Y Negesydd

• <; i v.*? rhagotoi at t, Hysbysebau iMASHACHOL i ARWERTHIADAU, EISTEDDFCDAU, BYRDDAU CYHOEDDUS &c.

einion r Braen. Y GWYNT. "Anad^ oer anwadal wyd, A'th myneb a wnaeth anwyd Troeci uid oes, nid rhaid, na dwrn, Nac. osgedd, corff, nac asgwrn Ni'th aned, oer dynged dau, J/fi'th ludd ing, ni'th ladd angau, Ni'th fedd y tan, ni'th fawdd ton, Ni'th wel dyn, ni'th ddeil dynion. Ystent flin, estynnit floedd, Ysturmant yr ystormoedd I" MEREDYDD AP RHYS.

WYR GLADSTONE A'R ARGLWYDDI Wrth anerch cyfarfod yn Mangor, nos Fawrth, cyfeiriodd Mr W. G. C. Gladstone (wyr y diweddar Mr W. E. Gladstone) at Dy'r Arr^jwyddi. Dywedodd mai y Ty hwnw oedd urjg nerth y Toriaid, sefydliad oedd wedi cam- (idefnyddio cymaint ar ei allu gwleidyddol fel tnai un angor yn unie oedd yn ei gadw, sef anhawster gwybod pa beth i'w roi yn ei Ie Os parhai yr Arglwyddi i gamddefnyddio eu gallu, anturiai ef ddywedyd na byddai yr anhawsder hwnw ychwaith yn un anorfod na pharhaus (cymeradwyaeth). Dywedid mai peryglus fyddai diddymu Ty'r Arglwyddi. Hwyrach; end ei feddwl ef oedd, fod yn ber- yglus cadw Ty'r Arglwyddi (chwerthin) Ooi bai am Dy'r Arglwyddi, buasai Iwerddon yn rhan ffyddlon, lwyddianus, a boddlon o'r Ym- herodraeth. Ond nid allai yr ArgIwyddi and gohirio'r cyfiawnder hwnw a'r Iwerddon. Nid dyna unig bechod yr Arglwyddi ychwaith. Yn ystod y chwe' mis diweddaf, ceisiodd y wlad hoo ysgwyd iau masnach y ddiod ymaith. Diolch i'r Arglwyddi yr oedd yr iau honno cyn drymed ag erioed ar y wlad. Deallodd y wlad fod ei chyfreithiau yn dramgwydd i ddirwest. Yr oedd miloedd o blant bach yn agored i demtasiynau anghymedroldeb. Yr oedd dwy ran o dair o holl droseddau y wlad yn ddyledus i'r ddiod, a llawer iawn o'r tlodi a'r gwallgof- rwydd yr un modd. Yn wir, yr oedd y wlad yn dechreu gweled mai masnach y ddiod oedd yn rheoli'r Wladwriaeth, yn lie bod y Wladwr- iaeth yn rheoli'r fasnach. Ond er gwaethed peryglon y ddiod, dewisiodd yr Arglwyddi sefyll yn gefn iddi, ac arnynt hwy yr oedd y cyfrifoldeb am barhad y felldith (cymeradwy- i aeth).

