Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
COF-GOLOFN GWILYM GWENT.
COF-GOLOFN GWILYM GWENT. Allan o'r Drych yr ydym yn cofnodi dad- orchuddiad Cof-golofn a godwyd ar feddrod y diweddar Gwilym Gwent, ger Wilkesbarre, Pennsylvania, America, gan ei edmygwyr lliosog. Ganwyd y cerddor athrylithgar William A. Williams (Gwilym Gwent), yn Tredegar, Mynwy, yn 1834. G6f oedd wrth ei gelfyddyd, ond rhoddodd gryn lawer o'i amser at gerddoriaeth tra yn Nghymru. Ymfudodd i America 24ain mlynedd yn ol, a bu farw yn Plymouth, Pa., Gorphenaf 3ydd, 1891, gan adael ar ei ol bedwar o blant—Mrs. T. W. Kistler, Mrs. Benjamin Davies a David Williams, Plymouth a Mrs. Gwilym Lewis, East Liverpool, Ohio. Dadorchuddiwyd y gof-golofn Hydref 16eg, yn ngwydd torf liosog yn mynwent Hollenback. Cyfrifir nad oedd llai na 7,000 yn bresenol, a 05 y cant o honynt yn Gymry. Dechreuwyd y gweithrediadau am haner awr wedi dau o'r gloch, trwy i G. M. Williams, mine inspector, alw ar lywydd y cyfarfod i ddyfod at ei waith, sef y boneddwr Wm. D. Thomas (llywydd y beirdd), Lansford, Sir Carbon, Pa.; yna aed drwy y rhagdrefn ganlynol:— Canu "Babell" ar y geiriau "Bydd myrdd o ryfeddodau," gan y dorf. G. M. Williams yn arwain. Anerchiad gan y llywydd yn bwr- pasol iawn i'r amgylchiad. Llongyfarchai y dorf am eu sel geriedlgarol, trwy ddyfod yn llu i fod yn llygaid dystion o ddadorchuddiad colofn o farmor mor ardderchog a chostus, oedd wedi ei hadeiladu yn goffadwriaeth am un 0 feibion athrylith gerddorol-Gwilym Gwent, yr hwn oedd yn y dystaw fedd 0 ran ei gorff, ond yn ei gerddoriaeth fydd yn ehedeg ar awelon hanes- yddiaeth ac ymarferiad yr oes, a'r oesau. Sylwodd am ei anfanteision i ragori, ac am ei athrylith gref a'i ddyfalbarhad yn gorchfygu rhwystrau, ac yn cyfansoddi y fath doraeth o gerddoriaeth nes ei hynodi fel un 0 brif ganigwyr y genedl. Yn dilyn caed anerch- iadau barddonol. Canwyd cydgan Meibion Cerddgar (Gwent), gan barti Wilkesbarre, dan arweiniad Wm. W. Davies, a gweddiodd y Parch. T. C. Edwards, D.D. yna dadorchuddiwyd y golofn yr hon sydd yn sefyll uwchlaw y ddaear wyth troedfedd, ar wely o chwe' troedfedd a dwy fodfedd o drwch, ac yn pwyso dros ddeg tunell. Yn argraffedig ar y wyneb y mae- GWILYM GWENT, The illustrious Welsh composer, Born in Wales, July 28, 1834. Died at Plymouth, Pa, July 3, 1891. A dau fesur a haner o gerddoriaeth o'r ganig I boblogaidd Yr Haf," yn bedwar llais, gyda'r geiriau "Fe gladdwyd tlysni anian, yn medd y gauaf du." Ar gefn y golofn mae y geiriau: GWILYM GWENT. Y cerddor enwog Cymreig, awdwr y Gwan- wyn," "Mai," "Yr Haf," "Y Ffrwd," "Y Clychau," a llawer eraill 'o Ganigau, Rhan- ganau, ac anthemau nodedig ac adnabyddus. Erected by his many friends, Sept. i, 1895. Ar un talcen ceir wedi ei gerfio yn dda ganghenau o helyg a'r delyn wedi ei hongian arnynt, gyda'r geiriau "Mae'r delyn yn hongian." Ar y talcen arall wyth 0 glychau y'ddau arlun yn coffau dau destyn, neu ddwy ganigboblogaidd, "YrHaf," a'r "Clychau." Yr oedd yr wyth cloch yn fy adgofio am y tlysau oedd ar ddwyfron Gwilym