The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

BREINLEN PR EMTEDDFOD. Wele bwnc enyna ddyddordeb mewn ami gylch y dyddian hyn. Dro yn ol awg^yin- odd Arglwydd Mostyn, gyda'r amcaii'on goreu yn ddiddadl, mai buddiol fyddai i'r Eisteddfod geisio breinlen a rhodd o'r Try- sorlys. Maentumid y byddai hyny yn gryf- der i'r sefydliad, yn debyg q sicrhau ei heffeithiolrwydd, ac yn marogaeth i'w gwerth cenediaethol. Trwy feddu breinlen byddai raid newid Ilawer ar gyfansoddiad a «hrofniadau prcsenol yr wyl, canys chwanegu cyfrifoldeb yr hyrwyddwyr yn hytraeh na'u thyddid wneiai breinlen a chyfrodd fel a ffK'grymir. Basoes ceir i amryw wyr craff ddatgan eu barn ar y mater, ac nid oes ond jchydig yn cymeradwyo yr awgrym. Credir y byddai ei fafowysiadu fiiwrio yn erbyn nod- wedd werinol yr Eisteddfod a dileu ami ar- ^sdd wiw a chlodus a berthyn iddi. Ceir bonedd a gwreag eisoes yn taenu en haehles rosti; yn mhlifch ei noddwyr bob blwyddyn y Brenhin a'i deulu, a gwelwyd rhai 0 gwyr mwyaf ueheldras yn wyddfodoi yn i ciryrddau. Nid gwaddol o aur eithr o wkdgarwch a geidw ei ehryider ac a dyrchafa ei bri; talentau plant Cymru yn hytrach na gcdud o'r Trysorlys ddylai ddisgleirio fwyaf ynddi; ao o roddi lliw gwlcidyddol ami, difwynir Ilawer o'i thegwch cysefLn. Profwyd hefyd dro ar ol tro y gall yr isteddfod fyw a llwyddo heb ofyn eluseii na gwaddol gan Lywodraeth. Gwir na cheii "w bob blwyddyn, ac y Ira ami bwyllgor ueol mewn dyled. Ond gellid yn hawdd gyfrif am hyny ond ymchwil, a chair mai refniadau aneffeithiol neu ormod gwastraff bnodolai am y diffyg fynychaf. Ac beblaw hyn, nid wrth y swra fyddo'n vyeddill wed'r wyl y mae iawn farnu ei gwerth; cii ag arian ac aUr. y ei chymwynasau rI enedl, ac nid wrth hyd rhestr y tanysgiif- wyr y naesurir ei dylanwad ar fvwyd Cymru. Gwych yw ei gweled yn lhvyddo mown ystyr arjalloI, ond yn sicr nid dyna'r ilvvydd penaf a ddcisyûr gan y rhai a'i hyrwydda;it ac a roddant gefnogaeth iddi. Nid oes a wad nad buddiol fyddai diwygio awer ar yr Eisteddfod a'r cyrddau cysylltiol, a hyfryd yw canfod arwyddion y ^6-Sir trwy amryw foddion ei chymhwyso'n well i anghenian a barn yr oes. Ond aid trwy ddeddfwriaeth y tu aUan i Gymru y cyrhaeddir yr amcanion uchaf j ac nid y rjsorlys, Gr maint ei adnoddau, a ddichon tod 0 fwyaf budd i'r wyl sydd mor anwyl •^r genedL Mae breinlen yr Eisteddfod yn y Uenyddiaeth a gynyrchir clan ei nawdd, a'i golud yn serch calon y Cyrnry. Diwyllier ynddi; dadblyger yr elfenau j. n ysgar oddiwvthi; a pheidier yn anad a wyn i mewn elf-enau a dylanwadau rono i bori hnw i'w bywyd goreu.

Yr Eisteddfod yn Gyff Gwawd. Dyma, fel yr ysgrifetiir yn n^Lolofu "Cwrs y Byd" yn "Cymw" Larpwl:- Rywfiodd, mae dyn ya par ha u i txlrycli yn 01 tua Chaamarlcrn. Maddeuer hvny. Unwaith yn y Qwyddya, mewn yatyr oistoddfodol, yn ogystal a theuluaidd, y bybidwn m lladd ^ocnyn aa mewn gwh-ionecki, rW "ladid t^cid £ a- y<iyw cadw eis- t&m°d Fel yr awgrymwyd ^^?LblaSu:id beb fW- MIIA V T?2* ytti clc^y-ddorol o aUan* ei wedi ahwythu wydd, mai dynk £ v Ooid n4<i diynsa, W -c Va j71 Caeriiajrfoin. hynv Tibvw caci eweryl. nun Sg a gte C,^Tmu'r ao ed^cb yn ffvsseld hcex). ""J ^s CT mwyn cael W. >rcSd^H gae. eta Pfc Cooos ar ei handlo? Gcesyn • j a £ edr &i3?w £ £ ft?*'?* yate a driiegwylir f< £ v. • am ej <?ay yn mken pum f .TOJhS £ 2S w> Wrtn grwijsj credu mewn iddo f<S 31 yD' to ca oea v.- y<lyrn a phaw^2li 7 S^ydd yenydag: hyny ya 7* ddarwydd. Hyd ya j*&JSIydd oeoia djm ond rhyw ck'.ini ,m nlcj 7"ya eal iawn o'i tt'j3iou_ r^f^V:n narf<aa, dwedtr wrthym fedi n j Un yn w-r a ddt'vif^.1 lr g<uwg; J» .rjoddnl Si £ ,;™?t »> llSl iriork t -dditofarvl i v, i J'H d'LU-'OJI felly! i EMM wodi non- miynecM, yi ^th P^rrf hrddax jymz .hed<H-ch, John Moms J<mes j'r Afcbro Xa-d

HawIiauLIeyjfwyr, yn Qedyddwyr Evan Qwep, Y.II,, dros6an eu lietxioi i gadair yr UnrioK^k f711 Cae* fiwi-ddjm .vWArl! W!,»B >8 ^yfeiriad fyddai hwn, qc \r 'a.vn f WJerfymad .-• y WtJ oed'^ yr egrry^or mewn cof I J etiionadau. Nid oes dc^dl rL £ ^V? yr o leygwyr yn y ^ahanol CTfanfiS, gwbl gyrnlr^ i Wi y FriSoi I'70/ ac nid ccs ond yrajyrriad ai dradii'xBT.n it aprhrfedS tjood yf&SriAA ^tr n :rUl<XXid er3iT; darl'v f08 ^T!rb-sii yr. y r/r-JjL -11 y Ilcygwyr

Cymwyns^lTowyfri:; ,ryt j fi 'r^L v py,v,' t,cv- o'r w»?jr, 80 «<4wS;53;b« M; j tJ.T.l"" 'y .ÏJ.,