MR LLOYD GEORGE. Nos Fercher, yn y Clwb Cymreig yn Llun- dain, rhoed cinio er anrhydedd Mr Lloyd George. Llywyddwyd gan Mr John Hinds,! Blackheatb. Cynygiwyd iechyd da Mr Lloyd George gan Mr Vincent Evans. Dywedodd fod Mr Lloyd George yn gorphoriad byw o alluoedd diderfyn y bobloedd Celtaidd. Yn nghraidd eu heneid- iau gwyddai y Cymry nad breuddwydwyr a dychmygwyr mohonynt hwy, ond rhaid wrth rywun fel Mr Lloyd George i ddangos iddynt eu hawl i eistedd yn mysg rheolwyr a thywys- ogion Ymherodraeth fawr. Yfwyd yr iechyd gyda hwyl fawr. Wrth ateb, dywedodd Mr Lloyd George mai eryfder mwyat dyn cyhoeddus oedd cefnogaeth ei genedl ei hun. Unwaith y torai ei gysylltiad A hwy, byddai at drugaredd mor cynhyrfus bywyd cyhoeddus, a dichon mai methiant diobaith a fyddai. Rhaid i ddyn dynu ysbryd o draddodiadau a chysylltiadau ei ieuenctyd cyn y gallai gyrhaedd ei feddylfryd uchaf. Am hyny yr oedd serch a chefoogaeth ei gydwlad- wyr yn diysor mwy Da dim arall ganddo ef. With son am Gymru dywedodd mai dychymyg yn benaf oedd y "Cymro breuddwydiol" y sonid am danp. canys yr oedd Cymry yn llwyddo yn nihob cyfeiriad mewn bywyd drwy ofal, craffder, penderfyniad, a dygnwch. Crybwyllodd lwyddiant y Cymry ar gae'r bel droed fel engraifft, canys nid drwy eu gewynau ond drwy eu hymenyddau yr enillasant. Hwyr- act, fod yr yswildod cenedlaethol yn anochel- adwy dan yr amgylchiadau, ond yr oedd y Cymry yn dechreu gweled y gallent ddal eu tir. Yr oeddym ar ddechreuad pethau mawr i Gymry, meddai. Yr oeddynt wrthi ers blyn- blynyddau yn adeiladu o'r golwg, ond bellach, gyda mwy o gydweithrediad, mwy o ymdtech ddyfal, mwy o aberth, caent weled Cymru yn llenwi lie heb fod yn ail i neb yn nghanol y cenhedloedd (cymeradwyaeth). Yfwyd at lwyddiant y Clwb Cymreig, ar gynygiad y Barnwr Bryn Roberts, ac attebodd Mr John Hinds. Yna caed araeth fer gan Syr John Williams, a: y liyfrgell genedlaethol a'i yn tnywyd y geriedi.

BORTH CLADDEDIGARTH.Prydnawn Mercher, cy- merodd claddedigaeth Mr David Williams, Blyntll-ion, Ie. Cymerwyd ef yo glaf ar y Iat o'r mis hwn, a hu farw dydd Gwener o pneu- monia. Gedy weddw ac wyth o blant ar ei ol. Cydjmdeimlir yn fawr iawn a'i deulu ac a'i jieni oedranus.. Gweinyddwyd gat) y Parchn J. Morgan, Aberystwyth, a Jones, Ire'rddoi Ciaddwyd ef jn Nghladdfa Gyhoeddus Peny- gare. i

AMRYWION. Gwerth presenol radium ydyw 3,500,000p y pwys. Mae Miss Davies, Treborth, yn adeiladu sanatorium yn Sir F6n. Wrth anerch cyfarfod Rhyddfrydol yn L'undain, dydd Sadwrn, sylwodd Arglwydd Lucas (Is-Ysgrifenydd Rhyfel) fod o 200 i 300 yn ymuno a'r Fyddin Diriogaethol yn ddyddiol, ac y byddai y Fyddin hono yn (uan i fyny a'r rhif penodedig. Yr unig ymgeisydd i enill y radd o D.D. eleni yn Mhrifysgol Llundain yw y Parch. H. Maldwyn Hughes, B.A., B.D., Liscard, swydd Graor. Mab i'r diweddar Dr. John Hughes (Glanystwyth), ydyw. Nid yw ond 33 mlwydd oed. Dechrouodd bregethu 11 miynedd yn ol. Y mae Mr. Lloyd Price, ieu., y Rhiwlas, Bala, wedi gwrthod gwahoddiad Toriaid