor, ar neu cyn y Post Cyntaf DYDD MERCHER MEDI 18fed. -d. Y DYFARNIAD YN GWALIA," MEDI 23ain. Beirniadaeth y Penill. Ymddengys y Feirniadaeth ar y gystadleuaeth yn nglyn a*r penill canlynol Ceid Sassiwn yn Mangor fawr Arfon, Daeth iddi lu mawr 0 genhadon, Ond och! newydd prudd, Fe fwriodd drwy'r dydd;- yn U Y GWALIA am MEDI ijeg.

-i Colofn y Bardd. DEIGRYN COFFA Am y diw-dlai John Pownall, Abergele, yr hwn a hunodd yn dawel yn yr lesu, Mawrth 26ain, 1907. Yr oedd yn un o flaenonaid ffyddlonaf y Oyfundeb Wesleyaidd, a gellir dweyd yn ddi- betrus cm dano fod cofiadwriaeth y cyfiawn yn fencligedig. Sain dolefus sy'n y delyn Pili fo'r tanaa dan y rhwd, fiwn wvlofain sy'n yr emyn Pan fo'r galon yn y ffrwd; Colli gryj. wna pur beroriaeth Gan dreialon daear lawr, Rhaia dehongli'r brofedigaeth Yn ngoleuni'r Goleu Mawr. Coleg profiad ydyw'r ddaear, Ysgol 11awn o helbul yw, Try ei gwersi ini'n alar Heb adnoddau doniau Duw; Rhaid wrth olew yn ein lampau Os am deithio yn y nos, A mawrygu'r llewyrchiadau Eiddil rydd y seren dlos. Mynych y cynhyrfir yma Ffynonollau'r gofid prudd, A chenhadon calon-ddrylliau Ydyw'r dagrau ar ein grudd; Dyma'r wlad marchoga angau Yn ddidolwr dynolryw, Cluda'n hanwyl berthynasau I briddellau'r dyffryn gwyw. Chwith yw meddwl fod John Pownall Heddyw'n huno hun o hedd, Colli swyn ei weddi ddyfal Wneir ar dorian werdd ei fedd; Ond fe erys hon i eiarad Tra bo dyddiau dan y rhod, Pery'n loew ei ddylanwad Tra bo Nef a Duw mewn bod. Un o gedyrn gewri Seion Oedd John Pownall yn ei ddydd, Glynodd wrth yr Iesu'n ffyddlon, Rhodiodd yn ngoleuni ffydd; Tad mewn cyngor fu yn Israel, A'i gymeriad fel y wawr, Ymddisgleiriai; bywyd tawel, Adlewyrchai'r Bywyd Mawr. Yn ei gartref tad caruaidd Fu drwy rym 'r adduned roes, A charedig briod gwylaidd, Heulwen aelwyd fu ei oes; Hoffai arwain serch ei deulu I gyffiniau Pen y Bryn, A chymhellai bawb o'i ddeutu I fawrygu'r bywyd gwyn Gwasgar hyfryd "berarogledd !r- Y doedd nodwedd fawr ei oes, ;f-- Rhodio mewn prydferthwch buchedd, Byw yn agos at y Grocs; Cyfrif swm ei golli yma Sydd yn ormod gwaith i mi; S^lio'r fendigedig goffa Wneir a pherliog ddagrau'n lli. Cadwed Duw ein ffydd i fyny Am fod Nef ar ol y byd, Nid oes allu i ysgaru Yn llywodraeth Canaan glyd; Arwain ninau, anwyl lesu. Ar hyd lethrau Bryn y Groes, Nes cawn gwrdd i gyd-folianu Duw am fraint di-derfyn oes. ————— Q-

Lladrad yn Llandudno. Yn Llandudno, ddydd Gwener. cyhuddwyd Alice Perrin, gwraig i glero o Lerpwl, o lad- rata breiohlled gwerth In las 6c, o eiop Mr Richard Williams, gemvdd, Mostvn-street, Llan- dudno. Ymddengys i'r gj-huddedig fyned x fasnaohdy Mr Williams gyda boneddiges o Beaumaris, ac wedi iddvrnt ymadael oafwyd fod dwy freidliled wedi diflanu. Aeth ar ol v bon- eddigesau i'r lanfa, a chafocM y breiohledau yn meddiant Perrin. Pan gymerwyd y gyfbudded- ig i'r d dial fa dywedodd fod yn ddrwg ganddl, ao mai ildcLo i diemtamwn srydyn y darfu. Fe'i dirwywyd bum' pUlllt a'r costau. Talwyd yr luriavu

Rhoddwyd prawf cyntaf ar gerbyd trydano1! ar y drajnffordd, yn Llandudno, dovdd Gwener. Trafaeliodd o Llandrillo-yn-Rhos i Moetyn-«treet, JLiandudno, inewa saith muuyd o ameer.

