The Rhondda Leader

Y CREULONDERAU YN ARMENIA, 1894-5-6. Och farwol gri I fe waeda gwledydd cred Armenia 'n ochain sydd, mae brad ar led. Annesgrifiadwy'r clwy', mor erch y lie, Mae'r dda'r a'i chlustiau'n dyn. a mud y ne', Y rwysgol lef, a dwys ruddfanau'r llu A wisgant haul a lloer a mentyll du. Ha greulonderau r fall! hen uffern ddrwg, A'i rhengoedd cas sy'n troedio'r maes mewn gwg' i r O u hoi mae tan a mwg, a gwaed a lief, Carcharau 'n orlawn o'i anwyliaid Ef Anwyliaid Duw heb amwisg ac heb fedd, Pob rhyw, pob oed, dan dried mor sal eu gwedd! Y fam a'i baban bach y forwyn bur, A'r tad a'i fachgen hoff orchuddia'r tir. Yn drwch feu ceir ar laswellt bryn a dol, Tra'n ceisio ffoi, ac uffern ar eu hoi. Hen eirfdau annwn hyll waghawyd oil— Pob peiriant a phob cledd—does un ar goll. A chadfridogion angeu dan eu rhif, A'u milwyr du-y rhengoedd mwyaf hyf, Rhai'n alwyd 'nawr i dir Armenia draw A mor o waed a welwn ar bob llaw. Creulondeb mewn botasau dur sy'n rhydd Ar faroh, ar droed, a'i ddieflig rengoeda qdc1, Yn sathru'r maes mae gwywder ar eu hoJ) Mae'r gwyrddail ir yn goch ar fryn a dol. Cenadon annwn a'u dinystriol gledd (Mae angeu'i hun rhag rhai'n yn welw'i wedd). Mewn rhyfelgerbyd mae Anlladrwydd du Dan fedals uffern fel pencadben hy, Yn dadgloi drysau ddiogela'r fam, Dan fedals uffern fel pencadben hy', A'r forwyn bur a syrth o flaen ei gam. I gri a gweddi byddar ydyw hwn (Diniwed blant a rydd dan ingol bwn) Nes aelwyd bur a sanctaidd allor nef A rwygant; ac a syriMant gan eu lIef I Newyn a haint, a mwg a than y sy' 'N ngordaenu'r wlad, ac O mae'r oil mor hy Nes tref a phentref, cartref ar fryn a dol Sy'n wenfflam-du-garneddau ar eu hoi. Carcharau holltant! mud cyfiawnder yw Ni cheir ddadleuydd i ferthyron Duw. Nid digon carchar yn Armenia draw, Ond rhwng ei furiau teimlir troed a llaw t Creulondeb cas: yr andras ar ei hynt, I'r carchar cul fe chwyth y deifiol wynt, Ha 1 marw carchar, marw seithwaith yw 0 dan arteithiau'r fall. Gwel o fy Nuw! 0 gwr i gwr i'r wlad fe daena'r llef, A dyfnder hon ni ddeall ond y Net, Llef enaid yw-Ilef calon yn ei gwaed— Llef baban gwan, lief mam. lief chwaer, lief tad, Llef brawd mewn ing, Ilef oer dan haiarn droed, Mwy poenus hon ni chlywodd neb erioed. Hen gwn v pwll a gwancus ddanedd hir, Mewn gloddest maent ar oreu blant y tir, Ni allodd calon Pharoh fwya'i gwg, Na chalon Jezebel wneyd mwy o ddrwg. Mae Herod, Nero, Pabau Rhufain oil A'r waedlyd Fari gyda rhai'n ar goll; Yn swn Armenia fach a'i chalon bur, Sy'n gwaedu ac yn-marw dros y gwir! A ofyn neb, Pa greulonderau sydd Yn rhwygo r wlad, flynyddau nos a dydd? Aed trwy y ddinas cyn tywyllwch nos, Aed allan trwy ei phyrth, ac heibio 'r ffos. Pob ty sy'n wag, mae gwaed ar ddrws a mur Yn olion gwanc y Twrc a'i finiog ddur. Aed heibio'r dref, mae'n garnedd ac yn llwch, Bu yntau 'r Kurd yn hon yn tynu'i swch. Aed at y garnedd draw, ol pentref yw (Ond nid yw ei breswylwyr heddyw'n fyw), A gwela bedair mur fu gynt dan do, Yn anedd glyd tra bu ei ddrws dan glo Ond heddyw, moelion, oer, a IIwyd eu gwedd, Ac oer y teulu oll-fel man eu bedd! Aed eto trwy v ddol a'r meusydd draw, Ag araf gam gan syllu ar bob Haw Mae olion tan a difrod yn mhob man, Tra'n gelaneddau nl mae cryf a gwan Yn gorwedd ar y maes mewn gwlaw a haul A'u cysgod ydyw coed—a'r rhai'n heb ddail! Mae ereill yn y pwll neu dan y graig- Y gwr fan hyn, fan draw 'i