Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
19 articles on this Page
------___-_---Perlau Anerchiad…
Perlau Anerchiad y Parch. W. Prytherch. Wele rai o "bethau da" yr anc-rchiad a dra- ddododd y Parch W. Prytherch, Abcrtawe, o gadair Cymanfa Gyffrcdinol y M.C. yn Ffes- tiniog yr wythnos ddiwcddaf Yr ydym (fel Cyfundeb) wcdi ateb pob llcf a alwcdd arnom yn cnw Iesu Grist. Atcbasom alwad addysg yn gaionog; clywsom ddirwest a phurdeb yn gA\<icdcii, a dywedasom, Wcle ni Yr ydym wcdi, ac yn ymladd yn ddewr frwydr- au rhyddid gwladol a chrcfyddol; atebasom lef paf^cniaid Bryniau Cassia, ac acthom drofodd i'w cy:;orthwyo. fthodcfaEom golofn odadog ar gar.rif o drugareddau drwy y Casgliad mawr. Ymddibyna cin dyfodol ar ymdrecidon y prc- senol. Y mae cin prccnol yu ofnadwy—ncf- oed ) ac uflern fel pe wedi cytuno i'w wneud felly Siamplau ydyw y rhai a achubwyd o'r mil- ocdd sydd eto ar ol ac o'r posiblrwydd ar- ddorchog sydd ynddynt ond i'r eghvysi godi :11:1n i'w b\\ilio. Mae eglwysi wedi cysgu yn hir onido ni thyfasai anialwch ar y fferm a roddodd Duw i ni i'w hamaethu. Nis gallai, ac nia mynai, ùynoliacth symud at Dduw; ac 03 oedd syrrud i i'od at eu gilydd, rhaid oedd i Dduw ddechrcu symud yn nghyf- eiriad byd ccliedig. Symud a wnacth; ac yn ei symudiad torodd ei ogoniant yn gcnllif gwyn, diogiacr, ar cm byd ni. Nid er cu mwyn cu hunarn y rhoddwyd bod i'r eglwysi, ond gosodwyd hwy yn y lleocdd y macnt er mwyn eu hamgylchoedd. Nid yw eg'.wya yn ejtlawni ei enenhadaeth pan yn mwynhau yn hunanol oleuni y nef, yn ymgyn- hcsu yn ngwres cariad Duw yn Nghrist, ac yn anghofio y rhai yn ymyl sydcl yn ymbulfalu yu y tywylljvch, ac yn rhynu yn yr ocrfel. Mac gallu mawr yn nghadw yn yr eglwysi, ono mae yn llcihau wrth ei gadw gartref. y. hen syniad ydoedd dyfod a'r byd at Grist; ond syniatl addfetach a rhagorach ydyw, myned a Christ at y byd. y eglwys ydyw ystorfa y trydan ndol, ond rhaid iddi ofalu fod gandtfi wifrau i'w gario drwy yr holl gylch yn rym, yn wres, a golcuni. Poth ofnadwy o ddarostyngol i ddyn ydyw tcimlo nad 003 reb yn cymeryd dyddordeb yn- ddo. nac yn gofalu beth ddaw ohono. Mac o'r mwvaf eglwysi gadw cylch o gwmpas pechaduriaid cu cymydogaethau, fel y teimhint y cylch yn gwasgu pan yn ceisio myned i'w ffyrdd drygionu. Cav/n yn yr eglwysi rhai yn baraJ a'u harian, onJ yn gwrthod cariad; yn barod i roddi cu cyfoeth, ond yn gwrthod gras. Gras a'i pia hi am afcdynu a chadw. Dyma wnacth Iesu Grist: nid rhoddi yr hyn oedd ganddo, ond rhoddi ci Hun. Dyma'r hyn sydd cisicu i'r eglwysi geisio codi ato, gyda rhoddi yr hyn sydd gan- c'dynt, i roddi eu hunain. gyfarfod a .sc--fyIIfa brcsenol cia gwlad, rhaid i'r eglwysi fyned yn nes at y byd na phrcgethwr, bugail na blacnor. Yr ydym yn foddlon i chwi ein hanfon i barotoi y ffonld os mynwch; one o flacn cich g'.vyneba-u, os gwel- yn dda. Yr ydym yn deisyf arnoch i ddy- tod ar ein ho1.. Nid Amgueddfa yw Eglwys Dduw i fod, lie ccsglir gwahanol addurniadau i bwy bynag a ewyllysio eu gwelcd; ond gw ithdy, lie mac pub gras, pob dawn, pob gallu, yn offeryn at- waiin N: fydd pawb yn gadwcdig. Nid am nad ellir eu cadw, ond am na fynant eu cadwl Ein dy- lcùswydd ni ydyw pregethu a byw yr athraw- ioth o'r posiblrwydd i achub pawb.
Y BUGAIL.
Y BUGAIL. Bugail byw hygar, da hyfwyn di-afar, Eriood ar oin daear mae'n ddcngar ei ddawn, Ei natur o neutu, wr cain, sydd yn canu, A gwenu ci fywyd myg uniawn; Mae'n ieuanc, mae'n hoyw, a'i gread yn groyAV, Myn fyw er ei farv,- ar uiw ei oes. Ei swynol wasanaeth sy'n ddeno! farddoniaeth, Rhagluniaeth ddiweniaith ci heinioca. I'n daear nndwyol ci rad sydd yn rheidiol, Yn nhrefniant masnachol darbodol ein byw Hory hwn byddem beunydd mewn calon anilydd gwledydd g*i.varedj-dd gwir ydyw. Mewn hanc-s mae n enwog, a dedwydd odidog, Ae eto mae'n hoedlog oludog ei lawj Hwn ydyw ein hudol bonadur naturiol, A'n gwrcl v/arcliiidwad digur.iw. CYNFELIN.
Yr Awr Dawel.
Yr Awr Dawel. Fel Tad yr i.offai Itsu Grist son am Dduw amiaf. » • • « Nid yw anffyddiaeth in hoez ni mor hyf a beiddgar ag eiddo oesau ft a fu. Nid yw'n arferedig 1 ecldyw i ddyweyd yn wyneb-agored, Nid ces yr un Duw." gwrthod Duw yr Ysgrythyrau, fe gydnabyddir fod yna rywbeth—^hywbeth nas gellir oi dde- ffinio, tucefn ao uwchlaw i'r pethau a welir. Ond nid yw anffyddiacth yn llai peryglus oblegid hyn; dichon ci bod yn fwy felly am ei bod yn honi nwy o degweh a gostyrg-udd- rwydd. Ni bu Duw erioedad oedd calon Tad yn curo dan ei fron, teimladau Tad yn chwyddo yn ci fynwes, a medclyliau Tad yn cyniwair trwy ci feddwl. Mae dyweyd fod yn Dad i ddyn yn tybio o angenrheidrwydd fed dyn yn fab i* Dduw. Ac mae'r syniad o fabolacth dyn yn cynwys dwy elfen ag y màe yn bwysig cv gwahaniaethu. Un ydyw ymgyfranogiad yn natur v Tad, a'r llall yn ymgyfranogiad yn ei gymeriad. Gellir galw un yn fabolauth naturiol dyn. a'r llall yn fabolacth focsol. < Yn Nhadolaeth Duw a mabolaeth naturiol dyn mae sylfcini y posiblrwydd c odferiad dyn yn gorphwys. Gan fed dyn yn parhau yn feddian- 01 ar "ddûlw -latuirol dyn" (fel yr arfcrai rhai o. r hen dduwinyddion a dyweyd), er wedi colli ei "ddclw foesol," illac oi adfcriad yn bosibl. • » Nid yn ngardd y gwr boneddig, neu y pare cyhoeddus, mae blodau Duw i gyd; na, mac miloedd o flodau bob blwydclyn yn gwasgar eu pcrarogl mown inial lie nad ocs "llygad dynol yn gwelcd eu pryafcrthwcn. it A phcidiwn a mediwl mai yn y golwg mae hot gyfoeth Duw yn Ei eglwys. Mao gan Dduw etifeddiaeth oludDg yn Ei saint, ond nid yw yn gwelcd yn dda i w dangos i gvd i'r byd. Y Diweddar Barch D. 6. JONÈS.