Bwrdd y Lienor. (Gan Afallon.) Pob liyfr fwriedir i'w adolygu a phob goheb- iaeth i'r golofn hon i'w hanfon i "Afallon" wedi eu cyfeirio i'r swyddfa. Y TRAETHODY^DD. Cvnwyeiad Rhifyn Medi:—Athrylith, gan y Parch James Evans, B.A. Ysgriflyfrau y Morrieiaid, gan y Parch O. Gaianydd Wil- liams. Islwyn a Rhamantiaeth, gan y Parch Wyn Williams. Ail-ddyfodiad Crist, gan y Parch David Jones. Garibaldi, gan Mr T. Gwynn Jonee. Llythyrau y Parch Owen Jones, Llandudno, at Myrddm Fardd. Cen- hedloedd, gan Gaimon. Eglwys Llanbebjig. Cacrnarfon, gan Mr J. Wynn Parry. Gydag arlwy lenyddol fel pob arlwy arali nid yr un coginiiieth ogleifia chwaeth pawb, ond nid oCes epicuriad J:l chydncbydd y nerth a'r gwerth arbenig a geir mewn mathau neillduol o vmborth. Y ma.c'r cynwvsiad a ddyfynir uchod yn fwvd-reseb odidog at chwaeth Uengarwvr Cymreig, a thra y ceir rhai o'r ye-grifau yn llawn jnaefeh i gynal a La wn gwer&i i ddysgu, ceir er- aill, o natur ysgainach, mwy blasue, o bosibl, ond nid mor nertihoi a'r cyntaf. Rhaid wrth fcddvlgarwch i feithrin ei debyg, ac ni oheir hwnw ond trwy mdre-ch; oeir mwy o nwyf nag 0 nerth yn nighynyrch eraill, a mwyn yw harn- ddena ar hyd ffyrdd lie blodeua ffansi a lie ceir mel rhwng y p'ygio.n. Ac (I holl gylohgronau Cymru nid oes yr un a ddaTparodd arlwy weil 1 w ddarllenwyr amrywiol eu chwaeth na'r "Traethodvdd" hybarch. Rhoddir y lie blaenaf i erthygl ar "Athryl- ith,y gyneddf gyfrin anneffiniol hono gjflawna wyrthiau yn mhob byd Ile bodola. Ceir mwy o Tym nag o swyn yn VT yegrif. Ni eMir ei dar- llen heb deimlo mai ffrwyth myfyr dwy6 ydyw, ond nid yw'r myfyr hwnw wedi aeddfodu yn gyf- lawn. Dywed lawer &m Athrylith, ond ni dsdy- wed ddim yn bendant. Deffro ymhcliadau yn hytrach riau hateb wna'r awdwr; ac er llawned o awgrvmiadau yw'r ysgrif teimlir ar y diwedd nad ydys yn gwybod nemawr os dim rhagor am athrylith no. chynt. Gwir y dyfynir syniadau ei phlant am dani, ond y mae'r elfen feirniadol a ddichon elfenu y syniadau hyny yn abeenol. Ar yr un pryd oeir yn yr erthygl feddyliau mirain ac ymadroddicn tarawiadol a chyioethog. Er engr-aifft.- Pan ddyrchafwyd Paul i'r drydedd nef ni wyddai yn iawn pa un ai yn y oorph ai allan o'r corph yr oedd. FeUy hefyd athrylith; pan ddeciireua weithio yn nghalcn dyn, a fvhan esyd ei enaicl ar dan a phan deimla efe nad yw amgen nag offeryn yn ei Haw, dyrchefir yntau hefyd i'r drydedd nef, ac yn debyg i Apostol y Cenhedloedd, mis gall yntau ddyfalu pa un ai yn y corph y mae neu allan ohono. OanolbwyntLa dyddordeb llenorion ein gwlad y dyddiau hyn yn ngweithiau Morrisiaid Mon ac y mae eu llythyrau a gyhoeddwyd yn ddiweddar gan Mr Davies, Cwrtmawr, wed-i awchlymu y chwaeth am wybod mwy yn eu cylch. Chwan- egiad gwerthfawr at y wybodaeth a gaed eieoes yw erthyg-l Gaianydd. Adolvga groniclau Mr Gwenogfryn Evans yn gryno, ao y mae ganddo 1 ddethol yn ddoeth a thraethu ei len yn ddyddorol. I'n llenorion ieuainc bydd yr erthygl yn gaffaeliad gwiw, canvs egyr eu Uygaid ar ,fawrwa,it,h y Morrisiaid trylen a dehongla genad- Wj1 c^^no<^au Barddas Cymru gyda medr hanes- ydd manwl. Er