rinweddol wraig. Carneddau briw bob man orchuddia'r tir, Heb fedd, na maen, na chyfaill ond y gwir. Aed i'r farchnadfa! palla calon bardd, Rhyw wael ddihiryn fel gwyllt ellyll chwardd. Am beth P Am hyn: mae wedi maeddu'r byd, 0 bob creulondeb. dyna'r penna 'i gyd. Ni ddienyddiodd Rhufain fel efe, Bartholomew ? mae'n wyn ar lyfrau'r ne', O'i chyferbynu ar anfadwaith hwn, A thystion Crist ni roddwyd dan fath bwn. Anghyfanedddra a dystawrwydd sy Anwyliaid Duw 'n sathredig ar bob tu, Lie gynt oedd mawl a gweddi, can a chlod, 'Does ond cyfarthiad cwn a rhwygo 'n bod I Armenia fach! cunadau nghalon I Gyflymant wrth ddesgrifio 'th boenau di. Y gwan, ddiniwed, ffyddlon dyst dy Dduw, Dan draed Mahomet i 0 na chaet ti fyw. 0 na chyfodai prophwyd yn dy ddydd Neu angel mawr a amddiffynai \h ffydd. Ac o na rwyga'i nef, a deuai lawr Dy Dduw a'th Farnwr yn y danllyd awr, A threchu'r gethern waedlyd yn eu lIid, A'u gyru draw-tuhwnt terfynau byd! (Amherawdwr Twrci). Ha Deyrn diras ha amherawdwr drwg, Mae haul a lloer yn daroganu gwg, Mae ser y nef yn crynu megys dail, Mae tir a mor yn ffromi bob yn ail. Cenedloedd sydd mewn ing o'th blegyd di Ewma'r don, a chynddeirioga'r Ili' Fe daw'r ysgydwad mawr, a syrth dy sedd, Cei di rwy mgol awr a dyfnach bedd. Ai anhrugarog wyf? Cywir yw Ef'. Sy n eistedd ar amgylclibedd dae'r a nef, Fe wel fy Nuw, fe wyr, mae'n pwyso'r oil; Oddiar ei lyfr gwyn a dim ar goll. Ond, ble mae'r amddiffynydd gwrol hy'? Pa le mae barn, paham yr oedi sy' ? Paham na neidia nerth i wisgo'r gwan, Paham na chyfyd cad ei lief i'r lan A'i throed ar wddf yr annuw sydd a'i gledd Mor goch o waed, a'i daro ef i'w fedd? Paham? paham? cyfiawnder ofyn pam, Paham, paham, dyoddef gwlad fath gam ? Os bu genhadaeth i fagneiau erch, A maes i wn a chledd er mor ddiserch. 0 dyna'r maes, lle'r Twrc a i ddwrn o ddur, A'i galon haiarn sy'n anrheithio'r tir. 0 fegnyl,. chwim grynhowch; gleddyfau dewch; A thrais wallgofrwydd cas a'i frad dyste .h, A thithau Ewrob war pa fodd, pa fodd Yn llonydd mae dy deyrn tra brad' ar g'oedd ? t P'le mae dy galon ddewr, ple'r ysbryd hy', Ymladdodd frwydrau'r swan yr amser fu ? "Chwech gallu mawr," a'r chwech yn gallu dim! Chwech coron heb un gem, chwe' braich heb rym, Chwe genau'n fud, tra gwaed yn lliwio'r llawr, Chwe sedd mewn gwarth hyd ddydd y cyfri' mawr! 0 Loegr, deffro, cwyd o blaid y gwan, Dros ftydd a rhinwedd aed dy lef i'r lan. Arwain dy rengoedd dewr dros for a thirj Rho yn Armenia 'th droed ar graig y gwir. Saf, fel y sefaist yn y dyddiau gynt, A chwified dy fanerau yn y gwynt, 0 blaid y gwan, dros ryddid crefydd nef, Gogoniant mwy fydd marw drosto Ef. Na bod yn fud ar gyfyng awr fel hon, Tra Rhinwedd gun a'r cleddyf yn ei bron. I'r gad, i'r gad! a tharo dros y gwir, Dinoetha'r cledd a gysgodd yn rhy hir. Taro, os taro rhaid, taro y drwg, Diffodd y fflam, gosteg y mor, a heria wg, Y fam amddiffyn; cadw'r ferch yn fyw Rhag llid y blaidd, gwared y baban gwiw. Rho'r gwr yn ol i'w wraig: a'r tad i'w blant Tyn ddannedd ci, a chwipia aflan chwant Yn enw crefydd bur dyrcha dy lef, Os cwmwl sy, fe wrendy nef y nef. Cyfod, fy mjwlad, paham yr oedi mwy? Bob dydd a nos dyfnhau mae'r poenus glyw'. Mae Rhyddid, Ffydd, a Rhinwedd dan eu loCSj 0 gwel yr Un sydd heddyw'n dwyn Ei groes. Edrych ar Hwn, mae'n galw arnat ti: Mae'n danllyd awr! bydd ffyddlawn 'nawr i mi. Oakengates, Salop. W. Maurice.

