Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
Y DIWEDDAR DR. E. HERBER EVANS.
Y DIWEDDAR DR. E. HERBER EVANS. Cyfansoddwyd y penillion tlws a ganlyn gan Dr. Herber Evans, ar farwolaeth ei gyfaill hoff, Dr John Thomas, Liverpool, pan fu farw, yn Uwch-y-Don, Colwyn, ar adeg yr etholiad cyffredinol. Mae y llinellau yn gymwysiadol bellach ato yntau, gan ei fod ar ol ei lafur, ei frwydrau, a'i gystudd, wedi dianc i'r wlad sydd UWCH Y DON. Gwelais arwr llawer brwydr, Teithiwr mawr hyd for a thir, Yn ei fyd o un ystafell Yn diweddu'i ddiwrnod hir Swn etholiad oedd yn berwi Drwy y wlad a thrwy y dref, Pan adawai'r Hybarch Ddoctor Uwch-y-Don—am entrych nef. Ar dymhestlog fordaith amser Ca'dd ei lestr lawer gwaith Brofi grym y 'stormydd geirwon- Weithiau ofnai'r dyfnder llaith Ton o siomiant ar un adeg, Ton o alar ar ol hon, Ond trwy'r tonau daeth o'r diwedd I le diogel- Uzvch y-doii. Uwch y-Don oedd hapus enw'r Breswyl dlos ar ael y bryn, Uwch-y-Don oedd profiad melus Eiti hoff gyfaill y pryd hyn Uwch-y-don cychwynodd adref, A thangnefedd lonai'i fron Enw newydd ganddo heddyw Ar y nef yw—U\VCH-Y-DON.
HANES CREFYDDOL Y CYMRY. ---
HANES CREFYDDOL Y CYMRY. NODIADAU 0 DDARLITH DR. D. REES, BRONANT. (Par had). Pan ddaeth y Cymry gyntaf i'r Ynys hon, nid oedd ganddynt ddim un gyfraith na llywodraeth ond pob un yn gwneyd fel y byddai da yn ei olwg, pa un a'i da a'i drwg. Buasai arnynt ofn ambell hen Gymro cryf, poeth ei dymer. Bu Prydain fel yna hyd haner can' mlynedd cyn geni Crist, ond goresgynodd Claudius Caesar Ynys Prydain, ac a'i gosododd dan deyrnged i'r Rhufeiniaid ac wedi rhoddi cyfreithiau i'r Cymry, a sefydlu llywodraeth yn y wlad, fe gafodd ei galw yn Ynya Prydain, a dyna ei henw hyd heddyw. Yn awr ni edrychwn ar goel-grefydd yn dyfod i Gymru, a'r Cymry yn ei derbyn. Mae yn debyg fod hiliogaeth Gomer wedi eu llygru mewn coel-grefydd cyn iddynt ddyfod o dir Sinar. Ond dyma y Derwyddon yn dyfod a'u coel-grefydd i Gymru. Cawsant eu galw yn Dderwyddon, oherwydd y parch oedd ganddynt i'r pren derw, a'u bod yn y dechreu yn addoli dano. Yr oedd parch mawr i'r Derwyddon am eu gwybodaeth, ond yr oedd y Cymry yn dywyll a hwythau yn gyfrwys, ac yn eu twyllo a'u denu, ond corph o goel-grefydd i gyd oedd ganddynt, a bu eu crefydd yn cael ei phroffesu am oesau gan yr hen Gymry yn y wlad yma. 0 drueni! Mae yn debyg fod Hu Gadarn wedi arwain llawer o'r Cymry o Wlad yr Haf i Ynys Prydain Efe hefyd ddangosodd iddynt y ffordd i aredig y tir gyntaf. Nis gwn pa fath aradr oedd ganddo. Fe gysegrwyd Hu Gadarn yn eilun dduw, ac ystyriai y Derwyddon ef eu duw penaf. Pan oeddynt yn preswylio yn Sir Fon y buont luosocaf yn Nghymru. A dyna sydd yn rhyfedd, nid yw y Cymry wedi hollol anghofio yr eilun dduw hwn, sef coffhau am enw Hu Gadarn. Mae hen eiriau drwg wedi ac yn cael eu cario ymlaen er's oesau yn Ng-hymru-hyd yn nod yn Sir Aberteifi fawr ei breintiau, mewn iaith ddrwg. Pan fyddo dynion mewn rhyw gyfyngder neu ddychryn, cewch eu clywed yn galw ar yr eilun dduw Hu Gadarn, 0 Hu anwyl. 0 Hu mawr beth wnaf.' Gwyliwch, yr ydych yn galw ar yr eilun dduw. (1 barhau)
ABERDYFI.