nas gailwn gydsynio a'i holl olygiadau, cawsom fwynQer mawr wrth gerdded y maes a ddiwylliodd. Wele ddyfyniad o'r ys- grif i ddangos ei nodwedd :— Gwyddom bellach lIe mae agÚlS bobpeth, a betih sydd yn mhob man, a phan orphena'r Amgueddfa Brydeinig bydd agor.iadau'r ystaf- eHoedd cudd yn ein dwylaw. Un cam ara!l sv n ange-nrheidiol: cael yr oil i fan y medr y chwiliwr gael atynt—i'r un man, fel y caffo, wedi astudia^eth gymharol, ddwyn aJlan eu goreu. Wedi bwrw golwg frysiog dros yr ad- rod4iadau hyn, a'r casgliad yn yr Amgueddfa Brydeinig, g-welwn fod ar gael a chadw dor- aeth o farddoniaeth y cyfnod rhwng 1300 a 1600. A hwn yw'r cyfnod torei-thiog. Mae'r can.yjiol yn gyfrif agos, ac anhawdd eto wneu- thur dim a fo anngenacih, o feirdd y mae eu gweithiau ar gael, rhai yn Iled gyflawn, ond eraill wedi bod lawer Ilai ffodus. I l.-Gweithiau 50 o feirdd rhwng 1300 a 1400. 2.—GweitJiiau 71 o feirdd rhwng 1400 a 1500. 1 3.—Gweithiau 122 o feirdd rhwng 1500 a 1600. 1 Rhyw 243 o feirdd eafonol, a llu ohonynt hafal i Oronwy a'r Dafydd ap Gwilym y soniwn gymaint am danynt, heb reswm amgenach dros hyny na'n gwybod ohonynt hwy o.'n han- wybod o eraill. Un o ienorion ieuainc addawol Cyroru yw Mr Wyn Williams, a'i anian yn gydnawg i draethu'n dda ar y pwno a ddewisodd. Ceir swyn neill- duol yn ed arddul 1; nid yw yn orflodeuog megys Dawer ypgrifenvdd yn ei flynyddau cynar, ac y mae wedi treiddio'n ddwfn i gyfrinach awen Is- lwyn. Bu'r bardd mawr yn hir yn d'od i'w eti- feddiaeth yn nghalon a meddwl ei genedl, ond wcle ei ddydd yntau a ddaeth, a chymhortih i'w ddeall a'i fawrhau fei yr haedda yw yr ysgrif dreiddgar a phrydferth hon. Elfena. ddylanwad- au yr oes a'i cynyrchodd, a dengys nodweddion ilenyddol Uoegr yn y cyfnod hwnw. Pwy na chydeynia a'r dyfyniadau nodweddiadol a gan- lyn:— Y mae pob bardd mawr yn cynrychioili cyf- nod newvdd mewn barddoniaeth. Yr oedd Islwyn felly. Ni welwyd yn Nghymru cyn ihyn awen fel ei eiddo d. Cyweiriodd ei delVn a chanodd ganiadau newyddion ac alawon dyfnach na'r beirdd a'i rhagflaenai. Yr oedd ef yn fardd newydd spon, a chreodd ryfnod newydd yn marddoniaeth Gviureig. I gyfri am y cyfnod newydd hwn, rhaid cysylltu Is- lwyn a'r deffroad fu yn marddoniaeth Se.snig tua'r flwyddyn 1800, a gellir dangos mor det''f\ ydyw Islwyn mewn llawer peth i brif-ieirdd y Deffroad Seisnig—Wordsworth, Coleridge, Byr- on, a Tennyson. Y mae llawer o son y dyddiau diweadaf hyn am y Bardd Newydd a'r bardd oyfrinit i, neu y bardd tywyU, fel y myn rhai n pdra- bod; a llawer o ladd sy' arno gan i*i ii&d oes ronyn o gyfrinioeth yn eu nenaid. Y ffug-gyfriniol sydd yn dvwyll, ond nid ydyw'r bardd gwir gyfrin yn ymwybodol ei fod yn gyfrin. Nid oedd Islwyn. yn ymwybodol ei fod yn gyfriniol. Mae'n ddiamheu fod pobpeth a. ysgrifenodd Islwyn mor oleu ac eglur iddo ef a haul canol dydd. Efe oedd bardd mawr y Deffroad, ond dyd'i o'n son dim am y Deffroad fn ei farddoniaeth. Beth a feddylir wrth ardd cyfriniol? Mae'n meddwl hynyma yn benaf, oof bardd yn teiimlo rhyw of nad wy aeth crefyddol yn ei enaid pan edrycho ar Natur a phan