pan oedd yn gorwedd yn ei arch ddydd ei gladdedigaeth. r Yr oedd yr amser a'r lie yr enillodd hwy arnynt y pryd hwnw ond erbyn hyn y mae yr amser a'r lie, a'r wobr faterol wedi myned o gyraedd ei gwrthrych, yr hwn, pa fodd bynag, yn ei lafur sydd yn awr gyda ni, ac a fawr fwynheir am amser hir. Yn ngwaelod y golofn mae yr enw "Gwent" mewn llythyrenau breision. Torwyd llinyn y gorchudd gan Mr. William T. Jones, yr hwn a gerfiodd ac a adeiladodd y golofn a gwnaed y rhan anrhydeddus o'r dadorchuddiad gan Madame Clara Novella Davies, arweinyddes fydenwog y Royal Welsh Ladies' Choir," o, Caerdydd. Mewn anerchiad galluog paentiodd Dr. Thomas Charles Edwards mewn modd hyawdl ac effeithiol, y fath oedd gwr y COffa "-y fath werth i'r byd ydyw cerddor; y fath ffrwd o gerddoriaeth gafwyd 0 feddwl y cerddor gwreiddiol hwn; y fath allu i weled, er mewn ty^vllwch tanddaearol, a'r fath nerth i sugno allan gerddoriaeth o holl elfenau y greadigaeth, a'i gosod a'-Ilan mewn seiniau i'r oesau a ddel. Ychydig oedd yT addysg a gafodd gan athraw- on i'w goethi mewn dysg; pe felly, gallesid ei gyfrif yn gerddor coeth. Ond yr oedd wedi cael ei fendithio a gallu naturiol tuhwnt i'r cyffredin, a gwnaeth ddefnydd mawr o hono trwy roddi i ni doraeth 0 bob math 0 gerddor- iaeth. Datganwyd "YrHaf," gan Gór Brenhinol Boneddigesau Cymru yn effeithiol. Nis gwyddom a oedd ysbryd y cerddor yn y cymylau 'uwchben yn gallu cael rhyw fwynhad o'r dat- ganiad; ond yr oedd y Haw fu yn gosod y -nodau at eu gilydd, gerllaw yn gloedig gan ,angeu, a'r tafod fu yn sisial y seiniau gyntaf, "wedi tewi, ac yn ymyl traed ei edmygwyr, y rhai wrth wrando y seiniau a'r cynghaneddau swynol a melodaidd, a gaent wledd nad anghofir yn fuan. Yna caed anerchiad hyawdl a gwresog gan y Barnydd H. M. Edwards, Scranton, yn dangos nad cerddor un oes nac un genedl oedd yr anfarwol Gwent. Teimlai boneddigesau Cymru hi yn anrhydedd i roddi eu presenoldeb ar yr achlysur, at y gynrychiol- aeth liosog o Lehigh a Wyoming, a Lacka- wanna. Teimlem fod anerchiadau y ddau Edwards yn glod i'n cenedl. Datganwyd cydganau Y Cynhauaf" (D. Jenkins), a "Martyrs of the Arena," gan y Gwents 0 Edwardsdale, dan arweiniad Oliver Rhydderch, a Cwynfan Prydain," o drefniant D. Jenkins, gan ferched Cymru, yn hynod o effeithiol, mewn tonyddiaeth, mynegiant, a synwyr cerddorol 0 radd uchel. Bellach yr oedd y miloedd am gael golwg ar y golofn, ond methodd canoedd lawer ei gweled, gan y fath orymdrech oedd gan bawb i'w gweled ar unwaith. Yr oedd y pwyllgor gweithredol, G. M. Williams, James B. Davies, a T. Cilcenin Evans, wedi bod yn hynod ddiwyd ac ymdrech- gar yn eu cynlluniau, a chariwyd hwy allan yn foddhaol i bawb. Yn ddiau y mae diolchgar- wch pob cenedlgarwr yn ddyledus iddynt. Y swm a Igasglwyd at y Gofgolofn oedd 987 o ddoleri (I 98p). Mae'r llaw fu'n gwau alawon—a'u lluniwr Yn llonydd yr awrhon Y berorol freiniol fron, Mwy erys gyda'r meirwon. Y maen a mwy yw'r inonziment-gweddus Ac haeddol fri'r fonwent- Am ei gdn ca'dd Gwilym Gwent Rodd deilwng o'i hardd dalent. -leuati Ddu.