Catrin Dafis ar Bobl a Phetha. (Gyni Hi ei Hun. DWRJ DWR, DWR. Rydach chi'n gwelad, ddarlloriwrs bach, na toea gpn i ddim testyn syoh y tro yioa^ a mae riiubafcii yn y dyddia sychlyd hyn. M-aø na. lawer iawn o dsstynau run fath a'r Gilboa hwnw mae son am dano yn y Be.ib1--rfheb arno na gwlith na gwlaw," ond tydi'r testyn yma. ddim felly, a go- beithio y bydd tipyn o naws arna ina wrth ei drin o yn te ? Rydw cofio es talwm mod i'n canu llawer ar ryw diwn baoli yn dxihro hefdr geirian:— DwrJ dwr. Does dim yn gyffeiyb i'r dwr, a row na gyinaint o ganu a son am ddwr wedi bod fel mac perig i b&bol fynd i gredu mai rh.wba.th yn perthyn i didotals ydi o. Dim ffasivvii beth. Mao tafurtiwrs a darlhwrs yn gwneud llawu cimint o iws olicno fo bob tamed, ond bod nhw yn nowid ei liw o. llan hyny mi fydda ina yn gneud hyny wrth rod to ar ei ben o. Ond dyna oeddwn Fn ddeud niai nid rhwbath i didotalfe a nob ond nhvy ydi dwr, ond rbwbath i bawb, a. mae hyn yn dwad a fi at y testyn sy gen i mewn golwg. Mi wyr pawb sy'n gwybod rhyabeth mai gnlad a dligoxi o ddwr ydi Cymru. Mao o yn mhob man, a fedrweh obi fund i nnlla na welwch ohi afon ne nant, lie ffynon, ne raiadr. Mi fyn ddwad o gaoiol y creigia ac o'r ddaear ,a raid i chi ddim cerdded yn nnllo yn hir na ohewch chi welad miloadd ar filoedd o chwartia yn dwad heb stopio. Alao hyn yn fendith fawr, ond mac hi yn dwad mor jryson ao mor ddistaw fel mai cliydig iawn sy'n meddwl mai bendith vdi hi. Dyna'r gwaetha ar bobol-—os ca nhw ddigon o betha gora'r byd mi ant yn gvffredin yn eu golwg. Rydw i'n credu tasa'r aionydd a'r llynoedd i gyd yn sychu y cawaen ni ddigon o ddwr wedyn cyn rwsnos, aclios mae hi'n gwlawio digon yn Nghymru, ao yn Stinicg yn enwedig, i roi diod i bawb yn y byd.^ Wei i ohi, mae pawb yn mnnd i nol petha lie mae inwya ohonyn n'hw rw cael; a ohaja mai dwr peth. sy gynan ni fwya. yn ru Saeson yn dwad yma. Pw geiSlO fa. Mo ddoth pobol Nerpwl i'w nol o sir Dryfaldwyn; a ma3'n reit dds. gen i fod y nheolu i yno yn cael dwr mor dda i neud te; a mi gly wes fed pobl Birming- ham wedi mynd i nol dwr i RLaiadr COO da am ddwr ydi fan hono,goelia i); a dytma poboi Birkenhead rwan eiBio dwr o fynydd Hiraethog. Ohlywes i neb eriorod tan rwan yn cwyno am fod y Saeson cisio dwr, a 3'dw i'n synu llarwer fod neb rwan yn wcia^ yn erbyn rhoi dwr oer i neb. Tydw i ddim yn ffond iawn o'r Saeson. Tipyn yn sosi wrth y Saeson fydda i fel rfiQoI, a hyny am iddyn nhw fynd a' n gwlad ni, ag am eu bod mor daJog yn rr^jddwl y rhaid i ba.wb blygu iddyn nhw. ODd beta bynag ydi eu diffyg nhw, a deud- wch chi neu fina. v gwa;etba am danyn nhw, toes &eIl i ddim eisio'u gwelad yn diodda. sychoo-nag oes wir. Rydw i reit fodion iddyn nhw gael faint fyd fynont 0 ddwr, ofn iddynt nhw fynd i yfed rhywbeth gwast^h o lawer. Mae nhw'n bur ffond o gwrw, a tast nhw'n misio cael dwr mi fedd- wen bob dydd. Rwan er IDwyn dirwest a th ruga redd rydw i am roi cimint o ddwr ag 8m bosib iddyn nhw. Fyddwn ni ddim tlot&ah am hyny. Mke na ddigon ar ddigon o ddwr yma eisys, a toes niab ar y ddaear yn gwyiKxl faint sy o'r golwg yn y tir ao yn y cymyla. Dda gen i mo'r oobol sydd eisio'r cwbwl ac am roi dim i neb arall— rhai selffish ofnatsan ydan nhw, a tydw i ddim yn un o'r rboini. Na, chware teg, i bobol Birkenhead gael eystal dwr a phobol Lerpwl. Toes wybod yn y 8yd na fydda i neu rywun arall yn cael te yno rywbryd, a mi fydd yn gysur gwybod mai dwr dr hen wlad anwyl fydd wedi ei roi yn y tebot. Rydw i yn dallt fod un doctor mawr wedi deud fod digon o whw yn disgyn ar fryniau Cyun-n i rod diod i bawb yn mbob tre fawT a Llundon hefyd. Bobol baoh, os oes yma ddigon o ddwr i dori sychod pobol Llunden, ddylem. ni ddim cwyno fod pobol Birkenhead eisio tipyn at eu liiwa eu htinain. Dda. gjan i ddim bed yn glos ac yn mean—gadewch i Sootdxmen a Jiws fod folly. Fydd neb fawr ar ei gollxl wrth fbd yn hael, ond fydd fawr o fendith. ar nob fydd yn cribmio at5' yn grintaohlyd ao yn oau en dwrrt yn lie agor eu llaw. Rydw i'n dallt bod nhw yn oodi treth. dwr mown lot 0 fan a. Vi e1 pam na. fedra nhw nend run futh-oodi pria rhesymol— ■ <Mwr gaD. y Saesoc. Os caem ni dipyn o brea felly mi ddoent reit ha-ndi yn siwT, acftios mae Cymru ddigon tlawd ond ddim yn liy dlaird i fod yn garedig wrth. bobol cflatach am ddwr na hi ei hunain. GAIR AT U WIIr Y GWEITHIWR. n Anwyl Wil,—Pan ddarlfemes dy Nodion di vn y ^Piomeer" yr wythnoo ddlWecloot roeddwn I yn teimio reit swil. Well gan 1 rywsut gael ffrcj3 bach na ohael fy ngluw- mol; ond mao hyny yn reit heryd. Rydw nabod hen frawd fydd yn cael y plant i gyd i maen iddp fo hogi el arfa, rheswm am hyny ydi fod oyaea oanmol nliw 1 gyd. n hawsach Bgwenn <1 awer Itefyd bofo gair o gan" aol_yn y ghist, a rydw i reit ulw diolehgar i ti, Wil, am fod mor ffeind. Rwyt titha yn sgweim yn dda. ofnatsan—<mae na rwbath mae nhwn alw yn ttflas llenyddol," chwedl Ca^cdfryn, ai* dy nodion di. Dal ati, Wil bach, a nil wna ma. crora modra i er mor fusgred ydw" i; Hwyraoh y medrwn ni neud dipyn o ddaiorm —'wrawn ni fawr o ddrwg beth bynag, mi ofaliff y golygydd rag hyny.—-Colkm flbrngociion gant «tot DApJg_

Y Llenilian. MELLTEN YN LLADD OYMRO. Arvoni KaG., Modi 3-Ya hwvr prydnawn Std, Modi 2, cymorodd amgylchiad. difrifol le TO, a^roa i Arvoc-va. Tj?a yr oodd Albert Jone0> ail fib Mr a Mrs W. F. Joloes (Conwajr) tnyncd i gryr3h.11' y g*wartLe^ adref i w c/r oao porf-a, yn agce 1 filltir (A ty goddi- woddiwyd ef gan ystcsrm B^-jdyn o fcllt a Ukm* anaa, a fca yn y cae porfa taraw/d ei a? «sfn ei geuyr gan fellten, a Uaddvsyd ef a*T caffyI naewa atn-ro^iiiad yi ^ae. Wrth weted ei fod yn h'r yn dod ya 01 ol, awd 1 cawilio am dano, a gcllir dyehmygu y braw a'r dyci> ryfl gawic^it pan y oafwyd øf ;1.11" ooffyl yn gwbl fSrw yn y cae.

Y GRADDAU ETO. Yr ydym mor bell heddyw ag cxiccd o ddal ar d<Jcx>thtziob yf hen aij hwnw sydd yn ffrwyth mitocdd o ilynyddaa q broSad, 001 fod prawl T7 bcten ya ei bwyta. Ni ddylid rhoi B.A. na MJL, na Uardd, na Chcrddor, nac Ofydd i ndh cad sydJ yn a.bl i wnond gwaiih y cyfryw. Beth dyted o yf-gol yn rboi P-G. fPcdolwr Ccffylaa) I na fedrai droi podod sur cingion na throi cacn oofft i fJ11Y! Ni dell" lai fod dTa anrhydedd neb ond sydd yn hac-ddianol.—"Y Drych,"

Y GtYlIRAEG AR FTETIAU SILG. Caoi-narfan, Lorpwl a Llandam yvr yr T-nig rai 110 y clywir gTvyr a, hctitui aiiq yn siarad Cyrr.racg. Mae y Gymraog yn ddigon, da i bab ma4ir o heti.

NA EARNER WRTH Y WYNEB. OfaTadd bajrnai exefydd dyn edryjch at ei wcdtl, ofclcgid dyiia faes poli tyyll aa yno mae ei secsti; mao gwyjwsb dyn mor wael "fei tys1> yii wii.- ag- yw oi "ddwoyd"'—0;i am gssl ■ir/d t'yr gr ofydd of, gsmoweh wylio both raaera 'VrKHld." 'VrKHld."