feddylAo mveh ei phen. Saif y bardd yn mhresenoldeb dirgelwch, ac yn naturiol xawn llenwir ef a tlieimlad o syndod a rhyfedd- Od. Sylwedydd manwl, aeddfed ei farn, a chryf ei ysgrifell yw Gannon. Traetlia ei len ar hen bwnc, ond dyry arno we d'.os o newydd-deb. Amlinelila d-wf a dadblygiad cenedl a'r ansoddau a. weit-hredant i roddi ffurf a nodwedd iddi; ao y mae'r erthygl drwyddi yn deilwnig o fyfyr, ac yn eangu syniadau dyn o'i darllen. Dyma "damaid i brofi" o honi hithau:— Wrth i lwvth ymffurfio yn genedl, y mae hi, yn ei ffurfiad ac ar ei thyfiant, mewn can- rifoedd o amser, yn magu ena.id arbenig ac ysbryd priodol iddi ei hun. Golvgir wirtih hyn gyfanswm ei nodweddion gwahaniaethol, y rhai sydd yn ymddangos drwy ei holl helynt- ion, ac ar hyd ei holl hanes, y rhai sydd yn penderfynu cyfeiriad ei dadblygiad, ansawdd ei ehyfreithiau, a ffurf ei sefydliadau. Medd cenedl, yn gyst-al a phersonau unigol, gyfan- soddiad meddyliol a moesol yn gystal ag anian- yddol; ac ere ydyw achos ei hanesiaeth ac eg- wyddor ei gwareiddiad. CVmeriad cenhedl- aethol, efe ydyw anadl ei llenyddiaeth, bywyd ei chredeau, ac ysbryd ei harferion. Cyn- heddfau a greddfau cenedl effeithiant ar ei holl fywyd—ar ei hegwyddorion ac ar ei hamgylch- iadau. Pa bcth a ddichon gyfrif am y gwa- haniaeth mawr, diifesur bron, sy' rhwng trig- olion Gogledd a Deheudir Armrica? Preswyl- iant yn yr un Cyfandir; oblegid hyny y maent o dan yr un ffurf-lywodraeth; gwerinol vdvw y naiil fel y llall. Er hyny, tra y mae trefn a llwyddiant a helaethrwydd o gvsuron vn y naill, llawer o farbariaeth a thrueni, a phob math o ddyryswch a methiant, a geir yn y llall. Yr unig eglurhad y gallaf fi feddwi am dano ydyw, eu bod yn genbedloedd gwaianol gyda chymeriadau gwahanol a chrefyddau gwa- hanol. Ni raid i Artihur wrth ffyn baglau, ac ni raid i Mr Gwynn Jones wrth folawd adolygydd i beri i neb ddarllen ei weithiau teilwng yn eu hard dull goeth a ehyhyrog. Cafodd wrthrych yn "Garibaldi" haeddol o'i dalent, ac er na ddy- wed fawr o newydd am dano wrth y sawl cfryd- odd ei bancs a'i gymeriad, y mae'r dull y traetha yn swynbudol iawn. Nid oes dim mlWY dyddorol i'r Cvmro cyffredin na darilen erthygl ar bwno cysylltiol a'i gref- J'dd, a chaiff fudd a boddhad yn vsgrif feddyl- gar y Parch D. Jones ar "Adgyfodiad Crist." Newyddiadurwr diwyd yw Mr J. Wynn Parrv a chymrawd ieuanc sydd" yn ymddyddori mewn Hen ac wedi llwyddo i enill ami wobr ar ei meusydd. Tybiwn niai dyma ei ddyrchafiad cyntei i reng llenorion anrhydeddua y cylch- grawn hwn, ac ar bwys ei erthygl ar "Eglwys Llanbefhlig," nid oe-s a warafun iddo ei le. Fel hanesydld yn hytrach na lienor y deuir i gyf- athrach ag ef yma, ac y mae wedi cynull llu- aws o ffeithiau g-werth eu cadw a'u oroniclo am Eglwys hen a chymeriadau hawddgar fu'n n giyn a hi. liydd yr ysgrif.yn ddyddorol i lawer hefo- law preawylwyr a brodorion y dref, a hyderwn nad yw nodyr. blaenffrwyth ysgrifell Gwyn ap Gwilyim yn y cylchgrawn gwerthfawr hwn. ,_n Wele ddaweddeib yr 3nrif. Terfynwn yr ysgrif hon gyda chofnodi enwau Thai o ficeriaid Erlwye Llanbeblig, or bumed ganrif (yn ol traxidodiad) hyd yn bresenol, gyda'r flwyddyn y sefydiwyd hwy yn v fvwol- iaetJi:— Oddeutu y flwyddyn 430 (o.c.).