O'R FFAU
O'R FFAU GAN LLEW. Dydd mawr ydoedd dydd Gwener, cyn y diweddaf yn Scarborough, pryd yr ymwelodd Arglwydd Rosebery, a'r dref, ac y cafodd dderbyniad tywysogaidd. Y mae Scar- borough yn un o'r ychydig leoeddgipioddsedd oddiar y Toriaid yn yr etholiad eyffredinol diweddaf. Yr oedd y cyn-brifweinidog Avedi t'refnu hwn i fod yn diwrnod 0 areithio mawr a'r brif bynciau y dydd, a cheir fod yntau mewn hwyl ac ysbryd rhagorol. Gwynebodd y sefyllfa wleidyddol yn gwbl agored, ni cheisiodd gelu dim. Cydnabyddodd fod yn ngallu y blaid Doriaid, neu y llywodraeth bresenol i wneyd daioni, ond ni phetrusai ddyweyd fod diwygiadau mawrion i'w dwyn ddiamgylch yn gwbl anmhosibl, ond trwyo gyfrwngLlywodraethRyddfrydol. Cyn sicred a fod Tabor yn y mynydd, a Charmel yn y mor, y mae Rhydfrydwyr i fod eto mewn awdurdod, am hyny galwai ar y blaid i drefnu eu byddinoedd yn mhob man, ar ffordd effeithiol yn ddiau i gyrhaedd hyny ydyw trwy gyfranu addysg wleidyddol yn mhob etholaeth. Dechreuer arni ar unwaith ac o ddifrif, oblegid y mae lleoedd yn y Canolbarth yn mawr alw am hyn, yn enwedig tua chyfeiriad Cors Fochno. Y mae'r helynt flin fu rhwng Bwrdd Ysgol Rhydypennau, ag ysgolfeistr y Borth, wedi ei benderfynu erbyn hyn, drwy i'r Bwrdd orfod talu iawn o yn agos i X70 i Mr. Prosser, am ei ymddiswyddo yn afreol- aidd, ac anghyfreithlawn. Cymerodd Undeb Cenedl aethol yr Athrawon y mater mewn llaw, a buan y cafodd y Bwrdd doeth ddeall mai nid rhywbeth gwan edlychaidd oedd y gallu oedd yn eu herbyn, ac i ymwneyd a hwy er cvmaint y gwawd a wnaed o'r ysgol- feistr a'r Undeb mewn cyfarfodydd cyhoedd- us a gynaliwyd o flaen yr etholiad diweddaf fu yn y cylch, a hyny gan bersonau a ystyr- ient yn rhywrai, a bod eu barn yn safon a'r bob pwnc. Cyhoeddent allan yn yr heolydd ac ar benau tai gyda'r hyawdledd sydd yn nodweddiadol o honynt, na welsai Mr. Prosser, yr un geiniog byth gan y Bwrdd. Ond. beth bynag, mynodd yn N. U. T. ddangos iddynt mai yn ofer y prophwydent, mai yn ofer y crochfloeddient, ie, ac mai yn ofer y defnyddient eu peiriant llefaru i ddallu llygaid preswylwyr gan y mor. Wele Mr. Prosser, yn fuddugoliaethiwr, a'i boced yn gyfoethocach o £66 13, a'r waithaf Bwrdd Ysgol Rhydypenau. Nid yw'r Un- deb hwn yn meddwl am gyfarth heb feddwl am gnoi hefyd, a dyma brawf arall o hyny, ac mae yn sicr o fod yn wers bwysig i Fyrddau Ysgol y cymydogaethau, pa fodd yr ymddygant tuag at eu athrawon, rhag dyfod i wrth darawiad anhapus a gwyr y quills sydd yn gofalu am eu hiawnderau. Oostiodd yr helynt hon i'r Bwrdd, a chymeryd pob peth i ystyriaeth rhwng cant a chwe' ugain punt. Onid ydyw yn bryd i dreth- dalwyr Cyfoeth y brenin, &c, agor eu llygaid, ac edrych allan yn fanwl, sut y gwerir eu harian. Yn sicr achos ydoedd hwn, nad oedd y galw lleiaf am dano.
BLAENAU FFESTINIOG.