Amrywiaethau. £ 200*000 ^ywys°g Cymru wedi ei yswirio am Mae 30,000 o brydiau bwyd yn cael eu gosod ar y-byrddau yn y Senedd bob senedd-dymhor Mae y Dutch yn difa mwy o dybaco y pen oa- UQbl uurhlw wl arall.

Eisteddfod Cadeiriol Cosen Blaenclydach, GWENER Y GROGLITH, 1900. BEIRNIADAETHAU. Testyn y Gadair., "Ayr IlYfimau a agorwyd." Chwe' chyfansoddiad dderbyniwvd ax y testyn hwn. Cystadleuaeth siomedig ydyw yn mhob ystyr. Mae y nifer yn ychyd^, ar cyfansoddia4iftu i raddau yn is-raddol. Hwyr- ach nad yw y pwyllgor yn rhoi periraitti chwareu teg i'r cystadleuwyr wrth gyfyngu y maes i gylch triugain llinell. Carwn awgnonu y priodoldeb iddynt estyn y terfynau l ddau can' llinell. Pe gwneid hyny, credaf y ceid gwell cynyrchion. O leiaf gelfid, yn rhesymol, ddisgwyl gwell. Testyn ardderchog ydoeaa hwn-yn cymeryd i mewn holl amgylchiadau rhamantus Dydd y Farn. Bu y ffaith hon yn dramgwydd i rai o'r cystadleu wyr-cana-nt i'r Farn yn hytrach nag i'r testyn gosodedig, sef, A'r llyfrau a agorwyd." Arwyddwyd y cyfansoddiadau ddaeth I law a'r enwau canlynolPererin," U Un fydd yno," Arianfryn," "Disgybl," Credadvn, a Llais arswyd." Ffurfiant yn naturioi^J'Ti ddau ddosbartli. Yn y dosbarth isaf rhestrix "Disgybl" a "Chredadyn." Ni chaniata amser i mi fanylu llawer arnynt, ond gwnawn nodiad byr ar yr oil ar wahan. Disgybl.—Egyr ei bryddest fel liyn: law "Mor ychydig a feddylir wrth gyflawni n gweithrediadau, Y bydd rhaid eu cwrddyd eto yn ngole nefoedd clau— • > Y bydd rhaid i bob dyn hefyd wel d ei bun yn eglur eto, Ofer meddwl fod y beddrod yn ein claddu nl mewn ango' 0 na, y mae cofnodydd fcywyd dyn, law 'n rhv gelfydd ft, 1 unrhyw fedd, na 'stormydd amser fy ddifodi'r fath argraffydd." in Mae y penill ddyfynwyd yn synwyr eithaf da, ond nid yw yn farddomaeth, ac an- ffawd fawr "Disgybl" yw mai barddomaetU ofynir. Cyfansoddiad amrwd a dibwynt ydyw drwyddo. Credadyn. Arddengys yr a^vdwr iawn o ryw fath o allu desgnfiadol. yn hwyliog—yn rhy hwyliog weithiau. Tenn. Iwn, ar ein gwaethaf, fod mwy °1swno Aj sylwedd yn ei frawddegau. l)echreua hyn:— Ha! wele orseddfainc fawr wen Yn A'i llewyrch yn cyneu y dwyfol ariaaJ Fel pe cyd-fachludai mil miloedd o heuliau, Ar loewon afonydd y dwyfol dalaethau. 11 Mae y llinellau agoriadol hyn yn o ansawdd gyffredinol y darn. Ond sylwi ar y llinellau hyn, gwelwn fod mwy o sw sylwedd ynddynt. Yn gyntaf, gwel fainc wen a'i llewyrch yn eyneu fel pe miloedd o heuliau yn machludo lyniad machludiad heuliau yw tyivyll nid llewyrch? Hefyd, y u.ae'r heuliau hynj yn machlud ar loewon afonydd, y y ywyn cymeryd He yn fynycj\ °^fJn sJa&(, ymyg bardd. Teimlaf awydd gofyn gy o Islwyn:— O Farddoniaeth pwy a roes Awdurdod ar y fath angyles Mae y darn hwn yn llawer mW^ « Ddydd y Farn" nag i'r testyn ddewiswyd gan y pwyllgor. „ Yn y dosbarth goreu saif Un fydd yno," Pererin," ac "Ananfrjm. Mae cymdeithas yr awdwyr hyn gryn dipyn yu fwy urddasol na'r rhai fu eisoes yn J gloriau, er nad yn codi yn uchel nag y yn ddwfn. Y cyntaf gaiff sylw yw: yd odii- Llais arswyd.—Cywydd dderbynwytl wrth y cyfaill hwn, ac ar y cyfan yn gywydd gweddol iawn. Declireaa fel nyn • Dryeh y Farn Edrychaf fi Ar anian yn gwirioni. Nid wyf yn gwybod ond am ddau gwirioni, sef yw y rhai hyny, ffo Nis gallaf ddeall llinell ''Llais arswyd yn yr ystyron a nodais, ond dichon maj y, nyvo.a oedd ganddo ef i'r gair. Nis gwn be wrtli "gynwrf twrf" yn y. dryd^d hneU cliwaith. Nid yw agos gywir parth « fod ei gynghanedd yn lied ddifrychau. wy linell dda yw y rhai hyn: "Yny Farn yr annuw fydd Yn ei dywydd yn duo." Credaf fod cyfansoddiad Llais axsvp, yd," fet amryw ereill, yn fwy priodol i Ddydd y Fam nag ydyw i'r testyn sydd yn ei flaenori. Un fydd yno.-Ysgrifenodd yr awdwr hwn gyfansoddiad digon caeth a diwastrafl- 18 gellir dweyd fawr yn ei erbyn, nas Odld dlm yn ei fiafr. Y dittyg mwyaf ynddo yw diffyg newydd-deb barddonol. Mae y gwirfardd yn gallu gwneyd cyfaill o'r ofnadwyaeth mwyaf. Anturia gerdded yn llwybr dinystr, a gwna goron i'w arwr weithiau o fellt. Cyfieitha y daran i iaith y bobl, a dringa fynyddau sydd yn crynu ar fraich daeargryn. Ni phetrusa. orchymyn marwolaeth fel pe yn gaethwas, a i gyfeillach yr ystorp heb ofyn caniatad. Nid yw yr awdwr hwn yn gwneyd dim or fath. Bydrlai yn well iddo anturio mwy, hyd yn nod pe yn haner lladd ei awen yn yr ym- drech. Cofied hefyd nad yw esbomad a phechaduriaid yn cyd-odli yn briodol. Pererin.-Cyfansoddiad nid anhebyg i'r di- weddaf fu dan sylw, ac o waith yr un awdwr, debygaf. Mae hwn, fodd bynag, dipyn yn fwy awenyddol a byw. Gydag ychydig bach rhagor o ymdrech a gofal, gallasai Pererin fod yn y gadair. Defnyddia bymtheg llinell, allan o driugain, yn nechreu ei bryddest I ddarlunio y Farn yn gyffredinol cyn dyfod at gnewyllyn ei destyn. Mae ganddo bedair ar adeg drachefn yn y diwedd nad ydynt yn dal dim perthynas uniongyrchol a'r pwnc. Pe wedi cadw yn agosach i'r testyn, nid oes genyf amheuaeth nad y Pererin" hwn gawsai le i eistedd, a dadluddedi'r awen wedi ymdaith mor bell, ond "treiswyr sydd yn ei chipio hi." Arianfryiz.-Alae genyf agos gymaint i'w ddweyd yn erbyn y bryddest hon ag odid un y y gystadleuaeth; ond y mae genyf, yn wyneb hyny, fwy i'w ddweyd yn ei ffafr nag sydd o blaid yr un arall. Ond paham, tybed, y myn awdwr mor feddylgar dirdynu iaith, sillgolli ar ol cydseiniaid, a gwneyd ei hun yn ddeddf tra mae arall ddeddf yn bod ? Wedi cael cwyno yn herwydd y pethau hyn, nid wyf yn petruso canmol cryn lawer ar y darn fel cyfansoddiad meddylgar a thestynol. Beth bynag arall sydd ynddo fel rhagoriaeth, cadw- odd lygad yn Hygad a'r testyn o'r dechreu i'r diwedd. Nid yw ei feddyliau bob amser yn glir nag yn farddonol. Ei arddull hefyd sydd bell o fod yn ddymnnol, ond y mae yn y cyfansoddiad lawer o berlau'r testyn, yn gymysg a rhywbeth arall na waeth heb ei enwi. Hoffwn yn fawr allu cyhoeddi hwn yn gyfansoddiad glan, ond nid ydyw felly. Er hyny, nid oes ynwyf y petrusder lleiaf 1 ddyfarnu yn gwbl deilwng o'r gadair a r anrhydedd perthynol iddi.—Ar air a chyd- wybod, J A THRON.