—Peblig Sant, y sefycjlydd. 1360 „ .—Hugo de Leominstre. 1561 „ .—Dr. Edwa.rd Peake. 1743 „ .-Williani Wiiliams. 1765 .-W. Griffith. 1769 .-John Roberts. M.A. 1776 -Robert Owen. 1795 :-Hu.gh Da-vies Griffith. 1798 „ .—William Griffith. 1807 .—Owen Jones. 1817 .—Thoma« Griffith Roberts. 1819 .-John William Trevor. 1837 .—Thomas Thomas. 1860 .—James Crawlev Vincent, M.A. 1869 „ .-Helirv Thomas Edwards (Decn Bangor ar ol hyn). 1876 .-Daniel Evans, D.D. (hyd 1885, pan, oherwydd afiechyd, yr ymddiswyddodd mewn rhan). 1885 „ .—J. W. Wynne Jone6. M.A. (j-resyn yw colli y "Nocitiadau Llenyddo!"— maent yn "amlwg am nad ydynt" yn y rhifyn. Mae r rhifyn drwyddo yn del'.wrtg o draddod- ladau y c}"lchgrawn, a both weil ellir draetbu?

Y Trioedd ar Gan. 0 dri pheth mae celfyddyd Cof, Deall, ac Arfervd, Goleua'r all, oeidw'r Co', Ac Arfer ro yr Ergyd Tri pheth a wnant ymddangos Ar ddyn yn ddiymaros; Sef Pwyll, a Serch, a Chae, os bydd, Myn goloeu dydd eu dangos. Tair ffordd adnebydd Gymro, Ymadrawdd ,geffir ganddo, Ei ymarweddiad ar ei hyd, A barm y byd am dano. Tri pheth a geir er cytur, 0 garu'r iawn, a wneuthur, Sef Cariad pur a Chlod yn nghyd, A chyfoeth byd heb ddolur. Tri gwyrufyd pob dyn aned, Di-oiigen a Di-ddyled, A Dd-wraig, cae fywyd clyd, Pe gwelai fyd cyn wynro. Tri phet'h ystyria'n wastad, Yn siriol cyn it Iboarad, Y Modd a'r Man a'r Amser pan Bydd addae gau dy geuad. Tri pheth ia.wn it' amddiffyn, Dy Gleddyf a dy Gyfrin, Dy Gyfaiil, cadw fel dy hun, Na cholier un o hcnyn'. Tri pheth raid i gyfreithio, Clawdd aur heb waelod iddo, A Gwyneb llyfn o efydd' pur, A Chalon ddur o dano. Tri dyn anhawdd eu gwrando, Achwyngar drwg ei oego, Y Sengar cas, a'i dafod noeth, A'r Hunan-ddoeth ei gredo. Tri pheth a gwell pe'u croger, Set Eog ha.11t ,pan sycher, Hen Het w-eb oddi am y pen, A Sais, a'i sen ansyber. Tri pheth ni wnant gytuno, Sef Cwn a Moch dan unto, Yr Hael, a'r Cybudd prin ar gais, Y Cymro a'r Sais digroeso. Tri pheth newidia'n amal, Y Gwynt, a'i gwrs anwadal, Y Lleuad, yn y byd uwchben, A meddwl G'wenferch wanial. Tri brawd un barch a mochyn, Y Glwth bolrhwth a'r Meddwyn, Y trydydd s-ydd y gwaetha'i ryw A hwnw yw r Diogyn. Tri pheth syn dda o'u panu, Sef llain o Frcthyn cochddu, Pysgodyn hallt, a chwmon llwnj Gwas diog trwm ei gvegu. Tri pheth a ]ygra'r hodlfyd, Sef Balc'hder gwag ucheifryd, Ac af radionedd drwg ei lun. A'r gwaethaf un, Seguryd. Tri pheth wna ddyn yn flaenor, I'w wiad, a gwr o gyngor, Set Golud a Doethineb drud, Haelioni gyda'i dryeor. Tri dibgelwoh pob un, Setf Iechyd da i'w gorffyn, A Rhy-dlid gwir a. Chalon lan, Pwy byth na chan am danyn'« Tri dyn ey'n riwlio'r hoifTJ, Dyn Celfydd a Dyn Diwyd, A Dyn Dcdwydd teg ei lun, A'r tri yn un a welwyd Tri pheth nid hawdd i iheJydd, Dal Carw gwylit ar fynydd, A Chadno bongoeh, chwim ei lam, A cheiniog gam y Cybyekl. Tri chydmar bendigedig, Y Dedwydd lion a diddig, Y CeJfydd-ond y goreu fydd Y Cybydd yn gnogedig. LLEW TEGID.