Meirion i ymladd am y sedd yn erbyn Mr. Osmond Williams, Oastell Deudraeth; ac mewn cyfarfod o flaenion y blaid yn yr Abermaw ddydd Mawrth, methwyd a chael gan neb ar hyn o bryd a anturiai i'r bwlch diobaith. Mae y cwmni sydd yn archwilio glofaes newydd Kent wedi profi trwy dyllu fod yna 14 gwythien o lo, yn gwahaniaethu mewn trwch o 18 modfedd hyd 5 tioedfodd a 2 modfedd, yn gwneyd 28 troedledd o lo ellir weithio. Mae'r oil yn cynwys 840 miliwn o dunelli, ac y mae y cwmni yn hyderus, ond iddynt gael amser i dyllu yn ddyfnach, fod yna y tri chymaint heb ei ddarganfod. Mae yn debyg fod y bardd-bregethvr Gwili wedi ymgymeryd a bod yn gyfar- wyddwr Ysgol y Gwyafryn, Ammanford, fu gynt o dan gyfarwyddyd Wateyn Wyn yn liwyddianus iawn am flynyddoedd. Ym- ddengys nad yw yr ysgol wedi bod mor ilodeuog wedi ei golli, ond hyderir v llwydda Gwili i godi y sefydliad yn ei 01, i wasanaethu y genhedlaeth ieuanc sydd yn codi. Er cymaint y galw am gyr.ildeb yn Mhrydam ofer yw disgwyl lleihad yn y draul filwrol, ac yn enwedig yn nglyn a'r llynges, oblegid y goel yw y rhaid i Brydain barhau yn unbenes ar y mor, ac felly yn feddianol ar allu morawl cymaint ag un- rhyw ddwy wlad. Waeth pwy fyddo yn dioddef, rhaid yw cadw y llynges i fyny. Ond i gyraedd hyn o foeth, ai ni ddylid beichio y goludogion a'r perchenogion tir yn fwy ? Y mae y dosbarth hwn yn mhell o dalu eu cyfran o drethi y wlad. Pwy tybed fydd gwaredwr Rweia. Ni fu gwlad erioed lawnach o frad dirgel,- rhwydwaith o dwyll a brad ydyw. Dengys y datguddiadau o bryd i bryd mai ar dwyll a brad y symuda gweinyddiaeth y wlad. Nid oes cysgod o obaith i neb yno os daw dan law y swyddogaeth. Dyma sefyllfa na allai fodoli pe y werin yn llywio. Er cynifer o fan gwerylon geir yn y cynghorau yn y wlad hon, achubant ni rhag twyll a dichell swyddogaeth. Yn Rwsia y mae swyddog yn frenin ei ardal. Er fod cynghorau yn ami yn cynwys clymblaid, mae yn anhawdd i glymblaid, gan ei bod yn ddarostyngedig i sylwadaeth yr holl gynghor, fyned betled ar gyfeiliorn a swyddog yn chwenych y wobr, ac yn barod i ymostwng iseled ag y gall dyn ddisgyn. Rhaid cael yn Rwsiay dyn weithreda yr hyn ysgrifenodd Tolstoi. Credwn mai efe ydyw enaid y diwygiad. Llawer dadl a fu erioed yn nghylch cymeriad a gwaith Calfin. Yn ddiweddar, ymosododd ysgrifenydd Hungaraidd braidd yn dost arno, ac anfonodd aelodau o'r Eg- lwys Ddiwygiedig yn y wlad hono at yr Athro Harnack, Berlin, i ofyn am ei farn. Atebodd yntau nad oedd ganddo amser i gywiro yr hyn a ddywedwyd ond chwaneg- odd "Oalfin oedd Moses gorllewin Ewrob. Ei ddeddfwriaeth ef ar foesau, hwyrach, yw'r gamp benaf yn hanes y wladwriaeth Brotestanaidd ddiweddar. Diameu nad oedd Oalfin yn ddiwygiwr fel Luther; ond gellir dywedyd hefyd nad oedd Luther yn ddiwygiwr fel Oalfin. Hwy yn union yw'r ddau fath croesaf i'w gilydd o'r diwygwyr mawr. O'm rhan fy hun ychydig duedd sydd genyf at Calfin. Ond ni ddanfonwyd y Diwygwyr i'n plesio, eithr i ddyrchafu dynoliaeth i lefel uwch. Gwnaeth Calfin hyny.

