Y Negesydd

O'R FFAU GAN Llew. Bwriada Mr. Gladstone ymweled a Biarritz ar y 27ain cylisol. Ymddengys fod Cymanfa Bedyddwyr y rhan ddeheuol o Gaerefrog Newydd wedi penodi esgob. Dyma gam newydd i'r enwad beth bynag.. Sibrydir mai llwyddiant hollol in ymwel- iad y Mri. Herbert Lewis, A.S., a W. Jones, A.S., a Dehoudir Cymrn ar ran y Mudiad Cenedlaothol ag y gwneir cymaint o dwrw yn ei gylch. Cawsant dderbyniad croesawgar a brwdfrydig iawn ymhob lie yr ymwelsant ag ef. Tro pruddaidd iawn oedd hwnw a digwydd- odd ynglyn ag etlioliad .Bwrdd Ysgol Spalding, yr wythnos o'r blaen.. Yr oedd 'yno wyth o ymgeiswyr am y saith sedd, ond ar ddydd yr etlioliad syrthiodd un o'r ym- geiswyr yn farw. Terfynodd hyn iiri yr helynt, a gwnaed y saith. eraill yn aelodau diwrthwynebiad. Y mae y Parch. Dr. T. C. Edwards, Edwardsdale, Unol Dalaetliau America, wedi ,lc derbyn gwahoddiad i ddyfod i arwain cyfar- fodydd yn Eisteddfod Genedlaethol, Llan- dudno. Y mae y pwyHgor wrth hyn wedi sicrhau addewid. am wasanaeth nn o'r ar- woinyddiorl istocldfodol goreu sydd yn fy w. Bydd Dr. Edwards yn dyfod drosodd yn gyuar yn Meliefln i Gymru, er inwyn gofalu fod mewn pryd i'r Eisteddfod. Anrhegwyd y Prif-fardd Pedrog yn di- weddar a spectol gall Mr. H. Iiowlands, fferyllydd, Wrecsam, a danfouodd Pedrog ddau englyn o'r Unol Daleithau i ddiolch yn garedig am y rhodd. Pan fynegwyd y ffaith zn yn y fIau, cbma ddywedodd y cenawon y byddai Pedrog bellach yn foirxiiad craffus. Gaffed oes hir i'w defnyddio os bydd ang-eri am y cyfryw offeryn defnyddiol. Mewn misolyn a ndnabvddirwrth yr enw Churchman am y mis hwn, ceir ertliygl gan y Parch. D. Jones, ficer, Penmaomnawr, ar "G-yro.ru," yn addysgol, gwleidyddol,, a elirefyddol. Dan y pena-vd olaf, dywed y gwr pnrchodiis-" Y mae oin cyfundrefnau o addysg eifenol, ganolraddol, ao uwcli-" raddoi, 'bron wedi eu c'ivbl iydoli. Y mae y cwesti}Tj.au poiiticaidd yn llyncu bryd, ac yn dadsyifaenu bywioldeb ysbrydol llawcr o arweinwyr yn ein plith'. Y mao dadblygiad ya swyno llawor o'r bobl ddysgodig a hanor dysgedig, ao yn bygythio dadsyifaenu y ffydd, a llygru yr efengyl a wnaetli gymaint i ni yn yr amser a iu. Y mao rhan fawr a chynyddol o'r lliaws yn mynod. yn ddifraw, os nad yn wrthwynobus i hawliau crefydd." Ysbryd eyffelyb sydd yn rliedeg drwy yr holl ysgrif, oiul tybod fod. y gwr da hwn. yn meddwl y bvdd i ni gredu yr hanor a ddywed ? Os y mao yn camgy- meryd yn fawr. v Alaetlius ocdd y ddamwain a ddigwyddodd i un 0. weinidogion parchusaf yr Annibynwyr yn Sir Gaerfyrddin yr wytlmos cyn y diwedd- ai, sef i'r Parch. T. Miles Evans, Abergwili. Yr oodd efe wedi myjied i wasanaethu yn lie ei gymydog Mr. Morgan, St. Clears, yr hwn oedd yn giaf yn ei wely. "Wrth ddy- chwelyd yn ei 61 o Elinj at bregothu yn yr hwyr yn St. Clear-B, gwylltiodd y cefryl oedd yn y cerbyd a'i cludai, rhedodd i ffwrdd nerth ei gamrau, ac wl'th droi y gornelyn Mhwll- trap, daeth y cerbyd i wrthdarawiad a'r mur y gyda'r fath north fel ag i'w ddymchwelyd, (ry, gan daflu Mr. Evans a'r gyrwr allan o hono. Diangodd yr olaf yn rhyfeddol, ond cafodd Mr. Evans, ei niweidio mor fawr fel na Mr. Evans, ei niweidio mor fawr fel na adIorwyd ef i jinwybyddiaeth, a bu farw yn hollol anwybodol boreu Merclier. Cydym- deimlir yn fawr a'r weddw a'r ddwy ferch ieuainc yn eu profedigaeth lem a' chwerw. Toimlir hiraeth dwys ar ei ol gan yr eglwys y bu efe yn gweinidogaethu iddi am bedair g, gyda diwydrwydd a fC, d 0, ..LlJ Ió.1 1. -I> ¡.