Trwy Ystadegydd Drsy wydran yv yatatiegydd beir tad ee^yid iadurol yn edrych ar ffrwyth y diwygiad yn Nghyrnru heddyw. Maor enwadau on huncin wedi Kyaod iV tlrafferUb i gyhoaddi han«aon am gyuydd yn cifer y gwai^iiiol eglwysi, ond nid yw lies y diwyg- lad p-w fesxir bob amser wrlh nifer 2 rhii a cliTyajiegir &r lyfmn'r eglsry-si. Erhya hyn y ntao rhyrr ychydig o dxsi i'w gan-od yn y llaaw ma-fer ysbrydol, ac o'r (iriU-oyddifin wed: rh-eclaiC i'r «ith-i6en nraH yn awr 4 chyhc-edcE foa cyfhsT Oymra v 'n'7^ y cfi-LXt o'r blaes. xlc-iiiob aoefb yw hyo. Ac rdd 00s a«b a wyr am syrstu^adan y hyd crefydd- o.- uet> wybod a C;^vI y hyddat Ilawar oV ^yeiiw»3isaiig-oD yn de*^g » :iroi yn oi i:v

LLITH O'R Wlad Tu Hwnt i'r Bedd. (Gan "Y Cwilsyn.") O'R BEDD YN MLAEN. Dyma fi wodi cadw'm darllcmvyr yn y bedd am wythnos. Bro ddystaw, dawel yw. Nid oss berygl i neb flino yno os oes gTonyn o awen yw ei nator. Ceir barddoiiiLueih bywyd yn 01 bcrffeithrwydd yma. Na chamddealler fi ac na. chyhuddeti" fi o anghyaotideb. Mae bywyd yn y bedd yma fel pob bedd arall-bywyd i fyfyrdod aruohel, i obcithion gloewon, i gynedd- fau lleag. O'r byd y daw blinder, ond o'r bodd y daw adfywiad yn rrahob oes. Ond rhaid peidio prcsgothu. a. gwcll yw brasgamu i'r "tu hwnt" hwnw sydd yn benawd i'r ysgnf. Dyma ADFEILION PONT BEDDGELERT. Am lawer s ceiddodd ffoixklolion yn drced- sych dros y bont hyglod hon. Bu cenedlacthau yn syllu dio3 ei chanilawiau ar y crochlif taai, ond adfciliodd ei ch-adernid, a pythofnos cyn i ni gyrhaedd fiin'iau y bedd, y rhyforthwy a ddaeth, ac yn ei rym ysgubodd ei meini' blith- draphiith. Yr adealadwaith a ddygwyd i dlodi, ac nki oc-dd hetirfyw ond oocd simsan i Sorddolion grocsi'r ili. Colled fawr yw colli pootydd. Cymwjnasgar a charedig' ydynt, ac ni chlybawyd hwy erioed yn grwgnach dan y beichiau trymai nac yn cwyno yn y tymhcstl- oedd ecraf. "Bid fawr bid bont," medd un o ddoc-th-eiriau ben ein ocnedi; ac wrth golli I.ont ooliiiT dajnog 84 .gwers, ac amddifud'-r gwlad o un o arwyddluniau goreu gwasanaeth effeitihiol. Haedda pont Boddgciert arwr-gcrdd, a pbetkiwn fardd, cawsai f aw on gyilwyno r waxogvaoth bono iddi. Yn ofnus-oohelgar y cerddais dros yr ys- gaffaJdiau i'r "Ian brydferth draw." Per oedd yr oryzedaith heibio'r Goat hyd at bont Aber- g'laslyn. Gwelaia ami gymeriad gwerth trcuiio orig yn ei gwmni pc meddwn hamdden. Daow cynafgw-r. yn pysgofca'n ddyfcdol, a'r tawehveh ar ei wedd yn arwyddooan fod o' fwyu-ai,t yn troi'ni foddion gras iddo, canys kl,.au iddo ddysgn amynedd lawcr wrth gcisio hudo'r pysg i'w fasged. Dyma dorwr oerig ar ochr y lloixld. Garw yw oi law, a rhychiog yw ei wedd, ond wodi ymgomio enyd ag cf dcallwn fod ei galon yn dyner a'i feddwl yn y tawelwch yn sugno maoth. Gofynaia iddo fy nghyfarwyddo i'T "tu hwnt," a chydag* araiweh a phwyll fe'm rhoos ar ben y ff-ordd gan nodi'r troadau ar yr yrfa gyda. phwysliaia adawai ar graph ddofn ar y oof. Ar lethx y bryn draw gwelwn fugail hoow yn cyfarch ei gwn ufudd, a'r defaid fel yn deall ei don yn cyfairio i'r man y mynai iddynt fod. Gwclwn hefyd aml arlonydd yn ceisio cyflcu baixidoniaoth y golygfeydd mewn lliwiau; ond gweH gonyf sylln ar dogweh y cymoedd nag ar y darlnn godidocaf a lonaodd darfelydd erioed. Gorphwyaais enyd sf ganliaw Pont Aberglas- Sa. Uwch fy mhen mae glas dilychwin a awetlwch hyna-.ra; tanaf mae'r GLasIyn yn brocbi, ei dyfroedd yn cwynu, a'i thwrf yn gynhyrfua. "Gwynnaf y gornamt po arwaf y cerig" medd rhyw air; ac yn swn a gwodd yr afon y d-wthwn hwnw dygais y wcra na chcir gloowder a gwynder ar fywyd oni lifa ac y gorohfyga rwystrau. Anhawsterau,.syn profi nerth ac yn gioowi cymeriad. Cofiar ddameg, dd-arllen- ydd-ymdrooha fwy a chwyna lai. Croesai3 y bont a dechreuais ddringo yr ncholder. Cyn bo hir wclo fagad o aneddau yn y golwg, a dyma. fi yn MHENTREF NANTMOR. PentTef a hanes iddo yw hwn, a gwell i bentref yw meddn had.es na phalasau. Trydd yr haues yn ysprydiaoth, deffry feddyigarweh ac ymchwil, ao o oes i oes me-g'lr yno blant a wrnant bancs y pentref yn hanes gwlad. Omd dyma wlad Rhya Goch a Dafydd Nanmor? Onid yma bu Namorydd yn englynu mor bert, ao onid yw Qarneddof* yn bugeiilio yr hen draddodiadaa yn cpystal a bageilio defaid yno heddyw Y Siaredais a lluawa o'r pantrefwyr y dwthwn hwnw, ac anaml y tarewir a.r wladwyr mwy dealltis a llongar. Bron na ellir tyngu mal ptofiad y mwyafrif yw profiad Ceir log: Carodd eiriau eerddorol—carodd feirdd, Cai-odd fyw'n na/turiol, Ie, diolch am bobl yn "byw'n -tattiriol" mewn oes a, byd la.wned o fursendod a ffoledd. Pobi felly yw pobl plwy Nanifcmor; ac yr wyf yn hollol sicr fod y bobl sy'n byw tu hwnt i bob bodd yn byw 'run fath a hwy ou hunain, ao nid fel pobl eraill fel y gwneir y Ou yma i'r bedd. Gan fod yn rhaid yrnofyn am xagor o gyfar wyddriadau cyn. y giallwn baxhix-u ein bymdaith, a ohan fod yr awyr yn fwil a'r ddwy-goes yn fer ac yn flift, gorphwyswn hyá yr wythnos nodal yn shop Owen Jones. Gan mai efe yw Maer Nanlinor sidr y cawn gyfarwyddiadau heb eu gwoll i^anddo. (I barhan).

