Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
YR HYNOD BARCH. THOMAS GRAY,…
YR HYNOD BARCH. THOMAS GRAY, ABERMEURIG. GAN DR. D. REES, BRONANT. Mac yn dreat i dd&rllenwyr y NEGESYDD gael hanes am yr hen stamp o weinidogion cedrwydd, ac nid rhywfrwyn ystwyth. Un o Orllewin Sir Forganwg oedd Gray, fe gafodd ei droedigaeth raewn rhyw ystyr yn wyrthiol, neu yn hynod beth bynag. Un o'r gweithwyr o dan neu yn y ddaear oedd, ond ryw foreu, anfonodd ei feistr ef i neges i Castellnedd, y pryd hyny yr oedd Gray yn sotyn meddw. Yn yr amser yr aeth ef i neges, yr oedd ei gyd- weithwyr wedi myned at eu gwaith, ac wrth eu gollwng i waered i'r pwll, torodd y rhafT, a syrthiasant oil i'r dyfnder yn feirw. Pan welodd dyn oedd yn pasio Gray yn gorwedd yn feddw ar y ffordd, fe'i deffrodd, ac a ddywedodd wrtho,—"Betb, Tom Gray, a'i dyma He yr wyt ti, yr oeddwn i yn meddwl dy fod yn uffern oddiar wyth o'r gloch y boreu, gyda dy gyd-weithwyr." Yna hysbysodd i Tom fel y bu. Wedi iddo glywed hyn, gwaeddai oddi yno nes dyfod at olygwr y gwaith, Diolch am y daith i Gastellnedd, i safio y daith i uffern." Tom Gray yn meddwi ac yn gorwedd ar y ddaear, a'i gydweithwyr yn uffern. Dyfnhaodd yr ystyriaeth, a methodd gael tawelwch, ond dyfod at Grist, ac at grefydd. Daeth yr un mor hynod yn ngwas- anaeth Crist, ag oedd o'r blaen gyda y diafol. Cafodd anogaeth i bregethu y Ceidwad achub- odd ei fywyd. Aeth i Athrofa y Feni, ac aeth i wrando Rowlands, Llangeitho. Nis gallai Gray wneyd dim o'i lyfrau am ddyddiau wedyn. Gwyliau ar hyd y me.usydd, a gweddiau ar yr Arglwydd am iddo weled fodyn dda iddo drefnu ei goelbren i syrthio i gael clywed y pregethwr hwnw wed'yn. Wedi i'r Parch. Phillip Pugh, Hendre, Blaenpenal, farw yn y flwyddyn 1762, daeth i Llwynpiod ac Abermeurig ar brawf, a chafodd ei ddewis. A'r Sabbath cyntaf yr oedd yn rhaid iddo bregethu am wyth o'r gloch y boreu, am fod y gwrandatfyr yn myncd i Langeitho erbyn dcg. Aeth yntau i Langeitho gyda'r gwrand4wyr, ac er ei fawr syndod a'i latvenydd, gwelodd y ivii y cafodd fcndith drwyddo. Bu yn trdal Abermeurig yn byw mewn fferm o'r enw Sychpont am 50 mlynedd. Yr oedd yn er-hoff 0 Rowlands, ac yr oedd yntau ei hun yn bregethwr •trir dda. Cafodd ei alw fynych i Langeitho, *c ar hyd y wlad i'r capclau, a'r Cyfyrfodydd Misol a'r Cymanfaocdd. Indipendiad oedd Gray; a'i gapelau a'i gynulleidfaoedd yn Abermeurig, Llwynpiod, a Blaenpenal, a Ffos-y-ffin. Yr oedd holl bre- gethwyr y Methodistiaid yn dyfod i'w gapelau cf. Pan oedd yv- pregcthu mewn cymanfa yn Abergwaen, am y prynedigaeth trry Grist, dywedai, pan y mae nwyddau yn cael cam