Colofn y Beirdd. --
Colofn y Beirdd. Anfoned yr awenyddion eu cynyrchion i Oiygydd y i arddoniaeth, Swyddfa'r "Pionteer Colwyn Bay. Y GOLEUNI. Y gwawl anwyl—y golcuni,—hardd ddclw lor ddylem addoli; Ha.! dlws Duw, o'i lys deui, Hanfod Nef, a'i Not wyt ti. EIDIOL MON. Y NEFOEDD. Gwlad yr angel a'r delyn,—deg hanfod A Gwynfa credadyn; Cynilun cloeth cyn llunio dyn, Y Duwdod i dlawd adyn. DEWT HAFHESP. Y LLYTGAD. Y llygad ter, gloew seren—o harddweh Dan urddas y talcen; Byw o olwg, rhyw belen o oleu pur, haul y pen. WATCYN WYN. ENLLIB. Nwyd yw enllib wna danllwyth—o enw da, Rhyw un, dyn neu dylwyth; Gorlwfr wyd, geirlyfr adwyth Dolw b lid v diawl a'i lwyth. EBEN FARDD. YR HEN LANC. O! 'rwy'n wir yn wirion hen— Ksgeulusais gael meinwen. ALLTWEN. BEDDARGRAPH SIMON L.EIDR. Eie drwy oes fudr, isel,—drotiodd I ladrata'n ddirgcl; O'r diwedd, ni gawn fro dawel A Simon Jones yma'n y jel. ALAFON. Y BEIBL. LIyÍr dechreu goreu i gyd,—Ilyfr diwedd. TJafM Duw i'r hollfyd; Llyfr Nef a daear hefyd, Llyfr ar ben holl lyfrau'r byd. ROBERT DAVIES. GLANNAU DYFRDWY. Glannau Dyfrdwy dwvfol Jannau.. Cartref crcfydd hen a noocs, Daw ysbrydion pell ganrifau I Aba.ty Glyn y Groos, Pan y crwydrai y Mynachod Gynt dy Iwybrau tawel di, Mewn myfyrdod cyfareddol, Unigcddau min dy ü. Mae dy furiau dan yr eiddew Tew a, gwylltion, adail hun, Fcl ar oosau'r mud orphennol, o drot.hwy heddyw'n taflu gwen, Os yw Madog tcwi Yn y fcdd- Erys su yr aion ddwy.'ol Cylch y fan i odli hedd. Lannau Dyfrdwy! serchog lannau, Ger godreuon Dina. Bran. o mor ddcdwydd vdyw rhedio LIwjbran hen Myfanwy kui; Llawcr "Hywcl" hyd y glannau Fu yn nghwmni ci a.nwyl fun, Ac mao calóh ei "Fyfanwy" Wrth ei ga'.on ef ei nun. Llwvbrau Dyfrdwy! hudol froydd, Dan lleuad dlos, Pa 1:3.1 gobaith an wyd hyd-ddynt, Pan yn rhodio Lin y nos Wna caria,don yn cu gwynfyd? Dywed Ifvwcl "Mcntra Gwen," Tithau'n sibrwd addewidion, Yn ddiluw cariad cu pen. Ffarwel iti fro cyfarcdd Sarwet Gastell Dinas Bran, Hofla'r afon werdd dorlannau Sang wyd gan Myfanwy lan; Tyf y blodau yno'n wynion, Hyd oi 11 >vybrau ar y twyn, Gwyn fcl hithau oedd ci chalon, Rho'th gusanau er ei mwyn. Dinbych. DAVID OWEN. JAPAN. [Buddugoi yn Eisteddfod Llanrwst.] Japan, ddewr anian, ddwyre:niol-.dc:¡rnas Cade mid milwrol; Hon ddaw i fri ddi-frol, Hi gar addvsg wareiddiol. Bangor. LLEW TEGID. GWILYM COWLYD. [Buddugoi yn Eisteddfod Llanrwst.] Gwilym Ccwiyd oedd syber Omcrydd, A'i awen fythol-craff hynafiacthydd; Gwr a anwyd yn gywir awenydd, Yma hirhoedlog fydd gemau'r awdlydd; Esbonio barddas hcunydd-wnai a than Ei lengar anian wrth lyn Ge:r:onvdd. PERTHOG. IIAWLIAU MERCH. Ilawliau merch-pa. beth ywhyny? Ifnwl i weithio, lwwl i garu, Hawi i wylio-bod yn effro Pan fo pawb ymron yn huno. Ilawl i cstvn llaw a'i thaenu Dros yr oel fo wedi chwysu; Hawl i leddfu pob anobaith, i sychj dagrau ymaith. Hawl i wylio anadliadau o gyfeiriad gwely angau; Hawl i ddangos i'r credadyn IMU yn ei dderbyn. Hawl i alw'r crwydryn adrof. Hawl i noddi y digartrcf; Hawl i ddysgu plant i garu, Byw a marw gyda'r Iesu. Hawl i y gwrthuna, Hawl i fyw i'r sawl a gara; Ilawl i brofi'r cariad hwnw Drwy foddloni'n Hon i farw. II v.vliau merch—os dyma ydynt, Cymer hwy, ymrodda iddynt; 09 yw rhain yn eiddo iti, Am ychwancg pa'm gofyni? Hawliau merch—ardderchog hawlian, Hawliau'n gofyn dy holl ddyddiaa, Na rwernacha, digon ydynt Yn y tarn i ateb drostynt. 8C- ELFYN.
[No title]
Tri dyn a gcrir gan Dduw Cadarn cyflawn, Dewr trugarog, a Hacl diedifar. Cyhudda dy hun, ac nid arall; darostwng dy hun, ao nid arall. Cymedroldeb ddiogela iecbyd. Twyll derfyna mewn gwaradwydd Daw pob peth i'r hwn a all adisgwyl. Llwyddwch drwy onestrwydd, neu arhoswch yn dlawd, Ar yr Slain o Ragfyr, 1805, y gan wyd Mr Ben- jamin Disraeli, a Mr W. E. Gladstone ar y 27ain o Ragfyr, 1809. Diogi yw mam angen. Chwiliwch am rinweddau mewn cradI, ond am, faiau yDOch eich hun Dywedir mai y rhai sydd yn talu fwyaf o "dreth y dwfr" yw y rhai 6y'n prynn llaetb! Yn 16H3—y flwyddyn bu'r awdwr farw—y cyf icdtibwyd "Taith y Pererin" i'r Gymraeg.
---------- ---.-Gyda'r Pedwar…
Gyda'r Pedwar Gwynt. EU DIARDDEL. Er flwyddyn hon, pan ddaeth y ddj3cldf i rym, anfonwyd 105 o estroniaid annymunol yn ol i'w gwlad trwy orcbymyn y llysoedd gwladol. MARVvOLAETH PRIF VvTEINIDOG. Dydd LInn, bu f,arw y Gwir Anrhydeddus Richard Jolm Seddon, Prif Weinidog New Zealand, yn sydyn, pan oodd ar fordaith. Garnvyd ef yn Lancashire yn 1845, a gwnaed ef yn Brif Weinidog yn 1895. Dringodd o dlodi i'w safio oruchei. 0 CWYMP YN CHWAREL FFESTINIOG. Llun. ataliwyd oddnutu dau gant o chwarelwyr Ll-echwodd, Ffestiniog, trwy i gwyrnp ddigwydd mewn rhan o'r chwarel yr wyth nos cldiwedda-f. fae cyfl-envcad o geryg da ctvympo gyda'r ysbwriel, a disgwylir y p-ellir aii-dd-eohrju gw.eithio yn fuan. BWYDYDD MEWN BLYCEfAU ALCAN. Y wyneb y dadleniadau llawn erqhylldod a wnaad yn America parthed bwydydd a rcddir mawn blychau alcan. gofynwyd cwestiwn yn y Senedd nos Lnn, ac atebodd Mr Lloyd George fod gwerth 2,000,000p o'r nwyddau hyn wedi dod i'r wlad hon o'r Unol Dalaeth- an yn ystcd y fehvyddyn ddiweddaf. DROS 500 0 WELLIANTAU. Pan gyfarfu y S-enedd meite p\vyllgor ddydd Llun i ystyried y Mesur Addysg oeid lod v gwelliantau a gynygid yn Hanw llyfr o 47 o dudal?nau, gan gynwys cyfanrif o drcs 508 o welliantau. MARW "TAD" TY YR ARGLWYDDI. Dydd Llun bu farw Arglwydd Templet- more, tad Ty yr Arglwyddi, yn ei 83 mlwydd. Bu'n aelod o'r'Ty uchaf am 64 mlynedd. NYTH DYLLHUANOD MEWN TLOTTY. Coir dwy dyllhuan wedi adeiladu eu nyth yn nghapel Tlotty Treffynon, a dwy ieuanc wedi en deor yno. Rhoed hwy mewn blwch oddiallan, a pliorthir hwy a'r llaw. Cig am- ddynt. YSPYTTY I DDARFODEDIGION. Dydd Mercb^r, yn Midhurst, Surrey, agor- wyd yspytty (sanatorium) i dyoddef oddiwrth ddarfodedigaeth. Cyst gant a hanor o filosdd o bunau, a chyfranwyd y swm hwn gan Syr E. Cassell. Aed drwy y ddefod 0 agor gan y Brenhin a'r Frenhines. y rhai a deimiant y dyddordeb dyfnaf nuown sof- ydliadau o'r fath. CYHUDDIAD 0 FFIJGIO YN NGHAER- NARFON. Yn Yna-dlys Caernarfon, ddydd Llun. cy- huddwyd John OWIHI, groser, Frondeg, Port- dinorwic, o ffugio enw ei dad-yn-nghyfraith. Mr Wm. Huglies, Mvfyrian, Dolgellau, er cael y SWill o 150p o Ariandy Lloyds. Ymsddangosodd Mr Richard Roberts. Caer- narfon, ar ei ran, ac orlynid gan Mr H. Lloyd-Carter. Oymisrwyd y diffynydd i'r ddalfa dddd Iau. Hysbyswyd yr Arolygydd Griffith Caernarfon, o'r hyn a ddigwyddocld, ac an- fonodd yntau at hsddgeidvaid Lerpwi. a daliwyd y diffynydd dair awr yn ddiwedd- arach. Yr oadd wedi talu ei gludiad i Canada, ao yr oedd ei "luggage" wedi ei gyfeirio "John Owen, Quebec, Montreal, per S.B. 'Victorian. Gohiriwyd yr achos hyd ddvdd Llun. pan draddodwyd y diffynydd i sefyll ei brawf yn y frawdlys.