BLAENAU FFESTINIOG. Dydd Llun diweddaf cynhaliwyd cyfarfod o holl weithwyr chwarelau Oakley, Blaenau Ffestiniog, i ystyried y sefyllfa. Mr. R. Griffiths, yn gadair, ac yr oedd y neuadd yn cynwys o 1,000 i 1,500 o weithwyr. Rhoddodd Mr. D. J. Jones, adroddiad o'r ohebiaeth a gymerodd le rhwng y pwyllgor a'r cwmni gyda golwg ar godiad y cyflogau, a phasiwyd y penderfyniad canlynol yn utifrydol:- Fod y cyfarfod hwn yn hollol gymeradwyo gwaith y Pwyllgor, ac yn ymrwymo i'w pleidio yn y dyfodol. Hefyd pasiwyd y penderfyniad can- lynol:- Fod y cyfarfod yn gofidio fod Mr. Dunlop ar ran y cwmni, wedi gwrthod cais teg a rhesymol y dynion godiad yn eu cyflogau, fod y cyfarfod yn mhellach yn awdurdodi y ddirprwyaeth i hysbysu Mr. Dunlop, yr adnewyddir y cais ddechreu y flwyddyn nesaf, oherwydd fod prisiau llechi wedi codi amryw weithiau yn ystod y misoedd ddiweddaf, a'r fasnach yn brysur a gobeithiol. Gofynir i safon cyflog gael ei godi o 4s. 6c. i 5s. 6s. y dydd i fargeinwyr, ac i ss. i weithwyr wrth y dydd, a'r codiad i fod ar gyfartaledd i'r holl ddosbarthiadau y chwarelau.
ABERMAW.
ABERMAW. HIP.IIOEDLIAD.-Cydgyf arfyddiad.-Ym- ddengys fod yma dair 0 hen wragedd gweddwon yn byw ar y Marine Terrace, a hyny y drysau agosaf i'w gilydd, oedran pa rai gyda'u gilydd sydd dros 253 o flynydd- oedd, y mae y tair yn mwynhau ei hiechyd yn weddol dda, ar modd y treuliant eu hamser ydyw, trwy ddarllen y Gair a gwau hosanau, dyddorol fyddai gwybod pa sawl par ddarfu iddynt eu wau yn ystod eu bywyd hirfaith. Ai tybed ddarfod i'r gohebwyr o Lundain, a ymwelodd a'n cym- ydogaeth yn ddiweddar gael en hysbysu o'r ffaith hon. ADDYSG GELFYDDYDOL-NOS wener diwedd- af ar gais aelodau pwyllgor yr Ysgol Ganol- raddol, cydsyniodd Mr. A. B. Badger M. A. i roddi darlith yma ar y testyn uchod, Cad- eiriwyd gan Mr. W. J. Morris, Masnachydd. Mae yn ymddangos fod Mr. Badger wedi ei gyflogi gan Gynghor Sirol Meirion a Chaernarfon, ii fyned oddiamgylch i roddi darlithoedd ar y testyn uchod, ynghyd a sefyllfa dosbarthiadau yn y lleoedd y mae'r ysgolion canolraddol wedi eu sefydlu, daeth lluaws 0 ddynion ieuanc, a chanol oed i wrandaw ar ddarlith ddyddorol Mr. Badger pa un y gellir tybio sydd wedi dylanwadu ar y gwrandawyr, fel ag y bydd iddynt yn uniongyrchol sefydlu dosbarthiadau yn y ganghen hon o addysg. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan amryw o wyr lien a lleyg y dref. DYRCHAFIAD.—Cafodd Mr. Gotshall Book- ing Cleric yngorsaf y Cambrian Railway Co. ei ddyrchafu i fod yn Orsaf Master yn Marcheil, ar y gangen linell a agorwyd yr wythnos ddiweddaf 0 Ellesmere i Wrecsam. Mr. W. Humphreys, o warehouse y nwyddau, ydytV olynydd Mr. Gotshall fol booking clerk.
CYFARFOD DOSBARTH Y METHODISTIAID.