ar y mor, maent yn gostwng yn eu pris with eu gwcrthu, ond pan aeth Mab Duw i brynu pechaduriaid, ni ostyngai y ddeddf ddim un hatling na ffyrliny yn ei phris, ond llwyr brynu, nes oedd yr holl dorf yn giraeddi i gyd. Yr oedd yn ddywediad urn dtnc y fsHni bregethu ar ol Robert Roberts, Qyno|f, y cymerai y gwres oddiwrtho hyd ddiwedd yr odfa. Gor-1 chymynodd i'w eglwysi i droi at y Methodist- iaid i gvd, a chyda hwy y mac y capelav hyn i gyd (ond dyna beth oedd eu hegwyddorion o'r blaen). Pan ddacth brawd ato wedi ei argy- hoeddi 0 dan wcinidogaeth Rowlands, RC ato ef i'r society, ciyinunodd arno dynu ei enw allan .0 lyfr yr eglwys. Ar ol i mi gaelfy mrecwest iiiedd.Iti, mi gawn weled beth allwn ni wneyd." Ar ol brecwest, gweddiodd Gray dros y dyn yn ei glyw: tawelodd, ni soniodd ddim gair ar ol byny. Pan y dywcdodd dyn yn y gymvdogaeth wrtho ei fod f yn gweddio bob boreu yn amser y cynyrch Mcdi (gwyddai Gray ei fod yn fydol iawn). Ydvnt, nine yn debyg', ond mac mor fyred a chynfton ysgyfarnog genyt ti. Un o'r hen ffasiwn oedd. Claddwvd ef yn mynwent J.lancwnlle, yn y flwyddyn 1810. Mae yn werth i ddarllenwyr y NHGESYIDD ddafllen hanes hen stamp y Nefoedd ar y ddaear, gan ddymuno cael y Hewyrch oeddynt hwy yn gael i ddeffroi crefyddwyr cysgiyd, i wneyd gwaith dros yr Arglvvyud.
[No title]
Yn Mhwyllgor dnvoddaf Hedd gold w nid Moirioii, d/irllenwyd liythyr oddiwrlh Cyngor Llangar yn ciryxio UTl arferion drwg. jpobi ieuangc 6ynwyd a'r gynxydogaeth, a gofyncnt am i Heddgeidwa-d ddyfoi i fyw "i'r lio. By wed y liythyr fed yiao bedair o ^dafarndai vn y pentref. Gallem feddwl niai idw, mid yckwaneg o koddgeidwaid sydd oisiau, sond yn hytrach, lleihau nifer y taiaruau yno.,
O'R FFAU
O'R FFAU GAN LLEW. Y inae Syr "William Harcourt, wedi gadael y wlad lion yr wythnos ddiweddaf, ar ynrwel- iad byr a Wierhaden. Yn ol y newyddion sydd yn em cyrkaedd gwneir parotoadau kolaeth eisioes gan Ffrainc, ar gyfer yr Arddangosfa Fawr, sydd i fod yn Paris, yn 1900. Ceir fo(I Madagascar yn meddiant Ffrainc, ac fod trefn yn cacl ei adferyd yn mkob cwr o'r Ynys. Geilw y Frenkines ar ei deiliaid ddarfu ffoi o'r brif-ddinas i ddyckwelyd. Nos Fercher diweddaf, bu "Oranogwen" yn traddodi darlith yn Ngkapel y Garn, ar "Ddoethinob petkau bychain." Yr oedd y Ddarlith yn odidog a thra adeiladol i ddyn- ion ieuainc. Profodd Mr. Harri Bonsall, C.C., Cwm, ei hun yn gadeirydd medrus. Nid oes neb o fewn cylch ei safle yn barotach i wneyd yr hyn a allo nac efe. Baich araeth y Parch. J. Thomes, M.A., Myrtle street, Liverpool, mewn cyfarfod cyhoeddus 0 eiddo y Bedyddwyr, yn Porst- mouth, y dydd