STORI DDA AM Y "D.O.".
STORI DDA AM Y "D.O. Daw ambell stori ddvddorol iawn yn nghylch v "D.D." Americanaidd. Yr oedd eglwys yn rhywlo yn awyddus iawn am sicrhau y llyth- renau hyn ar ol cnw eu hanwyl weinidog. Dacthant i wybod fod modd eael y radd am swm ncillduol o arian. Acd a'r hct oddiam- gylch i gasg*" at hvny, ond wcdi ymdrech deg mctliwyd ft dl dim ond hanor y swm. Yna anfonwyd at yr awdurdodau oedd yn llywodr- act.hu siop y graddau fel y canlyn:—*Byddwch mo' garedig ag anfon un D. yrwan, yr ydym yn dispwyl y byddwn wedi hel digon o arian i gael y D. arall yn mhen dcufis neu dri."
Advertising
I Money. NO PRELIMINARY FEES. MONEY LENT PRIVATELY. In Large or Small Sums (not less than £10), ON BORROWER'S OWN PROMISSORY NOTE. ESTABLISHED THIRTY-FIVE YEARS. arr"' and now lending UPWARDS of £70,000 ANNUALLY. For Prospectus and Terms apply to GEORGE PAYNE & SONS, 3, CRESCENT ROAD, RHYL. Established 1870. 11628 (Established 1887.) THE NATIONAL LOAAI SOCIETY ITS expressly establislir-d as*, registered pursuant -8. to Act of Pigment to make Private Ai- vances, without LCÅn Ofliee formaiities, to cdB Classes (Malo or Females), From £5 to £1008, Oa SIMPLE WRITTEN PROMISE to REPAY. for any immediate want, to Start in Business, Furnish your House, to .ay Rent or Rates, or fOIl any Private use. Th Advance can be Paid back by Easy Instalments, or can remain out from One to Five Years by paying the Interest only. Having a largo Capital always ready for Investment, wt can Lend quickly and cheaply. Distanco no 0'" ject, Interest and Repayments lowest in England or Wales. The Money is advanced at Applicant's own House, if required, thus saving them th8 trouble and expense of a journey. Strict privacy and straightforward dealings guaranteed. It wifi cost you nothing, it will "ave you pounds hjjr applying either personally or by letter for oell Free Prospectus, to the NATIONAL LOAN SOCIETY, 41, CORPORATION-STREET, MANCHESTER* or to our NORTH WALES DISTRICT OFFICES: 11, DEAN-ST., BANGOR, and 19, QUEEN-ST, WREXHAM. Satisfactory Security, Good Interest. THE LANCASHIRE WAGGON CO., LTDl, Bury, Waggm Financiers (not builderaj are prepared to receive Loans at 4 per cen&^ tax free, repayable at short notice, or to Debenture at 4 } er cent., repayable at months' notice after an agreed term. Assets £276,336, plus £137,648 uncalled tal; annual profits £16,500; reserves, eta- Big,556. Bankers; Lanes, and Yorka. Bank, L&IM Bury. Write fo.' further information and balanea shoot. 13923 A. E. DEARDEN, Secretary. A S H ACCOM MODATIOKr £10 TO £1000. ON THESE TERMS: — £10 REPAY .Ell 5s. £15 „ £16 7s. 6d. £20 £22 10s. £30 „ £33 15s. £50 „ £56 5s. £100 „ B112 10s. £200 „ £225 £300 „ £337 10s. £400 „ £460 £500 „ £562 10s. -6600 „ £675 £700 H JE785 IDs. £800 „ £900 £900 „ £1012 10s. £1000 „ £1125. NO BONDSMEN OR SURETIES REQUIREl NO BILL OF SALE TAKEN. Apply to actual lender, not assumed mams. W. JACKSONj 25, EASTGATE ROW, CHESTER. 15766 FURS i FURS i Be prepared for Winteav LADIES REQUIRING FURS RE-MODELLED will do well to send them AT OXCE to EP, A TI ]^J TP Q (Formerly with Messrs Brown, Holme & Col GROSVENOR PARK HOUSE, 8, UNION STREET, Near 5t. John's Church, CHESTER. SEAL-SKIN3 RE-MODELLED, CLEANED & DYED FUR W ORK of every variety absolutely completed (by Experienced Fur Workers) on the Premises. COATS. COSTUMKS. MANTLES. LADIES' own material made up. Please note the Address E. BARNES, Costumier, Ladies' Tailor and Furriecv GROSVENOR PARK HOUSE, 12022 CHESTER. R. J. and H, ELLIS, ESTABLISHED 1853. Plain and Decorative House Painters, Church DecoratorSt Guilders, Sign Writers, Paper Hangers. OFFICE: 64, Foregate Street, CHESTER TELEPHONE No. 26y!. 6771 MONUMENTS. LARGE STOCK. Richard Williams, Monumental Works. LLANFAIRFECHAN and LLANGEFNI. 4531 THE UNIVERSAL CAKEMAKER. 1 Makes any Tarlety of Cakes. Easy fo E g use; ccosomical; gives perfect results, I S Sold by Grocers at 3 3d per packet. Q P LAXHA2I '& CO., IiTerpccJ.^J IHORTON'S ORIGINAL (fermles. BENEDICT PILLS. Female*. In a few days correct all irregularities and remove all obstructions also cure Anremia, and cause no injury to the married or single invaluable. By post, under cover. Ii H or 2/9, from G. D. Horton Sdata Chief Dispenser from Birmingham Lying-in |Hoapital), Dep. 34, Aston Rd. North, Birmingham, Isold over 40 yenrs. SUPPLIED DIUEOT ONLY. | SELDOM EVER FAILS. 14892 | SELDOM EVER FAILS. 14892 +ff PERFECT MEDICI E" For Indigestion, Anæmia. Liver Complaint, «| f Biliousness, JOHNSON'S CHINESE PILS. t j I/IJ per box, tre the best. For Blocd Poison, I I Inflammation, Varicose Veins, Erysipelas, Bad J Legs, JOHNSON'S XX OILS, 1/1*. 2/3. is a M cure. Advifcfree. JOHNSON -m- Free of Pain at once. FHEK SAPU s ( a ? The oa Curoa Bad Legs, Ec- 4&> zema. ^yirains, Kheumatism, Chest Colds, a Neuralgia, &o. w "1 8J Tiie Pillscuro 6 | & SILVER'S I? Indigestion, I pn ,s const.ipat:on, k "d Cldrilnes>" Pnn- fCr ^Peojle.^ lea. "ains in tba Back. PeovIe. p.1.. la. lid., 2s. 3d.. of all Chemists, or Post Freo J SILVER 24, Laboratory,Croydon. J 1455 M I. 3 RUBBER STAMPS & AI.L REQUISITES. Prices on application. Tel. No. 5063. JOHN T. CLARKE and SON, I JII, FAULKNER-ST., MANCHESTER.^
---RHAG-AIR.