llanfair. Eueilffoudd Ysgakn.—Mae Cynglior" Plwyf Manfair, wedi gwahodd Oynghorau Plwyf Gai-thbeibio, Llangadfan, Llanerfyl, Llangyiieiw, Meifod, Llausantffraid, Llan- llugan, Llanwyddolan, Mana.fon, a Castell- caereinion, i gydweithrodu, a hwy at rheiliiordd ysgaln i Laufair, a thuag at hyny iddynt ddeisobu y Cyagho-" Sirol, a'r Llywodraeth i ddwyn y rlioilffordd .oddi- amgylcli,

MOHIAH, CORRIS UCHAF. Nos Lun, Rhagfyr i6eg, cynhaliodd Band of Hope perthynol i'r eglwys uchod, y cyntaf o gyfres o gyfarfodydd cyhoeddus o dan arweiniad Mr. John Lewis, Abercwmeiddaw. Cymerwyd rhan ynddo mewn dadleu adrodd a chanu, gan—Winnie Richards, Jennie Roberts, Lizzie Pugh, Annie Roberts, E. A, Egan, E. Roberts, E. Richards, L. A. Davies, James Owen, O. Humphreys, J. T. Owen, R. George, T. Lewis, L. Jones, E. Jones, O. Hughes, J. T. Williams, W. Davies, R. Owen, Joseph Hughes, H. Hughes, aJ. Parry, hefyd caed gwasanaeth y rhai canlynol o'r tuallan i gylch y Band of -fi-ope--Mri. J. Jones, E. Edwards, D. Price, a H. Jones; ynghyda'r c6r o dan arweiniad Mr. J. Owen. Cyfeiliwyd sran Miss Lewis, a Miss Tones. Caed cvnull- iad da ynghyda chyfarfod dyddorol ac adeiliad- ol, yr hyn mae'n ddiameu a adlewyrcha glod nid bychan i'r personau a fu yn gofalu am ac ynhyfIorddi'r plant. B'oed iddynt gadw yn mlaen fel ag i ddwyn oddiamgylch gyfarfod o'r un natur eto yn dra buan yw dymuniad. Edmygydd.