o'r blaen ydoecld "Aclfywiad yr offeiriadaoth," lloegai ei eiriau fel tan, a gwefreiddiodd y gynulleidfa yn gymaint fel y cododd yn gorfforol a'r ci thraed, a pharhaodd ei ekymeradwyaetk fyddarol am rai mynydau. Un o blant Gwalia ydyw efe, ac mae'n anrhydodd i'w Genedl a'i enwad. Y gwr sydd wedi ei alw gan Eglwys Salem, Caernarfon, fel olynydd i'r Parch. E. Herber Evans, D.I)., ydyw y pregetkwr ieuanc a thalontog, y Parch. D. Stanley Jones, Bethesda, Penfro. Os cydsynia Mr. Jones, a dymuniad Eglwys Salem, sicr yw y byddant llwyddo tuhwnt i bob amheu- aeth gael olynydd toilwng i Dr. Evans. Nid oes neb mown cyn lleied amser wedi codi yn uwch nac efe mewn poblogrwydd yn ei enwad. Gelwir am ei wasanaeth mewn cyfariodydd arbenig drry De a Gogledd Cymru, a rhydd foddlonrwydd cyffredinol yn ei bregetkiad o Efengyl Crist. Pertkyna i Mr. J ones, lawer iawn o neillduolien rkag- orol fel pregethwr a gweinidog. Yr ydym fel llawor eraill, wedi cael y pleser 0 fwynhau ami i oedfa nodedig gydag ef. Nid bob amser feallai y gwelir ef yn ei fan goreu. Y mae yn ei hanes ef, fel yn hanes pob pregethwr arall, ei drai yn ogystal a'i lanw Ond y mae mor wastad ag odid i neb sydd yn y pwlpud Annibynol, ag ystyried ei oed- ran. Cardi o ardal Llanarth yw efe, a dygwyd ef i fyny yn Eglwys Penycae, lie y gweinidogaetha y Parck. J. M. Prytherch. Derbyniodd ei addysg J n Ysgol Ramadegol Ceinewydd, ac wedi hyny, Ngoleg Byste. Ordeiniwyd ef yn y Porth, Owm Rhondda, yn y flwyddyn 1887. Ond symudodd yn fuan oddi yno, i Bethesda, Sir Benfro, ac ac yno y mae yn awr yn llafurio gyda chymeradwyaeth mawr. Y mae y tri Chapel perthynol i'r weinidog- aeth sydd o dan ofal y gweinidog llafurus, y Parch. J. Davies, Bethesda, wedi bod 0 dan adgyweiriadau yn ddiweddar, fel y maent erbyn hyn yn lan, a thestlus, a'r praidd yn edrych yn llawon a siriol yn eu gvralianol gorlanau. Y mae Ceulan, wedi gweled dyddiau gwell pan yr oedd y gweithfeydd mwn yn eu llawn fri. Yr oedd Yilla y pryd hwnw gynulleidfa gref, a'r Capel yn gyf- addas at angen yr ardal. Ond yn ddiweddar y mae y wlad yma wedi dyoddef yn fawr oddiwrth arafwek y gwaith, ac angeu wedi bylchu yn helaeth y teuluoedd oedd yn weddill, fel nad oes ond ychycdig o rai ieuainc yn aros i fod au hysgwy(ldtu dan yr arch. Da genym ddeallnad ydynt yn ol i'w blaenoriaid PAewn ffyddlondob a ckrefyddol- deb. Y mae Tabor, ar y mynydd gerllaw Plinlimon, wedi adfywio yn fawr yn ystod y ddwy flynedd a basiodd. Daeth amryw o wyr ieuainc o Sir Gaernarfon, i weitkio yn ngwaith yr Hafan, fel a'i gelwir, ac maent n.gw,gi. yn ineddu ar dipyn o aegwrn coin go dda, a hefyd