Cynrchu Dwfr o Gymru. Er's rhai wythncsau bellach telir cryn sylw ir ceisiadau cynyddol am ddwfr 0 Gymrn i gyflenwi anghenion Lloegr, a cheir barnaa yn amrywio Ilawer yn nghylch pa agwedd ddylai ein cenedl gymeryd yn wyneb hyn. Llwyddodd Lerpwl rai blynyddau yn 01 i sicrhau cyflenwad 0 fryniau Maldwyn, a phrin y codwyd cri o gwbl yn erbyn hyny 4ar y DrycL 0 bosibl i'r ffaith fod cynifer 0 Gyrary-tna 80,000—yn preswyllo ar fin y Ferswy, ac yr edrychir ar Lerpwl fel prif- ddinas iddynt, gyfrif am y boddlonrwydd a deimlid yr adeg hono. Daeth Birming- ham drachefn i ymofyn dwfr o Rhayadr yn ngwlad Brychan, ac ni chlybuwyd cwyn y pryd hwnw chwaith. Ond pan welwyd fod pobl Birkenhead yn awyddu tori eu sychod a dyfroedd gloewon mynydd Hiraethog, clybuwyd dwnad a cheid amryw wyr hysbys yn datgan y dyHd yn mhob modd geisio eu hataL Bu hyn yn achlysur trafodaeth, a gwelwyd yn fnan fod rhai Cymry y rhaid rhoddi pwys ar eu barn, megys Dr. Fraser, Caernarfon; Dr. Richard Jones, Blacnau Ffiniog" ac oraill ellid enwi, yn gryf na ddyfid g^arafun "cwpanaid o ddwfr oer" fn cymydogion yr oehr arall I Glawdd Hyd y gwelsom nid oes neb a wrthwyn- ebant gafa y Saeson yn maentcmio na cheir digon o cliyEr deneu yspleuydd" i gyfar- fod pob galwad. Gwir y hu cwynion ar dymhoran sychion fod ardaloodd peblog yn dyoddef eisien dwfr; ond nid pall yr hylif, ond diffyg moddion i'w glodo 01-i gronfeydd. .Le ydoedd yr achos 0 hyny. Fel y sylwem yr wythncxj ddiweddaf, nid cea dim y gwas- treffir rawy arno na dwfr, ac os gellir ffordd- io gwastraxfu cymaint arno, yn sicr gellir fforddio rhoddi cyfIenwad Pr bobl sydd yn brin ohono. Hebk-w hyn, dywed Dr. Fraser —meddy3 y parthan mwyaf mynydclig 0 Gymru—fbd y bryniati yn grosallaa natur- ioly ac y disgyn digon o wlaw arnynt i gyf- Ienwi chrfr i drefydd poblog Lloegr, gan gynwys Llnndain enfawr, heb aehosi prinder i'r rhai sy*n byw wrth en godreu ac ar eu llctbrau. Yr unig alr pmaf reswm dros atal oin dwfr fuasai rhagolwg yr elai sin hryniaa a!ii hafonvdd yn hespion; ac y ma^r syn- iad a warafun elfen mor anhebgor i ieehyd a chysur pobl mor ages atom mcr htxruanol ag ydyw o annymnnol. Ni ddyEd cytyngn "bendith ddihrm. canys cyil tostnr ei wcrth penaf rtth gael ei iidlo. •

I Wil Willias ar Ddau Garictor (GYNO FO EI HUN.) TIPYN 0 BOB PETH Y TRO YMA. CofLcd parehus aA Catrin Daiis, a diolch iddi am gymyd sylw mor bajnehus o homan ni. Y maie Margad yn peri i mi ddoyd os doer. gyni hi gydrmair1 bywyd fod yn gyivilyjdd iddo fo mad ai 01 a hi i rroi tro now and then run fath ag yr ydw i yn gneyd efo Majgad. Rhaid i mi ddeyd nad oes gen i ddim tcstun yr wanoe yma, cuid tipyn o hanes hen fl'rindrau sy wedi ein gadial yn lied ddiweddar, aef yr 17cai gylaiil anwyl Meiriadog, Llaniair Caex- eiiiioti, a Tamos Williams y Ffactri, Trefriw. Yr oeddwn i wodi caeJ fy nharo a eymckxl pan glywis i am ymddiatodiad MT Williams. (JriE/tion didwyll, un tyner galon, ac yr oedd o yn 6ier o fod yn un a r ago roi Lon yr hen ddaoar y;ma. Un yn medni llanw ei 1c yn mha gylch bynag y bydda fo yn troi ynddo. All round man oedd 0. Mi ddEMru o gonoro gwr bonhodd- iig ddvvy waith am yr anriiydodd o eUtodd ar Gy;nighoir Sirol Sir Gaeriiarfon. Hedtdwoh i Iwoii yr hen gyfaill aniwyl a dyddan. Pwy sy cleiiwng i leauwi ei 10 o? Wel, mi ddeuda i chi fod ei fab anwyl a tinalentog yn siwr o fad yn uai cymhwys i lerawi y gwagle; ac cs y <Iiw o allan fel ymgcisydd, mi fydd yn ucha dydd y polio. WBl y nuae yr hen fard-d anwyl "Mek-iadog" wedi mynd ymaith wedi treulio oes faith a llafurua ar yr hen ddaear yma. Y tro dwaetha y gwelis i o (ac yi mae Ilawer o flyn- yddo er hyny) oedid yn ngwesty y Fotaseo, Llanrwet. Hoiog o rcedd Trebor Mai, Gwilym Cowlyd, a Dewi CTwat, Yr ceddan nhw wrthi hi yn pryctyddu gimin fyih y Yiaill i'r llall, ac fel a ganlyai y caauva Meiriadog- jn frysiag, aa eie heb fod ax ymweliad a'i gartref genedigol era 21 mlyoedd. Ces gopi o honyn nhw gyno fo, a ches gopi gen bob un o'r fcri arall, and rwsut y mae rheiny wodi mynd ar goll er ohwilks yn ddyfal am danyn nhw. Dym-a fel y oanws "Meiriadog" :—> Tydi, Lanrwst, a dy Ion Wedi bod yn llofrudd Dad dr-ill ,nae gwen dy drc-rn gucld A dwyn archoll dam orchudd. MysKus o faaigre'm hai)ia-i-droi i flwrdd, Yn dri- phump o ocdram, Yn agwedd bachgen cgwan, Safai rhwysg, a gwnee fy rhan. LI awer blwyddi yn 11 wyr a blin-a dreuliaia Drwy alar yn ddryghin; 11 Treulir rhai mewn trylwyr hin Yn hafaidd fel Meihefin. Myned heb sercmorai—wnai rhagor Na-'r ugain. o flwyddi Ar oi bynt-yidynt wedi lleibro my-d-z- pan bu'm i. Er pan wiG (gwir hob hin yx haf)—draed'ar Dy dflT di ddiweddof Mae nod pob diwimod arnaf, Llwythog i'm Ilethu gaf. Yn y fynwent dan feini-inae fy mam Fu mor anrwyl i nii Mewn nych, fy mam, yn ochi A- dy fedd yr yd wyf fi. 0 ? fy mam, mi fu'm yma—cyn yn awr, Gwynwn weld dy feddfa; Wele'r direm hon Iwyr drymha Dy loan—enaid wywa. Y mae eraill a.'u mawredd—yn isel Perthynasau'n gydwedd Ao eraUl syddi yn gorv.odd, Mawr a bach, yn mm y 'bodd. 1 ddaear oer rhyw fedd yr af-finau, Yn rhyw fynwent hunaf; Mewn bodd mi wn y byddaf, El ysgoi or dim nis oaf. Mi gee dipyn o hanes yr hen bairLarch gin Y tY He yr oeddwn i yn lodgio v tro dwaetlia y bu'm i yn Llanrwst, ao wrach na. fvdd hyny ddim yn anerbyniol gyrnooh chi, Mistar Golygydd, Yr ydw i am dreio oadw at y notis ydueh chi ivodi ei roi i ni y sgwenwxs yma. Ganwyd "Meiriadog" Ehrill 24ain, 1813, yn ngwesity y Gorom, Llaanvst. Ei rieni oeddynrt Thomas ac Elizabeth Edwards. Currier ocdi ei dad wrth oi alwodigaeth, 00 yn fa-b fferm Twnan Isaf, Llaneliian,, ger Llysfaeii. Yr oodi yn gefnder i'r enwog Twm o'r Naoi." Yr oedd ei fam yn forch y Nant, fferm yn ages i Landdoget, ger LLanrwet, yn mha. ardal y mac lliavvs mawr o'i thoalu yn trigiailu yn bresenol. Yr oedd ei hen claid o ochr ei fam, sof John Evans, o';r P<mygaj-(-h, Idantklogct, yn 102 ramyn dau fia PaAn fu efe facrvv, ac yr oedd yn 88 pan gas odd droedigiaeth a'i fedyddio drwy dnochiad. Wedi iodda gael ond yohydig o Pjddysg, a phexi tua 15 mlvrydd oed, rheddwyd ef yn egwyddo-rwas gy.da'r diweddor Mr J. Jones (Pyil), Llanrwst. Yn mhcn yshaid o a maer syinudodd i Gefn-Meiiriadog- at ei fod- ryb, Mre Ffoulkes, cyfricithor ei fam (ac 3 r oedd hi yn nain i'r dnvoddiar Mir R Ffoulkes Griffiths, y Bajgyfroitihiwr), Symiidodd oddi- yno 1 Lanfair-Caexeimian^ yn mha le yr ym- briododd a Miss Watkin, meroh hynaf v di- weddar Barch Wm. Watkin. Yn fuan £ r ol hyn, symudodd j Gaerdyd<l, ao od<liyno i Mcrfchyr, ac yn y flwyddym 1844 rrraudocld yn ol 1 Lanfaar, a chymerodd y "Swan Inn," He y fcrigianodd hyd nes daeth y dawedd. Ces ar ddallt oi fod wodjj gadal ar oi ol ddwy ferch ac wyr a dwy chwaer, y rkni sydd mewn oedtran maw-r. Hoddweh i Iwoh yr hen beeerm. Mi gowch dipm o hanes Llanrwst trcn i f-to. Mistar Golygydd, pan, ga i amscsr. (Diokh i Wil Williaa am ei lith ddyddorol Ilyfryd iawn fydd diarllcin hance Llamrwai o í ysgrifeil fodros, a hyderwn y da.w'r ham- dden i hyny yn fuan iddo.—Gol.)