Cystadlu Brwd yn Llanfair P.G. LLWYDDIANT ARFONIAID. Yny prawf-gyngherdd pwysig oedd yma nos f^ddugwyr oeddynt.—Unawd (gwobr ^pel 0urig- Deuawd ff tr Radford! Jones, Caernarfon, a Mus Henderson Jones a Mr A. Henderson, Tal- sani. Pedwarawd: Mr Will Roberts, Bangor ad barti. Wythawd: Parti GwvngvJL Yr peddy beirmad, Mr Joseph G. Thcimus G and L., Owjnvglo, yn canmawl y canu da. 'gaiwvd Demi^ Fychan oedd yn barnu yr adroddiadau. iynjjfejn' ^,a€nfawr' en^odd y 15s ar y prif adroddiad a Minnie Gould, Felirfheii, eniLlodd v wobr araU o 7s 6c Yr oedd y cystadleuon oil vn uwchraddol. NJS galiodd v llvwydd, Mr ^ynon, fod yn bresenol, ond hysbyaodd y gweimdog ei fod wedi derbyn rhodd dda. oddiwrtho at amcan y cvngherdd. Cvfe.il- e&n 1? G' ¥' Jone6> Llanberis, ac arwein- iwyd gan Deimol Fychan. em-

7000P y Flwyddyn. Amcangyfrifir fod gweinidogion a phregethwvr y Methodistiaid Calfinaidd Cymreig yn taJu y swm aruthrol hwn yn flynyddol am eu cludo yn ol ac yn mlaen o'u cyhoeddiadau. Yn gyffredin, am un Sabboth yn y mis y pregetha'r gweinidog gartref, a gall y tri neu bedwar Sul arall fod ugeiniau o filldiroedd oddiyno. Ceir son yn awr am ddiwygio'r drefn fel ag i wneud y gweinidogion yn fwy cartrefol. Trwy hyny, ni bydd i gwmniau y rheilffyrdd elwa cymaint oddi- wrthynt, ond rhaid i'r gweinidogion lafurio mwy, am y gelwir arnynt i bregethu'n amlach yn yr un pwlpudau, ac felly rhaid wrth ragor o bregethau newyddion. Ar wahan i ystyriaethau eraill, cydnabyddir fod y swm uchod yn enfawr, ac o gofio yr hyn a draethwyd yn Sasiwn Bangor am ddyledion trymion y capelydd a'r anhawsder i gynull casgliadau at rai achosion, rhesymol yw'r son am i'r cyfundeb gael mwy a'r rheilffyrdd gael llai o arian y gweinidogion.

Afiechyd Disyfyd Clerigwr. GOLYGFA MEWN EGLWYS YN MHORTHMADOG. Pan yr oedd y Parch T. A. Davies, B.A., curad, yn myned trwy ranau dechreuol y gwas- anaeth Cymraeg yn Eglwys St. loan, boreu Sul, sylwyd fod ei wyneb yn ymliwio, ac nas gallai ddarllen fel arferol. Prysurodd amryw o'r gyn- ulleidfa ato, a chludwyd ef i'r festri yn nghanol teimladau dwys. Aetn Mr Robert Jones, Madoc House, at glerigwr dyeithr oedd yn bresenol, a gofynodd iddo gario y gwasanaeth yn mlaen, ac er mai newydd ddysgu Cymraeg yr oedd efe, ufuddhaodd i Mr Jones. Cyn iddo ddyfod at amser y bregeth daethai Mr Davies ato ei hun, ac i'r Eglwys, a phregethodd yn fyr. Ond gwel- wyd ei fod yn bur wanaidd o hyd, a darfu y clerigwr dyeithr orphen y gwasanaeth. Bernir i Mr Davies brysuro o Bentre'rfelin i wasanaethu yn Eglwys St. loan, cynhyrfu a chwysu yn ddirfawr. Gan ei fod yn foneddwr mor dirion a phoblogaidd enynodd y digwyddiad uchod gydymdeimlad mawr ag ef.