ar galon i weitkio, fel nad yw yr achos yn cael dyoddef o herwydd eu dyfod- iad hwy i'r lie. Dymunol ydyw eu gweled yn teimlo y falk ddyddordeb yn mhethau crefydd, ac yn darparu cwpanaid o de da (or mai hen langeiau ydynt,) i bregetkwyr cyn cyckwyn o kono i'w daith arw a rhamantus dros y gwakanol glogwyni at oedfa y nos i Bethesda. "Wedi disgyn o honoch o ben Tabor, yr ydych yn gorfod teimlo wedi cyrkaedd Tynant, eick bod mewn tir cyfaneddol a hinsawdd mwy tymhoraidd. Mewn mwy nac un ystyr; gan. y coir yxiia j gapelaid llawn 0 ddynion a gwres eu hysbryd yn addoli yr Arglwydd. Ni wel- wyd gwell llewyrck ar yr achos yma er's amryw flynyddoedd ag a welir yn bresenol. Nodwcddir y gynulleidfa hon a'r hyn o bryd a ffyddlondeb a gweithgarwch diflino, o'r mwyaf hyd y lleiaf, a thalu sylw arbenig i bob rkan o'r gwasanaeth. Ceir fod yr Ysgol Sab bothol yn llodeuog, a Chaniadaeth y Cysegr yn cael sylw dyladwy gan y dos- barth ieuaiuc sydd yno, iel rhwng pob peth y mao yn liawdd i'r dieithr gan fod arwydd- ion bywyd yn cerdded trwy yr holl wersyll. Arhoed yr Arglwydd fwa eu gweinidog parchus am lawer blwyddyn eto, a chaffed arwyddion amlwg o foddlonrwydd y nefuodd ar ei laiur yn y dyfodol. Urddiwyd ef yma yn y flwyddyn 1878, a cheir felly ei fod wedi bod yn y cylck ddeunaw mlynedd.
LLAIEEFYL.~
LLAIEEFYL. CYNGJIOR PLWYF.—Oynkaliwyd eyfarfod o'r Cynghor dydcl Gwener. Presenol Mri. IT. Jones, isgadeirydd, W. H. Gardner, J. E. Jones, L. Leiris, D. Hughes, E. Yaughan, E. Evans, ac H. Howells, gyda T. Yv&nr,, clorc. Darllenvyd Ilythyr oddiwrtk Ar- glwydd Powys, yn hysbysu naR gallokerwydd amryw resymau, gyfarfod a chais y Cynghor i roddi rhan o Iferm Llyssun, ger y ffordd fawr o Lanerfyl i Cann Offico at wneyd tir allotments. Gohiriwyd ystyriaoth o'r mater. Ar gynygiad Mr. E. Evans, pasiwyd galw sylw y Cyngor Dosbarth at y ffordd a groesir gan nant Pentreback, gan ei bod mewn sefyllfa beryglus, gyda chais am iddynt gau y lie yn agos i'r Ysgol Gonedlaethol. Cyn- ygiodd Mr. Yaugkan roddi chwanegiad o 2p. yn nghyflog y clerc, ond collwyd ef drwy fwyafrif o un yn erbyn. Galwodd y Cad- oirydd sylw at gyflwr Cors Gyfylche ar ochr y ffordd rhwng Llanerfyl a Llanfair, a pkasiwyd i ofyn i'r perchenog ei chau i mewn. Darfu i gyd bwyllgor Llanbiynmair, a Llanerfyl, yn ei adroddiad anog i wneud nordcl Cwmcarnedd, ac ymokebu a Syr Watkin ar y mater. Mabwysiadwyd yr adroddiad, penderfynwyd galw sylw aw- ,durdodau y Llythyrdy, at yr angen am chwaneg 0 gyfleusderau yn nglyn a llythyrau yn rhanau uckaf y Plwyf. Hefyd i alw sylw y Cynghor Dosbarth at adgyweiriad Pont droed Dolwen.
iABERMAW.