CYFARFOD DOSBARTH Y METHODISTIAID. Cynhaliwyd Cyfarfod Dosbarth perthynol i Eglwysi rhwng y ddwy afon, yn Aberdyfi, dydd Iau, Hydref 31ain. Llywyddwyd gan y Parch. J. D. Evans, Towyn. Yr oedd cynulliad da wedi dyfod yn nghyd o gynrych- iolwyr yr Eglwysi, a'r gweinidogion oil ond o Lanegryn, a Phennal. Derbyniwyd llais swyddogion yr Eglwysi o berthynas i Mr. Oscar Stephen Symond fel ymgeisydd am y weinidogaeth. Yr oedd y Ilais yn ffafriol i'w gyflwyno i'r Cyfarfod Misol. Dowiswyd swyddogion y dosbarth am y flwyddyn 1896. Rhoddodd y Parch. R. Owen, M.A., Pennal, ei swydd i fyny fel ysgrifenydd, wedi bod yn llenwi y swydd am 26 mlynedd. Dewis- wyd of yn llywydd am. y flwyddyn nesaf. Etholwyd y Parch. J. D. Evans, Towyn, trwy y ballot i fod yn ysgrifenydd am y tair blynedd noaaf. Mr. J. Maethlon James,- Y.H., yn drysorydd. Bu sylw hir ar gael gweinidogion y dos- barth i bregethu yn amlach yn y cylch. Anogwyd yn teithiau i sicrhau yr oil o leiaf unwaith yn y flwyddyn. Cymhellwyd i fod yn fiyddlon gyda'r casgliad Cenhadol. Cymhellwyd hefyd i fod yn ymdrechgar gyda'r achos Dirwestol yn misoedd y gauaf, ac i wneyd ein rhan o, blaid y Gymanfa Ddirwestol yn Aberdyfi, yr haf nesaf. Y personau canlynol i fod yn aelodau 0 bwyll- gorau y Cyfarfod Misol y flwyddyn ddyfod- ol:—(1). Pwyllgor enwi—Mr. Hugh Jones, Pennal. (2). Y Genhadaeth—Mr. E. Griffith, Aberllefenni. (3). Drysorfa Cyn- orthwyol-Afr. 'W. Jones, Aberdyn. (4). Achosion Saesoneg—Mr. J. Maethlon James. (5) Forward Movement—Mr. E. Rowland, Pennal. (6). Meddianau'r Cyfundeb—Mr. J. Roberts, Perfeddnant. (7). Yr Ysgol Sabbothol—Mri. J. Morgan, Bryncrug, a Hugh Evans, Aberllefenni. (8). Dil'west a Phurdeb—Mr. Richard Owen, Corris. (9). Pwyllgor y Cyf.,trfo("- M. Thomas, Corris, a H. Yaughan, Ab orgynolwyn.
NODION 0 TALYLLYN.
NODION 0 TALYLLYN. Bellach y mae holidays pawb yn tynu at y terfyn, a rhaid i breswylwyr glan y mor," sefyll neu syrthio wrth y cynhauaf a ddaeth i'w rhan. Blwyddyn oludog ymwelwyr oedd hon, dywedir na welwyd cymaint erioed yn mhob lie yn gyffredinol. Yr oedd y dref a'r wlad megis wedi troi allan i chwilio am bleser ac iechyd. Yr oedd Canolbarth Cymru hefyd yn swarmio gan ymwelwyr ac yn arbenig Corris a'r amgylchoedd. iSicr yw na welwyd yma gynifer erioed. Paham na cheid gwell dealltwriaeth rhwng cwmni y Corris Railway, a'r ardalwyr gyda golwg a'r Interest y rhai diweddaf yn y rhan a ddylai ddigwydd iddynt o'r da a wasgrn-ir yn ddiwarafun gan bob ymwelwr teilwng o'r enw ? Y mae pob cwmni ffordd haiarn yn cael caniatad i redeg eu cerbydresi o deithwyr a nwyddau er budd uniongyrchol y cyhoedd for the sake of the community at large, ac nid er mwynindlvidual8 personau unigol. Gwir nad yw y cymydogaethau hyn wedi deffroi yn iawn i'r enillion gonest a ellid gael oddiwrth y miloedd ymwelwyr a edmygant ein broydd henafol a thlws. Yn Llanberis a Bethesda, ceir tai cyfleus ddigonedd i letya ymwelwyr, ond y mae yn amheus genym a oes yn yr ardal hon un ty iawn i'r perwyl hwnw, hwyrach fod un, ond nid oes preswylydd ynddo. Dywedir mai tuedd uniongyrchol slums pob tref yw cynyrchu slum life bywyd moesol o'r fath isaf. Y mae mwy o wir nag a gydnabyddir yn ami yn y wireb hono Cyw fegir yn ruffon yn uffern y myn fod." Gadawn y cjnnhwys- iad 0 honi i'r neb y perthyn iddynt. Do, do, gan gofio clywsom son am dai