O'R SIABOD I GAERSALEM. Yn croesi am orsaf y gledrffordd y tu deheuol i For Galilea, ac yn cael un olygfa ddymunol arall, a'r ddiweddaf feallai ar afon yr Iorddonen, ar ei thaith i'r Mor Marw. Tawel ac araf yr ymedy a. Mor Tiberias ar ei thaith o 60 milldir o'i thardd. iad yn Mynyddoedd Libanus. Cawn fod yr Iorddonen o 60 i 100 troedfedd o led, ac o 4 i 6 troedfedd o ddyfnder. Lie y mae letaf y mae fwyaf lleidiog, ond creigiog a thywodog lie y mae gulaf. Gwahanwyd ei dyfroedd dair gwaith yn wyrthiol, gan Jos- hua, Elias, ac Eliseus. Yn ei dyfroedd y bedyddiwyd yr lesu. Dywedir i 12 milldir o honi sychu i fyny pan yr aeth Israel trwodd i Ganaan. Yr afon fwyaf cysegr- edig a'r ftpyaf anfuddiol yn y byd. Gall Damascus, Antiochia a'r Aifit ymfrrostio yn eu hafonydd, ond nis gall Gwlttd Canaan, er fod yr lorddonen yn rhedeg trwy ddyffryn- oedd am rai ugeiniau o filldiroedd. Ni welsom gymaint a factory wlan—ni welsom olwyn gorddi yn unman ar ei glan. Drain a mieri, a'r g'lanau mor anhygyrch fel nad oedd yn rhyfedd i Naaman y Syriad ofyn, "Onid gwell Abana a Pharphar na dyfroedd Israel ?" Yn cyraedd Samakh ar du deheuol y Llyn. Tref mewn safle fanteisiol am drafnidiaeth eang yn y dylodol agos. Yma y saif gorsaf yr "Haifa and Damascus Railway," ac yma y caem y gerbydres am Damascus, ond y mae genym ddwy awr i aIDS. Dywed un athronydd mai "hir pob aros," ond ni phrofodd yr "aros" hedd- yw yn hir, ond yn hytrach yn ddyddorol. Mwynhawyd yn fawr yr aros yn Samakh ar drothwy Syria. Pwy nad allai fwynhau gwyneb prydferth y byd wedi ei olchi neithiwr a gwlith tryloew chwystrellwyd o'r mor gerllaw, tra yr oedd efe eto yn cysgu ? Y dderwen ddu, addurn y ddol a wasgar ei chysgodion drosom. Edmygem y drain a wasgarent y blodau eiraog ar y llechwedd draw yr awel dyner a'i Shiboleti, yn de- ffro gwellt y dyffryn"; y gwyneb amryliw a lament o gareg i gareg wrth ein traed! Mwynheid cerddoriaeth lawn yr adar yn y llwyn. Y gog sillebai ei henw yn y pollder draw; y diwyd wenyn a wibient on ham- gylch fel gyrr o emeralds asgellog; edmy- 0 y gem y banadl yn ei flodeuyn mel yn urddas- ol. Mwynheid persawr y mintys a'r trwynlys (pennyroyal); edmygid yr olygfa eang i'r gorllewin tros fynyddoedd digoed Naphtali, a chaed cipolwg ar adfeilion cestyll y Saraceniaid eisteddent fel eryrod ar eu clogwyni