RHAG-AIR. DIWYG NEWYDD Y "PIONEER." Heddyvv dechrcuir cyfnod newydd yn hanes y MPionccr." Y mae iddo weithian ci la yn Ilen- yildiacth ncwyddiaduroi y gcnedl er's wyth mlyn- edd, a chacd ami a mynych brofion fod ein llu- Itws darllenwyr yn gwerthfawrcgi yr arlwy a gynysgaeddix drwyddo. Wrth ddechrca cyfnod newydd ei hanes, gwclir ci fod yn ymddangos mown diwyg: ncwvdd, a llawcn gcnym gyhoeddi y cynwy.sir ynddo hefyd amryw ncxiweddion new- yddion a chwancga at ei werth a'i feluster. Y mac'r pcrchenogion, ar draul enfawr, ac i gyfarfod gofynion cynyddol y fasnach, wedi pwr- casu y "VICTORY WEB PRINTING MACHINE," y peiriant gorcu a diweddaraf i gynyrchu new- j yddiadur yn hardd a chwim. Yetvrir y peiriant hwn yn un o ddyfeisiadau mwyaf cywrain a chclfydd yr oes, ac fo'i hadciladvvyd ga.n gT.'mni D Lerpwi. Yn un pen i'r peiriant ccir y papyr "wedi ei ddirwyn a.m gylch o ddur. Ar y cylch hwn cNr 0 Isiaf bum' mil 0 latheni, neu pe'i •dad-dd irwynid agos i DAIR MILLDIR 0 HYD, ddigon hir i gyrhaedd o Llandudno i'r Junction. Ni raid ond rhoddi ymyl y bellen yn ngenau y peiriant na ellir argraphu miloedd o fiewyddiaduron cyflawn heb oediad o gwbl. Y argraph-ddalenau—pob tudalen ar wahan— wedi eu sicrhau o amgylch llafnau o ddur yn nghrombii y poiriant. Taenir yr inc—sydd dewed a thriagl, ac a gedwir mewn cainau hir-gul—dree tvyneb y llythyrenau gan "rollers" crynion. Ar 01 cychwyn y peiriant, argrephir, plygir, torir, a chyfrifir y papyrau bob yn ddwsin. gan eu har- llwvs ar fwrdd a osodwyd i'w derbyn. Rhed y papyr o'r naill ben i'r peiriant i'r llaJl ar hyd llinellau o dap, a chyHymed yw'r modd y gweitb- reda'r poiriant fci y cynyrcha o DDEUDDEG I UGAIN MIL ft newyddiaduron cyflawn bob awr. Y grym sydd yn gweithio'r peirianau yw trvdan, ac y mae'r frym a gynyrchir yn cyfateb i NERTH 25 0 FEIRCH. CeLr yn y rhifyn hwn ddarlun o'r peiriant nawr newydd, a sicr' yw y bydd i antur y cwmni yn inyned i'r fath draul o'i bwrcasu effeithio'n fawr tr sicrhau liwyddiant y fasnach, yn ogystal ag efFeithioIrwydd y newyddiaduron a gynyrchir irwyddo. YR ACWEDD LENYDDOL. Hyfrydwch yw hysbysu hefyd fod treCniaJ;!1¡ ielaeth yn cael eu heffeithio i chwanegu at -.verth dyddordeb ik-nyddol y "Pioi»—' yr ydym y ~b- £ — Adran Gymreig" yn fwy ^ruoI^Lawy nag erioed, ac eisoes y mae amryw lertbrion o fedr a phrofiad wedi eu cvftogi i gyf- Dethogi rhifynau dyfodol. Cedwir noaweddion fisnedlacthol y ncwyddiadur,—ni bydd arno liw »nwad na phlaid, cithr cenir yn mhob modd oi wneud mor grvno a chvnwysfawr ag sydd bosibl. Bydd ynddo ryddid i draethu barn heb lid na gwenwyn, a gwahoddir cynvrchion i r perwyl Ewnw. Byr a bla^us fydd nod pob ysgrif, a byddwn yn falch o gvdweithrediad em darllen- JVyr i hyrwyddo llwvdd pellach yr antunaeth. Bvdd yn dda gan y Golygydd dderbyn new- t fr adran hon. Cofier y tri gair rpan yn ysgnfenu Ifddion lieol, hanesion, a gohebiaethau dyddorol -Byr, Crvno, Cynwysfawr. -Trefnir i be nodi rohebwvr 11-soL a tbelir ani ohcbiaethau fo n f Sderbvniol. Cyfeirier pob gohebiaeth a hanea i » natur lenyddol 1 rGOLYGYDD CYMREIG. "Pioneer," Colwyn Bay.
1 BWYD tACH.
1 BWYD tACH. j Echrys ddadleniadau wnaed yn Amarica I yn ddiweddar; a.c o bobpeth annymunol, t fieidd-dod yn nglyn a bwyd y bobl yw'r j »rchylldcd penaf. Yn Chicago y ceir prif Jdiwydiant y byd mewn cigau a gedTvir mown blychau alcan ac a brynir i'w bwyta < led-Led y byd. Cyflogir canoedd i barotoi'r bwydydd; prynir milcedd o aniibiliaid i'r pwrpa3, a clieir gwyr yn lieigio mown golud olisTivydd y galw sydd am y mathau hyn o borthiant. Ymddtngys y bwydydd wedi y gorpbenereu coginoyn ddymunol i'rllygaid arclrwaeth, ond y dra arnheus a fydd rhywnn a ddarllenc-dd y datguddi^dig- wthau anferth a gyhoeddwyd yn y newydd- iaduron baroted i brofi y bwydydd o hyn illan. Y wasg bia'r clod am y dynoethiad. Cy- hooddwyd nof-el o'r enw "The Jungle" gan xwdwr ieuanc. Yn y nofel liono doagrind I gwrthuni a ffieidd-dod y lladd-dai a'r lleoedd Ue parotoid y bwydydd yn Chicago. Creodd y nofel y fath gySro fel y mynodd Arlywydd fr Unol Dalaethau ymchwil yn drylwyr ai gwir ai gau a draetliid. Erbyn byn y dirprwywyr ymchwiliadol vcdi cyflwyno eu badrcddia.d, a bydd wxli ei gyhoeddi a'i led- &en u cyn pen nemawr ddyddiau. Eisoes y mae rhana.u ar adroddiad yn hyshys; ac y mao darllen y dadleniadau yn ddigon i glaL ycliu y cryfa-f o ddynion. Honir fod pob math o anifeiliaid, pa. mor hen neu heint-us bynag y bent, yn cael eu bwrw blith drapli- blitli i'r peirianau budron; nad oes dim yn rhv aflan na llygredig i "gaol ivrthod; fod y gwrthuni a'r drevvdod yn y ffactrioc-dd yn annioddefol, ac y cyirJiT,Tsir math o ffwyllaa i wneud y nwydd;1,ll 5igog yn fwytadwy. Baerir fod vsgubion y Dorian, a byd yn nod creaduriaid" meirwen, rn eu cyfaddasu i chwacth y bobl 118 troi yn fudr-ahv 1 r masnaciiwyr d'gydwybod. r riO f^-daod yw na cheir odid tieb yn .m hou. ,gwl,rioi^dd y dadleniadau, eithr daw Irystiolasthau 0 ball ac agog i gadarnhan yr hyn a la^thwyd. Da y gv-yddis gynifc-r yn f w ad -ion a wenwynir yn flynyddol with ^wyta cynwys y blychau cig, a cheir y Gad- ri og neg, America, yn barnu mai y cig afiacnils hwn fu'n aches marwolaeth pum' I mil oi filwyr. Ofnadwy yw'r syniad fod masnachwyr yn cael modd i fyw rnc.Tn llar»naer wrth gyflenwi marwolaeth i'w cyd- ddymon; ond dyna'r ffaith amlvcaf yn y presenol. S-'Cr' el* y dadkniatTan, "j a F; a' w^r0Eaetay byd ar.i a r.-ic-1H oleuo dynoUaohth o'i pterygia. E(iaith Bnicngyrchol paith fydd sicrhau feddfau .0 arolyg;aet!i fanyUch ar lladd-dai a'r airyd,anaU oysyllt.cl, brcn anmhosibl i fasnach mor lwo-- a i ■ ■, rv&r ac aiian qacl ei '-T n f B'7r annytut!—-dyloiit ga^I «, gorfodi am y g«ddiu c>u >• cynwys y blychau alcan a j 1 gynyrciiwyd gan- idynt ac a gondemmr mor gyfiawn ('?ir gormod o lawer vn r d d. I' h ymru 0 wyb. b„,3ydd I f'-1 o llv H? archwacth afiach dynion. 0 feofio y fath swm aruthr 0 f^d nas gwyr dewm beth a i cyfansodda svdd vn cael ei brynu, nid rhyfedd fod oewri mor dl vc'Wrl lliDr brin a'r mor eiddil. Ma^ corph a cayhyran y wlad yn dirywio er's oos neu ddwy, a choginiad afiach fwydydd sVn prbcloli yn fwy nag unpetli am hyny. xacK Rwdwria&th ir gonedl fyddai dychwelyd at yrnbarth y tadau, a gynyrchid gylch eu car trafiac a roddai rym mewn oorpb, gwrea g%va&d, abcewder yn ysgogifidau ein hynafiaid. Mae llwd a mn.idd, llacth a llymrji, a 1 lawer bwyd llwy iacbus nrall wedi myned o'r golwg yn hollol mwn miloedd o .gartrefi, a. gore po gyntaf j'r crüchan gael ei crapddu oto ar y pentan.
CAKCHARDY OWEN GLYNDWR AR…
CAKCHARDY OWEN GLYNDWR AR WERTJ^. A" yrnyl y ffordd fawr yn mhcntrsf Carrog te* Cor won" v saif hen ad^iiad adwaemr wrth vr enw carchardy Owen Glyndwr. Yn hwn yr arferai y Tvwysog Cymreig cnwog- fwrw y rhai ov-dd yn'codi yn 01 erbyn. Dywedir fed yno amryw eelloedd tanddaearol eang lawn. Bydd yn fuan vn cael ei worthu yn gyhoeddus, er mwyn codi tai i we'thwvr ar v tir. Gresyn nas gcllid diogelu hen a'deilad fel hyn i'r gcnedl.
[No title]
Os åwery dvn a? abwydyn y demiasiwn ni bydd yn hir cyn llyncu'r bach. Astudier dvnion yn cg-vstal a. Hytrau, Dathlodd Svr Wat km W dhams Wynn 8146am penblwydd ddvdd Marcher, a chanwyd clychau Eglwys BIwyfol ^uab*^n. Cynhaliwyd cy far fod gan yr Eglwyswyr yn y Rhyl nos Fercher, i v.rthdystio yn erbyn y j Mesur Addyag. Llywyddwyd gan Mr W. J. J P Storey, ao anerchwyd gan Arglwydd Balcarres, yr Anrhyd. Laiflrence Brodrick, ao Esgob Llanelwy.