TALYBONT A'R GYMYDOGAETH HANEE CAN' MLYNEDD YN OL. GAN m. W. JONES, PENPOMPREN. (Papur a ddarllenwyd i Gymdeithas Pobl IeuaÙzc Talybont) III. Cyflog y gweithiwr fyddai o wyth i ddeg ceiniog y dydd, yn y gauaf ar gwanwyn, a swllt yn yr haf. Cyilog y gwas penaf o saith punt i naw punt y flwyddyn, a'r forwyn benaf o dair punt .a choron i dair punt a cliweugain. Pa fodd, ineddweh, yr oedd y gweithwyr hyn yn gallu cynal eu teuluoedd a magu llond ty o blant ar gyflog mor fychan ? Fel hyn y gwnaent, byddai cyflawnder o bytatw i'w cael y dyddiau hyny, cyn dvfodiad yr haint. Byddai gan y gweithiwr efallai o wyth i ddeg certiad o bytatw, a phesgid dau fochyn i'w gwerthu am o dair a chweugain i bedair punt yr un. Yr oedd y tlodion yn byw lawer iawn ar bytatw, pytatw i ginio ac i swper. Mantais arall gall y gweithiwr fyddai myned i Loogr, am fis i gynhauaf y gwenitli. Byddai riunteioedd o'r ardal yn myned i'r eyuliauaf bob blwyddyn. Deuont adref yn mlien mis, efallai a .pliedair puut o enilliou. Dylaswn ddweyd ci bod yn ddeallodig wrth gyflogi y gwdithiwr ei fod i gael mis i fynod i Loogr i'r cynliauaf gwonith. Eto, rhaid addef wedi y cwbl tlawd a gwasgodig oedd bywyd y dosbarth gwcitliiol. Bara haidd ydoedd y bara bara cryf, lefeinllyd, a sur. Nicl oedd o-lid nob yn profi bara gwenitli ond y mcistr a'r foislrcf!. Fel y sylwodd rhywun yn dd'iweddar fod cael u brechdan" o fara barlys yn awr, yn gymaint amouthyn ag oedd cael brechdan o fara gwenitli pan ooddwn i yn inGlu. Nid oedd costau ar y gwas ar forwyn ond mown clillad yn unig. Yr oedd y rhai hyn yn iwy parhaol y cyfnod hwn nag ydynt yn awr. Brethyn cartrof fydvlai cot y gwas, a gov.n y forwyn o grunisy, o esgidiau yn brin hyd y inig'wrn ac. n:i<1 bolasau fel yn awr, a rhuban du yn garai wedi ei ddolonu yn yr esgidiau dyclll sul. ilosan ddu, hot sidan coryii uchol caut llydan dim boneti gan neb oddieithr y niav/rion. Lady fyddai yr un wisgai fonet. barhau).

GLANAU Y DTFI, A'R D ISYNI. Am fy llith ddiweddaf y mae Betsi, wedi fy nhroi o'r ty ac yr wyf yn awr yn grwydryn digartref. Tipyn 0101 ddiniwed oedd y cwbl i gyd ond rhyfedd mor dendar yw y ddynol natnr. Yr oedd ycliy.dig 0 wallau lied bwysig wedi dringo i mewn i'r Hith Yn y darn diweddaf, rhoddwyd y gair blaenor, yn lie y gair gweinidog, a bydded hysbys fod yr hyn y sonir am dano mewn ardal, lied bell o lanau y Dyfi a'r Disyni. Yn y darn cyntaf gadawyd allan y gair bach os yn y frawddeg "ac os yn aelodau" yr hyn sydd yn gwneyd cryn wahaniaeth am ei fod fel yr vmddangosodd yn golygu fod rhai o'r aelodau yn yfed ar y sly. Wrth. deithio yn y tren tua Glandyfi., clywais fod rliai o ferched glandeg Aberdyfi, wedi teimlo tipyn am yr adroddiad am y te, ond gobeithio nad yw hyny yn wir, am mai yr unig amcan mewn golwg genyf oedd dynoithi angliysondeb yr hen wraig ryfedd y mae Rhagluniaeth wedi ei rhoddi imi. SriON o'r Pant,