ABERMAW. CYFABFOD PBEQETIIU.—Cynhaliodd y Wesley aid eu eyfarfod blynyddol ar ddydd- iau, Iau a Gwener Hydref 24 ain ar 25 ain, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn. Edward Humphreys, Bangor, a Hugh Hughes, Caernarfon. Yn yr odfaon nos Wener gwnaed casgliad at drysorfa'r achos. Er ein bod wedi cael amryw gyfarfodydd crefyddol yn ddiweddar, y mae yn syndod gweled cynifer yn parhau i'w mynychu yr hyn sydd yn profi y fath atdyniad eydd yn mhregetku yr efengyl, yr oedd y cynulliadau yn dra lluosog, ar gwoinidogion hwytkau yn eu hwyliau goreu. Y DDABLLENFA.—Ychydig flynyddau yn ol yn niysg eraill daetk boneddwr o'r enw John A. Dorsett, Ysw, o Edgbaston, ar ymweliad a'r lie hwn. Swynwyd ef gan y golygfeydd, ynghyd a chan yr awyr iackusol, fel orbyn hyn y mae yn ymweled a'r lie yn flynyddol, a'i arosiad yn cynyddu y naill dro ar ol y llall, a tkeimla ddyddordeb mawr ynom. Nid oes atalfa ar ei roddion at wahanol achosion dyngarol a chrefyddol. Oyfranodd y swm 0 ddeg punt y dyddiau diweddaf at drysorfa adeiladu perthynol i'r ysgol ganolraddol. Dwy flynedd yn ol dcwiswyd ef yn llywydd a'r bwyllgor y ddarllenfa, pryd y cyfoethogodd yr ystafell a lliaws o lyfrau gwerthfawr, heblaw rhoddi yn kaelionus at ei threuliau. Yr wythnos ddiweddaf talodd ymweliad a'r ddarllenfa, piyd yr hysbysodd yr ysgrifenydd j priod- oldeb o'i glanhau, ei pkaentio, ei varniskio, y byddai ei yn gyfritol am y gost. Y SELBORNE SOCIETY.-Trwy ymdroch Miss Talbot ffurfiwyd ar ddechreu y flwyddyn gangen o'r gymdeithas uchod, amcaii pi un ydyw, maethu a dysgu y plant a'r bobl ieuanc i ddangos caTodigrwydd at greadur- iaid direawm o bob natur, peidio diwreiddio hyd y mae yn bosibl -wreiddiait rhedynau a blodau gwylltion ynghyd a'u haddysgu mewn gwybodaeth naturiol (natural science). Cynhelir cyfarfodydd gyda chysondeb i hyrwyddo yr amcan daionus hon. Dydd Llun daeth y Parch. Canon Rownsley, Keswick, i roddi anerchiad oblaidy sefydliad. Nid oes dim sectyddol yn perthyn i'r gym- deithas, felly yr oodd amryw pertkynol i'r gwahanol enwadauyn bresenol yn gwrandaw ar y Canon. oj
[No title]
Mae Proff. Herkomer, wedi oi UL C) gymaint gan ddefodau yr Eisteddfod fol y mae wedi add-aw anrhegu yr Archdderwydd a gwisg o nodwedd henafol a thlysog. Y inao y ddwyfroneg i fod o aur pur. Pwy na dclymunai i'od yn Arohdderwydd bollaéh f
GLANAU Y DYFI.
GLANAU Y DYFI. Byddaf woithiau yn taro ymweliad a Tywyn, a'r tro diweddaf y bum yno, da iawn oedd genyf glywed fod rhai o'r cy- feillion, o'r diwedd, ie, o'r diwedd, wedi deffro i'r drwg, y mae y fasnach feddwol yn ei wneyd, ac wedi bod yn wneyd ar hyd y blyiiyddau i ieuenctyd y lie. LlaweT Uanc y bum yn cyd-chwareu ag ef sydd heddyw yn dlawd ac anghenus, a hyny yn unig trwy y ddiod feddwol. Rhai o honynt yn cychwyn eu gyrfa gyda llawer mwy 0 fanteision i lwyddo yn y byd nac eraill, ond oherVvrydd y ilymouari, yn diwaddu