ABERDYFI. Dydd Iau, cynhaliwyd ymchwiliad gan Mr.] E. Walton dros Fwrdd Llywodraeth Leol, i gais y Cyn go r Dosbarth Trefol. am gadarnhad i fenthyca swm chwanegol o 7,000p., tuag at y gwaith dwfr a'r carth- ffosydd. Ymddangosodd Mr. W. R. Davies, eyfreithiwr, a Mr. M. W. Davies, peirianydd dros y Cyngor. Gwnaed ymchwiliad i'r planiau a'r amcangyfrifon gan y Dirprwywr, a gwahoddodd y trethdalwyr i roddi eu tyst- iolaethau. Grwrthdystiwyd yn gryf yn trbyn y ddau gynllun gan Mr. J. Tomlins.
glfatt.
glfatt. GAN LLEW. Crybwyllir enw '0. L.' fel golygydd newydd y Bysgedydd, yr hwn a olygid mor rhag-orol gan y diweddar Dr. Herber Evans. Os mai felly y bydd, yr ydym oil o'r un farn yn y Ffau, nas gallasai y fantell ddisgyn ar nob cymhwysach. Ysgafn iawn y bu llaw angeu ar yr onwad Wesloyaidd yn Nghymru yn ystod y flwyddyn ddiweddaf. Dau weinidog yn unig a gymerwyd ymaith, tra bu yn llaw- drwm iawn ar yr Annibynwyr a'r Method- istiaid, gan iddynt golli amryw o wyr amlwg, a choir fod y bylcliau a wnaed yn fawrion. Yr oedd yn golled genedlaetlioi i gelli y fath un a Herber, ac mae cenedl y Cymry, hob wahaniaeth sect na chred, yn wylo ar ei ol; a does ryfedd, oblegid bu byw yn a thros ei wlad a'i bobl, a bydd oherwydd hyny byw byth yn serchiadau ei bobl. 'Ein Herber gafodd fawr-barch—yn ei ffordd A phawb wnai'i longyfarcb,— Ond of, ein dyn dihafarcli, A'n Glyn roed dan glorau'r arch.' medd H wia. Y mae gair wedi cyraedd y Ffau, fod y Proffeswr Anwyl, M.A., o Goleg Aberyst- wyth, wrthi yn brysur yn parotoi Gramadeg Cymraeg i'r wasg; ond dywedir na bydd yn barod hyd wyliau'r liaf nesaf. Bydd yn gaffaeliad mawr i'n cenedl, oblegid daw allan o dan law fedrus. Cyferfydd y Senedd ar y 19eg cyfisol, ac mae' arweinwyr eisoes wodi danfon y cylcli- lytlxyrau arferol at eu cefnogwyr yn dymuno eu presenoldeb ar yr achlysur. Bwriedir galw sylw at fateriou o bwys ar unwaith. Ond nid oos dim newydd yn hyn, obleg-id mai dyna ffurf arferol yr alwad, ac mae galw ar iddi fod felly, hllla byddo achos i'r Weinyddiaeth bryderu llawer gan nad beth a dry i fyny. Prin tybed y gellir disgwyl i'r wrthblaid fod mor ddistaw eleni ag y bu y tymor diweddaf ynghylch Twrci a'r ereu- londerau yn Armenia. Os na ddaw rhyw- beth effeithiol i'r golwg cyn hyny, bydd gan yr Wrthblaid achos cyiiawn yn ddiau i alw y Weinyddiaeth i gyfrif, a'i gorfodi i ddatgan mwy o'i symudiadau yn y dyfodol nag y mae wedi ei wneyd yn y gorphenol. Nid oes neb yn disgwyl rhyw lawer o newydd- deb yn araeth ein Mawrhydi. Dywedir fod digon yn weddill o'r un flaenorol i lenwi dwy neu dair o areithiau gonest. Gwylir y symudiadau gyda manylwoh. Swn canmol glywir mewn gwahanol gyfeiiiadau am yr Eisteddfod ragorol a gaed yn Nhalybont y Nadolig ac am yr adroddiad cyflawn a