ANMHOBLOGRWYDD Y GYFARFODYDD DIRWESTOL YN CORRIS. Rhwydd addefaf fod yn llawer haws canfod diffyg na'i wella, gall plentyn bychan ganfod cloffni ar y fuwch neu'r ceffyl, ond nis gall efe eu gwella er hyny, ac ni raid i un fod yn sjdwedydd craff iawn na chanfydda, wrth ddilyn y cyfarfodydd dirwestol yn gyson, mai ychydig mewn cymhariaeth ydyw rhif y rhai a'u mynychant. Gwelir llawn cymaint yn bresenol yn un o'r addoldai ar nos Sabbothau, ag a welir yn y cyfarfod dirwestol, pryd y dis- gwylir i aelodau y tri enwad roddi eu presenol- deb y noswaith honq; a'r hyn s^dd wir am danom ni yn Corris, sydd wir hefyd yn ei berthynas a'r holl wlad oddiamgylch, mi gredaf, felly gellir cymhwyso yr un feddygin- iaeth at y clwyf yn yr holl ardaloedd y mae hyn yn wir am danynt, fel y rhoddai y meddyg'on yr un feddyginiaeth i bawb bron, yr adeg y daeth yr anwydwst i'r wlad hon y tro cyntaf. Os mai ar y dirwGtwyr y bai, fod y cyfarfodydd dirwestol mor anmhoblogaidd fe ddylid chwilio am dano, a'i symud ar unwaith, oherwydd teimlaf mai galwg wywedig I -1 iawn sydd ar yr achos dirwestol yn ein plith hyny yw, os ydym i farnu. hyny oddiwrth rifedi y rhai a fynychant y cyfarfodydd. dirwestol. Cofiaf yn dda yr adeg y cynhelid y cyfarfod-. ydd hyn yn gyson bob pythefnos, ond erbyn heddyw, y maent yn llawn digon ami unwaith bob mis. Beth ydyw y rheswm am hyn? Ai am fod y pwnc hwn wedi ei hvyr ddihysbyddu fel nas gellir traethu dim newydd arno ? Mae'n wir fod llawer wedi ei draethu ar y testyn hwn, er yr amser y rhoddodd dirwest ei throed i lawr gyntaf yn yr ardal hon, ond er hyny, nid wyf yn meddwl fod y pwnc hwn mwy na phynciau eraill wedi cu dihysbyddu yn liwyr. 'Ble mae y bai, fod can' lleied yn mynychu y cyfarfodydd dirwestol ? Pa un ai ar y gwahanol lywyddion, yr"areithwyr, -neu.ar-y dull ineu y drefn y cerir hwy ymlaen y mae'r bai ? Feallai y gellir ei ranu cydrhwng yr achosion hyn. Cyfyd y llywydd ar ddechreu y cyfarfod i ddweyd gair a sieryd mor oer a difraw, a phe newydd dd'od adref o wlad yr ia a'r eira. oesol, ae ynél cyfyd dau arall ar ei ol i areithid, acfe siaradmt am awr ncu yclnvaneg, mor ddi-v.Tes, ac mor amddifad o ysbryd cu. testyn, a t^alp o rew. Nis gallwn ddisgwyl i'r bobi ddo'd yno, cs na bydd yno rywb?.th gwcrti1 gwrandaw arno yn cael ei ddweyd, a hwnw yn cael ei ddweyd gyda sl ac arddeliad. Na, mae'n well ganddynt fod ar yr aelwyd gartref, neu wrth y tan vn v dafarn. Credaf y dylid cyrnewid y dull o o gario'r cyfarfodydi dirwestol j-inlaen. Y mae eisieu mwy o f.rarywiacth ynddynt, hyd yr ydwyf fi yn cofio, nid oes gyfnewidiad yn y dull o'u cario ymlaen. er's blynyddoedd lawer, y rnaent yn gyfxelyb i rod y felin yn troi yn union yr un fan o hyd. Dylid cael ychwaneg- o ganu yno, y mae yn yr ardrd In o gan torion