afiach,' a phwyllgor tai afiach' yn adrodd- iadau Cynghor llwyf Talyllyn. Beirniadwn eu gwaith a'u cydwybodol- rwydd wedi i ni weled yr adroddiad terfynol o'u gweithrediadau. Bydded iddynt gofio geiriau Nelson, y dydd y bu farw y llyngesydd hwnw. "Fod Lloegr yn disgwyl i bob dyn gyflawni ei ddyledswydd." Cofiwch fod genych frwydr i'w henill neu i'w cholli a dyledswydd i'w chyflawni. Ni wneir yr hyn a ellir er cyfarfod anghen- ion ymwelwyr ar eu cyrhaeddiad yn Talyllyn, nid oes yno ar y goreu ond pedwar neu bump o gychod unffurf diolwg ddigon. Hefyd, dau dy tafarn yw yr unig dai cjrfleus i ymwelwyr sydd o fewn y lie, nid yw hyn yn adlewyrcliyn yn dda ar hlwyf dirwestol fel hwn. Cyhoeddir yn flynyddol ar handbills y Corris Railway fod Itros 30,000 yn ymweled ar cylch hwn bob blwyddyn. Tybed a oes un teulu yn yr holl gymydogaeth (ar wahan i weision rheilffordd) yn cael eu tamaid bara o'r cyfeiriad hwn ? Dylai Cwmni y Rheilffordd astudio lies pob dosbartl-isydd yn eu cynorthwyo hwy i droi dividend. Y mae rhedeg y fath nifer luosog o ddieithriad trwy ardal heb roddi iddynt un hamdden i brynu, bwyta nac yfed yn y lie mwyaf cyfleus i hyny yn both tebyg iawn i gamgymeriad. Y mae y cwmni yn dibynu ar yr ardalwyr trwy y flwyddyn. Ai dyma eu tai ? Nid yw 0 un pwys i neb pwy ydyw Audax. Y mae yn gyfaill calon i'r ardalwyr diniwed carodig sydd yn y cymoedd dyflliou cyfoethog hyn, hiraethwn am eu gweled yn deffroi, ac yn [ymwysgj^d o rwymau a hualau tryiuion dynion gormes a thrais, ac yn fyw i'r cyf- leusterau lawer sydd yn ymagor o'u blaen. Y mae llawer i gamwri a arfaethwyd ac a gyflawnwyd megis dan leni y nos yn aros dydd yn y nodion hyn. AUDAX.
MELINBYRHEDYN.
MELINBYRHEDYN. Mae yn dda genym hysbysu fod Ieuengtyd y lie eto, wedi parotoi rhaglen rhagorol ar gyfer eu gwyl flynyddol, sydd yn cael ei chynal eleni ar Ddydd Nadolig. CYFARFOD YSGOLION—Cynhaliwyd cyfarfod chwech wythnosol, perthynol i Dosbarth Glan- dyfi, a Llanbrynmair, yn y lie uchod, y Sabboth diweddaf. Yr oedd amryw 0 ddyeithriaid wedi d'od ynghyd fel cynrychiolwyr yr ysgolion. Am ddeg, dechreuwyd y cyfarfod gan y Parch. W. Williams, Mallwyd. Llywydd y cyfarfod ydoedd Mr. Evan Evans, Cemmes. Wedi anerchiad byr a phwrpasol gan y llywydd, galwyd ar Mr. Owen, (ieu), Cefen, Llan- brynmair, i agor y mater oedd wedi ei ddewis er cyfarfod diweddaf. Testyn ydoedd-" Pwys- igrwydd i feithrin ein Ieuengtyd i barchu y Beibl, a'r Ysgol Sul." Cafodd pawb eu boddhau gan yr areithydd ieuaingc a siarad- wyd ar y mater, gan y Parch. W. Williams, Mri. Richard Rees, Machynlleth; Humphrey Jones, Tynyplas, ger Machynlleth; a Evan Evans, a therfynwyd y cyfarfod gan Mr. R. Rowlands, Llanbrynmair. Am ddau, dechreu- wyd gan Mr. Humphrey Jones. Holwyd y Plant yn Rhodd Mam," gan Mr. E. Evans, yn ddoniol ac yn dda dros ben, a chafwyd atebion rhagorol, a chanmoliaeth uchel iddynt. Yna, holwyd y Dosbarth canol, ar Hanes Joshua," gan y Parch. W. Williams. Hefyd, yr oedd y Plant yn Canu amryw donau, dan arweiniad y cerddor talentog, Mr. W. Evans, Penyglog. Dymunwn iddo hir oes. Cyfarfod yr hwyr, am chwech—Holwyd yr Ysgol yn gyffredinol, yn i Tim. 6 benod, ac o'r I I adnod i'r diwedd. Cafwyd cyfarfod pur dda, a chafodd pawb eu boddhau, a hyderwn y bydd yr Ysgol- ion ar eu mantais o'r cyfarfodydd hyn. AP RHYDYFELIN,
LLITH 0 BEN'RALLT.