yn lied fuan mewn metkiant a thlodi. Ewck ymlaen gyfeillion, ac ond i chwi ddal ati, bydd ilwyddiant yn sicr o ddilyn eich ymdreckion. Y mae y cyfnewidiad yn y pleidiau gwleid- yddol yn y Senedd yn galw yn gryf ar i gyfeillion sobrwydd daflu mwy o yni nag erioed i'r gwaith, ac ymosod yn fwy beiddgar ar y gclyn, trwy liuriio yn gymdeithasau, a siarad yn bersonol a'r rhai sydd wedi yxn- lithro yn ddiarwybod iddynt eu hunain, yn gaethion hollol i'r blys andwyol hwn. Mae'r chwareu billiards sydd mewn rhai tafarndai wedi bod yn foddion i arwain ugeiniau o ieuenctyd Tywyn i'r ffordd lydan sydd yn arwain i ddistryw. Oni fyddai yn ddoeth i'r cyfeillion roddi ar ein rhaglen, a darllen- fa a billiard-room yn gysylltiedig a hi ? Y mae y Coffee Taverns a'r TVorbing Men's Institutes sydd yn y trefi mawr yn Lloegr wedi bod yn foddion i gadw miloedd o weithwyr rhag myned yn feddwon ac i golledigaeth, a diau genyf y byddai rhy w- both tebyg ar raddfa fechan yn sicr o fod 0 fendith anmhrisiadwy i leoedd tebyg i Tywyn, Aberdyfi, Penal, Corris, Abergyn- olwyn, Bryncrug, a Llanegryn. Olywais mewn lie heb fod haner milldir oddiwrtk lanau y Dyfi, fod bron yr oil o'r bobi ieuanc yn arfer mynychu yr unig dafarxx sydd yn y lie. Y mae y tafarnau haner respectable a'r grocer's lincenses yn andwyo yr ieuenctyd a'r menywod, a gwyn fyd na syrthiai deupartli o ysbryd Hugh Price Hughos a John Pugh ar weinidogion a blaenoriaid y trefi. bach. SHON O'R PANT.
ABERDYFI.
ABERDYFI. CYNGHOR DOSBARTH TREPOL.—Cynkaliwyd y Cynghor hwn ar yr 11 eg cj-fifiol. Cadeir- ydd, Mr. J. Maethlon James. Cyflwynodd Mr. Hipkiss gynllun o bedwar 0 dai y bwriada eu hadeiladu yn Penhelig, a bydd pump yn ychwaneg yn cael eu gwneyd. Dymunai alw sylw arbenig y cynghor at y garthffos yn y lie, oherwydd hyn yr oedd yn anghymwys i adeiladu. Dywedodd y cadeirydd y byddai i'r mater gael sylw y eynghor. Gan nad oedd John Pugh, Bryn- crug, wedi eymud yr hyn rhwystraeth y cwynid o'i herwydd, awdurdodwyd y cjmgkor i'w erlyn oni symudar ef cyn y Llys nesaf yn Towyn. Hysbysodd Mr. U. Gillart, fod Mr. Corbett, yn barodi roddi tir at allotments. Byddai ganddo wybodaetk bellacli yn fuan. Yr oedd Mr. Wynne, Poniarill, hefyd yn addaw gwneyd yn gvffelvb. Darllenwyd adroddiad Mr. E. Williams, arolygydd budreddi. Pasiwyd i roddi rhyrbudd i Mrs. Parry, i wneud tai bach pertkynol i'r ty y preswylia ynddo. Cwynid am dai eraill yr uxx modd. Yna cymerwyd dwfr a charthfosydd Aberdyfi dan ystyriaeth. CYMDEITKAS DDlltWESTOL Y MJSRCHED.— Cynhaliwyd cyfarfod agoriacoi y gynx- deithas uchod nos Weher diweddaf yr 25 &in dan lywyddiaeth Mrs. T. Rees. Cafwyd anerchiadau cynhes gan Mrs. Thomas Hughes, a Mrs. David Hughes. Klxoddodd Mrs. Phys adroddiad ey fltt-wn o gymanfa ddirwestol Gwynedd a gynhaliwvd yn Llan- gollan, a Miss M. Lewis o Gynhadledd Ddirwestol Meirion. Dewiswyd Mrs. Tomlins i fod yn lynyddes am y drydedd flwyddyn. Cafwyd eyfarfod kynod o lwyddi^nus ac y mae yn hyfrydweh ddeall fod y Ilwyddiant ar yradrechion a wneir yn y cyfeiriad YILa. DARLITll.