Y Llenllian. -
Y Llenllian. MANION MELU3, DOETH, A DYDDOROL. Yr Awel. Mor iach ei gwedd, mereD y gwynt, Ao wyres fwvn y c-orwynt, Hvnaw5 hw?"er y lednais chwa Gar adeiniog roclian.1. Yr awel, y goreuwynt I dirf wiad arifywiol hynfcl Edwyn ci lie dan y llwyn A'i noddfa lyn addfwyn; Ar (in y ber afonig Sy'n boddgsr drydar hi drig; SUll. ei clierdd i erddi, 0 A dyg 3wyr inyrr i mi; I nychiant dena iœhyd, A baJm i dwymyn y byd; I'r g'wr calon-bur a'i gwel Mae Dnw ya mywyd aweL Utica, N. iT. G. H. B. Llenycidiasth Ddifyr. Cyhocddiad Seisneg a ddywcd fod llenydd- iaeth ddifyr vn colli tir. Nid ocs cisieu ond crybwyll y ffaith yn nglyn a'r Cymry. Mac em cenedl ni yn myned yn rhyfedd o ddifrifol. Po cai y Cy nro ei ffordd—y Cymro pruddgrefyddol yr ydym vn foddwl—gwnai efe y byd heb heul- wen, gyda chymylau duon uwdibon, gyda. rhai duich ar y Sul. Nis gallwn ddjfalu pa bechod sydd mewn bod yn dd'fyr ac yn heulog Gwlad gvmylog a g-wlawiog yw Cymru crioed oddiar cof hanes a i wI Cos a- ac ymddengys yr edrycha y Cymro drwy spectol gymylog ei wlad ar bob peth. Ai hyny yw y rheswm na bvddoni yn fwy difyr? Hern-ick Ibsen. Er fod Hanrick Ibsen yn adnabyddus a phob- logaidd iawn gan ddosbarib o ddarllenwyr, nid yw gymharu a clr-.vareu-awdwyr rheoiaidd y byd, Rhoddir bias ar ci gynyrchion g'au yr cifen ddirgelaidd awgrymiadol o anfoea a rhagrith ymguddia o dan ei holl ^vfansoddindau. Ei gred cedd fod cymdeithas wi-di oi hacoiladu ar eu- ffosvdd o aflendid ac antIyddloooeb, yn enwodig anffyddlondeb priody°ol Ei yrndeimlad ymdeimlad Gregers Werlo, yn y chwareu "Y Hwyad Wyllt," yr hwn a edrycha ar gymdc.th- as "fel maos brwydr yn orehuddiodig gan ddad- feilion bywydau a chysuron dynol," ac ebe efo mewn ymrafael a'i dad rhagrilhiol, "Yn awr, yr wyf wed; ¿V!odO hyd i fy r.ghenadaeth, i'r hon T7 aoerthaf fy mywyd," sef dynoethi twyll a rhagrith Phari?eaidd v teulu dynoL Dyna gywair holi waith Henrik Ibsen. WfTtio'r Dafarn. Bu Miss Frances E. Willard, y ddynea dda < didog, fyw a dnvg y dafarn yn faich ar ei henaid. P'.yy pydag' enaid na chasha y dafarn? Yr wdd M iss Willard yn barddoni tipyn a chan- odd rywbeth tebyg i a ganlyn ar y dafarn:— "Us y myrdd traed a'u hiaith nnor gref o fwth ac ysgol gwfad, a thref fel a thafodau'n dweyd o hvd. ihaid fydd i'r dafarn fyn'd o'r byd! Wrth Dduw disgwvlia trem eu ffydd, a'i enw ar cu benyr sydd deddf pur deb ddyvved heb nacad fydd i'r daiarn fyn'd o'r Er mwyn y cirtrof ant yn mlaen a'u gwodd gan gariad mam ar daen pOob calon ffyddlon leta o hyd, rhaid fydd i'r dafarn fyn'd o'r byd! Er mwyn eu gwlad ymdeithio wnant, a buddugoliaeth werthfawr gant; ni America yn glyd hyd nes ar dnfarn drhw 0' byd. Dy deyrnas ddelo, Geidwad Mawr, i dai a holl fynwee^u'r llawr; ond cyn y daw, gwir yw o hyd, rhaid fydd i'r dafarn o'r Y Cam pay Olympaidd. Daw y newydd dymuno! c-fco o faes y campau Olympaidd yn ngAiad Groeg mai y dirwestwvr sydd wedi myned a hi yno. Yn gywir fel y gfellid disgrvyl. Me.vn enmpau oorphorol a medd- yliol, v mae yr ystcn ddwfr yn droeh na'r gos- hel chwisci a'r gasgen jnvrw, bob ho. Dyna y Jap a'r Rwa wcdi profi hyny unwaith am bth. Cof cenyPi am areichiwr dirwe.5f-ol un tro yn def.iyddio yr ymresymiad a ganlyn, ac y mae yn curo pob peth a glvwsom erioed ar y pwne o rinwedd dwfr:—"Son am rinwedd cwrw a diod- vdd paganaidd eraill. bonoddigion a bonedd'g- esau, 1Y;t,h y mae y eeffyl, yr eliphanfc, yr afonfil, v morftl. a chewri tir a n1Dr yn oi yfed? Dwfr. Beth y mae y sioncaf wiwer yn ei yfed? Dwfr. Bet.h yrnao yr eos bcrleisiol yn oi yfed? Dwfr. Beth y mae y bwklog annotadwy ci afael yn ei yfed? Dwfr. Beth y mao nef a daoar yn ei Dwfr. Huw Llwy, o Gynfal. Tre'zia cnw Huw 1,1 wyd ar lafar er's ear.oodd o fivnyddau. Nid oes odid i Gymro heb glywed am dano. Gan wyd ef mewn ffermdy fcychau unig o'r enw Cyrifal, yn mhlwyf ilaen- twrog, Swvdd Feir-onjdd, oddeutu y flwyddyn 153o. Mab ydoedd i Owen Llwyd, Ty Obry, Llanfrot'hen. a L<ov.-rv, merch Ifan ab GrufTydd •i Gynfai. Derbyniodd ei addysg yn Nolgeilaa. Treuliodd ci cec- fel swyddog* milwrol, a gwasanaethodd fel miUvr am lawer o fiynydd- oedd llf y Cvfan,iÏr. Bu yn teithJo amryw wJed- ydd, fel v dengys yr englyn canlynol a gyfan- fcoddodd ar ç] dych\vclyd, mewn atebiad i Mari, ei chwsGt:— "Yn Frrainc yr yfais yn ffraolh-win lliwgar Yn L'.oegr cawl odiaeth; Yn Holland menyn helacth. Yn Nghymru llymru a Ilaoth. Yr oedd yn ddyn o gorph cadarn, o alluoedd natsiriol ^ryfion, a yn fardd campus. Yr oedd y wind yn adej ein brrwr yn ngafael dygn an- wvbod ieth ac cf jrgoeiiacth. Os byddai rhywun yn gv/ybod mwy na'r cyffredin, dywcdid ei fod yn dai cymundcb a'r "gwr drwg." Mao yn wir mai ffeitbiau cyseg'redig ydoodd y termau "can- wyll corph," ac "aderyn corph," a "Jack y Lantern" yn ocs ein harwr; a nodwedd arbenig ci gymeriad yntau, ar gyfrif oi wybedaeth yd- oedd ei fod ya go-nsurwr, nau ddiafl-driniwr. CVdoeaai a'r cnwog adnabyddus Archddiacon Prys, o'r Goli Biuog. Ni wnawn yn well i odar.gos cyfeillg'arwcii y naill tuagat y llall na dyfynu onglyn o waiMi yr Archddiacon ar 01 ei farwoiaeih: — "Pcb campau dcniau dynwyd—o'n tircodd Mantwrog ysbeiliwyd; Ni chleddir, ac ni c-hladdwyd, Fyth i'r llawr y fuih Huw Llwyd." Y Ddivy Ffordd Ddau Dy. Tibvg nas gellir pendcrfynu y ddadl yn nglyn a'r "ddwy ffordd" yn Ngogledd Cymru, fwy na'r "ddau dy" yn y Beibl. I\fa& v Cymrv ar hyd vr oesau wedi bed mown amheuaeth 3n nghylch pa fodd i ddv/eyd ac ysgrift'nu k'oiriau. Dyna "ty Dduw" a "ty D.ifydd," pabam na fyddr>nt yn "ty Duw" a "tv Dafydd," non yn ";ty Dduw" a "ty Ddafydd?" i'r Cymro fyncd i wcithio cyn gorphen