Yn Iceland er fod yno Bid eee ond 4au bedogeidw#4 »

ï Rkondda District Council. ^Strict CnriM^i meeting of the Rhondda Ambers p C1J Was held at the Council ^an (]\jr ifAJ^. on Friday, the chair- Vtere also nrQ1S ^orris) "residing. There Jones (viP^ef*t:—Councillors W. T. Mnr.C ail^an)) Thos. Davies, J. I)'arn WatkLa\Lie^ellyn' E- P- levies, ?'11 Mat+vS' Williams, Dl. Evans, tanis, Dr 'ft1 Rowlands, J. D. Wil- »;es' G„^ £ vThomas, Dd. Smith, Thos. qv* Jones T rvf' Brooks. Phili^ Rees, Ti1 Thos. Thomas, j- Walter'jr Viw Williams, with the cler. r'Herbert t §an? the medical officer, ones, and other officers. Before6 ^}"s- Ibr»aham. 111 eetin» tu^UClng the business of the j'.0J1cloleiiCQ wi+w1irmari move<i a vote of laHent (Mr in ,e rePresentative in Par- liament h« au ^-hraham) in his sad be- 5r W. T e sudden death of his wife. the mn+- GS' Vlce~chairman, seconded, Sm§ in silence Carried> the Council T}ie Q^0fldda's waten Well. t>av'ng rece?v51 ^?*er Committee reported ie<?l? eOquirin from Mr Togarmah ration it was the Council's in- i' carrv*n ^le ^yn Fawr scheme, !fed i»to an 0Ut of which he had en- t their en»iv, a^reeinent with the Council wlto reSv fr;- The Clerk was instruc- A i resPect fl?' tiiat nothing definite s+ le^er wna had yet been decided, t! lQg that i!'ead from Mr W. W. Hood I?'1 the ,st;, 0 was Prepared to superin- J!l°ndda. |ulg °f a deep well at Blaen- 1,.Ce!ain f7V,e5 lerWas instructed to if i+ tJood what his terms to Mr Tr'W a? decided to carry out the Alg the plan? re?ied that thc- cost of ft 1? ^ine-,1 Land specifications would Wight' W' SwPP'y. vi!^rilcted fl ^ilmour and Mathias were vjfV to ascei-f ^1?1t Gilfach Goch with a an afi fain[nS the best means of pro- rict. e(luate supply of water for the Iload^, '^Pfovemcnfcs. ('J? Clerk LS?mmittee recommended that to^aiiy aj-t--1 e the Treherbert Brewery K toWarrl!lg.iWhat fchey were prepared ttiii.+eivycld PT.' e Proposed widening of f0r ee visit n*Sl.ng; and that the com- °f.k r^Re at T llllsPect the suggested site '1in>r ^aiHe-5 wynypia that the tender li 1°Vemen+ dwards for the widening and w^>t?L°^Tyntyla Road> Ystrad ^cp„i °ad p* Road, Trealaw, and Ceme- terJ and a beins/ the lowest, be feef ^oad it> at the footpath along Ceme- aW5 he widened to eight 1^' ^or'ko6^ Sjven out for the private at Tonypandy. 4nStalLR?adS a"d Ughting at o the (>„, ^rora Cwmparc attended ^Paro ttCid to take over the road N))nl' The J?" t? Pr°PerV light, the Wcl^ esttian -D- C. Jones^ who acted ^%)COll^ition Sai the road was in a very I a ditr.1,' ,.aud in wet weather was Uv^i8 ioiun' roni one end to the other, W Thev^t health and dangerous V„e W 2n been seeking a road n? to noirr ?eaf s> had been promised it, f.ce bep ,a^ not received it nor had !nt 6 sPeat Jn reply to the chair- d 8ev iSaid road was a pri- members suggested that Vtj0he SronnJ oyld make- an effort to ^Peri!! t°^arri "fiords to give a«contri- tL \t° tha 8 e cost, otherwise the u.as Hi rivate °«+ners Would he very great i eJ}<w intn £ treet Improvements Act force The Council would tho01?111^^66 t° meet the depu- 1011 to hio^ir d seen the landowners. „ pra. effect vvas carried. SaWi?*e Clause. they harf ^0'9^ Association wrote !8 a*l nft^nter-o P'aced Messrs Evans and G Pav^' onyPandy, on their list n-^ges tlie Society's recognised A ^ihkter ^va OSlcida Grievance's. cber of from the Mid-RhoncTda t°aven(5Ilcil tn CaHing the attention of s^Se&t1 Wa8 ri 1 manner in which the ii6(l that 4?ne at Mid-RIiondda. They h)C(!clj s?ave« roads should be swept mnrgl»g done before eight XV CfSn8- further c5n- ihl^6p? Tli t»°^ Public conveniences ^ere ilhJ Roads and Health Com- instructed to deal with the P°gade's Wants. S°*S;8 for t\eFifie Bri«ade appiieii for Sa^c ?ete ohti,-rei?e"' Their present fftv. ^scrifjf,- 1Ded eight years ago by &>i SoiHetvi§ades wo R S- Griffiths anH^ i6 contmually asking wnull rate they were ■5S^ Sd-f,°°n have th«m en- cJhJ^ 0u8ht it Cllf hands- Mr J- ^ere un -°uld be better if the