galluog, a chredaf y buasent yn foddlawn iawn cynorthwyo yn y ffordd hon, trwy ganu. unawdau, deuawdau, &c., moesol a chrefyddol. Bendith hefyd fuasai cael anibell y ddadl, ac adroddiadau barddonol a rhydd- iaethol; hefyd, dylid cael unawdau ar y crwth y cornet, yr euphonium, &c. Y mae yr offer' ynau cerdd wedi bod yn gwasanaethu y diafo am lawer o flynyddoedd, a chredaf fod yn hen bryd iddynt dd'od yn'ol i inasanaetfiu r Iesu fel cynt. Yn ystod y cyfarfod, gellid cael un neu ddwyo areithiau byrion blasus, yn llawn o wreichion tanllyd oddiar allor y gwirionedd, nes tanio agwresogi pawb a sel a chariad at yr achos dirwestol. Pe newidid y dull preseno i a dod a'r elfen amrywiaethol i fewn fe fuasai genym obaith am weled ambell i gymedrolwr neu feddwyn yn troi i fewn atom, ond heb fabwysiadu rhyw gynllun newydd, ofnaf nas gwelwn hwy yn fuan, ac os na ddaw'r meddwen i'r cyfarfodydd y mae yn anmhosibl eu har- gyhoeddi a'u perswadio i adael cu harlerion ffol a dinystriol. O'm rhan fy hun, buaswn yn bieieiol ::W:1 i fabwysiadu CynHun hollol nowydd sef cynal y cyfarfodydd dirwestol yn yr agored, gan na ddaw'r lneddwon atom ni ein bod ni i fyncd atynt hwy. Beth pe cawsem gyfrcs o gyfarfodydd. dirwestol, cyn diwcdd y gauaf yma, gyda'r cynllun hwn, er gvveled beth fyddai y canlymad ? Dywederfod cyfarfod i'w gynal un noswaith ar y ffordd yn yniyl yr Hen- daiarn, a'r'noswaith nesaf ar y groesffordd yn ymyl y Slaters Arms, a'r drydedd noswaith ar y ffordd o flaen y Braiehgoeh Inn. Dyma gynllun y Parchn. John Evans yn Pontypridd a John Pugh yn Caerdydd, ydyw myn'd a'r efengyl i gyraedd y bobl. Cynllun yr Iesu oedd cyfarfod y rhai sychedig wrth y ffynon neu yn y dinasoedd, a thywallt y dwfr bywiol i'w calonau bron heb yn wybod iddynt; ac os ydym ninau am waredu ein hieuenctyd, o safn y llew rhuadwy, mae'n rhaid i ni fyned at. ymyl ei fteuau ac ymladd law-law ag ef. Os ydym am subri'r meddwon a'u hachub o grafangau'r gelyn dinystriol hwn, sydd yn teithio trwy ein .1 gwlad a'n cymydogaeth gyda nerth a rhwysg y dyddiau presenol, mae'n rhaid i ni ymwroli fel gwyr, a sefyll yn hyf a phenderfynol dros achos rhinwedd a sobrwydd Gan fod Duw o'n plaid, ni raid i ni ofn-i'r diofal a'i holl ILI, oblegid y mae mwy o'n tu nag a all byth fod yn ein herbyn. Am hyny, awn ymlaen yn enw'r Iesu, ac yr ydym yn sicr o fnddugoliacth ogoneddus ar Bacchus, a holl allu'r tywyllwch maes o law. Sylwedydd.

DOLGELLAU. Dydd Sadwrn diweddaf, penodwvJ Arthur Clendon, graddedig yn Mhrif athrofeydd Caergrawut, a Lluudain, yn Brif Athrnw Ysgol Ganolraddol Dolgellau. Dechreuodd ei addysg yn ysgol ramadegol Birmingham, yna aeth i goleg Emanuel, Caergrawut. Bu yn athraw yn ngholeg Craigmore, Bristol, ac y mae yn awr yn athraw vn ysgol Allhallows, Honiton, Dyf- nemt. Y r oodd tua deugam yn ymgoisio am y swydd.