ymddangosodd o'r gweithrediadau yn y NEGESYDD, ond deallwn nad ydyw pawb wedi cael ei foddloni g-yda hyn, mwy nag yn nyfarniad y beirniaid, pa rai a gondemnir yn ofnadwy, ta fater am liyny, oblegid pwy feirniad eto ar achlysur o'r fath sydd wedi llwyddo i foddloni pawb, gan fod rhywrai yn sicr o gael cam pwy bynag fyddont. Mwy priodol fuasai i'r cyfeillion siomedig fod yn fwy distaw, gan nad ydynt wrth goisio dirmygu y cor buddugol, ond yn pardduo eu hunain, ac yn dangos hefyd mai mwyaf i gyd ydyw credid y rhai a enillasant. Ond beth bynag y teimlad cyffredinol yw, fod cyfiawnder a chwareu teg wedi cael eu dang-os tuag at bawb yn ol eu teilyngdod, ac fod y cyfarfod yn un o'r rhai goreu a gafwyd yn y rhanbarth er's blynyddau. Wele yr englyn buddugol o eiddo Glanwnion, 1 Maethol rodd i ddynolryw—ydyw'r dwr A da win digyfryw, Croew ei flas, addas yw, A diodydd byd ydyw. Nid yw penodiad Mr. Legard yn Arolygydd Ysgolion Elfenol Oymru, fel olynydd y diweddar Mr. Williams, M.A., Aberystwyth, yn eistedcl yn rhyw esrnwyth iawn ary wlad. Nid oes amheuaeth nad yw efe yn ddyn da ac wedi gwneyd gwasanaeth ffyddlawn am chwal-ter canrif i achos addysg; ond Sais yw efe, ac nis gall lodlyn gymhwys i Gymru. Nid oes neb yn dweyd dim yn erbyn Mr. Legard fel dyn, nac yn amheu ei deilyngdod o ddyrchafiad. Pwnc o gyfiawnder a. gwlad ac i chenedl ydyw. Wedi llwyddo i gael ein hiaith i'r Ysgolion, a bod yn rhan o'r gwaith, ffolineb yw penodi arolygydd na wyr ddim am dani i arholi y plant lie y dysgir y Gymraeg. Yn sicr Cymro ddyl- asid benodi i swydd o'r fath yn ein gwlad fel olynydd i'r diweddar Mr. Williams. Siaradir yn bur groew ar yr achos hwn, a chondemnir y penodiad hwn yn ddiarbed gan Aelodau Seneddol, ac hyd yn nod gan amryw o'r Toriaid eu hunain. I
GERDDI Y FRENHINES A'R PEIN…
GERDDI Y FRENHINES A'R PEIN GARDDWR. (Par had. Jl Mae'n debyg nad yw yn wybyddus i'r cyffredin mai Cymro o'r enw Jvlr. Owen Thomas, yw y pen garddwr. Dengys y penodiad hwn fod rhagfarn cenedlaethol yn darfod, a bod yn y Cymry ddigon o dalentau i lenwi y safleoedd pwysicaf, ond iddynt g'ael y manteision priodol. Declireuodd Mr. Thomas ei yrfa fel garddwr yn un o balasdai Sir Fon, ei wlad enedigol. Bn yn ngwas- anaeth y Due o Devonshire, ac ar gais Mr. Corbet yn ymweled ag Ynysmaengwyn. Mae ganddo wyth o arolygwyr dano, un dros bob Z5 adran o'r gerddi, gydag is-arolygwyr, a ohanoedd o arddw7yr eraill. Dan ofal Mr. Thomas hefyd y mae gwinwydd Cumberland Lodge a Hampton Courts, gerddi King's Lodge, Aldershot, y rhai a berthynant i'w Mawrhydi. Khan o'i waith ef oedd addurno capel brenhinol, palas Buckiiighaiyi, a blodau, &c., arjachlysur priodas y Dywysoges Maud. Gwnaeth un sylw, ar ol syllu ar Avisgiad blodeuog y lie y diwrnodliwnw, ar ol