PljH^dthe offier the c°ntrol of the W Nsl huldred^ /s aPP°inted by them. their "f P.0Und« worth of ap- So ^j0llsible t ession and no one was +& n°t thtl Dr- Thomas ^nin°il. r,°ut brigades should ft Vni Wero^ ^SS1Stan.ce from the tariiv r °ing their best to get ttlUt Could »°t get it. ^"Pplication Were asked to con- t °f M«>ney. b3° 4?iac'k,)Sn c^d a Io-an of £ 10,000 r/|«t°Sie°rp^Tdpat 0 at the rate of £ 1,000 Way^eH -^ill Hall p* filthy °pen Mth 8, aiiri c°tttiniian '• entre, where ftlso tnainUggested thaf1'^ khe habit of a<ie a n sewer ri 1 e connected oorn^nCm Dd- Smith \tVMp!Ven near fhP o111^ with refer" ^^i;d?rhys Cse^f Sc5ools' T^Iors- therf °f childrp an Ported out The £ Were continually i^isa ^ei"e and he de^ 6 Tas dangerous fc0"' Th"18 7d to know what t0 Surveyor 8UP-Press the ,nstruoted N& Clerk with Ra r^Pply 0f ^erST,ln resPect Ca0ii ^ontS ^Patiy T,e p°ntypridd Council -ket a,ll th ad ie agenda was the )ect *as 4f««d tt. '4 an faett tl. Licen8e. aewlj erected Lyceum Theatre at Pentre. The Surveyor, who, at the last meeting, had been asked to draw up a report, said he had not done so, but had inspected the building. Dr. Thomas said it was important that the lesees should get the license as the, had let the hall for next week. The Surveyor stated there was considerable comment in the district regarding the building by peo- ple who had no knowledge about-it. After further discussion a committee, which in- cluded the surveyor, was appointed to visit the theatre with plenary powers to grant the license if it was in order. The intended resignation of the Clerk. The following letter from the uierk waa again read "In consequence of the enor- mous increase in your work I feel compelled to ask you to relieve me of the duties of Uerk, as I find that more time is required for the discharge of the duties as Clerk than I have at my disposal. Having regard to the legal department the same remark does not apply as there will be no difficulty whatever in my firm conducting that in a manner satisfactory to the Council, and if the Council desire it we shall be prepared to continue to act as the lega. advisers of the Council and to attend the meetings of the Council. Thanking the Council for all the courtesy they have shewn to me during the long period which I have acted as their Clerk, I am, etc., Walter H. Morgan." Mr Morgan said it had struck him that his suggestion was really the wish of the Council. He thought it would work better if they had all the clerical work done by one officer. Though it would be a pecuniary loss to him, it would be a big gain to the Council. He thought perhaps they would appoint Mr Hopkins as clerk and accoun- tant, and give him an assistant with the clerical work, and his firm could have at- tended to the legal work and attend the meetings once a month at a fixed sum for the ordinary regular work, so that it would notfbe any more cost to the Council. If the Council wished it be was quite prepared to remain as he was, but he would not like to stand in the way of Mr Hopkins being promoted. In his letter he had said he could not find time for the work, but if they wished it he must and would find time. After a discussion it was unanimously re- solved to ask Mr Morgan to withdraw his letter and to continue his duties as hereto- fore. This the Clerk consented to do, and added that he had arranged for the services of himself, Mr Nicholas and Mr Jarrett to be at the disnosal of the Coun- cil. He thanked the members for the con- fidence they had reposed in him. The Medical Officer reported that during the month of May there were registered 447 births, equal _to a birth-rate of 42.3 per annum. During the corresponding neriod of last year the i.trth-rate was 27.8. The number of deaths were 206, equal to a death-rate of 19.4 per 1,000 per annum. Measles caused 28 deaths, scarlet fever iVie, diphtheria 10, whooping cough seven, and typhoid fever one, the zymotic death-rate being 4.4 per 1,000 per annum.