-Bu Cranogwen ymayn darlithio nos Fawrth, a chafwyd cynulleidfa liosog a pharchxis. Y testyn oodd-" Doethinob pethau by chain," a chafwyd darlith. ragorol. Yr oedd pawb wedi eu boddhau yn fawr a dymuniad llawer ydyw am i Cranogwen ddyfod yma etto yn fuan, un a'i fel darlith- ydd neu bregethu. MASWOLAETIIATJ.—Drwg gonym orfod gofnodi marwolaethau dau o ddynion yn nghanol eu dyddiau, a phob un o lionynt yn Gadael gweddw ac amddifaid alaruar ion hol. Y cyntaf oedd Mr. John Evans, iiiorwr Gibralter Terrace, yn 40ain ml wydd oed. Y llall oedd Mr. T. Jones, ifannwr, Pwllholig, yn 48,li Eolvrad oed. Ciaddwyd eu gweddillion yn y fynwent newydd. I/iOLCirGARWCH.—Bxi aelodau yr Eglwys Sefydledig yn cynal eu eyfarfod diolchgar- wch dydd Mawrth. Yr oedd yr eglwys wedi ei liaddurno yn brydfoilh dros bon gan Miss Howell, Craigydoix. Gwasanaethwyd yn ystod y cyfarfodydd gan y ficer a'r parch yn ystod y cyfarfodydd gan y ficer a'r parch edigion W. L. Jones, Caerdeon, ac E. T* Davies, (Dyfrig) Pwllheli. Yr oedd cynull- iadall yn lluosog yn enwedig y nos. DAMWAIN.-Dydd Sadwrn cyfarfyddodd W. J. Owen, saer, a damwain dost wrth chwareu'r bel droed ar y nxox-fa. Caed y moddyg ato, a bydd am ryw wythnosau cyn y bydd yn alluog i ddilyn ei grefEfc. Y DDARLLENFA.—Y mae gan y cyfeillion Bydd yn gweitkio mor selog gyda'r Ddar- llenfa, ychydig o gywrain-bethau i'r amcan o gael amgueddfa fechan ynglyn a'r ystafell rywbryd yn y dyfodol. Yr wythnos ddiwedd- af yckwanegodd dwy foneddiges attynt roddion gwerthfawr o gregin prydferth, wyau adar, ac adar wedi ei stwfno. Rhodd- odd un o'r bonoddigesau arian tuag at gael cases i roddi yr adar ynddynt. ODDFELLOWS.- Y mae y cyfeillion hyn wedi pasio trwy fwyafrif mawr i gyfarfod o hyn allan yn un o ystafelloedd y ddar- lloufa. Yr oedd tafarnwr yn cynyg ystafell- oedd yn llawer rhatach, a chafodd dair vote.
LLANBUYNMAIR.
LLANBUYNMAIR. Y GYMDEITHAS LENYDDOL.—Nos Wener, Hydref i leg, cynhaliodd y gymdeithas uchod ei chyfarfod agoriadol am y tymhor. Cymer- wyd y gadair gan Mr. J. Evans, cadeirydd am y tymhor. Y beirniaid oeddynt, H. L. Smith, Ysw., Eos Glan Teifi, V. Evans (Atha), ac R. Williams. Gwobrwywyd y buddugwyr canlyn- ol:—iaf, Miss Maggie Evans, Penddol, yn gyntaf am adrodd i blant Yr Asyn Anfoddog a Miss Martha Thomas, Penddol, yn ail. Mr. E. Burton, Typella, enillodd ar ganu unrhyw unawd i blant. Ni ddaeth ond un traethawd i law ar "Onesimus," i rai dan 21 oed, ac ni wnaeth yr awdwr ei ymddangosiad. lorwerth enillodd ar yr englyn "Yr Ywen." Mr. G. H. Peate, Glanllyn, enillodd y wobr o 7s. 6c. am y gorau Design of a Library, and Lecture room for Llanbrynmair." Dyfarnwyd y wobr i'r soprano a gano oreu, 11 Codiad yr Ehedydd," Miss Sephora Hughes, Pentrelludw. Am