clywed pwy oedd yr awdwr, rhaid fod Mr. Thomas yn artist. Mae cyfrifoldeb swydd y pen garddwr yn fawr, ond y mae y llwyddiant difeth sydd wedi dilyn ymdrechion Mr. Thomas yn dangos ei gymwysder i'r safie uwchaf y gall garddwr obeitlno ei chyraedd. Nid oes yr un garddwr proffesedig yn y Deyrnas Gyfunol na chydnobydd ei allu a'i wybodaeth eithriadol a'r gwasanaeth mawr ac ewyllys- gar a wnaeth i arddwyr a garddwriaeth yn gyffredinol. Er llanw swydd anrhydeddus y mae yn un o'r dynion mwyuf syml a diymhongar, ac nid yw yn unol a'i deimladau ef i'w gydnabod ddatgan ea hedmygedd 11awn o'r medrusrwydd gweiuyddol a ddengys yn mhob adran. Mae anedd-dy Mr. Thomas yn deilwng o'i swydd, ae yn sefyll mewn lie manteisiol yn nghanol y gerddi. Pan yr erys y Frenhines yn y Castell mynycha y gevddi yn ieunyddiol. Derbynia Mr. Thomas, ei briod, a'i blant bob caredigrwydd ganddi, a rhydd anrhegion yn ami iddynt. Ymddyga yno yn rhydd a hollol gartrefol, heb ddim o'r ffurfioldeb, y mae yn ddarostyngedig iddo mewn cylchoedd eraill.
TOWYN.
TOWYN. CYNGOR DOSBARTH TTEFOL. Ionawr 6ed. Mr. W. Jones Hughes yn y gadair. Civyn am y Nicy.—Darllenwyd gohebiaoth oddiwrth Gwmni y Nwy, o berthynas i'r gwyn o Nwy anmhur, yn hYlibysu eu bod yn methu deall pa seiliau oedd i hyn. Dymunent gael ychwaneg o fanylion. Pen- derfynwyd fod prawf i gael ei wneyd ar hyn yn AberdyfL a Thowyn. Darllenwyd oddi- wrth yr un Cwmni claim am lp. 19s. 10c., am adgywoiriadau a wnaethant, ar mains oedd wedi ea niweidio, fel yr lionid i wneyd y garthffos yn Aberdyfi. Cyfiwynwyd y mater i bwyllgor Aberdyfi. Byrhau Oriau Gweitho.—Cyflwynodd y Surveyor ddeiseb oedd wedi ei derbyn oddiwrth weithwyr y Cyngor, yn gofyn am gael rhoi fyny gwoithio am un o'r gloch yn lie am bedwar ar ddydd Sadwrn. Dywedai na fyddai y golled ond dwy awr, a'i fod yn deall fod gweithwyr Cyngor Dolgellau yn gadael ganol dydd. Penderfynwyd caniatau y cais. Planiau.—Cyfiwynwyd planiau wyth o siopau fwriedir eu hadeiladu yn High Street gan Mr. Holt. Gan nad oeddynt yn uuol a'r bylaws, pasiwyd. i'w hanfon yn ol ac i hysbysu y rheswm i Mr. Holt. Y Ward Wlediy.—Cyflwynodd y Surveyor ei adroddiad yngiyn a'r uchod, yn mha un y dywedai ei fod wedi bod mewn ymgynghor- iad yngiyn n'r cyflenwad dwfr o Bryniau- bychan, a'i fod wadi pwyso ar Dr. Davies y pwysigrwydd o edrych i mewn i'r mater heb goll amser. Yr oedd y jfynedfa at Bont y Uwrt mewn sefyllfa adfeiliedig. Yr oedd wedi anfon at y County Surveyor yng'lyn a hyn, gan nad oedd yn hollol sicr pa un a'i y Cyngor Trefol ynte y Cyngor Sirol oedd i wneyd y gwaith. Yr oedd Mr. Corbett wedi gosod gwrych ar ochr y ffordd ger Melinllynpair, yr hyn oedd yn hynod werthfawr er diogelweh teithwyr. Yr oedd y ffyrdd mewn cyftwr da ar y cyfan.
LLANGADFAN.