Cqats about China. Chinese streets are not often more than 8ft. wide. It is believed by Chinamen that cats' meat is a remedy ior lung diseases. lit is served in most of the Canton restaurants cooked in various ways. There are hermits in China who tear out their eyes in order, they say, that by closing the two gates of loeB, they may open the thousand gates of wisdom. It is reported that the Chinese minister at Washington spends more money in tele- grams and cable despatches than the Gover- nor of the United States. His expenses in telegraphing reaches an average-of £ 200 a week. One day recently he spent P,400 in sending despatches to China. The Chinese are ahead of the world in the preparation of roast pork for the table. After it has come out of the oven it is hung in the smoke of various aromatic herbs, which gives it a delicious flavour. All the streets of Pekin are at right angles and laid out like a chessboard. After one has passed the great city gates, the feeling is as if you were shut off from the outer world, and entirely in the hands of the Chinese. The following are proverbs by Li Hung Chang: Every day cannot be a feast of lanterns. An old man marrying a yotlngwife is like a withered willow sprouting. Would you look at the character of a prince, look at his minister; or the dis- position of a man, observe his companion; or that of a father, mark his son. Those who cannot sometimes be deaf are unfit to rule. Let the family of a man who has brought the comfort look up to him as up to Heaven. A very large number of the Chinese are Buddhists. Buddha was born 623 B.C., and the Chinese form of the worship embraced a trinity known as the Three Precious Ones, namely, Budda, the past, Dharma, the present and the Lord, and Senga, the future and the church of the priesthood. The moral code of the religion contains ten commandments against killing, stealing, adultery, lying, sellino, wine, speaking false of others, self-praise and backbiting, parsi- mony and scoffing, uncorrected anger, and reviling the Three Precious Ones. The Buddhist Church has infant baptism, confirmation, masses for the dead, rosaries, chaplets, candles, sacred water, and pro- cessions. The teachings of Buddha were reduced to writing 93 B.C. The entire canon of the faith was compiled in A.D. 400. In this Budda is described as coming from heaven, being born of a virgin. welcomed. by angels, received by an old saint, presented in the temple, baptised with water, and later with fire. He is described as astonishing the doctors with his understanding, was later led into a wilderness, where he was tempted by the devil, and thereafter he went about doing wonders and preaching. He was a friend to the poor, and transfigured on a mount descended into hell, and finally ascended into heaven. It seems doubtful when Buddhism was introduced into China. It is recorded, however, that in the year 63 A.D. the em- peror Hang Ming Li had a vision wherein he saw a great golden image around whose head was a halo, and it was believed it meant Truth. The Emperor's brother, Prince Tsu. having heard of Buddhism from india, said the vision seen was nothing but the great Buddha. A mission was sent forth, which returned after some years, bringing back a wooden image, a counter- part of the golden one, one book, and a Hindu priest. The great temple in Pekin, called the Yung-Ho-Kung, or Lama Temple, is a Mongol Buddhist monastery in which there are some 1,200 acting priests. Here the dogmas of Buddhism are taught under the control of a living Gagan or living Budana. The studies comprise a course of instruc- tion in metaphaics, ascetic duties, astrology asfl medicine,

Pob Gohebiaethau, Barddoniaeth, &c., i'w cyfeirio i'r Golygydd.