MACHYNLLETH. O'r diwedd gwelir enwau hcolydd a mynodfcycldein trof wedi eu gosod i fynu. Er's tua thair blynedd yn ol penderfyuwvd ar y priodoldeb o wneyd hyn yn y Parochial committee, ac ar fod i ddrysau tai y drof gael eu rhifnodi hefyd. hyny yelyw, fod numbers i gad eu rhoddi arnynt. Y mae enwau y tair prif hool sef, Maengwyn, Pen'rallt, a Pentrehedyn yn edryeh yn rhagorol. O'u gweled, anhawdd peidio gofyn beth yelyw cu harwyrldocad ? Enw. noble ydyw y Maen- gwyn, ond pie mae y Maengwyn hono heddyw? Eto. Penrallt, beth a feddvlir wrtho ?■ A fu-yr heol honrg-ynt yn arwain pobl y lie yn unionsyth 4. Ben'rallt, heb fyned trwy y Graigfach na'r Mfiiesglas ? Do, yn ddiau, os folly. paham y can wyd hi i fyuy, ac a'i nid oedd hyny -ya ac yn gam ar cyhoedd Et6,,Pontrehedyn, o,, n re enw gwir Cymreigaidd, ac arwyddoeaol iawn, a da oedd ei fabwysiadu, yn liyiraeh na'r ciddilod, o i'aihiad <liwpddaracli. 0 ddodiri mown ;ji m yi nil c daw yryp'tyr vn anLvg. Tobyg Ur-i 1 h< dyn pi v-.| yn b t iiiird la yr aeo.. n > gyns. ¡it: :l," J I: jJ t' ¡. Gyda uaw. y nw u iynedFa o'r lieol hon, yn cryn sini-.u;. Sd/em. Place syai wedi ei ;<>du.. ar yr wgorta ;«yd-l Vlt a.t wain i, at hetyd ol y tai o nmgyU-h v Vane Hall, "Lon Capel iSi-ilom," oed I yr hon enw cynfefig ar y fynedia hon, ao addoltly yr Anuibynwyi-, dan yr enw Saloui oedd yr "Rail," ya ei gwortiiu. Hu gweinidogiou parchus o allu, n duwiol- f^ydedd, yn traddoJiy Gair rltwug oi furinu. Gresyn foll. yr enw Salem yu "ddolur liygad" i neb, elo awgrymwyd pethau ens, of J. ac annvnol ar y cwestiwu gall borsonau yn ein Cvngor Diuesig! Cywilydd! Pah.-ni ty bed'? Hysbys y deugvs y dyn, 0 ba radd y L'i wreiddyn." Yr anghenril. stamp out dixmii, yn dangos (i ydyw liya, onide, nid yw Avedi niarw eto Yr uu ydyw ag oedd tua 35 uilyued-l yu 0\ yu baedda ieuonctyd, o'r drlau ryw, "hyd at waod," yu yr Ysgoidy Cenedlaeiiiol School J ar foreu Llun, oblegyl rhoddi eu presenoldeb ya y Capelau rhieni y iSabbath cyut Eto, Doll, gair ea.iiiarweiiiiol iawn i'r Sais, ond holhl ddi^illedig, a Hawn ystyT i'r Cymro. T0.byg fod tuiu toll wedi bod yn y rhan hon o'r dref rhywdro. Pa doll ? Gilll lnvy, ac i bwy ? Both pe eawsid y Matthew hwnw fu "yu oistedd, wrth y dollfa," jiou i ddweyd ei hanes. Ond dvna, rhaid tewi .am y tro Inrn, onide fe gvvyna Mr. Goh, oblegyd ■neithder fy ysgrif, er hyny cyn pychu f \r ysgnfer.u, dywedaf mai digrjfol o rl V t) beth ydoodtl. i Xeuyw siaradus," ymyryd i ge'sio ncwid yr enw yn Vane Hall P,acv. Gwarchod ni! v Gwareder ein tn-f, Arghvyd-l v daionus cynfionwyr! Ac yn miielJacii ids gaiiaf ai na chyfeirio at sylw angharedig a gweawynig y Oynghorwr- Griffiths, yr Jurll a ddywedai y gelwi.i cupel Salem yn "Gnppl spile" pa un a oedd yn wiraipoidio. Diehou fod. ei blaid ei: y:i ei alw felly, ondyju ic yu flaltliiuai y rhanfwyat heddycliol o'r env/u- i a yniueiliduodd ac a gododd v capel hwn. r. n

Tn Nghj'mdeitlias Uhwartorol y Gogledd yn Beaumarics, yr wytlmos ddiweddtii, dewiswyd y Parch. Josah Thomns. M.A., Lorpwl, yn llywydd, a'r l-ar^h. J. V\ iLiaj; «, Dolgellau, yn ysgrifenydd.