LLANGADFAN. Pa le y gellir cael Watch dda-Aur neu Arian--am bris rhesymol ? Yn Masnachdy William Willialus, Dolgellau, am fod ganddo stoc fawr, a'i eiddo yn cael eu gwarantu. GALWAD.—Mae y Parch. H. Thomas, Voel, wedi cael galwad i fugeilio eglwysi Annibynol Siloam a Cutiau, yn Meirionydd.
Y DYDD IAU GYNT.
Y DYDD IAU GYNT. GAN Mu. H. E. WILLIAMS, SWYDDFA'R NEGESYDD, CORRIS. I. Wrth ollwng yr hanes a ganlyn i sylw J cylioed(I mewn argraff dymuna yr awtlwi ddweyd na fwriadai, pan yn ei ysg'rifeuu, e: gylioeddi. Ysg'rifenwyd of i g-ystadleuaeth yn Eisteddfod Meirion, ond tybiwyd J byddai ei ddarllon yn ddyddorol i ddarllen- wyr y NEGESYDD, gan ei fod yu ymwneyd a bywyd Cymreig yu nyddiau ein hen dadau. Mao bron os llael yu hollol seiliedig ar lieu draddodiadau ac arferion y Cymry. Hyder- \vn y ceir rhyw gymaint o fWJllhad ac addysg wrth ei ddarllen. Saif pontref byclian prydferth Trawsafou ar fryn trlt ffrwytlilawn, yn cael ei g-ysgocli ZD gan fynydd uchaf y Sir. Fel y mae yr enw, t, Trawsafou, yn awgryinu, fe red afon loow risialaidd i lawr y bryu a thrwy g'anol y pentref, dyfroodd pa un sydd yn hynod o werthfawr a gwasnaethgar i'r trigoliou a'u hanifeiliaid. Yr adeg ag y mae 0 ein hanes hwn yn dechreu, nid yw y feoblogaeth ond rhyw ychydig dros ddau gant, a phob un o honynt, oddigerth tri, fel ein cyn-dad Adda, yn llafurio y ddaear, ac yn dibynu yn hollol am eu cyn- lialiaeth ar hyny. Ac nid aufynycliy clywid ami i Sais ysgornllyd a ffroenuchal yu ei ymdaith yn yr haf, tra yn edrych am ei iechyd,' fol y dywedir, yn g'ofyn mewn syndod, pa fodd tybed yr oeddynt yn gallu byw ? Eto byw yr oeddynt. Yr ydym wodi nodi mai tri oedd yn y pentref nad oeddynt lafurwyr. Crydd oedd y uaill, gof oedd y llall, a siopwr oedd y trydydd. Nid oadd esgidiau ready made y pryd hwnw-to order oeddynt i gyd, a llawer o anwireddau yn cael eu dweyd y pryd hyny, fel yn awr, cydrhwng yrorder a'r par esgidiau. Nid oedd yr un ironmonger nac arall, yn nea na Lerpwl, ac am angenrheidiau bywyd, nid eodd y isyniad o I do your shopping ly post,' wedi dyfod i ben neb-rhaid oedd oymeryd yr hyn 1geid yn siop y pentre, a bod yn ddiolchgar am dano, neu fod heb ddim, neu ynte, ys dywedai yr hen Ivan Dafydd, Mur Mawr, ei gario o'r dref, pellder o bum' milldir—' ac mae yno gymaint o wags yn y dre' yna. Mae nhw yn Scolars mor dda ac yn gallu Sasneg, a phob peth. 'Does geu i ddim trust yn mhobl y dref,' meddai achos hwyrach mai spunjio pethau na nhw. A wiw i chi ddeyd dim byd wrthynt. Mae nhw mor glyfar, wyddoch clii.' Tra yr oedd Ivan Dafydd un diwrnod yn myned drwy y llith yna, yn ol ei arfer pan fyddai Mali ei wraig yn ei adgofio fod y groceries wedi darfod, ac fod aug-en myned i'r siop i gael adgyfiallwad,- dyna drwst traed yn y buarth, a'r own yn dechreu cyfartlx. Pwy oedd wrth y drws pan aeth Ivan Dafydd yno ond Wil Wmplira y Crydd, yn dyfod ag esgidiau newydd Ivau Dafydd adref. (I barlwu.)