pell. Edmygid yr hen Hermon fel yr edrychai i lawr arnom oddiar ei orsedd 9,000 o droedfeddi yn yr awyr-— banerog benau oerion Libanus a'i ched- rwydd enwog ydynt yn llawn gwenau- "Ond eu tafodau ydynt fudion." Mynydd cyraeddfawr arall yn crydio yn y cwmwl draw. Y mddangosai yr oil fel rhyw roddion personol, a bron nad oeddym wedi myned i gyfrif ein hunain yn berchen yr oil o brydferthwch y byd. Ond dyma'r gei-byd, res ag sydd i'n cludo i Damascus. Mae y daith am y can milldir cyntaf mor ramantus a dim a welsom yn Colorado—a golygta gyda hyny. Dau agerbeiriant nerthol yn ein tynu i fyny y llethrau serth. Byddai dau ben o gerbydres yn cytiwrdd yn fynych gan mor sydyn y troadau. Y pontydd yn anferth o uchel, a'r ceuffyrdd (tunnels) yn ami a hirfaith. Sylwais i ni gael ein tynu dair gwaith drwy yr un mynydd, a chwe' gwaith dros yr un ceunant. Yn sicr, y mae cledrffordd "Haifa and Damascus" yn gampwaith peirianyddol. Wedi esgyn y rhiwiau seith a chyrhaedd y gwastadedd, yr ydym yn eroesi cyfandir diwylliedig am ryw 140 o filldiroedd cyn cyraedd Damascus. Yn awr yr ydym yn dynesu at Damascus —"llygad yr holl ddwy rain," ac yn trafaelu gyda'r fain afon, yr hon a lanwai ei gwely hyd y glenydd ryw 30 o droedfeddi o led, gan wneyd i ddail yr helyg a'r poplys a safent gyda'u traed yn y dwfr, grynu gan mor gyflym y rhedai y ffiydlif oer. Nid oedd Naaman y Syriad yn cyfeiliorni llawer pan y dywedai wrth yr hen Broffwyd, "Y mae afon Damascus yn well na holl afonydd Israel." Yn fuan, egyr yr afon i saith o ganghenau, gan fyned allan i ddyfrhau rhyw 150 o filldiroedd ysgwar o erddi a pherllanau. Saif Damascus ar wastadedd 70 o filldir- oedd o'r mor, a 2,300 o droedfeddi uwchlaw ei arwyneb. Mae ei safle ddaearyddol yn ddarlun offeithiol o gynenid yr olygfa ddwyieiniol ac yn rhoddi rheswm boddhaol paham y rhaid fod yma ddinas ar y llanerch erioed—eisteddle gyntaf dyn wrth adael, a'r gyntaf ar ei fynediad i anialwch 11yd an y dwyrain. Nid oes cymydogaeth mor gy- foethog o draddodiadau yn dwyn perthynas a hanes cyntefig dynolryw ag ydyw Damas- cus. Mae y priddellau bras yma yn goch eu Iliw, a dywed traddodiad mai o briddellau y dyffryn hwn y eyfansoddwyd y dyn cyntaz Adda (daear goch). Yn y gymydogaeth y oedd gardd Eden yn ddiameu, a 'JaEgosi bedd Abel ar y llechwedd dravr ken-v-V. E. C. R.