Coleg y Ba!a. LLWYDDIANT YMGEISWYR 0 FON. Cynhaliwyd yr arlioliad blynyddol am fynediad i mewn i'r coleg hwn o'r 10fed hyd y 13eg cylhol. Yr arholwyr eleni oeddynt y Parchn. W. Glynne, B.A., Middles- borough, ac II. E. Griffith, M.A., Croescs- wallt. Allan o 13eg o ymgeiswyr, bu y rhai canlynol yn Il^-ddianus, a safant fel y can- lyn (order of merit):— 1, G. W. Jones, Pare, Moii 2" W. R. Owen, Talwrn, eto- 3, Philip Morris, Cyn- wyd, Dwyrain Meirionyddj 4, Ed. Beavan, Buckley, Hen. Lancashire; 5, Hugh E wards, Gro, Dwyrain Meirionydd i 6, J. Christmas Lloyd, Fflint; 7, G. Whit. J on, Gwernymynydd, Fflint; 8, T. E. Williams, Rhydlydan, Dwy ruin Meirionydd j 9, John Ellis, Llwynmawr, Fflint; 10, John Owen Jones (Hyfreithon), Penmachno, Dyffryn Conwy; 11, Joseph T. Davies, Caergybi. -n Aiff y rhai canlynol i mown fel gradd- edigion :0. H. DavieSj B.A., Trefriw, Dyffryn Conwy; 0. Arnold Evans, B.A^ Llandudno, Dyffryn Conwy 1 a G. Wynoo Griffith^ B.A., Pare, Mon.

Arwest Glan Geirionydd, Cynhaliwyd arwest Glan Geirionydd ddydd Gwoner, ac yr cedd yn bresenol gynulliad da. Bu y diweddar Gwilym Cow- lyd yn flaenllaw gyda'r arwesi hon am agos i lianer canrif. Cynhaliwyd y seremoni ar ddarn o dir wedi ei roddi i'r beirdd gan Arglwydd Ancsster. Gelwir y tir hwn "yn Fryn y Caniadau, a. chyrhaedda hyd at Golo-fh Talicsin ar lan Llyn Geirionydd. Eiis o'r Nant oedd prif swyddog yr am- gylchiad, ac agorwyd yn ffarfiol ganddo am ddeuddeg o'r gloch, ar awr anterth "yn wyneb haul a llygad golenni." Yn y blyn- yddcedd fn yr oedd yn arferiad i gynal cys- tadlenen mown Uenyddiaeth a chcrddor- iaeth, ond ni wnawd hyny eleni; trculiwyd y cyfatfod gan mwyaf gyd&g anerchiadau baiddonol, ac i roddi tirdd-enwau i wahano> ymgeiswyr.

Porthladd Caergybi. DIRPRWYAETH- AT MR KEARLEY, A.S. Ddydd Sadwrn, yn Swyddfeydd y Llywodr- aeth, yn Nghaergyhi, derbyniodd Mr Hudson Keariey, Ysgrifenydd i'r Bwrdd Masnach, ddirprwyaeth yn cynwys Mr Ellis Jones Griffith, A.S., ac aelodaa o Gynghor Caergybi yn nglyn a materion yn dal cysylitiad a Phorthladd Noddfa Caergybi. Dywedodd Mr Ellis Griffith y gellid edrych ar y mater o ddau safbwynt—y genedlaethol ar decl. Yr oedd miliwn a haner eisoes wedi eu gwario ar Borthladd Caergybi gan y Llywodraeth, ond ni atebai ei lawn fwr- iad nes y: gwerid swm pelliach. 0 safbwynt leol syml yr oeddis wedi cyfaddef fod y dref, er ei bod yn borthladd, wedi ei chloffi yn fawr yn y mater o fynedfa i'r mor. Yr hyn ag yr oedd y dref ei eisieu oedd lie priodol i lanio teithwyr o'r agerlongau, fel ag y gallent wel y dref a'i hamgylchoedd heb orfod cerdded am dri chwarter awr yn ofer. Gobeithiai y oanlynid ymweliad yr Ysgrifenydd i Fwrdd Masnach gan yr hyn a fyddai yn foddion i sylweddoli y gobeithion ag y bu pobi Caergybi yn eu mynwesu yn ystod y deng mlynedd ar hugain diweddaL Gxvnaeth y Cadben R. D. Roberts, is- gadeirydd y Cynghor lleol, gais cryf am symudiad Creigiau'r Platters, ac fod cei yn cael ei adeiladu ar hyd Porth Thomas Hughes. Amgauai Porthladd Noddfa gylch o 267 acer, ond o achos y creigiau suddedig a pheryglus yr oedd y marnau angori diogel wedi eu cyfyngu i 150 0 lathenL Bu cynydd mawr yn rhif y llongau ddeuent yno er adeg adeiiadu'r morfur. Yr oedd y porthladd mor lawn o lestri bach ar dywydd mawr fel ag yr oeddent mewn perygl mawr, heb- law eu bod yn atalfa ar dramwyfa llongau mwy. Dangosodd Mr Gordon Roberts hawlian Caergybi o safbwynt cenedlaethol. Antur- iaeth y rhai ag yr oedd ganddynt fuddiant a dyddordeb mewn llongau oedd wedi gwneud y wlad hon yr hyn ag ydoedd, ebai, a dylid rhoddi pob oefnogaeth ac amddiffyn iddynt. Dylai fod porthladd priodol a pherffaith ddiogel ar eu cyfer yn yr hyn a alwai ef yn brif-ffordd y Gorllewin. Anghysondeb oedd gwario yn agos i ddau filiwn ar for-fur ac yna wrthod gwario chwarter miliwn i wneud i'r porthladd ateb ei wir bwrpas. Galwodd Mr James Lansbury sylw at y ffaith fod yn rhaid i gychod y Llynges fyned at lanfa'r mail am ddwfr, a rhaid oedd iddynt gael eu angenrhoidisrt drwy gyfrwng cychod, dull pur beryghi3 mewn tywydd mawr. Yr oedd gan y dref fath o Ianfa mewn blynyddoedd basio, ond yr oedd y cyfryw yn meddiant Cwmni'r Rheilffordd yn awr, y rhai a djilent 750p i Fwrdd Masnach am hyn a breintiau eraill. Credai ef fed diffyg rhagolwg ar ran awdurdodau'r dref yn y gorphenol wedi bod yn golled iddyni ac wedi eu hamddifadu o'u hiawnderau cyfiawn heb ad-daliad priodol. Dywedodd Mr Thomas Slater fod yr Hen Borthladd, cyn Deddf 1862, yn eiddo'r clref ond sicrkawyd y cyfryw yr adeg hqno fan Cwmni'r RheilffordcL ac yn ei le rhoddwyd i'r dref lanfa Ynys Parys. Yr oedd cyflwr presenol pethau yn atalfa ar ddadblygiad masnachol y dref. Yr oedd yn debygol y byddai Cwmni'r Rheilffordd eisieu mwy o Ie ar fyrder, a byddai'r dref yn foddlon ystyried y priodo^deb 0 drosglwyddo o'u gafael Lanfa Ynys Parys i Fwrdd Masnach am freintiau eraill allesid gad yn ad-daliad gan Fwrdd Masnach. Hysbysodd Mr Hudson Kearley y Idir- prwyaeth fod Bwrdd Masnach yn edrych ar ymdrechion y dref i wella ei sefyllfa gyda chydymdeimlad mawr. Er nad oedd yr agwedd genedlaethol i'r mater y fu allan i sylw'r Cynghor, eto nid oedd yn barod i ymdrafod y mater yn ei fanylion. Golygai symud Creigiau'r Platters a gwneud glanfa ddyfn-ddwfr dnaul o haner miliwn o bunau, ac fe ddeuai dan sylw yn hwyr neu hwyrach. Pe symadid y creigiau fe symudid Ilawer 0 anhawsderau. Ac am y cwestiwn o le i lanio teithwyr yr oedd Bwrdd M#&nach yn argyhoeddedig fod eisieu'r cyfryw, ond ofnai mai ofer fyddai dynesu at y Trysorlys i ofyn am gynorthwy at hyn os nad oedd y dref yn foddlawn sicrhau y cyfrenid rhyw- faint at y gost. A-caiagyfrifi-d y costiai mor-rodfa yn Nghareg Waldyn 6000p, a da fyddai iddynt sicrhau faint oedd y dref yn foddion gyxranu at hyn- Cai y ceisiadau am agor ffyrdd yn Walthew-avenue, Water fill, etc., sylw ffafriol Mr Lloyd George yn nghyda'r materion eraill osodwyd er ei fron y diwrnod hwnw,