:JSarbboníaetl). AT EIN GOHEBWYR. Y Ser.—Englyn tlws ddigon; ond y llinell olaf yn wallus. 0 ddiffyg gofal mae coll "n" ynddi. "Lliw Eden mewn lien hudol." lawn fel hyn- Lliw Eden mewn lie hudol. Lliw Eden mewn Haw hudol. Neu fel hyn- Llun Eden mewn llwyn hudol; neu Lun Eden ar len hudol. Pwy bia hi ?-Ai ni anghofiashoch r'oi penawd y darn ar fesur rhydd uwch ei ben ? Fodd bynag mae yn gymeriadwy ddigon, er heb un pen! Tysteb J. A. Thomas.) A.C.—Cywir a der- by niol. Robert John Thomas.—Anhawdd gwybod beth i ddweyd am ddarn fel hwn. Os bydd unrhyw ddarn yn werth i ymddangos drwy'r wasg, mae yn werth ei ysgrifenu ag inc a gwneyd rhyw ymgais at sillebu, accenu, ac odli yn agos cywir. Nia yw gwen a wen, nerth a gwaith, trombone a home yn rheol- aidd yn y brif odl. Englyn i'r Meddwyn.—Dim ond un llinell gywir. I r swyddfa lolo Caernarfon, Myfyr Ilefin, a J.B.J.

Y SER. Mor dyner yw'r ser siriol-yn gwenu Gogoniant i'r dwyfol; Ai yw'r nef yn rhoi yn ol Llun Eden mewn lie hudol ? Myfyr Hefin.

GWIRIONEDD. (Buddugol). Gwawr hynaws y Gwirionedd,—yw unig Ffynonell pob rhinwedd; Gyru mae y gwr a'i medd, I for o swyngyfaredd. Nathan Wyn.

BEDDARGRAFF Y Diweddar Mr Phillip Williams. Dyn oedd ein Williams daenodd yn helaeth Ei ddoniau dirif i'w rhoddi n doraeth Wylodd degau ddydd ei gladdedigaeth Ddagrau llifeiriol o'i ol mewn alaeth Dygodd yr holl gymaogaeth-bawh o'i du I'w bybyr garu am bob rhagoriaeth. Nathan Wyn.

TYSTEB Mr J. A. Thomas, A.C., Pentre. Gyda boddineb tystebwn-dalent Sy'n deilwng o ffortiwn; Enwog arweinydd goronwn, A hwre yn hyf, rhown i hwn. John Tomos, ie, tyma Ti yn iawn, dan bert wen ha'! Treorci. Myfyr Hefin.

MYFYRDOD. Byd yw hwn sy'n llawn o ofid, Byd o wylo a thristau Ydyw'r byd yr ydym ynddo, Rhyfedd fel mae yn parhau Pan edrychwyf i'w derfynau, Mi ganfyddaflawer iawn Ynddo'n wylo dagrau heilltion 0 foreudaydd hyd brydnawn. Llawer sydd ar wely cystudd, Ofni angeu nos a dydd- Ofn nad ydynt ddigon parod I wnyebu'r farn a fydd. Minau ydwyf yn ei ofni, Bron a diga)oni'n lan, Pan yn meddwl am awr angeu Chwerw iawn sydd o fy mla'n. Ar y Prynwr byw' mi bwysaf, A'i dragwyddol allu Ef Yn ei freichiau af dan ganu 1 drigfanau nef y nef. Dy adnabod, Iesu tirion, Cyn gwynebu angeu du, Pryd y caf fi fudd ugohaeth Trwy fawr haeddiant Calfari. Abertaw-. Neander.

Y BLODAU CELFYDD. Mae ynwyf ryw awydd angerddol 1 anercii y blodau ar ga n, Y rhai sydd yn hynod amrywiol, Ac hefyd yn hynod o fan Mae dwylaw celryddyd yn uchel— Ydyw, yn uchel, yn uchel ei, phen, A sicr y dyga fawr glodydd I drigolion i gyd is y nen. Mae arnynt heirdd liwiau i'w canfod— Y melyn, y coch, a'r un gwyn Edrychant yn hollol mor brydferth A'r blodau ar lethr y.bryn Hwy ddygant holl sylw trigolion A alw'ant i edrych y lie, Nes byddo rhyw awydd cryf arnynt I fyned a'r blodau i'w tre'. Yr ydwyf yn sicr fy meddwl Na chant un o'r blodau bach tlws, Am eu bod yn hynod o brydferth, A'r cyfryw sy'n ymyl fy nrws. Yn sicr, m'aent yn tebygu ( A'r rhai a geir gan anian hardd Mae'r oil o'r blodau sydd gan njitur Yn gan' anwylach gan y bardd. Ni cheir y wenynen i ddisgyn Ar fai ijl,\n gelfyddyd A gavn* Os byddwn yn gwylio yn ddyfal Y boreu, ac hefyd prydna wn Os prynir y cyfryw dlws flodau, Y rhai sydd yn llawer mewn stor, Nad ydynt yn deilwng cyff'lybu I fiodau naturiol yr lor. Abertawe. Neander.