YSTRADGWVN CYFARFOD CYSTADLELTOL.-Nos Wener v 5ed cyfisol, cynhaliwyd Cyfarfod Cystadieuos yn y lie uchod, o dan lywyddiaeth Dr R, J. Roberts, Corris. Arweiniwyd gan v Parch R. R. Jones, Abergynoiwyn. Y beirniad cerddor. 01 oedd Mr" W. Pryse Wiiliams, Towvn. Eniilwyd y gwobrwyon gan y rhai canlynol Adroddiad i rai dan i2eg oed, i W. Williams, 2 Ellen Williams, 3 R. E. Jones, 4 J 0 Jones Unawd i rai dan i5eg oed, i J. 0 Jones 2 Dora Jones3 Ellen Williams. Hyfforddwr, IRE Jones. Holwyddoreg, i Dora Jones, R E Jones, Ellen Williams, J 0 Jones yn gyfar- tal a W Williams. Unawd Soprano, Annie Humphreys, Ystradgwyn. Unawd Tenor, Too Williams, Abergynoiwyn. Unawd Baritone, Josiah Jones, Aberllefenni. Her Unawd, David Davies, Aberllefenni. Deuawd, David j Davies, Aberllefenni, a Evan Jones, Corris Uchaf. Pedwarawd, David W Ellis a'i ba;ti, Corris. Wythawd, Parti D W Ellis, Corris, Prif Draethawd, Griffith Evans, Dolgellau Traethawd i ferched, Mrs Hughes, Ystrad- gwyn. Penillion, R Owen (Aionog), Commsns Coch. Englyn, R Owen. Adroddiad, H. 0 Hughes, Aberllefenni. Adroddiad i rai dan 2oain oed, J 0 Jones a W Williams yn gvtar- tal. Rhaglen Cyfarfod Cystadleuol, Evan Jones, Corris Uchaf. Dadl, Parti Corris Uchaf. Coler a fltrynt, Mrs Lewis, Abergynol- wyn. Hosanau Rips, Mrs Owen, Corris Uchaf. Twll Botwm, Catherine J Edwards, Towyn. Ffon, Ellis Roberts, Aberllefenni. Bocs Nod, 1 Ellis Roberts, Aberllefenni; 2 Griffith Jones, Ystradgwyn. Beirniad yr ad- roddiadau oedd y Parch R T Owen, Aberllef- enni. Cafwyd cyfarfod rhagorol.

DOLGELLAU LLENYDDOL.—Yn Ysgoldy Caivsl Bethe!, cymerodd dadl le ar y pwnc, "Pa uü a ddyhd rhoddi addysg grefyddol yn yr ysgolion elfenol ai ni ddyhd ?" Darllenwyd papurau rhagoroi dros ac yn erbyn gan Miss A. M. Roberts a Miss Gwen Davies. Rhoddwyd anerchiad ar V mater hefyd gan y Parch R. Morris, M.A Nos Wener darllenwyd papurau gan Misses A Roberts a Florence Jones ar "Y pethau nad wyf yn hoffi," a chan Mri G. D Griffith a Dd. Morris ar "Y pethau wyf yn hoffi." YR INSTITUTE.-Nos Iau cyferfu aelodau Sefydliad y Dosbarth Gweithiol yn Betwyn House. Yn absenoldeb y Parch W. Titus Jones oherwydd afieehyd, cymerwyd y gadair «an y Parch R. Morris. Mynegodd yr Ysgri- fenydd fod gweddill mewn Haw o 35p ynghan- ol cymeradwyaeth uchel Penodwyd y swydd- ogion canlynol am y flwvddyn ddyfodol Llywydd, Parch W Titus Jones is-lywydd, Dr J. Myles; trysorydd, Mr E W hvans; ys- grifenydd mygedol, Mr Ernest Davies ysgrif- enydd dirprwyol, Mr W D Roberts llyfrgell- ydd, Mr R. James (Trebor), ar y Pwvllcor, Parch W Parri Huws, Cynghorwyr Dr J Jones, Wra Allen, Rees Morgan, l<- R (ones; Mri O D Robeit- J k Vaughan, R Edwards. R C C" Idris terrace J Owes, T> j n Jones, Cae'rffynon. YSGOL DR WILLIAMS.