Eisteddfod Genedlaethol Awstralasia. Ymddcmgys Eisteddfod Genedlaethol Cymru yn fyohan a day^ytr hnan jn ymyl Eisteddfod GenodlaethoJ Awsirsdasia syddT i'w chiiral y mis ncs'xf. Am bedwtu- diwrnod y cyjihelix ein Heisteddfod ni, ond pory'r Hall am fis cyfan. Qyxihelir hi yn y neuadd I yn Ball ar at, lie y golliar oymrwys t<aicr mil o bobl, aa y mae chwa-ready jpi yr un dref wedi ei logi ar gyfeor y dyrfa a alla-n dr add. Yn yr aWJr agoied y cymer cyetadleuacth y eeindyrf lo, so aidynodia hon dice ugain mil o bbbl y llyncdd. Y mao hones y sefydliad hwn fed y canlyn: — Cychwynocki, fel Ilawer f&fydEwd pwysig arall, yn fyehan a dilowyrch, Y mae yn Ballarat gyrndeitiiafl ddadleuol Iwyddianns wcdi ei eefydlu yn y flwyiridyn 1872. Yn 1836 r-doil- 81dod.d y Gymdeithaa hon neuadd fawr, Ilyfrgell, ac ysitafelloodd datrllcini, a chosiiodd iddynt drcs 2000p. Yn 1890 oychwynodd y gymdeithas gyf- arfod gypteidlouol, a chynygiasaat 60p mewn g-wobran, a chysbadleucdd dau gant a haner y ilwyiddyn hono; ond yx oodd infer yr ymgeiswyr y llynedd droe hum' mil. Ceir syniad o faint yr Eisteddfod bon yn y ffaith fr p wyl Igor dalu lOCOp am drcnau aroenig y flwyddyn ddiweddaf, ac pid oodd hyny YII1 cynwys cystadlcuwyx ao eraill a doitbiai am hrisiau gostyngol. Cynygfexid l#p o wobran mewn arian eleni, a gwenth trl chart gjni o wobrau eraill. Cyr^. hwysix yn y cysiadleua^th gorddbriaeth, bardd- r.niaoth, an.ithyddiaeth, traethodan, chwediau, danJietKWl, bedrndadaethau, diagyblaeth filwrol ota. Am lyw poswxa nøu gilydd canir celf all,, yn gyfaagrsbi, ac ni chefnegjr cyfansoddi cetrcWi- orlacih. Y nia&a eg-h?r- fod yr Awstraliaid ya. dra hofF o a^aithyddiacth, chlegid ceir -hwe! dce. liarth aff hrugain yn nglyn a'r Eisteddfod t ar- c irthwyt, dadleu.wyr, ao adroddwyi*. Yn y brif gystsidlevruikh gorawl cyaygir gwohr gyisfcif o 12 £ p a fharian gwerth harner cam' gini, a rWlfiir arlwohr o 40p. Yn ixghyctadleuaeth y aercsJyrf maolr wobr cy-tal yn 20Qp. Ør mai yn Nghymru y cafodd yr Awstraliaid y syniad o Eisteddfod, g-wcllr nad yrrt wedi cydw at y eynlhm gwreiddio^ gan iddynt helaethu'n dd:rfawr arno. Er hyny, dyddctrol i bo-b Cymro fydd g-wybod rhyw'brsfcfa am yr Eisteddfod hon a. gy.rihcllr yp orEhafion y ddaear.

Helfa Sir Foil. Edrvchir yn rulac:ca gydb, dyddordeb at y gweithrodradiau yn nglyn a*r Helfa uchod—yj "A.ngkaey Htmif' fel ei gelwir. Y Uywydd clem yW Majoar W. H. Fox-Pitt* Pre&addled. Bod Vall, ao Ardalydd Mon fydd el ddirprwy. tra mal"r 'onedd-'ges sy'n neddi yw'r Anrliyd. Neata Dongia-s-Peiinani. Y mao'r tr<?fnwyr wedi peaderfyrxn cael "Poiut-w-po;nt Stoaplecbasea" d^a y '■Nafioaal Hunt Rules," cyflsiyb i'i hyn fa 7 L'yixxldi 3 chair hefyd pedogfa ogared i ffarmwyr, i*r hyn y rhoddir gwobr ychwanegoh Diag-wyEt hell al^yddianas iawn.

-:r::w: :1J'Ut:z;JCW.tu: -.=- Furniture & Joinery for Churches, Schools & Public Buildings., JAS. WHEELDON & SONS, Timber Import"&, national Teleptoae CAI CADn M A MrHCQTPi? m & sis, OALrU&LJj IY1A1> %jTI I «wi»^wooa, :=:='=.;¡¡"¡-r- TC^-iS £ ]~LARGE STOGKSl«w»wg« -I CaretuHy cdrneJ out, j I £ & g ti X iiM m OF »Iiii i Seasoned Timber lor Canine Makers Builders ari Engineers alwip on Mod,

ATHRAWON SIR DDINBYCH. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol Cymdeith- as Atirawon sir Ddinbyoh yn Llangollen, daydd Sadwrn. Ymgynullodd torf fawr o'r aeaodau. Rhoed y JJywydd newydd, Mr R. Hughes-Jones, Ysgol y Fron, Gwrecsam, yn ei swydd gan y cyn-lywj-dd, Mr W. M. Pierce, Dinbyeh. Bu trafodaeth ar luaws o bynoiau cysylltiol ag addysg Cymru, a ffiiapd aneiohiad byr gan Mr J. Herbert Roberts, A.8. Ethclwyd Mr 8. G. Jones, o r Cohvyn Bay Higher Grade School, yn is- lywydd; Mr Elias Joses yn drysorydd, a, Mr E. J. Roberts yn ysgrifenydd.

PYSGOTA'N ANGHYFREITHLON. Gerbron ynadon Caernarfon, ddydd Sad- WTO, cyhuddwyd Noah Love 11, o bysgota am eogiaid yn anghyfrelthlon j a Nathaniel Lovell, ei fab, a Hugh Hughes, ei fab-yn- ngliyfraith, o'i gynorthwyo. Dirwywyd y tad i 20s a'r costaa, a'r ddau arall i 58 ccstau. Tystiv/yd yn y llys fod cymdeithas o bysgotwyr wedi ei llurno er cael gwell arolygiaeth ar yr afonydd.

SEDD CANOLBARTH MORGANWG. Er i Mr S. T. Evans; K.C., apelio at yr etholwyr i boidio rhoddi cost etholiad arno, ymddengys fod drcs 4000 yn ardal Maesteg o blaid ymgeisiaeth Mr Vernon Hartshorn, a Uuaws yn Nyffryn Ogmore o blaid Mr Onions—y ddau ddiweddaf £:;1 ymgeiswyr Llafur.