YSGOL GANOLRADDOL MACHYNLLETH.
YSGOL GANOLRADDOL MACHYNLLETH. Cynhaliwyd cyfarfod o'r Llywodraeth wyr Ion. 5ed, Parch. Josiah Jones yn y gadair. DOSBARTHIADAU. Darllenwyd llythyr oddiwrth glerc Bwrdd y Llywodraethwyr Sirol, yn gofyn a oeddynt yn barod i sicrhau gwasanaeth un i ddysgu coginiaeth, &c., yn yr ysgol. Oherwydd absenoldeb Mr. Meyler pasiwyd gohirio y mater hyd y cyfarfod nesaf. CYNRYCHIOLAETH AR Y BWILDD.Ar Igyn- ygiad Mrs. Davies, a ckefuogiad Mr. D. Howell, pasiwyd i anfon llythyr at y Cyngor Trefol, yn gofyn iddynt ail apwyntio Mri. R. Owen ac E. Hughes, Llanwrin, fel eu cynrychiolwyr ar yr uchod. TANYSGItIFIADAU.Ilysbysodd y clerc fod circulars yn gofyn am danysgriliadau at drysorfa yr adeiladu, wedi eu liargraffu. Argymhellid i'r l'hai hyn gael eu rlianu yu helaeth. Mr. D. Howell a ddywedai nad oedd Llanbrynmair wedi cael ei haner gan- fasio, ac apwyntiwyd personau i wneyd y gwaith.—Mr. E. Hughes a ddywedai fod Llanwrin wedi tanysgrilio 5p., ond hyderai y ceid llawer yn ychwaneg, ac y byddai iddo gyflwyno yr arian mewn cyfarfod dilynol. Hysbyswyd y bydd yr ysgol yn agor Ionawr 18. Awgrymwyd cael cyfarfod cy- hoeddus ar yr achlysur, ond ni phasiwyd of
Y BARDD DANTE.
Y BARDD DANTE. Dante, y budd Italaidd enwog, a'r mwyaf o'r genedl y tarddcdd o honi, a elwir yr I H-uiiier Cristionogol.' Y gwaith barddonol a'i hau- farwolodd yw Divina Commedia '—math o draith neu gerdd dduwinyddol Er nad yw yn j-yfainvaith barddonol, perffaith, rhoddir i'r j-erdd y lie blaenaf fel barddoniaeth yn ar- ddangos y uywycl crefyddol yn y canol oesoedd. Ganwyd ef yn Florence, Itali, yn y flwyddyn 1265, a bu farw yn y flwyddyn 1321. Cynyrfus ic ystormus fu ei fywyd yntau, ac y mae llawer o dyvvyllwch ac ansicrwydd yn gorchuddio lianes ei fywyd. Syrthio mewn cariad a merch faeh wyth mlwydd oed, tra nad oedd yntau ond naw mlwydcl oed, a cidett-rodd ynddo fywyd newydd,' meddai ef ei hun. Yr oedd ki yn ferch dinesydd cyfoethog. Fel Burns, a Dafydd Ap Gwilym, &c., cyfansoddodd lawer o ddarnau barddonol prydferth i wrthddrych ei serch ond priododd hi un arall, sef un o'r cyfoethogion, a bu farw yn leuanc. Priododd Dante, ar ol ei marwolaeth. Cyfieithwyd; ei weithiau i'r prif ieithoedd gwybyddus, eithr y cyfieithiadau m wyaf cywir yw y rhai German- aidd.
METHIANT FFERMWYR.