Yn Nghlwb Rhyddfrydol Fflint, nos Fercher, dadllenodd Mr Howell ldria, A.S., dclarlun o'r Prif Weinidog, rhodd yr Henadur S. K. Mus- pratt. 9 Mae yr Henadur Henry Lewis, Y.H., Bel- mont, Bangor, yn newid ei drigfan, yr wyth- nos hon. Bwriada Mr Lewis aros yn Mryniiyf- ryd, Conwy, am y ddwy flynedd nesaf, ac yna ddvcbwelyd i Fangor. Dydd Dun, yn Manceinion, bu cystadleuaeth eeindyrf bwysig, ac yn mhlith y rhai oedd yn ymgeisio yr oedd Seindorf Oakeley, y buddug- wyr yn yr Eisteddfod Genedlaethoi, yn Aber- tawe. Ni ohawsant y safle uchaf y tro hwn, end enillasant 1e anrhydeddue eerch hyny. Fel hyn y g&fent:-I, Wingate; 2, Black Dyke; 3, Good- ihaw- 4, Oakeley. Hwy oodd unig gynxychioi- JVll CymTife

THE SWEDISH GYMNASIUM. (Top Floor of Mr Askew'g Premises), PENRHYN ROAD, COLWYN BAY. Clar-s.,ls in Swedish Educational Gymnastics lot Children and Adults.

Massage Medical Movements. Piincipal: MISS EDITH M. HALL, Certificated Teaci er of Educational and Mcdioi Gymnastics, Southport Physical Training College. Certificates for Massage and Medical Gymnastica Dr. Arvedsjn's Institute, Stockholm. Private Address: Llwyn Onn, Old Colwyn.

I Fred Roberts & Co. HOUSE FURNISHERS AND REMOVERS. GET OUR ESTIMATE FOR Your Removal, Renovating Suites Blinds, &c., Upholstering Goods, AND Bedding made up by us. Terms:—Cash or Easy Payments. PEN-Y-BRYN, OLD COLWYN. -.J JNO. L. HUNT Pharmaceutical Chemist and Optician, Coomay Rd., GolmynBay Depot for Photographic Requisiest. Dark Room for use of Amateurs. Sight Testing Daily by Appointment. AGENT FOR Henry Lawrance's Celebrated SPECTACLES EYEGLASSES Nickel Plated, Gold Filled, and Gold Frames. .a

Newyddion Cymreig. TAN YN NHREFFYNON. Torodd tan ddifrifol allan yn masnachdy Mt B. S. Daisb, gwirodwr. High-street, Troffynon, forcu Sul, a buwyd rai oriau cyn llwyddo i'w ddiffodd. Amcangyfrifir y golled yn dair mil o bunau, ond yr oedd y ile wedi ei yswirio. GLOWYR I SEFYLL ALLAN. Mae yr L'ndeb lowyr ag sydd yn gweithio yn ngiofa iwyaf Gogledd Cymru—sef un Wynnstay, Rhiwabon-wooi rhoddi rhybudd drwy eu cyn- rychiolydd, Mr Edward Hughes, y bydd iddynt sefyll allan, gyda'r bwrmd o orfodi y gwrtb- undebwyr i ymuno a'r Undeb. Bydd i hya effeithio &r ddeuddeg cant o wyr. TY-DORIADAU GER CAERNARFON. Torodd rhvwrai i mewn i Gwvlfa. ger Llan- wnda, &0 i'r Pare, heb fod nepell oddiyno, not Wener, ond ni choliwyd dim o'r naill* le na'r llalt. Ddydd Sadwrn cymerodd yr Aroiygvdd Griffith ddyn i'r ddalla ar amheuaeth. YMWELIAD LLYSGENHADWR, Ar y 25ain cyfieoi bydd i Mr Whkelaw Reidy y Llysgenhadrwr Amerieanaidd; ymweled a Lianr dudno, pan y cyflwynir anerchiad iddo gan y Cynghor ileol, ao yna bydd iddo agor yr YegQt Sirol newydd. Ar ol hyny ymedv am Mostyn HaM. Sir Fflint, lie yr erys gydag Arglwydd Mostyn. COLEG BALA-BANGOR. Ddydd Uwener cynhaliwyd cyfarfodydd hydref- 01 y coleg uohod yn Mangor, o dan lywyddiaetk Dr. Reginald W. Phillips, M.A., o Goleg y Brif- yegol, y llywydd am y flwyddyn. Anerchwyd ga.n Dr. Phillips a chan y Panchn. Owen Thomas, M.A., Uundain, a D. Rees, Rbos. LLETY HEB El GOFRESTRU. Ddydd Sadwrn, yn Heddlys Abergeie, dLTWV- wyd