ei addysg. Gardd Flodeu fy Yam. Yn nghanol ardal fynyddig Vnigoda uwch to!1:11 y mor. Fan bono mao liecyn bach unig, A^bcentiwyd goaT, bwyntel y r lor; L'.vnoioh yn ei vmvl a wena. A v.yddoch yr achos pah am? Mae'n hotB caè] gwneuthur gwnsanacth I hardda gardd flodau fy Mam. Mi v.elais y lie yn ddifFaethwch, ]V?!eri gynllwvnent ei frad: A thrigle pob aflan ymlusgiad, Arloeswyd y lIe gan fy nDad; Mao heddvw yn add urn- i'r ardal, A tldywedyd paham: Mao blodaa arddcrchog' yn lionwi Holl gonglau gardd flodau fy mam. Ugeiniau 0 weithiau fo'i gwelais Ar gamfa vn arwain i'r lie, Yn gwylio ei mangre gysegrol, | Yn ys.gwyd dan y ne'; A Thango y ci yn ei chanlyn Fol pe- am amddiffyn y cam, Os meiddiai ryw adyn a satliru Cynyrchion gardd flodau fy mam. Pan fyddo fy eini-ces yn darfod A'r by wyd yn cilio yn chwim, Gcfynaf i chwi, fy ngorocswyr, Gv.newch aduaw un ffafJö fach Hr.; Erfyniaf trwy gyfrwng fy awan, Na wnowoh i'm dymuniad i g'am: 0! rhod-dweh i'm feddrod i huno Yn ymyl gardd flodau fy mam. Llangood, Sir Fon. CELYNYDD. Vn Eisieu: Net Agoaach. yr hen a fu ar led, mae nefoedd y clyn tlawd tu <1raw i'r byd a'i loenau vn nghyd, 'nol te^thio'i galed rawd; ao yn ei nrch an fawr e> barch drwy'r fynwent fud i'r bedd— na, dyna'r fan, yn mhridd y IIan add jwir iddo wlcdd; (Byrdwr;) Mae'n llawn bryd, yw, r,r "io dyn a Duw, i dycu'r no' yn nes i'r a mae r gweithiwr tlawd yn byw. Fe ddylai'r dYl1, sy n weithiwr blin, gael nefoedd yma'n awr, a nefoedd faith ar ben ei daith gadael r dawr; ond och a'gnvae, nid felly mao; g rth.*ynic.er_wnaeth y brnd-pc caem ddawn ^i*3lai n_ iawn, hi fvddai yn fwynhad Ni JJj ai C!r cyn dod, yn wir, pe caem ni bawb r ga.1 i, rhoi eu Uais yn erbyn tra:s drwy ddi\vall; ond rvwfodd cawn a fi iricy= havni ar weithwyr givlad ii. !,r' ,Pan ddaw yn ddvdd i rS ,'° I tynu'n nes y nef. (Byrdwn) k u r aKl ln wnevd ein rhan drcs iawnd^r vn mhob mam neu ni' ddaw'r ne' vn nea i'r Ue maer gweithiwr tlawd yn byw! Hen Wraig Hynod 0 Ddinbych. Yn 1I!g 7 marched yr oodd hen wraig gref- yddol :aw,1. a adnabyddid wrth yr enw Grasi P^nsgVm^o dj'mer lied danbaid, ac yn arfer cwetyl i a'i chymydogion yn bur nml. Gof vr.odd 7 Parch MosM Parry an tro iddi, a oodd hi'n byw yn o heddychol hefo'r cymydogion; pryd hyny yr hen chwaer tuag ato a gofynodd, "Pwydorodd y slates (llechi), Moses?" Eistedd- odd Moses i lawr dan chwerthin, heb holi ych- waneg ami. Dro aral1, gofynodd Dr. L. Edwards iddi a oedd hi yn caru Iesu Grist. "Ydwyf, yn wir, Mr Edwards," meddai. Gofynodd wedyn iddi, a oedd yn el garu mor fawr fel y i^'ciai fyn'd ato i fyw bellach. Atebodd (gyda'i Uais main), "Ond tydio wodi cynyg i mi lawar gwaiin." Eistoddodd y Doctor i lawr tan wenu. < < < Anfadwaith Abererch. Prin y ceir neb a ddywed i John Jones, a gaed yn euog yn Mrawdlys Caernarfon, ddydd Sadwrn, o ymosod ar Sarah Jones, Aberorch, gael dedfryd rhy drom,—yn wir, y teimlad cyffredinol yw iddo ddianc yn rhy ysgafn ei gosp o lawer. Pan gofir iddo dreulio y rhan oreu o'i oes yn ngharcharau a phenydfeydd y wlad, ac iddo ar yr achlysur diweddaf bron gymeryd boedl hen wreigan na chyflawnodd ddim i'w erbyn, ymddengys penyd o saith mlynedd yn dm annghyfartal i'r trcsedd. Goreu po gacthaf y bo afifad- wyr o'i fath, sy'n peryglu bywyd ac eiddo p'lo bynag y b'ont. Ond os na ellir cym- eradwyo maint y gosp a weinyddwyd, cytuna pawb a'r Barnwr, pan ganmolai yr heddlu ma y modd effeithiol y llwyddasant i ddwyn yr achos gorbron. Amgylchiadol oedd yr holl achos; ond llwyddodd gwoision y gyfraith i fachu naill ddolcn wrth y llall mor gywrain fel ag i sicrhau euogfarniad yr anfad- ddyn. < < Einlon Ddu. Prin, hwyrach, y gwyr ond ychydig lengarwyr yn Mon ac Arfon am enw Eirucn Ddu. Bu farw y dydd o'r blaen mewn oed- ran tag ac yn fawr ei barch. Crydd wrth ei grefft ydoedd, ac yn Nhregeiriog, pen- tref bach mynyddig yn nghosail y Berwyn, y preswyliai. Yr oedd yn batrwm o fardd gwlad, ac er na enillodd gadair nac enwog- rwydd meddai awen felus, ac yr oedd yn ei elfen yn canu. Cyfansoddodd ugeiniau o ganeuon tlysion, ac yr oedd ci olygon yn ddigon craff i ganfod barddoniaeth yn y gwrthddrychau mwyaf dinod. Yr oedd ei Awen fel yntan wedi yfed awelon iach y Berwyn, a symledd swynol a naturioldcb dymunol yn nodweddu ei gynvrchion oil. Er nad o lawer yn gymaint bardd a Cheiriog, a'r hwn yr oedd yn dra chydnabyddus, ceid agweddau y bardd enwccach yn ei fywyd llednais yntau. Carodd gerdd yn angerddol, carodd feirdd, carodd fyw'n naturiol, a pha fywyd tecach na hwmw ? Nid oedd mursendod y bardd newydd a'i anelwig ddrych-feddyhau yn moddu ond gwrthuni iddo ef, ac nid oedd rhodres nag ymbincio yn derbyn unrhyw warogaeth ganddo. Yr oedd yn deip dyddorol o frawdoliaeth fardd- ol sydd yn myned yn llai mewn nifer o flwyddyn i flwyddyn — gwladwr trylen yn canu wrth weithio, ac yn gweithio'n well am fod miwsig natur yn ei enaid.
[No title]
Mae pobpeth yn awr yn barod i gwbihau y gerfhin goffadwriao'hol i'r Frenhines Buddug y tu aHan i Balas I.Uickingham. Ddydd Mcrcho,r cym^rodd angbdd y Parch Thomas Ellis, Llanystumdwy, k. Yr oedd Mr Ellis yn 82 mlwydd ac efe oedd gweinidog hvnaf y Methodistiaid Calfiuaidd yn Neheubarth Sir Caernarfon. Yn nghyfarfod y Cynghor perthvnol i GoJeg Prifysgol Cacrdydd penodwyd Mr W. J. Gruffydd, Beaumaris, yn ddarlithydd i'r Pfoffeswr PoweU. Yr wythnos ddiwcddaf bu farw Mr Boynon Puddicombe, priod y nofelydd Gymreig, '"Allen Raine." Cymerodcl yr amgylchiad !e yn Tra^th- saith ar lanau bau Aberteifi. Enillwyd yr holl wobrwyon yn adran y gwartheg Cymreig yn arddarig<->sfa Bath gan Mr R. M. Greaves, Wern, Porthmadog.