TAFARNWYR A'R IAITH GYMRAEG. Gerbron ynadon Caernarfon, ddydd Sad- wrn, ceisid trosglwyddiad trwydded y Glyn- twrog Inn, Llam-ug. Golynudd Mr T. J. Lloyd, aelod o'r Cynghor Dosbarth, i'r achos gaol ei ohirio. Nid oedd ganddo ddim yn erbyn y sawl a gcisiai y drwydded, ond dymunai wybod a oedd yn deall Cym- raeg, gan yr ystyriai hyny yn gymhwyster anhebgor i gadw tafarn mewn parthan gwlelig yn N ghymru. Caniatawyd tros- glwyddiad tymliorol i'r ceisydd, Sergeant- Major Jones, gynt o'r Denbighshire Hussars

HELAETHU COLEG NORMALAIDD BANGOR. Mae cynllun dan ystyriaefch er helaethu Coleg Normalaidd Bangor i gynwys gymaint ddwywaith ag yn awr. I gyfarfod hyn rhaid adeiladu hostel ar goat 0 10,000p. Os mab- wysiedir y cynllun. gall y ooleg gyflenwi 70 0 ahhrawctn bo-b blwyddyn yn lie 35 fel yn awr, a darperir anedd-dy i'r Prifathraw Harris dan yr un to a'r myfyrwyr.

PRINDER DWFR. Gan brinod yw dwfr yn ardal Gwrecsam, ni cheir yr hylii ond rhwng 8 y boron a 4 y pryd- iiawn.

RHAGOR 0 DRYDAN. Penderfynodd Cynghor Gwrecsam, ddydd M^&wrth, wario 515p er holaotliu y cyflenwad o drydan.

AFIECHYD MR CHAMBERLAIN. IIysbysir fod ieohd. y gwladwemydd enwog mor fregua fel na ddichon lanw ei gyhoeddijad- au yn ystotl y misoedd neeaf. Dychwelodd o Lundain i Birmingham y dydd blaen, ac or yn abl i fyned allan mewn cerbyd y mae ei saf- yllfa yn. achosi cryn bryder.

1ARWOLAETH ENBYD CYMRAES. Prydnawn ddydd Mawrth, syrtlhiodd Miss Heni-ietta Da-vies, nith Mr Richaxd Cory, y dyno-arwr o Gaerdydd. dros ddibyn Lavexnock Ohn, dyfnder o 120 troedfedd. Yr oodd e- tjborph wei ei falurio yn dost.

DAMWAIN YN MANGOR. iolwyno i la war Pai-rar-roadj, Bangor^ ddydd Mawrth, aeth morwr o Beaumaris, na. chawsom ei onw, i withdarawiad a cherbyd. Cafodd y morwr niweidiau difrifol, a chludwyd e £ i Yspytty Mon ac Arfon.

NAW AWR YN GWRANDAW OYNGAWS. Yn Nghaorn.irfon, ddydd Mawrfli, gerbron y Barnwr Moss, gwrandawyd cyrigtiaws rhwng William Thomas Williams, Y ny Mon, ac. Elizabeth Hughes, Cringae, Ebeuezer, parthed darn o dix yr ddiweddaf oedd yn edddo iddi ili, ao a gauedd i mown. Codd dtoa 12 o dyation, a pharhaodd yr aehos am dros naw awr. Gohiriwyd y dyfarniad.

YMGEISYDD LLAFUR MEWN ETHOLAETH GYMREIG. Mewn cynadledd yn Penybont-ar-Ogwy ddydd Linn, pendcrfynwyd trwy 9846 pleidlais yn erbyn 2267 wrthwyncbu ail etholiad Mr S. T. Evan* yn Nglianolbarth Morganwy. Dygir allan ym- gcisydd Llafur, yr hwn a ddetholir .ddydd Uun nesal,

TE PARTI Y DIGRIFWYR. Yn Ynadlys Bangor, ddydd Mawrth, cyhudd- wyd pump o aelodau y Pierrots a ganent ar lanfa Bangor, dyn o'r enw Hughes o Laedeg- fan, a Airs Holden, Union Hotel, Garth, o dori deddf Caa'r Tafarnaa ar y Sul. Ymddengys i Mrs Holden wahodd y cwmni i de ddydd Sul, yr 16eg cyfisol, a honid fod chwieci ar y bwrdd. Tafhvyd yr achos allan yn erbyn y Pierrots; dirwyvsyd Mrs Holden i 20s a'r costau; ac am fod mewn ty trwyddedol ar oriau anghyfrcitblon cafodd Hughes ei ddirwyo i 20s a'r costaa.

Tan ger Caernarfon. Åpl chwecdi o'r gloch nos Sul, clywyd (Hack dan Caernarfon yn cael oi chanu. Oafwyd ar ddeall fod hon ystabl yn Crug, | ger y drof, ar dan. Yr oedd tri oelfyl gnuanus o'r Royal Hotel Stables yn barod i dynu y peiriant ag aelodau Brigad Dan y dref yno. Ni fuwyd ond ugain munyd yn myned 0 Gaernarfon i Crug. Ymddengys i hen ystabl fyned ar dan. Pa fodd, nis gwyddis yn awr. Yn yr ystabl yr oedd am- ryw o ddodrefn nad oeddynt wedi eu gosod yn y ty. Llosgwyd cryn lawer ar y dodrofn hyaL t Rhoddodd y oymydogion bob eynoi-th- wy i roddi y tan aUan, a buan y cafodd Brigad. Dan Caernarfon y llaw uohai ar y tan ac y diffoddwyd ef. Mrs Wyixn Griffith (Llanfair Hall gyn sydd yn awr yn byw yn y Crug. Digwyddaa hi fod yn Sir Fon pan gymerodd y tan le.

Pysgota gyda Ffrwydron ger Caernarfon. Gerhron ynadon Caernarfon, ddydd Llun, cyhuddwyd Robert Williams, Henwalia, a, Joihn Williams, Hafod-terrace, o ddefnyddio ffrwydron i ddal pysged ar y 29ain o Awst. Hefyd cyhuddwyd Thomag Lovell o'u cy- northwyo. Taflwyd yr achos allan yn er- byn Lovell, ond dirwywyd y ddau arall j 5a costau yr un ar ddau gyhuddiad. Cafodd Robert Williams hefyd oi ddirwyo i 5s a/r ccstau am ddefnyddio tryfedd ar y 3ydd cyfisol, a thaflwvd allatn gj^koddiad yn erbyn Thomas Lcrreli o gcisio eogiaid yr un dydd. Cyhuddwyd Thomas Lovell cliv/aer, Ellen Mary Lovell hefyd 0 v.erthu dwar oog yn ystod auisor anghyfreithlon. Dix-wy- wyd y feroh i 10s a'r oostau, a. fchaflwyd allan yr achos yn erbyn ei brawd. .L. nIIIIa

Marwolaelh Y.H. Cymreig. Nos Sul, yn 72 oed, bu farw Mr John Smont. Y.H., Llanidio>os- Bu'n fasnadiydd llwyddianus, daliodd amryw swyddi oy- hceddus ao yr ocdd yn flaenllaw iawn gydag achos y Body dd wyr.

Lladrata Deurodyr. Yn Ynadlys y Wyddgrug, ddydd Llun, caed William James Roberts, dyn ieuano o deulu parehus, yn euog; a fodrata dourod- yr. gwerth 10p, eiddo Mr Tom Roberta, lasnaohydd yd dref hono. Dirrryvyd ef i 2p.