— Penodwya hIrs Lloyd Price, Rhiwlas, yn un o'r liywodraeth- wyr gan yr Ymddiriedolwyr. Yr oedd yn bre- senol dydd Mawrth am y tro cyntaf a rhodd- wyd derbyniad croesawgar iddi. GWERTHFAWROGIAD, Penderfynodd ael- odau Cape! Annibynvyr y Tabernacl i ychwa- negu iop at gyflog eu gweinidog. Dechreu- odd y Parch W. Parri Huws, B D. ei weinidogaeth yma Hydref ijeg, 1895, pan vr oedd yr aelodau yn 295 yn bresenol y maent wedi cynyddu i 360 o aelodau, Yn ystod tymhor ei weinidogaeth casglwyd y swm o 9309. tuag at yr achos. Mae Mr Huws yn cy- meryd y dyddordeb mwyaf yn ei holl ae/bdau yn enwedigy bobl ieuanc, ac wedi rhoddi pob cynorthwy posibl gydag achosion Ileal eraill yn y dref a'r gymydogaeth. LLYWODRAETHWYR YR YSGOLION.—Cyn- haliwyd cyfarfod misol o'r llywodraethwyr dydd Mawith, Mr H Owen yn gadeirydd. Ad- roddai Mr John Roberts, swyddog presenoldeb fod cyfartaledd y presenoldeb v mis yn 809-85, a'r cyfartaledd y cant yn 89 1 allan o gyfartal- edd o 908-6 o enwau ar y ilyfrau, Yr oedd saith o ysgolion yn Nosbarth Anrhydedd, sef Llanelltyd 99 4; Henfelin 9S Cwm 93 4 Is- law'rdref 93-9; Brithdir 93 2 Llanfachreth 91-6; Aberangell go-i Ymddengys gweliiant cyffredinol yn yr oil o'r ysgolion y flwyddyn hon. Y mae iechyd y plant yn well ac os y parhant bydd cynydd sylweddol yn y cyfartal- edd presenoldeb ar ddiwedd y flwyddyn.

BRYNCRUG CYFARFOD CYSTADLEUOL Nos Wener, cynhaliwyd cyfarfod cystadleuol yn nghapel y M.C. o dan lywyddiaeth y Patch R. H. Watkins. Y beirniad cerddorol oedd Mr J. J. Thomas, Talysarnau, a'r cyfeilydd oedd Mr II Meirion Davies, Towyn. Cafwyd cyfarfod liwyddianus a chynultiad lluosog. i

-.b. C Y T VI, teiad o v Feib", <:r oedd iv, Y vn leu' -i¡U. s v/v w a 1 1 ac 1 • pre- senoh yn veil c tawer, a mwy o ddyddordeb ynddyot, yn neillduoi felly ar y cyntaf ys Sir =! F6n Piti eu bod yn dirywio yn ngolwg y wlad. yo hyn yma. Ofnwyf eu bod yn drueaus o deneu a diolwg mewn Viawer man. Oad fel yr awgrymwyd ar y cyotaf yn yr Ynys yr oedd yn I cira I Yr .oedd yr hyrwvddwvc wedi cael addewid* gan Ardalydd M' on—y Marquis—oedd newycid ddychwelyd 0 feusvdd rhyfeiWatedoo, j Jyw- yddu. Yr oedd hyn yn rhoddi math o orfod ar holl foneddigion bach a mawr yr Ynys a'r personiaid a'u teuluoedc i roddi eu presenol- deb, er mai Capelwur oedd fwyaf ar y blaen gyda'r trefniadau. Eithr wedi deall fod y gwehydd tlawrl a'r Ymceillduwr pybyr sir y pryd i gymeryd rhan bwysig ynddo, daethant i deimlo y gwrthflas mwya.? g-wrthwy-neblyd tuag ato gan wnenthur y neu waethaf, pa un a ddylai ei ddte-eyd, i >dw John Elias, y gwehydd tiawd a'r Li'r Ilwyfan. Antonasant ddirprwya'"v arbenig i fyned at y Pwyllgor i ddecbreu. yr oedd mwyafrif y Cyfarwyddwyr yn I rV-tynol a diwarafun dros Elias. Wedi methu yma, aethont at y Marquis t gynyg gan hw-nw i dynu ei addewid yn ol, yn 'hytrach r,a dod yn. gadeirydd i wehydd