METHIANT FFERMWYR. Dydd Gwener, yn Llys y Methdaliad, Aber. ystwyth, o Haen y Cofrestydd Davie *Ytxw-d ymchwiliad cyhoeddus i achos Mr. John Tudor, hynaf, a Mr John Tudor, ieuangaf, Penlan, plwyf Llanwrin. Cynwysa y dyledion. 2,413P. 9s. ioc dyledus i 33 o ofynwyr heb sicrwydd. I gyfarfod a hyn yr oedd stoc y fferm yn 59op. Ar ol talu'r rhent, trethi, &c., byddai gw«4dill o 486p. i gyfarfod a'r gofynion, a'r dittyj 'yn 1,927P. 9s. ice. Priodolai y dylcdwyr achos y methiant i ddiffyg cyfalaf, gostyiigiad .1'. mhrisiau gwartheg a defaid, colled ar ddefaid, talu llogau ucliel am arian a fenthyciwyd. Collwyd drwy fyned yn feichiau .)oop., mewn defaid yn ngauaf 1885 a 1894 tua 8oop., a thalwyd 1,200p. mewn llogau am arian, llawer 0 honynt er's dros 30am mlynedd. Benthyciwyd o fewn y chwe' mis diweddaf 75p., o fane yft Dolgellau. Yr oeddynt wedi rhoddi fferm Esgairgeiliog i fynyi un 0 r meibion a gwerthwy4 y stoc er mwyn cyfarfod hawliau fofynwyr. Gohiriwyd yr ymchwiliad.
Y CLOWR YN LlAI El BARCH NA…
Y CLOWR YN LlAI El BARCH NA MlilYl. Dywed ami un yn America fod y Uafurwr yma yn cael mwy 0 ryddid, ychwaneg 9 jyttog, a gwell ymborth, nag a dderbynir gan lafurwyr Prydeinig yno. Yr wyf yn ameu gwirionedd 1 dywediad uchod. Credaf fod bara beunyddiol dynion ar y plwyf yn Lloegr, yn fwy sicr iddynt nag ydyw i lowyr Pennsylvania. D^rllenais ysgrif mewn wythnosolyn, ag oedd yn cymharu amgylchiadau dosbarth gweithiol America, ag eiddo trigolion Affrica. Mae son am "ryddid gweithwyr America yn ddigon i gynddeiriogi- cwn. A welsoch chwi parade Gwerinol yn Wilkesbarre ? Beth a'ch cynyrfodd pan oedd y mwnwyr gyda'u nwy-lusernau yn myned heibio ? Onid oedd golwg ddarostyngedig a gwasaidd arnynt ? llawdd y gallesid eu hadnabod wi th eu Irade mark sef eu gwyi-iebau powdraidd. Er fod rhai yn I;Ioff a musgn-ell, eto yr oeddynt oil 0 dan yr orfodaeth, neu gymeryd y canlyniadau. Buasai yn well genyf t'od yn ddyn gwyilt yn pysgota ar lan llyn y Nyanza yn Aiirica, a chael yfed dwfr bywiol a grisialog o gesciliau ei fryniau, ac anadlu awelon iachusoi ei awyrgylch, yn hytrach na mwynhau y fath ffug ryddid. Meddiana yr Affrican gorph llunaidd ac iachus, ac mae ei gymalau yn llawn ystwythder, ond y glowr druan, nid yw ond swp o esgyrn sychion llawn o gymalwst, wedi ei fwyta i fyny er diwallu gwanc am arian Ai y wlad yn fethiant heb ei wasanaeth, ond er hyny ni chaiff barch mulyn. Er iddo weithio a i ddyled, gan y disgwyli* ei gyflogwyr iddo weithio am lai na digon i'w gynal. Y nefoedd fawr a drugarhao~ wr^io, onide bydd yn un o'r creaduriaid is" ei amgylchiadau yn nghreadigaeth y Bed mawr. O'r Drych.
PRIODAS CYMRO ENWOG 0 LLANELLI-
PRIODAS CYMRO ENWOG 0 LLANELLI- Teimlir cryn ddyddordeb yr wythnos beA mewn amryw gylchoedd yn Nghymru, ac 18 enwedig cylcheang 0 brthynasaua chydnabod yn Siroedd Caerfyrddin a Morganwgi- mei4n priodas a gymerodd le yn Llundain, dyid Mawrth diweddaf, pan y rhwymwyd yn y cwlwm priodasol y Cymro adnabyddus Mr. Gwilym Evans, U.H., Cae Ffynon, Llanelli, i Miss Glasbrook, Norton House, Abertawe, unig ferch y diweddar foneddwr J. Glaebreok, Abertawe, un o berchenogion glofaoi mwyaf adnabyddus Sir Forganwg. Yr oedd y eeremoni briodasol, mor breifat ag oedd modd; oherwydd ymweliad diweddar angau a theulu y briodas. ferch. Eiddunwn bob llwyddiant a hapusrwydd iddynt yn eu gyrfa briodasol.