EGLWV £ 8ACH7_ GYFARFOD BLYNYDDOL Y BAND OF HOPE.—Cynhaliedd y plant en cyfarfod blyn- yddol nos Iau. LWwyddwyd gan Mr A. T. Hughes, .TUarrrwat; ac arweimwyd gan Mr R. E. Hnghes. Aed trwy raglen faith o ddarnan ixm- rywiaethol mewn dadgaim, adrodd. a dadleu; ao hefyd cymerwyd icuiryw gy^tadleno'a mown cCTddoriaoth fyrfyfyr, Mr WillTa-ms, yr ysgoi- feistr, yn beirmado- Gwnaeth y plant en g -.aiUi yn r^ia gorol yn yr adnva hon. Yn ddilynol caod periTormiad o'r gantawd "Dyddin Gobaith" ga-n y plant. Er mai yohydrg oodd nffer y !)hm gv/il'-teiliant eu gy/arth yn rhigorol iawn ar y ga.nta.vyd, dan ^weiniad Mr Owen WilKams* a Mr JW. Zl.$0rsy, TUn-yi-Y««n, yn eyfeiiio yn fedroa ar y piiccf. TrouIi„yd 'n-i/.vn- £ wuiii» aifyr yn ngwrrjri'E plant; & dhmhea iddyai hwythau f\fynhau e?i hunain, ol:>,rwyr]d uarpanvyd ar en cyfer wledd rag-Grot 0 da-n- f:etf.h.!r,n TAN M-rg Bohcrra. Stanley IIOGSR, a. Mm Evans, 1J:cnbh."J a diyinerwyd darhm o'r Oabn^thhi gan Mr Huglws. Oam-wett. GFWKWjA.—&onym hysbysu fod MV J'jj»vid 3otKj.% Ddoi, y:' turn yn ddiw4<J"r r. gymer* wyd yn grad:lot weliiia, ex. «id4.iUiWn idjio tw;y¡r. adferiad biwua-

R. J. and H. ELL-1St ESTABLISHED 1859. Plain and Decorative House Painters, Church Decorators* Guilders, Sign Writers, Paper Hangers. OFFICE: 64, Foregate Street, CHESTER. TELEPHONE No. 26yl. 1677 ImfoktahtT 2, WATLING STREET, LLANBWS5 j P. S. JONES (M. JONES & SONS), Has R E 0 PEN E D v: Premises recently occnpicd by MR. D. (a WILSON, with a splendid Selection of Higrh-class China, Glass, Cutlery, Hardware, Brushes, Baskets, filectro-Plated & Fancy Goods, &c-g Tobacco Pouches, Pipes, Cigarette Cases, Stationery, &c. ualland inspect and compare my prices. LTiSlI -1 NO PRELIMINARY FEES. MONEY LENT PRIV ATELi In Large or Small Sums (not less than 210k. ON BORROWER'S OWN PROMISSORY NOTE. ESTABLISHED THIRTY-FIVE YEARS, a-nd now lending UPWARDS of £70,000 ANNUALLY. For Prospectus and Terms apply to GEORGE PAYNE & SONS. 3, CRESCENT ROAD, RHYL. Established 1870. 11628 (Established 1887.) THE NATIONAL LOAN SOCIETY ITS expressly established and registered pursu&nl to Act of Parliament to make Private Ad* vanees, without Loan Office formalities, to #fl Classes (Male or Females), Fi-om ES to;EIOO% On SIMPLE WRITTEN PROMISE to REPAY*, for any immediate want, to Start in Business, Furnish your House, to Pay Rent or Rates, or Private use. The Advance can be Paid bade J^as~'r lnsta^ments, or can remain out from On0 to rive Years by paying the Interest only. Haying a large Capital always ready for Investment, wb can Lend quickly and cheaply. Distance no ob. jeol Interest and Repayments lowest in England or Wales. The Money is advanced at Apphcant's own House, if required, thus saving them the trouble and expense of a journey. Strict privaoJ a.r8I straightforward dealings guaranteed. It Will cost you nothing, it will save you pounds hfl applying either personally or by letter for otg Free Prospectus, to the NATIONAL LOAN SOCIETY, 41, CORPORATION-STREET, MANCHESTER^ or to our NORTH WALES DISTRICT OFFICES: 11, DEAN-ST., BANGOR, and 19, QUEEN-ST^ witexii-kiu. Satisfactorj Seearity, Good Interest. rpHE LANCASHIRE WAGGON CO., LTD., Bury, Waggon Financiexs (not builder^), are prepared to receive Loans at 4 per eeat, tax free, repayable at short notice, or to issqè Debenture at 4 1 er cent., repayable at bus months notice aftoir an agreed term. Assets £ 328,040, plus £ 135,731 uncalled cipiiali annual profits, £ 17,000; reeeiwes, etc., £ 19,JV0. Bankers- Lanes, and Yorks. Bank, Ltd.< Buxy. Write far further information and balano# shoot. 13923 A. E. DEARDEN, Secretary. £5 TO £ 1000. Interest 2s 6d in the B. W. JACKSON, :26, CORPORATION STREE I, MANCHESTER. | GATES Field Gates with English Oak Heap and Artree and best Red Deal Bars, all Planed, at 9/9 each, delivered in single gates or in any quantities. Creosoted 6d. extra. SPECIAL CATALOGUE FOR ENTRANCE GATES Peter PatricK 0 Sons. Saw Mills OTLEY, YORKS. I 14a 3 .u.=: "OITON'S 6 R10 I NA L j L For r4 or ri BENEDICT PILLS. Females.- In a few days correct all irreg ularities and rouiove all obstructions also cure Anesmia, and cause no injury; to the Married or Single invaluable. By post, under eover IJlt or 2/9, from G. D. or (lata Chief Dispenser from Birmingham Lying-fa* g liio^pital), Dep. 34, Aston Rd. North, Birminghanv riold over40 ye;u-s. SUPPLIED DlLLECT ONLYl SELDOM EVER FAILS. All Ladies should send for a free sampl3 of Improved Sanitary Towel, and .nteresting Booklet post free. .s AM ERICA N STOVES. Pi Sav"e Haif Your coa^ W? 16 j"our Send for CATALOaO* ffi-ce) of Stoves to bu3 Coah^Coke, Wood, 09 fa Farniera' Boiler^ Bath I Hot Water Apparatus, .Mentlon the PiDneer,- WM. POORE & CG., American Stove -.tore 52, QUEEN VICTORIA ST., LONXIOK, E IplP^ipESlFECT W POT Indigestion, Ajisemia, Liver CompJami. V y Biliousness. JOHNSON'S CHINESE PILL4. I | IflJ per box, r.re the best. For BlopQ Foisoft, •, I ft InSaramation, Varicosc Veins, Erysipelas. Bad M I Legs, JOHNSON'S XX OILS. I/Ti, 2/3. U ft A S>A,«.sare cure. A^i^tccfrce. JOHNSON

Cyfarfod Mi sol Dyffryn x Conwy. CYRDDAU EFFEITIIIOT, CynhalLwjyd yn Nholybocit dydd 1 datl lywyddiaetn Mr D. Jones, Llandxidno. Panderfynwyd & i y gwa&oddiod od. wrth Bwyitgor Aihrofa. eda Cyfurideb yta t Deheuddr yn gufyn i W b*,ip.ci3i daai frassrd » gyraryeiiiaii y Cyfaxfod Misol aa agariad coleg nowydni yn Abcrjk&wyth, a pner.odwyxj y llvwyckl a'jr ysgnfcciydd i fyned yno. HysLvswyia fodT yr eglwym yn fxarnol mt. W H." Roberts i fynod' yr. rntaen fel pregfrf* vrr, a r, yrtinvyd of yn a.elcd or Cyfarfod Mirof. Hysbvswyd fod y ddaw wr ieuarw thj-nol i'r Cy-farfod Misol wodi fcod y.n Uv/ycwf* bmrs yn yr arbclkud sx ymgeiswyr 2.fa y wd doz^eth. a. rhotlidrwyd aa yr y&g'i'; icnydd drefrru cyboodidiadaa iddyni ana fiwyddyfn trat gylch y Cyfarfod MisaL Rhoddiwyd cynghor«on pnodok IT hall 71 if* vrff gan y Paeoh Lewifi Willieui^ Oaiwysl gairo hanca-yar mehoa yn y llo^L plirdiad y swydd ogion. Rlioddwyd y gwailh o drefm ran'orion- ST z c!iyfarfodydd y Swyddya nesaJ j G1 .irfad rcsparth Penroacbno. C-K^O- Cadarnh-v.vyd yrr.ddi'ri'Kiohvyr ar gapoi. a rhoddwyd' rhybndd am rai newydd ar g-tpel Grctco.r^an. „ Paeiwyd i nodtti 7 grants arforcrt. ry 01 myfvrwyr. •. Xr«s Cymercd-»vyvt-yd cy;id'u.7iiiiii ca.pol n^v.-yd^ fris1". l&laslc&t da £ wyu aac-rohiad^q dyddo-r.-u ac gjjgp a'r rhai hyn d in er^ciniad arid'gj v p -v Mif .5 Robcru?, Sjlhei, a c^nhadwr- ar y gwau^