LLITH 0 BEN'RALLT. Yr wyf wedi bwriadu ysgrifenu gair i'r NEGESYDD er's wythnosau, Mr. G-ol. o'r lie rhamantus hwn, a buaswn wedi gwneud hyny oni bai fy mod yn disgwyl y gwnelsai rhyw wr cyfarwydd, ond gan nad oes neb yn gwneud, hwyrach na fydd gair neu ddatt yn awr ac yn y man ddim yn auerbyniol gan "hen ferch" fel y fi. Mae amryw bethau yn gofyn am sylw, ond ni bydd i mi grybwyil ond am ychydig o honynt y tro hwn. Y peth cyntaf ddylai gael sylw ydyw y stelcers a wolir mor fynych wrth y Town Clock. Dewchpryd a fynoch i'r Dref, ond odid na cheid y dosbarth diog hwn bob amser yn y lie yn Hathonu pawb parchus a ddygwyddo basio heibio. Mae yr hen ferch wedi cadw rhestr o honynt yn ystod y tri mis diweddaf, ac mae eu lienwau genyf, ac os na ddiwygir yn y peth hwn, purion peth fydd rhoddi eu henwau, neu rhoddi desgriflad i'r cyhoedd pwy ydynt, ar sia-rad gwag a chellweirus a gymer le yno, ',Phyfedd ydyw mai yr un rhai a geir yn y fan, ac a'r noa Sadyrnan mae'r lie yn llawn o honynt. "Adar o'r un lliw ehedant i'r un lie" medd y ddiareb, a gwelir hi yn amlwg yn Machynlleth, Peth arall sydd i'w glywed yn fynych yn y dref ydyw iaith anweddus ei phobl ieuanc. Rwyf wedi synu a rhyfeddu cyn yma, na fuasai yr Heddgeiclwaid yn gwysio rhai o honynt o flaen eu gwell er dysgu gwell moesau. Mae gan y cyfryw hawl ac awdur- dod yn awr i gosbi y cyfryw am ei harferion llygredig, ac os na wneir sylw buan o hyn, ni fydd dim i'w wneud ond galw sylw y Cynghor Dosbarth at y peth. Credwyf fod aelodau y Cynghor i gyd yn wyr boneddig- aidd, yn hoffi. chwaeth dda, ac iaith ac ym- ddygiad gweddus. Yr oedd nos Sadwrn diweddaf yn warth i dref fel Machynlleth, a goreu po gyntaf i roddi atalfa arno. Dichon y ceir clywed mwy am nos Sadwrn na'r nodiad hwn. Tybed a ydyw gweinidog- ion y dref yn pregethu i'r gyfeiriad, ofnwyf mai gwyr ieuanc sydd yn mynychu y capeli, sydd i'w gweled yn fwyaf amlwg mewn 11 ei helyntion o'r fath, er mai nid hwy ydynt y pechaduriaid gvraethaf. Dylai aelodau eglwysigSgadw drawaddiwrth swn a'-baldordd dynion gwamal ac ofer, a phawb arall sydd yn gwneud euhunainyn "ffyliaid pen ffair". Mwy i ddilyn. YR HEN FERCII,
[No title]
Pa hyd y bydd Deddf y Cynghorau Plwyfol yn nglyn ag allotments yn parhau yn liythyren farw ? A oes rhywbeth gweithredol wedi ei wneud yn Nghyfeiliog ac jTstymaner i ateb vr amrywiol geisiadau a wnaed ? Cymerc r plwyfl Llanwrin a Towyn yn engreiphtiau. Conor fod dydd y cyfrif plelcllelslau eto vn dod heb fod yn hir. Pe edrychai yr amaeth- wyr ar yr allotments yn y goleuni priodol byddent yn fwy ffafriol i'w pleidio.