tlawd diweddar, gan ddal liawer ar y darostyngiad fuasai iddo. E'thr efe yn rhyfel- wr cadaE-n a phenderfynol wedi rhoddi ei air, nid oedd am ei dycu-yn oL Pe buasai y gwr mawr yn cilio yn 01 sr eu cais, buasai yn hawdd iawn i'r £ eirlaaxr au gwragedd a'u merched, a'r boneddior- yr oeddent yn galla dylanwadu arnyot a eu hunain o'r cyf- arfod. Wedi methu yn p h yr oedd yn rhaid dy c: i'r r nJwm y gwr rnawr, a daethotsl* yno yn nuoedd. Yr oedd pethau yn myned yn weddoi _snw}th hyd nes y galw- odd y Cadeirydd ar Mr Elias, Gyda hyn, dyma wynebau y giwaid yn troi i'r gwrthwyneb ac mor sarug a diystyrllyd yr ohvg ag y gall- ent. Diau i'r ymgais gwrthwynebol adael argraph anffafriol ar feddwl y Llywydd tuag 'at yr hen wehydd, fel pan alwodd arno, yr awgrymodd iddo tod yn fyr, i gael yn ol ei dyb am y lleiaf o'r gwrthwynebrwydd. Eithr cododd yr areithydd i fyny yn bwyllog, gan roddi y fath foes ymgrymiad i'r Cadeirydd ag yr oedd yn peri i'r gwr mawr deimlo er pob sarhad yr oedd wedi gael arno fod yno ryw- beth yn y gwehydd. I gyfateb yn dra tharaw. iadol a chymeriad y Llywydd fel hen ryfelwr, dechrenodd trwy ddweyd fod y byd yn faes rhyfel parhaus, rhyfel rbwng y da a'r drwg, rhwng tywyllwch a golenni, rhwng gwybodaeth ac anwybodaeth ac yna cofnododd gyda Dhob -r-Tcfr am v Diwygwyr yn E.?J y- i..wn yn e. t Yv cedi ya arwyddion ob -Ji tuag atynt, a diolehgarwch iddynt, ac yn dwyn y fath nifer o eogxeifftiau o hunan-aberth a ffyddlondeb y nifer mwyaf 0 lawer o honynt na wyddent hwy-—gweiniJogion yr Eglwys eu hanain ddim byd am dsnyot, fel yr oedd yn eu cynhesu ac yn eu lleddfu beth er eu gwaethaf ac- ami un yn datdroi eu wyneb tuag ato. Cyrl haeddodd ei eithafbwynt.pan gyfeiriodd y lief" arydd yn ddeheuig a theimladwy at y rhyfelwr dewrwych yo y gadair wedi colli ei glun yn rhyfel ei wlad, ond fod yr Arglwydd yn rasoI wedi arbed ei fywyd i ddyfod yo Llywydd i gyfarfod Cymdeithas y 3eibl yn Sir F6n, a'i fod yrwan, a chan godi ei fraich ifyny ac estyn ei fys bach, gan ei ddal megys a bys mwy y liaw arall, yn nailwrio tan fener un na chyli gy- maint a'i fys bach, Gyda hyn, trwy fod y gwr mawr yn y gplwg hefyd, dyma y Kaw-Ieni cambric allan yn ddi- arbed, gan eu chwira c&wino yn ddiorphwys, Canfu y Cadeirydd fod rywbeth neillduol ar droed; gofynodd i'w gyfieithydd, a chyn bod hwnw wedi gallu gorphen dweyd, dyma y rhyfelwr eofn yn ffrysLo ei lawfoled i gyfar. fod a'r deigr oedd yn bwrlymu lawr ei ruddiau. Daeth y boneddwr uchelryw i ysgwyd Haw a'r gwehydd ar y dnvedc a mwy. ei wahodd ef i'w balas y nawn hwnw neu unrhyw adeg y byddai yn gyfleus iddo. Ond yr hyn, yn ddoeth ac hunanymwadol iawn, a osgodd John Elias gyda phob moesgarwch, a diolch iddo am hyny.—P.

Mae cronia Arglwydd Faer IJlnndaíu at helpu dioddefwyr Messina, wedi cyiaedd y Swm o 126,OOOp. u