Miss Caroline Sarson deirpunt a'r cestaa am gadw Hety cyffredin heb ei gofi-eetru. Eriyn- wyd gan Mr Amphiett ar ran Cynghor Abergele, a dywedodd eu bod yn benderfynol o beidio oaniatau llety o r fath yn y dref. Peth eyffrediji oedd i ugain a mwy gywu yno. RHEDEGFEYDD MOD U RIO N. Cymerodd rhedegfeydd modurion le yn Llan- rwet ddydd Sadwrn. Yr oedd yn breseaol oddeutu 50ain ofodurion o bob rhan o Ogiedd Cymru, ac yr oedd llawer o edryohwyr yno. ARWERTHIANT YN LLANDUDNO. Dydd Llun, yn Iiandudno, cynygiodd Mri Dew a'i Fab yr anedd-dy "Sunnyhill," ar werthk Yno y preswyliodd y diweddar Mr Joseph Broome am flynyddau. Er a gwmmi lluoeog jixt> gynull ni chaed yr un cynyg am yr eiddo. < DAMW AlN YiN ABERMAW. Yn hwyr nice Sadwrn, oafodd bachgen deuddeff oed, mab i M.r6 Brookes, yimwelydd yn aros yn Brynbach, Dyffryn, afael mewn blwch O ffrwydron, gyda ffuse yn. gyeylltiol ag ef. Gosododd y blwch ar fur ger y ty, goleuodd1 y ffuse, ac yn y ffrwydriad a ddilynodd cafodd ji fath niweidiau fw la.w fel y bu raid ei thott ymaith. DYRNOD DDRUD. Am feddwi a tharo Mxs Roberts, Mona Ho, Caernarfon, anfonwyd Edwwd J. Griffith gaA ynadon y dref hono i gar char am chwech wyth- D06. MARWOLAETH GWR HYSBYS. Dydd Llun, bu farw Mr John Owen, Dref- newydd un o'r Seini Rhyddion mwyaf hyebys yn y wlad. Yr oedd yn wawl-lunvdd cywrain. ac eniLlodd wobrau am ddarluniau mewn Ei? teddfodiau CenedLaethol. Bu'n warden yr F4- íwye am chwe' blynedd. Y NAFI MEDDW. Am feddwi ac ymosod ar yr heddgeidwad an- fonwyd Thomae Wilson nafi, i garchar am chwe' mis ao wythnes gan ynadon Llanrwst ddyd4 Llun. PRISIAU DA AM DDEFAID. Yn arwerthiant flynyddol Kerry, Maidwyn* gwerthwyd 6500 o ddefaid. Caed 1200p am 12Q o hyrddod. BODDIAD YN MHWLLHELI. Tra yn diiyn ei waith yn Mhorthladd newydd Pwllheli, fore Llun, boddodd gwr priod o'r enw William Jones, Sand-etreet. TRYCHINEB MEWN GLOFA. Digwyddodd ffrwydriad yn Ngiofa Duiaia, Omilwyn, ger Caete?ll Nedd, fore Llun, a lk*ff< wyd pedrwar o ddynion ym ddifrifol, eef Walket Herbert, 29 oed; William Morrie. 27; Patrick Morras, 48; a Henry Birch. EWYLLYS BONEDDWR 0 TREFRIW. Ga-dawodd Mr John Dodd, Glen Mair, Trefriw, a fu farw Gorpbenaf 15fed, eiddo gwerth 9911p • 118 50. GLOWYR YN BYGWTH STREJC. Gan na ehaiff glowyr y GrOg'ledd y cyflog safooM 01 a geisiant, bygythir rhoddi rhybuddion i't perchenogion Or yr 28ain cyfisod i derfyna :0 cytundebau presenol.

Rhoddodd. yr eglwysi Annibvnol Cymreig, yd America, wahoddlad i'r Pardh Robert Thomiyk Aberroaw, i ymweled a'r wlad hono am dri Bydd iddo forio yn yetod yr wythnos hon. Caed oorph bach gen wrth Ynys Enili ac aradt ddau glais yn oyfateb i'r dieegrifiad o gleoswUt oedd ar f n 13eg oed, mab Mrs Hopkins* 1 Coronation-terrace, Porth, De Cymru, a ddiflaiW odd o'i gartref yn Mawrth. Yn Nghaenewydd g clywyd am dano ddiweddaf. Ysgrifenodd Watcyn Wyn, fel Ceiriog, englyn oedd i gael ei oeod ar ai gareg fedd, yfl hwn a gerfir yn awr ar y gofadaxl god wyd iddC gan ei hen fyfyrwyr yn Nghapel Gwynfryn:—• Yn nae-axy Capel Newydd^—gwelix Cof golofn y prydyefea; A'i gorph ffal yn gorphwys syõj Xn mynwent Gellimanwydd* ? J