------.-------Hwnt ac Yma…
Hwnt ac Yma yn Nyffryn Conwy. YR YNAOLYSOEDD. YCOED.—Dydd Sadwrn, gerbron y iuuwriad Johnstone ac ynadon eraill.—Am ddal tair o yslywenod mewn ffos ar dir pcrthynol i'r Muwriad Higson, Plaa Madoc, Llanrwst, sef aj ■Herm yr Anglwr, Trofriw, ar y 14eg o Ebrill, dirwywyd Wilfrid Loveil, Llanrwst, i 5s a'r cost- au. CONWY.—Dydd Llun, gerbron Mr Hem, KneeFhaw, ac ynadon eraill.—Caniatawyd tros- glwyddiad am amser drwydded y Goat Inn, Pen- iii-a/jjunawr, i Humphrey Hughes, yn ddiweddar 0 r Harp Inn, Llanfairfcchan; ac hefyd drwydded y 1^1°ugh Inn, Conwy, i MrSkTones.—Am garndrin osffyl dirwywyd Antony Ansonia, 28, Chapel- street, Bangor, a. Joseph Ansonia, o'r un lie, y cyntaf i bunt a'r costau, a'r olaf i ddeg swllt a'r costau. 1 Nid oeddynt yn brescnol yn 0 y llys. gais Elizabeth Edwards, Conwy, rhwvmwyd Ellen Roberts, Conwy, drosodd i gadw'r heddwch tuag ati hi.—Am fed yn feddw mewn ty trwy- ddedig dirwywyd John C. Jones, Hen Golwyn, 1 bum swllt a'r costau. LLANRWST.—Dydd Llun, gerbron y Milwr- iad Johnstone ac ynadon eraill. — Cyhuddwyd John Davies Jones, Hill Sicle-road, Colwyn Bay; Charles Owen, Bolton Villa, eto; a John Row, Ivy--street, eto, o ladd hwvaden, gwerth 3s, perthvnol i Edward Jones, Bryn Dedwydd, Glan- conwy, ar y 27ain o Fai.—Cyfaddefodd Jones mai efe a laddodd yr hwyaden, ac nad oedd a wnclo y ddau arall a'r peth.—Dirwywyd y difTynyddion i 20s a'r costau, ac archwvd iddynt dalu am yr hwyaden. LLANRWST. GRESYN.—Mao lie i ofni fod yr Eisteddfod wpdi troi alian yn fetbiant arianol. BLWCH LLYi'HYRAi*.—Mae blwch i dder- byn llythvrau i gad ci ddodi gyferbyn a'r Hen Lythyrdv yn Market-square. YH. YSGOUON.—Dr. Owen, v Parch W. Cyn- wyd W illiams, a Mr T. R. Jones sydd wedi eu pe-nodi i gvnrychioli y Cynghor Dosbarth ar Bwyllcror Ysgolion Cynghor y Dosbarth. DATGUDDIAD.—a lao y gwaith o gyRenwi y golcuni cyhoeddus am y num' mlynedd nesaf wedi ei osod i Gwmni Nwy Caergybi a Gog!cdd Cymru. Telir 28s 6c yn flynyddol am bob lamp. PENMACHNO. MANION.—Yn ael-od o Gynghor Plwvf Dol- wyddelen yn lie y Cynghorwr T. B. Mandle, dcwiswyd Dr. D. R. Williams.—Parha cwestiwn y dw:r i gael sylw y Cynghor o hyd a pha.rha gwahaniaeth barn pa. ddwfr i'w ddofnyddio.— Y mae y Parch J. LI. Richards, B.A., Dol- wyddelen, yn gwclla yn raddol o'i wacledd di- weddar. COfJWV. SAETIIU.—Mr Delamottee, yr arolygydd, sydd j wedi ei benodi i cdrych ar ol y lIe saethu ar y Morfa. A RWERTHIANT CEFFYLAU.-Mae mudiad ar droed i sefydlu ffeiriau ac arwerthiant ccffvlaa yn y dre. Bydd vn fantais fav/r. RHANU Y DREF I WARDIAU. — Mewn atebiad i lythyr a dderbyniwyd oddiwrth y Cynghor Sirol yn gofyn am y moddion goreu i ranu y fwrdeisdref yn wardiau, i amcan;.n cyn- r ychio Iaeth ol. mae y Cynghor Trefol wedi cyfar- wyddo y clerc i ofyn i'r Cynghor Sirol ranu y fwrdeisdref yn ddwy wa.rd, yr afon i fod yn llinell dcrfyn y ddwy. CYMANFA PLANT YN LLANRWST, Dydd Iau cynhaliwyd cymanfa. plant Metho- distiaid DyiTryn Qpnwy yn nghapcl Scion, Llan- rwst. Ca/wyd tywydd dymunol, cynulliadau da., a chanu godidog ragorol. Mr D. D. Parry oedd yr arweinydd cerddorol. Llywyddwyd gan Mr John Jones, Mount Pleasant, Rocwcn, a Mr II. Davies, Ysgo!dy, Talybont. Holwyd y plant gan Mr J. WT. Jones, Ysgoldy Maenan, a'r Parch O. Gaianydd Williams. Cyfeiliwyd gan Mr T. Lewis Roberts, Avondale. Yn ystod y cyfarfodydd rhanwyd gwobrwyon i'r ymgeiswyr Ilwyddianus yn yr arholiadau Ysgrythyrol fel y canlyn :—Dosbarth dros 21: 1, Mr John Williams, Carmei; 2, Miss M. Jones, Heol Scotland; 3, Mr Owen T. Owen, Trcfriw; 4, Mr Idwal H. Davies. eion. Dosbarth dan 21: 1. Nell Wil- liams, Hcol Scotland; 2, Mary C. Hughes, Rcc- wen; 3, Edith Jones, Seion; 4, Meirion Roberts. ion; 5, Elizabeth Enid Thomas, Seion. Dos- harth dan 16: 1, Mary Jane Lewis, Salem; 2, Jane Catherine Jones, eto; 3, Dd. J. Owen, Heol Scotland; 4, Jennie Jones, Salem. Dcfibarth dan 13: 1, Lizzie Lewis, Salem; 2, Owen Griffiths, Rocwcn; 3, Lizzie Hughes, eto; 4, Ellen Mary Jones, Salem, a Willie Knowles, Rocwen; 5, Owen R Owen, Salem. Annie Roberts, Talybont, a Robert Jones, Roewen. Dosbarth "Yr Hy ffordd wr:" 1. Mary Catherine Hughes, Roc- wen; 2, Catherine Anne Evans, Salem; 3, Edith Lloyd Davies, Pwllterfyn, a Jessie Williams, Trc- friw; 5, Annie Jones, Pothel; 5, Kate Jones, Tanycelyn; 7, Annie Roberts. Seion. Dosbarth y "Riiodd Mam:" 1. Morfydd Evans. Salem; 2, Emrys Jones, Salem; 3, Ellen Roberts, eto; 4, A!ico Edwards. Scion, a Phyllis Wynne, Tany- celyn 6, Glyn Hughcv>, Rocwen: 7, Rate Owen, Salem, a Marv L. Jones. Roewen; 9, Rachel Thomas, Roewen; 10. Ceridwen Jones, Salem; 11, Sarah Roberts, Pwllterfyn; 12, GWJlym Griffiths, Talybont.
Coleg Prifysgol Gogledd Cymru,…
Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor. Y LLYFRGELL GYMREIG. YCIIWANEGTADAU PWYSIG. Yn ystod tymhor prcsenol y Colcg, gwnaeth ilyfrgoll Gymreig y Colcg gynydd hyuod o iodd- haol Derbyniwy-d rdfor lluosog o rodd'on gwerthfawr yn cynwys amryw lyfrau Cy-mraeg prinion iawn. Cyfoethogwyd y Dyl'rgell yn fawr drwy rodd haelionus o I oH lyfrau Cymreig y (iI, -.voddar Mr W. Cadwalaclr Davies gan ei weddw enwog. Mrs Mary Davies. Yn ychwanegol at y rhoddion hyn hysbvsodd y LlyfrgelIydd Cym- reig (Mi* T. Shankland) y pwyllgur diweddaf ei fod wedi dewis a phvynu nifer mawr o lyfrau o lyfrgelloedd tri o lcnorion Cymreig fuont' feirw yr. ddiweddar, suf yr Hybareh Archdderwydd (Hwfa jlon), y Parch T. Dennis Jones, L'an- llechicl, a Mr R. J. Humphreys, Banger. O'r liyfrselloedd hyn &:crhawyd i'r Colcg nifer dda o argraphiade, i cyntaf prinion: no anhawdd eu cael o weit-hiau y b'irdd Cymreig; casgliad o weitluau ar ddacaryddiaeth ac hanesiaeth leol, a chasgliad pur gytlawn o bob math ar lyfrau yn ,cia: perthynus a pldwyfi Bangor, Llandegai. a Llanllechid. Yn ystod y flwyddyn y mac Mr Shankland wedi bod wrthi'n ddygn yn cyflawni, mor beil ag y gallai, restri'r prif fyinodolion a gv.-eithrediadau'r .gwahanol gymdeithasau dysg- edig sy'n yrndrin ar Gvmru. Ceir yn y llyfr- gell Gymreig yn awr gopiau cyflawn. neu yn ymvi bod yn gyflawn,o'r "Archaeologia Cam- l:-rcnsis," ilon tgom-^ryshi re Transactions." "Bye-gones relating to Wales," "Y Cymmrodor- ion Transactions," "Record Series," a'r Cym- mroi Reone Celtique." "Zeitschrift fur Celtischo Philologie," "Cambrian Register," "Cambro- Briton," "Cambrian Quarterly Magazine," ''Seren Gomer" (1814-5), "Seren Gomer" 11818- 1906), 'Y Gwylirdydd "Y Dysgedydd, "Y Gwladgarwr," "Yr Adolygydd," "Y Beirniad," "Y Triethodydd," etc. Yn ys-od y flwyddyn tlerhnwvd amryw o beih- au prinion a dvddorol iawn. Yn cu plith gellir enwi fel engieifftian yr ychydig a ganlyn:—Copi bron a bod yn srvflawn o "Gweledigoetha". v Bardd Cwsg." 1703; argraphiad cyntaf y Ilyfr ?nfirwol Ellis Wynne;" copi porffaith o Eg- lurhad o Gp.tochism Byraf y Gymanfa," print- iedig yn Nhref-he-dyn, gan Isaac Carter, 1710 (hwn ydoedd v llyfr cyntaf gafodd ci argraphu yn Nghymru), "Maddeuant Edifeiriol." print- iedig yn Nghacrfyrddin gan Isaac Carter, G (hwn otMkl y llyfr cyninf ddaeth o wnsg C'ar- ter wedi iddo symud o Gnstellncwydd-Emlyn i Gaerfyrddin) • yr argraphiad cyntaf a'r ail o "Hanes v Byd a'r Amserocdd," gwaith Simeon Iliomas, IIenffwdd. Daeth yr arg'raphifid cyn- taf allan o wasg Sion Rhydderch yn 1713: ni chofnodir hwn yn "Llyfryddiaeth y Cymry," a'r ail o wasg Sion Battv, Llundain, yn 1721. "Tc, tamenh ein Harjrlwydd Iesu Grist," wodi ei gyf- ansodd' vn benillion C.vmreig, 1653, gwaith Rico Jones. Llanfair-Yn-Nffbae'-ein'.on; "Prif-fanau Crefvd-d Gristionogol." 1653; cyfieivhiad owaith Ussher, gan Rowland Fychan, Caorgai, etc. llyfrgell Gymreig yn awr gasgliad arddarchog o'r prif lvfrau sydd yn ymdrin ar Gvmru — ei hanes, ci hiaith, a'i llenyddiact-h. Gvda pharbad rhoddion haelionus y eyhoodd gefnogaeth frwdfrydig a rydd Cynghor y Coleg iddi, bydd y llyfrp-eH Gymreig mown byr amser vn drvsorfa anmhrisiadwy 0 bethau Cymreig i ymchwilwyr yn mhob eangen o wybodaeth yn dwyn perthynis a Chymru.