Y GORON GYFOED. Yn fachgen bach, penfelyn, gwridog,chwim, Ar fore teg, drwy ieuanc flodau Mai, Yr aethum gyntaf,—ac enturiaeth fawr, Fel newid dau gyfandir ydoedd,—heb Fy mwynaf fam, i edrych am fy nain A glynnu ynof hyd yn awr y mae Adgofion hyfryd am ddanteithion per, Am groesaw brwd am fyd o ryddid byw Ac am baradwys o fwynderau pur, A brofais dan ei chronglwyd. Melus gof Sy gennyf hefyd am y Goron hardd A ges wrth gychwyn adref, gan fy nhaid Hybarchus. Cedwais hi yn anwyl iawn am Flynyddoedd diofidiau. Rhoddais hi Cyn iddi golli ei thlysineb claer, Pan oeddwn ar ymylon ugain oed Am rywbeth gwell-am Waith Goronwy Mon; Ond torrais, cyn ei gollwng, ynddi nod Cyfrinol, fel yr adnabyddwn hi, Os cyfarfyddem eilwaith. Ar brydnawn Mewn heol gyfyn" yng Nghaerludd, ar ol Ysgariad maith o dri-deng-mlwydd a phump Canfyddais hi yn mhlith cymdeithion gwreng. Ymlawenychais wrth ei gweled; daeth Ar unwaith drosof.hiraeth chwerw am Y mebyd mwyn bore sydd mor bell, Dreuliasom ni ynghyd. Gan wylo peth, A diolch llawer, prynnais hi yn ol. Dechreuais, wedi cyrraedd Eifion eu, Ei holi am ei hymdaith drwy y byd. Atebodd hithau yn yr arddull hon- "Chwythodd rhai tymhestloedd drosof Er pan ymadawsom gynt; Profais lawer darostyngiad A dyrchafiad ar fy hynt.— Aethum o Lanrwst yn llogell Milwr meddw i faes y gad, Lie y clywais ochain myrddiwn Ac y gwelais ddistryw gwlad. "Crwydrais dros losgfeydd dwyreiniol Tyda theithiwr doeth a glew Bum mewn eira syn, tragwyddol; Croesais eigion maith o rew Teithiais fro ddi-haf-un arall Na bu gauaf yn ei hoes; Collais unwaith nos y ddaear: Yna dydd y nef a ffoes. "Cysgais yn y grug dibryder Ar y Wyddfa am flwyddyn gron Boddais yn r Mor Tawelog Gyda llano o forwr Hon; Bum yn gwrandaw ar gerddoriaeth Ddofn Niagra yn y nos; Gwelais wg yr lor yn falldod Ar ddyffrynoedd Canaan dlos. "Clywais ubain clychau Llundain Ddiwrnod claddu Albert Dda; Bum yn ffoi o ddinas arall Oedd yn wallgof gan y pla; Syllwn ar gadeiriad olaf Islwyn4 lawn o nefol rin Bum yn gwrando Owen Thomas Yn pregethu ar y green7 "Bum mewn carchar prudd ac eglwys; Bum mewn bwth a phalas hardd; Cefais wenau sant a llofrudd; Llonais gybydd sur a barddj Gwnaethum ddrwg a da fy ngoreu Creais hedd a thristwch maith; Bum yn angel ac yn gythraul I laweroedd ar fy nhaith. "Gyrwyd fi grtn wraig rinweddol At ei halogedig ferch; I drosglwyddo, fel apostol Iddi genadwri serch; Dygais gofion mab caruaidd At ei fam dros for a thir, Ac ymffurfiais yn ei chalon Sanctaidd, yn addoliad gwir. "Prynais fodrwy briodasol I forwynig lawn o wrys Gwridodd i brydferthwch newydd Wrth ei gweled ar ei bys; Prynais arch i eneth arall Laddodd siomedigaech gref; Nid oedd galar ar y daear,— Ceid lawenydd yn y Nef. Meddwais lawer llanc rhyfygus Torais galon ambell dad; Sychais ddagrau plant amddifaid, A dilledais hwynt yn rhad Cludais danwydd i fwthynod Oerion gweddwon tref a gwlad; Cafodd crwydriaid blin a chleifion Ysig drwof esmwythad. Dygais fanna i hen weinidog Welai o anialwch pell Cystudd unig a dinodedd, Olygfeydd paradwys well; Gyrrais drwy yr Ysgrythyrau Bywiol a chenhadon pur, Foes ahyfoeth, Dduw a nefoedd, I baganiaid llawn o gur. "Ofer imi ymhelaethu Ar helyntion moel fy oes,— Gwnaethum rywfaint o wasanaeth, A chynyrchais warth a loes Mae fy nheyrn yn galw arnaf Weithian adref o fy hynt, Lie disgwyliaf adfeddianau, Drwy losgfeydd, fy nhlysni gynt." Diolch iti am dy hanes, Cyflawn o ddyddordeb eres, Tebyg fu fy ymdaith inau Profais waeau a mwynderatt,— Gwelais haf a byd blodeuog— Gyda gauaf oer, tymhestlog, Ac yr wyf yn awr, fel tithauA Yn prysuro i ororau Pell, dieithrol, lie gobeithiaf Gael, drwy haeddiant Crist ffyddlonaf, Orffwys, wedi oes bryderus, Mewn ieuenctyd gorfoleddus, A dedwyddweh gogoneddus. lolo Caernarfon.

Y Parch. d. Pritohard, LlwynyP1* Diau y bydd yn dda gan liaws mawr o ddarllenwyr y Leader i gael ar fod y Parch. J. Pritchard, gynt o TonyT efail, yn awr yn Llwynypia, wedi Jf rhydeddu a'r gradd o ^7, °uan«rrl mewn Duwinyddiaeth. Hir oes i n n frawd i fwynhau yr anrhydedd.