yr adroddiad goreu i rai dros 18 oed, goreu Mr. Morris D. Evans, Ty uchaf. Daeth dau g6r p'ant yn mlaen i gystadlu ar Llwyn Onn," (D. Jenkins), a dyfarnwyd cór plant Tafolwern yn oreu, o dan arweiniad Mr. R. W. Davies, Glanrhyd. Mr. R. E. Rowlands, enillodd ar y unawd bass, Boed Ysbryd ein Cyndadau," o (Geinion y Gin). Y goreu am enwi Lleoedd yn dechreu gyda y llythyren a roddid ar y pryd ydoedd Mr. E Williams, Pandy. Parti yr Aber, enillodd ar ganu y d6n Porthmadog," (o'r Caniedydd cynuHeidfaol) o dan arweiniad Mr. Goronwy Hughes, Pentrelludw. Mr. John Thomas, Dolgaregwen, enillodd ar y gan Esgeuluswyr yr Ysgol Sul." Datganwyd yn ystod y eyfarfod gan Eos Glan Teiti, ac amryw eraill. Cafwyd eyfarfod hynod o iwyddianus yn mhob ystyr. Da genym weled y fath gefnogaeth yn cael ei roddi i'r Gymdeithas Lenyddol yn Llanbrynmair, hen blwyf ag sydd wedi enwogi ei hunan am fagu rhai o enwogion Cymru, Nos Fawrth diweddaf, cyfarfyddodd aelodau y Gymdeithas a'i gilydd, Agorwyd y cyfarfod trwy gael cAn gan Mr. Willie Peate, I fyny fo'r nod." Yna cafvyd cystadleuaeth areithio am bum' munud ar "YrAwyr," goreu ydoedd Mr. R. Owen, Dadl, Pa un ai mantais ai anfantais ydyw sefydliad y Cynghor Plwyf ol." Cymerwyd y cadarnhaol gan Mr. D. J. Owen, Tafolwern, ar nacaol gan Mr. T. R. Evans, Ystradfach. Siaradwyd ar y mater gan Mri. R. Williams, R. Owen, Morgan Jones, John Davies, Vaughan Evans, R. E. Rowlands, David Peate, George H. Peate, R. Brown Evans, Edwin Evans, a John Breeze. Ac yna rhoddwyd y mater i fyny yn bleiulais, ond pleidleisiwyd dros y cadarnhaol, gyda mwyafrif mawr. Y mae y Gymdeithas lion gyda rhag- olyg-on. disglaer iawn o'i blaen, ac hyderwn mai i fyny y bydd ei nod, fel y sylwodd ein cadeirydd galluog, i fagu a meithrin yr ieuenctyd i siarad yn gyhoeddus ar unrhyw faterion, fel y mae wedi llwyddo i wneyd yn hyn yn rhagorol. LLYFRGELL GYHOEDDUS.—Y mae yma symudiad ar droed yn awr i gael llyfrgell gyhoeddus yn yr ardal. Y Gymdeithas Len- yddol lewyrchus sydd yn yr ardal sydd wedi cychwyn hyn. Mewn cyfarfod o'r Gymdeithas a gynhaliwyd nos Fawrth, yr 22ain o Hydref. Penderfynwyd yn unfrydol fod ymdrechion yn cael eu gwneyd i ddwyn hyn oddi amgylch yn ddioedi; ac fod dirprwyaeth oddi wrth y Gymdeithas Lenyddol i ymddangos gerbron y Cynghor Plwyf, i ofyn ani eu cyd-weithrediad i gyrhaedd yr amcan. Deallwn fod oddeutu haner cant wedi yniuno a'r Gymdeithas Len- yddol y noswaith gyntaf. SOAI'Cyna'AiOdd y Weslc),aid eu cyfarfod pregethu blynyddol yn Soar, nos lau, a dydd Gwener, Hydref 24am a'r 25am. Gwasanaeth- wyd ar yr achlysur gan y Parchn. T. H. Evans, Tycarrig, a D. O. Jones, Llanrhaiadr, Daeth cynulliad pur liosog ynghyd, a chafwyd pregeth- au buddiol ac adeiladol iawn. Dangoswyd caredigrwydd mawr tuag at ddycithriaid gan y frawdoKaeth yn y lie yn neiilduol felly gan 1 Mrs. Roberts, Pandy, a Mr. a Mrs. Williams, Esgair,