--------------_ At BwyH^or…
At BwyH^or Eisteddfod Prestatyn, Llun^wyn, 1906. Foneddigion, Deallaf oddiwrth y gwahanol adroddiadau mai Mr Vincent Jones, Bangor, fu- aisai fuddugol am yr her umwd yn eich Eistedd- fod. Os yw yr adroddiadau yn gywir,.pa fodd y caniatawyd i Mr Jones ymgeisio yn y gystadleu- aeth hon, tra yr oedd eich rheolau yn cyfyngu y gystadleuacth i gylch o bymtheg mi'ldir? Eglurhad ar yr nchod rydd foddlonrwydd i lawer heblaw yr eiddoch, UN O'R CYLCH.
[No title]
Yr oodd y derbyniadau oddiwrth gerbyda.u trydanol Lcrpwl y Llungwyn yn fwy nag y bu eio, ag eithrio yr flyn ydoedd adcg Gwyl y Coroni yn 1902. Ddydd Merchcr gosodwyd i lawr gareg gyn- taf rheilffordd newydd yn Rhosneigr, a bwricdir ei gorphen Awst.
Catrin Dafis yn Steddfod Llanrwst.…
Catrin Dafis yn Steddfod Llanrwst. [Gyni Hi ei Hunan,) Mi wyddoeh o'r gora nad ydi Llanrwst run fath a liefydd erill-mao o'n hollol ar ei ben ci hun tydio ddiin yn Lloogar na Chymru nac yn y Mcriea chwaith. Llanrwst ydi Llanrwst—mae o'n fyd ynddo'i hun heb ddim yn unlle yn ail iddo ThE glywcs rhiw hen bobol speitiyd yn diolch am hyoy, a roeddan nhw run fath yn union a'r Pharisoad hwnw gynt yn diolch nad oodd o fel pobol erill nac fel y publican chwaith. Ond pan mao pobol a liefydd run fath a'u s'il- fel coin:03a a dim gwerth o wahaniaeth rhyngthu nhw, mae'n eitha gen i wclad lie fel Llanrwst ar ci ben ei hun. Toss gyno fo ddim cisio nod clusfc na. glas enw—toes dim ond un Llanrwst mcwn bod a fydd dim ond un byth chwaith. Mae'n reit dda gen i am Llanrwst. lae o'n hon lo donioi a lot o hanes yn perthyn iddo fo hefyd. Un o fan ym-i oedd Shon Wyn o Wydir j -h"3n wr bynheddig digri ofnatsan oedd o, a mao na filoedd o streuon am dano—rhai yn ei ddangos o yn hen garitor go low a'r Ileill yn rhoi Jliw go dda aino fo. Un o ymyl Llanrwst hefyd oedd Ieuan Glan Geirionydd. Mi wyr pawb fod o wedi gneud lot o hyms da ofnatsan heb son am betha erill, a dda gen i fedd- wl am y dyn naeth "Ar Ion lorddonen ddofn." Fedra neb ond dyn da a bardd iawn neud pen- illion felly. Dyma hefyd lie bu Inigo Joues— bildar oedd o. ac mi fedra neud pontydd a thai i bara am lot o fiynydda. Biti g'arw na fasa mwy o fiklar3 tebyg rwan—mae nhw'n gncud tai mor sal fel dyla pawb fywyd cyn myn'd i fyw iddyn nhw. Mi glywes rhiwun yn deud fod y walia mor dena mown ambell stryt fel y gnciff un piano i'r tai i gyd. Dyma hefyd lie bu Gwilym Cov/lyd, a roedd ynta fel y dre yn wahanol i bawb. Yma hefyd roedd -Gwynedd Hughes yn byw—bardd a scwlmistar oedd mi naetha gan ac englyn h&b golli ei wynt. Re odd yma lot o bob! erill rcit onwog es talwm—Robin Busnes a'i siort. Mae Elfyn yn gwybod am danyn nhw i gyd, a mi faswn yn un o'r rhai cynta i brynu eu eofiant tasa fo ar werth. Wcl mi es i'r dre ddydd Llun y Sulgwyn, a roedd yno lot o bobol blaw fi yno. Roedd yno hefyd lawer o rai reit enwog- blaw Catrin DaBs, Arglwyddi ac Arglwyddesau, a phobol bWYSlg ofnadwy. Mi es i'r Stoddfod drwy'r dydd, ac un dda oedd hi hcfyd. Roeddwn i wrth y modd yn gwrando'r delyn, a roedd na eneth neis o Nerpwl yn gwybod sut i'w thiwnio hi yn iawn. Pn da oedd y baohg'en oedd yn canu peniilion hefyd— chlywes i well o er pan coddwn III hogan bach. Twn i ar chwymad y ddacar be mae pobol yn cyboli hefo'u pianos a'u horgans— mae'r delyn yn well fil o weithiau. Roedct y cora yn f^-rdigedig, nenwedig y chwarelwrs o Ddyftryn Nantl'e. Rhai garw ydan nhw. Rccdd no rhvv fereho'ren v Sarah, a'i llais fel angy'es, ac roedd no un o Sir Fon o'r enw Joseph- ine run falh a lhasa hi wedi cad menthyg lIa;5 eos am y diwrnod. Oedd, yn wir, roedd y canu yn biwtiffwl. Roeddv.-n i'n leicio'r areithiau hefyd. Un da am siarad oedd y dyn o ac yr oedd mab "f hen Domes Gee yn ddyn reit dymunol, ond ddaw o byth ha.ner cystal siaradwr a'i dad. Un nobl oodd yr hen Gee. ae er fod ei enw fo yn ddigon Sifnecr roexld o'n Gymro siort ora. byncddiT reit neis oodd Maer Lerpwi, end fedra i ddara dallt pain mae'n rhaid i Saeson mwy o eroeso na.'r Cymry yn y Steddfod. Rhoweh barch i bawb. ond peidiweh a rhoi mwy i bobol ddiarth nag i'r bobol sy'n gncud eu gora p-art.ra o hyd. Y peth ddaru mhlesio i fwy a o ddim oedd cadeirio y bardd, a tordd dim dowt nad bardd oedd yn cael ei Gradeirio chwaith, achos mao Tom Owen, Harvd Elwy. o'r un waed a'r awen wir, ac yn modru barddoni run faih yn union ag y mae'r adar yn canu, am mai hvnv ydi ei anian o. Mae ei frawd o, David Owen, Dinbych, yn fardd da hefyd. ond dim cystal a Tom cr ci fod o wedi cnill mwy o tad- ciria. Mac chwaer iddyn nhw yn llawn o dal- entau hefyd—hi oedd ail wraig Isaac Foulkes, ■Ivorpwl, toedd dim gwell sgwenwr na fo—y Lbfrbrvf-vn Nghvmru. Mi waeddis heddwrh dros Lob man wrth gadcirio Tom — roedd o'n haeddu chiars iawn. Toes dim yn hunanol yno fo-mae o'n svml a dirodros, a run fath a fo'i hun bob amser. Wei done, yr hen Horn. Fydd Mynvdd llirnethog a Hafod Ehvy ddim yn brin o feirdd tra bvddi di byw. # Plti garw na Alafon yno, ond mi wolis oi hanes o yn Sir Fon, a fodra fo ddim myn'd i'r ddau Je ar unw-iith. Un clen ydi'r hen lane, a mae o'n fcirniad gonest hefyd. 1\Ii roedd Llew Tegid yn arwain yn fvwiog. Mae gyno fo ddigon i ddeud ac yn medru ei o'n dda. Roedd c'n rhoi oel ar bob peth. no nid oel traccl mahvo doedd o chwaith. Mi fedra ddcud streuon oedd ochra pobol jest a hollti. ond chafodd o ddim llawer o amser. Roo-dd y oonsart yn gampus hdyd. David Hughes oodd i gora gen i o bawb. oDd rcedd y lleil) yn werth maud yn mholl i'w gwrando. 1I,Ti es adre wedi mhlesio'n anghvffredin, a mi af 1 Steddfod Llanrwst- etc os bydda i byw ac iach n "1.